GRONDWETTELIJK HOF

Uittreksel uit arrest nr. 182/2019 van 14 november 2019 Rolnummer 7241 In zake : de vordering tot schorsing van artikel 8, § 2, van de wet van 22 april 2019Relevante gevonden documenten type wet prom. 22/04/2019 pub. 08/05/2019 numac 2019041139 bron federale overheidsdienst justitie Wet tot het toegankelijker maken van de rechtsbijstandsverzekering sluiten « tot het toegankelijker maken van de rechtsbijstandsverzekering », ingesteld door Frank Van Vlaenderen en de bvba « Advocaten Van Vlaenderen ».

Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters A. Alen en F. Daoût, de rechters L. Lavrysen, J.-P. Moerman, P. Nihoul en J. Moerman, en, overeenkomstig artikel 60bis van de bijzondere wet van 6 januari 1989Relevante gevonden documenten type wet prom. 06/01/1989 pub. 18/02/2008 numac 2008000108 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Bijzondere wet op het Arbitragehof sluiten op het Grondwettelijk Hof, emeritus rechter E. Derycke, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter A. Alen, wijst na beraad het volgende arrest : I. Onderwerp van de vordering en rechtspleging Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 31 juli 2019 ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 1 augustus 2019, hebben Frank Van Vlaenderen en de bvba « Advocaten Van Vlaenderen », bijgestaan en vertegenwoordigd door Mr. J. Van Malleghem, advocaat bij de balie te Gent, een vordering tot schorsing ingesteld van artikel 8, § 2, van de wet van 22 april 2019Relevante gevonden documenten type wet prom. 22/04/2019 pub. 08/05/2019 numac 2019041139 bron federale overheidsdienst justitie Wet tot het toegankelijker maken van de rechtsbijstandsverzekering sluiten « tot het toegankelijker maken van de rechtsbijstandsverzekering » (bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 8 mei 2019).

Bij hetzelfde verzoekschrift vorderen Frank Van Vlaenderen, de bvba « Evocaten » en de bvba « Advocaten Van Vlaenderen », bijgestaan en vertegenwoordigd door Mr. J. Van Malleghem, de vernietiging van de artikelen 5 tot 8, 11 en 23 van dezelfde wet. (...) II. In rechte (...) Ten aanzien van de bestreden bepaling en de context ervan B.1. De verzoekende partijen vorderen de schorsing van artikel 8, § 2, van de wet van 22 april 2019Relevante gevonden documenten type wet prom. 22/04/2019 pub. 08/05/2019 numac 2019041139 bron federale overheidsdienst justitie Wet tot het toegankelijker maken van de rechtsbijstandsverzekering sluiten « tot het toegankelijker maken van de rechtsbijstandsverzekering » (hierna : de wet van 22 april 2019Relevante gevonden documenten type wet prom. 22/04/2019 pub. 08/05/2019 numac 2019041139 bron federale overheidsdienst justitie Wet tot het toegankelijker maken van de rechtsbijstandsverzekering sluiten), dat bepaalt : « De waarborg voor de kosten en erelonen van de advocaten wordt door de verzekeraar ten laste genomen ten belope van de door de Koning vastgestelde bedragen.

Elke overschrijding van de door de Koning vastgelegde bedragen, valt ten laste van de cliënt, zelfs als de maximumwaarborg zoals bepaald in paragraaf 3 niet wordt bereikt.

De verzekeraar heeft de mogelijkheid om de overschrijdingen van de door de Koning vastgelegde bedragen ten laste te nemen, rekening houdend met zijn maximumwaarborgen zoals bepaald in paragraaf 3 ».

B.2.1. De wet van 22 april 2019Relevante gevonden documenten type wet prom. 22/04/2019 pub. 08/05/2019 numac 2019041139 bron federale overheidsdienst justitie Wet tot het toegankelijker maken van de rechtsbijstandsverzekering sluiten beoogt de rechtsbijstandsverzekering toegankelijker te maken door middel van « een belastingvermindering voor de premies voor rechtsbijstandsverzekeringen die aan een aantal strikte voorwaarden inzake gedekte risico's, minimale dekking en waarborg en wachttermijnen voldoen » (Parl. St., Kamer, 2018-2019, DOC 54-3560/001, p. 4). De parlementaire voorbereiding doet ervan blijken dat de wetgever met de minimale voorwaarden waaraan de overeenkomst dient te voldoen om in aanmerking te komen voor een belastingvermindering, de totstandkoming van overeenkomsten heeft willen stimuleren die een ruimere dekking en een hogere maximumwaarborg bieden dan doorgaans het geval is (ibid.).

Volgens artikel 26 van de wet van 22 april 2019Relevante gevonden documenten type wet prom. 22/04/2019 pub. 08/05/2019 numac 2019041139 bron federale overheidsdienst justitie Wet tot het toegankelijker maken van de rechtsbijstandsverzekering sluiten treden de bepalingen betreffende de voormelde minimale voorwaarden in werking op de eerste dag van de vierde maand die volgt op de bekendmaking van de wet in het Belgisch Staatsblad, zijnde op 1 september 2019.

B.2.2. Volgens artikel 8, § 1, van de wet van 22 april 2019Relevante gevonden documenten type wet prom. 22/04/2019 pub. 08/05/2019 numac 2019041139 bron federale overheidsdienst justitie Wet tot het toegankelijker maken van de rechtsbijstandsverzekering sluiten, dat deel uitmaakt van hoofdstuk 2 (« Minimale voorwaarden waaraan de overeenkomsten voor een rechtsbijstandsverzekering moeten voldoen om in aanmerking te komen voor een belastingvermindering ») van de wet, dient de waarborg ten minste de volgende kosten en erelonen te dekken : de kosten en erelonen van advocaten; de kosten en erelonen van gerechtsdeurwaarders; de ten laste van de verzekerde gelegde kosten van de gerechtelijke en buitengerechtelijke procedures; de kosten en erelonen van deskundigen, technisch adviseurs, bemiddelaars, arbiters en van iedere andere persoon die de vereiste kwalificaties heeft overeenkomstig de op de procedure toepasselijke wet; de kosten van de tenuitvoerlegging.

Artikel 8, § 2, van die wet - de bestreden bepaling - bepaalt dat de waarborg voor de kosten en erelonen van de advocaten door de verzekeraar ten laste wordt genomen ten belope van de door de Koning vastgestelde bedragen en dat elke overschrijding van die bedragen ten laste valt van de cliënt, zelfs als de maximumwaarborg zoals bepaald in paragraaf 3 niet wordt bereikt. De verzekeraar heeft evenwel de mogelijkheid om de overschrijdingen van de door de Koning vastgelegde bedragen ten laste te nemen, rekening houdend met zijn maximumwaarborgen zoals bepaald in paragraaf 3.

B.2.3. Volgens artikel 11 van de wet van 22 april 2019Relevante gevonden documenten type wet prom. 22/04/2019 pub. 08/05/2019 numac 2019041139 bron federale overheidsdienst justitie Wet tot het toegankelijker maken van de rechtsbijstandsverzekering sluiten kan de advocaat zich ertoe engageren zijn erelonen en kosten te bepalen op de bedragen per prestatie zoals bepaald door de Koning. De advocaat informeert zijn cliënt of hij al dan niet het engagement aangaat om de door de Koning vastgelegde bedragen per prestatie te eerbiedigen en over de gevolgen die daaraan verbonden zijn. Hij informeert ook gelijktijdig de rechtsbijstandsverzekeraar van de cliënt.

B.2.4. De maximumbedragen vastgesteld per prestatie bedoeld in de artikelen 8, § 2 en 11 van de wet van 22 april 2019Relevante gevonden documenten type wet prom. 22/04/2019 pub. 08/05/2019 numac 2019041139 bron federale overheidsdienst justitie Wet tot het toegankelijker maken van de rechtsbijstandsverzekering sluiten, worden bepaald in het koninklijk besluit van 28 juni 2019 « tot uitvoering van de artikelen 8, § 2 en 11 van de wet van 22 april 2019Relevante gevonden documenten type wet prom. 22/04/2019 pub. 08/05/2019 numac 2019041139 bron federale overheidsdienst justitie Wet tot het toegankelijker maken van de rechtsbijstandsverzekering sluiten tot het toegankelijker maken van de rechtsbijstandverzekering ».

Ten aanzien van de ontvankelijkheid van de vordering B.3.1. De Ministerraad betwist het belang van de verzoekende partijen.

B.3.2. Aangezien de vordering tot schorsing ondergeschikt is aan het beroep tot vernietiging, dient de ontvankelijkheid van het beroep, inzonderheid het voorhanden zijn van het vereiste belang bij het instellen ervan, reeds bij het onderzoek van de vordering tot schorsing te worden betrokken.

B.3.3. De eerste verzoekende partij oefent het beroep van advocaat uit. De tweede verzoekende partij is een vennootschap die « het ondernemen als advocaat » tot doel heeft.

Uit het beperkte onderzoek van de ontvankelijkheid van het beroep tot vernietiging waartoe het Hof in het kader van de vordering tot schorsing is kunnen overgaan, blijkt niet dat het beroep tot vernietiging - en dus de vordering tot schorsing - onontvankelijk moet worden geacht. In de voormelde hoedanigheden lijken de verzoekende partijen immers belang te hebben bij een beroep tot vernietiging van een bepaling die de Koning ertoe machtigt de door de verzekeraar te laste te nemen kosten en erelonen van de advocaten te bepalen.

Ten aanzien van de voorwaarden van de schorsing B.4. Naar luid van artikel 20, 1°, van de bijzondere wet van 6 januari 1989Relevante gevonden documenten type wet prom. 06/01/1989 pub. 18/02/2008 numac 2008000108 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Bijzondere wet op het Arbitragehof sluiten op het Grondwettelijk Hof dient aan twee grondvoorwaarden te zijn voldaan opdat tot schorsing kan worden besloten : - de middelen die worden aangevoerd moeten ernstig zijn; - de onmiddellijke uitvoering van de bestreden maatregel moet een moeilijk te herstellen ernstig nadeel kunnen berokkenen.

Daar de twee voorwaarden cumulatief zijn, leidt de vaststelling dat één van die voorwaarden niet is vervuld tot verwerping van de vordering tot schorsing.

Ten aanzien van het risico van een moeilijk te herstellen ernstig nadeel B.5. De schorsing van een wetsbepaling door het Hof moet het mogelijk maken te vermijden dat, voor de verzoekende partijen, een ernstig nadeel voortvloeit uit de onmiddellijke toepassing van die bepaling, nadeel dat niet of moeilijk zou kunnen worden hersteld in geval van een vernietiging van die norm.

Uit artikel 22 van de bijzondere wet van 6 januari 1989Relevante gevonden documenten type wet prom. 06/01/1989 pub. 18/02/2008 numac 2008000108 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Bijzondere wet op het Arbitragehof sluiten op het Grondwettelijk Hof blijkt dat, om te voldoen aan de tweede voorwaarde van artikel 20, 1°, van die wet, de personen die een vordering tot schorsing instellen, in hun verzoekschrift concrete en precieze feiten moeten uiteenzetten waaruit voldoende blijkt dat de onmiddellijke toepassing van de bepalingen waarvan zij de vernietiging vorderen, hen een moeilijk te herstellen ernstig nadeel kan berokkenen.

Die personen moeten met name het bestaan van het risico van een nadeel, de ernst ervan en het verband tussen dat risico en de toepassing van de bestreden bepalingen aantonen.

B.6. De verzoekende partijen beroepen zich op hun hoedanigheid van advocaat en van een vennootschap die « het ondernemen als advocaat » tot doel heeft.

B.7.1. Zoals is vermeld in B.2.2, voorziet de bestreden bepaling erin dat de waarborg voor de kosten en erelonen van de advocaten door de verzekeraar ten laste worden genomen ten belope van de door de Koning vastgestelde bedragen en dat elke overschrijding van die bedragen ten laste valt van de cliënt, zelfs als de maximumwaarborg zoals bepaald in paragraaf 3 van die bepaling niet wordt bereikt. Artikel 11 van de wet van 22 april 2019Relevante gevonden documenten type wet prom. 22/04/2019 pub. 08/05/2019 numac 2019041139 bron federale overheidsdienst justitie Wet tot het toegankelijker maken van de rechtsbijstandsverzekering sluiten bepaalt dat de advocaat zich ertoe kan engageren zijn erelonen en kosten te bepalen op de bedragen per prestatie zoals bepaald door de Koning en dat hij zijn cliënt dient te informeren of hij al dan niet het engagement aangaat om die bedragen te eerbiedigen en over de gevolgen die daaraan verbonden zijn.

B.7.2. Daaruit volgt dat een advocaat zich ertoe kan engageren zijn erelonen en kosten te bepalen op de bedragen per prestatie zoals bepaald door de Koning, maar daartoe niet is verplicht.

Wanneer de cliënt ermee instemt dat de erelonen en kosten niet worden bepaald op de bedragen per prestatie zoals bepaald door de Koning, en aldus ermee instemt de overschrijding van die bedragen zelf ten laste te nemen, ondergaat de advocaat geen enkel nadeel van de bestreden bepaling, vermits zijn erelonen en kosten volledig worden betaald, deels door de verzekeraar, deels door de cliënt.

Wanneer de cliënt niet ermee instemt de overschrijding van de door de Koning vastgelegde bedragen ten laste te nemen, rust op de advocaat geen verplichting om de betrokken persoon bij te staan. De weigering van een advocaat om personen bij te staan die niet ermee instemmen de overschrijding van de door de Koning vastgelegde bedragen ten laste te nemen, kan weliswaar zijn economische situatie ongunstig beïnvloeden.

Dat nadeel vloeit evenwel op zich niet voort uit de bestreden bepaling, maar uit de beslissing van de advocaat om uitsluitend cliënten bij te staan die bereid zijn de overschrijding van de door de Koning vastgestelde bedragen ten laste te nemen.

In zoverre een advocaat, ter voorkoming van het voormelde economische nadeel, genoodzaakt zou zijn om cliënten aan te nemen die niet bereid zijn de overschrijding van de door de Koning vastgestelde bedragen ten laste te nemen, kan het voormelde nadeel dat voor die advocaat voortvloeit uit de bestreden bepaling niet worden gekwalificeerd als een ernstig nadeel in de zin van artikel 20, 1°, van de bijzondere wet van 6 januari 1989Relevante gevonden documenten type wet prom. 06/01/1989 pub. 18/02/2008 numac 2008000108 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Bijzondere wet op het Arbitragehof sluiten op het Grondwettelijk Hof. De bestreden bepaling machtigt de Koning weliswaar om de door de verzekeraar ten laste te nemen kosten en erelonen van de advocaten aan beperkingen te onderwerpen, maar die machtiging kan, gelet op de door de wetgever nagestreefde doelstellingen, niet in die zin worden geïnterpreteerd dat de Koning de bevoegdheid heeft om de door de verzekeraars ten laste te nemen kosten en erelonen van de advocaten op een buitensporige wijze te beperken. Het geleden nadeel is bovendien financieel van aard en is aldus in beginsel niet moeilijk te herstellen.

B.7.3. In zoverre de verzoekende partijen aanvoeren dat een latere vernietiging van de bestreden bepaling door het Hof de partijen bij de verzekeringsovereenkomsten waarin de inhoud van die bepaling zou zijn overgenomen, in dwaling zou kunnen brengen en dat die vernietiging aanleiding zou kunnen geven tot uiteenlopende interpretaties van die overeenkomsten door de bevoegde hoven en rechtbanken, beroepen zij zich op nadelen die niet persoonlijk en bovendien hypothetisch zijn en die om die redenen niet kunnen worden gekwalificeerd als een ernstig nadeel in de zin van artikel 20, 1°, van de bijzondere wet van 6 januari 1989Relevante gevonden documenten type wet prom. 06/01/1989 pub. 18/02/2008 numac 2008000108 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Bijzondere wet op het Arbitragehof sluiten op het Grondwettelijk Hof.

B.8. Aangezien niet voldaan is aan één van de voorwaarden om tot schorsing te kunnen besluiten, dient de vordering te worden afgewezen.

Om die redenen, het Hof verwerpt de vordering tot schorsing.

Aldus gewezen in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989Relevante gevonden documenten type wet prom. 06/01/1989 pub. 18/02/2008 numac 2008000108 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Bijzondere wet op het Arbitragehof sluiten op het Grondwettelijk Hof, op 14 november 2019.

De griffier, De voorzitter, P.-Y. Dutilleux A. Alen