Uittreksel uit arrest nr. 177/2021 van 9 december 2021 Rolnummers 7277, 7279, 7280, 7289, 7291 en 7296 In zake : de beroepen tot gehele of gedeeltelijke vernietiging van de wet van 7 mei 2019 « tot wijziging van de wet van 7 mei 1999 op de ka Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters P. Nihoul en L. Lavrysen, en de rechters(...)

bron: grondwettelijk hof

numac: 2021205921

pub.: 14/03/2022

prom.: --


staatsblad: https://www.ejustice.just.fgov.be/cgi/article_body(...)

GRONDWETTELIJK HOF

De verzoekende partij in de zaak nr. 7279 vordert de vernietiging van dezelfde wet.

De verzoekende partij in de zaak nr. 7280 vordert de vernietiging van de artikelen 28, 1°, en 31, 1°, van dezelfde wet.

De verzoekende partij in de zaak nr. 7289 vordert de vernietiging van de artikelen 20, 2°, 21, 3° en 4°, 23, 1°, 24, 2° en 3°, en 31, 1° en 2°, van dezelfde wet.

De verzoekende partij in de zaak nr. 7291 vordert de vernietiging van de artikelen 20, 2°, en 21, 3° en 4°, van dezelfde wet.

De verzoekende partijen in de zaak nr. 7296 vorderen de vernietiging van de artikelen 4, 20, 24 en 36 van dezelfde wet « in alle gevallen ».

Dit voorstel vertrekt van een tweevoudig principe : - het uitbaten van kansspelen blijft - a priori - verboden; - een uitbatingstoelating moet beschouwd worden als een voorrecht dat bij overtreding of schending van de opgelegde regels, onmiddellijk moet herroepen worden. [...] Alles wordt bedacht in functie van een viervoudig doel : - de bescherming van de maatschappij en de openbare orde; - de bescherming van de speler; - de bescherming van de uitbaters; - de bescherming van de fiscale belangen van de Gewesten » (Parl. St., Senaat, 1995-1996, nr. 1-419/1, pp. 2-3).

St., Kamer, 2008-2009, DOC 52-1992/001, pp. 3-4). De wetgever streeft onder meer een kanalisatiedoelstelling na die bestaat in het bestrijden van het illegale aanbod van kansspelen door een beperkt legaal aanbod van kansspelen toe te staan (ibid., p. 4).

Het verhoogt het maximum aantal kansspelen die in drankgelegenheden mogen worden geëxploiteerd, en verbiedt de exploitatie van machines die niet bij wet zijn toegestaan.

De samenstelling van de Kansspelcommissie en de benoemingsvoorwaarden worden gewijzigd.

De sanctiebevoegdheid van de Kansspelcommissie wordt versterkt.

De inrichtingen klasse IV zijn verplicht om een convenant af te sluiten met de gemeente waarin zij zich wensen te vestigen.

De zogenaamde virtuele kansspelen die worden geëxploiteerd in de vaste kansspelinrichtingen klasse IV, zijn verboden voor personen jonger dan 21 jaar en het EPIS-controlesysteem wordt toepasselijk voor de vaste kansspelinrichtingen klasse IV. De Koning krijgt de bevoegdheid om de reclame voor kansspelen te reglementeren » (Parl. St., Kamer, 2018-2019, DOC 54-3327/001, p. 3).

Ten aanzien van het belang B.3. De Grondwet en de bijzondere wet van 6 januari 1989Relevante gevonden documenten type wet prom. 06/01/1989 pub. 18/02/2008 numac 2008000108 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Bijzondere wet op het Arbitragehof sluiten op het Grondwettelijk Hof vereisen dat elke natuurlijke persoon of rechtspersoon die een beroep tot vernietiging instelt, doet blijken van een belang. Van het vereiste belang doen slechts blijken de personen wier situatie door de bestreden norm rechtstreeks en ongunstig zou kunnen worden geraakt.

B.4.1. De verzoekende partijen in de zaak nr. 7277 verantwoorden hun belang bij het beroep door aan te voeren dat zij actief zijn op het gebied van kansspelen en weddenschappen, dat zij vergunninghouders F1 en F2 zijn en dat zij kansspelinrichtingen klasse IV exploiteren.

Volgens hen beperken de bestreden bepalingen hun activiteiten en onderwerpen zij hen aan dwingende verplichtingen.

B.4.2.1. De vzw « UBA-BNGO », tussenkomende partij in de zaak nr. 7277, doet gelden dat het eerste middel, het eerste onderdeel van het vierde middel en het vijfde middel in de zaak nr. 7277, die tegen artikel 3, 2°, van de wet van 7 mei 2019Relevante gevonden documenten type wet prom. 07/05/2019 pub. 15/05/2019 numac 2019011970 bron federale overheidsdienst justitie Wet tot wijziging van de wet van 7 mei 1999 op de kansspelen, de weddenschappen, de kansspelinrichtingen en de bescherming van de spelers, en tot invoeging van artikel 37/1 in de wet van 19 april 2002 tot rationalisering van de werking en het beheer van de Nationale Loterij type wet prom. 07/05/2019 pub. 20/06/2019 numac 2019013277 bron federale overheidsdienst sociale zekerheid Wet tot aanpassing van verschillende wettelijke bepalingen ingevolge de overdracht van bepaalde bevoegdheden van de Federale Overheidsdienst Sociale Zekerheid naar het Rijksinstituut voor de sociale verzekeringen der zelfstandigen en houdende bepaalde terminologische aanpassingen type wet prom. 07/05/2019 pub. 31/05/2019 numac 2019012566 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet houdende instemming met het samenwerkingsakkoord van 31 augustus 2018 tussen de Federale Staat, de Vlaamse Gemeenschap, de Franse Gemeenschap en de Duitstalige Gemeenschap betreffende de coördinatie van de radiofrequenties voor radio-omroep in de frequentieband 87,5-108 MHz overeenkomstig artikel 17 van de wet van 13 juni 2005 betreffende de elektronische communicatie sluiten zijn gericht, niet ontvankelijk zijn bij gebrek aan belang bij de vernietiging van die bepaling.

De gemeentelijke overheid kan de kaart- of gezelschapsspelen, bedoeld in het eerste lid, 3., al dan niet aangeboden op toestellen, en die slechts een zeer beperkte inzet vereisen en aan de speler of gokker slechts een materieel voordeel van geringe waarde kunnen opleveren aan een voorafgaande toelating en aan niet-technische exploitatievoorwaarden onderwerpen.

De Koning bepaalt met toepassing van het eerste lid, 2. en 3., de nadere voorwaarden van het soort inrichting, het soort spel, het bedrag van de inzet, het voordeel dat kan worden toegekend en het gemiddeld uurverlies ».

Tijdens de parlementaire voorbereiding werd het volgende uiteengezet : « Kansspelinrichtingen klasse IV zijn plaatsen uitsluitend bestemd voor het aannemen van weddenschappen die overeenkomstig deze wet zijn toegestaan. Deze kansspelinrichtingen kunnen worden opgedeeld in kansspelinrichtingen met een vast karakter en kansspelinrichtingen met een mobiel karakter.

Ondanks deze uitsluitende bestemming voor het aannemen van weddenschappen is het de vaste kansspelinrichtingen toegelaten om gespecialiseerde bladen, sportmagazines, gadgets en niet [-]alcoholische dranken te verkopen. Deze staan immers in verhouding met de door het wedkantoor uitgevoerde economische activiteit. Tevens is in een vast wedkantoor de exploitatie toegelaten van maximaal twee automatische kansspelen die weddenschappen op gelijklopende activiteiten aanbieden als deze die afgesloten worden in het wedkantoor.

In deze inrichtingen kunnen enkel de weddenschappen worden aangeboden waarvoor de inrichter van deze weddenschappen een vergunning F1 heeft bekomen. Het aannemen van andere weddenschappen waarvoor de inrichter geen vergunning F1 heeft bekomen zijn verboden » (Parl. St., Kamer, 2008-2009, DOC 52-1992/001, p. 36).

B.4.2.4. Het beroep in de zaak nr. 7277 is niet ontvankelijk in zoverre het tegen artikel 3, 2°, van de wet van 7 mei 2019Relevante gevonden documenten type wet prom. 07/05/2019 pub. 15/05/2019 numac 2019011970 bron federale overheidsdienst justitie Wet tot wijziging van de wet van 7 mei 1999 op de kansspelen, de weddenschappen, de kansspelinrichtingen en de bescherming van de spelers, en tot invoeging van artikel 37/1 in de wet van 19 april 2002 tot rationalisering van de werking en het beheer van de Nationale Loterij type wet prom. 07/05/2019 pub. 20/06/2019 numac 2019013277 bron federale overheidsdienst sociale zekerheid Wet tot aanpassing van verschillende wettelijke bepalingen ingevolge de overdracht van bepaalde bevoegdheden van de Federale Overheidsdienst Sociale Zekerheid naar het Rijksinstituut voor de sociale verzekeringen der zelfstandigen en houdende bepaalde terminologische aanpassingen type wet prom. 07/05/2019 pub. 31/05/2019 numac 2019012566 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet houdende instemming met het samenwerkingsakkoord van 31 augustus 2018 tussen de Federale Staat, de Vlaamse Gemeenschap, de Franse Gemeenschap en de Duitstalige Gemeenschap betreffende de coördinatie van de radiofrequenties voor radio-omroep in de frequentieband 87,5-108 MHz overeenkomstig artikel 17 van de wet van 13 juni 2005 betreffende de elektronische communicatie sluiten is gericht.

B.4.3.1. De vzw « UBA-BNGO » doet gelden dat het tweede onderdeel van het vierde middel in de zaak nr. 7277, dat tegen de artikelen 2 en 18 van de wet van 7 mei 2019Relevante gevonden documenten type wet prom. 07/05/2019 pub. 15/05/2019 numac 2019011970 bron federale overheidsdienst justitie Wet tot wijziging van de wet van 7 mei 1999 op de kansspelen, de weddenschappen, de kansspelinrichtingen en de bescherming van de spelers, en tot invoeging van artikel 37/1 in de wet van 19 april 2002 tot rationalisering van de werking en het beheer van de Nationale Loterij type wet prom. 07/05/2019 pub. 20/06/2019 numac 2019013277 bron federale overheidsdienst sociale zekerheid Wet tot aanpassing van verschillende wettelijke bepalingen ingevolge de overdracht van bepaalde bevoegdheden van de Federale Overheidsdienst Sociale Zekerheid naar het Rijksinstituut voor de sociale verzekeringen der zelfstandigen en houdende bepaalde terminologische aanpassingen type wet prom. 07/05/2019 pub. 31/05/2019 numac 2019012566 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet houdende instemming met het samenwerkingsakkoord van 31 augustus 2018 tussen de Federale Staat, de Vlaamse Gemeenschap, de Franse Gemeenschap en de Duitstalige Gemeenschap betreffende de coördinatie van de radiofrequenties voor radio-omroep in de frequentieband 87,5-108 MHz overeenkomstig artikel 17 van de wet van 13 juni 2005 betreffende de elektronische communicatie sluiten is gericht, niet ontvankelijk is bij gebrek aan belang bij de vernietiging van die bepalingen.

B.4.3.3. Uit de uiteenzetting van het verzoekschrift blijkt dat de verzoekende partijen in de zaak nr. 7277 van mening zijn dat de artikelen 2 en 18 van de wet van 7 mei 2019Relevante gevonden documenten type wet prom. 07/05/2019 pub. 15/05/2019 numac 2019011970 bron federale overheidsdienst justitie Wet tot wijziging van de wet van 7 mei 1999 op de kansspelen, de weddenschappen, de kansspelinrichtingen en de bescherming van de spelers, en tot invoeging van artikel 37/1 in de wet van 19 april 2002 tot rationalisering van de werking en het beheer van de Nationale Loterij type wet prom. 07/05/2019 pub. 20/06/2019 numac 2019013277 bron federale overheidsdienst sociale zekerheid Wet tot aanpassing van verschillende wettelijke bepalingen ingevolge de overdracht van bepaalde bevoegdheden van de Federale Overheidsdienst Sociale Zekerheid naar het Rijksinstituut voor de sociale verzekeringen der zelfstandigen en houdende bepaalde terminologische aanpassingen type wet prom. 07/05/2019 pub. 31/05/2019 numac 2019012566 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet houdende instemming met het samenwerkingsakkoord van 31 augustus 2018 tussen de Federale Staat, de Vlaamse Gemeenschap, de Franse Gemeenschap en de Duitstalige Gemeenschap betreffende de coördinatie van de radiofrequenties voor radio-omroep in de frequentieband 87,5-108 MHz overeenkomstig artikel 17 van de wet van 13 juni 2005 betreffende de elektronische communicatie sluiten een onverantwoord verschil in behandeling doen ontstaan tussen, enerzijds, de kansspelinrichtingen klasse III die over een vergunning C beschikken, en, anderzijds, de plaatsen die niet over een vergunning beschikken.

De verzoekende partijen in de zaak nr. 7277 behoren niet tot een van de twee categorieën die zij vergelijken. Zij tonen niet aan in welk opzicht de artikelen 2 en 18 van de wet van 7 mei 2019Relevante gevonden documenten type wet prom. 07/05/2019 pub. 15/05/2019 numac 2019011970 bron federale overheidsdienst justitie Wet tot wijziging van de wet van 7 mei 1999 op de kansspelen, de weddenschappen, de kansspelinrichtingen en de bescherming van de spelers, en tot invoeging van artikel 37/1 in de wet van 19 april 2002 tot rationalisering van de werking en het beheer van de Nationale Loterij type wet prom. 07/05/2019 pub. 20/06/2019 numac 2019013277 bron federale overheidsdienst sociale zekerheid Wet tot aanpassing van verschillende wettelijke bepalingen ingevolge de overdracht van bepaalde bevoegdheden van de Federale Overheidsdienst Sociale Zekerheid naar het Rijksinstituut voor de sociale verzekeringen der zelfstandigen en houdende bepaalde terminologische aanpassingen type wet prom. 07/05/2019 pub. 31/05/2019 numac 2019012566 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet houdende instemming met het samenwerkingsakkoord van 31 augustus 2018 tussen de Federale Staat, de Vlaamse Gemeenschap, de Franse Gemeenschap en de Duitstalige Gemeenschap betreffende de coördinatie van de radiofrequenties voor radio-omroep in de frequentieband 87,5-108 MHz overeenkomstig artikel 17 van de wet van 13 juni 2005 betreffende de elektronische communicatie sluiten hun situatie rechtstreeks en ongunstig zouden kunnen raken.

B.4.3.4. Het beroep in de zaak nr. 7277 is onontvankelijk in zoverre het tegen de artikelen 2 en 18 van de wet van 7 mei 2019Relevante gevonden documenten type wet prom. 07/05/2019 pub. 15/05/2019 numac 2019011970 bron federale overheidsdienst justitie Wet tot wijziging van de wet van 7 mei 1999 op de kansspelen, de weddenschappen, de kansspelinrichtingen en de bescherming van de spelers, en tot invoeging van artikel 37/1 in de wet van 19 april 2002 tot rationalisering van de werking en het beheer van de Nationale Loterij type wet prom. 07/05/2019 pub. 20/06/2019 numac 2019013277 bron federale overheidsdienst sociale zekerheid Wet tot aanpassing van verschillende wettelijke bepalingen ingevolge de overdracht van bepaalde bevoegdheden van de Federale Overheidsdienst Sociale Zekerheid naar het Rijksinstituut voor de sociale verzekeringen der zelfstandigen en houdende bepaalde terminologische aanpassingen type wet prom. 07/05/2019 pub. 31/05/2019 numac 2019012566 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet houdende instemming met het samenwerkingsakkoord van 31 augustus 2018 tussen de Federale Staat, de Vlaamse Gemeenschap, de Franse Gemeenschap en de Duitstalige Gemeenschap betreffende de coördinatie van de radiofrequenties voor radio-omroep in de frequentieband 87,5-108 MHz overeenkomstig artikel 17 van de wet van 13 juni 2005 betreffende de elektronische communicatie sluiten is gericht.

De Ministerraad stelt dat de verzoekende partijen met deze vernietiging willen bereiken dat zij fraudegevoelige weddenschappen kunnen aanbieden, zodat hun belang onwettig moet worden geacht.

B.5.2. De verzoekende partijen in de zaken nrs. 7277, 7289, 7291 en 7296 bekritiseren op zich niet het feit dat fraudegevoelige weddenschappen kunnen worden verboden, maar zij voeren onder meer aan dat de bestreden bepaling een al te grote beoordelingsmarge toevertrouwt aan de Kansspelcommissie. Hun belang is derhalve niet onwettig.

B.5.3. De exceptie wordt verworpen.

De commissie spreekt zich uit over de aanvragen tot toekenning van een vergunning klasse F1P binnen drie maanden na de aanvraag. § 2. De Koning bepaalt de nadere voorwaarden die de vergunninghouder F1P moet naleven voor de aanneming van deze weddenschappen ».

Wanneer een vergunninghouder F1P weddenschappen wil aanbieden op alle paardenwedrennen georganiseerd door de erkende renverenigingen of paardenwedrennen gelopen in het buitenland, bereiken de renverenigingen overeenstemming over het beheer van de gegevens en beelden van hun paardenwedrennen, alsook over het verlenen van toestemming om weddenschappen aan te bieden op de paardenwedrennen. De vergunninghouder F1P zal slechts een enkele periodieke vergoeding verschuldigd zijn voor deze toestemming, verdeeld onder de erkende renverenigingen volgens een door hen onderling bepaalde verdeelsleutel ».

B.6.3. Uit de parlementaire voorbereiding blijkt dat de wetgever aldus de bescherming van de spelers wou versterken en wou waken over de integriteit van de weddenschappen op paardenwedrennen door de financiering van de sector van de paardenwedrennen te zorgen. In de parlementaire voorbereiding wordt uiteengezet : « Algemeen De amendementen met de nummers 18 tot 24 beogen het regelgevend kader te versterken ter ondersteuning van de sector van paarden- en vergunde weddenschappen die een lange traditie kennen en verbonden zijn met verschillende culturele activiteiten in dit land. De bescherming van de speler is beter gevrijwaard met een vergund en gecontroleerd aanbod in eigen land. De integriteit van de weddenschappen is verbonden met een professionele organisatie van de paardensector die een structurele ondersteuning nodig heeft om hun activiteiten te kunnen blijven ontwikkelen. [...] De paardenrensector en de wedsector zijn onderling sterk met elkaar verbonden. Van oudsher plaatsen mensen weddenschappen op paardenwedrennen waarbij een marge op deze weddenschappen enerzijds de financiering van de prijzengelden van de rennen verzekert die de inkomsten zijn van de socioprofessionele actoren van de rensector en anderzijds de organisatie van rennen mogelijk maakt. Dit is het algemeen ondernemingsmodel van de paardenrensector. Daarom is het belangrijk dat de rensector de normale financiering krijgt vanuit de weddenschappen en, wat de vergunde inrichters van weddenschappen betreft, dat zij (kwalitatieve) rennen voorhanden hebben waar weddenschappen op kunnen worden aangeboden en dienen zij daarbij een duidelijk kader te hebben om te beschikken over de gegevens en televisiebeelden van deze rennen. Indien er geen terugvloei komt van de weddenschappen kan de paardenrensector nooit functioneren en kunnen geen veilige weddenschappen op paardenwedrennen worden aangeboden. [...] Uit de parlementaire voorbereiding van de wet van 10 januari 2010Relevante gevonden documenten type wet prom. 10/01/2010 pub. 01/02/2010 numac 2010009071 bron federale overheidsdienst justitie Wet tot wijziging van de wet van 7 mei 1999 op de kansspelen, de kansspelinrichtingen en de bescherming van de spelers, wat de Kansspelcommissie betreft type wet prom. 10/01/2010 pub. 12/02/2010 numac 2010007051 bron ministerie van landsverdediging Wet tot instelling van de vrijwillige militaire inzet en tot wijziging van verschillende wetten van toepassing op het militair personeel type wet prom. 10/01/2010 pub. 01/02/2010 numac 2010009070 bron federale overheidsdienst justitie Wet tot wijziging van de wetgeving inzake kansspelen sluiten blijkt dat de wetgever met deze wetswijziging een drievoudig doel nastreeft : (i) de vrijwaring van het financiële evenwicht van de sector van de paardenwedrennen en, meer bepaald, van de renverenigingen die deze verzekeren; (ii) de bestrijding van de criminaliteit en de fraude; en ten slotte (iii) de bestrijding van spelverslaving en de bescherming van de consument. [...] De wetgever had dus duidelijke bedoelingen ter ondersteuning van de paardenrensector. De kosten gemaakt door de rensector voor het organiseren van de rennen zijn in essentie kosten voor gemeenschappelijke diensten ten voordele van de rensector zelf en van de inrichters van weddenschappen op die rennen, waardoor het billijk is dat die laatste aldus die kosten mede dekken.

De bestaande kansspelwetgeving voorziet dan ook reeds in een conventionele ondersteuning van de paardenrensector, maar slechts inzake onderlinge weddenschappen op paardenwedrennen gelopen in het buitenland. Daarnaast bekomen de renverenigingen in functie van de wet financiële inkomsten uit de commerciële overeenkomsten die zij sluiten met de vergunninghouders F1 die weddenschappen aanbieden op paardenrennen gelopen in het binnenland. Gedurende enige jaren was dit systeem - mogelijk gemaakt door de dan gewijzigde wet - de levenslijn van de paardenwedrennen in België. Echter, de gewijzigde wet is niet voldoende want in de praktijk is deze contractueel bepaalde ondersteuning niet (langer) functioneel zodat dit nu geenszins voldoet om de paardenrensector, die al de kosten draagt voor de vereiste kwaliteit, de nodige zuurstof te geven. Een aantal aandachtspunten moeten daarenboven bij een aanpassing van de wet beter geregeld worden.

Deze wetswijziging houdt geen nieuwe beleidslijn in, maar is een technische wijziging om het bestaande beleid opnieuw te bekrachtigen.

Een uitwerking van de beoogde doelstelling van ondersteuning voor de sector Algemene krachtlijnen Teneinde deze financiële ondersteuning van de paardenrensport terug op punt te zetten, is een wijziging nodig aan het bestaande systeem. Dit kan worden bereikt door een veralgemeende conventionele return te voorzien in de Kansspelwet. De wettelijk aangestuurde conventionele return geldt niet enkel meer voor de onderlinge weddenschappen maar wordt veralgemeend naar elk type van weddenschap op paardenrennen (onderling en tegen notering), zowel voor rennen gelopen in het binnenland als in het buitenland. [...] Rechten op de beelden Een tweede kwestie waarmee vergunde inrichters van weddenschappen op de paardenwedrennen kampen betreft de televisiebeelden van de rennen.

De verdeling van de beelden van de paardenwedrennen gelopen in België is een onduidelijk kluwen. De renverenigingen zijn de respectievelijke rechtenhouders van de beelden van de rennen die bij hen worden gelopen.

In een context waarbinnen de operatoren voor alle weddenschappen op paardenwedrennen een afdracht moeten maken aan de paardenrensector, is het gepast een vereenvoudigd systeem in werking te stellen voor het gebruik van de beelden en gegevens van de paardenwedrennen door de wedoperatoren in kwestie. De - conventioneel bepaalde maar wettelijk aangestuurde - afdracht van de wedoperatoren komt ten gunste van de renverenigingen. Deze renverenigingen zijn eigenaar van de gegevens (programma van de rennen van de verschillende renverenigingen, deelnemerslijsten, resultaten, etc.) en beelden van rennen gelopen op hun renbaan. Een regeling inzake de rechten op de beelden en de gegevens van paardenwedrennen dient deel uit te maken van de overeenkomst te sluiten tussen de renvereniging(en) en de vergunninghouder F1P. Rechtmatige aanbieders van weddenschappen op paardenwedrennen dienen op eenvormige wijze die rechten te kunnen bekomen.

Belang van bescherming van de speler en integriteit Een derde kwestie betreft correcte spelersbescherming en integriteit van de paardensport binnen een stabiel regulerend kader. Hierin is een belangrijke rol weggelegd voor de overkoepelende beheersorganen inzake paardenrensport (Belgische Federatie voor Paardenwedrennen vzw). Zij heeft een coördinerende functie tussen de renverenigingen, is verantwoordelijk voor het algemene beheer van de paardenwedrensport, en kan een rol opnemen in de strijd tegen match-fixing. Dit impliceert onder meer participatie van de Federatie in het Nationaal Platform, dat als overlegorgaan moet dienen tussen de overheid, de opsporingspartners, de Kansspelcommissie en de sportsector, met als doel de informatiestromen tussen de verschillende stakeholders te verbeteren. De Federatie staat dus enerzijds in voor het toezicht op een geoptimaliseerde organisatie en beheer van paardenwedrennen en anderzijds voor het bewaren van de integriteit van de paardenrensport » (Parl. St., Kamer, 2018-2019, DOC 54-3327/002, pp. 37-41).

En : « De wijzigingen aan artikel 43/2 van de Kansspelwet zijn erop gericht een veralgemeende return aan de paardenrensector mogelijk te maken.

Het is op heden weinig logisch dat de voornaamste bron van kostendekking van de Belgische paardenrensector is gebaseerd op de onderlinge weddenschappen op buitenlandse paardenwedrennen. Een wettelijk aangestuurde conventionele return wordt dan ook veralgemeend naar elk type van weddenschap op paardenrennen (onderling en tegen notering), zowel voor rennen gelopen in het binnenland als in het buitenland.

Deze veralgemeende return kan worden bewerkstelligd door alle vormen van weddenschappen op paardenwedrennen onderhevig te maken aan een akkoord met de paardenrensector (zoals nu voor de onderlinge weddenschappen, waarover de Kansspelwet stelt dat ze ' enkel worden ingericht door of mits toestemming van de renvereniging ').

Dit gebeurt door elke vorm van weddenschappen op paardenwedrennen voor te behouden aan die inrichters van weddenschappen die onderlinge weddenschappen aanbieden op paardenwedrennen gelopen in België, waarvoor een overeenkomst moet worden gesloten met de erkende renverenigingen. In deze overeenkomst kunnen de renverenigingen een financiële return opnemen ten bate van de paardenrensector.

Daarbij is het van belang te erkennen dat zowel voor de paardenrensector als voor de sector van de inrichters van weddenschappen de werkbaarheid van het systeem baat heeft bij een one-stop-shop voor de wedoperatoren om de totale toestemming voor het geheel van weddenschappen op paardenwedrennen te verkrijgen. Om deze redenen moeten de renverenigingen zich verenigen opdat de wedoperatoren een overeenkomst kunnen sluiten over het geheel van alle vormen van weddenschappen op paardenwedrennen (onderling en tegen notering, gelopen in België alsook in het buitenland). Voor weddenschappen die worden aangeboden binnen de omheining van de renbaan, moet nog steeds enkel met de renvereniging in kwestie worden gecontracteerd. Indien de wedoperator enkel weddenschappen zou willen aanbieden op paardenwedrennen georganiseerd door een specifieke renvereniging, zal deze nog steeds enkel met deze renvereniging kunnen contracteren » (ibid., pp. 44-45).

De bevoegdheidsverdeling B.7. De verzoekende partijen in de zaak nr. 7277 leiden een tweede middel af uit de schending, door artikel 21, 4°, van de wet van 7 mei 2019Relevante gevonden documenten type wet prom. 07/05/2019 pub. 15/05/2019 numac 2019011970 bron federale overheidsdienst justitie Wet tot wijziging van de wet van 7 mei 1999 op de kansspelen, de weddenschappen, de kansspelinrichtingen en de bescherming van de spelers, en tot invoeging van artikel 37/1 in de wet van 19 april 2002 tot rationalisering van de werking en het beheer van de Nationale Loterij type wet prom. 07/05/2019 pub. 20/06/2019 numac 2019013277 bron federale overheidsdienst sociale zekerheid Wet tot aanpassing van verschillende wettelijke bepalingen ingevolge de overdracht van bepaalde bevoegdheden van de Federale Overheidsdienst Sociale Zekerheid naar het Rijksinstituut voor de sociale verzekeringen der zelfstandigen en houdende bepaalde terminologische aanpassingen type wet prom. 07/05/2019 pub. 31/05/2019 numac 2019012566 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet houdende instemming met het samenwerkingsakkoord van 31 augustus 2018 tussen de Federale Staat, de Vlaamse Gemeenschap, de Franse Gemeenschap en de Duitstalige Gemeenschap betreffende de coördinatie van de radiofrequenties voor radio-omroep in de frequentieband 87,5-108 MHz overeenkomstig artikel 17 van de wet van 13 juni 2005 betreffende de elektronische communicatie sluiten, van de artikelen 39 en 127 van de Grondwet en van de artikelen 4, 9°, en 6, § 1, V, eerste lid, 1°, van de bijzondere wet van 8 augustus 1980Relevante gevonden documenten type wet prom. 08/08/1980 pub. 11/12/2007 numac 2007000980 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Bijzondere wet tot hervorming der instellingen. - Officieuze coördinatie in het Duits sluiten tot hervorming der instellingen (hierna : de bijzondere wet van 8 augustus 1980Relevante gevonden documenten type wet prom. 08/08/1980 pub. 11/12/2007 numac 2007000980 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Bijzondere wet tot hervorming der instellingen. - Officieuze coördinatie in het Duits sluiten).

Zij doen gelden dat de bestreden bepaling enkel tot doel heeft de sector van de paardenwedrennen te financieren en dat zij bijgevolg niet tot de federale bevoegdheid inzake spelen en weddenschappen maar tot de gemeenschapsbevoegdheid inzake sport of tot de gewestelijke bevoegdheid inzake landbouwbeleid behoort.

B.8.1. Artikel 39 van de Grondwet bepaalt : « De wet draagt aan de gewestelijke organen welke zij opricht en welke samengesteld zijn uit verkozen mandatarissen de bevoegdheid op om de aangelegenheden te regelen welke zij aanduidt met uitsluiting van die bedoeld in de artikelen 30 en 127 tot 129 en dit binnen het gebied en op de wijze die zij bepaalt. Deze wet moet worden aangenomen met de meerderheid bepaald in artikel 4, laatste lid ».

Artikel 127 van de Grondwet bepaalt : « § 1. De Parlementen van de Vlaamse en de Franse Gemeenschap regelen, elk voor zich, bij decreet : 1° de culturele aangelegenheden;2° het onderwijs, met uitsluiting van : a) de bepaling van het begin en het einde van de leerplicht;b) de minimale voorwaarden voor het uitreiken van de diploma's;c) de pensioenregeling;3° de samenwerking tussen de gemeenschappen, alsook de internationale samenwerking, met inbegrip van het sluiten van verdragen, voor de aangelegenheden bedoeld in 1° en 2°. Een wet aangenomen met de in artikel 4, laatste lid, bepaalde meerderheid, stelt de in 1° vermelde culturele aangelegenheden, de in 3° vermelde vormen van samenwerking, alsook de nadere regelen voor het in 3° vermelde sluiten van verdragen vast. § 2. Deze decreten hebben kracht van wet respectievelijk in het Nederlandse taalgebied en in het Franse taalgebied, alsmede ten aanzien van de instellingen gevestigd in het tweetalige gebied Brussel-Hoofdstad die, wegens hun activiteiten, moeten worden beschouwd uitsluitend te behoren tot de ene of de andere gemeenschap ».

Artikel 4, 9°, van de bijzondere wet van 8 augustus 1980Relevante gevonden documenten type wet prom. 08/08/1980 pub. 11/12/2007 numac 2007000980 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Bijzondere wet tot hervorming der instellingen. - Officieuze coördinatie in het Duits sluiten bepaalt : « De culturele aangelegenheden bedoeld in artikel 127, § 1, 1°, van de Grondwet zijn : [...] 9° De lichamelijke opvoeding, de sport en het openluchtleven ». Artikel 6, § 1, V, eerste lid, 1°, van de bijzondere wet van 8 augustus 1980Relevante gevonden documenten type wet prom. 08/08/1980 pub. 11/12/2007 numac 2007000980 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Bijzondere wet tot hervorming der instellingen. - Officieuze coördinatie in het Duits sluiten bepaalt : « De aangelegenheden bedoeld in artikel 39 van de Grondwet zijn : [...] V. Wat de landbouw betreft : 1° het landbouwbeleid en de zeevisserij ». B.8.2. De federale overheid is bevoegd om de spelen en weddenschappen te regelen, om de voorwaarden te bepalen waaronder de door haar toegestane activiteiten kunnen worden uitgeoefend, en om de controle ervan te organiseren.

B.8.3. Zonder dat het nodig is zich uit te spreken over de vraag of maatregelen met betrekking tot paardenwedrennen tot de respectieve bevoegdheden van de gemeenschappen en de gewesten inzake sport of landbouw behoren, stelt het Hof vast dat de artikelen 21, 3° en 4°, van de wet van 7 mei 2019Relevante gevonden documenten type wet prom. 07/05/2019 pub. 15/05/2019 numac 2019011970 bron federale overheidsdienst justitie Wet tot wijziging van de wet van 7 mei 1999 op de kansspelen, de weddenschappen, de kansspelinrichtingen en de bescherming van de spelers, en tot invoeging van artikel 37/1 in de wet van 19 april 2002 tot rationalisering van de werking en het beheer van de Nationale Loterij type wet prom. 07/05/2019 pub. 20/06/2019 numac 2019013277 bron federale overheidsdienst sociale zekerheid Wet tot aanpassing van verschillende wettelijke bepalingen ingevolge de overdracht van bepaalde bevoegdheden van de Federale Overheidsdienst Sociale Zekerheid naar het Rijksinstituut voor de sociale verzekeringen der zelfstandigen en houdende bepaalde terminologische aanpassingen type wet prom. 07/05/2019 pub. 31/05/2019 numac 2019012566 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet houdende instemming met het samenwerkingsakkoord van 31 augustus 2018 tussen de Federale Staat, de Vlaamse Gemeenschap, de Franse Gemeenschap en de Duitstalige Gemeenschap betreffende de coördinatie van de radiofrequenties voor radio-omroep in de frequentieband 87,5-108 MHz overeenkomstig artikel 17 van de wet van 13 juni 2005 betreffende de elektronische communicatie sluiten te dezen geen betrekking hebben op de vergunning voor paardenwedrennen op zich, maar betrekking hebben op de vergunning voor weddenschappen op paardenwedrennen, op de contractuele relatie tussen de organisatoren van weddenschappen op paardenwedrennen en de renverenigingen en op de vergoeding die de eerstgenoemden dienen te betalen aan de laatstgenoemden.

B.8.4. Zulke maatregelen behoren niet tot de beroepssport, noch tot de sport voor liefhebbers, bevoegdheden die artikel 4, 9°, van de bijzondere wet van 8 augustus 1980Relevante gevonden documenten type wet prom. 08/08/1980 pub. 11/12/2007 numac 2007000980 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Bijzondere wet tot hervorming der instellingen. - Officieuze coördinatie in het Duits sluiten aan de gemeenschappen toevertrouwt door lichamelijke opvoeding, sport en openluchtleven bij de culturele aangelegenheden onder te brengen. In de parlementaire voorbereiding van de wet van 21 juli 1971 « betreffende de bevoegdheid en de werking van de cultuurraden voor de Nederlandse cultuurgemeenschap en voor de Franse cultuurgemeenschap » (waarvan artikel 2, eerste lid, 9°, die aangelegenheden beoogde met dezelfde bewoordingen als artikel 4, 9°, van de bijzondere wet van 8 augustus 1980Relevante gevonden documenten type wet prom. 08/08/1980 pub. 11/12/2007 numac 2007000980 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Bijzondere wet tot hervorming der instellingen. - Officieuze coördinatie in het Duits sluiten) wordt overigens aangegeven dat de wetgever de reglementering van weddenschappen daarvan heeft willen uitsluiten (Parl. St., Senaat, 1970-1971, nr. 400, p. 6).

B.8.5. Dergelijke maatregelen behoren evenmin tot het landbouwbeleid dat onder de bevoegdheid van de gewesten valt krachtens artikel 6, § 1, V, eerste lid, 1°, van de bijzondere wet van 8 augustus 1980Relevante gevonden documenten type wet prom. 08/08/1980 pub. 11/12/2007 numac 2007000980 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Bijzondere wet tot hervorming der instellingen. - Officieuze coördinatie in het Duits sluiten, en dat, onder voorbehoud van de in het tweede lid van die bepaling bedoelde uitzonderingen, het overleg over en de uitvoering van het gemeenschappelijk landbouwbeleid omvat, alsook de normen met betrekking tot de kwaliteit van de grondstoffen en van de plantaardige en dierlijke producten wanneer het niet gaat om de veiligheid van de voedselketen, de compensatiemaatregelen voor activiteitsvermindering van landbouwers, of de structurele steun (Parl. St., Senaat, 2000-2001, nr. 2-709/7, pp. 4 en volgende).

B.8.6. Dergelijke maatregelen behoren tot de federale bevoegdheid inzake spelen en weddenschappen.

B.9. Het tweede middel in de zaak nr. 7277 is niet gegrond.

De vrijheid van vestiging en het vrij verrichten van diensten B.10.1. De verzoekende partijen in de zaak nr. 7277 leiden een achtste middel, eerste onderdeel, af uit de schending, door de artikelen 21, 3° en 4°, en 22 van de wet van 7 mei 2019Relevante gevonden documenten type wet prom. 07/05/2019 pub. 15/05/2019 numac 2019011970 bron federale overheidsdienst justitie Wet tot wijziging van de wet van 7 mei 1999 op de kansspelen, de weddenschappen, de kansspelinrichtingen en de bescherming van de spelers, en tot invoeging van artikel 37/1 in de wet van 19 april 2002 tot rationalisering van de werking en het beheer van de Nationale Loterij type wet prom. 07/05/2019 pub. 20/06/2019 numac 2019013277 bron federale overheidsdienst sociale zekerheid Wet tot aanpassing van verschillende wettelijke bepalingen ingevolge de overdracht van bepaalde bevoegdheden van de Federale Overheidsdienst Sociale Zekerheid naar het Rijksinstituut voor de sociale verzekeringen der zelfstandigen en houdende bepaalde terminologische aanpassingen type wet prom. 07/05/2019 pub. 31/05/2019 numac 2019012566 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet houdende instemming met het samenwerkingsakkoord van 31 augustus 2018 tussen de Federale Staat, de Vlaamse Gemeenschap, de Franse Gemeenschap en de Duitstalige Gemeenschap betreffende de coördinatie van de radiofrequenties voor radio-omroep in de frequentieband 87,5-108 MHz overeenkomstig artikel 17 van de wet van 13 juni 2005 betreffende de elektronische communicatie sluiten, van de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen met artikel 23, derde lid, 1°, van de Grondwet en met de artikelen 49, 52, 54, 56, 57 en 62 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (hierna : het VWEU). B.10.2. De verzoekende partijen in de zaken nrs. 7289 en 7291 leiden een tweede middel, tweede onderdeel, af uit de schending, door artikel 21, 3° en 4°, van de wet van 7 mei 2019Relevante gevonden documenten type wet prom. 07/05/2019 pub. 15/05/2019 numac 2019011970 bron federale overheidsdienst justitie Wet tot wijziging van de wet van 7 mei 1999 op de kansspelen, de weddenschappen, de kansspelinrichtingen en de bescherming van de spelers, en tot invoeging van artikel 37/1 in de wet van 19 april 2002 tot rationalisering van de werking en het beheer van de Nationale Loterij type wet prom. 07/05/2019 pub. 20/06/2019 numac 2019013277 bron federale overheidsdienst sociale zekerheid Wet tot aanpassing van verschillende wettelijke bepalingen ingevolge de overdracht van bepaalde bevoegdheden van de Federale Overheidsdienst Sociale Zekerheid naar het Rijksinstituut voor de sociale verzekeringen der zelfstandigen en houdende bepaalde terminologische aanpassingen type wet prom. 07/05/2019 pub. 31/05/2019 numac 2019012566 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet houdende instemming met het samenwerkingsakkoord van 31 augustus 2018 tussen de Federale Staat, de Vlaamse Gemeenschap, de Franse Gemeenschap en de Duitstalige Gemeenschap betreffende de coördinatie van de radiofrequenties voor radio-omroep in de frequentieband 87,5-108 MHz overeenkomstig artikel 17 van de wet van 13 juni 2005 betreffende de elektronische communicatie sluiten, van de artikelen 49 en 56 van het VWEU, in samenhang gelezen met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet.

B.10.3. In essentie doen de verzoekende partijen in de zaken nrs. 7277, 7289 en 7291 gelden dat de bestreden bepalingen, in zoverre zij de organisatie van weddenschappen op paardenwedrennen afhankelijk maken van de toestemming van de renverenigingen en van het betalen van een vergoeding aan die renverenigingen, een beperking van de vrijheid van vestiging en van het vrij verrichten van diensten uitmaken die niet redelijk verantwoord is.

B.11. Wanneer een verzoekende partij, in het kader van een beroep tot vernietiging, de schending aanvoert van de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in samenhang gelezen met andere grondwetsartikelen of internationale bepalingen of met algemene rechtsbeginselen die een fundamentele waarborg bevatten, bestaat het middel erin dat zij van oordeel is dat een verschil in behandeling wordt ingesteld doordat die fundamentele waarborg haar wordt ontnomen door de bepaling die zij met het beroep bestrijdt, terwijl die waarborg voor andere burgers onverminderd geldt.

De categorie van personen die die fundamentele waarborg zou zijn ontnomen, dient aldus te worden vergeleken met de categorie van personen voor wie die waarborg geldt.

Het Hof onderzoekt de middelen in die zin.

B.12.1. Om te voldoen aan de vereisten van artikel 6 van de bijzondere wet van 6 januari 1989Relevante gevonden documenten type wet prom. 06/01/1989 pub. 18/02/2008 numac 2008000108 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Bijzondere wet op het Arbitragehof sluiten op het Grondwettelijk Hof, moeten de middelen van het verzoekschrift te kennen geven welke van de regels waarvan het Hof de naleving waarborgt, zouden zijn geschonden, alsook welke de bepalingen zijn die deze regels zouden schenden, en uiteenzetten in welk opzicht die regels door de bedoelde bepalingen zouden zijn geschonden.

B.12.2. De verzoekende partijen in de zaak nr. 7277 zetten niet uiteen in welk opzicht artikel 22 van de wet van 7 mei 2019Relevante gevonden documenten type wet prom. 07/05/2019 pub. 15/05/2019 numac 2019011970 bron federale overheidsdienst justitie Wet tot wijziging van de wet van 7 mei 1999 op de kansspelen, de weddenschappen, de kansspelinrichtingen en de bescherming van de spelers, en tot invoeging van artikel 37/1 in de wet van 19 april 2002 tot rationalisering van de werking en het beheer van de Nationale Loterij type wet prom. 07/05/2019 pub. 20/06/2019 numac 2019013277 bron federale overheidsdienst sociale zekerheid Wet tot aanpassing van verschillende wettelijke bepalingen ingevolge de overdracht van bepaalde bevoegdheden van de Federale Overheidsdienst Sociale Zekerheid naar het Rijksinstituut voor de sociale verzekeringen der zelfstandigen en houdende bepaalde terminologische aanpassingen type wet prom. 07/05/2019 pub. 31/05/2019 numac 2019012566 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet houdende instemming met het samenwerkingsakkoord van 31 augustus 2018 tussen de Federale Staat, de Vlaamse Gemeenschap, de Franse Gemeenschap en de Duitstalige Gemeenschap betreffende de coördinatie van de radiofrequenties voor radio-omroep in de frequentieband 87,5-108 MHz overeenkomstig artikel 17 van de wet van 13 juni 2005 betreffende de elektronische communicatie sluiten, dat aan de organisatoren van weddenschappen op paardenwedrennen de verplichting oplegt om een vergunning F1P te verkrijgen en om de door de Koning bepaalde nadere voorwaarden na te leven, de in het middel bedoelde bepalingen zou schenden.

Het eerste onderdeel van het achtste middel in de zaak nr. 7277 is niet ontvankelijk in zoverre het tegen artikel 22 van de wet van 7 mei 2019Relevante gevonden documenten type wet prom. 07/05/2019 pub. 15/05/2019 numac 2019011970 bron federale overheidsdienst justitie Wet tot wijziging van de wet van 7 mei 1999 op de kansspelen, de weddenschappen, de kansspelinrichtingen en de bescherming van de spelers, en tot invoeging van artikel 37/1 in de wet van 19 april 2002 tot rationalisering van de werking en het beheer van de Nationale Loterij type wet prom. 07/05/2019 pub. 20/06/2019 numac 2019013277 bron federale overheidsdienst sociale zekerheid Wet tot aanpassing van verschillende wettelijke bepalingen ingevolge de overdracht van bepaalde bevoegdheden van de Federale Overheidsdienst Sociale Zekerheid naar het Rijksinstituut voor de sociale verzekeringen der zelfstandigen en houdende bepaalde terminologische aanpassingen type wet prom. 07/05/2019 pub. 31/05/2019 numac 2019012566 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet houdende instemming met het samenwerkingsakkoord van 31 augustus 2018 tussen de Federale Staat, de Vlaamse Gemeenschap, de Franse Gemeenschap en de Duitstalige Gemeenschap betreffende de coördinatie van de radiofrequenties voor radio-omroep in de frequentieband 87,5-108 MHz overeenkomstig artikel 17 van de wet van 13 juni 2005 betreffende de elektronische communicatie sluiten is gericht.

B.13.1. De weddenschappen op sportwedstrijden, met inbegrip van de paardenwedrennen, bieden, tegen een inleg die als betaling geldt, uitzicht op een geldprijs (HvJ, grote kamer, 8 september 2010, C-46/08, Carmen Media Group Ltd, punt 40; 21 oktober 1999, C-67/98, Zenatti, punt 18). Zij vormen dus een economische activiteit, waarvoor de in het VWEU neergelegde economische vrijheden, waaronder de vrijheid van vestiging en het vrij verrichten van diensten, gelden (HvJ, grote kamer, 8 september 2010, C-46/08, Carmen Media Group Ltd, punt 41; 11 september 2003, C-6/01, Anomar, punten 44 en 47).

B.13.2.1. Uit de rechtspraak van het Hof van Justitie blijkt dat een maatregel een beperking van de door de artikelen 49 en 56 van het VWEU gewaarborgde vrijheid van vestiging en vrijheid van dienstverrichting uitmaakt wanneer die maatregel de uitoefening van die vrijheden verbiedt, belemmert of minder aantrekkelijk maakt (HvJ, 22 januari 2015, C-463/13, Stanley International Betting Ltd, punt 45).

B.13.2.2. Aangezien het de organisatie van weddenschappen op paardenwedrennen afhankelijk maakt van de toestemming van de renverenigingen en van het betalen van een vergoeding aan die renverenigingen, brengt artikel 21, 3° en 4°, van de wet van 7 mei 2019Relevante gevonden documenten type wet prom. 07/05/2019 pub. 15/05/2019 numac 2019011970 bron federale overheidsdienst justitie Wet tot wijziging van de wet van 7 mei 1999 op de kansspelen, de weddenschappen, de kansspelinrichtingen en de bescherming van de spelers, en tot invoeging van artikel 37/1 in de wet van 19 april 2002 tot rationalisering van de werking en het beheer van de Nationale Loterij type wet prom. 07/05/2019 pub. 20/06/2019 numac 2019013277 bron federale overheidsdienst sociale zekerheid Wet tot aanpassing van verschillende wettelijke bepalingen ingevolge de overdracht van bepaalde bevoegdheden van de Federale Overheidsdienst Sociale Zekerheid naar het Rijksinstituut voor de sociale verzekeringen der zelfstandigen en houdende bepaalde terminologische aanpassingen type wet prom. 07/05/2019 pub. 31/05/2019 numac 2019012566 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet houdende instemming met het samenwerkingsakkoord van 31 augustus 2018 tussen de Federale Staat, de Vlaamse Gemeenschap, de Franse Gemeenschap en de Duitstalige Gemeenschap betreffende de coördinatie van de radiofrequenties voor radio-omroep in de frequentieband 87,5-108 MHz overeenkomstig artikel 17 van de wet van 13 juni 2005 betreffende de elektronische communicatie sluiten een beperking van de vrijheid van vestiging en van het vrij verrichten van diensten met zich mee.

B.13.3. Om bestaanbaar te zijn met de artikelen 49 en 56 van het VWEU, moet een zonder onderscheid van toepassing zijnde maatregel die de vrijheid van vestiging en het vrij verrichten van diensten beperkt, rechtvaardiging vinden in een dwingende reden van algemeen belang, moet hij geschikt zijn om de verwezenlijking van het nagestreefde doel te verzekeren, hetgeen inhoudt dat hij daadwerkelijk moet tegemoetkomen aan de bekommernis om het op samenhangende en stelselmatige wijze te bereiken, en mag hij niet verder gaan dan ter bereiking van dat doel noodzakelijk is (HvJ, 22 juni 2017, C-49/16, Unibet International Ltd., punt 40; grote kamer, 8 september 2010, C-46/08, Carmen Media Group Ltd, punt 55; 6 november 2003, C-243/01, Gambelli, punt 65).

B.13.4.1. Op het gebied van kansspelen en weddenschappen heeft het Hof van Justitie geoordeeld dat de doelstellingen inzake fraudebestrijding, consumentenbescherming en bescherming van de maatschappelijke orde dwingende redenen van algemeen belang uitmaken die beperkingen van de vrijheid van vestiging en van het vrij verrichten van diensten kunnen rechtvaardigen (HvJ, 22 juni 2017, C-49/16, Unibet International Ltd, punt 36; 30 juni 2011, C-212/08, Zeturf Ltd, punt 38; 8 september 2009, C-42/07, Liga Portuguesa de Futebol Profissional en Bwin International Ltd, punt 56). Bovendien kunnen, volgens het Hof van Justitie, de bijzonderheden van morele, religieuze of culturele aard en de aan kansspelen en weddenschappen verbonden moreel en financieel schadelijke gevolgen voor het individu en de samenleving rechtvaardigen dat de nationale autoriteiten over voldoende beoordelingsvrijheid beschikken om te bepalen wat noodzakelijk is voor de bescherming van de consument en van de maatschappelijke orde (HvJ, 3 juni 2010, C-258/08, Ladbrokes Betting & Gaming Ltd en Ladbrokes International Ltd, punt 19).

Daarentegen is het Hof van Justitie van oordeel dat, hoewel het niet onbelangrijk is dat de afhouding op de opbrengsten uit legale kansspelen significant kan bijdragen tot de financiering van onbaatzuchtige activiteiten of activiteiten van algemeen belang, een dergelijk motief slechts een bijkomstig gunstig gevolg en niet de werkelijke rechtvaardiging van het ingevoerde restrictieve beleid kan vormen, aangezien louter economische motieven geen dwingende reden van algemeen belang vormen die een beperking van de vrijheid van vestiging of van het vrij verrichten van diensten kan rechtvaardigen (HvJ, 30 juni 2011, C-212/08, Zeturf Ltd, punt 52; 21 oktober 1999, C-67/98, Zenatti, punt 36).

B.13.4.2. Zoals in B.6.3 is vermeld, strekt de bestreden bepaling ertoe de bescherming van de spelers te versterken en de integriteit van de weddenschappen op paardenwedrennen te waarborgen door voor de financiering van de sector van de paardenwedrennen te zorgen.

De bescherming van de spelers en de bestrijding van fraude door de integriteit van de weddenschappen op paardenwedrennen te waarborgen, vormen dwingende redenen van algemeen belang.

B.13.5. In zoverre zij de organisatie van weddenschappen op paardenwedrennen onderwerpt aan de toestemming van de renverenigingen en aan het betalen van een vergoeding aan die renverenigingen, is de bestreden bepaling pertinent ten aanzien van de nagestreefde doelstellingen. In de parlementaire voorbereiding wordt immers beklemtoond dat « de integriteit van de weddenschappen [...] verbonden [is] met een professionele organisatie van de paardensector die een structurele ondersteuning nodig heeft om hun activiteiten te kunnen blijven ontwikkelen » en dat, « indien er geen terugvloei komt van de weddenschappen [,] [...] de paardenrensector nooit [kan] functioneren en [...] geen veilige weddenschappen op paardenwedrennen [kunnen] worden aangeboden » (Parl. St., Kamer, 2018-2019, DOC 54-3327/002, pp. 37-38).

B.13.6.1. Het Hof dient nog te onderzoeken of de bestreden bepaling evenredig is met de nagestreefde doelstellingen.

B.13.6.2. De verwezenlijking van de nagestreefde doelstellingen vereist niet dat aan de renverenigingen het recht wordt toegekend om de organisatie, van weddenschappen op paardenwedrennen door de personen aan wie de Kansspelcommissie een vergunning F1P heeft toegekend, te weigeren.

Hierdoor is de bestreden bepaling van dien aard dat zij een belangenconflict in het leven roept bij de renverenigingen. Aangezien het niet uitgesloten is dat de renverenigingen houder kunnen zijn van een vergunning F1P, kunnen zij immers een financieel belang erbij hebben om geen toestemming te verlenen aan hun concurrenten indien zij zelf houder zijn van een vergunning F1P. Meer in het algemeen kan de bestreden bepaling de renverenigingen, ook diegenen die geen houder zijn van een vergunning F1P, ertoe aanzetten om uitsluitend in te stemmen met de aanbieding van weddenschappen die uitgaan van vergunninghouders die bereid zijn om de voor de renvereniging voordeligste contractuele voorwaarden te bieden, en als dusdanig een opbod tussen vergunninghouders te organiseren.

B.13.6.3. Volgens de parlementaire voorbereiding strekt de vergoeding die de vergunninghouders F1P aan de renverenigingen moeten betalen, ertoe, enerzijds, de eerstgenoemden te laten bijdragen in de kosten die door de laatstgenoemden zijn gemaakt voor het organiseren van de wedrennen, aangezien die kosten « in essentie kosten [zijn] voor gemeenschappelijke diensten ten voordele van de rensector zelf en van de inrichters van weddenschappen op die rennen » (Parl. St., Kamer, 2018-2019, DOC 54-3327/002, p. 39), en vormt zij, anderzijds, de tegenprestatie voor het gebruik van de beelden en gegevens van de paardenwedrennen door de vergunninghouders F1P (ibid., p. 40).

Wat betreft de paardenwedrennen die in België plaatsvinden, die worden georganiseerd door de renverenigingen waaraan de vergoeding moet worden betaald, voorziet de bestreden bepaling niet in enig mechanisme aan de hand waarvan kan worden verzekerd dat de vergoeding, in zoverre zij ertoe strekt de vergunninghouders F1P te laten bijdragen in de door de renverenigingen gedragen kosten van gemeenschappelijk belang, die kosten niet overschrijdt.

Wat betreft de paardenwedrennen die in het buitenland plaatsvinden, die niet worden georganiseerd door de renverenigingen waaraan de vergoeding moet worden betaald, dient te worden vastgesteld, zonder dat het noodzakelijk is te bepalen of de deelname van « Belgische paarden » aan buitenlandse paardenwedrennen kan verantwoorden dat aan die renverenigingen een vergoeding wordt betaald, dat de bestreden bepaling de vergoeding niet verbindt met de deelname van « Belgische paarden » aan buitenlandse paardenwedrennen.

B.13.6.4. Uit het voorgaande vloeit voort dat de beperking van de vrijheid van vestiging en van het vrij verrichten van diensten die de bestreden bepaling met zich meebrengt, niet evenredig is met de nagestreefde doelstellingen.

B.14. Artikel 21, 3° en 4°, van de wet van 7 mei 2019Relevante gevonden documenten type wet prom. 07/05/2019 pub. 15/05/2019 numac 2019011970 bron federale overheidsdienst justitie Wet tot wijziging van de wet van 7 mei 1999 op de kansspelen, de weddenschappen, de kansspelinrichtingen en de bescherming van de spelers, en tot invoeging van artikel 37/1 in de wet van 19 april 2002 tot rationalisering van de werking en het beheer van de Nationale Loterij type wet prom. 07/05/2019 pub. 20/06/2019 numac 2019013277 bron federale overheidsdienst sociale zekerheid Wet tot aanpassing van verschillende wettelijke bepalingen ingevolge de overdracht van bepaalde bevoegdheden van de Federale Overheidsdienst Sociale Zekerheid naar het Rijksinstituut voor de sociale verzekeringen der zelfstandigen en houdende bepaalde terminologische aanpassingen type wet prom. 07/05/2019 pub. 31/05/2019 numac 2019012566 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet houdende instemming met het samenwerkingsakkoord van 31 augustus 2018 tussen de Federale Staat, de Vlaamse Gemeenschap, de Franse Gemeenschap en de Duitstalige Gemeenschap betreffende de coördinatie van de radiofrequenties voor radio-omroep in de frequentieband 87,5-108 MHz overeenkomstig artikel 17 van de wet van 13 juni 2005 betreffende de elektronische communicatie sluiten schendt de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in samenhang gelezen met de artikelen 49 en 56 van het VWEU. De gecombineerde lezing van die bepalingen met de andere in het middel bedoelde bepalingen kan niet tot een ruimere vaststelling van schending leiden.

Artikel 21, 3° en 4°, van de wet van 7 mei 2019Relevante gevonden documenten type wet prom. 07/05/2019 pub. 15/05/2019 numac 2019011970 bron federale overheidsdienst justitie Wet tot wijziging van de wet van 7 mei 1999 op de kansspelen, de weddenschappen, de kansspelinrichtingen en de bescherming van de spelers, en tot invoeging van artikel 37/1 in de wet van 19 april 2002 tot rationalisering van de werking en het beheer van de Nationale Loterij type wet prom. 07/05/2019 pub. 20/06/2019 numac 2019013277 bron federale overheidsdienst sociale zekerheid Wet tot aanpassing van verschillende wettelijke bepalingen ingevolge de overdracht van bepaalde bevoegdheden van de Federale Overheidsdienst Sociale Zekerheid naar het Rijksinstituut voor de sociale verzekeringen der zelfstandigen en houdende bepaalde terminologische aanpassingen type wet prom. 07/05/2019 pub. 31/05/2019 numac 2019012566 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet houdende instemming met het samenwerkingsakkoord van 31 augustus 2018 tussen de Federale Staat, de Vlaamse Gemeenschap, de Franse Gemeenschap en de Duitstalige Gemeenschap betreffende de coördinatie van de radiofrequenties voor radio-omroep in de frequentieband 87,5-108 MHz overeenkomstig artikel 17 van de wet van 13 juni 2005 betreffende de elektronische communicatie sluiten dient te worden vernietigd.

Het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie en het Europese mededingingsrecht B.15.1. De verzoekende partijen in de zaak nr. 7277 leiden een zevende middel af uit de schending van de artikelen 10 en 11 van de Grondwet door de artikelen 21, 3° en 4°, en 22 van de wet van 7 mei 2019Relevante gevonden documenten type wet prom. 07/05/2019 pub. 15/05/2019 numac 2019011970 bron federale overheidsdienst justitie Wet tot wijziging van de wet van 7 mei 1999 op de kansspelen, de weddenschappen, de kansspelinrichtingen en de bescherming van de spelers, en tot invoeging van artikel 37/1 in de wet van 19 april 2002 tot rationalisering van de werking en het beheer van de Nationale Loterij type wet prom. 07/05/2019 pub. 20/06/2019 numac 2019013277 bron federale overheidsdienst sociale zekerheid Wet tot aanpassing van verschillende wettelijke bepalingen ingevolge de overdracht van bepaalde bevoegdheden van de Federale Overheidsdienst Sociale Zekerheid naar het Rijksinstituut voor de sociale verzekeringen der zelfstandigen en houdende bepaalde terminologische aanpassingen type wet prom. 07/05/2019 pub. 31/05/2019 numac 2019012566 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet houdende instemming met het samenwerkingsakkoord van 31 augustus 2018 tussen de Federale Staat, de Vlaamse Gemeenschap, de Franse Gemeenschap en de Duitstalige Gemeenschap betreffende de coördinatie van de radiofrequenties voor radio-omroep in de frequentieband 87,5-108 MHz overeenkomstig artikel 17 van de wet van 13 juni 2005 betreffende de elektronische communicatie sluiten.

In een eerste onderdeel doen zij gelden dat de bestreden bepalingen een onverantwoord verschil in behandeling doen ontstaan tussen de organisatoren van weddenschappen op paardenwedrennen, die een overeenkomst met de renverenigingen moeten sluiten en hun een vergoeding moeten betalen, en de organisatoren van weddenschappen in alle andere domeinen, die niet aan enige financiële verplichting worden onderworpen.

In een tweede onderdeel doen zij gelden dat de bestreden bepalingen een onverantwoord verschil in behandeling doen ontstaan tussen, enerzijds, de vergunninghouders F1P en de vaste kansspelinrichtingen klasse IV die hun weddenschappen aannemen en, anderzijds, de dagbladhandelaars, de Nationale Loterij en de organisatoren die weddenschappen aannemen op renbanen, in zoverre de tweede categorie noch een overeenkomst met de renverenigingen moet sluiten, noch hun een vergoeding moet betalen.

B.15.2. De verzoekende partijen in de zaak nr. 7277 leiden een achtste middel, tweede onderdeel, af uit de schending, door de artikelen 21, 3° en 4°, en 22 van de wet van 7 mei 2019Relevante gevonden documenten type wet prom. 07/05/2019 pub. 15/05/2019 numac 2019011970 bron federale overheidsdienst justitie Wet tot wijziging van de wet van 7 mei 1999 op de kansspelen, de weddenschappen, de kansspelinrichtingen en de bescherming van de spelers, en tot invoeging van artikel 37/1 in de wet van 19 april 2002 tot rationalisering van de werking en het beheer van de Nationale Loterij type wet prom. 07/05/2019 pub. 20/06/2019 numac 2019013277 bron federale overheidsdienst sociale zekerheid Wet tot aanpassing van verschillende wettelijke bepalingen ingevolge de overdracht van bepaalde bevoegdheden van de Federale Overheidsdienst Sociale Zekerheid naar het Rijksinstituut voor de sociale verzekeringen der zelfstandigen en houdende bepaalde terminologische aanpassingen type wet prom. 07/05/2019 pub. 31/05/2019 numac 2019012566 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet houdende instemming met het samenwerkingsakkoord van 31 augustus 2018 tussen de Federale Staat, de Vlaamse Gemeenschap, de Franse Gemeenschap en de Duitstalige Gemeenschap betreffende de coördinatie van de radiofrequenties voor radio-omroep in de frequentieband 87,5-108 MHz overeenkomstig artikel 17 van de wet van 13 juni 2005 betreffende de elektronische communicatie sluiten, van de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen met de artikelen 101, 102 en 106 van het VWEU. Zij doen gelden dat de bestreden bepalingen, wat betreft de paardenwedrennen die in België plaatsvinden, alle renverenigingen ertoe brengen gezamenlijk te onderhandelen met de organisatoren van weddenschappen en dat zij bijgevolg elke concurrentie tussen de renverenigingen afschaffen. Bovendien doen zij gelden dat de renverenigingen, wat betreft de paardenwedrennen die in het buitenland plaatsvinden, onvermijdelijk ertoe worden gebracht misbruik te maken van de machtspositie die de bestreden bepalingen hun toekennen.

B.15.3. De verzoekende partijen in de zaken nrs. 7289 en 7291 leiden een eerste middel af uit de schending, door artikel 21, 3° en 4°, van de wet van 7 mei 2019Relevante gevonden documenten type wet prom. 07/05/2019 pub. 15/05/2019 numac 2019011970 bron federale overheidsdienst justitie Wet tot wijziging van de wet van 7 mei 1999 op de kansspelen, de weddenschappen, de kansspelinrichtingen en de bescherming van de spelers, en tot invoeging van artikel 37/1 in de wet van 19 april 2002 tot rationalisering van de werking en het beheer van de Nationale Loterij type wet prom. 07/05/2019 pub. 20/06/2019 numac 2019013277 bron federale overheidsdienst sociale zekerheid Wet tot aanpassing van verschillende wettelijke bepalingen ingevolge de overdracht van bepaalde bevoegdheden van de Federale Overheidsdienst Sociale Zekerheid naar het Rijksinstituut voor de sociale verzekeringen der zelfstandigen en houdende bepaalde terminologische aanpassingen type wet prom. 07/05/2019 pub. 31/05/2019 numac 2019012566 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet houdende instemming met het samenwerkingsakkoord van 31 augustus 2018 tussen de Federale Staat, de Vlaamse Gemeenschap, de Franse Gemeenschap en de Duitstalige Gemeenschap betreffende de coördinatie van de radiofrequenties voor radio-omroep in de frequentieband 87,5-108 MHz overeenkomstig artikel 17 van de wet van 13 juni 2005 betreffende de elektronische communicatie sluiten, van de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in samenhang gelezen met de artikelen 102 en 106 van het VWEU. Zij doen gelden dat de bestreden bepalingen, door aan de door de bevoegde federatie erkende renverenigingen de bevoegdheid toe te vertrouwen om de organisatie van weddenschappen op paardenwedrennen toe te staan op wedrennen die in België of in het buitenland plaatsvinden, aan die verenigingen bijzondere rechten toekennen waardoor ze hun concurrenten op de markt van de weddenschappen op paardenwedrennen kunnen uitschakelen.

B.16.1. Om te voldoen aan de vereisten van artikel 6 van de bijzondere wet van 6 januari 1989Relevante gevonden documenten type wet prom. 06/01/1989 pub. 18/02/2008 numac 2008000108 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Bijzondere wet op het Arbitragehof sluiten op het Grondwettelijk Hof, moeten de middelen van het verzoekschrift te kennen geven welke van de regels waarvan het Hof de naleving waarborgt, zouden zijn geschonden, alsook welke de bepalingen zijn die deze regels zouden schenden, en uiteenzetten in welk opzicht die regels door de bedoelde bepalingen zouden zijn geschonden.

B.16.2. De verzoekende partijen in de zaak nr. 7277 zetten niet uiteen in welk opzicht artikel 22 van de wet van 7 mei 2019Relevante gevonden documenten type wet prom. 07/05/2019 pub. 15/05/2019 numac 2019011970 bron federale overheidsdienst justitie Wet tot wijziging van de wet van 7 mei 1999 op de kansspelen, de weddenschappen, de kansspelinrichtingen en de bescherming van de spelers, en tot invoeging van artikel 37/1 in de wet van 19 april 2002 tot rationalisering van de werking en het beheer van de Nationale Loterij type wet prom. 07/05/2019 pub. 20/06/2019 numac 2019013277 bron federale overheidsdienst sociale zekerheid Wet tot aanpassing van verschillende wettelijke bepalingen ingevolge de overdracht van bepaalde bevoegdheden van de Federale Overheidsdienst Sociale Zekerheid naar het Rijksinstituut voor de sociale verzekeringen der zelfstandigen en houdende bepaalde terminologische aanpassingen type wet prom. 07/05/2019 pub. 31/05/2019 numac 2019012566 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet houdende instemming met het samenwerkingsakkoord van 31 augustus 2018 tussen de Federale Staat, de Vlaamse Gemeenschap, de Franse Gemeenschap en de Duitstalige Gemeenschap betreffende de coördinatie van de radiofrequenties voor radio-omroep in de frequentieband 87,5-108 MHz overeenkomstig artikel 17 van de wet van 13 juni 2005 betreffende de elektronische communicatie sluiten, dat aan de organisatoren van weddenschappen op paardenwedrennen de verplichting oplegt om een vergunning F1P te verkrijgen en om de door de Koning bepaalde nadere voorwaarden na te leven, enerzijds, de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, afzonderlijk gelezen, en, anderzijds, de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in samenhang gelezen met de artikelen 101, 102 en 106 van het VWEU, zou schenden.

Het zevende middel en het achtste middel, tweede onderdeel, in de zaak nr. 7277 zijn niet ontvankelijk in zoverre zij tegen artikel 22 van de wet van 7 mei 2019Relevante gevonden documenten type wet prom. 07/05/2019 pub. 15/05/2019 numac 2019011970 bron federale overheidsdienst justitie Wet tot wijziging van de wet van 7 mei 1999 op de kansspelen, de weddenschappen, de kansspelinrichtingen en de bescherming van de spelers, en tot invoeging van artikel 37/1 in de wet van 19 april 2002 tot rationalisering van de werking en het beheer van de Nationale Loterij type wet prom. 07/05/2019 pub. 20/06/2019 numac 2019013277 bron federale overheidsdienst sociale zekerheid Wet tot aanpassing van verschillende wettelijke bepalingen ingevolge de overdracht van bepaalde bevoegdheden van de Federale Overheidsdienst Sociale Zekerheid naar het Rijksinstituut voor de sociale verzekeringen der zelfstandigen en houdende bepaalde terminologische aanpassingen type wet prom. 07/05/2019 pub. 31/05/2019 numac 2019012566 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet houdende instemming met het samenwerkingsakkoord van 31 augustus 2018 tussen de Federale Staat, de Vlaamse Gemeenschap, de Franse Gemeenschap en de Duitstalige Gemeenschap betreffende de coördinatie van de radiofrequenties voor radio-omroep in de frequentieband 87,5-108 MHz overeenkomstig artikel 17 van de wet van 13 juni 2005 betreffende de elektronische communicatie sluiten zijn gericht.

B.17. In zoverre zij tegen artikel 21, 3° en 4°, van de wet van 7 mei 2019Relevante gevonden documenten type wet prom. 07/05/2019 pub. 15/05/2019 numac 2019011970 bron federale overheidsdienst justitie Wet tot wijziging van de wet van 7 mei 1999 op de kansspelen, de weddenschappen, de kansspelinrichtingen en de bescherming van de spelers, en tot invoeging van artikel 37/1 in de wet van 19 april 2002 tot rationalisering van de werking en het beheer van de Nationale Loterij type wet prom. 07/05/2019 pub. 20/06/2019 numac 2019013277 bron federale overheidsdienst sociale zekerheid Wet tot aanpassing van verschillende wettelijke bepalingen ingevolge de overdracht van bepaalde bevoegdheden van de Federale Overheidsdienst Sociale Zekerheid naar het Rijksinstituut voor de sociale verzekeringen der zelfstandigen en houdende bepaalde terminologische aanpassingen type wet prom. 07/05/2019 pub. 31/05/2019 numac 2019012566 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet houdende instemming met het samenwerkingsakkoord van 31 augustus 2018 tussen de Federale Staat, de Vlaamse Gemeenschap, de Franse Gemeenschap en de Duitstalige Gemeenschap betreffende de coördinatie van de radiofrequenties voor radio-omroep in de frequentieband 87,5-108 MHz overeenkomstig artikel 17 van de wet van 13 juni 2005 betreffende de elektronische communicatie sluiten zijn gericht, kunnen het zevende middel en het tweede onderdeel van het achtste middel in de zaak nr. 7277 en het eerste middel in de zaken nrs. 7289 en 7291 geen aanleiding geven tot een ruimere vernietiging dan die welke in B.14 is vermeld. Bijgevolg dienen zij niet te worden onderzocht.

De voorwaarden bedoeld in de artikelen 23, eerste lid, 1°, en 24, zijn van toepassing op de aanvragen van een vergunning en op de aanvragen om hernieuwing van een vergunning ingediend ten vroegste twee jaar na de inwerkingtreding van deze wet ».

Artikel 36 van de wet van 7 mei 2019Relevante gevonden documenten type wet prom. 07/05/2019 pub. 15/05/2019 numac 2019011970 bron federale overheidsdienst justitie Wet tot wijziging van de wet van 7 mei 1999 op de kansspelen, de weddenschappen, de kansspelinrichtingen en de bescherming van de spelers, en tot invoeging van artikel 37/1 in de wet van 19 april 2002 tot rationalisering van de werking en het beheer van de Nationale Loterij type wet prom. 07/05/2019 pub. 20/06/2019 numac 2019013277 bron federale overheidsdienst sociale zekerheid Wet tot aanpassing van verschillende wettelijke bepalingen ingevolge de overdracht van bepaalde bevoegdheden van de Federale Overheidsdienst Sociale Zekerheid naar het Rijksinstituut voor de sociale verzekeringen der zelfstandigen en houdende bepaalde terminologische aanpassingen type wet prom. 07/05/2019 pub. 31/05/2019 numac 2019012566 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet houdende instemming met het samenwerkingsakkoord van 31 augustus 2018 tussen de Federale Staat, de Vlaamse Gemeenschap, de Franse Gemeenschap en de Duitstalige Gemeenschap betreffende de coördinatie van de radiofrequenties voor radio-omroep in de frequentieband 87,5-108 MHz overeenkomstig artikel 17 van de wet van 13 juni 2005 betreffende de elektronische communicatie sluiten voorziet in een overgangsregeling volgens welke die twee verplichtingen van toepassing zijn op de vergunningsaanvragen en op de aanvragen tot hernieuwing van een vergunning die ten vroegste twee jaar na de inwerkingtreding van de wet van 7 mei 2019Relevante gevonden documenten type wet prom. 07/05/2019 pub. 15/05/2019 numac 2019011970 bron federale overheidsdienst justitie Wet tot wijziging van de wet van 7 mei 1999 op de kansspelen, de weddenschappen, de kansspelinrichtingen en de bescherming van de spelers, en tot invoeging van artikel 37/1 in de wet van 19 april 2002 tot rationalisering van de werking en het beheer van de Nationale Loterij type wet prom. 07/05/2019 pub. 20/06/2019 numac 2019013277 bron federale overheidsdienst sociale zekerheid Wet tot aanpassing van verschillende wettelijke bepalingen ingevolge de overdracht van bepaalde bevoegdheden van de Federale Overheidsdienst Sociale Zekerheid naar het Rijksinstituut voor de sociale verzekeringen der zelfstandigen en houdende bepaalde terminologische aanpassingen type wet prom. 07/05/2019 pub. 31/05/2019 numac 2019012566 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet houdende instemming met het samenwerkingsakkoord van 31 augustus 2018 tussen de Federale Staat, de Vlaamse Gemeenschap, de Franse Gemeenschap en de Duitstalige Gemeenschap betreffende de coördinatie van de radiofrequenties voor radio-omroep in de frequentieband 87,5-108 MHz overeenkomstig artikel 17 van de wet van 13 juni 2005 betreffende de elektronische communicatie sluiten zijn ingediend.

B.18.3. Uit de parlementaire voorbereiding blijkt dat die twee nieuwe verplichtingen die van toepassing zijn op de vaste kansspelinrichtingen klasse IV, ertoe strekken de rol van de gemeenten bij het toezicht op die inrichtingen te versterken en de sociale risico's in verband met de ligging ervan te beperken en dat zij aansluiten bij het algemene doel van bescherming van de spelers.

Dankzij dat convenant krijgen de gemeenten daadwerkelijk zeggenschap in deze vergunning en wordt een deel van de controle op deze kansspelinrichtingen in handen van de gemeente gegeven. Dat is logisch gelet op de opdracht van controle van de orde, rust en veiligheid op haar grondgebied.

Een dergelijke bepaling is niet nieuw in de kansspelwet. Die voorwaarde bestaat immers al voor de speelautomatenhallen (art. 34, derde lid, van de wet). [...] Artikel 14 voegt twee extra voorwaarden toe waaraan de aanvragen van een vergunning klasse F1 en F2 moeten voldoen.

De eerste voorwaarde strekt ertoe de risico's van sociale aard, die gepaard gaan met de vestiging van wedkantoren, te beperken. Die mogen niet worden gevestigd in de nabijheid van plaatsen die vooral door jongeren worden bezocht of onderwijsinstellingen. Het gaat hier om scholen, jeugdhuizen, enz. Evenzo mag een wedkantoor niet worden gevestigd in de nabijheid van ziekenhuizen waar inzonderheid personen worden behandeld wegens spelgerelateerde problemen.

Deze voorwaarde lijkt op degene die bestaat voor de aanvragers van een vergunning klasse B (art. 36.4 van de wet).

Een afwijking op deze voorwaarde is evenwel mogelijk op grond van een motivering van de gemeente. Als de gemeente in het convenant dat zij met de inrichting heeft afgesloten, voldoende beschermingsmaatregelen heeft genomen ten aanzien van de potentiële speler, kan van deze voorwaarde afgeweken worden, bijvoorbeeld als een inrichting zich in de nabijheid van een school wil vestigen en de gemeente openingsuren heeft bepaald waardoor jongeren er niet kunnen komen tijdens of kort voor en na de schooluren. De gemeente moet haar beslissing om de vestiging in de nabijheid van onderwijsinstellingen, ziekenhuizen en plaatsen die vooral door jongeren worden bezocht, niet te verbieden, uitdrukkelijk motiveren.

De tweede voorwaarde die wordt toegevoegd, houdt verband met artikel 13 van het ontwerp en meer in het bijzonder met het gegeven dat de uitbating van een kansspelinrichting klasse IV moet geschieden krachtens een convenant dat wordt gesloten tussen de gemeente van vestiging en de uitbater.

Om een vergunning klasse F2 te verkrijgen, moet de aanvrager voornoemd convenant voorleggen aan de Kansspelcommissie. Zoals gezegd, bestaat een dergelijke voorwaarde al voor de aanvragers van een vergunning klasse B (art. 36.5 van de wet).

Daarbij moet worden opgemerkt dat deze twee nieuwe voorwaarden niet van toepassing zijn op krantenwinkels en renbanen, en ook niet op de mobiele inrichtingen klasse IV, zulks wegens het beperkte bedrag van de inzet in krantenwinkels en het tijdelijke karakter van renbanen en mobiele inrichtingen » (Parl. St., Kamer, 2018-2019, DOC 54-3327/001, pp. 12-14).

De bevoegdheidsverdeling B.19. De verzoekende partijen in de zaak nr. 7277 leiden een derde middel af uit de schending, door de artikelen 23, 1°, en 24, 2° en 3°, van de wet van 7 mei 2019Relevante gevonden documenten type wet prom. 07/05/2019 pub. 15/05/2019 numac 2019011970 bron federale overheidsdienst justitie Wet tot wijziging van de wet van 7 mei 1999 op de kansspelen, de weddenschappen, de kansspelinrichtingen en de bescherming van de spelers, en tot invoeging van artikel 37/1 in de wet van 19 april 2002 tot rationalisering van de werking en het beheer van de Nationale Loterij type wet prom. 07/05/2019 pub. 20/06/2019 numac 2019013277 bron federale overheidsdienst sociale zekerheid Wet tot aanpassing van verschillende wettelijke bepalingen ingevolge de overdracht van bepaalde bevoegdheden van de Federale Overheidsdienst Sociale Zekerheid naar het Rijksinstituut voor de sociale verzekeringen der zelfstandigen en houdende bepaalde terminologische aanpassingen type wet prom. 07/05/2019 pub. 31/05/2019 numac 2019012566 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet houdende instemming met het samenwerkingsakkoord van 31 augustus 2018 tussen de Federale Staat, de Vlaamse Gemeenschap, de Franse Gemeenschap en de Duitstalige Gemeenschap betreffende de coördinatie van de radiofrequenties voor radio-omroep in de frequentieband 87,5-108 MHz overeenkomstig artikel 17 van de wet van 13 juni 2005 betreffende de elektronische communicatie sluiten, van artikel 39 van de Grondwet en van artikel 6, § 1, VIII, eerste lid, 1°, van de bijzondere wet van 8 augustus 1980Relevante gevonden documenten type wet prom. 08/08/1980 pub. 11/12/2007 numac 2007000980 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Bijzondere wet tot hervorming der instellingen. - Officieuze coördinatie in het Duits sluiten.

In essentie doen zij gelden dat de bestreden bepalingen inbreuk maken op de bevoegdheid van de gewesten om de bevoegdheden van de gemeenten te bepalen.

B.20.1. De samenstelling, de organisatie, de bevoegdheid en de werking van de gemeentelijke instellingen behoort principieel tot de bevoegdheid van de gewesten krachtens artikel 6, § 1, VIII, eerste lid, 1°, van de bijzondere wet van 8 augustus 1980Relevante gevonden documenten type wet prom. 08/08/1980 pub. 11/12/2007 numac 2007000980 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Bijzondere wet tot hervorming der instellingen. - Officieuze coördinatie in het Duits sluiten.

B.20.2. Artikel 6, § 1, VIII, eerste lid, 1°, derde lid, van de bijzondere wet van 8 augustus 1980Relevante gevonden documenten type wet prom. 08/08/1980 pub. 11/12/2007 numac 2007000980 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Bijzondere wet tot hervorming der instellingen. - Officieuze coördinatie in het Duits sluiten en artikel 6, § 1, VIII, tweede lid, van dezelfde bijzondere wet bepalen respectievelijk : « De gemeenteraden en, in de mate dat deze bestaan, de provincieraden of de raden van bovengemeentelijke besturen, regelen respectievelijk alles wat van gemeentelijk, provinciaal of bovengemeentelijk belang is; zij beraadslagen en besluiten over elk onderwerp dat hen door de federale overheid of door de gemeenschappen is voorgelegd »; « De handelingen, reglementen en verordeningen van de overheden van de provincies, de bovengemeentelijke besturen, de gemeenten, de agglomeraties en federaties van gemeenten en andere bestuursoverheden mogen niet in strijd zijn met de wetten en de besluiten van de federale overheid of de decreten en besluiten van de gemeenschappen, welke in elk geval die overheden met de uitvoering daarvan en met andere opdrachten, met inbegrip van het geven van advies, kunnen belasten, alsook met het op de begroting brengen van alle uitgaven die zij aan deze overheden opleggen ».

Uit die bepalingen blijkt dat de federale overheid taken kan toevertrouwen aan de gemeenten wanneer zij optreedt in het kader van haar eigen bevoegdheden.

B.20.3. Aangezien de bevoegdheid van de federale overheid inzake spelen en weddenschappen haar de mogelijkheid biedt de vaste kansspelinrichtingen klasse IV te regelen, is zij bevoegd om aan de gemeenten taken met betrekking tot de toelating van en het toezicht op die inrichtingen toe te vertrouwen.

B.21. Het derde middel in de zaak nr. 7277 is niet gegrond.

De vergelijking tussen de vaste kansspelinrichtingen klasse IV en de kansspelinrichtingen klasse II en de overgangsregeling B.22.1. De verzoekende partijen in de zaak nr. 7277 leiden een negende middel, eerste onderdeel, af uit de schending van de artikelen 10, 11 en 23, derde lid, 1°, van de Grondwet door de artikelen 23, 1°, en 24, 2° en 3°, van de wet van 7 mei 2019Relevante gevonden documenten type wet prom. 07/05/2019 pub. 15/05/2019 numac 2019011970 bron federale overheidsdienst justitie Wet tot wijziging van de wet van 7 mei 1999 op de kansspelen, de weddenschappen, de kansspelinrichtingen en de bescherming van de spelers, en tot invoeging van artikel 37/1 in de wet van 19 april 2002 tot rationalisering van de werking en het beheer van de Nationale Loterij type wet prom. 07/05/2019 pub. 20/06/2019 numac 2019013277 bron federale overheidsdienst sociale zekerheid Wet tot aanpassing van verschillende wettelijke bepalingen ingevolge de overdracht van bepaalde bevoegdheden van de Federale Overheidsdienst Sociale Zekerheid naar het Rijksinstituut voor de sociale verzekeringen der zelfstandigen en houdende bepaalde terminologische aanpassingen type wet prom. 07/05/2019 pub. 31/05/2019 numac 2019012566 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet houdende instemming met het samenwerkingsakkoord van 31 augustus 2018 tussen de Federale Staat, de Vlaamse Gemeenschap, de Franse Gemeenschap en de Duitstalige Gemeenschap betreffende de coördinatie van de radiofrequenties voor radio-omroep in de frequentieband 87,5-108 MHz overeenkomstig artikel 17 van de wet van 13 juni 2005 betreffende de elektronische communicatie sluiten. Zij doen gelden dat de bestreden bepalingen de vaste kansspelinrichtingen klasse IV en de kansspelinrichtingen klasse II op identieke wijze behandelen, terwijl die twee categorieën van inrichtingen zich in verschillende situaties bevinden.

B.22.2. De verzoekende partijen in de zaak nr. 7296 leiden een tweede middel af uit de schending van de artikelen 10 en 11 van de Grondwet door de artikelen 24 en 36, tweede lid, van de wet van 7 mei 2019Relevante gevonden documenten type wet prom. 07/05/2019 pub. 15/05/2019 numac 2019011970 bron federale overheidsdienst justitie Wet tot wijziging van de wet van 7 mei 1999 op de kansspelen, de weddenschappen, de kansspelinrichtingen en de bescherming van de spelers, en tot invoeging van artikel 37/1 in de wet van 19 april 2002 tot rationalisering van de werking en het beheer van de Nationale Loterij type wet prom. 07/05/2019 pub. 20/06/2019 numac 2019013277 bron federale overheidsdienst sociale zekerheid Wet tot aanpassing van verschillende wettelijke bepalingen ingevolge de overdracht van bepaalde bevoegdheden van de Federale Overheidsdienst Sociale Zekerheid naar het Rijksinstituut voor de sociale verzekeringen der zelfstandigen en houdende bepaalde terminologische aanpassingen type wet prom. 07/05/2019 pub. 31/05/2019 numac 2019012566 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet houdende instemming met het samenwerkingsakkoord van 31 augustus 2018 tussen de Federale Staat, de Vlaamse Gemeenschap, de Franse Gemeenschap en de Duitstalige Gemeenschap betreffende de coördinatie van de radiofrequenties voor radio-omroep in de frequentieband 87,5-108 MHz overeenkomstig artikel 17 van de wet van 13 juni 2005 betreffende de elektronische communicatie sluiten.

In het eerste en het tweede onderdeel doen zij gelden dat de bestreden bepalingen twee onverantwoorde verschillen in behandeling doen ontstaan tussen de aanvragers van een vergunning F2 voor de exploitatie van een vaste kansspelinrichting klasse IV en de aanvragers van een vergunning B voor de exploitatie van een kansspelinrichting klasse II : enerzijds mogen enkel de laatstgenoemden zich niet vestigen in de nabijheid van plaatsen waar erediensten worden gehouden en gevangenissen en, anderzijds, kunnen enkel de eerstgenoemden een door de gemeente met redenen omklede afwijking genieten waardoor ze zich kunnen vestigen in de nabijheid van onderwijsinstellingen, ziekenhuizen of plaatsen die vooral door jongeren worden bezocht.

In het derde onderdeel doen zij gelden dat artikel 36, tweede lid, van de wet van 7 mei 2019Relevante gevonden documenten type wet prom. 07/05/2019 pub. 15/05/2019 numac 2019011970 bron federale overheidsdienst justitie Wet tot wijziging van de wet van 7 mei 1999 op de kansspelen, de weddenschappen, de kansspelinrichtingen en de bescherming van de spelers, en tot invoeging van artikel 37/1 in de wet van 19 april 2002 tot rationalisering van de werking en het beheer van de Nationale Loterij type wet prom. 07/05/2019 pub. 20/06/2019 numac 2019013277 bron federale overheidsdienst sociale zekerheid Wet tot aanpassing van verschillende wettelijke bepalingen ingevolge de overdracht van bepaalde bevoegdheden van de Federale Overheidsdienst Sociale Zekerheid naar het Rijksinstituut voor de sociale verzekeringen der zelfstandigen en houdende bepaalde terminologische aanpassingen type wet prom. 07/05/2019 pub. 31/05/2019 numac 2019012566 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet houdende instemming met het samenwerkingsakkoord van 31 augustus 2018 tussen de Federale Staat, de Vlaamse Gemeenschap, de Franse Gemeenschap en de Duitstalige Gemeenschap betreffende de coördinatie van de radiofrequenties voor radio-omroep in de frequentieband 87,5-108 MHz overeenkomstig artikel 17 van de wet van 13 juni 2005 betreffende de elektronische communicatie sluiten het bestaande maar onverantwoorde verschil in behandeling tussen de vaste kansspelinrichtingen klasse IV en de kansspelinrichtingen klasse II op onevenredige wijze bestendigt.

In het vierde onderdeel doen zij gelden dat uit de vorige onderdelen tegelijkertijd, enerzijds, een onverantwoord verschil in behandeling tussen de spelers blijkt, in zoverre zij minder bescherming genieten in de vaste kansspelinrichtingen klasse IV dan in de kansspelinrichtingen klasse II, en, anderzijds, een onverantwoord verschil in behandeling tussen de buren van de kansspelinrichtingen, die naargelang van de klasse ervan meer of minder beschermd zijn tegen de hinder die eruit voortvloeit.

B.22.3. De verzoekende partij in de zaak nr. 7279 leidt een tweede middel af uit de schending van het rechtszekerheidsbeginsel als algemeen rechtsbeginsel met grondwettelijke waarde.

Volgens haar stelt artikel 36 van de wet van 7 mei 2019Relevante gevonden documenten type wet prom. 07/05/2019 pub. 15/05/2019 numac 2019011970 bron federale overheidsdienst justitie Wet tot wijziging van de wet van 7 mei 1999 op de kansspelen, de weddenschappen, de kansspelinrichtingen en de bescherming van de spelers, en tot invoeging van artikel 37/1 in de wet van 19 april 2002 tot rationalisering van de werking en het beheer van de Nationale Loterij type wet prom. 07/05/2019 pub. 20/06/2019 numac 2019013277 bron federale overheidsdienst sociale zekerheid Wet tot aanpassing van verschillende wettelijke bepalingen ingevolge de overdracht van bepaalde bevoegdheden van de Federale Overheidsdienst Sociale Zekerheid naar het Rijksinstituut voor de sociale verzekeringen der zelfstandigen en houdende bepaalde terminologische aanpassingen type wet prom. 07/05/2019 pub. 31/05/2019 numac 2019012566 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet houdende instemming met het samenwerkingsakkoord van 31 augustus 2018 tussen de Federale Staat, de Vlaamse Gemeenschap, de Franse Gemeenschap en de Duitstalige Gemeenschap betreffende de coördinatie van de radiofrequenties voor radio-omroep in de frequentieband 87,5-108 MHz overeenkomstig artikel 17 van de wet van 13 juni 2005 betreffende de elektronische communicatie sluiten de inwerkingtreding van de bepalingen die erin worden beoogd, uit tot een onbepaalde datum.

B.23. De verzoekende partijen in de zaak nr. 7277 zetten niet uiteen in welk opzicht artikel 23, derde lid, 1°, van de Grondwet zou zijn geschonden door de bestreden bepalingen.

Het eerste onderdeel van het negende middel in de zaak nr. 7277 is niet ontvankelijk in zoverre het is afgeleid uit de schending van artikel 23, derde lid, 1°, van de Grondwet.

B.24. Uit de uiteenzetting van het middel blijkt dat de grieven van de verzoekende partijen in de zaak nr. 7296 zijn gericht tegen artikel 24, 2°, van de wet van 7 mei 2019Relevante gevonden documenten type wet prom. 07/05/2019 pub. 15/05/2019 numac 2019011970 bron federale overheidsdienst justitie Wet tot wijziging van de wet van 7 mei 1999 op de kansspelen, de weddenschappen, de kansspelinrichtingen en de bescherming van de spelers, en tot invoeging van artikel 37/1 in de wet van 19 april 2002 tot rationalisering van de werking en het beheer van de Nationale Loterij type wet prom. 07/05/2019 pub. 20/06/2019 numac 2019013277 bron federale overheidsdienst sociale zekerheid Wet tot aanpassing van verschillende wettelijke bepalingen ingevolge de overdracht van bepaalde bevoegdheden van de Federale Overheidsdienst Sociale Zekerheid naar het Rijksinstituut voor de sociale verzekeringen der zelfstandigen en houdende bepaalde terminologische aanpassingen type wet prom. 07/05/2019 pub. 31/05/2019 numac 2019012566 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet houdende instemming met het samenwerkingsakkoord van 31 augustus 2018 tussen de Federale Staat, de Vlaamse Gemeenschap, de Franse Gemeenschap en de Duitstalige Gemeenschap betreffende de coördinatie van de radiofrequenties voor radio-omroep in de frequentieband 87,5-108 MHz overeenkomstig artikel 17 van de wet van 13 juni 2005 betreffende de elektronische communicatie sluiten in zoverre het artikel 43/5, eerste lid, 5°, invoegt in de wet van 7 mei 1999Relevante gevonden documenten type wet prom. 07/05/1999 pub. 30/12/1999 numac 1999010222 bron ministerie van justitie Wet op de kansspelen, de kansspelinrichtingen en de bescherming van de spelers type wet prom. 07/05/1999 pub. 15/05/1999 numac 1999000386 bron ministerie van binnenlandse zaken Wet tot wijziging van artikel 54 van de wet van 15 december 1980 betreffende de toegang tot het grondgebied, het verblijf, de vestiging en de verwijdering van vreemdelingen en van artikel 57ter van de organieke wet van 8 juli 1976 betreffende de openbare centra voor maatschappelijk welzijn, van de artikelen 2, § 5, 5, § 2 en 11bis van de wet van 2 april 1965 betreffende het ten laste nemen van de steun verleend door openbare centra voor maatschappelijk welzijn type wet prom. 07/05/1999 pub. 19/06/1999 numac 1999012448 bron ministerie van tewerkstelling en arbeid Wet tot wijziging van het Gerechtelijk Wetboek naar aanleiding van de wet van 7 mei 1999 op de gelijke behandeling van mannen en vrouwen ten aanzien van de arbeidsvoorwaarden, de toegang tot het arbeidsproces en de promotiekansen, de toegang tot een zelfstandig beroep en de aanvullende regelingen voor sociale zekerheid type wet prom. 07/05/1999 pub. 29/06/1999 numac 1999009706 bron ministerie van justitie Wet tot wijziging van sommige bepalingen van het Strafwetboek, van het Wetboek van Strafvordering, van de wet van 17 april 1878 houdende de voorafgaande titel van het Wetboek van Strafvordering, van de wet van 9 april 1930 tot bescherming van de maatschappij tegen de abnormalen en de gewoontemisdadigers, vervangen door de wet van 1 juli 1964, van de wet van 29 juni 1964 betreffende de opschorting, het uitstel en de probatie, van de wet van 20 juli 1990 betreffende de voorlopige hechtenis, van de wet van 5 maart 1998 betreffende de voorwaardelijke invrijheidsstelling en tot wijziging van de wet van 9 april 1930 tot bescherming van de maatschappij tegen de abnormalen en de gewoontemisdadigers, vervangen door de wet van 1 juli 1964 type wet prom. 07/05/1999 pub. 30/07/1999 numac 1999009724 bron ministerie van justitie Wet tot wijziging, wat het tuchtrecht voor de leden van de Rechterlijke Orde betreft, van het Gerechtelijk Wetboek type wet prom. 07/05/1999 pub. 20/08/1999 numac 1999021323 bron diensten van de eerste minister Wet houdende oprichting van het Paleis voor Schone Kunsten in de vorm van een naamloze vennootschap van publiek recht met sociale doeleinden en tot wijziging van de wet van 30 maart 1995 betreffende de netten voor distributie voor omroepuitzendingen en de uitoefening van televisie-omroepactiviteiten in het tweetalig gebied Brussel-Hoofdstad type wet prom. 07/05/1999 pub. 19/06/1999 numac 1999012447 bron ministerie van tewerkstelling en arbeid Wet op de gelijke behandeling van mannen en vrouwen ten aanzien van de arbeidsvoorwaarden, de toegang tot het arbeidsproces en de promotiekansen, de toegang tot een zelfstandig beroep en de aanvullende regelingen voor sociale zekerheid type wet prom. 07/05/1999 pub. 20/05/1999 numac 1999021236 bron diensten van de eerste minister Bijzondere wet tot wijziging van artikel 32 van de gewone wet van 9 augustus 1980 tot hervorming der instellingen, betreffende de voorkoming en de regeling van belangenconflicten type wet prom. 07/05/1999 pub. 23/09/1999 numac 1999003346 bron ministerie van financien Wet houdende vierde aanpassing van de algemene uitgavenbegroting van het begrotingsjaar 1999 type wet prom. 07/05/1999 pub. 02/07/1999 numac 1999009632 bron ministerie van justitie Wet tot wijziging, wat de aanplakbiljetten bij uitvoerend beslag op roerend goed betreft, van de artikelen 1516, 1517, 1518 en 1519 van het Gerechtelijk Wetboek type wet prom. 07/05/1999 pub. 26/08/1999 numac 1999009640 bron ministerie van justitie Wet tot wijziging van de artikelen 574, 1°, en 628, 13°, van het Gerechtelijk Wetboek type wet prom. 07/05/1999 pub. 07/09/1999 numac 1999003333 bron ministerie van financien Wet houdende tweede aanpassing van de algemene uitgavenbegroting voor het begrotingsjaar 1999 - Sectie 23 « Ministerie van Tewerkstelling en Arbeid » en Sectie 26 - « Ministerie van Sociale Zaken, Volksgezondheid en Leefmilieu » type wet prom. 07/05/1999 pub. 30/09/1999 numac 1999003362 bron ministerie van financien Wet houdende aanpassing van de Rijksmiddelenbegroting van het begrotingsjaar 1999 sluiten en tegen artikel 36, tweede lid, van de wet van 7 mei 2019Relevante gevonden documenten type wet prom. 07/05/2019 pub. 15/05/2019 numac 2019011970 bron federale overheidsdienst justitie Wet tot wijziging van de wet van 7 mei 1999 op de kansspelen, de weddenschappen, de kansspelinrichtingen en de bescherming van de spelers, en tot invoeging van artikel 37/1 in de wet van 19 april 2002 tot rationalisering van de werking en het beheer van de Nationale Loterij type wet prom. 07/05/2019 pub. 20/06/2019 numac 2019013277 bron federale overheidsdienst sociale zekerheid Wet tot aanpassing van verschillende wettelijke bepalingen ingevolge de overdracht van bepaalde bevoegdheden van de Federale Overheidsdienst Sociale Zekerheid naar het Rijksinstituut voor de sociale verzekeringen der zelfstandigen en houdende bepaalde terminologische aanpassingen type wet prom. 07/05/2019 pub. 31/05/2019 numac 2019012566 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet houdende instemming met het samenwerkingsakkoord van 31 augustus 2018 tussen de Federale Staat, de Vlaamse Gemeenschap, de Franse Gemeenschap en de Duitstalige Gemeenschap betreffende de coördinatie van de radiofrequenties voor radio-omroep in de frequentieband 87,5-108 MHz overeenkomstig artikel 17 van de wet van 13 juni 2005 betreffende de elektronische communicatie sluiten. Wat de zaak nr. 7296 betreft, beperkt het Hof zijn onderzoek bijgevolg tot die bepalingen.

B.25.1. Krachtens artikel 142, tweede lid, van de Grondwet en artikel 1 van de bijzondere wet van 6 januari 1989Relevante gevonden documenten type wet prom. 06/01/1989 pub. 18/02/2008 numac 2008000108 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Bijzondere wet op het Arbitragehof sluiten op het Grondwettelijk Hof is het Hof bevoegd om uitspraak te doen op de beroepen tot vernietiging van een wet, een decreet of een in artikel 134 van de Grondwet bedoelde regel, wegens schending van de regels die door of krachtens de Grondwet zijn vastgesteld voor het bepalen van de onderscheiden bevoegdheid van de federale overheid, de gemeenschappen en de gewesten en wegens schending van de artikelen van titel II (« De Belgen en hun rechten ») en van de artikelen 143, § 1, 170, 172 en 191 van de Grondwet.

B.25.2. Het Hof is niet bevoegd om een wet rechtstreeks te toetsen aan het rechtszekerheidsbeginsel.

B.25.3. Aangezien het tweede middel in de zaak nr. 7279 enkel is afgeleid uit de schending van het rechtszekerheidsbeginsel, is het onontvankelijk.

B.26. Het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie sluit niet uit dat een verschil in behandeling tussen categorieën van personen wordt ingesteld, voor zover dat verschil op een objectief criterium berust en het redelijk verantwoord is. Dat beginsel verzet er zich overigens tegen dat categorieën van personen, die zich ten aanzien van de betwiste maatregel in wezenlijk verschillende situaties bevinden, op identieke wijze worden behandeld, zonder dat daarvoor een redelijke verantwoording bestaat.

Het bestaan van een dergelijke verantwoording moet worden beoordeeld rekening houdend met het doel en de gevolgen van de betwiste maatregel en met de aard van de ter zake geldende beginselen; het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie is geschonden wanneer vaststaat dat geen redelijk verband van evenredigheid bestaat tussen de aangewende middelen en het beoogde doel.

B.27. In de toelichting bij een wetsvoorstel, dat met name ertoe strekte de leeftijdsgrens voor deelname aan alle weddenschappen en kansspelen op 21 jaar te brengen en waarvan de behandeling werd gevoegd bij het ontwerp dat tot de wet van 7 mei 2019Relevante gevonden documenten type wet prom. 07/05/2019 pub. 15/05/2019 numac 2019011970 bron federale overheidsdienst justitie Wet tot wijziging van de wet van 7 mei 1999 op de kansspelen, de weddenschappen, de kansspelinrichtingen en de bescherming van de spelers, en tot invoeging van artikel 37/1 in de wet van 19 april 2002 tot rationalisering van de werking en het beheer van de Nationale Loterij type wet prom. 07/05/2019 pub. 20/06/2019 numac 2019013277 bron federale overheidsdienst sociale zekerheid Wet tot aanpassing van verschillende wettelijke bepalingen ingevolge de overdracht van bepaalde bevoegdheden van de Federale Overheidsdienst Sociale Zekerheid naar het Rijksinstituut voor de sociale verzekeringen der zelfstandigen en houdende bepaalde terminologische aanpassingen type wet prom. 07/05/2019 pub. 31/05/2019 numac 2019012566 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet houdende instemming met het samenwerkingsakkoord van 31 augustus 2018 tussen de Federale Staat, de Vlaamse Gemeenschap, de Franse Gemeenschap en de Duitstalige Gemeenschap betreffende de coördinatie van de radiofrequenties voor radio-omroep in de frequentieband 87,5-108 MHz overeenkomstig artikel 17 van de wet van 13 juni 2005 betreffende de elektronische communicatie sluiten heeft geleid, wordt uiteengezet : « Wetsontwerp 1992/001 heeft bij de toelichting [...] [beklemtoond] dat deze weddenschappen reeds worden toegelaten vanaf de meerderjarigheid omdat deze kansspelen minder verslavend zijn dan deze die mogen worden uitgebaat door vergunningshouders A en B of door aanvullende vergunninghouders, waarbij inzonderheid werd verwezen naar de ' short odd ' & ' long odd '-theorie (d.i. de these dat weddenschappen waarbij de uitkomst onmiddellijk bekend is verslavender zijn dan weddenschappen waarbij het resultaat pas ' later ' bekend is, cf. einduitslag van een sportmatch). [...] [...] [...] Ten tweede werpt de vraag zich op in hoeverre er nog werkelijk sprake is van het onderscheid tussen de zgn. ' long odds ' en ' short odds '. Zo kan vandaag tijdens sportwedstrijden op zo'n divers aantal zaken gegokt worden, het zgn. ' In-game betting ' waarbij gegokt kan worden op een gebeurtenis die nog aan de gang is (cf. inzetten op de ploeg die de eerste gele kaart krijgt in een voetbalwedstrijd). Bij ' In-game betting ' kunnen gokkers tijdens de match hun weddenschappen aanpassen afhankelijk van het verloop van de match. Dit veranderde de risicograad van dit soort spelen van ' weinig verslavend ' naar een ' hoog risico-spel ' voor problematische gokkers » (Parl. St., Kamer, 2016-2017, DOC 54-2214/001, pp. 7-8).

Tijdens de parlementaire voorbereiding van de wet van 7 mei 2019Relevante gevonden documenten type wet prom. 07/05/2019 pub. 15/05/2019 numac 2019011970 bron federale overheidsdienst justitie Wet tot wijziging van de wet van 7 mei 1999 op de kansspelen, de weddenschappen, de kansspelinrichtingen en de bescherming van de spelers, en tot invoeging van artikel 37/1 in de wet van 19 april 2002 tot rationalisering van de werking en het beheer van de Nationale Loterij type wet prom. 07/05/2019 pub. 20/06/2019 numac 2019013277 bron federale overheidsdienst sociale zekerheid Wet tot aanpassing van verschillende wettelijke bepalingen ingevolge de overdracht van bepaalde bevoegdheden van de Federale Overheidsdienst Sociale Zekerheid naar het Rijksinstituut voor de sociale verzekeringen der zelfstandigen en houdende bepaalde terminologische aanpassingen type wet prom. 07/05/2019 pub. 31/05/2019 numac 2019012566 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet houdende instemming met het samenwerkingsakkoord van 31 augustus 2018 tussen de Federale Staat, de Vlaamse Gemeenschap, de Franse Gemeenschap en de Duitstalige Gemeenschap betreffende de coördinatie van de radiofrequenties voor radio-omroep in de frequentieband 87,5-108 MHz overeenkomstig artikel 17 van de wet van 13 juni 2005 betreffende de elektronische communicatie sluiten heeft een lid bovendien beklemtoond : « De wetenschappelijke onderzoeken laten er geen twijfel over bestaan; de risicofactoren die tot excessief spelgedrag of zelfs tot verslaving leiden, zijn gekend : korte tijdsspanne tussen inzetten en resultaat, toegankelijkheid van het spel, virtueel geld, geen sociale controle, alcoholgebruik, overtuiging dat men de afloop van een wedstrijd of een spel kan beïnvloeden, hoge herverdelingsgraad (hoe vaker een speler de indruk heeft dat hij wint, hoe vaker hij opnieuw zal spelen). Een spel vertoont grotere risico's naarmate meerdere van die factoren samengaan » (Parl. St., Kamer, 2018-2019, DOC 54-3327/008, p. 7).

B.28.1. Zoals de Ministerraad en de Nationale Loterij beklemtonen, vermocht de wetgever redelijkerwijs te oordelen dat de weddenschappen die klassiek worden aangenomen in vaste kansspelinrichtingen klasse IV minder risico's vertonen dan de kansspelen die worden geëxploiteerd in kansspelinrichtingen klasse II (speelautomatenhallen), maar dat de risico's in verband met de vaste kansspelinrichtingen klasse IV desalniettemin zijn toegenomen wegens twee factoren. Enerzijds brengt de toenemende ontwikkeling van live weddenschappen, namelijk weddenschappen met betrekking tot een evenement of gebeurtenissen die aan de gang zijn, waarvan de uitslag niet reeds bekend is en waarbij de onzekere gebeurtenis niet reeds heeft plaatsgevonden, grotere risico's met zich mee, aangezien die weddenschappen kunnen worden gekenmerkt door een korte tijdspanne tussen de inzet en het resultaat.

B.28.2. Gelet op de toename van de risico's in verband met de vaste kansspelinrichtingen klasse IV is het niet zonder redelijke verantwoording om hun de verplichting op te leggen om met de gemeente een convenant te sluiten en hun principieel te verbieden om zich te vestigen in de nabijheid van onderwijsinstellingen, ziekenhuizen en plaatsen die vooral door jongeren worden bezocht, in navolging van de soortgelijke verplichtingen die reeds van toepassing waren op de kansspelinrichtingen klasse II. Het feit dat de vaste kansspelinrichtingen klasse IV en de kansspelinrichtingen klasse II in verscheidene opzichten aan verschillende regels worden onderworpen, met name wat betreft de duur van de respectieve vergunning ervan, houdt niet in dat de verplichtingen die bij de bestreden bepalingen aan de vaste kansspelinrichtingen klasse IV worden opgelegd, onevenredig zouden zijn.

Evenzo is het niet zonder redelijke verantwoording om het de gemeenten mogelijk te maken af te wijken van het principiële verbod om zich te vestigen in de nabijheid van onderwijsinstellingen, ziekenhuizen en plaatsen die vooral door jongeren worden bezocht dat van toepassing is op de vaste kansspelinrichtingen klasse IV, hoewel een dergelijke afwijkingsmogelijkheid niet bestaat ten aanzien van de kansspelinrichtingen klasse II. B.29.1. Het staat in beginsel aan de wetgever om, wanneer hij beslist nieuwe regelgeving in te voeren, te beoordelen of het noodzakelijk of opportuun is die beleidswijziging vergezeld te doen gaan van overgangsmaatregelen. Het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie wordt slechts geschonden indien de overgangsregeling of de ontstentenis daarvan tot een verschil in behandeling leidt waarvoor geen redelijke verantwoording bestaat of indien aan het vertrouwensbeginsel op buitensporige wijze afbreuk wordt gedaan.

B.29.2. De in artikel 36 van de wet van 7 mei 2019Relevante gevonden documenten type wet prom. 07/05/2019 pub. 15/05/2019 numac 2019011970 bron federale overheidsdienst justitie Wet tot wijziging van de wet van 7 mei 1999 op de kansspelen, de weddenschappen, de kansspelinrichtingen en de bescherming van de spelers, en tot invoeging van artikel 37/1 in de wet van 19 april 2002 tot rationalisering van de werking en het beheer van de Nationale Loterij type wet prom. 07/05/2019 pub. 20/06/2019 numac 2019013277 bron federale overheidsdienst sociale zekerheid Wet tot aanpassing van verschillende wettelijke bepalingen ingevolge de overdracht van bepaalde bevoegdheden van de Federale Overheidsdienst Sociale Zekerheid naar het Rijksinstituut voor de sociale verzekeringen der zelfstandigen en houdende bepaalde terminologische aanpassingen type wet prom. 07/05/2019 pub. 31/05/2019 numac 2019012566 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet houdende instemming met het samenwerkingsakkoord van 31 augustus 2018 tussen de Federale Staat, de Vlaamse Gemeenschap, de Franse Gemeenschap en de Duitstalige Gemeenschap betreffende de coördinatie van de radiofrequenties voor radio-omroep in de frequentieband 87,5-108 MHz overeenkomstig artikel 17 van de wet van 13 juni 2005 betreffende de elektronische communicatie sluiten bedoelde overgangsregeling heeft tot gevolg dat de verplichting voor de vaste kansspelinrichtingen klasse IV om met de gemeente een convenant te sluiten en het principiële verbod voor die inrichtingen om zich te vestigen in de nabijheid van onderwijsinstellingen, ziekenhuizen en plaatsen die vooral door jongeren worden bezocht, van toepassing zijn op de vergunningsaanvragen en op de aanvragen tot hernieuwing van een vergunning die worden ingediend vanaf 25 mei 2021, namelijk twee jaar na de inwerkingtreding van de wet van 7 mei 2019Relevante gevonden documenten type wet prom. 07/05/2019 pub. 15/05/2019 numac 2019011970 bron federale overheidsdienst justitie Wet tot wijziging van de wet van 7 mei 1999 op de kansspelen, de weddenschappen, de kansspelinrichtingen en de bescherming van de spelers, en tot invoeging van artikel 37/1 in de wet van 19 april 2002 tot rationalisering van de werking en het beheer van de Nationale Loterij type wet prom. 07/05/2019 pub. 20/06/2019 numac 2019013277 bron federale overheidsdienst sociale zekerheid Wet tot aanpassing van verschillende wettelijke bepalingen ingevolge de overdracht van bepaalde bevoegdheden van de Federale Overheidsdienst Sociale Zekerheid naar het Rijksinstituut voor de sociale verzekeringen der zelfstandigen en houdende bepaalde terminologische aanpassingen type wet prom. 07/05/2019 pub. 31/05/2019 numac 2019012566 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet houdende instemming met het samenwerkingsakkoord van 31 augustus 2018 tussen de Federale Staat, de Vlaamse Gemeenschap, de Franse Gemeenschap en de Duitstalige Gemeenschap betreffende de coördinatie van de radiofrequenties voor radio-omroep in de frequentieband 87,5-108 MHz overeenkomstig artikel 17 van de wet van 13 juni 2005 betreffende de elektronische communicatie sluiten.

Zoals in de parlementaire voorbereiding wordt beklemtoond, wordt die overgangsregeling redelijk verantwoord door de wens om de gemeenten voldoende tijd te laten om zich aan te passen en om de rechtszekerheid te waarborgen van de vaste kansspelinrichtingen klasse IV die bij de inwerkingtreding van de wet van 7 mei 2019Relevante gevonden documenten type wet prom. 07/05/2019 pub. 15/05/2019 numac 2019011970 bron federale overheidsdienst justitie Wet tot wijziging van de wet van 7 mei 1999 op de kansspelen, de weddenschappen, de kansspelinrichtingen en de bescherming van de spelers, en tot invoeging van artikel 37/1 in de wet van 19 april 2002 tot rationalisering van de werking en het beheer van de Nationale Loterij type wet prom. 07/05/2019 pub. 20/06/2019 numac 2019013277 bron federale overheidsdienst sociale zekerheid Wet tot aanpassing van verschillende wettelijke bepalingen ingevolge de overdracht van bepaalde bevoegdheden van de Federale Overheidsdienst Sociale Zekerheid naar het Rijksinstituut voor de sociale verzekeringen der zelfstandigen en houdende bepaalde terminologische aanpassingen type wet prom. 07/05/2019 pub. 31/05/2019 numac 2019012566 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet houdende instemming met het samenwerkingsakkoord van 31 augustus 2018 tussen de Federale Staat, de Vlaamse Gemeenschap, de Franse Gemeenschap en de Duitstalige Gemeenschap betreffende de coördinatie van de radiofrequenties voor radio-omroep in de frequentieband 87,5-108 MHz overeenkomstig artikel 17 van de wet van 13 juni 2005 betreffende de elektronische communicatie sluiten actief waren (Parl. St., Kamer, 2018-2019, DOC 54-3327/005, p. 28).

B.30. Het eerste onderdeel van het negende middel in de zaak nr. 7277 en het tweede middel in de zaak nr. 7296 zijn niet gegrond.

Het verschil in behandeling tussen de vaste kansspelinrichtingen klasse IV en de dagbladhandelaars B.31.1. De verzoekende partijen in de zaak nr. 7277 leiden een negende middel, tweede onderdeel, af uit de schending van de artikelen 10, 11 en 23, derde lid, 1°, van de Grondwet door de artikelen 23, 1°, en 24, 2° en 3°, van de wet van 7 mei 2019Relevante gevonden documenten type wet prom. 07/05/2019 pub. 15/05/2019 numac 2019011970 bron federale overheidsdienst justitie Wet tot wijziging van de wet van 7 mei 1999 op de kansspelen, de weddenschappen, de kansspelinrichtingen en de bescherming van de spelers, en tot invoeging van artikel 37/1 in de wet van 19 april 2002 tot rationalisering van de werking en het beheer van de Nationale Loterij type wet prom. 07/05/2019 pub. 20/06/2019 numac 2019013277 bron federale overheidsdienst sociale zekerheid Wet tot aanpassing van verschillende wettelijke bepalingen ingevolge de overdracht van bepaalde bevoegdheden van de Federale Overheidsdienst Sociale Zekerheid naar het Rijksinstituut voor de sociale verzekeringen der zelfstandigen en houdende bepaalde terminologische aanpassingen type wet prom. 07/05/2019 pub. 31/05/2019 numac 2019012566 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet houdende instemming met het samenwerkingsakkoord van 31 augustus 2018 tussen de Federale Staat, de Vlaamse Gemeenschap, de Franse Gemeenschap en de Duitstalige Gemeenschap betreffende de coördinatie van de radiofrequenties voor radio-omroep in de frequentieband 87,5-108 MHz overeenkomstig artikel 17 van de wet van 13 juni 2005 betreffende de elektronische communicatie sluiten. In essentie doen zij gelden dat de bestreden bepalingen een onverantwoord verschil in behandeling doen ontstaan tussen de vaste kansspelinrichtingen klasse IV en de dagbladhandelaars, in zoverre enkel de eerstgenoemden worden onderworpen aan de verplichting om met de gemeente een convenant te sluiten en aan het principiële verbod om zich te vestigen in de nabijheid van onderwijsinstellingen, ziekenhuizen en plaatsen die vooral door jongeren worden bezocht.

B.31.2. De verzoekende partij in de zaak nr. 7279 leidt een eerste middel af uit de schending van de artikelen 10 en 11 van de Grondwet door de wet van 7 mei 2019Relevante gevonden documenten type wet prom. 07/05/2019 pub. 15/05/2019 numac 2019011970 bron federale overheidsdienst justitie Wet tot wijziging van de wet van 7 mei 1999 op de kansspelen, de weddenschappen, de kansspelinrichtingen en de bescherming van de spelers, en tot invoeging van artikel 37/1 in de wet van 19 april 2002 tot rationalisering van de werking en het beheer van de Nationale Loterij type wet prom. 07/05/2019 pub. 20/06/2019 numac 2019013277 bron federale overheidsdienst sociale zekerheid Wet tot aanpassing van verschillende wettelijke bepalingen ingevolge de overdracht van bepaalde bevoegdheden van de Federale Overheidsdienst Sociale Zekerheid naar het Rijksinstituut voor de sociale verzekeringen der zelfstandigen en houdende bepaalde terminologische aanpassingen type wet prom. 07/05/2019 pub. 31/05/2019 numac 2019012566 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet houdende instemming met het samenwerkingsakkoord van 31 augustus 2018 tussen de Federale Staat, de Vlaamse Gemeenschap, de Franse Gemeenschap en de Duitstalige Gemeenschap betreffende de coördinatie van de radiofrequenties voor radio-omroep in de frequentieband 87,5-108 MHz overeenkomstig artikel 17 van de wet van 13 juni 2005 betreffende de elektronische communicatie sluiten, met name in zoverre zij het voormelde verschil in behandeling doet ontstaan.

In essentie doet zij gelden dat de vaste kansspelinrichtingen klasse IV en de dagbladhandelaars vergelijkbare categorieën zijn, dat met het bekritiseerde verschil in behandeling geen legitiem doel wordt nagestreefd, dat het criterium van onderscheid noch objectief, noch pertinent is en dat de gevolgen voor de vaste kansspelinrichtingen klasse IV onevenredig zijn.

B.32. De verzoekende partijen in de zaak nr. 7277 zetten niet uiteen in welk opzicht artikel 23, derde lid, 1°, van de Grondwet zou zijn geschonden door de bestreden bepalingen.

Het tweede onderdeel van het negende middel in de zaak nr. 7277 is niet ontvankelijk in zoverre het is afgeleid uit de schending van artikel 23, derde lid, 1°, van de Grondwet.

B.33. Uit de uiteenzetting van het middel blijkt dat de grieven van de verzoekende partij in de zaak nr. 7279 zijn gericht tegen de artikelen 23, 1°, en 24, 2° en 3°, van de wet van 7 mei 2019Relevante gevonden documenten type wet prom. 07/05/2019 pub. 15/05/2019 numac 2019011970 bron federale overheidsdienst justitie Wet tot wijziging van de wet van 7 mei 1999 op de kansspelen, de weddenschappen, de kansspelinrichtingen en de bescherming van de spelers, en tot invoeging van artikel 37/1 in de wet van 19 april 2002 tot rationalisering van de werking en het beheer van de Nationale Loterij type wet prom. 07/05/2019 pub. 20/06/2019 numac 2019013277 bron federale overheidsdienst sociale zekerheid Wet tot aanpassing van verschillende wettelijke bepalingen ingevolge de overdracht van bepaalde bevoegdheden van de Federale Overheidsdienst Sociale Zekerheid naar het Rijksinstituut voor de sociale verzekeringen der zelfstandigen en houdende bepaalde terminologische aanpassingen type wet prom. 07/05/2019 pub. 31/05/2019 numac 2019012566 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet houdende instemming met het samenwerkingsakkoord van 31 augustus 2018 tussen de Federale Staat, de Vlaamse Gemeenschap, de Franse Gemeenschap en de Duitstalige Gemeenschap betreffende de coördinatie van de radiofrequenties voor radio-omroep in de frequentieband 87,5-108 MHz overeenkomstig artikel 17 van de wet van 13 juni 2005 betreffende de elektronische communicatie sluiten. Wat de zaak nr. 7279 betreft, beperkt het Hof zijn onderzoek bijgevolg tot die bepalingen.

B.34. Het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie sluit niet uit dat een verschil in behandeling tussen categorieën van personen wordt ingesteld, voor zover dat verschil op een objectief criterium berust en het redelijk verantwoord is.

Het bestaan van een dergelijke verantwoording moet worden beoordeeld rekening houdend met het doel en de gevolgen van de betwiste maatregel en met de aard van de ter zake geldende beginselen; het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie is geschonden wanneer vaststaat dat er geen redelijk verband van evenredigheid bestaat tussen de aangewende middelen en het beoogde doel.

B.35. De vaste kansspelinrichtingen klasse IV en de dagbladhandelaars die houder zijn van een vergunning F2, zijn vergelijkbaar ten aanzien van de in het geding zijnde maatregelen, aangezien zij allebei weddenschappen mogen aannemen.

Het begrip « dagbladhandelaars » moet worden begrepen in de courante betekenis die wordt vermeld in artikel 16, § 2, eerste lid, a), van de wet van 10 november 2006Relevante gevonden documenten type wet prom. 10/11/2006 pub. 19/12/2006 numac 2006023306 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet betreffende de openingsuren in handel, ambacht en dienstverlening sluiten « betreffende de openingsuren in handel, ambacht en dienstverlening ». Het betreft de vestigingseenheden waarvan de hoofdactiviteit bestaat in de verkoop van kranten, tijdschriften, tabak en rookwaren, telefoonkaarten en producten van de Nationale Loterij. Bijgevolg is er geen discordantie in de wet tussen de Franse term « libraires » en de Nederlandse term « dagbladhandelaars ».

Het begrip « nevenactiviteit » dient eveneens in de courante betekenis ervan te worden begrepen, namelijk een activiteit die niet in hoofdberoep wordt uitgeoefend. In tegenstelling tot hetgeen de verzoekende partij in de zaak nr. 7279 aanvoert, is er geen discordantie tussen de Franse term d'« activité exercée ' à titre complémentaire ' » en de Nederlandse term « nevenactiviteit ». De wetgever vermocht de Koning op geldige wijze ertoe te machtigen de nadere voorwaarden te bepalen opdat sprake is van een « nevenactiviteit ». In de parlementaire voorbereiding van de wet van 10 januari 2010Relevante gevonden documenten type wet prom. 10/01/2010 pub. 01/02/2010 numac 2010009071 bron federale overheidsdienst justitie Wet tot wijziging van de wet van 7 mei 1999 op de kansspelen, de kansspelinrichtingen en de bescherming van de spelers, wat de Kansspelcommissie betreft type wet prom. 10/01/2010 pub. 12/02/2010 numac 2010007051 bron ministerie van landsverdediging Wet tot instelling van de vrijwillige militaire inzet en tot wijziging van verschillende wetten van toepassing op het militair personeel type wet prom. 10/01/2010 pub. 01/02/2010 numac 2010009070 bron federale overheidsdienst justitie Wet tot wijziging van de wetgeving inzake kansspelen sluiten « tot wijziging van de wetgeving inzake kansspelen » (hierna : de wet van 10 januari 2010Relevante gevonden documenten type wet prom. 10/01/2010 pub. 01/02/2010 numac 2010009071 bron federale overheidsdienst justitie Wet tot wijziging van de wet van 7 mei 1999 op de kansspelen, de kansspelinrichtingen en de bescherming van de spelers, wat de Kansspelcommissie betreft type wet prom. 10/01/2010 pub. 12/02/2010 numac 2010007051 bron ministerie van landsverdediging Wet tot instelling van de vrijwillige militaire inzet en tot wijziging van verschillende wetten van toepassing op het militair personeel type wet prom. 10/01/2010 pub. 01/02/2010 numac 2010009070 bron federale overheidsdienst justitie Wet tot wijziging van de wetgeving inzake kansspelen sluiten) wordt in dat verband uiteengezet : « Dagbladhandelaars mogen enkel als nevenactiviteit weddenschappen aannemen. De Koning dient de nadere criteria te bepalen opdat van een nevenactiviteit sprake kan zijn. Deze criteria moeten minstens betrekking hebben op het aandeel van de overeenkomstig deze wet toegelaten weddenschappen ten aanzien van het totale zakencijfer van de dagbladhandel » (Parl. St., Kamer, 2008-2009, DOC 52-1992/001, p. 38).

En : « [Een lid] haalt de memorie van toelichting aan (DOC 52 1992/001, blz. 38), waarin staat dat de door de Koning vast te stellen criteria minstens betrekking moeten hebben op het aandeel van de toegelaten weddenschappen ten aanzien van het totale zakencijfer van de dagbladhandel. De spreekster vindt dat de omzet een uiterst vluchtig criterium is dat voor de bepaling van het al dan niet bijkomstige karakter van een activiteit moeilijk als een hoofdcriterium kan worden beschouwd.

De staatssecretaris [voor de Coördinatie van de fraudebestrijding, toegevoegd aan de eerste minister, en staatssecretaris, toegevoegd aan de minister van Justitie,] merkt in dit verband op dat de criteria die de Koning zal bepalen, in de eerste plaats wel degelijk objectieve criteria zullen zijn. Met de omzet zal maar bij betwisting rekening worden gehouden » (Parl. St., Kamer, 2008-2009, DOC 52-1992/006, p. 84).

Het Hof vermag niet de grondwettigheid te toetsen van het koninklijk besluit van 22 december 2010Relevante gevonden documenten type wet prom. 10/11/2006 pub. 19/12/2006 numac 2006023306 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet betreffende de openingsuren in handel, ambacht en dienstverlening sluiten0 « tot vaststelling van de voorwaarden tot aanneming van weddenschappen buiten kansspelinrichtingen klasse IV », dat de Koning op grond van die machtiging heeft genomen.

B.37.2. In de parlementaire voorbereiding van de wet van 10 januari 2010Relevante gevonden documenten type wet prom. 10/01/2010 pub. 01/02/2010 numac 2010009071 bron federale overheidsdienst justitie Wet tot wijziging van de wet van 7 mei 1999 op de kansspelen, de kansspelinrichtingen en de bescherming van de spelers, wat de Kansspelcommissie betreft type wet prom. 10/01/2010 pub. 12/02/2010 numac 2010007051 bron ministerie van landsverdediging Wet tot instelling van de vrijwillige militaire inzet en tot wijziging van verschillende wetten van toepassing op het militair personeel type wet prom. 10/01/2010 pub. 01/02/2010 numac 2010009070 bron federale overheidsdienst justitie Wet tot wijziging van de wetgeving inzake kansspelen sluiten wordt uiteengezet : « - Het type speler dat een dagbladhandelaar bezoekt voor het plaatsen van een weddenschap op paardenrennen is verschillend van het type speler die we aantreffen in een wedkantoor. Een wedkantoor beoogt de spelers die daar enige tijd vertoeven om hun weddenschappen te plaatsen dit terwijl de speler in een dagbladwinkel er slechts de nodige tijd vertoeft om zijn weddenschap in te dienen. - De dagbladwinkel verschilt van infrastructuur van een wedkantoor. In een wedkantoor bevinden zich tafels met sportkranten die de speler toelaten een keuze te maken vooraleer de weddenschap te plaatsen [.] Daarnaast bevinden er zich in een wedkantoor beeldschermen waarop de wedstrijden kunnen worden gevolgd. De wedkantoren zijn dermate ingericht om spelers aan te trekken die daar hun tijd verdrijven en met andere spelers contact leggen. - Bij de dagbladhandelaar kan de aanname van de weddenschappen slechts bij wijze van nevenactiviteit plaatsvinden dit terwijl voor de wedkantoren de aanname van weddenschappen een hoofdactiviteit vormt.

De Koning zal om die reden duidelijke criteria en voorwaarden bepalen waaraan de dagbladhandelaars moeten voldoen opdat sprake is van een nevenactiviteit. Die voorwaarden zullen alleszins betrekking hebben op elementen die ervoor zorgen dat de speler niet aangetrokken wordt om in de dagbladwinkel te vertoeven voor het plaatsen van een weddenschap. Bijvoorbeeld een verbod op beeldschermen waarbij sportevenementen worden vertoond waarop kan worden gewed, een verbod om gedeeltes van de winkeloppervlakte voor te behouden voor de weddenschappen,... » (Parl. St., Senaat, 2009-2010, nr. 4-1411/4, p. 15).

In de parlementaire voorbereiding van de wet van 7 mei 2019Relevante gevonden documenten type wet prom. 07/05/2019 pub. 15/05/2019 numac 2019011970 bron federale overheidsdienst justitie Wet tot wijziging van de wet van 7 mei 1999 op de kansspelen, de weddenschappen, de kansspelinrichtingen en de bescherming van de spelers, en tot invoeging van artikel 37/1 in de wet van 19 april 2002 tot rationalisering van de werking en het beheer van de Nationale Loterij type wet prom. 07/05/2019 pub. 20/06/2019 numac 2019013277 bron federale overheidsdienst sociale zekerheid Wet tot aanpassing van verschillende wettelijke bepalingen ingevolge de overdracht van bepaalde bevoegdheden van de Federale Overheidsdienst Sociale Zekerheid naar het Rijksinstituut voor de sociale verzekeringen der zelfstandigen en houdende bepaalde terminologische aanpassingen type wet prom. 07/05/2019 pub. 31/05/2019 numac 2019012566 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet houdende instemming met het samenwerkingsakkoord van 31 augustus 2018 tussen de Federale Staat, de Vlaamse Gemeenschap, de Franse Gemeenschap en de Duitstalige Gemeenschap betreffende de coördinatie van de radiofrequenties voor radio-omroep in de frequentieband 87,5-108 MHz overeenkomstig artikel 17 van de wet van 13 juni 2005 betreffende de elektronische communicatie sluiten wordt in verband met de bestreden maatregelen uiteengezet : « Daarbij moet worden opgemerkt dat deze twee nieuwe voorwaarden niet van toepassing zijn op krantenwinkels en renbanen, en ook niet op de mobiele inrichtingen klasse IV, zulks wegens het beperkte bedrag van de inzet in krantenwinkels en het tijdelijke karakter van renbanen en mobiele inrichtingen » (Parl. St., Kamer, 2018-2019, DOC 54-3327/001, p. 14). B.37.3. De vaste kansspelinrichtingen klasse IV vertonen verscheidene kenmerken die ze onderscheiden van dagbladhandelaars.

Ten eerste vormt het aannemen van weddenschappen in beginsel de exclusieve activiteit van de vaste kansspelinrichtingen klasse IV, terwijl het voor de dagbladhandelaars maar een bijkomstige activiteit vormt.

Ten vierde wordt de maximuminzet beperkt tot 200 euro per dag bij een dagbladhandelaar (artikel 1 van het koninklijk besluit van 22 december 2010Relevante gevonden documenten type wet prom. 10/11/2006 pub. 19/12/2006 numac 2006023306 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet betreffende de openingsuren in handel, ambacht en dienstverlening sluiten0 « tot vaststelling van de voorwaarden tot aanneming van weddenschappen buiten kansspelinrichtingen klasse IV »). Die limiet verplicht de speler die een bedrag wenst in te zetten dat hoger is dan 200 euro, om zich te verplaatsen naar een andere vergunninghouder F2 en zij kan bijgevolg een rem vormen voor de speler.

B.37.4. Uit het voorgaande blijkt dat de wetgever redelijkerwijs vermocht te oordelen dat de vaste kansspelinrichtingen klasse IV grotere risico's vertonen dan dagbladhandelaars en dat zij bijgevolg aan extra voorwaarden moeten worden onderworpen.

B.38. Ten slotte brengen de bestreden bepalingen geen onevenredige gevolgen teweeg ten aanzien van de vaste kansspelinrichtingen klasse IV. B.39. Het tweede onderdeel van het negende middel in de zaak nr. 7277 is niet gegrond. Het eerste middel in de zaak nr. 7279 is niet gegrond in zoverre het tegen de artikelen 23, 1°, en 24, 2° en 3°, van de wet van 7 mei 2019Relevante gevonden documenten type wet prom. 07/05/2019 pub. 15/05/2019 numac 2019011970 bron federale overheidsdienst justitie Wet tot wijziging van de wet van 7 mei 1999 op de kansspelen, de weddenschappen, de kansspelinrichtingen en de bescherming van de spelers, en tot invoeging van artikel 37/1 in de wet van 19 april 2002 tot rationalisering van de werking en het beheer van de Nationale Loterij type wet prom. 07/05/2019 pub. 20/06/2019 numac 2019013277 bron federale overheidsdienst sociale zekerheid Wet tot aanpassing van verschillende wettelijke bepalingen ingevolge de overdracht van bepaalde bevoegdheden van de Federale Overheidsdienst Sociale Zekerheid naar het Rijksinstituut voor de sociale verzekeringen der zelfstandigen en houdende bepaalde terminologische aanpassingen type wet prom. 07/05/2019 pub. 31/05/2019 numac 2019012566 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet houdende instemming met het samenwerkingsakkoord van 31 augustus 2018 tussen de Federale Staat, de Vlaamse Gemeenschap, de Franse Gemeenschap en de Duitstalige Gemeenschap betreffende de coördinatie van de radiofrequenties voor radio-omroep in de frequentieband 87,5-108 MHz overeenkomstig artikel 17 van de wet van 13 juni 2005 betreffende de elektronische communicatie sluiten is gericht.

De vrijheid van vestiging, het vrij verrichten van diensten en de vrijheid van ondernemen B.40.1. De verzoekende partijen in de zaak nr. 7277 leiden een tiende middel af uit de schending, door de artikelen 23, 1°, en 24, 2° en 3°, van de wet van 7 mei 2019Relevante gevonden documenten type wet prom. 07/05/2019 pub. 15/05/2019 numac 2019011970 bron federale overheidsdienst justitie Wet tot wijziging van de wet van 7 mei 1999 op de kansspelen, de weddenschappen, de kansspelinrichtingen en de bescherming van de spelers, en tot invoeging van artikel 37/1 in de wet van 19 april 2002 tot rationalisering van de werking en het beheer van de Nationale Loterij type wet prom. 07/05/2019 pub. 20/06/2019 numac 2019013277 bron federale overheidsdienst sociale zekerheid Wet tot aanpassing van verschillende wettelijke bepalingen ingevolge de overdracht van bepaalde bevoegdheden van de Federale Overheidsdienst Sociale Zekerheid naar het Rijksinstituut voor de sociale verzekeringen der zelfstandigen en houdende bepaalde terminologische aanpassingen type wet prom. 07/05/2019 pub. 31/05/2019 numac 2019012566 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet houdende instemming met het samenwerkingsakkoord van 31 augustus 2018 tussen de Federale Staat, de Vlaamse Gemeenschap, de Franse Gemeenschap en de Duitstalige Gemeenschap betreffende de coördinatie van de radiofrequenties voor radio-omroep in de frequentieband 87,5-108 MHz overeenkomstig artikel 17 van de wet van 13 juni 2005 betreffende de elektronische communicatie sluiten, van de artikelen 10, 11 en 23 van de Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 49 van het VWEU. In essentie doen zij gelden dat de bestreden bepalingen het recht op arbeid, de vrije keuze van beroepsarbeid, de vrijheid van handel en nijverheid en de vrijheid van vestiging aantasten en dat die aantasting niet redelijk verantwoord is.

B.40.2. De verzoekende partij in de zaak nr. 7279 leidt een derde middel af uit de schending, door de wet van 7 mei 2019Relevante gevonden documenten type wet prom. 07/05/2019 pub. 15/05/2019 numac 2019011970 bron federale overheidsdienst justitie Wet tot wijziging van de wet van 7 mei 1999 op de kansspelen, de weddenschappen, de kansspelinrichtingen en de bescherming van de spelers, en tot invoeging van artikel 37/1 in de wet van 19 april 2002 tot rationalisering van de werking en het beheer van de Nationale Loterij type wet prom. 07/05/2019 pub. 20/06/2019 numac 2019013277 bron federale overheidsdienst sociale zekerheid Wet tot aanpassing van verschillende wettelijke bepalingen ingevolge de overdracht van bepaalde bevoegdheden van de Federale Overheidsdienst Sociale Zekerheid naar het Rijksinstituut voor de sociale verzekeringen der zelfstandigen en houdende bepaalde terminologische aanpassingen type wet prom. 07/05/2019 pub. 31/05/2019 numac 2019012566 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet houdende instemming met het samenwerkingsakkoord van 31 augustus 2018 tussen de Federale Staat, de Vlaamse Gemeenschap, de Franse Gemeenschap en de Duitstalige Gemeenschap betreffende de coördinatie van de radiofrequenties voor radio-omroep in de frequentieband 87,5-108 MHz overeenkomstig artikel 17 van de wet van 13 juni 2005 betreffende de elektronische communicatie sluiten, van de artikelen 49 en 56 van het VWEU en van de vrijheid van ondernemen die is vastgelegd in de artikelen II.3 en II.4 van het Wetboek van economisch recht en in artikel 16 van het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie, in samenhang gelezen met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet.

In essentie doet zij gelden dat de bestreden bepalingen geen objectieve, niet-discriminerende en vooraf bekende criteria vaststellen om de beslissing van een gemeente om al dan niet een convenant te sluiten met een vaste kansspelinrichting klasse IV en de beslissing van een gemeente om al dan niet een afwijking toe te kennen op het principiële verbod om zich te vestigen in de nabijheid van onderwijsinstellingen, ziekenhuizen en plaatsen die vooral door jongeren worden bezocht, af te bakenen.

B.40.3. De verzoekende partij in de zaak nr. 7289 leidt een tweede middel, derde onderdeel, af uit de schending, door de artikelen 23, 1°, en 24, 2°, tweede lid, van de wet van 7 mei 2019Relevante gevonden documenten type wet prom. 07/05/2019 pub. 15/05/2019 numac 2019011970 bron federale overheidsdienst justitie Wet tot wijziging van de wet van 7 mei 1999 op de kansspelen, de weddenschappen, de kansspelinrichtingen en de bescherming van de spelers, en tot invoeging van artikel 37/1 in de wet van 19 april 2002 tot rationalisering van de werking en het beheer van de Nationale Loterij type wet prom. 07/05/2019 pub. 20/06/2019 numac 2019013277 bron federale overheidsdienst sociale zekerheid Wet tot aanpassing van verschillende wettelijke bepalingen ingevolge de overdracht van bepaalde bevoegdheden van de Federale Overheidsdienst Sociale Zekerheid naar het Rijksinstituut voor de sociale verzekeringen der zelfstandigen en houdende bepaalde terminologische aanpassingen type wet prom. 07/05/2019 pub. 31/05/2019 numac 2019012566 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet houdende instemming met het samenwerkingsakkoord van 31 augustus 2018 tussen de Federale Staat, de Vlaamse Gemeenschap, de Franse Gemeenschap en de Duitstalige Gemeenschap betreffende de coördinatie van de radiofrequenties voor radio-omroep in de frequentieband 87,5-108 MHz overeenkomstig artikel 17 van de wet van 13 juni 2005 betreffende de elektronische communicatie sluiten, van de artikelen 49 en 56 van het VWEU, in samenhang gelezen met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet.

In essentie doet zij gelden dat de verplichting voor de vaste kansspelinrichtingen klasse IV om met de gemeente een convenant te sluiten, niet evenredig is met het nagestreefde doel van bescherming van de spelers. Bovendien is zij van mening dat die verplichting het niet mogelijk maakt om op samenhangende en stelselmatige wijze de doelstelling die wordt nagestreefd te bereiken, aangezien zij niet van toepassing is op dagbladhandelaars, op renbanen en op mobiele kansspelinrichtingen klasse IV. B.40.4. De verzoekende partij in de zaak nr. 7289 leidt een tweede middel, vierde onderdeel, af uit de schending van de artikelen 49 en 56 van het VWEU, in samenhang gelezen met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, door artikel 24, 2°, eerste lid, van de wet van 7 mei 2019Relevante gevonden documenten type wet prom. 07/05/2019 pub. 15/05/2019 numac 2019011970 bron federale overheidsdienst justitie Wet tot wijziging van de wet van 7 mei 1999 op de kansspelen, de weddenschappen, de kansspelinrichtingen en de bescherming van de spelers, en tot invoeging van artikel 37/1 in de wet van 19 april 2002 tot rationalisering van de werking en het beheer van de Nationale Loterij type wet prom. 07/05/2019 pub. 20/06/2019 numac 2019013277 bron federale overheidsdienst sociale zekerheid Wet tot aanpassing van verschillende wettelijke bepalingen ingevolge de overdracht van bepaalde bevoegdheden van de Federale Overheidsdienst Sociale Zekerheid naar het Rijksinstituut voor de sociale verzekeringen der zelfstandigen en houdende bepaalde terminologische aanpassingen type wet prom. 07/05/2019 pub. 31/05/2019 numac 2019012566 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet houdende instemming met het samenwerkingsakkoord van 31 augustus 2018 tussen de Federale Staat, de Vlaamse Gemeenschap, de Franse Gemeenschap en de Duitstalige Gemeenschap betreffende de coördinatie van de radiofrequenties voor radio-omroep in de frequentieband 87,5-108 MHz overeenkomstig artikel 17 van de wet van 13 juni 2005 betreffende de elektronische communicatie sluiten, al dan niet in samenhang gelezen met artikel 24, 3°, van dezelfde wet.

In essentie doet zij gelden dat de bestreden bepalingen niet de criteria preciseren aan de hand waarvan de nabijheid met de onderwijsinstellingen, de ziekenhuizen en de plaatsen die vooral door jongeren worden bezocht, kunnen worden beoordeeld en dat zij de afwijkingsmogelijkheid waarover de gemeenten beschikken, niet afbakenen.

B.41. Uit de uiteenzetting van het middel blijkt dat de grieven van de verzoekende partij in de zaak nr. 7279 zijn gericht tegen de artikelen 23, 1°, en 24, 2° en 3°, van de wet van 7 mei 2019Relevante gevonden documenten type wet prom. 07/05/2019 pub. 15/05/2019 numac 2019011970 bron federale overheidsdienst justitie Wet tot wijziging van de wet van 7 mei 1999 op de kansspelen, de weddenschappen, de kansspelinrichtingen en de bescherming van de spelers, en tot invoeging van artikel 37/1 in de wet van 19 april 2002 tot rationalisering van de werking en het beheer van de Nationale Loterij type wet prom. 07/05/2019 pub. 20/06/2019 numac 2019013277 bron federale overheidsdienst sociale zekerheid Wet tot aanpassing van verschillende wettelijke bepalingen ingevolge de overdracht van bepaalde bevoegdheden van de Federale Overheidsdienst Sociale Zekerheid naar het Rijksinstituut voor de sociale verzekeringen der zelfstandigen en houdende bepaalde terminologische aanpassingen type wet prom. 07/05/2019 pub. 31/05/2019 numac 2019012566 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet houdende instemming met het samenwerkingsakkoord van 31 augustus 2018 tussen de Federale Staat, de Vlaamse Gemeenschap, de Franse Gemeenschap en de Duitstalige Gemeenschap betreffende de coördinatie van de radiofrequenties voor radio-omroep in de frequentieband 87,5-108 MHz overeenkomstig artikel 17 van de wet van 13 juni 2005 betreffende de elektronische communicatie sluiten. Wat de zaak nr. 7279 betreft, beperkt het Hof zijn onderzoek bijgevolg tot die bepalingen.

B.42.1. Artikel 23, derde lid, 1°, van de Grondwet bepaalt : « Die rechten omvatten inzonderheid : 1° het recht op arbeid en op de vrije keuze van beroepsarbeid in het raam van een algemeen werkgelegenheidsbeleid dat onder meer gericht is op het waarborgen van een zo hoog en stabiel mogelijk werkgelegenheidspeil, het recht op billijke arbeidsvoorwaarden en een billijke beloning, alsmede het recht op informatie, overleg en collectief onderhandelen ». Die bepaling vermeldt het recht op arbeid en het recht op de vrije keuze van beroepsarbeid onder de economische, sociale en culturele rechten.

B.42.2. Uit de parlementaire voorbereiding van artikel 23 van de Grondwet blijkt dat de Grondwetgever de vrijheid van handel en nijverheid of de vrijheid van ondernemen niet heeft willen verankeren in de begrippen « recht op arbeid » en « vrije keuze van beroepsarbeid » (Parl. St., Senaat, B.Z. 1991-1992, nr. 100-2/3°, p. 15; nr. 100-2/4°, pp. 93 tot 99; nr. 100-2/9°, pp. 3 tot 10). Eenzelfde benadering blijkt eveneens uit de indiening van verschillende voorstellen tot « herziening van artikel 23, derde lid, van de Grondwet, teneinde het aan te vullen met een 6°, ter vrijwaring van de vrijheid van handel en nijverheid » (Parl. St., Senaat, 2006-2007, nr. 3-1930/1; Senaat, B.Z. 2010, nr. 5-19/1; Kamer, 2014-2015, DOC 54-0581/001).

B.42.3. De wet van 28 februari 2013Relevante gevonden documenten type wet prom. 28/02/2013 pub. 29/03/2013 numac 2013011134 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet tot invoering van het Wetboek van economisch recht sluiten die artikel II.3 van het Wetboek van economisch recht heeft ingevoerd, heeft het zogenaamde decreet d'Allarde van 2-17 maart 1791 opgeheven. Dat decreet, dat de vrijheid van handel en nijverheid waarborgde, heeft het Hof meermaals in zijn toetsing aan de artikelen 10 en 11 van de Grondwet betrokken.

B.42.4. De vrijheid van ondernemen, bedoeld in artikel II.3 van het Wetboek van economisch recht, moet worden uitgeoefend « met inachtneming van de in België van kracht zijnde internationale verdragen, van het algemeen normatief kader van de economische unie en de monetaire eenheid zoals vastgesteld door of krachtens de internationale verdragen en de wet » (artikel II.4 van hetzelfde Wetboek).

De vrijheid van ondernemen dient derhalve in samenhang te worden gelezen met de toepasselijke bepalingen van het Europese Unierecht, alsook met artikel 6, § 1, VI, derde lid, van de bijzondere wet van 8 augustus 1980Relevante gevonden documenten type wet prom. 08/08/1980 pub. 11/12/2007 numac 2007000980 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Bijzondere wet tot hervorming der instellingen. - Officieuze coördinatie in het Duits sluiten tot hervorming der instellingen, waaraan, als bevoegdheidverdelende regel, het Hof rechtstreeks vermag te toetsen.

Ten slotte wordt de vrijheid van ondernemen eveneens gewaarborgd door artikel 16 van het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie.

B.42.5. De vrijheid van ondernemen kan niet als een absolute vrijheid worden opgevat. Zij belet niet dat de bevoegde wetgever de economische bedrijvigheid van personen en ondernemingen regelt. De wetgever zou pas onredelijk optreden indien hij de vrijheid van ondernemen zou beperken zonder dat daartoe enige noodzaak bestaat of indien die beperking onevenredig zou zijn met het nagestreefde doel.

B.42.6. De vrijheid van ondernemen is nauw verwant met het vrij verrichten van diensten (artikel 56 van het VWEU) en de vrijheid van vestiging (artikel 49 van het VWEU).

B.42.7. Te dezen dient het Hof de bestreden bepalingen te toetsen aan de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in samenhang gelezen met de vrijheid van ondernemen, de vrijheid van vestiging en het vrij verrichten van diensten.

B.43.1. Aangezien zij de exploitatie van de vaste kansspelinrichtingen klasse IV onderwerpen aan de verplichting om met de gemeente een convenant te sluiten en aan het principiële verbod om zich te vestigen in de nabijheid van onderwijsinstellingen, ziekenhuizen en plaatsen die vooral door jongeren worden bezocht, brengen de bestreden bepalingen een beperking van de vrijheid van vestiging met zich mee.

B.43.2. Zoals in B.13.3 is vermeld, moet een maatregel die de vrijheid van vestiging beperkt, en die zonder onderscheid van toepassing is, rechtvaardiging vinden in een dwingende reden van algemeen belang, moet hij geschikt zijn om de verwezenlijking van het nagestreefde doel te verzekeren, hetgeen inhoudt dat hij daadwerkelijk moet tegemoetkomen aan de bekommernis om dat doel op samenhangende en stelselmatige wijze te bereiken, en mag hij niet verder gaan dan ter bereiking van dat doel noodzakelijk is.

B.43.3. Zoals in B.18.3 is vermeld, strekken de bestreden bepalingen in het bijzonder ertoe de sociale risico's in verband met de ligging van de vaste kansspelinrichtingen klasse IV te beperken en de spelers te beschermen. Uit de in B.13.4.1 aangehaalde rechtspraak van het Hof van Justitie blijkt dat het dwingende redenen van algemeen belang betreft.

B.43.4. De verplichting om met de gemeente een convenant te sluiten en het principiële verbod om zich te vestigen in de nabijheid van onderwijsinstellingen, ziekenhuizen en plaatsen die vooral door jongeren worden bezocht, zijn maatregelen die pertinent zijn ten aanzien van de nagestreefde doelstellingen.

B.43.5. Het Hof dient nog te onderzoeken of de maatregelen in kwestie evenredig zijn met de nagestreefde doelstellingen.

B.43.6. Gelet op de in B.28.1 beschreven toename van de risico's in verband met de vaste kansspelinrichtingen klasse IV, is het niet onevenredig om de exploitatie van een vaste kansspelinrichting klasse IV afhankelijk te maken van het sluiten van een convenant met de gemeente en van het principiële verbod om zich te vestigen in de nabijheid van onderwijsinstellingen, ziekenhuizen en plaatsen die vooral door jongeren worden bezocht.

Wanneer zij beslist om met een vaste kansspelinrichting klasse IV een convenant te sluiten, oefent de gemeente een discretionaire bevoegdheid uit (Parl. St., Kamer, 2018-2019, DOC 54-3327/005, p. 7).

Die bevoegdheid is voldoende afgebakend om het risico van willekeur te vermijden.

Bovendien is het begrip « nabijheid » tussen de vaste kansspelinrichtingen klasse IV en de onderwijsinstellingen, de ziekenhuizen en de plaatsen die vooral door jongeren worden bezocht, niet dermate vaag dat het een risico van willekeur zou doen ontstaan.

Dat begrip, dat moet worden begrepen in de courante betekenis ervan waarbij een geringe afstand wordt bedoeld, moet worden beoordeeld ten aanzien van de concrete lokale omstandigheden. Evenzo maakt de aan de gemeente toegekende afwijkingsmogelijkheid het haar eveneens mogelijk rekening te houden met de concrete lokale omstandigheden, alsook met de voorwaarden waarin in het met de inrichting gesloten convenant is voorzien : « Een afwijking op deze voorwaarde is evenwel mogelijk op grond van een motivering van de gemeente. Als de gemeente in het convenant dat zij met de inrichting heeft afgesloten, voldoende beschermingsmaatregelen heeft genomen ten aanzien van de potentiële speler, kan van deze voorwaarde afgeweken worden, bijvoorbeeld als een inrichting zich in de nabijheid van een school wil vestigen en de gemeente openingsuren heeft bepaald waardoor jongeren er niet kunnen komen tijdens of kort voor en na de schooluren. De gemeente moet haar beslissing om de vestiging in de nabijheid van onderwijsinstellingen, ziekenhuizen en plaatsen die vooral door jongeren worden bezocht, niet te verbieden, uitdrukkelijk motiveren » (Parl. St., Kamer, 2018-2019, DOC 54-3327/001, p. 14).

Ten slotte dient de gemeente met name de algemene beginselen van behoorlijk bestuur, zoals de motiveringsplicht, in acht te nemen. Die laatste vergt een afdoende uiteenzetting van de redenen die de beslissing van de gemeente dragen, zodat de betrokkenen kunnen oordelen of er aanleiding bestaat om de rechtsmiddelen aan te wenden waarover zij beschikken.

B.44. De bestreden bepalingen schenden niet de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 49 van het VWEU. B.45. Uit wat voorafgaat, blijkt eveneens dat de bestreden bepalingen de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in samenhang gelezen met de vrijheid van ondernemen, niet schenden en dat de bestreden bepalingen, gesteld dat zij een beperking van het vrij verrichten van diensten met zich meebrengen, de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 56 van het VWEU, niet schenden.

B.46. Het tiende middel in de zaak nr. 7277, het derde middel in de zaak nr. 7279 en het derde en vierde onderdeel van het tweede middel in de zaak nr. 7289 zijn niet gegrond.

De exploitant doet de betrokkene dat register ondertekenen.

Een afschrift van het stuk waaruit de identiteit van de speler blijkt, moet gedurende ten minste vijf jaar na zijn laatste deelneming aan een kansspel worden bewaard.

De Koning bepaalt de wijze waarop de spelers worden toegelaten en geregistreerd.

Hij bepaalt de voorwaarden inzake toegang tot de registers.

De commissie kan de vergunning klasse I, II of klasse IV voor de vaste kansspelinrichtingen intrekken zo dat register niet of onjuist wordt bijgehouden, alsook ingeval het register niet aan de [overheden] wordt medegedeeld, beschadigd raakt dan wel verdwijnt.

De Koning bepaalt de wijze waarop de spelers worden toegelaten en geregistreerd voor deelneming aan kansspelen via een elektronisch communicatienetwerk evenals de voorwaarden waaraan het register moet voldoen ».

B.47.4. In de bespreking van artikel 19 van het wetsontwerp, dat artikel 31 van de wet van 7 mei 2019Relevante gevonden documenten type wet prom. 07/05/2019 pub. 15/05/2019 numac 2019011970 bron federale overheidsdienst justitie Wet tot wijziging van de wet van 7 mei 1999 op de kansspelen, de weddenschappen, de kansspelinrichtingen en de bescherming van de spelers, en tot invoeging van artikel 37/1 in de wet van 19 april 2002 tot rationalisering van de werking en het beheer van de Nationale Loterij type wet prom. 07/05/2019 pub. 20/06/2019 numac 2019013277 bron federale overheidsdienst sociale zekerheid Wet tot aanpassing van verschillende wettelijke bepalingen ingevolge de overdracht van bepaalde bevoegdheden van de Federale Overheidsdienst Sociale Zekerheid naar het Rijksinstituut voor de sociale verzekeringen der zelfstandigen en houdende bepaalde terminologische aanpassingen type wet prom. 07/05/2019 pub. 31/05/2019 numac 2019012566 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet houdende instemming met het samenwerkingsakkoord van 31 augustus 2018 tussen de Federale Staat, de Vlaamse Gemeenschap, de Franse Gemeenschap en de Duitstalige Gemeenschap betreffende de coördinatie van de radiofrequenties voor radio-omroep in de frequentieband 87,5-108 MHz overeenkomstig artikel 17 van de wet van 13 juni 2005 betreffende de elektronische communicatie sluiten is geworden, wordt uiteengezet : « Artikel 19 breidt de toepassing van het Excluded Persons Information System (EPIS) uit tot alle vaste kansspelinrichtingen klasse IV. EPIS, dat alle uitgesloten spelers verzamelt, wordt nu gebruikt bij de toegang tot een reëel of virtueel casino (klasse I), een reële of virtuele speelautomatenhal (klasse II) of een virtueel wedkantoor. De naam, voornaam en geboortedatum van de speler moeten verplicht worden geregistreerd in EPIS om na te gaan of de speler toegang kan worden verleend.

Er moet worden opgemerkt dat die controle kan gebeuren bij de toegang tot de kansspelinrichting maar ook aan de balie. Een controle moet gebeuren voordat een speler kan spelen op een toestel of wedden bijvoorbeeld.

EPIS heeft bewezen een zeer doeltreffend instrument te zijn in de bestrijding van de verslaving aan kansspelen en is onontbeerlijk om de bescherming van de spelers te versterken.

In haar advies 36/2018 van 2 mei 2018 meent de Commissie voor de bescherming van de persoonlijke levenssfeer dat de verruiming van het EPIS bereik proportioneel is met het doeleinde van EPIS, met name de bescherming van de spelers » (Parl. St., Kamer, 2018-2019, DOC 54-3327/001, pp. 16-17).

Het recht op eerbiediging van het privéleven B.48. De verzoekende partijen in de zaak nr. 7277 leiden een twaalfde middel af uit de schending, door artikel 31 van de wet van 7 mei 2019Relevante gevonden documenten type wet prom. 07/05/2019 pub. 15/05/2019 numac 2019011970 bron federale overheidsdienst justitie Wet tot wijziging van de wet van 7 mei 1999 op de kansspelen, de weddenschappen, de kansspelinrichtingen en de bescherming van de spelers, en tot invoeging van artikel 37/1 in de wet van 19 april 2002 tot rationalisering van de werking en het beheer van de Nationale Loterij type wet prom. 07/05/2019 pub. 20/06/2019 numac 2019013277 bron federale overheidsdienst sociale zekerheid Wet tot aanpassing van verschillende wettelijke bepalingen ingevolge de overdracht van bepaalde bevoegdheden van de Federale Overheidsdienst Sociale Zekerheid naar het Rijksinstituut voor de sociale verzekeringen der zelfstandigen en houdende bepaalde terminologische aanpassingen type wet prom. 07/05/2019 pub. 31/05/2019 numac 2019012566 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet houdende instemming met het samenwerkingsakkoord van 31 augustus 2018 tussen de Federale Staat, de Vlaamse Gemeenschap, de Franse Gemeenschap en de Duitstalige Gemeenschap betreffende de coördinatie van de radiofrequenties voor radio-omroep in de frequentieband 87,5-108 MHz overeenkomstig artikel 17 van de wet van 13 juni 2005 betreffende de elektronische communicatie sluiten, van artikel 22 van de Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 8 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens, met artikel 5, lid 1, c), van de verordening (EU) 2016/679 van het Europees Parlement en de Raad van 27 april 2016 « betreffende de bescherming van natuurlijke personen in verband met de verwerking van persoonsgegevens en betreffende het vrije verkeer van die gegevens en tot intrekking van Richtlijn 95/46/EG (algemene verordening gegevensbescherming) » (hierna : de AVG) en met artikel 28, 3°, van de wet van 30 juli 2018Relevante gevonden documenten type wet prom. 30/07/2018 pub. 05/09/2018 numac 2018040581 bron federale overheidsdienst justitie, federale overheidsdienst binnenlandse zaken en ministerie van landsverdediging 30 JULI 2018 - Wet betreffende de bescherming van natuurlijke personen met betrekking tot de verwerking van persoonsgegevens sluiten « betreffende de bescherming van natuurlijke personen met betrekking tot de verwerking van persoonsgegevens » (hierna : de wet van 30 juli 2018Relevante gevonden documenten type wet prom. 30/07/2018 pub. 05/09/2018 numac 2018040581 bron federale overheidsdienst justitie, federale overheidsdienst binnenlandse zaken en ministerie van landsverdediging 30 JULI 2018 - Wet betreffende de bescherming van natuurlijke personen met betrekking tot de verwerking van persoonsgegevens sluiten).

In een tweede onderdeel doen zij in essentie gelden dat de bestreden bepaling noch pertinent, noch evenredig is ten aanzien van het nagestreefde doel van bescherming van de spelers.

B.49.1. Artikel 22 van de Grondwet bepaalt : « Ieder heeft recht op eerbiediging van zijn privéleven en zijn gezinsleven, behoudens in de gevallen en onder de voorwaarden door de wet bepaald.

De wet, het decreet of de in artikel 134 bedoelde regel waarborgen de bescherming van dat recht ».

B.49.2. Artikel 8 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens bepaalt : « 1. Eenieder heeft recht op eerbiediging van zijn privéleven, zijn gezinsleven, zijn huis en zijn briefwisseling. 2. Geen inmenging van enig openbaar gezag is toegestaan met betrekking tot de uitoefening van dit recht dan voor zover bij de wet is voorzien en in een democratische samenleving nodig is in het belang van 's lands veiligheid, de openbare veiligheid, of het economisch welzijn van het land, de bescherming van de openbare orde en het voorkomen van strafbare feiten, de bescherming van de gezondheid of de goede zeden, of voor de bescherming van de rechten en vrijheden van anderen ». B.49.3. De Grondwetgever heeft gestreefd naar een zo groot mogelijke concordantie tussen artikel 22 van de Grondwet en artikel 8 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens (Parl. St., Kamer, 1992-1993, nr. 997/5, p. 2).

De draagwijdte van dat artikel 8 is analoog aan die van de voormelde grondwetsbepaling, zodat de waarborgen die beide bepalingen bieden, een onlosmakelijk geheel vormen.

B.49.4. Het recht op eerbiediging van het privéleven, zoals gewaarborgd in de voormelde grondwets- en verdragsbepalingen, heeft als essentieel doel de personen te beschermen tegen inmengingen in hun privéleven.

Dat recht heeft een ruime draagwijdte en omvat, onder meer, de bescherming van persoonsgegevens en van persoonlijke informatie, waaronder met name digitale vingerafdrukken vallen. Uit de rechtspraak van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens blijkt dat, onder meer, de volgende gegevens en informatie betreffende personen vallen onder de bescherming van dat recht : de naam, het adres, de professionele activiteiten, de persoonlijke relaties, digitale vingerafdrukken, camerabeelden, foto's, communicatiegegevens, DNA-gegevens, gerechtelijke gegevens (veroordeling of verdenking), financiële gegevens en informatie over bezittingen (zie onder meer EHRM, 26 maart 1987, Leander t. Zweden, § § 47-48; grote kamer, 4 december 2008, S. en Marper t. Verenigd Koninkrijk, § § 66-68; 17 december 2009, B.B. t. Frankrijk, § 57; 10 februari 2011, Dimitrov-Kazakov t. Bulgarije, § § 29-31; 18 oktober 2011, Khelili t.

Zwitserland, § § 55-57; 9 oktober 2012, Alkaya t. Turkije, § 29; 18 april 2013, M.K. t. Frankrijk, § 26; 18 september 2014, Brunet t.

Frankrijk, § 31).

B.49.5. Het recht op eerbiediging van het privéleven is evenwel niet absoluut. Artikel 22 van de Grondwet en artikel 8 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens sluiten een overheidsinmenging in de uitoefening van dat recht niet uit, voor zover zij wordt toegestaan door een voldoende precieze wettelijke bepaling, zij beantwoordt aan een dwingende maatschappelijke behoefte in een democratische samenleving en zij evenredig is met de daarmee nagestreefde wettige doelstelling.

De wetgever beschikt ter zake over een beoordelingsvrijheid. Die vrijheid is evenwel niet onbegrensd : opdat een wettelijke regeling verenigbaar is met het recht op eerbiediging van het privéleven, is vereist dat de wetgever een billijk evenwicht heeft ingesteld tussen alle rechten en belangen die in het geding zijn.

B.49.6. Artikel 5, lid 1, c), van de AVG bepaalt : « Persoonsgegevens moeten : [...] c) toereikend zijn, ter zake dienend en beperkt tot wat noodzakelijk is voor de doeleinden waarvoor zij worden verwerkt (' minimale gegevensverwerking ') ». B.49.7. Artikel 28, 3°, van de wet van 30 juli 2018Relevante gevonden documenten type wet prom. 30/07/2018 pub. 05/09/2018 numac 2018040581 bron federale overheidsdienst justitie, federale overheidsdienst binnenlandse zaken en ministerie van landsverdediging 30 JULI 2018 - Wet betreffende de bescherming van natuurlijke personen met betrekking tot de verwerking van persoonsgegevens sluiten bepaalt : « De persoonsgegevens : [...] 3° zijn toereikend, ter zake dienend en niet bovenmatig in verhouding tot de doeleinden waarvoor zij worden verwerkt ». B.50. Zonder dat het nodig is zich uit te spreken over de vraag of het Hof bevoegd is om kennis te nemen van een schending van de wet van 30 juli 2018Relevante gevonden documenten type wet prom. 30/07/2018 pub. 05/09/2018 numac 2018040581 bron federale overheidsdienst justitie, federale overheidsdienst binnenlandse zaken en ministerie van landsverdediging 30 JULI 2018 - Wet betreffende de bescherming van natuurlijke personen met betrekking tot de verwerking van persoonsgegevens sluiten, in samenhang gelezen met artikel 22 van de Grondwet, dient te worden vastgesteld dat de verzoekende partijen in de zaak nr. 7277 niet aangeven in welk opzicht artikel 28, 3°, van die wet waarborgen zou bevatten die zich onderscheiden van die waarin de andere in het middel bedoelde bepalingen voorzien en die relevant zouden zijn ten aanzien van de in het geding zijnde problematiek.

B.51. In zoverre zij aan de personen die zich naar een vaste kansspelinrichting klasse IV begeven, de verplichting oplegt om een identiteitsbewijs voor te leggen, waarvan de exploitant het afschrift gedurende ten minste vijf jaar na de laatste deelneming aan een kansspel moet bewaren, en om bepaalde persoonsgegevens mee te delen, die de exploitant in een register moet inschrijven, brengt de bestreden bepaling een inmenging in het recht op eerbiediging van het privéleven met zich mee.

Het Hof dient bijgevolg te onderzoeken of die inmenging beantwoordt aan een dwingende maatschappelijke behoefte in een democratische samenleving, of daarin wordt voorzien bij een voldoende precieze wettelijke bepaling en of zij evenredig is met de door haar nagestreefde wettige doelstelling.

Daaruit volgt dat de bestreden bepaling beantwoordt aan een dwingende maatschappelijke behoefte in een democratische samenleving.

B.53.1. Bij artikel 22 van de Grondwet wordt aan de bevoegde wetgever de bevoegdheid voorbehouden om te bepalen in welke gevallen en onder welke voorwaarden afbreuk kan worden gedaan aan het recht op eerbiediging van het privéleven. Het waarborgt aldus aan elke burger dat geen inmenging in de uitoefening van dat recht kan plaatsvinden dan krachtens regels die zijn aangenomen door een democratisch verkozen beraadslagende vergadering.

Een delegatie aan een andere macht is evenwel niet in strijd met het wettigheidsbeginsel, voor zover de machtiging voldoende nauwkeurig is omschreven en betrekking heeft op de tenuitvoerlegging van maatregelen waarvan de essentiële elementen voorafgaandelijk door de wetgever zijn vastgesteld.

B.53.2. Naast het formele wettigheidsvereiste legt artikel 22 van de Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 8 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens, de verplichting op dat de inmenging in het recht op eerbiediging van het privéleven in duidelijke en voldoende nauwkeurige bewoordingen wordt geformuleerd die het mogelijk maken de hypothesen te voorzien waarin de wetgever een dergelijke inmenging in het recht op eerbiediging van het privéleven toestaat.

Inzake bescherming van de gegevens impliceert deze vereiste van voorzienbaarheid dat voldoende precies moet worden bepaald in welke omstandigheden de verwerkingen van persoonsgegevens zijn toegelaten (EHRM, grote kamer, 4 mei 2000, Rotaru t. Roemenië, § 57; grote kamer, 4 december 2008, S. en Marper t. Verenigd Koninkrijk, § 99).

Derhalve moet eenieder een voldoende duidelijk beeld hebben van de verwerkte gegevens, de bij een bepaalde gegevensverwerking betrokken personen en de voorwaarden voor en de doeleinden van de verwerking.

B.55.1. Het Hof onderzoekt thans de evenredigheid van de inmenging in het recht op eerbiediging van het privéleven, enkel in zoverre dat onderzoek zou kunnen leiden tot een ruimere vaststelling van schending dan die welke in B.54 is vermeld.

Bovendien is het niet onevenredig dat de identificatie en de registratie plaatsvinden bij de toegang tot de vaste kansspelinrichting klasse IV, aangezien een dergelijke inrichting in beginsel uitsluitend bestemd is voor het aannemen van weddenschappen en aangezien de wetgever dus redelijkerwijs vermocht te oordelen dat de personen die er binnengaan, zulks in beginsel doen om te wedden.

Het twaalfde middel in de zaak nr. 7277 is voor het overige niet gegrond.

Het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie, de vrijheid van ondernemen, de vrijheid van vestiging en het vrij verrichten van diensten B.57.1. De verzoekende partijen in de zaak nr. 7277 leiden een elfde middel af uit de schending, door artikel 31 van de wet van 7 mei 2019Relevante gevonden documenten type wet prom. 07/05/2019 pub. 15/05/2019 numac 2019011970 bron federale overheidsdienst justitie Wet tot wijziging van de wet van 7 mei 1999 op de kansspelen, de weddenschappen, de kansspelinrichtingen en de bescherming van de spelers, en tot invoeging van artikel 37/1 in de wet van 19 april 2002 tot rationalisering van de werking en het beheer van de Nationale Loterij type wet prom. 07/05/2019 pub. 20/06/2019 numac 2019013277 bron federale overheidsdienst sociale zekerheid Wet tot aanpassing van verschillende wettelijke bepalingen ingevolge de overdracht van bepaalde bevoegdheden van de Federale Overheidsdienst Sociale Zekerheid naar het Rijksinstituut voor de sociale verzekeringen der zelfstandigen en houdende bepaalde terminologische aanpassingen type wet prom. 07/05/2019 pub. 31/05/2019 numac 2019012566 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet houdende instemming met het samenwerkingsakkoord van 31 augustus 2018 tussen de Federale Staat, de Vlaamse Gemeenschap, de Franse Gemeenschap en de Duitstalige Gemeenschap betreffende de coördinatie van de radiofrequenties voor radio-omroep in de frequentieband 87,5-108 MHz overeenkomstig artikel 17 van de wet van 13 juni 2005 betreffende de elektronische communicatie sluiten, van de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in samenhang gelezen met het beginsel van de vrijheid van handel en nijverheid dat is vastgelegd in de artikelen II.3 en II.4 van het Wetboek van economisch recht en met het recht op de vrije keuze van beroepsarbeid dat is vastgelegd in artikel 23 van de Grondwet.

B.57.3. De verzoekende partij in de zaak nr. 7280 leidt een tweede middel af uit de schending, door artikel 31, 1°, van de wet van 7 mei 2019Relevante gevonden documenten type wet prom. 07/05/2019 pub. 15/05/2019 numac 2019011970 bron federale overheidsdienst justitie Wet tot wijziging van de wet van 7 mei 1999 op de kansspelen, de weddenschappen, de kansspelinrichtingen en de bescherming van de spelers, en tot invoeging van artikel 37/1 in de wet van 19 april 2002 tot rationalisering van de werking en het beheer van de Nationale Loterij type wet prom. 07/05/2019 pub. 20/06/2019 numac 2019013277 bron federale overheidsdienst sociale zekerheid Wet tot aanpassing van verschillende wettelijke bepalingen ingevolge de overdracht van bepaalde bevoegdheden van de Federale Overheidsdienst Sociale Zekerheid naar het Rijksinstituut voor de sociale verzekeringen der zelfstandigen en houdende bepaalde terminologische aanpassingen type wet prom. 07/05/2019 pub. 31/05/2019 numac 2019012566 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet houdende instemming met het samenwerkingsakkoord van 31 augustus 2018 tussen de Federale Staat, de Vlaamse Gemeenschap, de Franse Gemeenschap en de Duitstalige Gemeenschap betreffende de coördinatie van de radiofrequenties voor radio-omroep in de frequentieband 87,5-108 MHz overeenkomstig artikel 17 van de wet van 13 juni 2005 betreffende de elektronische communicatie sluiten, van de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, van het grondwettelijk beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie en van het grondwettelijk evenredigheidsbeginsel, al dan niet in samenhang gelezen met de artikelen 8 en 14 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens en met artikel 26 van het Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten.

Zij doet in essentie gelden dat de bestreden bepaling tot gevolg heeft de spelers ertoe aan te zetten zich te wenden tot andere aanbiedingen waar de controles waarin zij voorziet, niet van toepassing zijn, zoals de dagbladhandelaars of de kansspelinrichtingen klasse III, en zelfs tot het illegale aanbod.

B.57.4. De verzoekende partij in de zaak nr. 7289 leidt een tweede middel, vijfde onderdeel, af uit de schending, door artikel 31, 1° en 2°, van de wet van 7 mei 2019Relevante gevonden documenten type wet prom. 07/05/2019 pub. 15/05/2019 numac 2019011970 bron federale overheidsdienst justitie Wet tot wijziging van de wet van 7 mei 1999 op de kansspelen, de weddenschappen, de kansspelinrichtingen en de bescherming van de spelers, en tot invoeging van artikel 37/1 in de wet van 19 april 2002 tot rationalisering van de werking en het beheer van de Nationale Loterij type wet prom. 07/05/2019 pub. 20/06/2019 numac 2019013277 bron federale overheidsdienst sociale zekerheid Wet tot aanpassing van verschillende wettelijke bepalingen ingevolge de overdracht van bepaalde bevoegdheden van de Federale Overheidsdienst Sociale Zekerheid naar het Rijksinstituut voor de sociale verzekeringen der zelfstandigen en houdende bepaalde terminologische aanpassingen type wet prom. 07/05/2019 pub. 31/05/2019 numac 2019012566 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet houdende instemming met het samenwerkingsakkoord van 31 augustus 2018 tussen de Federale Staat, de Vlaamse Gemeenschap, de Franse Gemeenschap en de Duitstalige Gemeenschap betreffende de coördinatie van de radiofrequenties voor radio-omroep in de frequentieband 87,5-108 MHz overeenkomstig artikel 17 van de wet van 13 juni 2005 betreffende de elektronische communicatie sluiten, van de artikelen 49 en 56 van het VWEU, in samenhang gelezen met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet.

Zij doet in essentie gelden dat de bestreden bepaling een onverantwoorde beperking van de vrijheid van vestiging en van het vrij verrichten van diensten met zich meebrengt.

B.58. Uit de uiteenzetting van het middel blijkt dat de grieven van de verzoekende partij in de zaak nr. 7279 zijn gericht tegen artikel 31 van de wet van 7 mei 2019Relevante gevonden documenten type wet prom. 07/05/2019 pub. 15/05/2019 numac 2019011970 bron federale overheidsdienst justitie Wet tot wijziging van de wet van 7 mei 1999 op de kansspelen, de weddenschappen, de kansspelinrichtingen en de bescherming van de spelers, en tot invoeging van artikel 37/1 in de wet van 19 april 2002 tot rationalisering van de werking en het beheer van de Nationale Loterij type wet prom. 07/05/2019 pub. 20/06/2019 numac 2019013277 bron federale overheidsdienst sociale zekerheid Wet tot aanpassing van verschillende wettelijke bepalingen ingevolge de overdracht van bepaalde bevoegdheden van de Federale Overheidsdienst Sociale Zekerheid naar het Rijksinstituut voor de sociale verzekeringen der zelfstandigen en houdende bepaalde terminologische aanpassingen type wet prom. 07/05/2019 pub. 31/05/2019 numac 2019012566 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet houdende instemming met het samenwerkingsakkoord van 31 augustus 2018 tussen de Federale Staat, de Vlaamse Gemeenschap, de Franse Gemeenschap en de Duitstalige Gemeenschap betreffende de coördinatie van de radiofrequenties voor radio-omroep in de frequentieband 87,5-108 MHz overeenkomstig artikel 17 van de wet van 13 juni 2005 betreffende de elektronische communicatie sluiten. Wat de zaak nr. 7279 betreft, beperkt het Hof zijn onderzoek bijgevolg tot die bepaling.

B.59. Het Hof onderzoekt de middelen samen, enkel in zoverre zij zouden kunnen leiden tot een ruimere vaststelling van schending dan die welke in B.54 is vermeld.

B.61.1. Het Hof onderzoekt thans het verschil in behandeling tussen, enerzijds, de vaste kansspelinrichtingen klasse IV en, anderzijds, de dagbladhandelaars, de renbanen, de kansspelinrichtingen klasse III en de Nationale Loterij.

En : « De minister komt ten slotte terug op de mogelijke ongelijke behandeling omdat de EPIS-controles ook zullen gelden voor de gokkantoren, maar niet voor de zelfstandige krantenwinkels.

Die controle is inderdaad alleen op de gokkantoren van toepassing; het is immers hun hoofdactiviteit, in tegenstelling tot de krantenwinkels.

Dat rechtvaardigt dus het feit dat er meer nood is aan toezicht op de gokkantoren dan op de krantenwinkels. Niettemin is de minister ervan overtuigd dat de EPIS-controle op termijn ook voor de krantenwinkels en cafés moet gelden » (ibid., pp. 29-30).

Om de in B.35 tot B.38 uitgedrukte redenen is het onderzochte verschil in behandeling tussen de vaste kansspelinrichtingen klasse IV en de dagbladhandelaars redelijk verantwoord.

B.62. Uit het voorgaande volgt eveneens dat, gesteld dat de bestreden bepaling een beperking met zich meebrengt van de vrijheid van ondernemen, van de vrijheid van vestiging en van het vrij verrichten van diensten, in samenhang gelezen met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, die beperking wordt verantwoord door een dwingende reden van algemeen belang, namelijk de bescherming van de spelers, zij pertinent is ten aanzien van die doelstelling en zij geen onevenredige gevolgen teweegbrengt.

B.63. Het elfde middel in de zaak nr. 7277, het tweede middel in de zaak nr. 7280 en het tweede middel, vijfde onderdeel, in de zaak nr. 7289 zijn niet gegrond. Het eerste middel in de zaak nr. 7279 is niet gegrond in zoverre het tegen artikel 31 van de wet van 7 mei 2019Relevante gevonden documenten type wet prom. 07/05/2019 pub. 15/05/2019 numac 2019011970 bron federale overheidsdienst justitie Wet tot wijziging van de wet van 7 mei 1999 op de kansspelen, de weddenschappen, de kansspelinrichtingen en de bescherming van de spelers, en tot invoeging van artikel 37/1 in de wet van 19 april 2002 tot rationalisering van de werking en het beheer van de Nationale Loterij type wet prom. 07/05/2019 pub. 20/06/2019 numac 2019013277 bron federale overheidsdienst sociale zekerheid Wet tot aanpassing van verschillende wettelijke bepalingen ingevolge de overdracht van bepaalde bevoegdheden van de Federale Overheidsdienst Sociale Zekerheid naar het Rijksinstituut voor de sociale verzekeringen der zelfstandigen en houdende bepaalde terminologische aanpassingen type wet prom. 07/05/2019 pub. 31/05/2019 numac 2019012566 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet houdende instemming met het samenwerkingsakkoord van 31 augustus 2018 tussen de Federale Staat, de Vlaamse Gemeenschap, de Franse Gemeenschap en de Duitstalige Gemeenschap betreffende de coördinatie van de radiofrequenties voor radio-omroep in de frequentieband 87,5-108 MHz overeenkomstig artikel 17 van de wet van 13 juni 2005 betreffende de elektronische communicatie sluiten is gericht.

B.64.2. In de parlementaire voorbereiding wordt uiteengezet : « Het nieuwe derde lid maakt het mogelijk voor de Kansspelcommissie om weddenschappen stop te zetten op bepaalde evenementen die het als ' fraudegevoelig ' heeft bestempeld. In dat geval moet de betrokken vergunninghouder daarvan op de hoogte worden gesteld. Het gaat om alle mogelijke weddenschappen, en ongeacht de wijze waarop deze worden aangeboden.

Bijvoorbeeld, wanneer uit een audit blijkt dat in een bepaalde categorie van evenementen grote onregelmatigheden zijn gebeurd die een eerlijk verloop van het evenement in het gedrang brengen, en van deze onregelmatigheden wordt verwacht dat ze zich ook in de toekomst zullen voordoen, kan de commissie dit soort evenementen als fraudegevoelig aanwijzen. Het gaat dus niet om één bepaald evenement, maar eerder om bepaalde categorieën van evenementen, zoals bijvoorbeeld tenniswedstrijden in kleine tornooien buiten het zicht van de camera's. Dergelijke aanwijzingen van fraudegevoeligheid zullen over het algemeen ook via een informatieve nota worden bekendgemaakt op de website van de Kansspelcommissie » (Parl. St., Kamer, 2018-2019, DOC 54-3327/004, pp. 18-19).

Ze doen gelden dat live weddenschappen voordien verboden waren en dat de bestreden bepaling tot gevolg heeft dat zij worden toegestaan, hetgeen leidt tot een aanzienlijke achteruitgang van het niveau van bescherming van de spelers en derhalve van het recht op bescherming van de gezondheid, die niet wordt verantwoord door een reden van algemeen belang.

Het is verboden weddenschappen in te richten op evenementen of gebeurtenissen waarvan de uitslag reeds gekend is of waarbij de onzekere gebeurtenis reeds heeft plaatsgevonden ».

In de parlementaire voorbereiding van de wet van 10 januari 2010Relevante gevonden documenten type wet prom. 10/01/2010 pub. 01/02/2010 numac 2010009071 bron federale overheidsdienst justitie Wet tot wijziging van de wet van 7 mei 1999 op de kansspelen, de kansspelinrichtingen en de bescherming van de spelers, wat de Kansspelcommissie betreft type wet prom. 10/01/2010 pub. 12/02/2010 numac 2010007051 bron ministerie van landsverdediging Wet tot instelling van de vrijwillige militaire inzet en tot wijziging van verschillende wetten van toepassing op het militair personeel type wet prom. 10/01/2010 pub. 01/02/2010 numac 2010009070 bron federale overheidsdienst justitie Wet tot wijziging van de wetgeving inzake kansspelen sluiten wordt uiteengezet : « Artikel 43/1 omschrijft de weddenschappen die worden toegelaten.

Omwille van het kanalisatiebeleid om de Belgische reglementering conform de vigerende rechtspraak van het Europees Hof van Justitie te houden, verdient het de aanbeveling om enkel de weddenschappen toe te laten die actueel reeds op de Belgische markt aanwezig zijn en andere vormen van weddenschappen te verbieden.

Weddenschappen mogen worden ingericht op sportevenementen, op paardenwedrennen en andere gebeurtenissen dan sportgebeurtenissen die niet in strijd zijn met de openbare orde of de goede zeden.

Hanengevechten zijn niet verenigbaar met de openbare orde of de goede zeden.

Actueel zijn enkel onderlinge weddenschappen en weddenschappen tegen vaste notering aanwezig op de Belgische markt (met uitzondering van de paardenwedrennen) » (Parl. St., Kamer, 2008-2009, DOC 52-1992/001, p. 33).

B.67. Zonder dat het noodzakelijk is om te onderzoeken of, vóór de inwerkingtreding van de bestreden bepaling, live weddenschappen al dan niet waren toegelaten, volstaat het om vast te stellen dat niet wordt aangetoond dat de bestreden bepaling een aanzienlijke achteruitgang met zich zou brengen van het bestaande beschermingsniveau van het recht op de bescherming van de gezondheid van de spelers. De bestreden bepaling regelt immers niet het concept van de live weddenschappen, maar kent op algemene wijze aan de Kansspelcommissie de bevoegdheid toe om weddenschappen te verbieden indien het eerlijke verloop van het evenement niet kan worden gegarandeerd of indien zij meent dat specifieke wedmogelijkheden fraudegevoelig zijn.

B.68. Het eerste onderdeel van het derde middel in de zaak nr. 7296 is niet gegrond.

Zesde middel, tweede onderdeel, in de zaak nr. 7277 en derde middel, tweede en derde onderdeel, in de zaak nr. 7296 B.69.1. De verzoekende partijen in de zaak nr. 7277 leiden een zesde middel, tweede onderdeel, af uit de schending van artikel 12, tweede lid, van de Grondwet door artikel 20, 2°, van de wet van 7 mei 2019Relevante gevonden documenten type wet prom. 07/05/2019 pub. 15/05/2019 numac 2019011970 bron federale overheidsdienst justitie Wet tot wijziging van de wet van 7 mei 1999 op de kansspelen, de weddenschappen, de kansspelinrichtingen en de bescherming van de spelers, en tot invoeging van artikel 37/1 in de wet van 19 april 2002 tot rationalisering van de werking en het beheer van de Nationale Loterij type wet prom. 07/05/2019 pub. 20/06/2019 numac 2019013277 bron federale overheidsdienst sociale zekerheid Wet tot aanpassing van verschillende wettelijke bepalingen ingevolge de overdracht van bepaalde bevoegdheden van de Federale Overheidsdienst Sociale Zekerheid naar het Rijksinstituut voor de sociale verzekeringen der zelfstandigen en houdende bepaalde terminologische aanpassingen type wet prom. 07/05/2019 pub. 31/05/2019 numac 2019012566 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet houdende instemming met het samenwerkingsakkoord van 31 augustus 2018 tussen de Federale Staat, de Vlaamse Gemeenschap, de Franse Gemeenschap en de Duitstalige Gemeenschap betreffende de coördinatie van de radiofrequenties voor radio-omroep in de frequentieband 87,5-108 MHz overeenkomstig artikel 17 van de wet van 13 juni 2005 betreffende de elektronische communicatie sluiten.

Zij doen in essentie gelden dat de bestreden bepaling het wettigheidsbeginsel in strafzaken schendt, in zoverre zij de Kansspelcommissie ertoe machtigt verboden uit te vaardigen die strafrechtelijk worden bestraft, in zoverre die machtiging geen betrekking heeft op details en in zoverre zij het niet mogelijk maakt vooruit te lopen op wat als een inbreuk zal worden beschouwd.

In essentie klagen de verzoekende partijen in de zaak nr. 7296 aan dat de bestreden bepaling de mogelijkheid om verboden uit te vaardigen die strafrechtelijk worden bestraft, op onduidelijke wijze delegeert aan de Kansspelcommissie en haar een reglementaire bevoegdheid toewijst.

B.70. Het Hof onderzoekt de middelen samen.

B.72. De artikelen 33, 37, 105 en 108 van de Grondwet verzetten zich niet ertegen dat, in een bepaalde technische materie, de wetgever specifieke uitvoerende bevoegdheden toevertrouwt aan een autonome administratieve overheid die zowel aan de jurisdictionele controle als aan de parlementaire controle is onderworpen, en verbieden de wetgever niet delegaties te verlenen aan een uitvoerend orgaan, op voorwaarde dat die betrekking hebben op de uitvoering van maatregelen waarvan het doel door de bevoegde wetgever is bepaald, in het bijzonder in technische en ingewikkelde materies.

B.73.1. Door aan de wetgevende macht de bevoegdheid te verlenen om te bepalen in welke gevallen strafvervolging mogelijk is, waarborgt artikel 12, tweede lid, van de Grondwet aan elke rechtsonderhorige dat geen enkele gedraging strafbaar zal worden gesteld dan krachtens regels aangenomen door een democratisch verkozen beraadslagende vergadering.

Het wettigheidsbeginsel in strafzaken dat uit de voormelde grondwetsbepaling en internationale bepaling voortvloeit, gaat bovendien uit van de idee dat de strafwet moet worden geformuleerd in bewoordingen op grond waarvan eenieder, op het ogenblik waarop hij een gedrag aanneemt, kan uitmaken of dat gedrag al dan niet strafbaar is.

Het vereist dat de wetgever in voldoende nauwkeurige, duidelijke en rechtszekerheid biedende bewoordingen bepaalt welke feiten strafbaar worden gesteld, zodat, enerzijds, diegene die een gedrag aanneemt, vooraf op afdoende wijze kan inschatten wat het strafrechtelijke gevolg van dat gedrag zal zijn en, anderzijds, aan de rechter geen al te grote beoordelingsbevoegdheid wordt gelaten.

Het wettigheidsbeginsel in strafzaken staat evenwel niet eraan in de weg dat de wet aan de rechter een beoordelingsbevoegdheid toekent. Er dient immers rekening te worden gehouden met het algemene karakter van de wetten, de uiteenlopende situaties waarop zij van toepassing zijn en de evolutie van de gedragingen die zij bestraffen.

Aan het vereiste dat een misdrijf duidelijk moet worden omschreven in de wet is voldaan wanneer de rechtzoekende, op basis van de bewoordingen van de relevante bepaling en, indien nodig, met behulp van de interpretatie daarvan door de rechtscolleges, kan weten voor welke handelingen en welke verzuimen hij strafrechtelijk aansprakelijk kan worden gesteld.

Enkel bij het onderzoek van een specifieke strafbepaling is het mogelijk om, rekening houdend met de elementen eigen aan de misdrijven die zij wil bestraffen, te bepalen of de door de wetgever gehanteerde algemene bewoordingen zo vaag zijn dat ze het strafrechtelijk wettigheidsbeginsel zouden schenden.

B.73.2. Het wettigheidsbeginsel in strafzaken gaat niet zover dat het de wetgever ertoe verplicht elk aspect van de strafbaarstelling zelf te regelen. Een delegatie aan een ander orgaan is niet in strijd met dat beginsel voor zover de machtiging voldoende nauwkeurig is omschreven en betrekking heeft op de tenuitvoerlegging van maatregelen waarvan de essentiële elementen voorafgaandelijk door de wetgever zijn vastgesteld.

B.74. De bestreden bepaling werd als volgt besproken in de commissie : « De spreker vraagt [...] wat wordt verstaan onder ' wedmogelijkheden die als fraudegevoelig worden aangemerkt'. [Een tweede lid] verwijst naar de verantwoording, waarin met name de categorie van de tenniswedstrijden in kleine toernooien buiten het zicht van de camera's wordt vermeld. Zulks maakt die wedstrijden fraudegevoeliger. [Een derde lid] vraagt hoe dit in de praktijk kan worden aangepakt.

Wedden (en met name live betting) is toegestaan, ook bij de voetbalwedstrijden in eerste klasse. Zal de Kansspelcommissie ook die weddenschappen durven te verbieden indien men vaststelt dat die voetbalwedstrijden fraudegevoelig zijn ? De spreker vraagt zich af of dit artikel niet zal leiden tot interpretatieproblemen. [Het tweede lid] wijst erop dat de Kansspelcommissie zich over die kwestie zal moeten buigen. Als er sprake is van fraude, zal ze dat moeten aanpakken. Dit artikel maakt dat voortaan mogelijk. [Een vierde lid] bevestigt dit. Het Nationaal Platform Match Fixing heeft alle federaties gevraagd om hieromtrent een referentiepersoon aan te wijzen. De bedoeling is dat de federaties en het parket het vraagstuk samen aanpakken. De spreekster merkt ook op dat de meeste federaties in de praktijk al met resultaat hebben gehandeld. Voortaan kan bij verdenking van fraude dus actie worden ondernomen. [Het derde lid] vraagt wat dit verbod van de Kansspelcommissie inhoudt : zal het een definitieve dan wel een tijdelijke beslissing zijn? Zullen voorwaarden aan dit verbod zijn verbonden ? De rechtsgrondslag is niet erg gedetailleerd wat dit aspect betreft. [Het tweede lid] voegt toe dat het de bedoeling is een einde te maken aan bepaalde evenementen die ervan verdacht worden fraudegevoelig te zijn of aan bepaalde categorieën van evenementen. Er is enige armslag mogelijk. De verantwoording is daarover duidelijk » (Parl. St., Kamer, 2018-2019, DOC 54-3327/005, pp. 57-58).

B.75. Door erin te voorzien dat het verbod dat de Kansspelcommissie kan uitvaardigen, waarvan de niet-naleving strafrechtelijk wordt bestraft, enkel betrekking kan hebben op specifieke wedmogelijkheden die fraudegevoelig zijn of enkel op weddenschappen met betrekking tot een evenement waarvan het eerlijke verloop niet kan worden gegarandeerd, heeft de wetgever de strafbare gedraging op voldoende wijze gepreciseerd.

De wetgever heeft ook het doel van de bestreden machtiging en de grenzen waarbinnen zij is verleend gepreciseerd. In het licht van de in B.64.2 en B.74 aangehaalde parlementaire voorbereiding zijn de in de bestreden bepaling gebruikte begrippen voldoende nauwkeurig om de aan de Kansspelcommissie verleende machtiging af te bakenen.

B.76. Ter uitvoering van de aan haar verleende machtiging dient de Kansspelcommissie de specifieke wedmogelijkheden die fraudegevoelig zijn of de weddenschappen met betrekking tot een evenement waarvan het eerlijke verloop niet kan worden gegarandeerd, die zij wenst te verbieden, concreet te bepalen, zodat het de in die beslissingen van de Kansspelcommissie bedoelde weddenschappen zijn die worden verboden.

Aan het vereiste dat een strafbaar feit duidelijk moet worden omschreven, is slechts voldaan wanneer de rechtzoekende, op basis van de bewoordingen van de relevante bepaling en, indien nodig, met behulp van de interpretatie daarvan door de rechtscolleges, kan weten welke handelingen en welke verzuimen zijn strafrechtelijke aansprakelijkheid meebrengen.

Enkel bij het onderzoek van een specifiek verbod is het mogelijk om te bepalen of de door de Kansspelcommissie gehanteerde bewoordingen zo vaag zijn dat zij het strafrechtelijk wettigheidsbeginsel zouden schenden. Die controle ressorteert onder de bevoegdheid van de administratieve en de justitiële rechter.

B.77. Ten slotte vermocht de wetgever, gelet op het technische en het evolutieve karakter dat de aangelegenheid kan vertonen, die bevoegdheid op geldige wijze toe te vertrouwen aan de Kansspelcommissie.

B.78. Het tweede onderdeel van het zesde middel in de zaak nr. 7277 en het tweede en derde onderdeel van het derde middel in de zaak nr. 7296 zijn niet gegrond.

Zesde middel, eerste onderdeel, in de zaak nr. 7277 en tweede middel, eerste onderdeel, in de zaken nrs. 7289 en 7291 B.79.1. De verzoekende partijen in de zaak nr. 7277 leiden een zesde middel, eerste onderdeel, af uit de schending, door artikel 20, 2°, van de wet van 7 mei 2019Relevante gevonden documenten type wet prom. 07/05/2019 pub. 15/05/2019 numac 2019011970 bron federale overheidsdienst justitie Wet tot wijziging van de wet van 7 mei 1999 op de kansspelen, de weddenschappen, de kansspelinrichtingen en de bescherming van de spelers, en tot invoeging van artikel 37/1 in de wet van 19 april 2002 tot rationalisering van de werking en het beheer van de Nationale Loterij type wet prom. 07/05/2019 pub. 20/06/2019 numac 2019013277 bron federale overheidsdienst sociale zekerheid Wet tot aanpassing van verschillende wettelijke bepalingen ingevolge de overdracht van bepaalde bevoegdheden van de Federale Overheidsdienst Sociale Zekerheid naar het Rijksinstituut voor de sociale verzekeringen der zelfstandigen en houdende bepaalde terminologische aanpassingen type wet prom. 07/05/2019 pub. 31/05/2019 numac 2019012566 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet houdende instemming met het samenwerkingsakkoord van 31 augustus 2018 tussen de Federale Staat, de Vlaamse Gemeenschap, de Franse Gemeenschap en de Duitstalige Gemeenschap betreffende de coördinatie van de radiofrequenties voor radio-omroep in de frequentieband 87,5-108 MHz overeenkomstig artikel 17 van de wet van 13 juni 2005 betreffende de elektronische communicatie sluiten, van de artikelen 10, 11 en 23 van de Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 49 van het VWEU. Zij doen in essentie gelden dat de bestreden bepaling afbreuk doet aan het recht op arbeid en op de vrije keuze van beroepsarbeid, op de vrijheid van handel en nijverheid en op de vrijheid van vestiging, in zoverre zij een al te grote beoordelingsmarge aan de Kansspelcommissie laat.

B.79.2. De verzoekende partijen in de zaken nrs. 7289 en 7291 leiden een tweede middel, eerste onderdeel, af uit de schending, door artikel 20, 2°, van de wet van 7 mei 2019Relevante gevonden documenten type wet prom. 07/05/2019 pub. 15/05/2019 numac 2019011970 bron federale overheidsdienst justitie Wet tot wijziging van de wet van 7 mei 1999 op de kansspelen, de weddenschappen, de kansspelinrichtingen en de bescherming van de spelers, en tot invoeging van artikel 37/1 in de wet van 19 april 2002 tot rationalisering van de werking en het beheer van de Nationale Loterij type wet prom. 07/05/2019 pub. 20/06/2019 numac 2019013277 bron federale overheidsdienst sociale zekerheid Wet tot aanpassing van verschillende wettelijke bepalingen ingevolge de overdracht van bepaalde bevoegdheden van de Federale Overheidsdienst Sociale Zekerheid naar het Rijksinstituut voor de sociale verzekeringen der zelfstandigen en houdende bepaalde terminologische aanpassingen type wet prom. 07/05/2019 pub. 31/05/2019 numac 2019012566 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet houdende instemming met het samenwerkingsakkoord van 31 augustus 2018 tussen de Federale Staat, de Vlaamse Gemeenschap, de Franse Gemeenschap en de Duitstalige Gemeenschap betreffende de coördinatie van de radiofrequenties voor radio-omroep in de frequentieband 87,5-108 MHz overeenkomstig artikel 17 van de wet van 13 juni 2005 betreffende de elektronische communicatie sluiten, van de artikelen 49 en 56 van het VWEU, in samenhang gelezen met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet.

Zij klagen in essentie aan dat de bestreden bepaling niet de omstandigheden preciseert waarin de Kansspelcommissie bepaalde weddenschappen kan verbieden.

B.80. Het Hof onderzoekt de middelen samen.

B.81. Het Hof dient de bestreden bepaling te dezen te toetsen aan de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in samenhang gelezen met de vrijheid van ondernemen, de vrijheid van vestiging en het vrij verrichten van diensten.

B.82. Om de in B.75 en B.76 vermelde redenen dient te worden vastgesteld dat de aan de Kansspelcommissie verleende machtiging om weddenschappen te verbieden indien zij meent dat specifieke wedmogelijkheden fraudegevoelig zijn of indien het eerlijke verloop van het evenement niet kan worden gewaarborgd, voldoende afgebakend is om het risico van willekeur te vermijden.

Bovendien kan tegen de beslissingen die de Kansspelcommissie op grond van de bestreden bepaling kan aannemen, voor de Raad van State, een beroep tot vernietiging worden ingesteld, dat in voorkomend geval gepaard gaat met een gewone vordering tot schorsing of met een vordering tot schorsing bij uiterst dringende noodzakelijkheid, en die beslissingen kunnen worden getoetst door elk rechtscollege op grond van artikel 159 van de Grondwet.

B.83. Ten slotte is de bestreden bepaling evenredig met de legitieme doelstellingen van bescherming van de spelers en van fraudebestrijding die ermee worden nagestreefd.

B.84. Het eerste onderdeel van het zesde middel in de zaak nr. 7277 en het eerste onderdeel van het tweede middel in de zaken nrs. 7289 en 7291 zijn niet gegrond.

B.86. De verzoekende partijen in de zaak nr. 7296 leiden een vierde middel af uit de schending van de artikelen 10 en 11 van de Grondwet door die bepaling.

Zij doen in essentie gelden dat het aannemen van weddenschappen niet kan plaatsvinden via instrumenten van de informatiemaatschappij maar noodzakelijkerwijs dient plaats te vinden in de fysieke inrichting van een vergunninghouder F2. Volgens hen doet de bestreden bepaling een onverantwoord verschil in behandeling ontstaan tussen, enerzijds, de spelers die weddenschappen aannemen in de reële wereld, die hun vragen en opmerkingen kunnen richten aan de vergunninghouder F1 of aan de vergunninghouder F2, en, anderzijds, de spelers die gebruikmaken van instrumenten van de informatiemaatschappij, die hun vragen enkel kunnen richten aan de vergunninghouder F1+ en niet aan de vergunninghouder F2.

Behalve voor wat betreft de spelen van dezelfde aard als deze die in de reële wereld aangeboden worden, kan de Koning, bij besluit vastgesteld na overleg in de Ministerraad, evenwel afzonderlijke exploitatiecriteria bepalen voor de aanvullende vergunningen ten aanzien van de vergunningen toegekend voor de exploitatie van de kansspelen in de reële wereld. § 2. De Koning bepaalt, bij besluit vastgesteld na overleg in de Ministerraad : 1° de kwaliteitsvoorwaarden die door de aanvrager dienen te worden vervuld en welke minstens betrekking hebben op de volgende elementen : a) de kredietwaardigheid van de aanvrager;b) de veiligheid van het betalingsverkeer tussen de exploitant en de speler;c) het beleid van de exploitant ten aanzien van de toegankelijkheid van de kansspelen voor sociaal kwetsbare groepen;d) de klachtenregeling;e) de nadere regels betreffende de reclame;f) de nakoming van al zijn fiscale verplichtingen;2° de voorwaarden waaronder de spelen kunnen worden aangeboden en welke minstens betrekking hebben op de registratie en identificatie van de speler, de controle van de leeftijd, de aangeboden spelen, de spelregels, de wijze van betaling en de wijze van verdeling van prijzen;3° de nadere regels van toezicht op en controle van de geëxploiteerde kansspelen en die minstens betrekking hebben op de voorwaarde dat de servers waarop de gegevens en de website-inrichting worden beheerd, zich bevinden in een permanente inrichting op het Belgisch grondgebied;4° welke spelen mogen worden uitgebaat;5° de nadere regels betreffende de informatie ten behoeve van de spelers over de wettigheid van de kansspelen via informatiemaatschappij-instrumenten; § 3. De geldigheidsduur van de aanvullende vergunningen is gekoppeld aan de respectievelijke geldigheidsduur van de vergunningen klasse A, B of F1. § 4. De commissie houdt een lijst bij van de afgegeven aanvullende vergunningen die kan worden ingezien door eenieder die daarom verzoekt ».

B.88. In de parlementaire voorbereiding van de wet van 10 januari 2010Relevante gevonden documenten type wet prom. 10/01/2010 pub. 01/02/2010 numac 2010009071 bron federale overheidsdienst justitie Wet tot wijziging van de wet van 7 mei 1999 op de kansspelen, de kansspelinrichtingen en de bescherming van de spelers, wat de Kansspelcommissie betreft type wet prom. 10/01/2010 pub. 12/02/2010 numac 2010007051 bron ministerie van landsverdediging Wet tot instelling van de vrijwillige militaire inzet en tot wijziging van verschillende wetten van toepassing op het militair personeel type wet prom. 10/01/2010 pub. 01/02/2010 numac 2010009070 bron federale overheidsdienst justitie Wet tot wijziging van de wetgeving inzake kansspelen sluiten wordt uiteengezet dat het doel van de wetgever erin bestaat de wildgroei aan online weddenschappen tegen te gaan door middel van een coherent en correct gecontroleerd vergunningsbeleid : « De opkomst van de elektronische communicatiemiddelen, zoals de mobiele telefoon, interactieve televisie en vooral het internet, heeft tot gevolg dat het veel gemakkelijker geworden is om kans- en gokspelen te beoefenen.

Hierdoor zijn ze in beginsel verboden. In de praktijk is niettemin een wildgroei ontstaan van kansspelen die aangeboden worden via internet.

De nieuwste trend is het online gokken.

Het online aanbod is erg laagdrempelig : het is op elk ogenblik toegankelijk en de speler hoeft zich niet te verplaatsen. Bovendien gebeurt het spelen volledig anoniem zodat de speler sneller kan toegeven aan een impuls om te spelen.

Het ontwerp van nieuwe kansspelwet wil de wildgroei van online spelen kanaliseren via een coherent en gecontroleerd vergunningsbeleid.

Hiertoe worden de kansspelen via internet voorbehouden aan hen die ook in de reële wereld de kansspelen uitbaten. Enkel de entiteiten die in de reële wereld over een vergunning beschikken, kunnen dezelfde activiteiten aanbieden in de virtuele wereld. Zo zal een casino-uitbater met een aanvullende vergunning enkel casinospelen via internet mogen aanbieden en bijvoorbeeld geen weddenschappen. Net als in de reële wereld zal de Kansspelcommissie ook in de virtuele wereld het correcte spelverloop en de organisatie van de kansspelen controleren » (Parl. St., Kamer, 2008-2009, DOC 52-1992/006, pp. 6-7).

Die interpretatie wordt bevestigd in de parlementaire voorbereiding van de bestreden bepaling : « De wetgever heeft ervoor geopteerd om in de reële wereld het inrichten van weddenschappen te onderscheiden van het aannemen van de weddenschappen, zodat respectievelijk twee verschillende vergunningen in artikel 25 van de Kansspelwet voorhanden zijn. De F1-vergunning wordt toegekend aan de inrichter van de weddenschappen, de F2-vergunning aan de persoon die de weddenschappen van de inrichter aanbiedt aan de klant. Dit onderscheid bestaat niet voor de online weddenschappen waar zowel de inrichting als de aanneming van de weddenschappen gebeurt door de F1+-vergunninghouder » (Parl. St., Kamer, 2018-2019, DOC 54-3327/004, p. 19).

B.90. Aangezien het op het verkeerde uitgangspunt berust volgens hetwelk de vergunning F1+ het aannemen van weddenschappen via instrumenten van de informatiemaatschappij niet mogelijk maakt, is het vierde middel in de zaak nr. 7296 niet gegrond.

B.92. De verzoekende partij in de zaak nr. 7280 leidt een eerste middel af uit de schending, door die bepaling, van de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, van het grondwettelijk beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie en van het grondwettelijk evenredigheidsbeginsel, al dan niet in samenhang gelezen met artikel 14 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens en met artikel 26 van het Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten. Zij doet gelden dat de bestreden bepaling een onverantwoord verschil in behandeling doet ontstaan tussen de meerderjarigen die ouder zijn dan 21 jaar en de meerderjarigen die jonger zijn dan 21 jaar en dat zij een onverantwoord verschil in behandeling doorvoert tussen de diverse spelen die in de vaste kansspelinrichtingen klasse IV worden geëxploiteerd.

B.93. Volgens de rechtspraak van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens heeft artikel 14 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens geen autonome werking omdat het enkel geldt voor het « genot van de rechten en vrijheden » welke in het Verdrag zijn vermeld (EHRM, grote kamer, 19 februari 2013, X en anderen t. Oostenrijk, § 94).

De verzoekende partij in de zaak nr. 7280 vermeldt geen andere bepalingen van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens, in samenhang gelezen met artikel 14 ervan. Bijgevolg onderzoekt het Hof het middel niet in zoverre het is afgeleid uit de schending van artikel 14 van het Verdrag, in samenhang gelezen met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet.

B.94. In de parlementaire voorbereiding van de bestreden bepaling wordt uiteengezet : « Het is de bedoeling de praktijk van virtuele kansspelen in wedkantoren te verbieden voor personen jonger dan 21 jaar.

Vergeleken met de weddenschappen die in wedkantoren worden aangeboden, kunnen de virtuele kansspelen immers verslavender zijn voor jongeren, inzonderheid omdat die niet verbonden zijn aan een reëel sportevenement (dat beperkt is in de tijd). Het resultaat is onmiddellijk na de inzet bekend, wat impliceert dat de periode tussen de inzet en de winst zeer kort is » (Parl. St., Kamer, 2018-2019, DOC 54-3327/001, p. 15).

B.96. Het eerste middel in de zaak nr. 7280 is niet gegrond.

De exploitatie van weddenschappen of van kansspelen aan boord van de in het eerste lid bedoelde schepen is evenwel verboden van het moment dat het schip een schip/haven raakvlak heeft als bedoeld in artikel 5, 5°, van de wet van 5 februari 2007Relevante gevonden documenten type wet prom. 05/02/2007 pub. 27/04/2007 numac 2007014022 bron federale overheidsdienst mobiliteit en vervoer Wet betreffende de maritieme beveiliging sluiten betreffende de maritieme beveiliging tot het moment dat het schip het anker licht.

Gedurende het hele verblijf van het schip in de haven is de exploitatie van kansspelen of weddenschappen verboden ».

B.98. De verzoekende partijen in de zaak nr. 7296 leiden een eerste middel af uit de schending van de artikelen 10, 11 en 23 van de Grondwet door die bepaling.

In een derde onderdeel doen zij gelden dat de bestreden bepaling een aanzienlijke achteruitgang van het niveau van bescherming van de gezondheid van de spelers met zich meebrengt en dat die achteruitgang niet wordt verantwoord door een reden van algemeen belang.

B.99. Het Hof onderzoekt in de eerste plaats het eerste onderdeel van het middel.

B.100. In de parlementaire voorbereiding wordt uiteengezet : « Het regeerakkoord van 10 oktober 2014 bepaalt dat ' de regering een regeling [zal] uitwerken om internationale cruiseschepen, die uitgerust zijn met een casino en/of kansspelen, toe te laten om in onze territoriale wateren kansspelen of weddenschappen te exploiteren, tot op het moment waarop zij voor anker gaan (in de haven) '.

Dit artikel geeft uitvoering aan dat gedeelte van het regeerakkoord.

Dit artikel bepaalt dat de wet op de kansspelen niet van toepassing is op internationale passagiersschepen die de Belgische territoriale wateren aandoen en die aan boord kansspelen of weddenschappen aanbieden.

Deze uitzondering maakt dat internationale cruiseschepen hun kansspelen of weddenschappen aan boord kunnen blijven aanbieden wanneer zij de Belgische territoriale wateren aandoen, totdat het schip een schip/haven raakvlak heeft. Artikel 5, 5°, van de wet van 5 februari 2007Relevante gevonden documenten type wet prom. 05/02/2007 pub. 27/04/2007 numac 2007014022 bron federale overheidsdienst mobiliteit en vervoer Wet betreffende de maritieme beveiliging sluiten betreffende de maritieme beveiliging definieert het schip/haven raakvlak als volgt : ' interacties die plaatsvinden wanneer een schip rechtstreeks en onmiddellijk betrokken is bij acties die gepaard gaan met de verplaatsing van personen of goederen, dan wel verlening van havendiensten aan of vanuit het schip '. De schip/haven interactie impliceert dat het schip onder volledige Belgische jurisdictie valt zodra het plaatsvindt.

De uitzondering geldt enkel voor cruiseschepen met onschuldige doorvaart in de Belgische territoriale wateren. Enkel de schepen die de territoriale zee naar de haven van bestemming oversteken zijn immers gemachtigd hun kansspelen en weddenschappen aan boord te exploiteren gedurende die oversteek. De exploitatie van de kansspelen of weddenschappen aan boord is verboden indien het schip voor anker gaat in de territoriale wateren.

Artikel 17 van het Zeerechtverdrag, ondertekend te Montego Bay (Jamaica) op 10 december 1982, bepaalt dat schepen van alle Staten, ongeacht of zij kuststaten zijn of niet, het recht van onschuldige doorvaart door de territoriale zee [genieten]. Die onschuldige doorvaart beoogt het varen door de territoriale zee [met de bedoeling] de binnenwateren binnen of uit te varen of zulk een rede of havenvoorziening aan te lopen (artikel 18.1.b), van het verdrag).

De exploitatie van weddenschappen of kansspelen is verboden gedurende het hele verblijf van het schip in de haven. Die schepen mogen immers niet gaan fungeren als ' nieuwe kansspelinrichtingen '.

Er is voorzien in een geldboete in geval van niet-naleving van de voorwaarden omschreven in artikel 3ter van de wet op de kansspelen.

Er dient, in antwoord op de opmerkingen van de Raad van State in zijn advies 63.661/4 van 4 juli 2018, te worden verduidelijkt dat de notie ' schip/haven raakvlak ' in de zin van artikel 5, 5°, van de wet van 5 februari 2007Relevante gevonden documenten type wet prom. 05/02/2007 pub. 27/04/2007 numac 2007014022 bron federale overheidsdienst mobiliteit en vervoer Wet betreffende de maritieme beveiliging sluiten niet beperkend kan worden geïnterpreteerd tot het louter fysiek aanmeren aan de kade. Van zodra het schip rechtstreeks en onmiddellijk betrokken is bij acties die gepaard gaan met de verplaatsing van personen of goederen, of bij verlening van havendiensten aan of vanuit het schip, wordt gesproken van een ' schip/haven raakvlak '. Ook begrepen zijn dus de situaties waarin het schip in een havensluis ligt, navigeert binnen de haven, enzovoort.

Naar aanleiding van de opmerking die de Raad van State met betrekking tot dit artikel maakte, werd in de bespreking van het artikel een en ander verduidelijkt » (Parl. St., Kamer, 2018-2019, DOC 54-3327/001, pp. 6-7).

B.101. De artikelen 17 tot 19 van het Verdrag van de Verenigde Naties van 10 december 1982 inzake het recht van de zee bepalen : « Artikel 17 Recht van onschuldige doorvaart Onder voorbehoud van dit Verdrag genieten schepen van alle Staten, ongeacht of zij kuststaten zijn of niet, het recht van onschuldige doorvaart door de territoriale zee.

Artikel 18 Betekenis van doorvaart 1. Doorvaart betekent het varen door de territoriale zee : a) zonder de bedoeling de binnenwateren binnen te varen of een buiten de binnenwateren gelegen rede of havenvoorziening aan te lopen;of b) de binnenwateren binnen of uit te varen of zulk een rede of havenvoorziening aan te lopen.2. De doorvaart dient snel en ononderbroken te zijn.Doorvaart omvat evenwel het stoppen en voor anker gaan, doch alleen voor zover zulks een onderdeel vormt van de normale navigatie of noodzakelijk wordt als gevolg van overmacht of van het feit dat het schip in nood verkeert of voor het verlenen van hulp aan in gevaar of nood verkerende personen, schepen of luchtvaartuigen.

B.104. Het eerste onderdeel van het eerste middel in de zaak nr. 7296 is gegrond.

Artikel 4 van de wet van 7 mei 2019Relevante gevonden documenten type wet prom. 07/05/2019 pub. 15/05/2019 numac 2019011970 bron federale overheidsdienst justitie Wet tot wijziging van de wet van 7 mei 1999 op de kansspelen, de weddenschappen, de kansspelinrichtingen en de bescherming van de spelers, en tot invoeging van artikel 37/1 in de wet van 19 april 2002 tot rationalisering van de werking en het beheer van de Nationale Loterij type wet prom. 07/05/2019 pub. 20/06/2019 numac 2019013277 bron federale overheidsdienst sociale zekerheid Wet tot aanpassing van verschillende wettelijke bepalingen ingevolge de overdracht van bepaalde bevoegdheden van de Federale Overheidsdienst Sociale Zekerheid naar het Rijksinstituut voor de sociale verzekeringen der zelfstandigen en houdende bepaalde terminologische aanpassingen type wet prom. 07/05/2019 pub. 31/05/2019 numac 2019012566 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet houdende instemming met het samenwerkingsakkoord van 31 augustus 2018 tussen de Federale Staat, de Vlaamse Gemeenschap, de Franse Gemeenschap en de Duitstalige Gemeenschap betreffende de coördinatie van de radiofrequenties voor radio-omroep in de frequentieband 87,5-108 MHz overeenkomstig artikel 17 van de wet van 13 juni 2005 betreffende de elektronische communicatie sluiten dient te worden vernietigd.

Aangezien de twee andere onderdelen geen aanleiding kunnen geven tot een ruimere vernietiging, dienen zij niet te worden onderzocht.

Aldus gewezen in het Frans, het Nederlands en het Duits, overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989Relevante gevonden documenten type wet prom. 06/01/1989 pub. 18/02/2008 numac 2008000108 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Bijzondere wet op het Arbitragehof sluiten op het Grondwettelijk Hof, op 9 december 2021.

De griffier, F. Meersschaut De voorzitter, P. Nihoul

Titel van het document:	Uittreksel uit arrest nr. 177/2021 van 9 december 2021 Rolnummers 7277, 7279, 7280, 7289, 7291 en 7296 In zake : de beroepen tot gehele of gedeeltelijke vernietiging van de wet van 7 mei 2019 « tot wijziging van de wet van 7 mei 1999 op de ka Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters P. Nihoul en L. Lavrysen, en de rechters(...)
Url van de betrokken pagina:	https://etaamb.openjustice.be/nl/arrest_n2021205921.html
Te verwijderen woorden:
E-mail adres:*
Opmerkingen:*
* Optionele velden

Zijn uw gegevens weergegeven op deze pagina?