GRONDWETTELIJK HOF

Uittreksel uit arrest nr. 190/2014 van 18 december 2014 Rolnummer : 5858 In zake : de prejudiciële vraag betreffende de artikelen 27, § 1, eerste en tweede lid, en 276 van het Vlaamse Gemeente decreet van 15 juli 2005Relevante gevonden documenten type decreet prom. 15/07/2005 pub. 31/08/2005 numac 2005036063 bron ministerie van de vlaamse gemeenschap Gemeentedecreet type decreet prom. 15/07/2005 pub. 30/08/2005 numac 2005036021 bron ministerie van de vlaamse gemeenschap Decreet houdende wijziging van het decreet van 28 juni 2002 betreffende gelijke onderwijskansen-I type decreet prom. 15/07/2005 pub. 13/09/2005 numac 2005036056 bron ministerie van de vlaamse gemeenschap Decreet houdende wijziging van het decreet van 19 juli 2002 houdende de privaatrechtelijke culturele archiefwerking type decreet prom. 15/07/2005 pub. 29/08/2005 numac 2005036025 bron ministerie van de vlaamse gemeenschap Decreet houdende de toevoeging van een derde lid aan artikel 157 en houdende wijziging van de artikelen 159 en 161 van de decreten betreffende de radio-omroep en de televisie, gecoördineerd op 4 maart 2005 type decreet prom. 15/07/2005 pub. 09/09/2005 numac 2005036050 bron ministerie van de vlaamse gemeenschap Decreet houdende wijziging van diverse decreten, wat het statuut van de mandaathouders in de aan het Vlaams Parlement verbonden instellingen betreft type decreet prom. 15/07/2005 pub. 16/09/2005 numac 2005036093 bron ministerie van de vlaamse gemeenschap Decreet betreffende het onderwijs XV sluiten, gesteld door de Correctionele Rechtbank te Antwerpen.

Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters A. Alen en J. Spreutels, en de rechters J.-P. Snappe, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, T. Giet en R. Leysen, bijgestaan door de griffier F. Meersschaut, onder voorzitterschap van voorzitter A. Alen, wijst na beraad het volgende arrest : I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging Bij vonnis van 20 januari 2014 in zake het openbaar ministerie tegen Ludwig Torfs, met als tussenkomende partij het college van burgemeester en schepenen van de stad Antwerpen, waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is ingekomen op 25 februari 2014, heeft de Correctionele Rechtbank te Antwerpen de volgende prejudiciële vraag gesteld : « Schenden de artikelen 27, § 1, 1° en 2° lid en art. 276 van het Vlaams Gemeente decreet van 15 juli 2005Relevante gevonden documenten type decreet prom. 15/07/2005 pub. 31/08/2005 numac 2005036063 bron ministerie van de vlaamse gemeenschap Gemeentedecreet type decreet prom. 15/07/2005 pub. 30/08/2005 numac 2005036021 bron ministerie van de vlaamse gemeenschap Decreet houdende wijziging van het decreet van 28 juni 2002 betreffende gelijke onderwijskansen-I type decreet prom. 15/07/2005 pub. 13/09/2005 numac 2005036056 bron ministerie van de vlaamse gemeenschap Decreet houdende wijziging van het decreet van 19 juli 2002 houdende de privaatrechtelijke culturele archiefwerking type decreet prom. 15/07/2005 pub. 29/08/2005 numac 2005036025 bron ministerie van de vlaamse gemeenschap Decreet houdende de toevoeging van een derde lid aan artikel 157 en houdende wijziging van de artikelen 159 en 161 van de decreten betreffende de radio-omroep en de televisie, gecoördineerd op 4 maart 2005 type decreet prom. 15/07/2005 pub. 09/09/2005 numac 2005036050 bron ministerie van de vlaamse gemeenschap Decreet houdende wijziging van diverse decreten, wat het statuut van de mandaathouders in de aan het Vlaams Parlement verbonden instellingen betreft type decreet prom. 15/07/2005 pub. 16/09/2005 numac 2005036093 bron ministerie van de vlaamse gemeenschap Decreet betreffende het onderwijs XV sluiten, de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in samenhang gelezen met art. 6 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens, door het verbod opgelegd aan gemeenteraadslieden, respectievelijk districtsraadslieden, uit te breiden naar advocaten die in het kader van een associatie, groepering, samenwerking of op hetzelfde kantooradres, met het districtsraadslid werken, waardoor de vrije keuze van advocaat respectievelijk de rechten van de verdediging bemoeilijkt of geschonden wordt ? ». (...) III. In rechte (...) B.1. Gelet op de feiten van het bodemgeschil en op de redenen in het verwijzende vonnis, heeft de prejudiciële vraag betrekking op artikel 27, § 2, 2°, van het Vlaamse Gemeente decreet van 15 juli 2005Relevante gevonden documenten type decreet prom. 15/07/2005 pub. 31/08/2005 numac 2005036063 bron ministerie van de vlaamse gemeenschap Gemeentedecreet type decreet prom. 15/07/2005 pub. 30/08/2005 numac 2005036021 bron ministerie van de vlaamse gemeenschap Decreet houdende wijziging van het decreet van 28 juni 2002 betreffende gelijke onderwijskansen-I type decreet prom. 15/07/2005 pub. 13/09/2005 numac 2005036056 bron ministerie van de vlaamse gemeenschap Decreet houdende wijziging van het decreet van 19 juli 2002 houdende de privaatrechtelijke culturele archiefwerking type decreet prom. 15/07/2005 pub. 29/08/2005 numac 2005036025 bron ministerie van de vlaamse gemeenschap Decreet houdende de toevoeging van een derde lid aan artikel 157 en houdende wijziging van de artikelen 159 en 161 van de decreten betreffende de radio-omroep en de televisie, gecoördineerd op 4 maart 2005 type decreet prom. 15/07/2005 pub. 09/09/2005 numac 2005036050 bron ministerie van de vlaamse gemeenschap Decreet houdende wijziging van diverse decreten, wat het statuut van de mandaathouders in de aan het Vlaams Parlement verbonden instellingen betreft type decreet prom. 15/07/2005 pub. 16/09/2005 numac 2005036093 bron ministerie van de vlaamse gemeenschap Decreet betreffende het onderwijs XV sluiten, dat bepaalt : « Het is voor een gemeenteraadslid verboden : [...] 2° rechtstreeks of onrechtstreeks als advocaat of notaris te werken in geschillen ten behoeve van de tegenpartij van de gemeente of ten behoeve van een personeelslid van de gemeente aangaande beslissingen in verband met de tewerkstelling binnen de gemeente.Dit verbod geldt ook ten aanzien van de personen die in het kader van een associatie, groepering, samenwerking of op hetzelfde kantooradres met het gemeenteraadslid werken ».

Krachtens artikel 276 van het Vlaamse Gemeentedecreet is die bepaling van overeenkomstige toepassing op de leden van de districtsraden.

B.2.1. Artikel 276, tweede lid, van het Vlaamse Gemeentedecreet werd gewijzigd bij artikel 2 van het decreet van het Vlaamse Gewest van 28 maart 2014 houdende wijziging van artikel 276 van het Gemeente decreet van 15 juli 2005Relevante gevonden documenten type decreet prom. 15/07/2005 pub. 31/08/2005 numac 2005036063 bron ministerie van de vlaamse gemeenschap Gemeentedecreet type decreet prom. 15/07/2005 pub. 30/08/2005 numac 2005036021 bron ministerie van de vlaamse gemeenschap Decreet houdende wijziging van het decreet van 28 juni 2002 betreffende gelijke onderwijskansen-I type decreet prom. 15/07/2005 pub. 13/09/2005 numac 2005036056 bron ministerie van de vlaamse gemeenschap Decreet houdende wijziging van het decreet van 19 juli 2002 houdende de privaatrechtelijke culturele archiefwerking type decreet prom. 15/07/2005 pub. 29/08/2005 numac 2005036025 bron ministerie van de vlaamse gemeenschap Decreet houdende de toevoeging van een derde lid aan artikel 157 en houdende wijziging van de artikelen 159 en 161 van de decreten betreffende de radio-omroep en de televisie, gecoördineerd op 4 maart 2005 type decreet prom. 15/07/2005 pub. 09/09/2005 numac 2005036050 bron ministerie van de vlaamse gemeenschap Decreet houdende wijziging van diverse decreten, wat het statuut van de mandaathouders in de aan het Vlaams Parlement verbonden instellingen betreft type decreet prom. 15/07/2005 pub. 16/09/2005 numac 2005036093 bron ministerie van de vlaamse gemeenschap Decreet betreffende het onderwijs XV sluiten, dat blijkens artikel 3 van hetzelfde decreet in werking is getreden op 16 april 2014. Sindsdien bepaalt artikel 276, tweede lid, van het Vlaamse Gemeentedecreet : « De ingevolge artikel 27, § 2, opgelegde verbodsbepalingen en de ingevolge artikel 30 aan de leden van de districtsraden toekomende rechten betreffen alleen het bestuur en de instellingen van het district ».

B.2.2. In de parlementaire voorbereiding van wat het decreet van 28 maart 2014Relevante gevonden documenten type decreet prom. 28/03/2014 pub. 16/04/2014 numac 2014035435 bron vlaamse overheid Decreet houdende wijziging van artikel 276 van het Gemeentedecreet van 15 juli 2005 type decreet prom. 28/03/2014 pub. 22/08/2014 numac 2014035709 bron vlaamse overheid Decreet betreffende de landinrichting sluiten is geworden, werd die bepaling als volgt verantwoord : « De combinatie van een verregaande verstrenging van de regelgeving inzake de onverenigbaarheden voor gemeenteraadsleden en de ongenuanceerde toepassing daarvan, door kruisverwijzing, op districtsraadsleden heeft tot gevolg dat zelfs door het opnemen van een al bij al beperkt politiek mandaat als districtsraadslid, met enkel bevoegdheid voor een van de negen districten in Antwerpen, alle onverenigbaarheden ineens van toepassing worden voor alles wat de stad en de acht andere districten betreft. Voor advocaten en notarissen betekent het een nagenoeg ' beroepsverbod ' voor alle kantoorgenoten in de meest brede betekenis van dat woord : dus ook als er geen enkele financiële band is met het betrokken districtsraadslid. In de stand van de huidige wetgeving wordt het onmogelijk gemaakt dat een groot nationaal vertakt advocatenkantoor mag optreden voor of tegen de stad Antwerpen zodra één stagiair districtsraadslid is in een van de negen districten, ook al gaat het over een dossier waar die stagiair geen enkele zeggenschap over heeft die meer is dan die van elke andere burger. Dat lijkt te weinig in overeenstemming met wat juridisch en maatschappelijk wenselijk is.

Vanuit democratisch standpunt lijkt dat ook niet zo opportuun : de toegang tot het passief kiesrecht wordt daardoor in de praktijk verder bemoeilijkt en onaantrekkelijk gemaakt.

Met de keuze om de districtsraden rechtstreeks te verkiezen, lijkt het meer in de logica te liggen dat de regels die het functioneren van districtsraadsleden betreffen op het vlak van onafhankelijkheid en onverenigbaarheden, enkel die instelling en het bestuur ervan betreffen. Het doel van een onverenigbaarheid is immers in essentie te garanderen dat de verkozen mandataris geen misbruik maakt van dat mandaat en in de uitoefening van dat concrete mandaat geen aanleiding geeft tot twijfel over de vraag in wiens belang hij dat mandaat uitoefent. Traditioneel heeft men altijd een onderscheid gemaakt tussen het optreden als advocaat in de sfeer waarin men gekozen is, versus andere politieke sferen. Het feit datiemand mandataris is op het ene niveau, belet niet dat hij of zij professioneel actief is ten bate van of tegen een ander politiek niveau.

De bedoeling van dit voorstel van decreet is om - zonder inhoudelijk de onverenigbaarheden aan te tasten - de toepassing van onverenigbaarheden op districtsraadsleden toe te spitsen op datgene waarvoor ze bevoegd zijn : met name het bestuur en de instellingen van het district waarvoor ze gekozen zijn.

Daartoe wordt voorgesteld in artikel 276 van het Gemeentedecreet een zinsnede toe te voegen waarbij gesteld wordt dat de onverenigbaarheden van artikel 27, § 2, beperkt blijven tot het bestuur en de instellingen van het district.

Overigens is dat in lijn met het gegeven dat de controlerechten van een districtsraadslid zich ook enkel beperken tot de sfeer van dat district » (Parl. St., Vlaams Parlement, 2013-2014, nr. 2391/1, pp. 2-3).

B.2.3. Uit wat voorafgaat vloeit voort dat, sinds de inwerkingtreding van het voormelde decreet van 28 maart 2014Relevante gevonden documenten type decreet prom. 28/03/2014 pub. 16/04/2014 numac 2014035435 bron vlaamse overheid Decreet houdende wijziging van artikel 276 van het Gemeentedecreet van 15 juli 2005 type decreet prom. 28/03/2014 pub. 22/08/2014 numac 2014035709 bron vlaamse overheid Decreet betreffende de landinrichting sluiten, een lid van een districtsraad en zijn kantoorgenoten niet als advocaat of notaris mogen optreden in geschillen ten behoeve van de tegenpartij van het district in kwestie, maar wel als advocaat of notaris mogen optreden in geschillen ten behoeve van de tegenpartij van de gemeente waar het district deel van uitmaakt.

B.3. In het bodemgeschil is de vrijwillig tussenkomende partij het college van burgemeester en schepenen van de stad Antwerpen, terwijl de in het geding zijnde onverenigbaarheid betrekking heeft op een advocaat die kantoorgenoot van een districtsvoorzitter is.

Het staat aan de verwijzende rechter om te beoordelen of na de in B.2 bedoelde decreetswijziging de onderhavige prejudiciële vraag nog nuttig is voor de beslechting van het bodemgeschil.

B.4. De zaak dient bijgevolg te worden teruggezonden naar de verwijzende rechter.

Om die redenen, het Hof zendt de zaak terug naar de verwijzende rechter.

Aldus gewezen in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989Relevante gevonden documenten type wet prom. 06/01/1989 pub. 18/02/2008 numac 2008000108 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Bijzondere wet op het Arbitragehof sluiten op het Grondwettelijk Hof, op 18 december 2014.

De griffier, F. Meersschaut De voorzitter, A. Alen