Koninklijk besluit tot wijziging van het koninklijk besluit van 5 juli 2004 betreffende de erkenning van havenarbeiders in de havengebieden die onder het toepassingsgebied vallen van de wet van 8 juni 1972 betreffende de havenarbeid

bron: federale overheidsdienst werkgelegenheid, arbeid en sociaal overleg

numac: 2022043368

pub.: 06/01/2023

prom.: 21/12/2022


staatsblad: https://www.ejustice.just.fgov.be/cgi/article_body(...)

Het arrest van het Hof van Justitie en de beoordeling door het Grondwettelijk Hof en de Raad van State.

Het Grondwettelijk Hof had zich in haar arrest nr. 168/2021 van 25 november 2021 reeds uitgesproken over de conformiteit van de artikelen 1 en 2 van de wet van 8 juni 1972 betreffende de havenarbeid met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in samenhang gelezen met de vrijheid van handel en nijverheid. Ze overwoog hierbij o.a. het volgende: "Het Hof van Justitie heeft in voormeld arrest van 11 februari 2021Relevante gevonden documenten type arrest prom. 11/02/2021 pub. 08/03/2021 numac 2021020413 bron federale overheidsdienst sociale zekerheid Besluit van het Beheerscomité tot vaststelling van het personeelsplan van het eHealth-platform voor het jaar 2021 sluiten geoordeeld dat de artikelen 49 en 56 van het VWEU zich niet verzetten tegen een nationale regeling op grond waarvan personen of ondernemingen die in een havengebied havenactiviteiten willen uitvoeren, waaronder ook activiteiten die geen verband houden met het laden en lossen van schepen in strikte zin, uitsluitend een beroep mogen doen op havenarbeiders die als zodanig zijn erkend overeenkomstig de voorwaarden en bepalingen die ter uitvoering van die regeling zijn vastgesteld, mits aan welbepaalde voorwaarden is voldaan." "De verplichting om voor het verrichten van havenarbeid uitsluitend een beroep te doen op erkende havenarbeiders is onder meer ingegeven door de noodzaak om de veiligheid in de havengebieden te waarborgen en om arbeidsongevallen te voorkomen." "Die voorwaarden en bepalingen dienen, aldus het Hof van Justitie, gebaseerd te zijn op objectieve, niet-discriminerende en vooraf kenbare criteria aan de hand waarvan havenarbeiders uit andere lidstaten kunnen aantonen dat zij in hun lidstaat van herkomst aan gelijkwaardige eisen voldoen als die welke voor binnenlandse havenarbeiders gelden, en er voorts geen sprake is van een beperkte pool van havenarbeiders die voor een dergelijke erkenning in aanmerking kunnen komen." Wat de voorwaarden en bepalingen ter uitvoering van de wettelijke erkenningsverplichting betreft, sprak de Raad van State zich in haar arrest uit over het genoemde koninklijk besluit van 10 juli 2016Relevante gevonden documenten type koninklijk besluit prom. 10/07/2016 pub. 13/07/2016 numac 2016203721 bron federale overheidsdienst werkgelegenheid, arbeid en sociaal overleg Koninklijk besluit tot wijziging van het koninklijk besluit van 5 juli 2004 betreffende de erkenning van havenarbeiders in de havengebieden die onder het toepassingsgebied vallen van de wet van 8 juni 1972 betreffende de havenarbeid type koninklijk besluit prom. 10/07/2016 pub. 27/07/2016 numac 2016202034 bron federale overheidsdienst werkgelegenheid, arbeid en sociaal overleg Koninklijk besluit waarbij algemeen verbindend wordt verklaard de collectieve arbeidsovereenkomst van 4 november 2015, gesloten in het Paritair Comité voor de ijzernijverheid, betreffende het sectoraal akkoord 2015-2016 type koninklijk besluit prom. 10/07/2016 pub. 27/07/2016 numac 2016201887 bron federale overheidsdienst werkgelegenheid, arbeid en sociaal overleg Koninklijk besluit waarbij algemeen verbindend wordt verklaard de collectieve arbeidsovereenkomst van 18 juni 2015, gesloten in het Paritair Subcomité voor de terugwinning van lompen, betreffende het stelsel van werkloosheid met bedrijfstoeslag vanaf de leeftijd van 60 jaar type koninklijk besluit prom. 10/07/2016 pub. 28/07/2016 numac 2016202062 bron federale overheidsdienst werkgelegenheid, arbeid en sociaal overleg Koninklijk besluit waarbij algemeen verbindend wordt verklaard de collectieve arbeidsovereenkomst van 25 februari 2014, gesloten in het Paritair Comité voor het bont en kleinvel, betreffende het stelsel van werkloosheid met bedrijfstoeslag (1) sluiten.

De Raad van State oordeelt in haar arrest van 26 oktober 2022 het volgende: "In zoverre het criterium "behoefte aan arbeidskrachten" zou kunnen gerechtvaardigd worden in de mate daarmee wordt beoogd "op gerichte wijze" te voorzien in de behoeften aan gespecialiseerde arbeidskrachten in elk havengebied teneinde aldus (legitiem doel) de veiligheid in elk havengebied te waarborgen, belet zulks niet dat ook (de toepassing van) dit criterium de vereiste waarborgen moet kunnen bieden inzake objectiviteit, non-discriminatie en transparantie zodat het door de administratieve commissies die daarover oordelen niet op willekeurige wijze kan worden gebruikt." De voorgestelde wijzigingen De ontworpen regeling heeft tot doel om de veiligheid in elk havengebied te waarborgen. De veiligheid kan immers enkel gegarandeerd worden als er voldoende erkende havenarbeiders zijn om het werk uit te voeren. A contrario leidt dat tot de vaststelling dat dat niet het geval is wanneer er (structurele) tekorten aan erkende havenarbeiders zijn of dreigen te ontstaan.

De wijzigingen hebben daarnaast tot doel om de toepassing van dit criterium in de praktijk op een objectieve, niet-discriminerende en transparante te laten verlopen.

Daartoe worden onder meer volgende wijzigingen doorgevoerd, mede op basis van de concrete suggesties gedaan door de Raad van State in zijn advies van 7 december 2022: 1. de beslissingen tot erkenning, alsook de beslissingen tot schorsing en intrekking van erkenningen van havenarbeiders worden voortaan genomen door ambtenaren van de Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg.De administratieve commissie zal bijgevolg niet meer optreden als beslissingsorgaan maar wordt nog wel geconsulteerd. Van alle leden van de commissie wordt bovendien de nodige deskundigheid vereist; 2. er wordt duidelijk aangegeven op welke manier de behoefte aan arbeidskrachten wordt vastgesteld en met welke objectieve gegevens rekening wordt gehouden.Er wordt ook aangegeven welke instantie deze vaststelling doet en op welke manier hier publiciteit aan wordt gegeven; 3. de procedurele waarborgen worden versterkt om een objectieve, niet-discriminatoire en transparante toepassing te verzekeren.Zo wordt er onder meer een maximumtermijn waarbinnen een erkenningsbeslissing moet worden genomen ingevoerd, worden de nadere modaliteiten inzake de aanvraag en beroepsprocedure geëxpliciteerd, dient de administratieve commissie een huishoudelijk reglement op te stellen; 4. met de aanpassingen voorzien in het vernietigde koninklijk besluit uit 2016 werden reeds erkenningen buiten de pool mogelijk gemaakt.Dit wordt behouden in het voorliggend besluit, en er wordt bovendien bepaald dat de erkenning van havenarbeiders buiten de pool niet langer eindigt op de laatste dag van hun arbeidsovereenkomst, maar van rechtswege na 13 aaneensluitende weken geen havenarbeid te hebben uitgevoerd. In combinatie met de geldigheidsduur van de erkenningscriteria en het gebruik van de elektronische applicatie Portunus, leidt dit tot meer evenredigheid in de behandeling van beide categorieën havenarbeiders.

Hierdoor dienden verschillende technisch-juridische wijzigingen te worden doorgevoerd, die voor de rest geen inhoudelijke wijzigingen aanbrengen.

Een reeks artikels herstellen daarnaast ook bepalingen uit het vernietigde koninklijk besluit van 10 juli 2016Relevante gevonden documenten type koninklijk besluit prom. 10/07/2016 pub. 13/07/2016 numac 2016203721 bron federale overheidsdienst werkgelegenheid, arbeid en sociaal overleg Koninklijk besluit tot wijziging van het koninklijk besluit van 5 juli 2004 betreffende de erkenning van havenarbeiders in de havengebieden die onder het toepassingsgebied vallen van de wet van 8 juni 1972 betreffende de havenarbeid type koninklijk besluit prom. 10/07/2016 pub. 27/07/2016 numac 2016202034 bron federale overheidsdienst werkgelegenheid, arbeid en sociaal overleg Koninklijk besluit waarbij algemeen verbindend wordt verklaard de collectieve arbeidsovereenkomst van 4 november 2015, gesloten in het Paritair Comité voor de ijzernijverheid, betreffende het sectoraal akkoord 2015-2016 type koninklijk besluit prom. 10/07/2016 pub. 27/07/2016 numac 2016201887 bron federale overheidsdienst werkgelegenheid, arbeid en sociaal overleg Koninklijk besluit waarbij algemeen verbindend wordt verklaard de collectieve arbeidsovereenkomst van 18 juni 2015, gesloten in het Paritair Subcomité voor de terugwinning van lompen, betreffende het stelsel van werkloosheid met bedrijfstoeslag vanaf de leeftijd van 60 jaar type koninklijk besluit prom. 10/07/2016 pub. 28/07/2016 numac 2016202062 bron federale overheidsdienst werkgelegenheid, arbeid en sociaal overleg Koninklijk besluit waarbij algemeen verbindend wordt verklaard de collectieve arbeidsovereenkomst van 25 februari 2014, gesloten in het Paritair Comité voor het bont en kleinvel, betreffende het stelsel van werkloosheid met bedrijfstoeslag (1) sluiten, die niet in het bijzonder werden geviseerd door de uitspraken van de genoemde rechtscolleges.

Vervolgens zorgt het ontworpen koninklijk besluit eveneens voor de nodige rechtszekerheid door de havenarbeiders die werden erkend op basis van het basisbesluit van 5 juli 2004 of wijzigingsbesluiten daarvan worden geacht van rechtswege erkend te zijn volgens de regels bepaald door dit besluit.

In onderhavig koninklijk besluit, tot slot, worden bepaalde aangelegenheden verder geregeld door de sociale partners. De Raad van State voegde er in haar advies aan toe dat zij niet zeker was of bepaalde aangelegenheden wel via cao kunnen worden geregeld.

De vraag of dergelijke bepalingen het voorwerp kunnen uitmaken van een CAO kan nochtans bevestigend beantwoord worden. Van wezenlijk belang hierbij is dat de wetgever aan het begrip "collectieve arbeidsovereenkomst" de ruimste betekenis heeft willen geven. Dit wordt met zoveel woorden aangegeven in de parlementaire voorbereiding en werd ook uitdrukkelijk erkend door de Raad van State in zijn advies m.b.t. het ontwerp van wet dat heeft geleid tot de CAO- wet van 5 december 1968Relevante gevonden documenten type wet prom. 05/12/1968 pub. 22/05/2009 numac 2009000346 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Wet betreffende de collectieve arbeidsovereenkomsten en de paritaire comités. - Officieuze coördinatie in het Duits sluiten.

Het begrip "individuele en collectieve betrekkingen tussen werkgevers en werknemers" beperkt dus geenszins het voorwerp van de CAO tot de arbeidsrechtelijke materies die binnen de strikte relatie tussen werknemers en werkgevers thuishoren en waarbij de werknemer de persoon betreft die verbonden is door een arbeidsovereenkomst en de werkgever diegene betreft die arbeidscontractanten in dienst heeft. Dit begrip reikt veel verder dan het enge domein van de loon- en arbeidsvoorwaarden en dekt in feite alles wat rechtstreeks of onrechtstreeks verband houdt met de arbeidsrelatie. Aldus is geoordeeld dat ook in deze procedure die zich enkel beperkt tot de erkenning van havenarbeid in het kader van een werkgever-werknemersrelatie, van dit instrument kan worden gebruikt gemaakt om specifieke zaken te regelen, waarvoor de deskundigheid en de kennis van de sociale partners een meerwaarde levert en het instrument van de CAO een bijkomende adaptieve kracht oplevert. Er werd overigens (bijna) uitsluitend geopteerd voor het instrument van algemeen verbindend verklaarde CAO die dus onderworpen is aan een wettigheidscontrole.

Ik heb de eer te zijn, Sire, Van Uwe Majesteit, de zeer eerbiedige en zeer getrouwe dienaar, De Minister van Werk, P.-Y. DERMAGNE

Het ontwerp is door de eerste kamer onderzocht op 6 december 2022. De kamer was samengesteld uit Marnix Van Damme, kamervoorzitter, Chantal Bamps en Wouter Pas, staatsraden, Michel Tison en Johan Put, assessoren, en Wim Geurts en Greet Verberckmoes, griffiers.

Het verslag is uitgebracht door Tim Corthaut, eerste auditeur, en Jonas Riemslagh, auditeur.

De overeenstemming tussen de Franse en de Nederlandse tekst van het advies is nagezien onder toezicht van Marnix Van Damme, kamervoorzitter.

Gelet op het feit dat de Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State in zijn voormeld arrest stelde dat `het verzoek tot voorlopige handhaving van de gevolgen van het te vernietigen besluit wordt verworpen'; dat het arrest bijgevolg onmiddellijke uitwerking heeft en dat het voormeld koninklijk besluit wordt geacht `ab initio' nooit bestaan te hebben;

Overwegende dat de Belgische zeehavens kunnen worden gekwalificeerd als essentiële infrastructuren van ons land omdat ze cruciaal zijn voor de bevoorrading van het land en van het hinterland Europa;

Overwegende dat ook de werknemers die in de havengebieden zijn tewerkgesteld gespecialiseerde werknemers zijn, voor dewelke een erkenningsregeling werd ingesteld om te kunnen werken in de havengebieden; dat daarbij het aspect `veiligheid' bij de werkzaamheden van havenarbeiders in deze havengebieden maar ook de veiligheid `tout court' van alle andere werknemers en personen die zich in de havengebieden bevinden, van primordiaal en cruciaal belang is;

Overwegende dat er een zeer grote behoefte is aan arbeidskrachten in de Belgische Havens en in het bijzonder in het havengebied van de haven van Antwerpen; overwegende dat men onverwijld moet kunnen doorgaan met de erkenningen van opgeleide havenarbeiders die aan alle erkenningsvoorwaarden voldoen om de werkzaamheden in veilige omstandigheden te kunnen laten plaatsvinden; dat vele kandidaat-havenarbeiders reeds een opleiding achter de rug hebben om te kunnen erkend worden als havenarbeider;

Overwegende dat het ontworpen besluit tot doel heeft dat tegemoet wordt gekomen aan de door de Raad van State vastgestelde onverenigbaarheid met de artikelen 45, 49 en 56 van het VWEU;

Dat het om hogervermelde redenen uiterst dringend is dat opengevallen betrekkingen van havenarbeiders kunnen worden ingevuld door nieuwe te erkennen kandidaat-havenarbeiders zodat de verschillende werkzaamheden waarbij de veiligheid van deze werknemers maar ook van de veiligheid van andere werknemers en andere personen die zich in de havengebieden bevinden gegarandeerd kan blijven;

VORMVEREISTEN 5. Er werd aan de gemachtigde gevraagd of het ontwerp van koninklijk besluit het voorwerp heeft uitgemaakt van een evenredigheidsbeoordeling overeenkomstig richtlijn (EU) 2018/958 van het Europees Parlement en de Raad van 28 juni 2018 `betreffende een evenredigheidsbeoordeling voorafgaand aan een nieuwe reglementering van beroepen' die, wat de in het ontwerp aan de orde zijnde aangelegenheid betreft, werd omgezet bij de wet van 27 oktober 2020Relevante gevonden documenten type wet prom. 27/10/2020 pub. 13/11/2020 numac 2020015977 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet betreffende een evenredigheidsbeoordeling voorafgaand aan de invoering of de wijziging van een beroepsreglementering type wet prom. 27/10/2020 pub. 13/11/2020 numac 2020043572 bron federale overheidsdienst volksgezondheid, veiligheid van de voedselketen en leefmilieu Wet tot wijziging van het koninklijk besluit van 10 november 2005 betreffende heffingen bepaald bij artikel 4 van de wet van 9 december 2004 betreffende de financiering van het Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen type wet prom. 27/10/2020 pub. 24/08/2021 numac 2021032376 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Wet tot wijziging van het koninklijk besluit van 10 november 2005 betreffende heffingen bepaald bij artikel 4 van de wet van 9 december 2004 betreffende de financiering van het Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen. - Duitse vertaling type wet prom. 27/10/2020 pub. 30/11/2020 numac 2020043799 bron programmatorische federale overheidsdienst maatschappelijke integratie, armoedebestrijding en sociale economie Wet tot wijziging van de artikelen 5 § 2 en 6 van het koninklijk besluit van 13 mei 2020 houdende het invoeren van een subsidie "COVID-19" voor de doelgroep van de openbare centra voor maatschappelijk welzijn sluiten `betreffende een evenredigheidsbeoordeling voorafgaand aan de invoering of de wijziging van een beroepsreglementering'. De gemachtigde beantwoordde deze vraag als volgt: "Het eigenlijke ontwerp van koninklijk besluit is niet het voorwerp geweest van een officiële evenredigheidsbeoordeling overeenkomstig de voormelde Richtlijn.

Verschillende elementen lijken ons hier relevant: - het betreft geen nieuwe reglementering van een beroep, meer nog, de reglementering inzake de erkenning van havenarbeiders wordt versoepeld; - het evenredigheidsbeginsel was één van de kernelementen in de ingebrekestelling van de Europese Commissie en de beoordeling van de organisatie van de havenarbeid in België door het Hof van Justitie.

Zie: https://app.akov.be/pls/pakov/f?p=VLAAMSE_KWALIFICATIESTRUCTUUR:BEROEPENSAMENHANG:::::P1050_BK_DOSSIER_ID:5521 Deze moeten ook toelaten om gemakkelijker de elders verworven competenties te beoordelen. - Voor de volledigheid willen we nog meegeven dat het aspect van de Richtlijn tijdens de procedure van de ingebrekestelling niet het voorwerp is geweest van opmerkingen van de Europese Commissie." Het valt bezwaarlijk te ontkennen dat de ontworpen regeling bepalingen bevat die strekken tot het reglementeren van het beroep van havenarbeider.(8) Het feit dat het daarbij uitsluitend zou gaan om een versoepeling ten opzichte van de bestaande regeling kan geen afbreuk doen aan die vaststelling.(9) Bovendien moet voor ogen worden gehouden dat de bestaande regeling eerder al als zijnde onevenredig werd bevonden door het Hof van Justitie. De wijzigingen die het voorliggende ontwerp daaraan beoogt aan te brengen zijn bovendien - zoals verder in dit advies zal blijken - van die aard dat vragen zouden kunnen rijzen omtrent de proportionaliteit van sommige aspecten ervan in het licht van het ermee nagestreefde oogmerk inzake de veiligheid van de havenarbeid of dat die proportionaliteit minstens duidelijker uit het ontwerp zou moeten kunnen worden afgeleid.

Bovendien is het door de gemachtigde aangedragen argument volgens hetwelk havenarbeiders, die kunnen aantonen dat zij in een andere lidstaat van de Europese Unie aan vergelijkbare voorwaarden inzake havenarbeid voldoen, niet meer apart aan die voorwaarden worden onderworpen evenmin doorslaggevend, want daaruit volgt nog steeds dat die voorwaarden nog altijd aan hen worden opgelegd ervan uitgaande dat de wederzijdse erkenning van buitenlandse kwalificaties hooguit speelt op het niveau van de beoordeling van hun erkenningsaanvraag.

Uit wat voorafgaat volgt dat de stellers van het ontwerp er goed aan doen om, indien zij van oordeel blijven dat met betrekking tot de ontworpen regeling geen officiële evenredigheidsbeoordeling overeenkomstig de voormelde richtlijn dient plaats te vinden, zich ervan te verzekeren dat zij zich daarvoor kunnen steunen op voldoende draagkrachtige argumenten. In voorkomend geval zullen deze argumenten kunnen worden toegelicht in het verslag aan de Koning waarvan de opmaak onder randnummer 8 wordt gesuggereerd en dat, specifiek wat de evenredigheidsbeoordeling betreft, bovendien zou aansluiten bij hetgeen in artikel 7 van de wet van 27 oktober 2020Relevante gevonden documenten type wet prom. 27/10/2020 pub. 13/11/2020 numac 2020015977 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet betreffende een evenredigheidsbeoordeling voorafgaand aan de invoering of de wijziging van een beroepsreglementering type wet prom. 27/10/2020 pub. 13/11/2020 numac 2020043572 bron federale overheidsdienst volksgezondheid, veiligheid van de voedselketen en leefmilieu Wet tot wijziging van het koninklijk besluit van 10 november 2005 betreffende heffingen bepaald bij artikel 4 van de wet van 9 december 2004 betreffende de financiering van het Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen type wet prom. 27/10/2020 pub. 24/08/2021 numac 2021032376 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Wet tot wijziging van het koninklijk besluit van 10 november 2005 betreffende heffingen bepaald bij artikel 4 van de wet van 9 december 2004 betreffende de financiering van het Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen. - Duitse vertaling type wet prom. 27/10/2020 pub. 30/11/2020 numac 2020043799 bron programmatorische federale overheidsdienst maatschappelijke integratie, armoedebestrijding en sociale economie Wet tot wijziging van de artikelen 5 § 2 en 6 van het koninklijk besluit van 13 mei 2020 houdende het invoeren van een subsidie "COVID-19" voor de doelgroep van de openbare centra voor maatschappelijk welzijn sluiten wordt bepaald met betrekking tot de vereiste evenredigheid. 6. Het ontwerp van koninklijk besluit bevat bepalingen die betrekking hebben op het verwerken van persoonsgegevens.(10) De ontworpen regeling zou wat dat betreft voorafgaand ook nog om advies moeten worden voorgelegd aan de Gegevensbeschermingsautoriteit.

De tekst van het ontwerp zou nog aan een bijkomend onderzoek moeten worden onderworpen om tegemoet te komen aan de voornoemde legistieke onvolkomenheden. 8. Het om advies voorgelegde ontwerp van koninklijk besluit betreft een wijzigend besluit dat, mede als gevolg van de antecedenten in regelgeving en rechtspraak, bijzonder complex en niet gemakkelijk te situeren valt in de huidige stand van de reglementering.Zoals de gemachtigde bevestigde gaat het ontwerp nochtans niet vergezeld van een verslag aan de Koning, een nota aan de Ministerraad of enig ander document waarin de ontworpen wijzigingen worden toegelicht. Het verdient daarom aanbeveling om bij de ontworpen tekst een verslag aan de Koning te voegen dat tegelijk met het koninklijk besluit kan worden bekendgemaakt eenmaal dat besluit zal zijn tot stand gekomen. In dergelijk verslag aan de Koning kan dan niet enkel de beoogde draagwijdte van de ontworpen wijzigingen worden verduidelijkt, maar kan ook een verantwoording worden opgenomen voor de ontworpen voorwaarden en procedureregels in het licht van de hogere normen en het Europees Unierecht in het bijzonder. Tevens zou erin een toelichting kunnen worden opgenomen in verband met de reeds in dit advies onder randnummer 5 besproken evenredigheidsbeoordeling.

ALGEMENE OPMERKINGEN I. Wat de rol van de administratieve commissie betreft 9.1. Een essentieel onderdeel van de ontworpen regeling heeft betrekking op de rol van de administratieve commissie op het vlak van de behandeling van individuele erkenningsaanvragen waarbij deze commissie niet langer als een beslissingsorgaan zal optreden, maar wel als een adviesorgaan dat is belast met een "niet-bindende consultatie".

In het arrest C-407/19 en C-471/19, Katoen Natie Bulk Terminals werd de positie van de administratieve commissie als volgt bekritiseerd door het Hof van Justitie: "95 Wat ten eerste de samenstelling van de administratieve commissie betreft, moet worden opgemerkt dat, aangezien - zoals blijkt uit punt 92 van het onderhavige arrest - het vereiste van erkenning van havenarbeiders tot doel heeft de veiligheid in de havengebieden te waarborgen en arbeidsongevallen te voorkomen, een regeling op grond waarvan deze erkenning wordt verleend door een administratief orgaan dat paritair is samengesteld uit door werkgevers- en werknemersorganisaties aangewezen leden, niet noodzakelijk en geschikt is om dat doel te bereiken. 96 Het is immers niet zeker of de door die organisaties aangewezen leden van dit orgaan over de kennis beschikken die nodig is om te bepalen of een havenarbeider voldoet aan de erkenningscriteria die betrekking hebben op zijn bekwaamheid om de hem opgedragen taken veilig uit te voeren. 97 Bovendien worden de leden van het orgaan dat bevoegd is voor de erkenning van havenarbeiders, zoals de advocaat-generaal in de punten 126 tot en met 128 van zijn conclusie heeft opgemerkt, aangewezen door marktdeelnemers die al op de markt actief zijn, namelijk door een organisatie die havenarbeiders vertegenwoordigt die reeds zijn erkend en voor de beschikbare arbeidsplaatsen dreigen in concurrentie te komen met de arbeiders die hun erkenning hebben aangevraagd, zodat kan worden getwijfeld aan de onpartijdigheid van deze leden en de vraag rijst of zij zich op een objectieve, transparante en niet-discriminerende wijze zullen kunnen uitspreken over de aanvragen tot erkenning (zie naar analogie arresten van 15 januari 2002, Commissie/Italië, C-439/99, EU:C:2002:14, punt 39; 1 juli 2008, MOTOE, C-49/07, EU:C:2008:376, punt 51, en 26 september 2013, Ottica New Line, C-539/11, EU:C:2013:591, punten 53 en 54)". 9.2. Aan de gemachtigde werd gevraagd om de overeenstemming toe te lichten van de ontworpen regeling met betrekking tot de administratieve commissie en de bezwaren zoals die door het Hof van Justitie werden opgeworpen. De gemachtigde deelde wat dat betreft het volgende mee: "We willen hier eerst en vooral in herinnering brengen dat de bevoegdheid van de administratieve commissie beperkt, gebonden en aan controle onderworpen is: - er wordt nagegaan of aan de erkenningsvoorwaarden is voldaan op basis van informatie komende van gespecialiseerde instanties (zie daaromtrent artikel 4 van KB met de erkenningsvoorwaarden): - medische geschiktheid wordt getest door de externe dienst voor preventie en bescherming op het werk; - psychotechnische testen door een hierin gespecialiseerde onderneming (gespecialiseerd in het beoordelen van kandidaat-werknemers); - opleiding door een opleidingsinstantie de administratieve commissie gaat in feite na of kandidaat-havenarbeider `geslaagd' is voor elke erkenningsvoorwaarde conform de uitleg hierboven. Het is dus niet zo dat de leden van de administratieve commissie persoonlijk beslissen of een kandidaat-havenarbeider `geschikt' is. - er staat een jurisdictioneel beroep open tegen beslissingen van de administratieve commissie bij de arbeidsrechtbank. Deze beroepsmogelijkheid wordt ten andere uitdrukkelijk vermeld in de beslissingen van de administratieve commissie, zoals verplicht is voor alle administratieve beslissingen op grond van de wet van 29 juli 1991Relevante gevonden documenten type wet prom. 29/07/1991 pub. 18/12/2007 numac 2007001008 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Wet betreffende de uitdrukkelijke motivering van de bestuurshandelingen. - Duitse vertaling sluiten betreffende de uitdrukkelijke motivering van de bestuurshandelingen. - er werd een expliciete termijn toegevoegd waarbinnen de erkenningsbeslissing moet worden genomen.

Er kunnen zich 2 situaties voordoen: ofwel gaat het om de erkenning van een havenarbeider binnen de pool. Indien de pool `openstaat', wordt de kandidaat-havenarbeider die aan alle voorwaarden voldoet, erkend door de administratieve commissie. Het is dan ook in het belang van alle partijen/de havengemeenschap dat die functie ingevuld wordt.

Er is immers een nood aan extra flexibel inzetbare arbeidskrachten vastgesteld. Ofwel betreft het een erkenning buiten de pool. In dat geval zal er een werkgever zijn die de kandidaat-havenarbeider aan zich wil [binden] via een arbeidsovereenkomst.

Indien men al van `marktdeelnemers' kan spreken, willen we hier ook nog verduidelijken dat de leden van de administratieve commissie enerzijds bestaan uit leden behorende tot organisaties die de werknemers vertegenwoordigen en anderzijds leden behorende tot organisaties die de werkgevers vertegenwoordigen. Indien een werkgever een havenarbeider buiten de pool zou wensen aan te werven, zullen de belangen van de `werkgevers', naast de belangen van de havengemeenschap in het algemeen, eveneens in aanmerking worden genomen.

Het verschil met de huidige situatie bestaat erin dat de ambtenaar, indien hij van mening zou zijn dat het advies van de leden van de administratieve commissie niet conform de reglementering zou zijn, of indien er een verdeeld advies zou zijn, degene zal zijn die de uiteindelijke beslissing zal nemen.

Tenslotte willen we bij deze vraag nog het volgende toevoegen: de ratio legis en het opzet van de Belgische Havenarbeidsreglementering is primordiaal de veiligheid in de havengebieden te waarborgen en arbeidsongevallen te voorkomen, wegens het zeer specifieke karakter dat havenarbeid kenmerkt. Het Grondwettelijk Hof heeft dit trouwens in zijn arrest nr. 168/2021 van 25 november 2021 ook nog eens bevestigd.

Niettemin rijst de vraag waarom niet wordt bepaald dat het betrokken vereiste tevens geldt voor de overige leden van de administratieve commissie. De gemachtigde beantwoordde deze vraag als volgt: "De voorzitter, de ondervoorzitter en de secretaris(sen) zijn ambtenaren van de federale overheid die, overeenkomstig het koninklijk besluit van 6 november 1969 tot vaststelling van de algemene regels voor de werking van de paritaire comités en paritaire subcomités, het overleg in de schoot van de administratieve commissie faciliteren en het goede verloop van die vergaderingen benaarstigen.

Het is evident de bedoeling dat de ambtenaren van de FOD die aangeduid worden om de beslissingen te nemen over een voldoende expertise moeten beschikken om deze taak te kunnen uitoefenen. Dat zal intern binnen de administratie bekeken worden." De door de gemachtigde vermelde bedoeling zou expliciet moeten worden tot uiting gebracht in de tekst van het ontwerp. Het volstaat bijgevolg niet dat de betrokken aangelegenheid "intern binnen de administratie bekeken [zal] worden". Het ontwerp zal op dit punt moeten worden aangevuld. 9.4. De vaststelling blijft dat de ontworpen erkenningsregeling het optreden impliceert van een administratief orgaan dat paritair is samengesteld uit door werkgevers- en werknemersorganisaties aangewezen leden, zijnde de administratieve commissie, zij het dat deze laatste niet langer handelt als orgaan dat beslist over de individuele erkenningsaanvraag (dit wordt opgedragen aan de bevoegde ambtenaren), maar wel als adviserend orgaan dat is belast om zich uit te spreken naar aanleiding van een "niet-bindende consultatie".

Hieromtrent om nadere verduidelijking verzocht, deelde de gemachtigde het volgende mee: "Ons inziens kan, ook in het licht van het arrest van het Hof van Justitie van 11 februari 2021, een onderscheid worden gemaakt tussen de beslissing tot erkenning en de beslissing om de erkenning te schorsen of in te trekken.

Indien men de argumentatie van het Hof over de marktoegang verder volgt, kan men immers stellen dat er reeds toegang werd verschaft tot de markt. Aldus zijn het schorsen of intrekken van de erkenning beslissingen van een andere orde.

Bovendien gelden ook voor beslissingen inzake intrekkingen/schorsingen dezelfde procedurele waarborgen als deze die gelden voor de erkenningsbeslissing zelf." Er kan volgens de afdeling Wetgeving niet worden voorbij gegaan aan de vaststelling dat alle beslissingen die de geldigheid van een erkenning in het gedrang kunnen brengen, zoals de schorsing van de erkenning of de intrekking ervan, met dezelfde uitsluiting tot de toegang tot het beroep als gevolg, aan dezelfde waarborgen zouden moeten worden onderworpen. De rol van de administratieve commissie zou daarom ook voor die beslissingen moeten worden aangepast.

De keten van opeenvolgende erkenningen en kortdurende arbeidsovereenkomsten (in de havensector gelden nog steeds werkzaamheden van korte duur) voor erkende havenarbeiders buiten de pool blijft aldus overeind, evenals de steeds weerkerende - en bekritiseerde - aanvraag tot erkenning. (...)" 10.2. Indien men er al van zou kunnen uitgaan dat het feit dat havenarbeiders buiten de pool met toepassing van de ontworpen regeling nog steeds in situaties kunnen belanden dat ze herhaaldelijk een nieuwe aanvraag moeten indienen waardoor een ongelijke behandeling en een beperking van het vrij verkeer dreigt te ontstaan, moet niettemin gewezen worden op wat volgt.

De ontworpen regeling zal op dit punt moeten worden aangepast.

IV. Wat de behoeftestudie en andere elementen van de opname in de pool van erkende havenarbeiders betreft 12.1. In het arrest van 11 februari 2021Relevante gevonden documenten type arrest prom. 11/02/2021 pub. 08/03/2021 numac 2021020413 bron federale overheidsdienst sociale zekerheid Besluit van het Beheerscomité tot vaststelling van het personeelsplan van het eHealth-platform voor het jaar 2021 sluiten heeft het Hof van Justitie onder meer opgemerkt dat "de artikelen 45, 49 en 56 VWEU aldus moeten worden uitgelegd dat zij zich verzetten tegen een nationale regeling op grond waarvan" de administratieve commissie "afhankelijk van de behoefte aan arbeidskrachten, ook bepaalt of de erkende arbeiders al dan niet moeten worden opgenomen in een pool van havenarbeiders, waarbij voor de niet in die pool opgenomen havenarbeiders de duur van de erkenning beperkt is tot de duur van hun arbeidsovereenkomst, zodat voor elke nieuwe overeenkomst die zij sluiten, een nieuwe erkenningsprocedure moet worden gestart" (r.o. 113).

In het arrest nr. 254.891 van 26 oktober 2022 heeft de Raad van State, afdeling Bestuursrechtspraak, ter zake het volgende opgemerkt (r.o. 28): "In zoverre het criterium `behoefte aan arbeidskrachten' zou kunnen gerechtvaardigd worden in de mate daarmee wordt beoogd `op gerichte wijze' te voorzien in de behoeften aan gespecialiseerde arbeidskrachten in elk havengebied teneinde aldus (legitiem doel) de veiligheid in elk havengebied te waarborgen, belet zulks niet dat ook (de toepassing van) dit criterium de vereiste waarborgen moet kunnen bieden inzake objectiviteit, non-discriminatie en transparantie zodat het door de administratieve commissies die daarover oordelen niet op willekeurige wijze kan worden gebruikt. Het wordt door de verwerende partij niet inzichtelijk, laat staan (redelijkerwijze) aannemelijk gemaakt hoe die `behoefte aan arbeidskrachten' waarbij de administratieve commissies over een (discretionaire) `beoordelingsvrijheid' beschikken, worden bepaald. Nochtans - zoals de verwerende partij in haar laatste memorie zelf erkent - geldt deze behoeftebepaling als `een erkenningsvoorwaarde van havenarbeiders binnen de pool' en is het dus decisief om al dan niet in de pool te worden opgenomen (en dienvolgens om aanspraak te kunnen maken op een erkenning voor onbepaalde duur). Eenmaal die behoeften bepaald, is het voorts geheel onduidelijk, laat staan vooraf op transparante wijze, wie wel of niet tot die pool wordt toegelaten, wat des te meer bevreemdt nu alle erkende havenarbeiders een opleiding hebben genoten en de opgelegde proeven en tests met succes hebben doorstaan zodat zij (binnen of buiten de pool) zonder onderscheid moeten worden geacht de veiligheid te kunnen garanderen. Niet blijkt overigens dat een regeling op grond waarvan slechts een deel van de havenarbeiders (met name deze die zijn erkend binnen de pool) in aanmerking komt voor erkenning voor onbepaalde tijd, terwijl de erkenning van havenarbeiders (buiten de pool) automatisch eindigt bij het einde van hun arbeidsovereenkomst, geschikt en noodzakelijk is om het vooropgestelde doel (de veiligheid in de havengebieden waarborgen) te bereiken. Er liggen immers geen redenen voor die deze verschillende behandeling van twee categorieën havenarbeiders die zich uit het oogpunt van de veiligheid op hun werkplek in volstrekt vergelijkbare situaties bevinden, kunnen rechtvaardigen.

De onduidelijkheden worden niet weggewerkt door in de laatste memorie, ruim ex post, `voor de volledigheid' op te merken dat die behoeften-evaluatie in functie is van `vele objectieve parameters' zoals `(i) de voorziene uitstroom van arbeiders (pensionering, exit, ...), (ii) algemene prognoses rond de conjunctuur in de haven(s), Vlaanderen en de wereld door officiële instanties zoals o.m. de Nationale Bank van België, (iii) studies van gespecialiseerde onderzoeksbureaus zoals Drewry, Alphaliner,... en discussies met andere stakeholders zoals de havenautoriteit, (iv) de prognoses van bedrijven, in het bijzonder van de leden van de RVB Cepa, opgevraagd om hun behoefte te capteren en af te zetten op de algemene prognoses, (v) evoluties gekoppeld aan investeringen van bedrijven (bv.een nieuw haventerrein dat vrijkomt, nieuwe technologie die ingevoerd wordt, automatisatie van bepaalde activiteiten, congestie,...) die een impact kunnen hebben op de behoefte aan arbeidskrachten'. Daarmee is nog niet aangetoond hoe die parameters worden gerelateerd aan de beweerde veiligheidsaspecten en niet louter economisch van aard zijn, daargelaten nog dat deze criteria/parameters, aldus geformuleerd, niet transparant zijn noch vooraf gekend.