12 MEI 2021. - Ministerieel besluit waarbij de gehele Sint-Petrus-en-Pauluskerk te Waasten, met inbegrip van de onroerende goederen door inlijving en door bestemming, alsmede bepaalde cultuurgoederen, wegens hun architectonische, artistieke, gedenkwaardige en technische belangen, die voldoen aan de criteria van authenticiteit, integriteit, representativiteit en zeldzaamheid, als monument worden aangewezen

De Minister van Patrimonium, Gelet op het Waals Erfgoedwetboek, inzonderheid op de artikelen 16 tot 19;

Gelet op het besluit van de Waalse Regering van 13 september 2019Relevante gevonden documenten type besluit van de waalse regering prom. 13/09/2019 pub. 23/09/2019 numac 2019204305 bron waalse overheidsdienst Besluit van de Waalse Regering tot vaststelling van de verdeling van de ministeriële bevoegdheden en tot regeling van de ondertekening van haar akten sluiten tot vaststelling van de verdeling van de ministeriële bevoegdheden en tot regeling van de ondertekening van haar akten;

Gelet op het besluit van de Waalse Regering van 26 september 2019Relevante gevonden documenten type besluit van de waalse regering prom. 26/09/2019 pub. 07/10/2019 numac 2019204496 bron waalse overheidsdienst Besluit van de Waalse Regering tot regeling van de werking van de Regering sluiten tot regeling van de werking van de Waalse Regering;

Gelet op het koninklijk besluit van 22 oktober 1973 waarbij twee polychrome graven in de crypte van de toren van de Sint-Petrus-en-Pauluskerk wegens hun historische en artistieke waarde als monument zijn aangewezen;

Gelet op het verzoek van de gemeente Komen-Waasten van 25 mei 2020 om de Sint-Petrus-en-Pauluskerk te Waasten op de monumentenlijst op te nemen;

Gelet op het ministerieel besluit van 26 oktober 2020Relevante gevonden documenten type ministerieel besluit prom. 26/10/2020 pub. 20/11/2020 numac 2020043656 bron waalse overheidsdienst Ministerieel besluit tot wijziging van het ministerieel besluit van 29 september 2020 tot aanwijzing van de leden van het adviescomité voor de opvang in een gemeenschapscentrum van uithandengegeven jongeren sluiten tot opening van de onderzoeksprocedure met het oog op de aanwijzing als monument van het gehele gebouw en meubilair van de Sint-Petrus-en-Pauluskerk te Waasten, te weten de kroonluchter in Art Deco stijl, de preekstoel, de altaren, de doopvont, de glas-in-loodramen, het orgel, de kandelaars, de marmeren lessenaar, de communiebanken, de biechtstoelen, het koorgestoelte en de beelden, en voor de eventuele instelling van een beschermingszone rond het goed, met inbegrip van het abdijplein en de archeologische site van de voormalige abdij en het mottekasteel, waarvan op 30 november 2020 kennis werd gegeven aan de overheden bedoeld in artikel 17, § 2 van het Waals Erfgoedwetboek;

Gelet op het gunstige, met redenen omkleed advies, dat de gemeenteraad van Komen-Waasten heeft uitgebracht op zijn vergadering van 8 februari 2021;

Gelet op het gunstige met redenen omkleed, advies van de Koninklijke Commissie voor Monumenten, Landschappen en Opgravingen, uitgebracht in de vergadering van de Afdeling Monumenten van 9 februari 2021;

Gelet op de evaluatiefiche die in september 2020 door het "Agence wallonne du Patrimoine" (Waals Erfgoedagentschap) werd opgesteld;

Overwegende dat bovengenoemd ministerieel besluit van 26 oktober 2020Relevante gevonden documenten type ministerieel besluit prom. 26/10/2020 pub. 20/11/2020 numac 2020043656 bron waalse overheidsdienst Ministerieel besluit tot wijziging van het ministerieel besluit van 29 september 2020 tot aanwijzing van de leden van het adviescomité voor de opvang in een gemeenschapscentrum van uithandengegeven jongeren sluiten is bekendgemaakt en betekend overeenkomstig artikel 17, § 2, van het Waals Erfgoedwetboek;

Overwegende dat een openbaar onderzoek is georganiseerd van 14 december 2020 tot en met 7 januari 2021 (de schorsingsperiode tussen 24 december en 1 januari niet meegerekend), overeenkomstig artikel 17, § 4, zesde lid, van het Waals Erfgoedwetboek;

Overwegende dat uit de notulen van het openbaar onderzoek van 7 januari 2021 blijkt dat de modaliteiten van het openbaar onderzoek bedoeld in artikel 17, § 4, van het Waals Erfgoedwetboek zijn nageleefd;

Overwegende dat het gemeentebestuur in het kader van het openbaar onderzoek in deze periode twee schriftelijke klachten heeft ontvangen: - een e-mail van de eigenaar van verscheidene gronden in het beschermingsgebied, vergezeld van een petitie met de handtekeningen van elf naburige eigenaars wier gronden in het voorgestelde beschermingsgebied zijn gelegen; - een brief van een advocaat met grepen namens verscheidene eigenaars van grond binnen het voorgestelde beschermingsgebied;

Overwegende dat de ondertekenaars van de petitie niet gekant zijn tegen de klassering van de Sint-Petrus-en-Pauluskerk, maar de instelling van de beschermingszone betwisten en verzoeken de burgemeester en de leden van het schepencollege hun standpunt te herzien en alleen een verzoek in te dienen voor de eventuele klassering van de Sint-Petrus-en-Pauluskerk als monument, en wel om de volgende redenen: De omtrek van de beschermingszone is veel te groot in verhouding tot de kerk;

De woningen aan de achterzijde van de kerk hebben geen invloed op het uitzicht op de kerk, ze worden niet gezien;

De huizen aan het Abdijplein hebben geen gevels van een stijl waarvan de verandering het totaalbeeld van de kerk zou kunnen schaden;

In geval van werkzaamheden zullen, naast de aanvraag bij de stedenbouwkundige diensten, de woningen in de beschermingszone worden gecontroleerd door de "AWaP" en, indien nodig, door de "CRMSF";

Het terrein van de voormalige abdij en het mottekasteel bevinden zich in een landbouwgebied;

Eigendommen die in de beschermingszone zijn opgenomen, zijn opgenomen ad vitam eternam;

In de notulen van de gemeenteraadsvergadering van 25.05.2020 wordt geen melding gemaakt van een beschermingszone;

Overwegende dat de klachten en opmerkingen in de brief van de advocaat afkomstig zijn van de eigenaars van de kadastrale percelen van de gemeente Komen-Waasten, 5e afdeling, sectie C, nrs. 370L, C372A, C381W, C381T, C381P, C368B en C369H; dat de eisers zich niet verzetten tegen de indeling van de Sint-Petrus-en-Pauluskerk, maar dat zij om de volgende redenen eisen dat de kadastrale percelen waarvan zij eigenaar zijn, uit de omtrek van het beschermingsgebied worden geschrapt: De percelen liggen aan de achterzijde van de kerk en het is niet waarschijnlijk dat er een ontwikkeling zal plaatsvinden die schadelijke uitzichten op het pand zou genereren en een dergelijke ontwikkeling, wat die ook moge zijn, zou, gezien de ligging van de percelen, de samenhang van de begrenzing niet ondermijnen; de percelen 370L en 372A hebben geen bestaand uitzicht op de kerk, zodat een nieuwe ontwikkeling daar geen invloed op zou hebben;

Een klein deel van de percelen 381P, 370L en 372A ligt in groengebieden en is derhalve niet geschikt voor bebouwing. Dit is een bescherming die reeds door het gewestplan wordt geboden;

De percelen 381T en 381P liggen onder de kerk, zodat alleen een gebouw van meer dan 14 m. hoog over de gehele diepte van het perceel, d.w.z. +/- 24 m., het uitzicht naar het eigendom zou kunnen blokkeren. Een dergelijke hoogte kan echter niet worden overwogen, omdat dit in strijd zou zijn met de goede ontwikkeling van het gebied, rekening houdend met de bestaande hoogte van de bebouwde omgeving;

Een eventuele aanleg op deze percelen zou geen afbreuk doen aan de doelstelling om het goed in een passende bebouwde of onbebouwde omgeving te laten voortbestaan, en derhalve zou het schrappen van de percelen 370L, 372A, 381W, 381T, 381P, 368B en 369H geen nadelige gevolgen hebben voor het te beschermen gebied, noch zou het de uitzichten naar en vanuit de kerk in gevaar brengen.

Gelet op het gunstige, met redenen omkleed advies, dat de gemeenteraad van Komen-Waasten heeft uitgebracht op zijn vergadering van 8 februari 2021;

Overwegende dat de Gemeentelijke Raad op de bovenstaande eisen antwoordt dat: De instelling van een beschermingszone is noodzakelijk en maakt het mogelijk : - om het uitzicht van de kerk op de rivier en het panorama van het gebouw vanaf de Leie te beschermen; - om de harmonieuze stedelijke ruimte te behouden (Abdij Plein); - de archeologische overblijfselen onder het gebouw, namelijk de ruïnes van de oude abdij en het mottekasteel te omvatten;

Gronden in een landbouwzone mogen onder bepaalde voorwaarden worden bebouwd (bouw of werkzaamheden voor landbouwdoeleinden of in verband met diversificatie-activiteiten en bepaalde werkzaamheden die zijn vrijgesteld van een stedenbouwkundige vergunning); de opneming van deze gronden in de beschermingszone zou een aanvullende en andere kijk op het gebruik van deze gronden van hoge archeologische waarde mogelijk maken;

De gronden die in de omtrek van de eventuele beschermingszone liggen en in het gewestplan in een habitatzone zijn gelegen, blijven bebouwbaar indien deze zone wordt ingesteld; het spreekt echter vanzelf dat de bouwprojecten die daar zullen worden overwogen, qua inplanting, omvang en architectuur harmonieus in de bebouwde en onbebouwde context zullen moeten worden ingepast;

Als de beschermingszone zoals gepland wordt ingesteld, zal elk stedenbouwkundig project moeten worden ontworpen in overleg met de "AWaP" en de "CRMSF", zoals bepaald in het erfgoedwetboek, en zal hun advies ook moeten worden gevraagd in het kader van vergunningsaanvragen;

Het zou ongepast zijn de percelen die binnen deze omtrek vallen en aan de eisers toebehoren, te verwijderen; dit zou het geplande beschermingsgebied namelijk versnipperen en het zijn uniciteit en homogeniteit doen verliezen;

Gelet op het gunstige met redenen omkleed, advies van de Koninklijke Commissie voor Monumenten, Landschappen en Opgravingen, uitgebracht in de vergadering van de Afdeling Monumenten van 9 februari 2021;

Overwegende dat de Sint-Petrus-en-Pauluskerk van architectonisch belang is omdat de architectuur van de kerk verschillende stilistische invloeden weerspiegelt, waardoor het een zeldzaam voorbeeld is van een mengeling van neoromaanse, neobyzantijnse en art-decostijlen;

Overwegende dat het gebouw zijn vorm, ontwerp, materialen, omgeving en functie heeft behouden;

Overwegende dat het goed volledig en homogeen is en dat de functionaliteit altijd leesbaar is;

Overwegende het feit dat het goed gebaseerd is op een bepaald plan;

Overwegende dat de Sint-Petrus-en-Pauluskerk van artistiek belang is omdat de versiering en het meubilair volledig bewaard zijn gebleven, dat het om het oorspronkelijke meubilair gaat dat voor deze kerk is ontworpen en dat het meubilair op coherente wijze is ontworpen en getuigt van de geest van zijn tijd;

Overwegende dat de Sint-Petrus-en-Pauluskerk van technisch belang is omdat de creatie van liturgisch meubilair in gevlamd keramiek getuigt van de perfecte beheersing van het zogenaamde "reactie"-procédé door de ateliers Helman;

Overwegende dat het gebruik van beton voor de gewelven en koepels van de kerk een technologische prestatie voor die tijd is;

Overwegende dat de kerk van de Sint-Petrus-en-Pauluskerk van gedenkwaardig belang is omdat zij werd ontworpen om de materialen van de oude kerk die tijdens de bombardementen van 1915 werd verwoest, in de verf te zetten;

Overwegende dat, gezien haar architectonische programma, haar ontwerp en de perfecte integratie van haar meubilair, de Sint-Petrus-en-Pauluskerk uniek is in haar soort;

Overwegende dat artikel 3, 7°, a) van het Waals Erfgoedwetboek de aanwijzing als monument toestaat van roerende goederen die cultuurgoederen vormen, met name aanvullende uitrusting en decoratieve elementen, op voorwaarde dat de genoemde cultuurgoederen een integrerend deel uitmaken van het geklasseerde goed;

Overwegende dat het liturgisch meubilair werd ontworpen voor de Sint-Petrus-en-Pauluskerk en dit sinds de realisatie van de plannen van het gebouw;

Overwegende dat de volgende elementen van het meubilair van de Sint-Petrus-en-Pauluskerk, los van hun eventuele roerende aard in de ogen van het burgerlijk recht, een aanvullende uitrusting en decoratieve elementen vormen die een integrerend deel uitmaken van de Sint-Petrus-en-Pauluskerk: - de centrale kroonluchter in Art Deco stijl; - de preekstoel; - het hoogaltaar in het koor van het gebouw; - het zijaltaar gewijd aan de Maagd; - het zijaltaar gewijd aan Sint Petrus; - de doopvont; - de glas-in-loodramen; - de orgels; - de kandelaars; - de marmeren lessenaar; - de communiebanken; - de biechtstoelen; - het koorgestoelte;

Overwegende dat de communiebanken, de marmeren lessenaar, de preekstoel, de altaren en de biechtstoelen speciaal zijn ontworpen door de architecten van het gebouw en in gevlamd keramiek zijn vervaardigd door de ateliers "Helman", zodat deze decoratieve elementen de homogeniteit van het algemene ontwerp van de Sint-Petrus-en-Pauluskerk versterken;

Overwegende dat de marmeren lessenaar bewaard is gebleven voor vernietiging tijdens de bombardementen van de Eerste Wereldoorlog die de Romaanse kerk verwoestten;

Overwegende dat het orgel, de glas-in-loodramen van hoge kwaliteit en de centrale kroonluchter, vervaardigd door een plaatselijke ambachtsman, eigentijds zijn met de bouw van het gebouw en bijdragen tot de kwaliteit van dit Art Deco manifest;

Overwegende dat de doopvonten bewaard zijn gebleven voor vernietiging tijdens de bombardementen van de Eerste Wereldoorlog die de romaanse kerk verwoestten en dat zij een centrale plaats innemen in de doopkapel;

Overwegende dat de beeldhouwer L. Gombette in 1714 voor de abdijkerk van Waasten vierentwintig rijkelijk gebeeldhouwde koorgestoelte heeft gemaakt, dat de Sint-Petrus-en-Pauluskerk er thans negentien herbergt en dat deze laatste zijn geïntegreerd in de traveeën en de armen van het transept van de kerk;

Overwegende dat deze eigendommen decoratieve elementen vormen die door hun aard verbonden zijn met de Sint-Petrus-en-Pauluskerk en bijdragen tot de bepaling van de artistieke en herdenkingswaarde ervan, zodat deze eigendommen ook door de beschermingsmaatregel moeten worden beschermd;

Overwegende dat, om het panorama dat het gebouw vanaf de Leie biedt te behouden en om de harmonieuze stedenbouwkundige ruimte in stand te houden, een beschermingszone rond het goed moet worden ingesteld die het Abdijplein en de archeologische site van de voormalige abdij en het mottekasteel omvat, Overwegende dat tijdens het openbaar onderzoek klachten zijn ingediend over de omvang van het beschermingsgebied;

Overwegende dat de regeling die van toepassing is op goederen in een beschermingsgebied minder restrictief is dan de regeling die van toepassing is op geclassificeerde goederen, op goederen die zijn opgenomen in de vrijwaringslijst of op goederen ten aanzien waarvan voorlopige classificatie-effecten zijn vastgesteld;

Overwegende dat de verplichting om het eenvoudig advies van het "Agence wallonne du Patrimoine" (Waals Erfgoedagentschap) te vragen in het kader van de procedure voor het onderzoek van een aanvraag voor een vergunning of certificaat, overeenkomstig artikel 25 van het Waals erfgoedwetboek, niet van dien aard is dat de rechten van de eigenaars van de kadastrale percelen die in de geplande beschermingszone gelegen zijn, op onevenredige wijze worden aangetast;

Overwegende dat een beschermingszone later kan worden gewijzigd overeenkomstig artikel 23 van het Waals erfgoedwetboek;

Overwegende dat uit hoofde van het beginsel van de autonomie van het administratief toezicht de beslissing over de afbakening van een beschermingszone niet kan worden gebaseerd op gronden die binnen de werkingssfeer van een ander administratief toezicht vallen, namelijk het administratief toezicht inzake ruimtelijke ordening, en uitsluitend moet worden gebaseerd op gronden die binnen de werkingssfeer van het administratief toezicht inzake de bescherming van het erfgoed vallen;

Overwegende dat een beschermingsgebied in artikel 3, 8°, van het Waals Erfgoedwetboek wordt gedefinieerd als "het gebied dat is vastgesteld rond een geklasseerd of geklasseerd onroerend goed en is afgebakend door een omtrek die is vastgesteld volgens de eisen van de geïntegreerde instandhouding van dit onroerend goed";

Overwegende dat artikel 3, 2°, van het Waals Erfgoedwetboek het begrip geïntegreerde conservatie definieert als de conservatie van een goed met inachtneming van de kenmerken die de bescherming van het goed rechtvaardigden, waarin alle wettelijke maatregelen zijn verenigd die tot doel hebben hetzij de continuïteit van het goed te verzekeren, hetzij ervoor te zorgen dat het goed in een passende bebouwde of onbebouwde omgeving in stand wordt gehouden, hetzij een passende bestemming voor het goed te bepalen teneinde het op duurzame wijze aan te passen aan de sociale, economische, demografische, energetische, ecologische of mobiliteitsbehoeften van de gemeenschap;

Overwegende dat de Raad van State in zijn rechtspraak reeds heeft geoordeeld dat het beschermingsgebied een soort bufferzone vormt die bijdraagt tot de geïntegreerde instandhouding van het beschermde goed;

Overwegende dat de grenzen van het beschermingsgebied opnieuw zijn bezien naar aanleiding van de opmerkingen die tijdens het openbaar onderzoek zijn gemaakt;

Overwegende dat besloten is de omtrek van het beschermingsgebied te beperken tot de kadastrale percelen waarop eventuele bouwwerken een rechtstreeks visueel effect op de kerk kunnen hebben;

Overwegende dat de kadastrale percelen die grenzen aan het Abdijplein binnen de omtrek van het beschermingsgebied zijn gehouden, in die zin dat de wijziging van de constructies die op deze percelen zijn gesitueerd een direct visueel effect op de kerk kan hebben;

Overwegende dat de kadastrale percelen die grenzen aan het abdijplein overeenkomen met de kadastrale percelen van de gemeente Komen-Waasten, 5e afd. Sectie C, percelen nrs. 328N, 328G, 331L 331K, 331H, 332E, 334G, 345B, 339E, 342D, 343N, 343L, 343G, 358G, 358B2, 366T, 381S, 385A, 409G, 411E, 410D, 412L, 412M, 413N;

Overwegende dat de voorgevels van de gebouwen op deze kadastrale percelen niet van intrinsiek belang hoeven te zijn om in de omtrek van een beschermingsgebied te worden opgenomen;

Overwegende dat de opneming van deze kadastrale percelen in het beschermingsgebied tot doel heeft bij te dragen tot de geïntegreerde instandhouding van de kerk door een bufferzone te creëren die ervoor moet zorgen dat het eigendom in een passende bebouwde omgeving blijft Overwegende dat de kadastrale percelen van de gemeente Komen-Waasten, 5e afdeling, sectie C, nrs. 380B, 380/2, 381V, 388R, 388X en 388V eveneens binnen de omtrek van het beschermingsgebied zijn gehouden, teneinde het behoud van het panorama dat het gebouw vanaf de Leie biedt, te waarborgen;

Overwegende dat de percelen waarop de mottekasteel en de ruïnes van de voormalige abdij zijn gelegen, binnen de omtrek van het beschermingsgebied behouden blijven omdat zij deel uitmaken van de geschiedenis van het gebied en van de kerk, welke laatste op de ruïnes van de abdij is herbouwd;

Overwegende ook dat het zuidelijke deel van het kadastrale perceel van de gemeente Komen-Waasten, 5e afdeling, sectie C, nr. 380B, waarop het mottekasteel is gelegen, een rechtstreeks uitzicht op de kerk biedt, met name vanaf de oevers van de Leie;

Overwegende dat, gelet op het kadastrale perceelsysteem en de moeilijkheid om de omtrek van een beschermingsgebied anders dan met behulp van het kadastrale perceelsysteem te bepalen, het kadastrale perceel van de gemeente Komen-Waasten, 5e afdeling, sectie C, nr. 380B, in zijn geheel in de omtrek van het beschermingsgebied moet worden opgenomen;

Overwegende dat de kadastrale percelen van de gemeente Komen-Waasten, 5e afdeling, sectie C, nrs. 334H, 343M, 358M, 358N, 358P, 358R, 358S, 358T, 358V, 358W, 358X, 358Y, 356F, 371A, 367E, 367F, 370K, 381M, alsmede die van de eisers, te weten de kadastrale percelen nrs. 370L, 372A, 381W, 381T, 381P, 368B en 369H zijn derhalve niet opgenomen in de omtrek van het beschermingsgebied, aangezien deze kadastrale percelen niet bijdragen tot de geïntegreerde instandhouding van de Sint-Petrus-en-Pauluskerk, gezien de afwezigheid van directe visuele impact op of vanuit de kerk;

Overwegende dat de terugtrekking van deze kadastrale percelen het mogelijk maakt dat het beschermingsgebied het uitzicht van de kerk op de rivier en het panorama dat het gebouw vanaf de Leie biedt, beschermt, de harmonieuze stedelijke ruimte (Abdijplein) behoudt en de archeologische overblijfselen omvat die zich onder het gebouw bevinden, namelijk de ruïnes van de oude abdij en het mottekasteel;

Overwegende dat de verwijdering van deze kadastrale percelen niet leidt tot een versnippering van het beschermingsgebied, dat een homogeen blok vormt, en de omtrek van het beschermingsgebied coherenter maakt met het oog op de doelstelling van geïntegreerde instandhouding, Besluit :

Artikel 1.De gehele Sint-Petrus-en-Pauluskerk te Waasten wordt als monument aangewezen wegens zijn architectonische, artistieke, gedenkwaardige en technische belangen, die voldoen aan de criteria van authenticiteit, integriteit, representativiteit en zeldzaamheid, met inbegrip van de onroerende goederen door inlijving en door bestemming, alsmede de volgende cultuurgoederen: 1° de centrale kroonluchter in Art Deco stijl;2° de preekstoel;3° het hoogaltaar in het koor van het gebouw;4° het zijaltaar gewijd aan de Maagd;5° het zijaltaar gewijd aan Sint Petrus;6° de doopvont;7° de glas-in-loodramen;8° de orgels;9° de kandelaars;10° de marmeren lessenaar;11° de communiebanken;12° de biechtstoelen;13° het koorgestoelte; Ter informatie, het goed is gelegen in de gemeente Komen-Waasten, perceel geregistreerd in Komen-Waasten, 5e afdeling. Sectie C, perceel nr. 385 A.

Art. 2.Rond het eigendom wordt een beschermingszone ingesteld die het abdijplein en de archeologische vindplaats van de voormalige abdij en het mottekasteel omvat.

Het beschermingsgebied omvat de kadastrale percelen van de gemeente Komen-Waasten, 5e afd. Sectie C, percelen nrs. 328N, 328G, 331L 331K, 331H, 332E, 334G, 345B, 339E, 342D, 343N, 343L, 343G, 358G, 358B2, 366T, 380B, 380/2, 381S, 381V, 385A, 388X, 388R, 388V, 409G, 411E, 410D, 412L, 412M, 413N, alsmede het binnen de omtrek van het beschermingsgebied gelegen niet-aangesloten openbaar domein, overeenkomstig het bijgevoegde plan.

Ter informatie worden deze kadastrale percelen geïdentificeerd aan de hand van de kadastrale perceelskaart zoals die op 1 december 2020 bestaat.

Namen, 12 mei 2021.

De Minister van Patrimonium, V. DE BUE

Voor de raadpleging van de tabel, zie beeld