GRONDWETTELIJK HOF

Uittreksel uit arrest nr. 14/2017 van 9 februari 2017 Rolnummer 6337 In zake : de prejudiciële vraag betreffende de artikelen 21, § 1, en 30 van het decreet van het Vlaamse Gewest van 16 januari 2004 op de begraafplaatsen en de lijkbezorging en artikel 22, § 1, van de wet van 20 juli 1971Relevante gevonden documenten type wet prom. 20/07/1971 pub. 19/08/2009 numac 2009000536 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Wet tot instelling van gewaarborgde gezinsbijslag. - Officieuze coördinatie in het Duits sluiten op de begraafplaatsen en de lijkbezorging, gesteld door de Vrederechter van het kanton Herne-Sint-Pieters-Leeuw, zetel Sint-Pieters-Leeuw.

Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters E. De Groot en J. Spreutels, en de rechters L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, F. Daoût, T. Giet en R. Leysen, bijgestaan door de griffier F. Meersschaut, onder voorzitterschap van voorzitter E. De Groot, wijst na beraad het volgende arrest : I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging Bij vonnis van 14 januari 2016 in zake de stad Brussel tegen de gemeente Sint-Pieters-Leeuw en in zake de gemeente Sint-Pieters-Leeuw tegen het Vlaamse Gewest en het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest, waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is ingekomen op 18 januari 2016, heeft de Vrederechter van het kanton Herne-Sint-Pieters-Leeuw, zetel Sint-Pieters-Leeuw, de volgende prejudiciële vraag gesteld : « Schenden de artikelen 21, § 1 en 30 van het decreet van 16 januari 2004Relevante gevonden documenten type decreet prom. 16/01/2004 pub. 10/02/2004 numac 2004035175 bron ministerie van de vlaamse gemeenschap Decreet op de begraafplaatsen en de lijkbezorging sluiten op de begraafplaatsen en de lijkbezorging (B.S. 10 februari 2004) en/of artikel 22, § 1, van de wet van 20 juli 1971Relevante gevonden documenten type wet prom. 20/07/1971 pub. 19/08/2009 numac 2009000536 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Wet tot instelling van gewaarborgde gezinsbijslag. - Officieuze coördinatie in het Duits sluiten op de begraafplaatsen en lijkbezorging (B.S. 3 augustus 1971) zoals vervangen bij wet van 20 september 1998Relevante gevonden documenten type wet prom. 20/09/1998 pub. 28/10/1998 numac 1998000628 bron ministerie van binnenlandse zaken Wet tot wijziging van de wet van 20 juli 1971 op de begraafplaatsen en de lijkbezorging sluiten (B.S. 28 oktober 1998) de regels die door of krachtens de Grondwet zijn vastgesteld voor het bepalen van de onderscheiden bevoegdheden van de Staat, de gemeenschappen en de gewesten en het evenredigheidsbeginsel, of de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in die zin geïnterpreteerd dat gemeenten uit een gewest de honoraria van de aangestelde geneesheer niet terugbetaald krijgen wanneer deze het overlijden op hun grondgebied vaststelt van een persoon die in een ander gewest is gedomicilieerd ? ». (...) III. In rechte (...) B.1. De prejudiciële vraag heeft betrekking op, enerzijds, de overeenstemming met de bevoegdheidverdelende regels en het evenredigheidsbeginsel en, anderzijds, de bestaanbaarheid met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, van de artikelen 21, § 1, en 30 van het decreet van het Vlaamse Gewest van 16 januari 2004 op de begraafplaatsen en de lijkbezorging (hierna : het decreet van 16 januari 2004Relevante gevonden documenten type decreet prom. 16/01/2004 pub. 10/02/2004 numac 2004035175 bron ministerie van de vlaamse gemeenschap Decreet op de begraafplaatsen en de lijkbezorging sluiten) en van artikel 22, § 1, van de wet van 20 juli 1971Relevante gevonden documenten type wet prom. 20/07/1971 pub. 19/08/2009 numac 2009000536 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Wet tot instelling van gewaarborgde gezinsbijslag. - Officieuze coördinatie in het Duits sluiten op de begraafplaatsen en de lijkbezorging (hierna : de wet van 20 juli 1971Relevante gevonden documenten type wet prom. 20/07/1971 pub. 19/08/2009 numac 2009000536 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Wet tot instelling van gewaarborgde gezinsbijslag. - Officieuze coördinatie in het Duits sluiten), wanneer de in het geding zijnde bepalingen in die zin worden geïnterpreteerd « dat gemeenten uit een gewest de honoraria van de aangestelde geneesheer niet terugbetaald krijgen wanneer deze het overlijden op hun grondgebied vaststelt van een persoon die in een ander gewest is gedomicilieerd ».

B.2.1. Artikel 21, § 1, van het decreet van 16 januari 2004Relevante gevonden documenten type decreet prom. 16/01/2004 pub. 10/02/2004 numac 2004035175 bron ministerie van de vlaamse gemeenschap Decreet op de begraafplaatsen en de lijkbezorging sluiten bepaalt : « Bij de aanvraag tot toestemming moet een attest worden gevoegd waarin de behandelende geneesheer of de geneesheer die het overlijden heeft vastgesteld, vermeldt of het overlijden te wijten is aan een natuurlijke of gewelddadige of verdachte of niet vast te stellen oorzaak.

Als de aanvraag het lijk van een in een gemeente van het Vlaamse Gewest overleden persoon betreft, en de in het bovenstaande lid bedoelde geneesheer heeft bevestigd dat het om een natuurlijk overlijden gaat, dan moet bovendien het verslag worden bijgevoegd van een beëdigd geneesheer uit eigen gemeente of een andere gemeente van het Vlaamse Gewest, die door de ambtenaar van de burgerlijke stand is aangesteld om de doodsoorzaken na te gaan. In dat verslag wordt vermeld of het overlijden te wijten is aan een natuurlijke of gewelddadige of verdachte of niet vast te stellen oorzaak.

Het ereloon en alle daaraan verbonden kosten van de door de ambtenaar van de burgerlijke stand aangestelde geneesheer vallen ten laste van het gemeentebestuur van de gemeente van het Vlaamse Gewest waar de overledene in de bevolkingsregisters, het vreemdelingen- of wachtregister is ingeschreven ».

Artikel 30 van hetzelfde decreet bepaalt : « De wet van 20 juli 1971Relevante gevonden documenten type wet prom. 20/07/1971 pub. 19/08/2009 numac 2009000536 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Wet tot instelling van gewaarborgde gezinsbijslag. - Officieuze coördinatie in het Duits sluiten op de begraafplaatsen en de lijkbezorging wordt opgeheven, met uitzondering van artikelen 15bis, § 2, tweede lid, 23bis en 32 ».

B.2.2.1. Artikel 22, § 1, van de wet van 20 juli 1971Relevante gevonden documenten type wet prom. 20/07/1971 pub. 19/08/2009 numac 2009000536 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Wet tot instelling van gewaarborgde gezinsbijslag. - Officieuze coördinatie in het Duits sluiten, vervangen bij artikel 22 van de wet van 20 september 1998Relevante gevonden documenten type wet prom. 20/09/1998 pub. 28/10/1998 numac 1998000628 bron ministerie van binnenlandse zaken Wet tot wijziging van de wet van 20 juli 1971 op de begraafplaatsen en de lijkbezorging sluiten, bepaalt : « Bij de aanvraag om verlof moet een attest worden gevoegd waarin de behandelende geneesheer of de geneesheer die het overlijden heeft vastgesteld, vermeldt of het overlijden te wijten is aan een natuurlijke of gewelddadige of verdachte of niet vast te stellen oorzaak.

Geldt de aanvraag het lijk van een in België overleden persoon, en heeft de in het bovenstaand lid bedoelde geneesheer bevestigd dat het een natuurlijk overlijden betreft, dan moet bovendien het verslag worden bijgevoegd van een beëdigd geneesheer door de ambtenaar van de burgerlijke stand aangesteld om de doodsoorzaken na te gaan, in welk verslag wordt vermeld of het overlijden te wijten is aan een natuurlijke of gewelddadige of verdachte of niet vast te stellen oorzaak.

Het ereloon en alle daaraan verbonden kosten van de door de ambtenaar van de burgerlijke stand aangestelde geneesheer vallen ten laste van het gemeentebestuur van de woonplaats van de overledene ».

B.2.2.2. Zowel de voormelde decreetsbepaling als de voormelde wetsbepaling betreffen de bijzondere procedure voor een aanvraag tot crematie. Zij stellen de aanvraag tot crematie afhankelijk van een toestemming verleend door de ambtenaar van de burgerlijke stand. Bij die aanvraag moet een attest worden gevoegd waarin de behandelende geneesheer of de geneesheer die het overlijden heeft vastgesteld, vermeldt of het overlijden te wijten is aan een natuurlijke, gewelddadige of verdachte oorzaak. Als de geneesheer heeft bevestigd dat het om een natuurlijk overlijden gaat, dan moet bovendien een verslag worden bijgevoegd van een beëdigd geneesheer die door de ambtenaar van de burgerlijke stand is aangesteld om de doodsoorzaken na te gaan, waarin wordt vermeld of het overlijden te wijten is aan een natuurlijke, gewelddadige, verdachte of niet vast te stellen oorzaak. Het beroep op die beëdigde geneesheer behoort tot de exclusieve verantwoordelijkheid van de ambtenaar van de burgerlijke stand.

B.2.2.3. De precisering met betrekking tot het betalen van de erelonen van de beëdigde geneesheren, in de wet van 20 juli 1971Relevante gevonden documenten type wet prom. 20/07/1971 pub. 19/08/2009 numac 2009000536 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Wet tot instelling van gewaarborgde gezinsbijslag. - Officieuze coördinatie in het Duits sluiten ingevoerd bij de voormelde wetswijziging, had tot doel te verhinderen dat gemeenten, via een aangenomen retributiereglement, de erelonen en de daaraan verbonden kosten zouden verhalen op de erfgenamen of legatarissen van de overledene. De parlementaire voorbereiding vermeldt dienaangaande : « Volgens de vaste rechtspraak van het Ministerie van Binnenlandse Zaken is het verboden deze kosten te verhalen.

Door expliciet te stellen dat de kosten van de honoraria ten laste van het gemeentebestuur vallen wordt vermeden dat sommige besturen hun toevlucht zouden nemen tot een zegelrecht op de afgifte van administratieve stukken » (Parl. St., Kamer, 1996-1997, nr. 1086/2, amendement nr. 1, p. 1).

B.3.1. Het decreet van het Vlaamse Gewest van 16 januari 2004 neemt de basisbeginselen vervat in de wet van 20 juli 1971Relevante gevonden documenten type wet prom. 20/07/1971 pub. 19/08/2009 numac 2009000536 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Wet tot instelling van gewaarborgde gezinsbijslag. - Officieuze coördinatie in het Duits sluiten, waaronder de in B.2.2.2 in herinnering gebrachte vereisten, over.

Het in het geding zijnde artikel 21, § 1, van het decreet van 16 januari 2004Relevante gevonden documenten type decreet prom. 16/01/2004 pub. 10/02/2004 numac 2004035175 bron ministerie van de vlaamse gemeenschap Decreet op de begraafplaatsen en de lijkbezorging sluiten bepaalt dat het ereloon en alle daaraan verbonden kosten van de door de ambtenaar van de burgerlijke stand aangestelde geneesheer, die de oorzaken van het overlijden van een persoon in het Vlaamse Gewest heeft nagegaan, ten laste vallen van het gemeentebestuur van de gemeente van het Vlaamse Gewest waar de overledene in het bevolkingsregister, het vreemdelingenregister of wachtregister is ingeschreven. Artikel 22, § 2, van de wet van 20 juli 1971Relevante gevonden documenten type wet prom. 20/07/1971 pub. 19/08/2009 numac 2009000536 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Wet tot instelling van gewaarborgde gezinsbijslag. - Officieuze coördinatie in het Duits sluiten, dat van toepassing is in het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest, bevat een soortgelijke bepaling, onder voorbehoud dat het een in België overleden persoon beoogt.

Het in het geding zijnde artikel 30 van het decreet van 16 januari 2004Relevante gevonden documenten type decreet prom. 16/01/2004 pub. 10/02/2004 numac 2004035175 bron ministerie van de vlaamse gemeenschap Decreet op de begraafplaatsen en de lijkbezorging sluiten heft evenwel de wet van 20 juli 1971Relevante gevonden documenten type wet prom. 20/07/1971 pub. 19/08/2009 numac 2009000536 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Wet tot instelling van gewaarborgde gezinsbijslag. - Officieuze coördinatie in het Duits sluiten op, voor wat het Vlaamse Gewest betreft, met uitzondering van de artikelen 15bis, § 2, tweede lid, 23bis en 32.

B.3.2. De verwijzende rechter is in essentie van oordeel dat noch artikel 21, § 1, derde lid, van het decreet van 16 januari 2004Relevante gevonden documenten type decreet prom. 16/01/2004 pub. 10/02/2004 numac 2004035175 bron ministerie van de vlaamse gemeenschap Decreet op de begraafplaatsen en de lijkbezorging sluiten, noch artikel 22, § 1, derde lid, van de wet van 20 juli 1971Relevante gevonden documenten type wet prom. 20/07/1971 pub. 19/08/2009 numac 2009000536 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Wet tot instelling van gewaarborgde gezinsbijslag. - Officieuze coördinatie in het Duits sluiten erin voorziet dat een gemeente van het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest het ereloon en de onkosten van de door de ambtenaar van de burgerlijke stand aangestelde geneesheer van een gemeentebestuur van een gemeente van het Vlaamse Gewest kan terugvorderen, aangezien het in de hem voorgelegde gevallen om overlijdens van personen gaat in een ander gewest dan waar zij zijn gedomicilieerd.

B.4.1. Krachtens artikel 6, § 1, VIII, eerste lid, 7°, van de bijzondere wet van 8 augustus 1980Relevante gevonden documenten type wet prom. 08/08/1980 pub. 11/12/2007 numac 2007000980 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Bijzondere wet tot hervorming der instellingen. - Officieuze coördinatie in het Duits sluiten tot hervorming der instellingen, zoals vervangen bij de bijzondere wet van 13 juli 2001 houdende overdracht van diverse bevoegdheden aan de gewesten en de gemeenschappen, zijn de gewesten met ingang van 1 januari 2002 bevoegd voor de begraafplaatsen en de lijkbezorging. Die bevoegdheid werd aan de gewesten overgedragen vanwege haar samenhang met de gemeentelijke taken.

De voormelde bevoegdheid strekt zich niet uit tot de regels inzake het opmaken van de akte van overlijden, aangezien de regels inzake de burgerlijke stand tot de bevoegdheid van de federale overheid zijn blijven behoren. Zij heeft daarentegen betrekking op de bestuurlijke voorschriften die bij een teraardebestelling of crematie in acht moeten worden genomen. Het komt derhalve de gewesten toe de toestemming tot crematie te regelen. Op grond van de decreten van 27 mei 2004 en 1 juni 2004 betreffende de uitoefening door de Duitstalige Gemeenschap van sommige bevoegdheden van het Waalse Gewest inzake de ondergeschikte besturen beschikt de Duitstalige Gemeenschap over dezelfde bevoegdheid wat haar grondgebied betreft.

B.4.2. De artikelen 5, 39 en 134 van de Grondwet, in samenhang gelezen met de artikelen 2 en 19, § 3, van de bijzondere wet van 8 augustus 1980Relevante gevonden documenten type wet prom. 08/08/1980 pub. 11/12/2007 numac 2007000980 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Bijzondere wet tot hervorming der instellingen. - Officieuze coördinatie in het Duits sluiten tot hervorming der instellingen en met de artikelen 2, § 1, en 7 van de bijzondere wet van 12 januari 1989 met betrekking tot de Brusselse instellingen, hebben een exclusieve territoriale bevoegdheidsverdeling tot stand gebracht. Een zodanig stelsel veronderstelt dat het onderwerp van iedere regeling die een gewestwetgever uitvaardigt, moet kunnen worden gelokaliseerd binnen het gebied waarvoor hij bevoegd is, zodat iedere concrete verhouding of situatie slechts door één enkele wetgever wordt geregeld.

B.4.3. Wat de in het geding zijnde regeling betreft, vormt de plaats van de crematie het territoriale aanknopingspunt. Wanneer de crematie op het grondgebied van het Vlaamse Gewest plaatsvindt, komt het de Vlaamse gewestwetgever toe de toestemming tot die crematie te regelen.

Tot die regeling behoort met name het aanwijzen van de ambtenaar die bevoegd is om de aanvraag tot toestemming te beoordelen en de toestemming te verlenen. De gewestwetgever vermag, zoals te dezen, de ambtenaar van de burgerlijke stand van de gemeente waar het overlijden werd vastgesteld aan te wijzen als bevoegd ambtenaar, indien het overlijden in het Vlaamse Gewest heeft plaatsgehad. Tot de regeling van de toestemming tot crematie behoort eveneens het bepalen van de wijze waarop de kosten en erelonen van de door de ambtenaar aangestelde geneesheer worden aangerekend.

Wanneer de gewestwetgever voor overlijdens die buiten het gewest hebben plaatsgehad, zoals te dezen, in een eenvoudige gelijkstelling voorziet van de toestemming tot crematie die door de bevoegde ambtenaar van een ander gewest is verleend, zou hij niet, zonder het evenredigheidsbeginsel te schenden dat inherent is aan elke bevoegdheidsuitoefening, de regeling van de kosten en erelonen van de door die ambtenaar aangestelde geneesheer op een andere wijze kunnen aanrekenen dan het geval is wanneer het overlijden in het Vlaamse Gewest heeft plaatsgehad.

B.4.4. Daaruit volgt dat in de door de verwijzende rechter aangenomen interpretatie van artikel 21, § 1, derde lid, van het decreet van 16 januari 2004Relevante gevonden documenten type decreet prom. 16/01/2004 pub. 10/02/2004 numac 2004035175 bron ministerie van de vlaamse gemeenschap Decreet op de begraafplaatsen en de lijkbezorging sluiten volgens welke het voor een gemeentebestuur van een ander gewest onmogelijk is de door dat bestuur gedragen erelonen en kosten voor een aanvraag tot toestemming voor crematie van een persoon die overleden is in dat gewest, te verhalen op een gemeente van het Vlaamse Gewest, het Vlaamse Gewest het andere gewest overdreven moeilijk maakt zijn beleid op het vlak van de begraafplaatsen en de lijkbezorging doelmatig te voeren.

Hetzelfde geldt voor artikel 22, § 1, derde lid, van de wet van 20 juli 1971Relevante gevonden documenten type wet prom. 20/07/1971 pub. 19/08/2009 numac 2009000536 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Wet tot instelling van gewaarborgde gezinsbijslag. - Officieuze coördinatie in het Duits sluiten zoals van toepassing in het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest.

B.5. In die interpretatie dient de prejudiciële vraag bevestigend te worden beantwoord.

B.6. Evenwel belet niets de artikelen 22, § 1, derde lid, van de wet van 20 juli 1971Relevante gevonden documenten type wet prom. 20/07/1971 pub. 19/08/2009 numac 2009000536 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Wet tot instelling van gewaarborgde gezinsbijslag. - Officieuze coördinatie in het Duits sluiten, zoals van toepassing in het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest, en 21, § 1, derde lid, van het decreet van 16 januari 2004Relevante gevonden documenten type decreet prom. 16/01/2004 pub. 10/02/2004 numac 2004035175 bron ministerie van de vlaamse gemeenschap Decreet op de begraafplaatsen en de lijkbezorging sluiten zo te interpreteren dat in geval van een overlijden van een persoon in een ander gewest dan waar hij gedomicilieerd is, het gemeentebestuur van de gemeente waar de overledene in het bevolkingsregister, het vreemdelingenregister of het wachtregister is ingeschreven, het ereloon en de kosten van de aangestelde geneesheer aan de gemeente waar de persoon is overleden, dient te betalen.

In die interpretatie zijn de in het geding zijnde bepalingen in overeenstemming met de bevoegdheidverdelende regels.

Bovendien bestaat in die interpretatie het in de prejudiciële vraag opgeworpen verschil in behandeling niet, zodat de in het geding zijnde bepalingen niet onbestaanbaar zijn met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet.

B.7. In die interpretatie dient de prejudiciële vraag ontkennend te worden beantwoord.

Om die redenen, het Hof zegt voor recht : - In de interpretatie dat in geval van een overlijden van een persoon in een ander gewest dan waar hij gedomicilieerd is het ereloon en de kosten van de door een ambtenaar van de burgerlijke stand aangestelde beëdigde geneesheer niet ten laste vallen van het gemeentebestuur van de gemeente van het Vlaamse Gewest waar de overledene in het bevolkingsregister, het vreemdelingenregister of het wachtregister is ingeschreven, schenden artikel 21, § 1, derde lid, van het decreet van het Vlaamse Gewest van 16 januari 2004 op de begraafplaatsen en de lijkbezorging en artikel 22, § 1, derde lid, van de wet van 20 juli 1971Relevante gevonden documenten type wet prom. 20/07/1971 pub. 19/08/2009 numac 2009000536 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Wet tot instelling van gewaarborgde gezinsbijslag. - Officieuze coördinatie in het Duits sluiten op de begraafplaatsen en de lijkbezorging, zoals van toepassing in het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest, de regels die door of krachtens de Grondwet zijn vastgesteld voor het bepalen van de onderscheiden bevoegdheden van de Staat, de gemeenschappen en de gewesten. - In de interpretatie dat in geval van een overlijden van een persoon in een ander gewest dan waar hij gedomicilieerd is het ereloon en de kosten van de door een ambtenaar van de burgerlijke stand aangestelde beëdigde geneesheer ook ten laste vallen van het gemeentebestuur van de gemeente van het Vlaamse Gewest waar de overledene in het bevolkingsregister, het vreemdelingenregister of het wachtregister is ingeschreven, schenden artikel 21, § 1, derde lid, en 30 van het decreet van het Vlaamse Gewest van 16 januari 2004 op de begraafplaatsen en de lijkbezorging en artikel 22, § 1, derde lid, van de wet van 20 juli 1971Relevante gevonden documenten type wet prom. 20/07/1971 pub. 19/08/2009 numac 2009000536 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Wet tot instelling van gewaarborgde gezinsbijslag. - Officieuze coördinatie in het Duits sluiten op de begraafplaatsen en de lijkbezorging, zoals van toepassing in het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest, noch de regels die door of krachtens de Grondwet zijn vastgesteld voor het bepalen van de onderscheiden bevoegdheden van de Staat, de gemeenschappen en de gewesten, noch de artikelen 10 en 11 van de Grondwet.

Aldus gewezen in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989Relevante gevonden documenten type wet prom. 06/01/1989 pub. 18/02/2008 numac 2008000108 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Bijzondere wet op het Arbitragehof sluiten op het Grondwettelijk Hof, op 9 februari 2017.

De griffier, F. Meersschaut De voorzitter, E. De Groot