Uittreksel uit arrest nr. 70/2021 van 6 mei 2021 Rolnummer 7266 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 91, eerste lid, van de programmawet van 28 juni 2013 (...) Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters F. Daoût en L. Lavrysen, en de rechters (...)

bron: grondwettelijk hof

numac: 2021203813

pub.: 12/08/2021

prom.: --


staatsblad: https://www.ejustice.just.fgov.be/cgi/article_body(...)

GRONDWETTELIJK HOF

Uittreksel uit arrest nr. 70/2021 van 6 mei 2021 Rolnummer 7266 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 91, eerste lid, van de programmawet van 28 juni 2013Relevante gevonden documenten type programmawet prom. 28/06/2013 pub. 01/07/2013 numac 2013203870 bron federale overheidsdienst kanselarij van de eerste minister Programmawet sluiten (cumulatie van rust- of overlevingspensioenen met een vervangingsinkomen), gesteld door de Arbeidsrechtbank te Luik, afdeling Namen.

Artikel 91, eerste lid, van de programmawet van 28 juni 2013Relevante gevonden documenten type programmawet prom. 28/06/2013 pub. 01/07/2013 numac 2013203870 bron federale overheidsdienst kanselarij van de eerste minister Programmawet sluiten bepaalt : « Het rust- of overlevingspensioen wordt geschorst gedurende de kalendermaanden tijdens [welke] de persoon die dit pensioen geniet, effectief een vervangingsinkomen ontvangt, tenzij de betrokkene aan de betaling van zijn vervangingsinkomen verzaakt ».

B.2.1. De in het geding zijnde bepaling, zoals van toepassing in de voor de verwijzende rechter hangende zaak, verbiedt met name de cumulatie van elk rustpensioen van de overheidssector met een vervangingsinkomen.

B.2.2. Uit de motivering van de verwijzingsbeslissing blijkt dat de aan de verwijzende rechter voorgelegde zaak enkel betrekking heeft op de afschaffing van de mogelijkheid om een onvolledig rustpensioen van de overheidssector (hierna : een onvolledig pensioen) te cumuleren met werkloosheidsuitkeringen voor de personen die een deel van hun loopbaan in de overheidssector en een ander deel in de privésector hebben vervuld en aan wie die twee socialezekerheidsuitkeringen werden toegekend vóór de datum waarop de in het geding zijnde bepaling uitwerking heeft, namelijk 1 september 2013.

Het Hof beperkt zijn onderzoek tot dat geval.

B.3.1.1. Vóór de inwerkingtreding van de programmawet van 28 juni 2013Relevante gevonden documenten type programmawet prom. 28/06/2013 pub. 01/07/2013 numac 2013203870 bron federale overheidsdienst kanselarij van de eerste minister Programmawet sluiten was de cumulatie van een rustpensioen van de overheidssector met een vervangingsinkomen geregeld bij de wet van 5 april 1994Relevante gevonden documenten type wet prom. 05/04/1994 pub. 10/08/2011 numac 2011000519 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Wet houdende regeling van de cumulatie van pensioenen van de openbare sector met inkomsten voortvloeiend uit de uitoefening van een beroepsactiviteit of met een vervangingsinkomen. - Officieuze coördinatie in het Duits sluiten « houdende regeling van de cumulatie van pensioenen van de openbare sector met inkomsten voortvloeiend uit de uitoefening van een beroepsactiviteit of met een vervangingsinkomen » (hierna : de wet van 5 april 1994Relevante gevonden documenten type wet prom. 05/04/1994 pub. 10/08/2011 numac 2011000519 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Wet houdende regeling van de cumulatie van pensioenen van de openbare sector met inkomsten voortvloeiend uit de uitoefening van een beroepsactiviteit of met een vervangingsinkomen. - Officieuze coördinatie in het Duits sluiten).

B.3.1.2. Oorspronkelijk werd bij artikel 13, § 1, van de wet van 5 april 1994Relevante gevonden documenten type wet prom. 05/04/1994 pub. 10/08/2011 numac 2011000519 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Wet houdende regeling van de cumulatie van pensioenen van de openbare sector met inkomsten voortvloeiend uit de uitoefening van een beroepsactiviteit of met een vervangingsinkomen. - Officieuze coördinatie in het Duits sluiten gedurende het gehele kalenderjaar het rust- of overlevingspensioen geschorst dat werd toegekend aan de personen die gedurende dat kalenderjaar een uitkering wegens loopbaanonderbreking of wegens vermindering van de arbeidsprestaties hadden ontvangen.

B.3.1.3. Bij artikel 62 van de wet van 25 april 2007Relevante gevonden documenten type wet prom. 25/04/2007 pub. 11/05/2007 numac 2007022612 bron federale overheidsdienst sociale zekerheid Wet betreffende de pensioenen van de openbare sector type wet prom. 25/04/2007 pub. 08/05/2007 numac 2007201376 bron federale overheidsdienst kanselarij van de eerste minister Wet houdende diverse bepalingen (1) sluiten « betreffende de pensioenen van de openbare sector » werd artikel 13, § 1, van de wet van 5 april 1994Relevante gevonden documenten type wet prom. 05/04/1994 pub. 10/08/2011 numac 2011000519 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Wet houdende regeling van de cumulatie van pensioenen van de openbare sector met inkomsten voortvloeiend uit de uitoefening van een beroepsactiviteit of met een vervangingsinkomen. - Officieuze coördinatie in het Duits sluiten vervangen teneinde de schorsing van het rustpensioen uit te breiden voor de gepensioneerden die een aanvullende vergoeding, toegekend in het kader van een conventioneel brugpensioen, of een uitkering wegens tijdskrediet ontvingen. In tegenstelling tot hetgeen waarin artikel 13, § 1, van de wet van 5 april 1994Relevante gevonden documenten type wet prom. 05/04/1994 pub. 10/08/2011 numac 2011000519 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Wet houdende regeling van de cumulatie van pensioenen van de openbare sector met inkomsten voortvloeiend uit de uitoefening van een beroepsactiviteit of met een vervangingsinkomen. - Officieuze coördinatie in het Duits sluiten oorspronkelijk voorzag, werd het rustpensioen evenwel enkel geschorst voor de maanden tijdens welke die uitkeringen werden ontvangen. Bovendien heeft de wetgever de cumulatie toegestaan voor de gepensioneerden die een uitkering ontvingen die is toegekend in het kader van een loopbaanonderbreking of een vermindering van de arbeidsprestaties teneinde palliatieve zorgen te verstrekken, voor ouderschapsverlof of voor het bijstaan van of voor het verstrekken van verzorging aan een lid van zijn gezin of aan een familielid tot in de tweede graad dat lijdt aan een ernstige ziekte.

De wet van 5 april 1994Relevante gevonden documenten type wet prom. 05/04/1994 pub. 10/08/2011 numac 2011000519 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Wet houdende regeling van de cumulatie van pensioenen van de openbare sector met inkomsten voortvloeiend uit de uitoefening van een beroepsactiviteit of met een vervangingsinkomen. - Officieuze coördinatie in het Duits sluiten verbood het cumuleren van een rustpensioen met werkloosheidsuitkeringen dus niet.

B.3.2.1. Daarenboven bakent de regelgeving inzake werkloosheidsverzekering de cumulatie van werkloosheidsuitkeringen met andere inkomsten af.

Het genot van de uitkeringen wordt evenwel slechts toegekend op voorwaarde dat de werkloosheid haar oorzaak niet vindt in de stopzetting of de vermindering van de arbeid omwille van de ontvangst van het pensioen of de overgangsuitkering en op voorwaarde dat het stelsel op grond waarvan het pensioen wordt toegekend : 1° de cumulatie van het pensioen met de uitkeringen niet verbiedt;2° het genot van het pensioen of het bedrag van het pensioen niet afhankelijk stelt van voorwaarden die de beschikbaarheid voor de arbeidsmarkt beperken. De voorwaarden van het tweede lid gelden eveneens indien de werkloze vrijstelling geniet van de vereiste beschikbaar te zijn voor de arbeidsmarkt. [...] ».

B.3.2.3. Artikel 130, § 2, van het koninklijk besluit van 25 november 1991Relevante gevonden documenten type koninklijk besluit prom. 25/11/1991 pub. 06/11/2020 numac 2020015855 bron federale overheidsdienst werkgelegenheid, arbeid en sociaal overleg Koninklijk besluit houdende de werkloosheidsreglementering. - Officieuze coördinatie in het Duits van de federale versie. - Deel V type koninklijk besluit prom. 25/11/1991 pub. 05/11/2018 numac 2018014576 bron federale overheidsdienst werkgelegenheid, arbeid en sociaal overleg Koninklijk besluit houdende de werkloosheidsreglementering. - Officieuze coördinatie in het Duits van de federale versie - Deel I type koninklijk besluit prom. 25/11/1991 pub. 04/11/2021 numac 2021033562 bron federale overheidsdienst werkgelegenheid, arbeid en sociaal overleg Koninklijk besluit houdende de werkloosheidsreglementering. - Officieuze coördinatie in het Duits van de federale versie. - Deel VIII type koninklijk besluit prom. 25/11/1991 pub. 24/05/2019 numac 2019012364 bron federale overheidsdienst werkgelegenheid, arbeid en sociaal overleg Koninklijk besluit houdende de werkloosheidsreglementering. - Officieuze coördinatie in het Duits van de federale versie - Deel II type koninklijk besluit prom. 25/11/1991 pub. 14/12/2020 numac 2020043849 bron federale overheidsdienst werkgelegenheid, arbeid en sociaal overleg Koninklijk besluit houdende de werkloosheidsreglementering. - Officieuze coördinatie in het Duits van de federale versie. - Deel VI type koninklijk besluit prom. 25/11/1991 pub. 01/10/2021 numac 2021033177 bron federale overheidsdienst werkgelegenheid, arbeid en sociaal overleg Koninklijk besluit houdende de werkloosheids-reglementering. - Officieuze coördinatie in het Duits van de federale versie - Deel VII type koninklijk besluit prom. 25/11/1991 pub. 24/05/2019 numac 2019012365 bron federale overheidsdienst werkgelegenheid, arbeid en sociaal overleg Koninklijk besluit houdende de werkloosheids-reglementering. - Officieuze coördinatie in het Duits van de federale versie - Deel III sluiten bepaalt dat het dagbedrag van de werkloosheidsuitkering wordt verminderd met het gedeelte van het dagbedrag van het pensioen dat 10,18 euro overschrijdt.

Die bepalingen zijn nog steeds van toepassing.

B.3.3. Artikel 99 van de programmawet van 28 juni 2013Relevante gevonden documenten type programmawet prom. 28/06/2013 pub. 01/07/2013 numac 2013203870 bron federale overheidsdienst kanselarij van de eerste minister Programmawet sluiten heeft de wet van 5 april 1994Relevante gevonden documenten type wet prom. 05/04/1994 pub. 10/08/2011 numac 2011000519 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Wet houdende regeling van de cumulatie van pensioenen van de openbare sector met inkomsten voortvloeiend uit de uitoefening van een beroepsactiviteit of met een vervangingsinkomen. - Officieuze coördinatie in het Duits sluiten opgeheven.

Het in het geding zijnde artikel 91, eerste lid, van de programmawet van 28 juni 2013Relevante gevonden documenten type programmawet prom. 28/06/2013 pub. 01/07/2013 numac 2013203870 bron federale overheidsdienst kanselarij van de eerste minister Programmawet sluiten maakt deel uit van hoofdstuk 1 van titel 8 van die wet, dat de regels vaststelt die van toepassing zijn op de cumulatie van pensioenen van de overheidssector met inkomsten voortvloeiend uit de uitoefening van een beroepsactiviteit of met een vervangingsinkomen.

B.3.4. In de parlementaire voorbereiding van de programmawet van 28 juni 2013Relevante gevonden documenten type programmawet prom. 28/06/2013 pub. 01/07/2013 numac 2013203870 bron federale overheidsdienst kanselarij van de eerste minister Programmawet sluiten wordt uiteengezet : « Voor gepensioneerden die vrijwillig willen werken na het pensioen voorziet het regeerakkoord in een hervorming wat het combineren van een pensioen met een toegelaten beroepsactiviteit betreft.

Het huidige cumulatiestelsel dat voorziet in jaarlijks toegelaten inkomensgrenzen en een sanctie in overeenstemming met de overschrijding van de inkomensgrens blijft bestaan, maar het percentage vanaf hetwelk het pensioen geschorst wordt, wordt verhoogd van 15 % naar 25 % . Ook het onderscheid tussen gepensioneerden met en zonder kinderlast blijft behouden.

Voor de personen die in 2013 op het ogenblik van de eerste betaling van een rustpensioen 42 loopbaanjaren tellen en de leeftijd van 65 jaar hebben bereikt, wordt de beroepsinkomensgrens afgeschaft. Deze gepensioneerden zullen in de toekomst onbeperkt kunnen bijverdienen. [...] In de toekomst zal de cumulatie van een rustpensioen met een vervangingsinkomen, inclusief uitkeringen wegens loopbaanonderbreking of tijdskrediet en thematisch verlof, de schorsing van het rustpensioen meebrengen. De cumulatie van een overlevingspensioen met een vervangingsinkomen, inclusief uitkeringen wegens loopbaanonderbreking of tijdskrediet en thematisch verlof, blijft mogelijk gedurende 12 al dan niet opeenvolgende maanden, eventueel in combinatie met een toegelaten beroepsactiviteit waarvoor de grensbedragen van toepassing zijn » (Parl. St., Kamer, 2012-2013, DOC 53-2853/003, pp. 17-18).

B.3.5. In de commentaar met betrekking tot de in het geding zijnde bepaling wordt gepreciseerd : « Momenteel wordt, overeenkomstig artikel 13 van de wet van 5 april 1994Relevante gevonden documenten type wet prom. 05/04/1994 pub. 10/08/2011 numac 2011000519 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Wet houdende regeling van de cumulatie van pensioenen van de openbare sector met inkomsten voortvloeiend uit de uitoefening van een beroepsactiviteit of met een vervangingsinkomen. - Officieuze coördinatie in het Duits sluiten, een rustpensioen van de overheidssector enkel geschorst in geval van cumulatie met een uitkering wegens loopbaanonderbreking, met uitzondering van de uitkering wegens thematische loopbaanonderbreking, of een aanvullende vergoeding toegekend in het kader van een conventioneel brugpensioen. In geval van cumulatie van een rustpensioen met een ander vervangingsinkomen (werkloosheidsuitkering, primaire ongeschiktheidsuitkering en invaliditeitsuitkering) werd het rustpensioen uitbetaald en werd de schorsing of de vermindering ingevolge de cumulatie uitgevoerd op het vervangingsinkomen.

Het nieuwe artikel [91] bevat een volledig cumulatieverbod inzake rustpensioenen van de overheidssector met een vervangingsinkomen zodat voortaan het rustpensioen zal geschorst worden tijdens elke kalendermaand waarin de betrokkene een vervangingsinkomen geniet, tenzij hij aan de uitbetaling van zijn vervangingsinkomen verzaakt » (ibid., p. 28).

B.3.6.1. Artikel 102 van de programmawet van 28 juni 2013Relevante gevonden documenten type programmawet prom. 28/06/2013 pub. 01/07/2013 numac 2013203870 bron federale overheidsdienst kanselarij van de eerste minister Programmawet sluiten bepaalt : « De bepalingen van dit hoofdstuk hebben uitwerking met ingang van 1 januari 2013 en zijn eveneens toepasselijk op de op 31 december 2012 lopende pensioenen en cumulaties. Zij zijn ook toepasselijk op de gewaarborgde minimumbedragen inzake rustpensioenen voortvloeiend uit de toepassing van artikel 140, § 3, van de wet van 26 juni 1992Relevante gevonden documenten type wet prom. 26/06/1992 pub. 31/03/2011 numac 2011000187 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Wet houdende sociale en diverse bepalingen Officieuze coördinatie in het Duits van uittreksels sluiten houdende sociale en diverse bepalingen, zonder dat zij evenwel aan de betrokkene een hoger minimumpensioenbedrag kunnen opleveren dan datgene dat hij werkelijk genoot op 31 december 2012. [...] Indien de toepassing van de door dit hoofdstuk aangebrachte wijzigingen tot gevolg heeft dat pensioenbedragen die betrekking hebben op de periode gelegen tussen 31 december 2012 en de eerste dag van de tweede maand na die waarin deze wet is bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad dienen te worden verminderd, worden voor die periode de pensioenbedragen toegekend overeenkomstig de op 31 december 2012 van kracht zijnde wetgeving ».

B.3.6.2. In de parlementaire voorbereiding wordt aangegeven dat het derde lid van dat artikel « een overgangsbepaling bevat die erover waakt dat de terugwerkende kracht die verleend wordt aan de bepalingen van deze wet niet tot gevolg heeft dat pensioenbedragen die betrekking hebben op de periode gelegen tussen 31 december 2012 en de eerste dag van de tweede maand na die waarin deze wet werd bekendgemaakt in het Belgische Staatsblad, dienen te worden verminderd » (ibid., p. 32).

Daarin wordt beklemtoond : « Met [die bepaling] wordt deze terugwerkende kracht immers beperkt tot de gevolgen die in het voordeel van de gepensioneerden spelen (bijvoorbeeld wegens het verhogen van de grensbedragen, het verhogen van de marge van 15 % naar 25 %, de mogelijkheid om onbeperkt bij te verdienen vanaf de leeftijd van 65 jaar mits 42 loopbaanjaren, enz.).

In [de] eerder uitzonderlijk [e] gevallen waarin de nieuwe bepalingen in het nadeel van de gepensioneerde zouden uitvallen (bijvoorbeeld omdat vanaf 1 januari 2013 ook de uitkering wegens loopbaanonderbreking voor het verstrekken van palliatieve zorgen als een vervangingsinkomen wordt beschouwd voor wie zijn overlevingspensioen gedurende 12 kalendermaanden mag cumuleren met een vervangingsinkomen), wordt aan deze nieuwe bepalingen geen terugwerkende kracht verleend » (ibid., pp. 32-33).

B.3.7.2. In de parlementaire voorbereiding van de wet van 18 december 2015Relevante gevonden documenten type wet prom. 18/12/2015 pub. 24/12/2015 numac 2015022579 bron federale overheidsdienst sociale zekerheid Wet betreffende de assimilatie van een periode van non-activiteit van bepaalde leden van de geïntegreerde politie voor de loopbaanvoorwaarde om met vervroegd pensioen te vertrekken, betreffende de cumulatie met een pensioen van de publieke sector, betreffende het gewaarborgd inkomen voor bejaarden en betreffende de pensioenen van het vliegend personeel van de burgerlijke luchtvaart type wet prom. 18/12/2015 pub. 14/06/2016 numac 2016000362 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Wet betreffende de assimilatie van een periode van non-activiteit van bepaalde leden van de geïntegreerde politie voor de loopbaanvoorwaarde om met vervroegd pensioen te vertrekken, betreffende de cumulatie met een pensioen van de publieke sector, betreffende het gewaarborgd inkomen voor bejaarden en betreffende de pensioenen van het vliegend personeel van de burgerlijke luchtvaart. - Duitse vertaling type wet prom. 18/12/2015 pub. 30/12/2015 numac 2015003459 bron federale overheidsdienst budget en beheerscontrole Wet houdende de algemene uitgavenbegroting voor het begrotingsjaar 2016 type wet prom. 18/12/2015 pub. 28/12/2015 numac 2015003486 bron federale overheidsdienst financien Wet houdende fiscale en diverse bepalingen sluiten worden preciseringen aangebracht over de in het geding zijnde bepaling : « De toepassing van [artikel 91 van de programmawet van 28 juni 2013Relevante gevonden documenten type programmawet prom. 28/06/2013 pub. 01/07/2013 numac 2013203870 bron federale overheidsdienst kanselarij van de eerste minister Programmawet sluiten] bracht al snel aan het licht dat het volledig cumulatieverbod in geval van een rustpensioen wegens lichamelijke ongeschiktheid, in bepaalde gevallen tot ongewenste, zelfs onaanvaardbare, situaties leidt.

Zo kan het voorbeeld worden aangehaald van een leraar die voor 4/10 van zijn opdracht vast is benoemd en voor 6/10 van zijn opdracht tijdelijk of contractueel is.

Indien deze leraar langdurig ziek wordt zal hij op termijn voor zijn vast benoemd ambt recht hebben op een rustpensioen wegens lichamelijke ongeschiktheid en voor zijn tijdelijke of contractuele prestaties op een ziekte-uitkering van het ziekenfonds. [...] [...] Geen van de twee voordelen afzonderlijk bereikt evenwel een volwaardig menswaardig inkomen terwijl deze leraar vóór zijn ziekte, een wedde genoot die overeenstemde met een voltijds ambt. Indien niets gewijzigd wordt, zal betrokkene ongetwijfeld een beroep dienen te doen op de sociale bijstand van de diensten van het OCMW. [...] In geval van ontslag in het contractueel ambt kan er aanspraak zijn op een werkloosheidsuitkering. Indien betrokkene in zijn vast benoemd ambt wordt gepensioneerd wegens lichamelijke ongeschiktheid leidt voormeld cumulatieverbod tot dezelfde situatie als deze die zich voordoet in geval van genot van een ziekte-uitkering.

Uiteraard is dit nooit de bedoeling van het volledige cumulatieverbod geweest. Het volledige cumulatieverbod had enkel als doel om bepaalde situaties die voorheen mogelijks als te gunstig konden worden beschouwd, ongedaan te maken.

Aldus wordt, om extreme situaties te vermijden, het principe van het volledige cumulatieverbod versoepeld voor de rustpensioenen wegens lichamelijke ongeschiktheid. Deze pensioenen mogen, met terugwerkende kracht tot 1 januari 2013, opnieuw onbeperkt gecumuleerd worden met een werkloosheidsvergoeding, een primaire ongeschiktheidsuitkering of een invaliditeitsuitkering » (Parl. St., Kamer, 2015-2016, DOC 54-1502/001, pp. 5-6).

Ten gronde B.4.1. Artikel 23 van de Grondwet bepaalt dat ieder het recht heeft om een menswaardig leven te leiden. Daartoe waarborgen de onderscheiden wetgevers, rekening houdend met de overeenkomstige plichten, de economische, sociale en culturele rechten, waarvan ze de voorwaarden voor de uitoefening bepalen. Artikel 23 van de Grondwet bepaalt niet wat die rechten, waarvan enkel het beginsel wordt uitgedrukt, impliceren, waarbij elke wetgever ermee is belast die rechten te waarborgen, overeenkomstig het tweede lid van dat artikel, rekening houdend met de overeenkomstige plichten.

De door artikel 23 van de Grondwet gewaarborgde rechten omvatten met name het recht op sociale zekerheid.

B.4.2. Artikel 23 van de Grondwet bevat een standstill-verplichting die eraan in de weg staat dat de bevoegde wetgever het beschermingsniveau dat wordt geboden door de van toepassing zijnde wetgeving, in aanzienlijke mate vermindert zonder dat daarvoor redenen zijn die verband houden met het algemeen belang.

B.4.3. Uit de tekst en de parlementaire voorbereiding van artikel 23 van de Grondwet blijkt dat de Grondwetgever niet enkel rechten beoogde te waarborgen, maar ook plichten wilde vooropstellen, uitgaande van de idee dat « het de plicht van de burger is om mee te werken aan de sociale en de economische vooruitgang van de maatschappij waarin hij leeft » (Parl. St., Senaat, B.Z. 1991-1992, nr. 100-2/4°, pp. 16-17).

Daarom dienen de wetgevers bij het waarborgen van de economische, sociale en culturele rechten, rekening te houden met de « overeenkomstige plichten », zoals verwoord in het tweede lid van artikel 23.

In sociaaleconomische aangelegenheden beschikt de wetgever over een ruime beoordelingsvrijheid. Het Hof vermag de beleidskeuze die de wetgever heeft gemaakt en de motieven die daaraan ten grondslag liggen slechts af te keuren indien zij niet redelijk verantwoord zijn.

B.5.1. Zoals is vermeld in B.3.1.3, verbood de wet van 5 april 1994Relevante gevonden documenten type wet prom. 05/04/1994 pub. 10/08/2011 numac 2011000519 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Wet houdende regeling van de cumulatie van pensioenen van de openbare sector met inkomsten voortvloeiend uit de uitoefening van een beroepsactiviteit of met een vervangingsinkomen. - Officieuze coördinatie in het Duits sluiten het cumuleren van een rustpensioen met werkloosheidsuitkeringen niet.

B.5.2. In zoverre de in het geding zijnde bepaling van toepassing is op personen die pas na de inwerkingtreding ervan hun rustpensioen in de overheidssector hebben aangevraagd, verbiedt zij slechts de cumulatie van een vrijwillig aangevraagd vervroegd pensioen van de overheidssector met een werkloosheidsuitkering. Het in het geding zijnde cumulverbod heeft in die mate slechts betrekking op personen die een gedeeltelijke of deeltijdse loopbaan in de overheidssector hebben gecombineerd met een gedeeltelijke of deeltijdse loopbaan in de privésector en die er vrijwillig voor kiezen om, wat hun loopbaan in de overheidssector betreft, de arbeidsmarkt te verlaten, terwijl zij, wat hun loopbaan in de privésector betreft, ervoor kiezen op de arbeidsmarkt te blijven.

B.5.3. De in het geding zijnde bepaling heeft eveneens tot gevolg dat de personen die hun vervroegd pensioen hebben aangevraagd vóór de inwerkingtreding van de in het geding zijnde bepaling, ertoe worden gedwongen af te zien van het voordeel van de werkloosheidsuitkeringen die zij ontvingen, zo niet zou hun pensioen worden geschorst.

B.5.4. De pensioenwetgeving van de overheidssector is ingegeven door de zorg om een inkomen te verzekeren bij het beëindigen van de actieve loopbaan in die sector.

De finaliteit van de werkloosheidsverzekering bestaat erin te voorzien in een vervangingsinkomen voor wie nog arbeidsgeschikt is en actief wil zijn op de arbeidsmarkt, maar buiten zijn wil werkloos is geworden.

B.5.5. De personen die maar een deel van hun loopbaan in de overheidssector hebben vervuld, kunnen enkel aanspraak maken op een onvolledig pensioen. Vóór het aannemen van de in het geding zijnde bepaling konden de betrokken personen echter ook werkloosheidsuitkeringen verkrijgen, zij het voor een beperkt bedrag, overeenkomstig het koninklijk besluit van 25 november 1991Relevante gevonden documenten type koninklijk besluit prom. 25/11/1991 pub. 06/11/2020 numac 2020015855 bron federale overheidsdienst werkgelegenheid, arbeid en sociaal overleg Koninklijk besluit houdende de werkloosheidsreglementering. - Officieuze coördinatie in het Duits van de federale versie. - Deel V type koninklijk besluit prom. 25/11/1991 pub. 05/11/2018 numac 2018014576 bron federale overheidsdienst werkgelegenheid, arbeid en sociaal overleg Koninklijk besluit houdende de werkloosheidsreglementering. - Officieuze coördinatie in het Duits van de federale versie - Deel I type koninklijk besluit prom. 25/11/1991 pub. 04/11/2021 numac 2021033562 bron federale overheidsdienst werkgelegenheid, arbeid en sociaal overleg Koninklijk besluit houdende de werkloosheidsreglementering. - Officieuze coördinatie in het Duits van de federale versie. - Deel VIII type koninklijk besluit prom. 25/11/1991 pub. 24/05/2019 numac 2019012364 bron federale overheidsdienst werkgelegenheid, arbeid en sociaal overleg Koninklijk besluit houdende de werkloosheidsreglementering. - Officieuze coördinatie in het Duits van de federale versie - Deel II type koninklijk besluit prom. 25/11/1991 pub. 14/12/2020 numac 2020043849 bron federale overheidsdienst werkgelegenheid, arbeid en sociaal overleg Koninklijk besluit houdende de werkloosheidsreglementering. - Officieuze coördinatie in het Duits van de federale versie. - Deel VI type koninklijk besluit prom. 25/11/1991 pub. 01/10/2021 numac 2021033177 bron federale overheidsdienst werkgelegenheid, arbeid en sociaal overleg Koninklijk besluit houdende de werkloosheids-reglementering. - Officieuze coördinatie in het Duits van de federale versie - Deel VII type koninklijk besluit prom. 25/11/1991 pub. 24/05/2019 numac 2019012365 bron federale overheidsdienst werkgelegenheid, arbeid en sociaal overleg Koninklijk besluit houdende de werkloosheids-reglementering. - Officieuze coördinatie in het Duits van de federale versie - Deel III sluiten, gedurende de tijd om een aanvullende betrekking te vinden of een rustpensioen te verkrijgen voor het deel van hun loopbaan dat als werknemer is vervuld.

B.5.6. Door aan de gerechtigden van een onvolledig pensioen die maar een deel van hun loopbaan in de overheidssector hebben vervuld, het recht te ontzeggen om werkloosheidsuitkeringen te blijven genieten na 1 september 2013, kan de in het geding zijnde bepaling die personen in een kwetsbare situatie plaatsen, terwijl het voor hen wegens hun leeftijd moeilijker is om weer aan het werk te gaan. In tegenstelling tot de personen die hebben beslist met pensioen te gaan nadat de in het geding zijnde bepaling uitwerking had, beschikken die personen niet langer over de mogelijkheid om hun loopbaan in de overheidssector te verlengen teneinde te voorkomen dat zij de financiële gevolgen ondergaan van het verbod om het rustpensioen met de werkloosheidsuitkeringen te cumuleren.

B.5.7. Daaruit vloeit voort dat het beschermingsniveau van hun recht op sociale zekerheid aanzienlijk zou kunnen worden verminderd.

Om bestaanbaar te zijn met artikel 23 van de Grondwet, moet die aanzienlijke vermindering worden verantwoord door redenen van algemeen belang.

B.6. In zijn memorie doet de Ministerraad gelden dat de in het geding zijnde bepaling is verantwoord ten aanzien van de algemene doelstellingen van hoofdstuk 1 van titel 8 van de programmawet van 28 juni 2013Relevante gevonden documenten type programmawet prom. 28/06/2013 pub. 01/07/2013 numac 2013203870 bron federale overheidsdienst kanselarij van de eerste minister Programmawet sluiten, namelijk het doel dat erin bestaat de pensioenregeling van de overheidssector te harmoniseren met de pensioenregeling van de werknemers, de wil om het de gepensioneerden die na hun pensioen willen werken, mogelijk te maken zulks in grotere mate te doen en de bekommernis om de leefbaarheid van het pensioenstelsel op lange termijn te waarborgen.

Bovendien blijkt uit de in B.3.7.2 weergegeven parlementaire voorbereiding van artikel 4 van de wet van 18 december 2015Relevante gevonden documenten type wet prom. 18/12/2015 pub. 24/12/2015 numac 2015022579 bron federale overheidsdienst sociale zekerheid Wet betreffende de assimilatie van een periode van non-activiteit van bepaalde leden van de geïntegreerde politie voor de loopbaanvoorwaarde om met vervroegd pensioen te vertrekken, betreffende de cumulatie met een pensioen van de publieke sector, betreffende het gewaarborgd inkomen voor bejaarden en betreffende de pensioenen van het vliegend personeel van de burgerlijke luchtvaart type wet prom. 18/12/2015 pub. 14/06/2016 numac 2016000362 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Wet betreffende de assimilatie van een periode van non-activiteit van bepaalde leden van de geïntegreerde politie voor de loopbaanvoorwaarde om met vervroegd pensioen te vertrekken, betreffende de cumulatie met een pensioen van de publieke sector, betreffende het gewaarborgd inkomen voor bejaarden en betreffende de pensioenen van het vliegend personeel van de burgerlijke luchtvaart. - Duitse vertaling type wet prom. 18/12/2015 pub. 30/12/2015 numac 2015003459 bron federale overheidsdienst budget en beheerscontrole Wet houdende de algemene uitgavenbegroting voor het begrotingsjaar 2016 type wet prom. 18/12/2015 pub. 28/12/2015 numac 2015003486 bron federale overheidsdienst financien Wet houdende fiscale en diverse bepalingen sluiten dat de wetgever ook de bedoeling had te verhinderen dat bepaalde situaties die als te gunstig werden beschouwd, zich herhalen.

B.7. De Ministerraad toont niet aan dat het doel dat erin bestaat het de gepensioneerden die vrijwillig willen werken na hun pensioen, mogelijk te maken zulks in grotere mate te doen, beter zou worden gediend indien aan de gerechtigden van een onvolledig pensioen, vanaf 1 september 2013, de werkloosheidsuitkeringen die zij vóór die datum reeds ontvingen, werden ontzegd.

B.8. Door het onvolledig pensioen van de gerechtigden van werkloosheidsuitkeringen te schorsen, heeft de in het geding zijnde bepaling tot doel de leden van het statutair personeel van de overheidssector ertoe aan te zetten hun loopbaan in die sector te verlengen tot de wettelijke pensioenleeftijd, zodat zij steunt op een reden van algemeen belang.

Zoals is vermeld in B.3.4, kent de programmawet van 28 juni 2013Relevante gevonden documenten type programmawet prom. 28/06/2013 pub. 01/07/2013 numac 2013203870 bron federale overheidsdienst kanselarij van de eerste minister Programmawet sluiten gepensioneerden het recht toe om binnen bepaalde grenzen hun pensioen te combineren met een toegelaten beroepsactiviteit. De wetgever vermocht redelijkerwijs te oordelen dat dat recht enkel diende te worden toegekend aan gepensioneerden die deze beroepsactiviteit effectief uitoefenen, terwijl moest worden uitgesloten dat zij kon leiden tot een cumulatie van een pensioen met een werkloosheidsuitkering in het geval waarin de gepensioneerde zijn arbeidsbetrekking in die toegelaten beroepsactiviteit zou verliezen.

Het voormelde doel geldt evenwel niet voor de personen, zoals de eiseres voor de verwijzende rechter, wier pensionering reeds is toegekend voordat de in het geding zijnde bepaling uitwerking had, zodat zij niet langer beschikken over de mogelijkheid om hun loopbaan voort te zetten in de openbare sector teneinde de financiële gevolgen van de hervorming te voorkomen. Op het ogenblik dat de eiseres voor de verwijzende rechter heeft beslist met vervroegd pensioen te gaan in de openbare sector, beschikte zij niet over de nodige gegevens om met kennis van zaken de keuze te maken die haar recht op sociale zekerheid het best zou vrijwaren.

B.9. Het komt de wetgever toe te oordelen in hoeverre het opportuun is maatregelen te nemen met het oog op besparingen inzake rustpensioenen.

Aangezien die pensioenen met overheidsfondsen worden gefinancierd, is het begrijpelijk dat de wetgever beslist om een einde te maken aan cumulatiemogelijkheden die al te gunstig worden bevonden. Het streven naar het beheersen van de budgettaire kosten van de rustpensioenen van de overheidssector vormt bovendien een legitieme doelstelling.

B.10. Bij de beoordeling van de in het geding zijnde bepaling dient echter ook rekening te worden gehouden met het risico van kwetsbaarheid waaraan de gerechtigden van een onvolledig pensioen die maar een deel van hun loopbaan in de overheidssector hebben vervuld, en wier pensionering is toegestaan vooraleer die bepaling uitwerking had, zodat zij hun loopbaan in de overheidssector niet meer kunnen verlengen, worden blootgesteld.

B.11. Aangezien, zoals is vermeld in B.2.2, de prejudiciële vraag betrekking heeft op de situatie van de personen wier pensionering voor hun loopbaan in de openbare sector is toegestaan vóór 1 september 2013 en die op die datum nog niet met pensioen zijn gegaan als werknemer, is het aantal betrokken personen bovendien beperkt.

Die personen kunnen de cumulatie van een rustpensioen met werkloosheidsuitkeringen alleen genieten voor een beperkte periode.

Uit artikel 25 van het koninklijk besluit nr. 50 van 24 oktober 1967 « betreffende het rust- en overlevingspensioen voor werknemers » vloeit immers voort dat die cumulatie in elk geval moet eindigen op de dag waarop de betrokkene zijn rustpensioen van werknemer ontvangt.

B.12. Noch uit de parlementaire voorbereiding van de in het geding zijnde bepaling, noch uit een ander gegeven blijkt op enige wijze waarom de schorsing van het rustpensioen verantwoord is voor de in B.11 bedoelde personen die een deel van hun loopbaan in de overheidssector en een ander deel van hun loopbaan in de privésector hebben vervuld, wanneer die personen naast een onvolledig rustpensioen van de overheidssector een werkloosheidsuitkering ontvangen in verband met hun tewerkstelling in de privésector.

B.13.1. Uit het voorgaande blijkt dat de aanzienlijke achteruitgang die door de in het geding zijnde bepaling wordt veroorzaakt in het recht op sociale zekerheid, gewaarborgd door artikel 23 van de Grondwet, ten aanzien van de gerechtigden van een onvolledig pensioen die maar een deel van hun loopbaan in de overheidssector hebben vervuld en die werkloosheidsuitkeringen genoten vóór de datum waarop artikel 91, eerste lid, van de programmawet van 28 juni 2013Relevante gevonden documenten type programmawet prom. 28/06/2013 pub. 01/07/2013 numac 2013203870 bron federale overheidsdienst kanselarij van de eerste minister Programmawet sluiten uitwerking heeft, niet kan worden verantwoord door enige reden van algemeen belang.

B.13.2. De prejudiciële vraag dient bevestigend te worden beantwoord.

Om die redenen, het Hof zegt voor recht : In zoverre het elke mogelijkheid tot cumulatie van een onvolledig rustpensioen van de overheidssector met werkloosheidsuitkeringen afschaft voor de personen die maar een deel van hun loopbaan in de overheidssector hebben vervuld en die die twee socialezekerheidsuitkeringen genoten vóór de datum waarop het uitwerking heeft, schendt artikel 91, eerste lid, van de programmawet van 28 juni 2013Relevante gevonden documenten type programmawet prom. 28/06/2013 pub. 01/07/2013 numac 2013203870 bron federale overheidsdienst kanselarij van de eerste minister Programmawet sluiten artikel 23 van de Grondwet.

Aldus gewezen in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989Relevante gevonden documenten type wet prom. 06/01/1989 pub. 18/02/2008 numac 2008000108 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Bijzondere wet op het Arbitragehof sluiten op het Grondwettelijk Hof, op 6 mei 2021.

De griffier, De voorzitter, P.-Y. Dutilleux F. Daoût

Titel van het document:	Uittreksel uit arrest nr. 70/2021 van 6 mei 2021 Rolnummer 7266 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 91, eerste lid, van de programmawet van 28 juni 2013 (...) Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters F. Daoût en L. Lavrysen, en de rechters (...)
Url van de betrokken pagina:	https://etaamb.openjustice.be/nl/arrest_n2021203813.html
Te verwijderen woorden:
E-mail adres:*
Opmerkingen:*
* Optionele velden

Uittreksel uit arrest nr. 70/2021 van 6 mei 2021 Rolnummer 7266 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 91, eerste lid, van de programmawet van 28 juni 2013 (...) Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters F. Daoût en L. Lavrysen, en de rechters (...)

Zijn uw gegevens weergegeven op deze pagina?