Uittreksel uit arrest nr. 73/2014 van 8 mei 2014 Rolnummers : 5584 en 5593 In zake : de beroepen tot gehele of gedeeltelijke vernietiging van de bijzondere wet van 19 juli 2012Relevante gevonden documenten type wet prom. 19/07/2012 pub. 22/08/2012 numac 2012204203 bron federale overheidsdienst kanselarij van de eerste minister Bijzondere wet tot aanvulling van artikel 92bis van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen, wat de hoofdstedelijke gemeenschap van Brussel betreft type wet prom. 19/07/2012 pub. 12/10/2012 numac 2012205585 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Bijzondere wet tot aanvulling van artikel 92bis van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen, wat de hoofdstedelijke gemeenschap van Brussel betreft. - Duitse vertaling type wet prom. 19/07/2012 pub. 22/08/2012 numac 2012000467 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Wet tot wijziging van de wetten op de Raad van State, gecoördineerd op 12 januari 1973, wat de behandeling van geschillen betreft door de algemene vergadering van de afdeling bestuursrechtspraak, op vraag van personen gevestigd in de randgemeenten type wet prom. 19/07/2012 pub. 31/01/2013 numac 2013000052 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Wet tot wijziging van de wetten op de Raad van State, gecoördineerd op 12 januari 1973, wat de behandeling van geschillen betreft door de algemene vergadering van de afdeling bestuursrechtspraak, op vraag van personen gevestigd in de randgemeenten. - Duitse vertaling sluiten « tot aanvulling van artikel 92bis van de bijzondere wet van 8 augustus 1980Relevante gevonden documenten type wet prom. 08/08/1980 pub. 11/12/2007 numac 2007000980 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Bijzondere wet tot hervorming der instellingen. - Officieuze coördinatie in het Duits sluiten tot hervorming der instellingen, wat de hoofdstedelijke gemeenschap van Brussel betreft », ingesteld door Joris Van Hauthem en anderen en door de gemeente Overijse en de gemeente Steenokkerzeel.

Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters A. Alen en J. Spreutels, de rechters E. De Groot, L. Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, F. Daoût en T. Giet, en, overeenkomstig artikel 60bis van de bijzondere wet van 6 januari 1989Relevante gevonden documenten type wet prom. 06/01/1989 pub. 18/02/2008 numac 2008000108 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Bijzondere wet op het Arbitragehof sluiten op het Grondwettelijk Hof, emeritus voorzitter M. Bossuyt, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van emeritus voorzitter M. Bossuyt, wijst na beraad het volgende arrest : I. Onderwerp van de beroepen en rechtspleging a. Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 20 februari 2013 ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 21 februari 2013, is beroep tot vernietiging ingesteld van de bijzondere wet van 19 juli 2012Relevante gevonden documenten type wet prom. 19/07/2012 pub. 22/08/2012 numac 2012204203 bron federale overheidsdienst kanselarij van de eerste minister Bijzondere wet tot aanvulling van artikel 92bis van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen, wat de hoofdstedelijke gemeenschap van Brussel betreft type wet prom. 19/07/2012 pub. 12/10/2012 numac 2012205585 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Bijzondere wet tot aanvulling van artikel 92bis van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen, wat de hoofdstedelijke gemeenschap van Brussel betreft. - Duitse vertaling type wet prom. 19/07/2012 pub. 22/08/2012 numac 2012000467 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Wet tot wijziging van de wetten op de Raad van State, gecoördineerd op 12 januari 1973, wat de behandeling van geschillen betreft door de algemene vergadering van de afdeling bestuursrechtspraak, op vraag van personen gevestigd in de randgemeenten type wet prom. 19/07/2012 pub. 31/01/2013 numac 2013000052 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Wet tot wijziging van de wetten op de Raad van State, gecoördineerd op 12 januari 1973, wat de behandeling van geschillen betreft door de algemene vergadering van de afdeling bestuursrechtspraak, op vraag van personen gevestigd in de randgemeenten. - Duitse vertaling sluiten tot aanvulling van artikel 92bis van de bijzondere wet van 8 augustus 1980Relevante gevonden documenten type wet prom. 08/08/1980 pub. 11/12/2007 numac 2007000980 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Bijzondere wet tot hervorming der instellingen. - Officieuze coördinatie in het Duits sluiten tot hervorming der instellingen, wat de hoofdstedelijke gemeenschap van Brussel betreft (bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 22 augustus 2012) door Joris Van Hauthem, Bart Laeremans en Marleen Fannes, bijgestaan en vertegenwoordigd door Mr.P. De Roo, advocaat bij de balie te Antwerpen. b. Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 22 februari 2013 ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 25 februari 2013, is beroep tot vernietiging ingesteld van artikel 2 van de voormelde bijzondere wet van 19 juli 2012Relevante gevonden documenten type wet prom. 19/07/2012 pub. 22/08/2012 numac 2012204203 bron federale overheidsdienst kanselarij van de eerste minister Bijzondere wet tot aanvulling van artikel 92bis van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen, wat de hoofdstedelijke gemeenschap van Brussel betreft type wet prom. 19/07/2012 pub. 12/10/2012 numac 2012205585 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Bijzondere wet tot aanvulling van artikel 92bis van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen, wat de hoofdstedelijke gemeenschap van Brussel betreft. - Duitse vertaling type wet prom. 19/07/2012 pub. 22/08/2012 numac 2012000467 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Wet tot wijziging van de wetten op de Raad van State, gecoördineerd op 12 januari 1973, wat de behandeling van geschillen betreft door de algemene vergadering van de afdeling bestuursrechtspraak, op vraag van personen gevestigd in de randgemeenten type wet prom. 19/07/2012 pub. 31/01/2013 numac 2013000052 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Wet tot wijziging van de wetten op de Raad van State, gecoördineerd op 12 januari 1973, wat de behandeling van geschillen betreft door de algemene vergadering van de afdeling bestuursrechtspraak, op vraag van personen gevestigd in de randgemeenten. - Duitse vertaling sluiten door de gemeente Overijse en de gemeente Steenokkerzeel, bijgestaan en vertegenwoordigd door Mr.F. Judo, advocaat bij de balie te Brussel.

Die zaken, ingeschreven onder de nummers 5584 en 5593 van de rol van het Hof, werden samengevoegd. (...) II. In rechte (...) Ten aanzien van de bestreden bepalingen B.1.1. De verzoekende partijen in de zaak nr. 5584 vorderen de vernietiging van de bijzondere wet van 19 juli 2012Relevante gevonden documenten type wet prom. 19/07/2012 pub. 22/08/2012 numac 2012204203 bron federale overheidsdienst kanselarij van de eerste minister Bijzondere wet tot aanvulling van artikel 92bis van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen, wat de hoofdstedelijke gemeenschap van Brussel betreft type wet prom. 19/07/2012 pub. 12/10/2012 numac 2012205585 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Bijzondere wet tot aanvulling van artikel 92bis van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen, wat de hoofdstedelijke gemeenschap van Brussel betreft. - Duitse vertaling type wet prom. 19/07/2012 pub. 22/08/2012 numac 2012000467 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Wet tot wijziging van de wetten op de Raad van State, gecoördineerd op 12 januari 1973, wat de behandeling van geschillen betreft door de algemene vergadering van de afdeling bestuursrechtspraak, op vraag van personen gevestigd in de randgemeenten type wet prom. 19/07/2012 pub. 31/01/2013 numac 2013000052 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Wet tot wijziging van de wetten op de Raad van State, gecoördineerd op 12 januari 1973, wat de behandeling van geschillen betreft door de algemene vergadering van de afdeling bestuursrechtspraak, op vraag van personen gevestigd in de randgemeenten. - Duitse vertaling sluiten « tot aanvulling van artikel 92bis van de bijzondere wet van 8 augustus 1980Relevante gevonden documenten type wet prom. 08/08/1980 pub. 11/12/2007 numac 2007000980 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Bijzondere wet tot hervorming der instellingen. - Officieuze coördinatie in het Duits sluiten tot hervorming der instellingen, wat de hoofdstedelijke gemeenschap van Brussel betreft ». De verzoekende partijen in de zaak nr. 5593 vorderen de vernietiging van artikel 2 van die bijzondere wet.

B.1.2. De voormelde bijzondere wet van 19 juli 2012Relevante gevonden documenten type wet prom. 19/07/2012 pub. 22/08/2012 numac 2012204203 bron federale overheidsdienst kanselarij van de eerste minister Bijzondere wet tot aanvulling van artikel 92bis van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen, wat de hoofdstedelijke gemeenschap van Brussel betreft type wet prom. 19/07/2012 pub. 12/10/2012 numac 2012205585 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Bijzondere wet tot aanvulling van artikel 92bis van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen, wat de hoofdstedelijke gemeenschap van Brussel betreft. - Duitse vertaling type wet prom. 19/07/2012 pub. 22/08/2012 numac 2012000467 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Wet tot wijziging van de wetten op de Raad van State, gecoördineerd op 12 januari 1973, wat de behandeling van geschillen betreft door de algemene vergadering van de afdeling bestuursrechtspraak, op vraag van personen gevestigd in de randgemeenten type wet prom. 19/07/2012 pub. 31/01/2013 numac 2013000052 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Wet tot wijziging van de wetten op de Raad van State, gecoördineerd op 12 januari 1973, wat de behandeling van geschillen betreft door de algemene vergadering van de afdeling bestuursrechtspraak, op vraag van personen gevestigd in de randgemeenten. - Duitse vertaling sluiten bepaalt : « HOOFDSTUK 1. - Algemene bepaling

Artikel 1.Deze wet regelt een aangelegenheid als bedoeld in artikel 77 van de Grondwet. HOOFDSTUK 2. - Wijzigingen van de bijzondere wet van 8 augustus 1980Relevante gevonden documenten type wet prom. 08/08/1980 pub. 11/12/2007 numac 2007000980 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Bijzondere wet tot hervorming der instellingen. - Officieuze coördinatie in het Duits sluiten tot hervorming der instellingen

Art. 2.Artikel 92bis van de bijzondere wet van 8 augustus 1980Relevante gevonden documenten type wet prom. 08/08/1980 pub. 11/12/2007 numac 2007000980 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Bijzondere wet tot hervorming der instellingen. - Officieuze coördinatie in het Duits sluiten tot hervorming der instellingen, ingevoegd bij de bijzondere wet van 8 augustus 1988 en gewijzigd bij de bijzondere wetten van 16 januari 1989, 5 mei 1993, 16 juli 1993, 28 december 1994, 13 juli 2001, 16 maart 2004 en 21 februari 2010, wordt aangevuld met een paragraaf 7, luidende : ' § 7. Er wordt een hoofdstedelijke gemeenschap van Brussel opgericht met het oog op overleg over de aangelegenheden bedoeld in artikel 6, § 1, die meerdere gewesten aanbelangen, in het bijzonder mobiliteit, verkeersveiligheid en de wegenwerken vanuit, naar en rond Brussel. De gewesten zijn lid van de hoofdstedelijke gemeenschap en de vertegenwoordigers van hun regeringen hebben er zitting in. Alle gemeenten van het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest en van de provincies Vlaams-Brabant en Waals-Brabant, evenals de federale overheid zijn van rechtswege lid van de hoofdstedelijke gemeenschap.

De provincies Vlaams-Brabant en Waals-Brabant kunnen vrij toetreden.

De gewesten sluiten een samenwerkingsakkoord om de nadere regels en het voorwerp van dit overleg vast te leggen.

De op- en afritten van de autosnelwegring om Brussel (R0) mogen enkel worden gesloten of onbruikbaar worden gemaakt nadat daarover overleg is gepleegd tussen de gewesten in de hoofdstedelijke gemeenschap bedoeld in het eerste lid.

Bij wijze van overgangsmaatregel heeft het in het derde lid bedoelde overleg plaats buiten de hoofdstedelijke gemeenschap in afwachting van het sluiten van het in het tweede lid bedoelde samenwerkingsakkoord. ' ».

B.2.1. De bestreden bijzondere wet strekt ertoe een « hoofdstedelijke gemeenschap van Brussel » op te richten waarvan de gewesten, alsook de federale overheid, de gemeenten van het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest en de gemeenten van de provincies Vlaams-Brabant en Waals-Brabant van rechtswege lid zijn. De provincies Vlaams-Brabant en Waals-Brabant kunnen toetreden tot de gemeenschap.

De hoofdstedelijke gemeenschap is een overlegstructuur met betrekking tot aangelegenheden waarvoor de gewesten bevoegd zijn, maar die meerdere gewesten aanbelangen, inzonderheid de mobiliteit, de verkeersveiligheid en de wegenwerken vanuit, naar en rond Brussel. De gewesten dienen een samenwerkingsakkoord te sluiten om de nadere regels en het onderwerp van het overleg te bepalen.

B.2.2. In de toelichting bij het voorstel dat tot de bestreden bijzondere wet heeft geleid, werd de oprichting van de hoofdstedelijke gemeenschap als volgt verantwoord : « Nauwe samenwerkingsverbanden tussen Brussel en zijn hinterland zijn essentieel en wederzijds voordelig voor elk van de drie gewesten en voor gans het land. Deze verbanden zijn in het bijzonder belangrijk op het vlak van werk, economie, ruimtelijke ordening, mobiliteit, openbare werken en milieu.

Om deze samenwerking actief te promoten, wordt een hoofdstedelijke gemeenschap van Brussel opgericht » (Parl. St., Senaat, 2011-2012, nr. 5-1567/1, p. 1).

B.2.3. Met uitzondering van het overleg over het afsluiten of onbruikbaar maken van de op- en afritten van de autosnelwegring om Brussel (R0), is het in de hoofdstedelijke gemeenschap georganiseerde overleg facultatief. De voormelde toelichting bepaalt dienaangaande het volgende : « Het in de hoofdstedelijke gemeenschap georganiseerde overleg (het voorgestelde artikel 92bis, § 7, eerste lid) onderscheidt zich van het overleg bedoeld in artikel 6, §§ 2 tot 3bis, van de bijzondere wet van 8 augustus 1980Relevante gevonden documenten type wet prom. 08/08/1980 pub. 11/12/2007 numac 2007000980 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Bijzondere wet tot hervorming der instellingen. - Officieuze coördinatie in het Duits sluiten aangezien het geen bevoegdheidsverdelende regel in de zin van artikel 30bis van de bijzondere wet van 6 januari 1989Relevante gevonden documenten type wet prom. 06/01/1989 pub. 18/02/2008 numac 2008000108 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Bijzondere wet op het Arbitragehof sluiten op het Grondwettelijk Hof, noch een substantiële vormvereiste in de zin van artikel 14bis van de gecoördineerde wetten op de Raad van State vormt.

Bijgevolg zal het gebrek aan overleg in de hoofdstedelijke gemeenschap op geen enkele manier de geldigheid van de door de bevoegde overheden genomen beslissingen kunnen aantasten.

Een door dit voorstel voorzien overleg vormt evenwel een uitzondering op het voorgaande : over het sluiten of onbruikbaar maken van de op- en afritten van de autosnelwegring om Brussel (R0) moet vooraf overleg gepleegd worden tussen de gewesten (het voorgestelde artikel 92bis, § 7, derde lid). Zoals het overleg bedoeld in artikel 6, §§ 2 tot 3bis, van de bijzondere wet van 8 augustus 1980Relevante gevonden documenten type wet prom. 08/08/1980 pub. 11/12/2007 numac 2007000980 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Bijzondere wet tot hervorming der instellingen. - Officieuze coördinatie in het Duits sluiten, zal het niet vervullen van dit overleg voor elke wettelijke dan wel administratieve beslissing die het sluiten of onbruikbaar maken van de op- en afritten van de autosnelwegring om Brussel (R0) tot gevolg heeft, naargelang het geval, een inbreuk vormen op een bevoegdheidsverdelende regel (artikel 30bis van de bijzondere wet van 6 januari 1989Relevante gevonden documenten type wet prom. 06/01/1989 pub. 18/02/2008 numac 2008000108 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Bijzondere wet op het Arbitragehof sluiten op het Grondwettelijk Hof) of een substantiële vormvereiste (artikel 14bis van de gecoördineerde wetten op de Raad van State). Dit voorstel van bijzondere wet voorziet dat dit overleg tussen de drie gewesten plaats zal vinden in de hoofdstedelijke gemeenschap. Zolang de drie gewesten het samenwerkingsakkoord dat het voorwerp en de nadere regels van het overleg in de hoofdstedelijke gemeenschap bepaalt, niet hebben afgesloten, zal dit overleg tussen de drie gewesten plaatsvinden buiten de hoofdstedelijke gemeenschap. Wanneer het samenwerkingsakkoord gesloten zal zijn, zal dit overleg noodzakelijkerwijze moeten plaatsvinden in de hoofdstedelijke gemeenschap volgens de nadere regels die in het samenwerkingsakkoord zullen voorzien zijn » (ibid., pp. 2-3).

B.2.4. Tijdens de bespreking van het voorstel dat tot de bestreden bijzondere wet heeft geleid, werd beklemtoond dat de gemeenten die van rechtswege lid zijn van de hoofdstedelijke gemeenschap, niet verplicht zijn om aan dat overleg deel te nemen. In antwoord op de stelling van een senator dat « als men bepaalde deelgebieden verplicht om deel uit te maken van de gemeenschap, dit betekent dat zij moeten deelnemen aan het overleg » (Parl. St., Senaat, 2011-2012, nr. 5-1567/4, p. 12), merkte de staatssecretaris voor Staatshervorming op dat « het voorstel van bijzondere wet geen overlegverplichtingen met zich meebrengt voor de betrokken gemeenten » (ibid., p. 15). Hij verklaarde nog : « Alle Brusselse gemeenten zijn lid van de hoofdstedelijke gemeenschap van Brussel maar zij zijn niet verplicht mee te werken of aanwezig te zijn » (ibid., p. 51).

In de Kamer van volksvertegenwoordigers bevestigde hij dat nogmaals (Parl. St., Kamer, 2011-2012, DOC 53-2288/003, p. 37).

B.2.5. Uit de bestreden bijzondere wet vloeit voort dat het overleg dat binnen de hoofdstedelijke gemeenschap zal plaatsvinden, beperkt is tot aangelegenheden die tot de bevoegdheden van de gewesten behoren.

Dat overleg kan bijgevolg niet betrekking hebben op gemeenschapsaangelegenheden. In de bevoegde Senaatscommissie werd dienaangaande opgemerkt dat « de voorgestelde hoofdstedelijke gemeenschap slechts een overlegorgaan is zonder ook maar één gemeenschapsbevoegdheid » (Parl. St., Senaat, 2011-2012, nr. 5-1567/4, p. 16).De staatssecretaris voor Staatshervorming bevestigde : « Betreffende de [...] vraag [...] rond de terminologie ' gemeenschap ' stelt de [staatssecretaris] dat terecht wordt opgemerkt dat het woord gemeenschap in ons recht en in onze Grondwet omschreven is. Het is ook terecht dat erop gewezen wordt dat artikel 92bis over iets totaal anders handelt. Er wordt inderdaad hetzelfde woord gebruikt maar de betekenis van het grondwettelijk begrip heeft een totaal andere inhoud dan die gebruikt in de aanvulling van artikel 92bis van de bijzondere wet.

Er wordt in de tekst trouwens uitdrukkelijk verwezen naar gewestbevoegdheden en niet naar gemeenschapsbevoegdheden, wat duidelijk bewijst dat het een totaal andere inhoud heeft dan in de Grondwet » (ibid., p. 46).

Een senator voegde hier nog het volgende aan toe : « Sinds 1970 bepaalt de Grondwet in artikel 2 dat er drie Gemeenschappen in België zijn : de Vlaamse Gemeenschap, de Franse Gemeenschap en de Duitstalige Gemeenschap.

Het is niet omdat men in de bijzondere wet van 1980 een hoofdstedelijke gemeenschap opricht dat dit een nieuwe Gemeenschap wordt in de zin van artikel 2 van de Grondwet.

Bovendien worden in de Grondwet de Gemeenschappen met hoofdletter geschreven, hetgeen niet het geval is in dit wetsvoorstel. Er bestaan bovendien ook religieuze gemeenschappen, filosofische gemeenschappen, artistieke gemeenschappen, enz. De term ' gemeenschap ' maakt deel uit van de gewone woordenschat » (ibid., pp. 47-48).

De staatssecretaris voor Staatshervorming bevestigde dat « het Franse woord ' communauté ' zoals gebruikt in ' communauté métropolitaine de Bruxelles ' niet dezelfde betekenis heeft als het woord ' Communauté ' zoals aangewend in de Grondwet » (ibid., pp. 50-51).

Ten aanzien van de ontvankelijkheid van de beroepen tot vernietiging B.3. De Ministerraad en de Brusselse Hoofdstedelijke Regering betwisten het belang van de verzoekende partijen, zowel in de zaak nr. 5584 als in de zaak nr. 5593.

B.4.1. De verzoekende partijen in de zaak nr. 5584 zijn gemeenteraadslid in, respectievelijk, de gemeenten Lennik, Grimbergen en Kampenhout. Die gemeenten, die alle gemeenten van de provincie Vlaams-Brabant zijn, zijn luidens het artikel 2 van de bestreden bijzondere wet van 19 juli 2012Relevante gevonden documenten type wet prom. 19/07/2012 pub. 22/08/2012 numac 2012204203 bron federale overheidsdienst kanselarij van de eerste minister Bijzondere wet tot aanvulling van artikel 92bis van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen, wat de hoofdstedelijke gemeenschap van Brussel betreft type wet prom. 19/07/2012 pub. 12/10/2012 numac 2012205585 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Bijzondere wet tot aanvulling van artikel 92bis van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen, wat de hoofdstedelijke gemeenschap van Brussel betreft. - Duitse vertaling type wet prom. 19/07/2012 pub. 22/08/2012 numac 2012000467 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Wet tot wijziging van de wetten op de Raad van State, gecoördineerd op 12 januari 1973, wat de behandeling van geschillen betreft door de algemene vergadering van de afdeling bestuursrechtspraak, op vraag van personen gevestigd in de randgemeenten type wet prom. 19/07/2012 pub. 31/01/2013 numac 2013000052 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Wet tot wijziging van de wetten op de Raad van State, gecoördineerd op 12 januari 1973, wat de behandeling van geschillen betreft door de algemene vergadering van de afdeling bestuursrechtspraak, op vraag van personen gevestigd in de randgemeenten. - Duitse vertaling sluiten van rechtswege lid van de hoofdstedelijke gemeenschap van Brussel.

B.4.2. Artikel 42, § 1, van het Vlaamse Gemeente decreet van 15 juli 2005Relevante gevonden documenten type decreet prom. 15/07/2005 pub. 31/08/2005 numac 2005036063 bron ministerie van de vlaamse gemeenschap Gemeentedecreet sluiten bepaalt : « Onder voorbehoud van de toepassing van andere wettelijke of decretale bepalingen, beschikt de gemeenteraad over de volheid van bevoegdheid ten aanzien van de aangelegenheden, bepaald in artikel 2 ».

Het voormelde artikel 2, eerste lid, bepaalt : « De gemeenten beogen om op het lokale niveau bij te dragen tot het welzijn van de burgers en tot de duurzame ontwikkeling van het gemeentelijk gebied. Overeenkomstig artikel 41 van de Grondwet zijn ze bevoegd voor de aangelegenheden van gemeentelijk belang voor de verwezenlijking waarvan ze alle initiatieven kunnen nemen ».

B.4.3. De bestreden bijzondere wet heeft tot gevolg dat de verzoekende partijen zich als gemeenteraadslid niet kunnen uitspreken over het feit of hun gemeente al dan niet lid dient te worden van de hoofdstedelijke gemeenschap, terwijl een dergelijk lidmaatschap op grond van het voormelde artikel 42, § 1, van het Vlaamse Gemeentedecreet normalerwijs tot de bevoegdheid van de gemeenteraad behoort.

In zoverre de bestreden bijzondere wet afbreuk zou doen aan hun prerogatieven als gemeenteraadslid, beschikken de verzoekende partijen over het vereiste belang bij de vernietiging ervan.

B.4.4. Vermits de verzoekende partijen blijk geven van het rechtens vereiste belang in hun hoedanigheid van gemeenteraadslid, dient niet te worden nagegaan of zij in de andere door hen aangevoerde hoedanigheden, namelijk als inwoner van een gemeente van de provincie Vlaams-Brabant en, wat de eerste verzoekende partij betreft, als lid van het Vlaams Parlement, eveneens over het vereiste belang beschikken.

B.5.1. De verzoekende partijen in de zaak nr. 5593 zijn twee gemeenten van de provincie Vlaams-Brabant die, luidens het bestreden artikel 2 van de bijzondere wet van 19 juli 2012Relevante gevonden documenten type wet prom. 19/07/2012 pub. 22/08/2012 numac 2012204203 bron federale overheidsdienst kanselarij van de eerste minister Bijzondere wet tot aanvulling van artikel 92bis van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen, wat de hoofdstedelijke gemeenschap van Brussel betreft type wet prom. 19/07/2012 pub. 12/10/2012 numac 2012205585 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Bijzondere wet tot aanvulling van artikel 92bis van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen, wat de hoofdstedelijke gemeenschap van Brussel betreft. - Duitse vertaling type wet prom. 19/07/2012 pub. 22/08/2012 numac 2012000467 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Wet tot wijziging van de wetten op de Raad van State, gecoördineerd op 12 januari 1973, wat de behandeling van geschillen betreft door de algemene vergadering van de afdeling bestuursrechtspraak, op vraag van personen gevestigd in de randgemeenten type wet prom. 19/07/2012 pub. 31/01/2013 numac 2013000052 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Wet tot wijziging van de wetten op de Raad van State, gecoördineerd op 12 januari 1973, wat de behandeling van geschillen betreft door de algemene vergadering van de afdeling bestuursrechtspraak, op vraag van personen gevestigd in de randgemeenten. - Duitse vertaling sluiten, van rechtswege lid zijn van de hoofdstedelijke gemeenschap van Brussel.

B.5.2. In zoverre de verzoekende partijen aldus lid zouden worden van een instelling waarvan zij geen deel van wensen uit te maken, worden zij rechtstreeks en ongunstig geraakt door de door hen bestreden bepaling.

B.6. De excepties worden verworpen.

Ten aanzien van de ontvankelijkheid van de tussenkomst B.7. De Ministerraad en de Brusselse Hoofdstedelijke Regering betwisten het belang van de tussenkomende partijen.

B.8. Luidens artikel 87, § 2, van de bijzondere wet van 6 januari 1989Relevante gevonden documenten type wet prom. 06/01/1989 pub. 18/02/2008 numac 2008000108 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Bijzondere wet op het Arbitragehof sluiten op het Grondwettelijk Hof kan ieder die van een belang doet blijken aan het Hof zijn opmerkingen richten in een memorie in verband met elk beroep tot vernietiging waarover het Hof uitspraak moet doen.

Doet blijken van een dergelijk belang de persoon die aantoont dat zijn situatie rechtstreeks kan worden geraakt door het arrest dat het Hof in verband met dat beroep zal wijzen.

B.9.1. De tussenkomende partijen zijn burgemeester van, respectievelijk, de gemeenten Sint-Pieters-Leeuw, Lubbeek, Dilbeek en Keerbergen. Die gemeenten, die alle gemeenten van de provincie Vlaams-Brabant zijn, zijn luidens het artikel 2 van de bestreden bijzondere wet van 19 juli 2012Relevante gevonden documenten type wet prom. 19/07/2012 pub. 22/08/2012 numac 2012204203 bron federale overheidsdienst kanselarij van de eerste minister Bijzondere wet tot aanvulling van artikel 92bis van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen, wat de hoofdstedelijke gemeenschap van Brussel betreft type wet prom. 19/07/2012 pub. 12/10/2012 numac 2012205585 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Bijzondere wet tot aanvulling van artikel 92bis van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen, wat de hoofdstedelijke gemeenschap van Brussel betreft. - Duitse vertaling type wet prom. 19/07/2012 pub. 22/08/2012 numac 2012000467 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Wet tot wijziging van de wetten op de Raad van State, gecoördineerd op 12 januari 1973, wat de behandeling van geschillen betreft door de algemene vergadering van de afdeling bestuursrechtspraak, op vraag van personen gevestigd in de randgemeenten type wet prom. 19/07/2012 pub. 31/01/2013 numac 2013000052 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Wet tot wijziging van de wetten op de Raad van State, gecoördineerd op 12 januari 1973, wat de behandeling van geschillen betreft door de algemene vergadering van de afdeling bestuursrechtspraak, op vraag van personen gevestigd in de randgemeenten. - Duitse vertaling sluiten van rechtswege lid van de hoofdstedelijke gemeenschap van Brussel.

B.9.2. Luidens artikel 5, § 2, van het voormelde Vlaamse Gemeentedecreet « [maken] de schepenen en de burgemeester [...] deel uit van de gemeenteraad, behalve indien zij niet als gemeenteraadslid werden verkozen ».

B.9.3. De tussenkomende partijen zijn allen verkozen als gemeenteraadslid. Zij maken derhalve deel uit van de gemeenteraad. Om de in B.4.3 vermelde reden, beschikken zij bijgevolg over het rechtens vereiste belang bij hun tussenkomst.

B.10. De exceptie wordt verworpen.

Ten gronde Wat het eerste middel in de zaken nrs. 5584 en 5593 betreft (schending van de bevoegdheidverdelende regels) B.11. In hun eerste middel voeren de verzoekende partijen in de zaak nr. 5584 de schending aan van de artikelen 3, 4, 39, 137 en 162 van de Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen. De verzoekende partijen in de zaak nr. 5593 voeren in hun eerste middel de schending aan van artikel 162, laatste lid, van de Grondwet. Vermits de verzoekende partijen in beide zaken eenzelfde schending van artikel 162, laatste lid, van de Grondwet aanvoeren, dienen de middelen samen te worden onderzocht.

De aangevoerde schending van de artikelen 3, 4, 39 en 137 van de Grondwet B.12. De verzoekende partijen in de zaak nr. 5584 voeren aan dat de bestreden bijzondere wet de voormelde grondwetsbepalingen zou schenden doordat de gemeenten die van rechtswege lid zijn van de hoofdstedelijke gemeenschap, akkoorden zouden kunnen sluiten betreffende gewestelijke aangelegenheden, en aldus afbreuk zouden kunnen doen aan de bevoegdheden van de gewesten.

B.13.1. Artikel 2 van de bestreden bijzondere wet van 19 juli 2012Relevante gevonden documenten type wet prom. 19/07/2012 pub. 22/08/2012 numac 2012204203 bron federale overheidsdienst kanselarij van de eerste minister Bijzondere wet tot aanvulling van artikel 92bis van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen, wat de hoofdstedelijke gemeenschap van Brussel betreft type wet prom. 19/07/2012 pub. 12/10/2012 numac 2012205585 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Bijzondere wet tot aanvulling van artikel 92bis van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen, wat de hoofdstedelijke gemeenschap van Brussel betreft. - Duitse vertaling type wet prom. 19/07/2012 pub. 22/08/2012 numac 2012000467 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Wet tot wijziging van de wetten op de Raad van State, gecoördineerd op 12 januari 1973, wat de behandeling van geschillen betreft door de algemene vergadering van de afdeling bestuursrechtspraak, op vraag van personen gevestigd in de randgemeenten type wet prom. 19/07/2012 pub. 31/01/2013 numac 2013000052 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Wet tot wijziging van de wetten op de Raad van State, gecoördineerd op 12 januari 1973, wat de behandeling van geschillen betreft door de algemene vergadering van de afdeling bestuursrechtspraak, op vraag van personen gevestigd in de randgemeenten. - Duitse vertaling sluiten richt een hoofdstedelijke gemeenschap van Brussel op « met het oog op overleg over de aangelegenheden bedoeld in artikel 6, § 1, [van de bijzondere wet van 8 augustus 1980Relevante gevonden documenten type wet prom. 08/08/1980 pub. 11/12/2007 numac 2007000980 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Bijzondere wet tot hervorming der instellingen. - Officieuze coördinatie in het Duits sluiten tot hervorming der instellingen] die meerdere gewesten aanbelangen ». Het in de hoofdstedelijke gemeenschap georganiseerde overleg is facultatief, met uitzondering van het overleg dat de gewesten in de hoofdstedelijke gemeenschap moeten plegen met betrekking tot het sluiten of onbruikbaar maken van de op- en afritten van de autosnelwegring om Brussel (R0). In afwachting van het samenwerkingsakkoord dat de nadere regels en het onderwerp regelt van het overleg in de hoofdstedelijke gemeenschap, vindt het verplichte overleg tussen de gewesten aangaande het sluiten of onbruikbaar maken van de op- en afritten van de autosnelwegring om Brussel (R0) plaats buiten de hoofdstedelijke gemeenschap.

B.13.2. Het verplichte overleg houdt niet in dat de gewesten een akkoord dienen te bereiken over het sluiten of onbruikbaar maken van de op- en afritten van de autosnelwegring om Brussel (R0). In de bevoegde Senaatscommissie verklaarde een lid dienaangaande : « Het sluiten of onbruikbaar maken van de op- en afritten van de autosnelwegring rond Brussel (R0) kan enkel na overleg tussen de gewesten binnen de hoofdstedelijke gemeenschap als bedoeld in het eerste lid. Dit betekent dat er overleg moet zijn en als dat overleg niet tot een oplossing leidt, dan oefent ieder zijn bevoegdheid uit zoals hij wil » (Parl. St., Senaat, 2011-2012, nr. 5-1567/4, p. 32).

Een ander lid verklaarde : « Alleen voor het sluiten van op- en afritten van de Brusselse ring is verplicht overleg vereist in de hoofdstedelijke gemeenschap. Het gaat om overleg en dit betekent niet dat er een gemeenschappelijke beslissing moet worden genomen » (ibid., pp. 34-35).

Dit werd bevestigd door de staatssecretaris voor Staatshervorming, die verklaarde dat « overleg alleen verplicht is over de op- en afritten van de autosnelwegring om Brussel zelf.

Het overleg is wel verplicht maar dit betekent niet dat er ook een akkoord moet komen » (ibid., p. 51).

B.14.1. Wanneer de bijzondere wetgever een vorm van samenwerking mogelijk of verplicht maakt, mag hij geen afbreuk doen aan hogere rechtsnormen, zoals de in de Grondwet opgenomen bevoegdheidverdelende regels.

B.14.2. De mogelijkheid, waarin de bestreden bijzondere wet voorziet, om binnen de hoofdstedelijke gemeenschap facultatief overleg te plegen over aangelegenheden die tot de bevoegdheden van de gewesten behoren, maar die meerdere gewesten aanbelangen, is niet onbestaanbaar met de in de Grondwet opgenomen bevoegdheidverdelende regels. Vermits het om een louter facultatief overleg gaat, staat het de gewesten vrij omtrent die aangelegenheden overleg te plegen binnen de hoofdstedelijke gemeenschap. Dat overleg doet derhalve geen afbreuk aan de bevoegdheden van de gewesten. Het ontslaat hen overigens niet van andere, verplichte samenwerkingsvormen waarin de bijzondere wet van 8 augustus 1980Relevante gevonden documenten type wet prom. 08/08/1980 pub. 11/12/2007 numac 2007000980 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Bijzondere wet tot hervorming der instellingen. - Officieuze coördinatie in het Duits sluiten voorziet.

B.14.3. Het verplichte overleg dat de gewesten dienen te plegen in de hoofdstedelijke gemeenschap voor het sluiten of onbruikbaar maken van de op- en afritten van de autosnelwegring om Brussel (R0), betreft een gewestbevoegdheid, namelijk de wegen en hun aanhorigheden (artikel 6, § 1, X, 1°, van de bijzondere wet van 8 augustus 1980Relevante gevonden documenten type wet prom. 08/08/1980 pub. 11/12/2007 numac 2007000980 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Bijzondere wet tot hervorming der instellingen. - Officieuze coördinatie in het Duits sluiten). Uit het bestreden artikel 2 van de bijzondere wet van 19 juli 2012Relevante gevonden documenten type wet prom. 19/07/2012 pub. 22/08/2012 numac 2012204203 bron federale overheidsdienst kanselarij van de eerste minister Bijzondere wet tot aanvulling van artikel 92bis van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen, wat de hoofdstedelijke gemeenschap van Brussel betreft type wet prom. 19/07/2012 pub. 12/10/2012 numac 2012205585 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Bijzondere wet tot aanvulling van artikel 92bis van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen, wat de hoofdstedelijke gemeenschap van Brussel betreft. - Duitse vertaling type wet prom. 19/07/2012 pub. 22/08/2012 numac 2012000467 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Wet tot wijziging van de wetten op de Raad van State, gecoördineerd op 12 januari 1973, wat de behandeling van geschillen betreft door de algemene vergadering van de afdeling bestuursrechtspraak, op vraag van personen gevestigd in de randgemeenten type wet prom. 19/07/2012 pub. 31/01/2013 numac 2013000052 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Wet tot wijziging van de wetten op de Raad van State, gecoördineerd op 12 januari 1973, wat de behandeling van geschillen betreft door de algemene vergadering van de afdeling bestuursrechtspraak, op vraag van personen gevestigd in de randgemeenten. - Duitse vertaling sluiten blijkt dat dit overleg « tussen de gewesten » dient te worden gepleegd. Zelfs al vindt het overleg plaats in de hoofdstedelijke gemeenschap, toch dienen de andere leden van die gemeenschap er niet bij te worden betrokken.

B.14.4. Indien de andere leden van de hoofdstedelijke gemeenschap toch aan het overleg zouden deelnemen, hebben zij in ieder geval geen enkele beslissingsbevoegdheid. In de in B.13.2 aangehaalde parlementaire voorbereiding werd uitdrukkelijk bevestigd dat er geen gemeenschappelijke beslissing dient te zijn. Bijgevolg kunnen de andere leden van de hoofdstedelijke gemeenschap geen bevoegdheden van de gewesten uitoefenen.

B.15.1. In zoverre de verzoekende partijen aanvoeren dat de gemeenten die van rechtswege lid zijn van de hoofdstedelijke gemeenschap, akkoorden zouden kunnen sluiten betreffende gewestelijke aangelegenheden, blijkt genoegzaam uit de parlementaire voorbereiding van de bijzondere wet van 19 juli 2012Relevante gevonden documenten type wet prom. 19/07/2012 pub. 22/08/2012 numac 2012204203 bron federale overheidsdienst kanselarij van de eerste minister Bijzondere wet tot aanvulling van artikel 92bis van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen, wat de hoofdstedelijke gemeenschap van Brussel betreft type wet prom. 19/07/2012 pub. 12/10/2012 numac 2012205585 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Bijzondere wet tot aanvulling van artikel 92bis van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen, wat de hoofdstedelijke gemeenschap van Brussel betreft. - Duitse vertaling type wet prom. 19/07/2012 pub. 22/08/2012 numac 2012000467 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Wet tot wijziging van de wetten op de Raad van State, gecoördineerd op 12 januari 1973, wat de behandeling van geschillen betreft door de algemene vergadering van de afdeling bestuursrechtspraak, op vraag van personen gevestigd in de randgemeenten type wet prom. 19/07/2012 pub. 31/01/2013 numac 2013000052 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Wet tot wijziging van de wetten op de Raad van State, gecoördineerd op 12 januari 1973, wat de behandeling van geschillen betreft door de algemene vergadering van de afdeling bestuursrechtspraak, op vraag van personen gevestigd in de randgemeenten. - Duitse vertaling sluiten dat deze zich ertoe beperkt een overlegstructuur op te richten. De nadere invulling ervan wordt aan een door de gewesten te sluiten samenwerkingsakkoord overgelaten. Zo verklaarde de staatssecretaris voor Staatshervorming dat « het niet de opdracht is van de bijzondere wetgever om de hoofdstedelijke gemeenschap te organiseren. De indieners van het wetsvoorstel leggen voor dat punt een essentiële rol weg voor de gewesten. Zij zullen een samenwerkingsovereenkomst moeten sluiten om de uitvoeringsbepalingen vast te stellen en overleg te voeren binnen de hoofdstedelijke gemeenschap. Dat overleg is fundamenteel. De uitvoeringsbepalingen van de samenwerking vastleggen in de bijzondere wet, zou van een gebrek aan respect getuigen voor de gewesten en hun autonomie » (Parl. St., Senaat, 2011-2012, nr. 5-1567/4, p. 11).

Een senator verklaarde dat « de voorgestelde structuur [...] de mogelijkheid tot overleg [creëert] » (ibid., p. 14).

Een andere senator verklaarde dat « dit voorstel een structuur wil creëren. Deze metropolitane structuur kan enkel functioneren indien er een akkoord is tussen de regio's. Er wordt met andere woorden een mogelijkheid gecreëerd, meer niet. Elke regio heeft een sleutel in handen en kan die gebruiken indien ze dat zou wensen » (ibid., p. 42).

B.15.2. Bij het sluiten van het samenwerkingsakkoord dat de nadere regels en het voorwerp vastlegt van het overleg dat in de hoofdstedelijke gemeenschap kan plaatsvinden, dienen de gewesten de bevoegdheidverdelende regels in acht te nemen. Zo mag het sluiten van het samenwerkingsakkoord waarin het bestreden artikel 92bis, § 7, van de bijzondere wet van 8 augustus 1980Relevante gevonden documenten type wet prom. 08/08/1980 pub. 11/12/2007 numac 2007000980 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Bijzondere wet tot hervorming der instellingen. - Officieuze coördinatie in het Duits sluiten voorziet, niet een uitwisseling, een afstand of een teruggave van bevoegdheden tot gevolg hebben; dit ware een schending van de door of krachtens de Grondwet bepaalde regels voor het vaststellen van de onderscheiden bevoegdheid van de federale Staat, de gemeenschappen en de gewesten.

A fortiori kan een samenwerkingsakkoord niet tot gevolg hebben dat de gemeenten bevoegdheden zouden uitoefenen die krachtens de Grondwet aan de gewesten toekomen.

B.15.3. Uit de bestreden bijzondere wet kan niet worden afgeleid dat de gemeenten die van rechtswege lid zijn van de hoofdstedelijke gemeenschap akkoorden zouden kunnen sluiten betreffende gewestelijke aangelegenheden, noch dat zij gewestbevoegdheden zouden kunnen uitoefenen. Zij kunnen hoogstens worden betrokken bij het overleg dat in voorkomend geval in het kader van de hoofdstedelijke gemeenschap zal plaatsvinden over de aangelegenheden waarvoor de gewesten bevoegd zijn, maar die meerdere gewesten aanbelangen. Indien de organen van de betrokken gemeenten ten gevolge van dit overleg bepaalde beslissingen zouden nemen, zijn die onderworpen aan een administratief en rechterlijk toezicht, waarbij kan worden nagegaan of die gemeenten zich geen bevoegdheden van de gewesten toe-eigenen.

De aangevoerde schending van artikel 162 van de Grondwet betreft B.16. De verzoekende partijen in de zaken nrs. 5584 en 5593 voeren aan dat de bestreden bijzondere wet artikel 162, laatste lid, van de Grondwet zou schenden doordat de gemeenten van het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest en de gemeenten van de provincies Vlaams-Brabant en Waals-Brabant van rechtswege lid zijn van de hoofdstedelijke gemeenschap, terwijl uit die grondwetsbepaling voortvloeit dat de gewesten de voorwaarden regelen waaronder en de wijze waarop verscheidene gemeenten zich met elkaar kunnen verstaan of zich kunnen verenigen.

B.17.1. Luidens artikel 41, eerste lid, van de Grondwet, worden de uitsluitend gemeentelijke belangen door de gemeenteraden geregeld volgens de beginselen bij de Grondwet vastgesteld.

Die beginselen zijn nader omschreven in artikel 162 van de Grondwet; het tweede lid, 2°, van dat artikel herhaalt dat de gemeenteraden bevoegd zijn « voor alles wat [...] van gemeentelijk belang is ».

Artikel 162, laatste lid, van de Grondwet bepaalt : « Ter uitvoering van een wet, aangenomen met de in artikel 4, laatste lid, bepaalde meerderheid, regelt het decreet of de in artikel 134 bedoelde regel de voorwaarden waaronder en de wijze waarop [...] verscheidene gemeenten zich met elkaar kunnen verstaan of zich kunnen verenigen. [...] ».

B.17.2. Artikel 6, § 1, VIII, 8°, van de bijzondere wet van 8 augustus 1980Relevante gevonden documenten type wet prom. 08/08/1980 pub. 11/12/2007 numac 2007000980 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Bijzondere wet tot hervorming der instellingen. - Officieuze coördinatie in het Duits sluiten tot hervorming der instellingen bepaalt : « De aangelegenheden bedoeld in artikel 107quater [thans artikel 39] van de Grondwet zijn : [...] VIII. Wat de ondergeschikte besturen betreft : [...] 8° de verenigingen van provincies en gemeenten tot nut van het algemeen, met uitzondering van het door de wet georganiseerde specifiek toezicht inzake brandbestrijding;».

B.17.3. Die bepalingen kennen de gemeenten dus een recht van initiatief toe om zich te verenigen met het oog op de gezamenlijke behartiging van aangelegenheden van gemeentelijk belang. Krachtens de voormelde bijzondere wet tot hervorming der instellingen komt het de gewestelijke wetgever toe de voorwaarden en de wijze van die samenwerking te regelen.

B.18.1. Het overleg dat in de hoofdstedelijke gemeenschap kan worden georganiseerd betreft « de aangelegenheden bedoeld in artikel 6, § 1, [van de bijzondere wet van 8 augustus 1980Relevante gevonden documenten type wet prom. 08/08/1980 pub. 11/12/2007 numac 2007000980 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Bijzondere wet tot hervorming der instellingen. - Officieuze coördinatie in het Duits sluiten tot hervorming der instellingen] die meerdere gewesten aanbelangen ». De hoofdstedelijke gemeenschap is derhalve niet een vereniging die aangelegenheden van gemeentelijk belang behartigt.

B.18.2. Met de hoofdstedelijke gemeenschap richt de bijzondere wetgever een overlegstructuur op binnen welke de gewesten overleg kunnen plegen in gewestelijke aangelegenheden, en wat het sluiten of onbruikbaar maken van de op- en afritten van de autosnelwegring om Brussel (R0) betreft, overleg moeten plegen. Aldus regelt de bijzondere wetgever een aangelegenheid die tot zijn bevoegdheid behoort, namelijk de samenwerking tussen de gewesten. Hij maakt geen inbreuk op de gewestelijke bevoegdheid om de voorwaarden te regelen waaronder en de wijze waarop gemeenten zich met elkaar kunnen verstaan of zich kunnen verenigen.

B.19. Het eerste middel in de zaken nrs. 5584 en 5593 is niet gegrond.

Wat het tweede middel in de zaken nrs. 5584 en 5593 betreft (schending van de gemeentelijke autonomie) B.20. In hun tweede middel voeren de verzoekende partijen in de zaak nr. 5584 de schending aan van artikel 162 van de Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 134 ervan en met het grondwettelijke beginsel van de gemeentelijke autonomie. De verzoekende partijen in de zaak nr. 5593 voeren in hun tweede middel de schending aan van de artikelen 27 en 162 van de Grondwet, in samenhang gelezen met de artikelen 4 en 10 van het Europees Handvest inzake lokale autonomie van 15 oktober 1985. De verzoekende partijen in beide zaken beklagen zich erover dat het feit dat de gemeenten van het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest en de gemeenten van de provincies Vlaams-Brabant en Waals-Brabant van rechtswege lid zijn van de hoofdstedelijke gemeenschap, niet bestaanbaar zou zijn met de gemeentelijke autonomie. Bijgevolg dienen de middelen samen te worden onderzocht.

B.21. In zoverre de verzoekende partijen in de zaak nr. 5584 aanvoeren dat de gewesten bevoegd zijn om de voorwaarden te regelen waaronder en de wijze waarop gemeenten zich met elkaar kunnen verstaan of zich kunnen verenigen, valt dat onderdeel van hun middel samen met hun eerste middel en is het om de in B.17 en B.18 aangehaalde redenen niet gegrond.

B.22. In zoverre de verzoekende partijen in de zaak nr. 5584 de schending aanvoeren van het door artikel 162 van de Grondwet gewaarborgde beginsel van de gemeentelijke autonomie, dient het middel aldus te worden begrepen dat het strekt tot een rechtstreekse toetsing aan artikel 162, tweede lid, 2°, van de Grondwet. Het middel behoort niet tot de bevoegdheid van het Hof, nu het Hof, los van het eventueel bevoegdheidverdelende karakter van die grondwetsbepaling, niet rechtstreeks aan die bepaling vermag te toetsen.

B.23.1. Hetzelfde geldt voor wat de door de verzoekende partijen in de zaak nr. 5593 aangevoerde schending van artikel 162 van de Grondwet betreft.

B.23.2. Die partijen voeren eveneens de schending aan van artikel 27 van de Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen met de artikelen 4 en 10 van het Europees Handvest inzake lokale autonomie van 15 oktober 1985.

B.23.3. Artikel 27 van de Grondwet bepaalt : « De Belgen hebben het recht van vereniging; dit recht kan niet aan enige preventieve maatregel worden onderworpen ».

B.23.4. De artikelen 4 en 10 van het Europees Handvest inzake lokale autonomie van 15 oktober 1985 bepalen : « Artikel 4 - Reikwijdte van de lokale autonomie 1. De fundamentele bevoegdheden en verantwoordelijkheden van de lokale autoriteiten worden bij de grondwet of bij wet vastgesteld.Deze bepaling verhindert evenwel niet de attributie aan de lokale autoriteiten van bevoegdheden voor bepaalde doeleinden overeenkomstig de wet. 2. De lokale autoriteiten bezitten, binnen de grenzen van de wet, volledige vrijheid van handelen ten einde hun bevoegdheden uit te oefenen met betrekking tot elke zaak die niet aan hun bevoegdheid is onttrokken of aan enige andere autoriteit is toegewezen.3. Overheidsverantwoordelijkheden dienen in het algemeen bij voorkeur door die autoriteiten te worden uitgeoefend die het dichtst bij de burgers staan.Bij toekenning van verantwoordelijkheid aan een andere autoriteit dient rekening te worden gehouden met de omvang en de aard van de taak en de eisen van doelmatigheid en kostenbesparing. 4. Bevoegdheden die aan lokale autoriteiten zijn toegekend dienen in de regel volledig en uitsluitend te zijn.Zij mogen niet worden aangetast of beperkt door een andere, centrale of regionale autoriteit, behalve voorzover bij of krachtens de wet is bepaald. 5. Waar bevoegdheden door een centrale of regionale autoriteit aan hen worden gedelegeerd dient de lokale autoriteiten zoveel mogelijk vrijheid van handelen te worden toegestaan bij het aanpassen van hun beleid aan de plaatselijke omstandigheden.6. De lokale autoriteiten dienen, voor zover mogelijk, tijdig en op gepaste wijze te worden geraadpleegd over de planning en de besluitvormingsprocedures aangaande alle zaken die hen rechtstreeks raken ». « Artikel 10 - Het recht van de lokale autoriteiten zich te organiseren 1. De lokale autoriteiten hebben het recht, bij de uitoefening van hun bevoegdheden, samen te werken en, binnen het kader van de wet, zich te verenigen met andere lokale autoriteiten ten einde taken van gemeenschappelijk belang uit te voeren.2. Het recht van de lokale autoriteiten tot een organisatie te behoren ter bescherming en bevordering van hun gemeenschappelijke belangen en lid te zijn van een internationale organisatie van lokale autoriteiten dient door iedere Staat te worden erkend.3. De lokale autoriteiten hebben onder voorwaarden welke de wet kan stellen, het recht samen te werken met autoriteiten in andere Staten ». B.23.5. Het middel dient aldus te worden begrepen dat het de schending aanvoert van de door artikel 27 van de Grondwet gewaarborgde vrijheid van vereniging, geïnterpreteerd in het licht van het door artikel 162 van de Grondwet en de artikelen 4 en 10 van het Europees Handvest inzake lokale autonomie gewaarborgde beginsel van de gemeentelijke autonomie.

B.24.1. Artikel 27 van de Grondwet heeft tot doel de oprichting van private verenigingen en de deelname aan hun activiteiten te waarborgen. Die bepaling is niet van toepassing op de gemeenten.

B.24.2. Vermits artikel 27 van de Grondwet te dezen niet van toepassing is, kan het Hof de artikelen 4 en 10 van het Europees Handvest inzake lokale autonomie niet in samenhang lezen met die grondwetsbepaling.

B.25. Het tweede middel in de zaken nrs. 5584 en 5593 is niet gegrond.

Wat het derde middel in de zaken nrs. 5584 en 5593 betreft (schending van het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie) B.26. In hun derde middel voeren de verzoekende partijen in de zaak nr. 5584 de schending aan van de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen met artikel 14 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens. De verzoekende partijen in de zaak nr. 5593 voeren in hun derde middel de schending aan van de artikelen 10, 11 en 162 van de Grondwet. De verzoekende partijen in beide zaken beklagen zich erover dat de gemeenten van het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest en van de provincies Vlaams-Brabant en Waals-Brabant verplicht worden lid te zijn van de hoofdstedelijke gemeenschap, terwijl die verplichting niet geldt voor de provincies zelf. Bijgevolg dienen de middelen samen te worden behandeld.

B.27. Artikel 14 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens is niet van toepassing, nu die bepaling enkel kan worden aangevoerd in samenhang met een van de bij dat Verdrag gewaarborgde rechten en vrijheden. Zelfs indien dat artikel van toepassing zou zijn, voegt het niets toe aan het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie, vervat in de artikelen 10 en 11 van de Grondwet.

B.28. In zoverre de verzoekende partijen in de zaak nr. 5593 de schending aanvoeren van de artikelen 10, 11 en 162 van de Grondwet, komt het middel erop neer dat het Hof wordt gevraagd naar de bestaanbaarheid van de bestreden bepalingen met de artikelen 10 en 11, in samenhang gelezen met artikel 162, van de Grondwet.

B.29.1. De Ministerraad en de Brusselse Hoofdstedelijke Regering voeren aan dat de betrokken gemeenten en de provincies Vlaams-Brabant en Waals-Brabant te dezen niet vergelijkbaar zijn.

B.29.2. Artikel 162 van de Grondwet waarborgt de autonomie van zowel de gemeenten als de provincies. Vermits te dezen die autonomie in het geding is, zijn de gemeenten van het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest en de gemeenten van de provincies Vlaams-Brabant en Waals-Brabant wel degelijk vergelijkbaar met de voormelde provincies.

B.30. Luidens het bestreden artikel 2 van de bijzondere wet van 19 juli 2012Relevante gevonden documenten type wet prom. 19/07/2012 pub. 22/08/2012 numac 2012204203 bron federale overheidsdienst kanselarij van de eerste minister Bijzondere wet tot aanvulling van artikel 92bis van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen, wat de hoofdstedelijke gemeenschap van Brussel betreft type wet prom. 19/07/2012 pub. 12/10/2012 numac 2012205585 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Bijzondere wet tot aanvulling van artikel 92bis van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen, wat de hoofdstedelijke gemeenschap van Brussel betreft. - Duitse vertaling type wet prom. 19/07/2012 pub. 22/08/2012 numac 2012000467 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Wet tot wijziging van de wetten op de Raad van State, gecoördineerd op 12 januari 1973, wat de behandeling van geschillen betreft door de algemene vergadering van de afdeling bestuursrechtspraak, op vraag van personen gevestigd in de randgemeenten type wet prom. 19/07/2012 pub. 31/01/2013 numac 2013000052 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Wet tot wijziging van de wetten op de Raad van State, gecoördineerd op 12 januari 1973, wat de behandeling van geschillen betreft door de algemene vergadering van de afdeling bestuursrechtspraak, op vraag van personen gevestigd in de randgemeenten. - Duitse vertaling sluiten, zijn alle gemeenten van het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest en van de provincies Vlaams-Brabant en Waals-Brabant van rechtswege lid van de hoofdstedelijke gemeenschap. De provincies Vlaams-Brabant en Waals-Brabant, daarentegen, kunnen vrij toetreden tot die gemeenschap. Het Hof dient na te gaan of het verschil in behandeling dat hieruit voortvloeit, redelijk is verantwoord.

B.31.1. Binnen de hoofdstedelijke gemeenschap kan overleg worden gepleegd over « de aangelegenheden bedoeld in artikel 6, § 1, [van de bijzondere wet van 8 augustus 1980Relevante gevonden documenten type wet prom. 08/08/1980 pub. 11/12/2007 numac 2007000980 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Bijzondere wet tot hervorming der instellingen. - Officieuze coördinatie in het Duits sluiten tot hervorming der instellingen] die meerdere gewesten aanbelangen, in het bijzonder mobiliteit, verkeersveiligheid en de wegenwerken vanuit, naar en rond Brussel » en moet overleg worden gepleegd over het sluiten of onbruikbaar maken van de op- en afritten van de autosnelwegring om Brussel (R0).

B.31.2. Uit de voormelde artikelen 41, eerste lid, en 162, tweede lid, 2°, van de Grondwet vloeit voort dat de provincieraden bevoegd zijn voor alles wat van provinciaal belang is, en dat de gemeenteraden bevoegd zijn voor alles wat van gemeentelijk belang is.

B.31.3. Vermits het binnen de hoofdstedelijke gemeenschap georganiseerde overleg gewestelijke aangelegenheden, en inzonderheid de mobiliteit, de verkeersveiligheid en de wegenwerken, betreft, vermocht de bijzondere wetgever redelijkerwijs ervan uit te gaan dat het overleg de gemeenten van het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest en van de provincies Vlaams-Brabant en Waals-Brabant meer aanbelangt dan die provincies zelf. Zo beheren die gemeenten een aanzienlijk aantal kilometers gemeentelijke wegen, terwijl de voormelde provincies geen of slechts een beperkt aantal kilometers provinciale wegen beheren.

Tevens is de rol van de gemeenten inzake ruimtelijke ordening groter dan die van de provincies.

B.31.4. Voor het overige dient eraan te worden herinnerd dat het lidmaatschap van rechtswege van de gemeenten van het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest en van de gemeenten van de provincies Vlaams-Brabant en Waals-Brabant geen enkele verplichting inhoudt voor die gemeenten.

B.32. Het derde middel in de zaken nrs. 5584 en 5593 is niet gegrond.

Om die redenen, het Hof verwerpt de beroepen.

Aldus gewezen in het Nederlands, het Frans en het Duits, overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989Relevante gevonden documenten type wet prom. 06/01/1989 pub. 18/02/2008 numac 2008000108 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Bijzondere wet op het Arbitragehof sluiten op het Grondwettelijk Hof, op 8 mei 2014.

De griffier, P.-Y. Dutilleux De voorzitter, M. Bossuyt