FEDERALE OVERHEIDSDIENST VOLKSGEZONDHEID, VEILIGHEID VAN DE VOEDSELKETEN EN LEEFMILIEU

Actualisatie 2011- 2012. - van het Programma voor de reductie van pesticiden en biociden Artikel 8bis van de Wet van 12 december 1998 betreffende de productnormen ter bevordering van duurzame productie- en consumptiepatronen en ter bescherming van het leefmilieu en de volksgezondheid (Belgisch Staatsblad van 29 april 2003) voorziet in een federaal reductieprogramma dat om de twee jaar geactualiseerd moet worden.

Het eerste reductieprogramma ter vermindering van gewas beschermingsmiddelen en biociden werd geïntroduceerd door het koninklijk besluit van 22 februari 2005Relevante gevonden documenten type koninklijk besluit prom. 22/02/2005 pub. 11/03/2005 numac 2005022219 bron federale overheidsdienst volksgezondheid, veiligheid van de voedselketen en leefmilieu Koninklijk besluit betreffende het eerste reductieprogramma van de gewasbeschermingsmiddelen voor landbouwkundig gebruik en de biociden sluiten dat gepubliceerd werd in het Belgisch Staatsblad van 11 maart 2005 (pagina's 10174-10370). De eerste actualisatie bestreek de periode 2007/2008 in de vorm van een officieel advies van de Federale Overheidsdienst Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu, dat gepubliceerd werd in het Belgisch Staatsblad op 20 april 2007 (Ed. 2 pagina's 21423-21442).

De tweede actualisatie bestreek de periode 2009-2010 en werd ditmaal gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad van 9 februari 2010 (pagina's 7970-7982) in een officieel advies van de Federale Overheidsdienst Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu.

De gekozen koers van het Programma voor de reductie van Pesticiden en Biociden (PRPB) bij het begin van 2010 blijft van kracht tot eind 2010. De aangebrachte actualisatie ligt in het verlengde van de bestaande invalshoeken en heeft namelijk als doel zich te schikken naar bepaalde vaststellingen uit het federaal milieurapport 2004/2009. In voorkomend geval en onverminderd de verwezenlijking van de acties 1 tot 9 zal het PRPB in 2011 en 2012 bijdragen tot de ontwikkeling van gerichte sectorale akkoorden op basis van prioritaire producten naar het voorbeeld van detergenten en producten afkomstig van duurzaam beheerd hout met als doel een structurele verandering teweeg te brengen in de vraag en in het aanbod van gewasbeschermingsmiddelen en/of biociden.

Bijgevolg zijn de prioriteiten voor de periode 2011-2012 de volgende : Prioriteiten PRPB 2011-2012 Invalshoeken en prioritaire acties Invalshoek 1 - Voorbereiding van het nationaal actieplan : luik gewasbeschermingsmiddelen. 1. Uitwerking van het NAPAN Op 14 december 2011 moet de Kaderrichtlijn pesticiden (Dir.2009/128) omgezet zijn in Belgisch recht. Elke lidstaat van de EU zal dan een nationaal actieplan moeten uitwerken en implementeren (bij ons het Nationaal Actie Plan d'Action National, afgekort NAPAN) waarover in België reeds overleg wordt gepleegd tussen de verschillende overheidsinstanties. De bepalingen uit het NAPAN moeten worden meegedeeld aan de Europese Commissie uiterlijk op 26 november 2012.

Bij het overleg en het beslissen over de in te voeren maatregelen zal dus rekening moeten worden gehouden met deze termijn. Op 3 februari 2010 besliste het Overlegcomité de Task Force NAPAN in te voeren om de omzetting van Dir. 2009/128 tegen 26 november 2011 te coördineren en de NAPAN voor te bereiden. Het PRPB zal alle nodige initiatieven ondernemen om het NAPAN te organiseren en bij te dragen tot de afwerking van het NAPAN-project door het tot stand brengen van een kwalitatief overleg met de andere geïnteresseerde partijen. De NAPAN zal dus alle reductieprogramma's in België coördineren en verzamelen, met inbegrip van de opvolger van dit federaal programma ter vermindering van het gebruik en het risico van gewasbeschermingsmiddelen en biociden.

Invalshoek 2 - Versterking van de PRPB-acties inzake biociden en voorbereiding van het luik biociden van het NAPAN. 2. Evaluatie van het beleid en identificatie van de prioritaire acties.De evaluatie van de resultaten en de doeltreffendheid van de acties die reeds ondernomen werden met het oog op de vermindering van de risico's en het gebruik van biociden werd in 2010 aangevat. Deze evaluatie zal in 2011 afgewerkt worden zodoende de prioritaire acties voor 2012 te kunnen bepalen en uitvoeren. Deze acties vormen de federale basis voor de onderhandelingen met betrekking tot het luik biociden van het NAPAN. Hierbij zal er rekening gehouden worden met de lopende herziening van stoffen op EU-niveau die van essentieel belang is voor het behoud of het opgeven van belangrijke stoffen zoals bijvoorbeeld creosoot. Op dezelfde manier zal er bijzondere aandacht besteed worden aan het niet-professioneel gebruik zodoende het gebruik en de toegang tot alternatieve, milieuvriendelijke producten te promoten. De kwaliteit van de opvolging van de verkoop van biociden zal worden verbeterd.

Invalshoek 3 : evaluatie-instrumenten van het PRPB 3. Statistische opvolging van het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen in de landbouw. Op basis van de resultaten van de uitgevoerde haalbaarheidsstudie werd in 2008 beslist om een systeem uit te werken voor het inzamelen van gegevens bij de publieke en private organisaties voor landbouwboekhouding en certificeringsystemen. De functionele analyse en de ontwikkeling van de software voor het verwerken van de gegevens zijn gepland voor 2009 en 2010. De eerste resultaten zullen in 2011 worden verwerkt. 4. Toxicovigilantie Uitvoering van de tweede opvolging van acute intoxicaties door gewasbeschermingsmiddelen en biociden (waaronder rodenticiden) aan de hand van bij het Antigifcentrum geregistreerde oproepen.Het nodige budget voor deze studie werd voorzien door het Begrotingsfonds voor de Grondstoffen en Producten. De studie zal in 2011 uitgevoerd worden.

De opvolging van de toxicovigilantie zal het voorwerp uitmaken van een evaluatie en reflectie over een structureel verbreedde en regelmatige opvolging.

De FOD Volksgezondheid (Directoraat Generaal Dier, Plant en Voeding) staat in voor de financiële ondersteuning van een systematisch overzicht van epidemiologische studies die het mogelijke bestaan analyseert van een relatie tussen de blootstelling aan pesticiden voor landbouwkundig gebruik en de ontwikkeling van kankers en andere ziektes bij de mens. In dit kader wordt de analyse van de epidemiologische studies betreffende het risico op veranderingen in het centralezenuwstelsel van patiënten (volwassenen en/of kinderen) die blootgesteld zijn aan pesticiden grondig onderzocht. De onderzoekers zijn voornamelijk geïnteresseerd in de ontwikkeling van hersentumoren bij kinderen die het mogelijke gevolg zijn van een werkgerelateerde blootstelling van hun ouders aan pesticiden. De federale strategie inzake de problematiek rond kanker-pesticiden-kinderen zal gelijklopend worden besproken in het strategisch comité van het PRPB. 5. Uitwerking van een boordtabel voor het PRPB De nuttige cijfers (verkoop, gebruik, risico's m.b.t. de consument, risico's m.b.t. bijen enz.) betreffende de opvolging van gewasbeschermingsmiddelen en biociden zullen worden gebundeld in een boordtabel die jaarlijks gepubliceerd zal worden. De kennis die verworven werd aan de hand van de studies over de onzekerheid zal zoveel mogelijk gevaloriseerd worden binnen deze context.

Het PRPB zal vooral voor de bijenproblematiek steun voorzien vanuit een groep van onafhankelijke wetenschappelijke deskundigen met het oog op het vaststellen van de belangrijkste indexen betreffende de risico's van gewasbeschermingsmiddelen en in het bijzonder van zaaizaadbehandeling.

De werkzaamheden zullen worden gerealiseerd in samenspraak met een Wetenschappelijk Comité Indicatoren en met de medewerking van een Stakeholdersgroep Indicatoren. De leden van het Erkenningscomité voor pesticiden en het Comité voor advies inzake biociden zullen worden uitgenodigd om opnieuw deel uit te maken van het Wetenschappelijk Comité Indicatoren. De Stakeholdersgroep Indicatoren zal de reacties, opmerkingen en suggesties van de belanghebbenden verzamelen over de boordtabel van het PRPB. Voor de biociden zal de BIBEL indicator, die enkel betrekking heeft tot type 18 biociden (acariciden, insecticiden en middelen ter bestrijding van andere geleedpotigen), het voorwerp uitmaken van een balans. Er zal een gemeenschappelijke basisindicator worden gezocht voor de 23 types biociden.

Invalshoek 4 : Reductie van de risico's van gewasbeschermingsmiddelen en biociden - structurele aanpassingen 6. Uitvoeren van de opsplitsing van de erkenningen (gewasbeschermingsmiddelen) De opsplitsing van de markt van gewasbeschermingsmiddelen in een markt voor professionele gebruikers enerzijds en niet-professionele gebruikers anderzijds heeft als doel de risico's voor de menselijke gezondheid en voor het leefmilieu (bijen, aquatische organismen, etc.) te verminderen door het aanbod van producten voor professionele en niet-professionele gebruikers aan te passen aan hun specifieke kennis en noden.

De splitsing en indiening van de dossiers van de erkenningsaanvragen voor amateurproducten is werkzaam sinds de publicatie van het koninklijk besluit van 10 januari 2010Relevante gevonden documenten type koninklijk besluit prom. 10/01/2010 pub. 18/02/2010 numac 2010024013 bron federale overheidsdienst volksgezondheid, veiligheid van de voedselketen en leefmilieu Koninklijk besluit tot wijziging van het koninklijk besluit van 28 februari 1994 betreffende het bewaren, het op de markt brengen en het gebruiken van bestrijdingsmiddelen voor landbouwkundig gebruik sluiten tot wijziging van koninklijk besluit van 28 februari 1994 betreffende het bewaren, het op de markt brengen en het gebruiken van bestrijdingsmiddelen voor landbouwkundig gebruik (Belgisch Staatsblad 18 februari 2010); de evaluatie van de (ongeveer 230) dossiers werd gepland voor 2010, 2011 et 2012; de erkenningen voor amateurgebruik zullen gelijktijdig worden toegekend in augustus 2012. 7. Voorbereiding van het systeem Kenniscertificaten gewasbeschermingsmiddelen. De werkzaamheden aangevat in 2005 zullen worden verdergezet. Het voorstel van systeem, dat behoorlijk ondersteund werd door de werkzaamheden van de Groep « Pesticide Application Certificates » werd in 2010 afgewerkt. Het schrijven van de nodige wetgeving om tot diens inwerkingstelling te komen werd in 2010 aangevat. Het voorstel zal in het kader van de uitwerking van het NAPAN in 2011 ter onderhandeling aan de beleidsmakers worden voorgelegd. Na afronding van deze onderhandelingen zullen de uitgewerkte ontwerpbesluiten eerst ter advies worden voorgelegd aan de volgende federale raden : Hoge Gezondheidsraad; Centrale Raad voor het Bedrijfsleven; Federale Raad voor Duurzame Ontwikkeling; Raad voor het Verbruik, daarna volgen er onderhandelingen en worden deze goedgekeurd. 8. Uitbreiding van het aanbod gewasbeschermingsmiddelen voor de biologische landbouw Voortzetting van de opgestarte acties voor het uitbreiden van het aanbod aan beschikbare gewasbeschermingsmiddelen voor de biologische landbouw.In 2011 en 2012 zal deze actie verlengd worden door een studie dat handelt over gewasbeschermingsmiddelen van natuurlijke oorsprong. Vooreerst zal deze studie zich namelijk richten op de huidige situatie van het op de markt brengen van dit soort gewasbeschermingsmiddelen in de ons omringende landen. Op de tweede plaats beoogt deze studie de definiëring van actiemogelijkheden om het op de markt brengen van dit soort gewasbeschermingsmiddelen in België te stimuleren, op voorwaarde dat deze producten aan proeven worden onderworpen. 9. Opsplitsing van de vergunningen voor biociden tussen producten voor professioneel en niet- professioneel gebruik en kenniscertificering van professionele gebruikers. Op basis van de aanbevelingen van de duurzameontwikkelingseffectbeoordeling (DOEB) in 2009 zal de analyse betreffende de splitsing van de biociden en de kenniscertificaten voor professionele gebruikers worden voortgezet. Deze zullen pas vanaf 2015 inwerking treden, rekening houdend met de Europese herziening van de biocidewetgeving die nu lopende is. Hierbij is de noodzakelijke aanpassing van de administratieve capaciteit voor de verwerking van dossiers inbegrepen. 10. Ondersteuning van de geïntegreerde bestrijding (gewasbeschermingsmiddelen en biociden) De ondersteuning van de geïntegreerde bestrijding moet worden versterkt binnen de bevoegdheden van de federale Overheid.De budgetten ter financiering van het onderzoek beheerd op federaal niveau (Begrotingsfonds voor de Grondstoffen en Producten, Structurele Fondsen van de FOD) moeten in die richting worden gestuurd. Meer in het bijzonder zal er een inventaris van de onderzoeksprojecten en de studies die gefinancierd worden door het Begrotingsfonds voor de Grondstoffen en Producten worden uitgewerkt en geanalyseerd in het licht van de algemene principes van de geïntegreerde bestrijding. 11. Reductie van de punctuele verliezen Er zullen acties worden opgestart ter vermindering van de punctuele verliezen van gewasbeschermingsmiddelen in de landbouw.Deze acties zullen onder meer gebaseerd zijn op de conclusies van de werkzaamheden van de Thematische groepen, uitgevoerd in 2006 en 2007, namelijk wat betreft de verpakkingen van producten en het beheer van spuitoverschotten.

Invalshoek 5 : Communicatie en sensibilisering 12. Verbetering van de beschermingsuitrustingen voor de gebruikers Hier gaat het vooral over het aanmoedigen van de gebruikers van biociden en gewasbeschermingsmiddelen tot het gebruiken van een beschermingsuitrusting aan de hand van informatie- en sensibiliseringscampagnes.13. Actualisatie en Verspreiding van de brochure « Ongewenste gasten in je huis of tuin ! » Deze brochure vormt de kern van de campagne rond sensibilisering voor alternatieve bestrijdingsmethodes in huis en tuin die het mogelijk moeten maken het systematisch gebruik van gewasbeschermingsmiddelen en biociden te verminderen zodanig dat de gezondheid en het leefmilieu, namelijk het leveren van ecosysteemdiensten door bestuivers, beschermd worden. De heruitgave en de verspreiding van de brochure zal worden voortgezet in 2011 en 2012.

De actualisatie van deze brochure zal in het kader van het NAPAN gebeuren met samenwerking van de ontvangende partijen. 14. Versterking van de actieve publiciteit van het PRPB Het Programma en de in het kader van het PRPB geanalyseerde, ingezamelde en behandelde informatie zullen ter beschikking worden gesteld van het brede publiek overeenkomstig de wet van 11 april 1994 betreffende de openbaarheid van bestuur en de wet van 5 augustus 2006 betreffende de toegang van het publiek tot milieu-informatie (Aarhus). 15 Opstellen Activiteitenverslag PRPB Opstellen van een activiteitenverslag, telkens om de twee jaar.

Meewerken aan de opstelling van het Federaal Milieurapport 2004/2009 en het indicatorenrapport dat voorzien is voor 2012. Dit verslag wordt gestructureerd op basis van de boordtabel (zie Actie nr. 5) 16. Opmaak van de Communicatieplannen Uitwerking, ieder jaar, van een nieuw Communicatieplan conform de Communicatiestrategie en beantwoordend aan de behoefte inzake communicatie in verband met de prioritaire acties.