11 DECEMBER 2013. - Ministeriële omzendbrief betreffende de reclameborden die dynamische boodschappen op digitale schermen uitzenden

Ter attentie van het Operationeel directoraat-generaal Wegen en Gebouwen (DGO1) van de Waalse Overheidsdienst en meer bepaald van : - Directies Wegen; - Directies Elektromechanische uitrustingen; - Wegen- en autosnelwegendistricten; - Directie Coördinatie Wegendistricten; - Directie Veiligheid van de Wegeninfrastructuren; - Directie Weguitrustingen; - Directie Gebruikersrechten; - Directie Telecommunicatie; - Directie Gesubsidieerde Wegen.

I. Context Meer en meer reclameborden in de vorm van schermen met lichtemitterende diode (de zogenaamde LED-schermen) zijn aanwezig op de wegen of in de onmiddellijke nabijheid van de wegen in België en Wallonië.

De LED-reclameborden trekken de aandacht van de weggebruikers wegens hun nieuwigheid, maar vooral omdat ze in hun omgeving opvallen door de intrinsieke kenmerken, zoals hun lichtsterkte en de steeds veranderende inhoud, meer bepaald 's nachts of in het halfdonker.

De reclameborden worden gemaakt om de aandacht van met name de voorbijrijdende bestuurders te trekken. Deze reclameborden hebben dus met name als doel de aandacht van de bestuurders van hun hoofdtaak af te leiden, namelijk hun wagen besturen.

Uit talrijke onderzoeken blijkt dat de LED-schermen de aandacht van de bestuurders meer afleiden dan reclame op traditionele borden. De meest gevraagde plaatsen om die borden op te stellen zijn dus zeer drukbezochte plaatsen, met andere woorden plaatsen waar het meest om de aandacht van de bestuurders gestreden wordt en waar het de bestuurders niet makkelijker op wordt gemaakt om hun wagen te besturen.

II. Geldende wetgeving betreffende de digitale reclameborden : - het artikel 21.6 van de Wegcode, in het specifieke geval van de autosnelwegen, verbiedt de reclametochten; - de wet van 12 juli 1956Relevante gevonden documenten type wet prom. 12/07/1956 pub. 06/07/2011 numac 2011000414 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Wet tot vaststelling van het statuut der autosnelwegen sluiten houdende het statuut van de autosnelwegen verbiedt ook alle vorm van reclame op het autosnelwegnetwerk; « Art. 10. Met het oog op het behoud, de schoonheid en de levensvatbaarheid alsook met het oog op de mogelijkheid van de wegverbreding kan de Koning, voor de uitloopstroken die hij bepaalt en waarvan de breedte niet langer dan 30 meter kan zijn vanaf de rand van de autosnelweg, reglementen betreffende de bouwwerken, de aanplantingen, de omheiningen, de opslagplaatsen, de leidingen, de luchtvaartvoorzieningen, alsook alle veranderingen van het bodemreliëf door ontgravings- en aanaardingswerken vastleggen. In deze gebieden is het verboden om affiches aan te plakken, uithangborden te plaatsen of alle andere reclame- of advertentietechnieken te gebruiken. De Minister mag aan dit verbod afwijken hetzij ten gunste van een overheidsdienst, hetzij ten gunste van de bedrijven waarvan de inrichtingen en de bouwwerken worden gevestigd krachtens de afwijking bepaald bij artikel 4, § 2. In dit laatste geval zullen de affiches, uithangborden en andere reclame- of advertentietechnieken slechts aangeplakt kunnen worden op de bouwwerken of binnen de grenzen van de toegelaten inrichtingen."; - het artikel 80.2 van de Wegcode bepaalt : "dat het op de openbare weg verboden is reclameborden, uithangborden of andere inrichtingen aan te brengen die de bestuurders verblinden, die hen in dwaling brengen, die zij het ook maar gedeeltelijk, verkeersborden voorstellen of nabootsen, die van verre met deze verkeersborden worden verward, of die op enige andere wijze de doelmatigheid van de reglementaire verkeersborden verminderen. Het is verboden een luminositeit met een rode of groene tint te geven aan alle reclameborden, uithangborden of inrichtingen die zich, binnen een afstand van 75 meter van een verkeerslicht, op minder dan 7 meter boven de grond bevinden. - het "CWATUPE" artikel 84 dat een stedenbouwkundige vergunning voorschrijft voor elke plaatsing van een reclamebord : "

Art. 84.§ 1. Niemand mag, zonder een voorafgaande schriftelijke en uitdrukkelijke stedenbouwkundige vergunning (...) : 1° op een terrein bouwen of het gebruiken voor de oprichting van één of meer vaste installaties;onder "het bouwen of plaatsen van vaste inrichtingen" wordt verstaan het oprichten van een gebouw of een constructie of het plaatsen van een inrichting, zelfs uit niet-duurzame materialen, die in de grond is ingebouwd, aan de grond is bevestigd of op de grond steun vindt ten behoeve van de stabiliteit, en bestemd is om ter plaatse te blijven staan, al kan zij ook uit elkaar genomen of verplaatst worden; 2° één of meerdere uithangborden plaatsen, of één of meerdere reclame-inrichtingen; (...) 13° een terrein doorgaans gebruiken voor : a.de opslag van één of meer afgedankte wagens, schroot, materialen of afvalstoffen; b. de plaatsing van één of meer mobiele installaties, zoals woonwagens, caravans, afgedankte voertuigen en tenten, met uitzondering van mobiele installaties die door een camping-caravaningvergunning zijn toegelaten;"; - het CWATUPE artikelen 431 tot 442 : "Algemene bouwverordening inzake uithang- en reclameborden :

Art. 434.De reclameborden zijn verboden : 1° in de gebieden bedoeld in de artikelen 177 tot 179 (lees "artikelen 36, 37 en 39") en in de natuurreservaten zoals bepaald bij de wet van 12 juli 1973Relevante gevonden documenten type wet prom. 12/07/1973 pub. 24/08/2010 numac 2010000473 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Wet op het natuurbehoud Duitse vertaling van de federale versie sluiten op de instandhouding van de natuur;2° op de onroerende goederen die, al naar gelang het geval : a) op de monumentenlijst geplaatst zijn of waarop de gevolgen van de classificatie krachtens de wet van 7 augustus 1931 op de instandhouding van de monumenten en de locaties voorlopig van toepassing zijn;b) op de beschermingslijst opgenomen of op de monumentenlijst geplaatst zijn of waarop de gevolgen van de classificatie krachtens het decreet van 17 juli 1987 houdende bescherming van het onroerend cultureel patrimonium van de Franse Gemeenschap voorlopig van toepassing zijn;3° op de door de Executieve aangeduide toeristische verbindingswegen;4° op de dakken en de gootmuren van ieder gebouw;5° op ieder overeenkomstig de bepalingen van het Wetboek van Huisvesting onbewoonbaar verklaard onroerend goed.

Art. 435.Niemand mag zonder bouwvergunning een uithang- of reclamebord op een gebouw, een installatie of een bestaand werk bevestigen, noch het er inbouwen.

Alinea 1 is niet van toepassing op de plaasting, op het domein van de openbare wegen, van de in artikel 192, 3°, f (lees "artikelen 262, 12°, J") bedoelde aanplak- en reclameborden.".

Nochtans, opgemerkt dient te worden dat het artikel 262.12.j) het plaatsen, verplaatsen of verwijderen van volgende inrichtingen voor de aanplakking of bekendmaking vrijstelt van een stedenbouwkundige vergunning op het openbaar domein : - de aanplakzuilen waarvan de schacht met een diameter van maximum 1,20 m beperkt blijft tot 3,50 m hoogte; - de aanplakborden op voeten waarvan de maximale hoogte en breedte respectievelijk niet meer dan 2,50 m en 1,70 m bedragen en waarvan de bruikbare oppervlakte niet meer dan 4 m2 per vlak bedraagt; - het decreet van 19 maart 2009Relevante gevonden documenten type decreet prom. 19/03/2009 pub. 08/05/2009 numac 2009202017 bron waalse overheidsdienst Decreet betreffende de instandhouding van het gewestelijke openbaar wegen- en waterwegendomein sluiten betreffende de instandhouding van het gewestelijk openbaar wegen- en waterwegendomein : elke bezetting van het gewestelijk openbaar wegen- en waterwegendomein moet voorafgankelijk door de diensten van het Gewest toegestaan worden.

Bijgevolg vormt een bezetting van het openbaar domein, die niet toegelaten is en/of die niet in overeenstemming met het gebruik van het openbaar domein is, een overtreding in de zin van het artikel 5, § 2, van het voornoemde decreet.

III. Voorwerp van deze omzendbrief Deze omzendbrief strekt ertoe, de plaatsing van reclameborden te regelen die op het Waals gewestelijk openbaar domein dynamische boodschappen op digitale schermen verspreiden (tegenwoordig is de LED slechts één van de voornaamste gebruikte technologieën), ten gevolge van de opportuniteit die door het eerder vermelde decreet van 19 maart 2009Relevante gevonden documenten type decreet prom. 19/03/2009 pub. 08/05/2009 numac 2009202017 bron waalse overheidsdienst Decreet betreffende de instandhouding van het gewestelijke openbaar wegen- en waterwegendomein sluiten gegeven wordt.

In afwachting van de vaststelling van een gepaste regeling door de Ministers bevoegd voor stedenbouw en beheer van de gemeentelijke wegen, wordt het Operationeel directoraat-generaal Wegen en Gebouwen (DGO1) van de Waalse Overheidsdienst ook verzocht om een advies uit te brengen dat zich op de in deze ministeriële omzendbrief vastgelegde regels baseert, als ze om advies wordt gevraagd in het kader van de toekenning van een stedenbouwkundige vergunning voor dit soort scherm zowel op het privé- als op het openbaar domein. 1. Soorten wegen waar het verbod geldt : Het plaatsen van reclameborden met dynamische boodschappen op digitale schermen is verboden : A) op het openbaar domein der autosnelwegen - handhaving van het verbod om reclameborden te plaatsen en dus LED-reclameborden (art.10 van de wet van 12 juli 1956Relevante gevonden documenten type wet prom. 12/07/1956 pub. 06/07/2011 numac 2011000414 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Wet tot vaststelling van het statuut der autosnelwegen sluiten) te plaatsen met uitzondering van de borden die tot een publieke overheid behoren en die exclusief boodschappen van algemeen nut voor de bestuurders tonen;

B) op het openbaar domein der wegen voor autovoertuigen (maximumsnelheid 120 of 90 km/u) - verbod om reclameborden te plaatsen met uitzondering van de borden die tot een publieke overheid behoren en die exclusief boodschappen van algemeen nut voor de bestuurders tonen; 2. Vergunning van de Waalse Overheidsdienst (SPW) : Buiten beide voornoemde wegen soorten moet het plaatsen van reclameborden met dynamische boodschappen op digitale schermen het voorwerp uitmaken van een vergunning van het betrokken wegendistrict van de Waalse Overheidsdienst voor een bepaalde periode (die langer dan 10 jaar kan zijn). De modaliteiten van deze installatie moeten dan goed in het vergunningsdocument vastgelegd worden en namelijk de verplichting bevatten een kwaliteitscontrole van het bord om de 5 jaar te laten uitvoeren door een erkend orgaan (ten laste van de eigenaar van het bord). 3. Plaatsing : Er wordt geen vergunning afgeleverd als de plaatsing en/of de oriëntatie van het reclamebord met een dynamische boodschap op digitaal scherm klaarblijkelijk tot verwarring met een verkeersteken kan leiden, de zichtbaarheid van de gebruikers van de openbare weg kan belemmeren of hen in gevaar kan brengen. De vergunning wordt voor de installatie van dit soort borden niet toegekend : - in een bocht; - op minder dan 75 m van een kruispunt; - op minder dan 75 m van een oversteekplaats; - op minder dan 75 m van scholen, bejaardentehuizen, verzorgingsinstellingen, instellingen die massabewegingen kunnen veroorzaken of die feestelijke evenementen organiseren.

Bovendien moeten de schermen op een minimumhoogte van 5 meter geplaatst worden en het scherm mag niet groter zijndan 10 m2.

Ten slotte verdient het aanbeveling, de dynamische borden met een minimumafstand van 500 meter van elkaar te plaatsen. 4. Verspreide boodschappen : Het is strikt verboden dat de schermen een inhoud verspreiden met : - een afbeelding van verkeersborden; - boodschappen tegen de openbare orde; - flikkerende beelden of delen ervan beelden; - videofragmenten; - boodschappen waarvan de duur korter is dan 15 seconden; - boodschappen in reeksen (bijvoorbeeld : een boodschap gedurende 20 sec. en het vervolg op de volgende boodschap); - boodschappen die tot een realtime interactie brengen.

Tussen de boodschappen mogen er geen speciale effecten getoond worden, en elke overgang gebeurt met een zwart bord van maximum 2 seconden. 5. Helderheid : De helderheid van het scherm moet automatisch aangepast worden in functie van het omgevingslicht (via een meting per foto-elektrische cel).De aanvaarde luminescentie moet laag genoeg zijn om de bestuurders nooit te hinderen en mag niet hoger zijn dan de uitstraling van een gewoon goed verlicht bord.

Er bestaan verschillende normen inzake fotometrie en verlichtingsmaatregelen. Gelet op de evoluerende normen door de onophoudelijke technologische evolutie op dat vlak zal de Directie Weguitrustingen van het Operationeel directoraat-generaal Wegen en Gebouwen (DGO1) van de Waalse Overheidsdienst de aanvaarde normen op en in de nabijheid van het gewestelijk openbaar wegendomein aan de betrokken besturen moeten meedelen.

De leverancier van het scherm zal dus een door een erkende instelling afgegeven attest bij zich moeten hebben om te bevestigen dat de fotometrische kenmerken van het scherm de op het ogenblik van de afgifte vergunning vastgestelde normen naleven. 6. Werkingsuren : Om redenen van elektriciteitsverbruik (milieu), visuele en lichtvervuiling voor de omwonenden, en rekening houdend met het feit dat het aantal voertuigen tijdens de nachturen kleiner is, moeten de reclameborden met dynamische boodschap op digitale schermen tussen 23 u en 6 u uitgeschakeld worden. Een uitzondering wordt gemaakt als het bord reclame maakt voor een handelszaak die tijdens deze uren open is en als het opgesteld is op minder dan 100 m van de handelszaak. In dit geval mag het bord tijdens de openingsuren van de handelszaak (of vanaf één uur vóór de opening tot één uur na de sluiting) in werking blijven. 7. Verscheidene verplichtingen : - de gegevens van de eigenaar van het scherm op zichtbare wijze op de bordstructuur te vermelden; - voor de eigenaar van het bord, een verzekeringspolis af te sluiten ter dekking van zijn burgerlijke aansprakelijkheid bij schade veroorzaakt door het bord; - dat het bord automatisch wordt uitgeschakeld of een homogeen zwart beeld vertoont in geval van functiestoornis. 8. Domaniale politie : De Domaniale politie zal regelmatig controles uitvoeren om de in deze omzendbrief vernoemde voorwaarden maar ook de huidige wetgeving te doen naleven, en dit in perfecte samenwerking met de wegendistricten van de Waalse Overheidsdienst en de Gemeenten. Namen, 11 december 2013.

De Minister van Openbare Werken, Landbouw, Landelijke Aangelegenheden, Natuur, Bossen en Erfgoed, C. DI ANTONIO