GRONDWETTELIJK HOF

Uittreksel uit arrest nr. 98/2013 van 9 juli 2013 Rolnummer 5454 In zake : het beroep tot gedeeltelijke vernietiging van de wet van 8 januari 2012Relevante gevonden documenten type wet prom. 08/01/2012 pub. 11/01/2012 numac 2011011466 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet tot wijziging van de wet van 29 april 1999 betreffende de organisatie van de elektriciteitsmarkt en de wet van 12 april 1965 betreffende het vervoer van gasachtige produkten en andere door middel van leidingen type wet prom. 08/01/2012 pub. 11/01/2012 numac 2012011000 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet houdende diverse bepalingen inzake energie en duurzame ontwikkeling sluiten « tot wijziging van de wet van 29 april 1999Relevante gevonden documenten type wet prom. 29/04/1999 pub. 11/05/1999 numac 1999011160 bron ministerie van economische zaken Wet betreffende de organisatie van de elektriciteitsmarkt sluiten betreffende de organisatie van de elektriciteitsmarkt en de wet van 12 april 1965Relevante gevonden documenten type wet prom. 12/04/1965 pub. 08/03/2007 numac 2007000126 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Wet betreffende de bescherming van het loon der werknemers sluiten betreffende het vervoer van gasachtige produkten en andere door middel van leidingen », ingesteld door de Vlaamse Regering.

Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en J. Spreutels, de rechters E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul en F. Daoût, en, overeenkomstig artikel 60bis van de bijzondere wet van 6 januari 1989Relevante gevonden documenten type wet prom. 06/01/1989 pub. 18/02/2008 numac 2008000108 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Bijzondere wet op het Arbitragehof sluiten op het Grondwettelijk Hof, emeritus voorzitter R. Henneuse, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter M. Bossuyt, wijst na beraad het volgende arrest : I. Onderwerp van het beroep en rechtspleging Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 10 juli 2012 ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 11 juli 2012, heeft de Vlaamse Regering beroep tot gedeeltelijke vernietiging ingesteld van de wet van 8 januari 2012Relevante gevonden documenten type wet prom. 08/01/2012 pub. 11/01/2012 numac 2011011466 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet tot wijziging van de wet van 29 april 1999 betreffende de organisatie van de elektriciteitsmarkt en de wet van 12 april 1965 betreffende het vervoer van gasachtige produkten en andere door middel van leidingen type wet prom. 08/01/2012 pub. 11/01/2012 numac 2012011000 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet houdende diverse bepalingen inzake energie en duurzame ontwikkeling sluiten « tot wijziging van de wet van 29 april 1999Relevante gevonden documenten type wet prom. 29/04/1999 pub. 11/05/1999 numac 1999011160 bron ministerie van economische zaken Wet betreffende de organisatie van de elektriciteitsmarkt sluiten betreffende de organisatie van de elektriciteitsmarkt en de wet van 12 april 1965Relevante gevonden documenten type wet prom. 12/04/1965 pub. 08/03/2007 numac 2007000126 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Wet betreffende de bescherming van het loon der werknemers sluiten betreffende het vervoer van gasachtige produkten en andere door middel van leidingen » (bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 11 januari 2012, tweede editie). (...) II. In rechte (...) B.1. De Vlaamse Regering vordert de vernietiging van verschillende bepalingen van de wet van 8 januari 2012Relevante gevonden documenten type wet prom. 08/01/2012 pub. 11/01/2012 numac 2011011466 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet tot wijziging van de wet van 29 april 1999 betreffende de organisatie van de elektriciteitsmarkt en de wet van 12 april 1965 betreffende het vervoer van gasachtige produkten en andere door middel van leidingen type wet prom. 08/01/2012 pub. 11/01/2012 numac 2012011000 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet houdende diverse bepalingen inzake energie en duurzame ontwikkeling sluiten « tot wijziging van de wet van 29 april 1999Relevante gevonden documenten type wet prom. 29/04/1999 pub. 11/05/1999 numac 1999011160 bron ministerie van economische zaken Wet betreffende de organisatie van de elektriciteitsmarkt sluiten betreffende de organisatie van de elektriciteitsmarkt en de wet van 12 april 1965Relevante gevonden documenten type wet prom. 12/04/1965 pub. 08/03/2007 numac 2007000126 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Wet betreffende de bescherming van het loon der werknemers sluiten betreffende het vervoer van gasachtige produkten en andere door middel van leidingen ».

B.2. De bestreden wet wijzigt de wet van 29 april 1999Relevante gevonden documenten type wet prom. 29/04/1999 pub. 11/05/1999 numac 1999011160 bron ministerie van economische zaken Wet betreffende de organisatie van de elektriciteitsmarkt sluiten betreffende de organisatie van de elektriciteitsmarkt (hierna : de « Elektriciteitswet ») en de wet van 12 april 1965Relevante gevonden documenten type wet prom. 12/04/1965 pub. 08/03/2007 numac 2007000126 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Wet betreffende de bescherming van het loon der werknemers sluiten betreffende het vervoer van gasachtige produkten en andere door middel van leidingen (hierna : de « Gaswet ») teneinde bepalingen van het recht van de Europese Unie in Belgisch recht om te zetten, meer bepaald : - richtlijn 2009/72/EG van het Europees Parlement en de Raad van 13 juli 2009 betreffende gemeenschappelijke regels voor de interne markt voor elektriciteit en tot intrekking van Richtlijn 2003/54/EG; - richtlijn 2009/73/EG van het Europees Parlement en de Raad van 13 juli 2009 betreffende gemeenschappelijke regels voor de interne markt voor aardgas en tot intrekking van Richtlijn 2003/55/EG. B.3. Alle grieven hebben betrekking op de verdeling van de bevoegdheid inzake het energiebeleid tussen, enerzijds, de federale overheid en, anderzijds, de gewesten.

Ten aanzien van het eerste middel B.4. Het eerste middel, gericht tegen artikel 9, 4°, van de wet van 8 januari 2012Relevante gevonden documenten type wet prom. 08/01/2012 pub. 11/01/2012 numac 2011011466 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet tot wijziging van de wet van 29 april 1999 betreffende de organisatie van de elektriciteitsmarkt en de wet van 12 april 1965 betreffende het vervoer van gasachtige produkten en andere door middel van leidingen type wet prom. 08/01/2012 pub. 11/01/2012 numac 2012011000 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet houdende diverse bepalingen inzake energie en duurzame ontwikkeling sluiten, is afgeleid uit de schending van artikel 39 van de Grondwet en van artikel 6, § 1, VII, eerste lid, a), van de bijzondere wet van 8 augustus 1980Relevante gevonden documenten type wet prom. 08/08/1980 pub. 11/12/2007 numac 2007000980 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Bijzondere wet tot hervorming der instellingen. - Officieuze coördinatie in het Duits sluiten tot hervorming der instellingen.

B.5.1. De bestreden bepaling preciseert de beperking die bij artikel 9, § 1, tweede lid, van de Elektriciteitswet aan de beheerder van het nationaal transmissienet voor elektriciteit wordt opgelegd.

Het nationaal transmissienet omvat de bovengrondse lijnen, ondergrondse kabels en installaties die dienen voor het vervoer van elektriciteit van land tot land en naar rechtstreekse afnemers van de producenten en naar distributeurs gevestigd in België, alsook voor de koppeling tussen elektrische centrales en tussen elektriciteitsnetten (artikel 2, 7°, van de Elektriciteitswet).

Het beheer van het transmissienet wordt waargenomen door een enkele beheerder, die instaat voor de exploitatie, het onderhoud en de ontwikkeling van het transmissienet, met inbegrip van de koppellijnen daarvan naar andere elektriciteitsnetten, teneinde de continuïteit van de voorziening te waarborgen (artikel 8, § 1, van de Elektriciteitswet).

B.5.2. De bestreden bepaling voegt een zinsnede en een zin toe aan artikel 9, § 1, tweede lid, van de Elektriciteitswet, dat voortaan als volgt luidt (toevoeging gecursiveerd) : « De netbeheerder mag, rechtstreeks of onrechtstreeks, geen lidmaatschapsrechten bezitten onder welke vorm dan ook, in producenten, distributeurs, leveranciers en tussenpersonen en evenmin in aardgasbedrijven zoals bepaald bij de wet van 12 april 1965Relevante gevonden documenten type wet prom. 12/04/1965 pub. 08/03/2007 numac 2007000126 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Wet betreffende de bescherming van het loon der werknemers sluiten betreffende het vervoer van gasachtige produkten en andere door middel van leidingen. Wat de distributienetbeheerders betreft, geldt dit lid zonder afbreuk te doen aan de bepalingen van artikel 8, § 2 ».

Artikel 8, § 2, van de Elektriciteitswet staat de beheerder van het transportnet toe om, onder bepaalde voorwaarden, activiteiten uit te oefenen « die onder meer bestaan uit diensten voor de exploitatie, het onderhoud, de verbetering, de vernieuwing, de uitbreiding en/of het beheer van lokale, regionale transmissie- en/of distributienetten met een spanningsniveau van 30 kV tot 70 kV ». Hij kan deze activiteiten, met inbegrip van handelsactiviteiten, rechtstreeks uitoefenen of via deelnemingen in publieke of private instellingen, vennootschappen of verenigingen.

B.6.1. De grief van de Vlaamse Regering heeft betrekking op de toegevoegde laatste zin van artikel 9, § 1, tweede lid, van de Elektriciteitswet, die door bevoegdheidsoverschrijding zou zijn aangetast.

B.6.2. Krachtens artikel 6, § 1, VII, van de bijzondere wet van 8 augustus 1980Relevante gevonden documenten type wet prom. 08/08/1980 pub. 11/12/2007 numac 2007000980 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Bijzondere wet tot hervorming der instellingen. - Officieuze coördinatie in het Duits sluiten tot hervorming der instellingen, dat zijn grondslag vindt in artikel 39 van de Grondwet, zijn de gewesten bevoegd voor : « Wat het energiebeleid betreft : De gewestelijke aspecten van de energie, en in ieder geval : a) De distributie en het plaatselijk vervoer van elektriciteit door middel van netten waarvan de nominale spanning lager is dan of gelijk is aan 70 000 volt;b) De openbare gasdistributie;c) De aanwending van mijngas en van gas afkomstig van hoogovens;d) De netten van warmtevoorziening op afstand;e) De valorisatie van steenbergen;f) De nieuwe energiebronnen met uitzondering van deze die verband houden met de kernenergie;g) De terugwinning van energie door de nijverheid en andere gebruikers;h) Het rationeel energieverbruik. De federale overheid is echter bevoegd voor de aangelegenheden die wegens hun technische en economische ondeelbaarheid een gelijke behandeling op nationaal vlak behoeven, te weten : a) Het nationaal uitrustingsprogramma in de elektriciteitssector;b) De kernbrandstofcyclus;c) De grote infrastructuren voor de stockering;het vervoer en de produktie van energie; d) De tarieven ». B.6.3. Aldus heeft de bijzondere wetgever het energiebeleid opgevat als een gedeelde exclusieve bevoegdheid, waarbij de gasdistributie en de distributie en het plaatselijk vervoer van elektriciteit (door middel van netten waarvan de nominale spanning lager is dan of gelijk is aan 70 000 volt) aan de gewesten is toevertrouwd, terwijl het (niet-plaatselijk) vervoer van energie tot de bevoegdheid van de federale wetgever is blijven behoren.

Zoals de Ministerraad verduidelijkt, regelt de bestreden bepaling niet de distributie of het vervoer van energie maar bevestigt zij slechts de mogelijkheid, die door artikel 8, § 2, van de Elektriciteitswet onder bepaalde voorwaarden aan de beheerder van het transmissienet wordt verleend, om tevens activiteiten van distributiebeheer uit te oefenen. Zonder toevoeging van de bestreden zin zouden artikel 8, § 2, en artikel 9, § 1, tweede lid, van de Elektriciteitswet elkaar tegenspreken.

De uitoefening zelf van die activiteiten van distributiebeheer valt vanzelfsprekend onder de exclusieve bevoegdheid van de gewesten.

Overigens, zoals de afdeling wetgeving van de Raad van State met betrekking tot artikel 8, § 2, van de Elektriciteitswet heeft opgemerkt, is die bepaling slechts van toepassing « zodra de betrokken netbeheerder krachtens de gewestelijke regelgeving effectief de in die bepaling bedoelde activiteiten vermag uit te oefenen » (Parl. St., Kamer, 2004-2005, DOC 51-1596/001, pp. 46-47).

B.6.4. De Vlaamse Regering voert vervolgens de schending aan van artikel 6, § 3, 3°, van de bijzondere wet van 8 augustus 1980Relevante gevonden documenten type wet prom. 08/08/1980 pub. 11/12/2007 numac 2007000980 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Bijzondere wet tot hervorming der instellingen. - Officieuze coördinatie in het Duits sluiten tot hervorming der instellingen, dat in een verplicht overleg tussen de betrokken Gewestregeringen en de federale overheid over de grote lijnen van het nationale energiebeleid voorziet.

Aangezien de bestreden zin slechts een precisering van de bestaande wettekst inhoudt, die niet de grote lijnen van het energiebeleid betreft, diende niet te worden voldaan aan de voormelde overlegverplichting.

B.7. Het middel is niet gegrond.

Ten aanzien van het tweede middel B.8. Het tweede middel, gericht tegen de artikelen 9, 4°, en 80 van de wet 8 januari 2012, is afgeleid uit de schending van artikel 39 van de Grondwet en van artikel 6, § 1, VII, eerste lid, b), van de bijzondere wet van 8 augustus 1980Relevante gevonden documenten type wet prom. 08/08/1980 pub. 11/12/2007 numac 2007000980 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Bijzondere wet tot hervorming der instellingen. - Officieuze coördinatie in het Duits sluiten tot hervorming der instellingen.

B.9. De eerste bestreden bepaling voegt een zinsnede en een zin toe aan artikel 9, § 1, tweede lid, van de Elektriciteitswet (zie B.5.2).

In zoverre het middel aanvoert dat die bepaling door bevoegdheidsoverschrijding is aangetast, valt het samen met het eerste middel en is het om dezelfde redenen niet gegrond.

B.10.1. De tweede bestreden bepaling voegt in de Gaswet een artikel 15/9bis in, dat als volgt luidt : « § 1. Elke natuurlijke of rechtspersoon die eigenaar is of beschikt over een gebruiksrecht op een net dat beantwoordt aan de criteria van een gesloten industrieel net dat uitsluitend is aangesloten op het aardgasvervoersnet, dat geen deel uitmaakt van een distributienet en zoals bepaald bij artikel 1, 56°, mag dit net aan de commissie en aan de minister binnen een termijn van zes maanden volgend op de bekendmaking van de wet van 8 januari 2012Relevante gevonden documenten type wet prom. 08/01/2012 pub. 11/01/2012 numac 2011011466 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet tot wijziging van de wet van 29 april 1999 betreffende de organisatie van de elektriciteitsmarkt en de wet van 12 april 1965 betreffende het vervoer van gasachtige produkten en andere door middel van leidingen type wet prom. 08/01/2012 pub. 11/01/2012 numac 2012011000 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet houdende diverse bepalingen inzake energie en duurzame ontwikkeling sluiten tot wijziging van de wet van 29 april 1999Relevante gevonden documenten type wet prom. 29/04/1999 pub. 11/05/1999 numac 1999011160 bron ministerie van economische zaken Wet betreffende de organisatie van de elektriciteitsmarkt sluiten betreffende de organisatie van de elektriciteitsmarkt en de wet van 12 april 1965Relevante gevonden documenten type wet prom. 12/04/1965 pub. 08/03/2007 numac 2007000126 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Wet betreffende de bescherming van het loon der werknemers sluiten betreffende het vervoer van gasachtige produkten en andere door middel van leidingen, aanmelden en zich verbinden tot het naleven van de bepalingen die krachtens deze wet op hem van toepassing zijn. Door deze aanmelding verwerft hij de hoedanigheid van beheerder van een industrieel gesloten net. De Algemene Directie Energie controleert, na advies van de commissie en van de aardgasvervoersnetbeheerder, de technische conformiteit van het aangemelde gesloten industrieel net met het aardgasvervoersnet. Hiertoe bezorgt de beheerder van het gesloten industrieel net, binnen de zes maanden na zijn melding, aan de Algemene Directie Energie het bewijs van de technische conformiteit van zijn gesloten industrieel net met het aardgasvervoersnet. Een kopie van dit verslag wordt meegedeeld aan de aardgasvervoersnetbeheerder alsook aan de commissie.

De minister kan, na advies van de commissie en van de aardgasvervoersnetbeheerder, de hoedanigheid van beheerder van een gesloten industrieel net toekennen aan de natuurlijke of rechtspersoon, die eigenaar is van of een gebruiksrecht bezit op een net dat beantwoordt aan de criteria van een gesloten industrieel net dat uitsluitend is aangesloten op het aardgasvervoersnet, dat geen deel uitmaakt van een distributienet en zoals bepaald bij artikel 1, 56° die hierom verzoekt na de bekendmaking van de wet van 8 januari 2012Relevante gevonden documenten type wet prom. 08/01/2012 pub. 11/01/2012 numac 2011011466 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet tot wijziging van de wet van 29 april 1999 betreffende de organisatie van de elektriciteitsmarkt en de wet van 12 april 1965 betreffende het vervoer van gasachtige produkten en andere door middel van leidingen type wet prom. 08/01/2012 pub. 11/01/2012 numac 2012011000 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet houdende diverse bepalingen inzake energie en duurzame ontwikkeling sluiten tot wijziging van de wet van 29 april 1999Relevante gevonden documenten type wet prom. 29/04/1999 pub. 11/05/1999 numac 1999011160 bron ministerie van economische zaken Wet betreffende de organisatie van de elektriciteitsmarkt sluiten betreffende de organisatie van de elektriciteitsmarkt en de wet van 12 april 1965Relevante gevonden documenten type wet prom. 12/04/1965 pub. 08/03/2007 numac 2007000126 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Wet betreffende de bescherming van het loon der werknemers sluiten betreffende het vervoer van gasachtige produkten en andere door middel van leidingen en die de criteria die door deze wet voorzien zijn, naleeft. De Algemene Directie Energie publiceert en actualiseert op haar internetsite de lijst van beheerders van gesloten industriële netten. § 2. In afwijking van de bepalingen van deze wet en onder andere van de artikelen 3 tot 8/6, 15/1, 15/3 tot 15/5quinquies, 15/5duodecies en 15/12, moeten de beheerders van gesloten industriële netten zich slechts aan de volgende verplichtingen houden : a) de beheerder van een gesloten industrieel net onthoudt zich, in het kader van deze functie, van elke discriminatie tussen de gebruikers van zijn gesloten industrieel net;b) de beheerder van een gesloten industrieel net garandeert aan de gebruikers van zijn gesloten industrieel net het recht om hun aardgas bij de leverancier van hun keuze aan te schaffen en om van leverancier te veranderen, met naleving van en zonder de duur en de modaliteiten van hun contracten op de helling te zetten, binnen maximaal drie weken.De gebruiker van een gesloten industrieel net kan de beheerder van dit net gelasten om, namens hem en voor zijn rekening, zijn in aanmerking komen uit te oefenen. Om rechtsgeldig te zijn, moet dit mandaat uitdrukkelijk worden voorzien en kunnen herzien worden per contractuele periode; c) de beheerder van een gesloten industrieel net bepaalt de modaliteiten voor de aansluiting en de toegang tot dit net in een contract met de gebruikers van het gesloten industrieel net.Deze contracten stellen onder andere : 1° de minimale technische vereisten inzake het ontwerp en de werking van de op het gesloten industrieel net aangesloten installaties, het maximale aansluitingsvermogen en de kenmerken van de geleverde voorzieningen;2° de commerciële modaliteiten voor de aansluiting op en de toegang tot het gesloten industrieel net;3° de voorwaarden voor onderbreking van de aansluiting wegens niet-naleving van de contractuele verplichtingen of omwille van de veiligheid van het gesloten industrieel net. Deze contracten moeten transparant en niet-discriminerend zijn. Zij moeten eveneens bepalen dat de commissie bevoegd is in geval van betwisting door een gebruiker van het gesloten industrieel net van de op dit net toegepaste tarieven. Iedere beslissing van de commissie ter zake kan het voorwerp uitmaken van een beroep bij het hof van beroep te Brussel overeenkomstig artikel 15/20.

De afsluiting van deze contracten is afhankelijk van de vestiging van de gebruiker van het gesloten industrieel net op het gesloten industrieel net; d) iedere beheerder van een gesloten industrieel net bezorgt de gebruikers van het gesloten industrieel net dat hij beheert : 1° een gedetailleerde en duidelijke factuur, gebaseerd op hun verbruik of eigen injecties en op de in dit artikel bedoelde tariefbeginselen en/of tarieven;2° een juiste verdeling, op hun facturen, van de meerkosten toegepast op de facturen voor aardgasvervoer, in overeenstemming met de meerkostbeginselen;3° de mededeling van de relevante gegevens van hun verbruik en/of injecties, evenals de informatie voor een efficiënte toegang tot het net;e) de beheerder van een gesloten industrieel net garandeert de vertrouwelijke behandeling van de commercieel gevoelige informatie van de gebruikers van zijn net dat hij beheert, waarvan hij kennis heeft in het kader van zijn activiteiten, uitgezonderd elke wettelijke verplichting tot het vrijgeven van informatie;f) de beheerder van een gesloten industrieel net bewijst de technische conformiteit van zijn gesloten industrieel net waaronder het aardgasontvangststation van dit net, met de voor dit net relevante bepalingen van de gedragscode;g) de beheerder van een gesloten industrieel net exploiteert en onderhoudt zijn net en houdt hierbij toezicht, gelet op de kenmerken van het gesloten industrieel net, op de veiligheid, betrouwbaarheid en doeltreffendheid van dit net, en dit in economisch aanvaardbare omstandigheden, met respect voor het milieu en de energie-efficiëntie. § 3. In afwijking van de bepalingen van deze wet en met name haar artikelen 15/5 tot 15/5quinquies, past iedere beheerder van een gesloten industrieel net alsook iedere beheerder van een gesloten distributienet, voor zover de toepasselijke regionale bepalingen een regime van gesloten distributienet implementeert, voor de aansluiting, de toegang en de ondersteunende diensten van toepassing op dit net, tariefbeginselen en/of tarieven toe in overeenstemming met de volgende richtsnoeren : 1° de tariefbeginselen en/of tarieven zijn niet-discriminerend, gebaseerd op de kosten en een redelijke winstmarge;2° de tariefbeginselen en/of tarieven zijn transparant;zij worden uitgewerkt in functie van hun parameters en worden vooraf door de beheerder van het gesloten industrieel of het gesloten distributienet overgemaakt aan de netgebruikers en de bevoegde regulatoren; 3° het tarief dat door de beheerder van een gesloten industrieel net of van het gesloten distributienet op de gebruikers van dit net wordt toegepast, omvat de kosten voor toegang, aansluiting en ondersteunende diensten, alsook, desgevallend, de kosten die verband houden met de bijkomende lasten die het gesloten industrieel net of van het gesloten distributienet moet dragen om het net waarop hij aangesloten is te gebruiken.De beheerder van het gesloten industrieel net wordt gelijkgesteld met de netgebruikers die geen distributienetbeheerders zijn voor de toepassing van de tarieven die toegepast worden door de aardgasvervoersnetbeheerder aan de beheerder van het industrieel gesloten net; 4° de afschrijvingstermijnen en de winstmarges worden door de beheerder van het gesloten industrieel net of van het gesloten distributienet gekozen binnen de marges tussen de waarden die hij toepast in zijn belangrijkste bedrijfssector en de marges die worden toegepast in de distributienetten;5° de tariefbeginselen zijn, wat de aansluiting, versterking en vernieuwing van de uitrusting van het gesloten industrieel net of van het gesloten distributienet betreft, afhankelijk van de mate van socialisering of individualisering van de investeringen eigen aan de locatie, rekening houdend met het aantal gebruikers van het gesloten industrieel net of van het gesloten distributienet. § 4. De gevallen van gemengde gesloten netten die zowel federale als regionale bevoegdheden impliceren maken het voorwerp uit van overleg met de Gewesten ».

B.10.2. Die bepaling voert een bijzondere regeling in voor de zogenaamde gesloten industriële netten die op het vervoersnet zijn aangesloten. In afwijking van de algemene bepalingen vervat in de Gaswet, worden de beheerders van een gesloten industrieel net slechts aan minimale verplichtingen onderworpen en zijn zij vrijgesteld van verplichtingen die aan de elektriciteits- en aardgasbedrijven zijn opgelegd.

B.10.3. Een gesloten industrieel net is een net binnen een geografisch afgebakende industriële of commerciële locatie of een locatie met gedeelde diensten dat in de eerste plaats bestemd is om de eindafnemers die op deze locatie gevestigd zijn te bedienen, dat geen huishoudelijke afnemers bevoorraadt en waarin (a) de exploitatie of het productieproces van de gebruikers van dat net om specifieke technische of veiligheidsredenen geïntegreerd is, of (b) het aardgas wordt gedistribueerd aan de eigenaar of beheerder van het gesloten distributienet of de daarmee verwante bedrijven (artikel 1, 56°, van de Gaswet).

Het gaat met name om de netten die « aardgas binnen een beperkt en goed afgebakend geografisch gebied distribueren, in het bijzonder op industriële of commerciële locaties, of locaties met gedeelde diensten zoals spoorwegstations, luchthavens, ziekenhuizen, grote campings met geïntegreerde faciliteiten of installaties van de chemische industrie » (Parl. St., Kamer, 2010-2011, DOC 53-1725/001, p. 16).

B.11.1. Op grond van artikel 6, § 1, VII, eerste lid, b), van de bijzondere wet van 8 augustus 1980Relevante gevonden documenten type wet prom. 08/08/1980 pub. 11/12/2007 numac 2007000980 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Bijzondere wet tot hervorming der instellingen. - Officieuze coördinatie in het Duits sluiten tot hervorming der instellingen zijn de gewesten bevoegd voor de openbare gasdistributie.

Voor zover zij er niet anders over hebben beschikt, moeten de Grondwetgever en de bijzondere wetgever worden geacht aan de gemeenschappen en de gewesten de volledige bevoegdheid te hebben toegekend tot het uitvaardigen van regels die eigen zijn aan de aan hen toegewezen aangelegenheden. Behoudens andersluidende bepalingen heeft de bijzondere wetgever het gehele beleid inzake de door hem toegewezen aangelegenheden aan de gemeenschappen en de gewesten overgedragen.

B.11.2. Onder openbare gasdistributie moet worden verstaan, zo blijkt uit de parlementaire voorbereiding van de bijzondere wet van 8 augustus 1980Relevante gevonden documenten type wet prom. 08/08/1980 pub. 11/12/2007 numac 2007000980 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Bijzondere wet tot hervorming der instellingen. - Officieuze coördinatie in het Duits sluiten, « de werkzaamheid die tot doel heeft gas door middel van leidingen, te leveren aan verbruikers gevestigd op het grondgebied van een bepaalde gemeente of op het grondgebied van verschillende aan elkaar palende gemeenten die met het oog op de levering van gas onderling een overeenkomst hebben gesloten » (Parl. St., Kamer, B.Z. 1988, nr. 516/6, p. 144).

B.11.3. Nu een gesloten industrieel net bestemd is om eindafnemers te bedienen (zie B.10.3), valt het onder de openbare gasdistributie zoals bedoeld in de bijzondere wet van 8 augustus 1980Relevante gevonden documenten type wet prom. 08/08/1980 pub. 11/12/2007 numac 2007000980 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Bijzondere wet tot hervorming der instellingen. - Officieuze coördinatie in het Duits sluiten en niet onder het « vervoer » van gas, zonder levering, dat krachtens artikel 6, § 1, VII, tweede lid, c), van de voormelde bijzondere wet tot de bevoegdheid van de federale overheid is blijven behoren. Het is daarbij niet van belang dat het gesloten industrieel net andere dan huishoudelijke afnemers bevoorraadt.

Weliswaar kan worden aangenomen, zoals de Ministerraad betoogt, dat het « vervoer » van gas de levering aan bepaalde eindafnemers niet uitsluit en dat die activiteit van het vervoersnet geen distributienet maakt. Anders dan het aardgasvervoersnet is een gesloten industrieel net evenwel, zoals uit de definitie ervan blijkt, uitdrukkelijk bestemd om eindafnemers te bedienen. Bovendien valt de uitoefening van elke distributieactiviteit, ongeacht door welk net, onverkort onder de exclusieve bevoegdheid van de gewesten.

Het feit, ten slotte, dat het gesloten industrieel net op het vervoersnet is aangesloten en geen deel uitmaakt van een distributienet kan, bij gebrek aan rechtsgrondslag in de bijzondere wet van 8 augustus 1980Relevante gevonden documenten type wet prom. 08/08/1980 pub. 11/12/2007 numac 2007000980 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Bijzondere wet tot hervorming der instellingen. - Officieuze coördinatie in het Duits sluiten, niet als een bevoegdheidverdelend criterium in aanmerking worden genomen.

Daaruit volgt dat de paragrafen 1, 2 en 4 van artikel 15/9bis van de Gaswet een aangelegenheid regelen die tot de bevoegdheid van de gewesten behoort.

B.11.4. Op grond van artikel 6, § 1, VII, tweede lid, d), van de bijzondere wet van 8 augustus 1980Relevante gevonden documenten type wet prom. 08/08/1980 pub. 11/12/2007 numac 2007000980 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Bijzondere wet tot hervorming der instellingen. - Officieuze coördinatie in het Duits sluiten zijn de tarieven een aan de federale overheid voorbehouden bevoegdheid.

Daaruit volgt dat paragraaf 3 van artikel 15/9bis van de Gaswet een aangelegenheid regelt die tot de bevoegdheid van de federale wetgever behoort.

B.12. Het middel is gedeeltelijk gegrond. Artikel 80 van de wet van 8 januari 2012Relevante gevonden documenten type wet prom. 08/01/2012 pub. 11/01/2012 numac 2011011466 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet tot wijziging van de wet van 29 april 1999 betreffende de organisatie van de elektriciteitsmarkt en de wet van 12 april 1965 betreffende het vervoer van gasachtige produkten en andere door middel van leidingen type wet prom. 08/01/2012 pub. 11/01/2012 numac 2012011000 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet houdende diverse bepalingen inzake energie en duurzame ontwikkeling sluiten moet worden vernietigd in zoverre het artikel 15/9bis, § § 1, 2 en 4, in de Gaswet invoegt en in zoverre die bepalingen van toepassing zijn op de gesloten industriële netten die binnen het territoriaal bevoegdheidsgebied van de gewesten gelegen zijn.

Ten aanzien van het derde, vierde en vijfde middel B.13. Het derde middel, gericht tegen de artikelen 31, 1°, 84, 1° en 2°, en 105, § 2, achtste tot tiende streepje, van de wet van 8 januari 2012Relevante gevonden documenten type wet prom. 08/01/2012 pub. 11/01/2012 numac 2011011466 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet tot wijziging van de wet van 29 april 1999 betreffende de organisatie van de elektriciteitsmarkt en de wet van 12 april 1965 betreffende het vervoer van gasachtige produkten en andere door middel van leidingen type wet prom. 08/01/2012 pub. 11/01/2012 numac 2012011000 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet houdende diverse bepalingen inzake energie en duurzame ontwikkeling sluiten, is afgeleid uit de schending van artikel 39 van de Grondwet en van artikel 6, § 1, VII, eerste lid, f), van de bijzondere wet van 8 augustus 1980Relevante gevonden documenten type wet prom. 08/08/1980 pub. 11/12/2007 numac 2007000980 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Bijzondere wet tot hervorming der instellingen. - Officieuze coördinatie in het Duits sluiten tot hervorming der instellingen.

Het vierde middel, gericht tegen de artikelen 8, 2°, 31, 1°, 65, 6°, 84, 1° en 2°, en 105, § 2, achtste tot tiende streepje, van de wet van 8 januari 2012Relevante gevonden documenten type wet prom. 08/01/2012 pub. 11/01/2012 numac 2011011466 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet tot wijziging van de wet van 29 april 1999 betreffende de organisatie van de elektriciteitsmarkt en de wet van 12 april 1965 betreffende het vervoer van gasachtige produkten en andere door middel van leidingen type wet prom. 08/01/2012 pub. 11/01/2012 numac 2012011000 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet houdende diverse bepalingen inzake energie en duurzame ontwikkeling sluiten, is afgeleid uit de schending van artikel 39 van de Grondwet en van artikel 6, § 1, VII, eerste lid, h), van de bijzondere wet van 8 augustus 1980Relevante gevonden documenten type wet prom. 08/08/1980 pub. 11/12/2007 numac 2007000980 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Bijzondere wet tot hervorming der instellingen. - Officieuze coördinatie in het Duits sluiten tot hervorming der instellingen.

Het vijfde middel, gericht tegen de artikelen 31, 1°, en 84, 1° en 2°, van de wet van 8 januari 2012Relevante gevonden documenten type wet prom. 08/01/2012 pub. 11/01/2012 numac 2011011466 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet tot wijziging van de wet van 29 april 1999 betreffende de organisatie van de elektriciteitsmarkt en de wet van 12 april 1965 betreffende het vervoer van gasachtige produkten en andere door middel van leidingen type wet prom. 08/01/2012 pub. 11/01/2012 numac 2012011000 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet houdende diverse bepalingen inzake energie en duurzame ontwikkeling sluiten, is afgeleid uit de schending van artikel 39 van de Grondwet en van artikel 6, § 1, II, eerste lid, 1°, van de bijzondere wet van 8 augustus 1980Relevante gevonden documenten type wet prom. 08/08/1980 pub. 11/12/2007 numac 2007000980 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Bijzondere wet tot hervorming der instellingen. - Officieuze coördinatie in het Duits sluiten tot hervorming der instellingen.

Aangezien die middelen nauw met elkaar zijn verbonden, worden zij samen onderzocht.

B.14.1. De Ministerraad werpt op dat het derde en het vierde middel zonder voorwerp zijn in zoverre zij betrekking hebben op artikel 105, § 2, achtste tot tiende streepje, van de wet van 8 januari 2012Relevante gevonden documenten type wet prom. 08/01/2012 pub. 11/01/2012 numac 2011011466 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet tot wijziging van de wet van 29 april 1999 betreffende de organisatie van de elektriciteitsmarkt en de wet van 12 april 1965 betreffende het vervoer van gasachtige produkten en andere door middel van leidingen type wet prom. 08/01/2012 pub. 11/01/2012 numac 2012011000 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet houdende diverse bepalingen inzake energie en duurzame ontwikkeling sluiten, aangezien die bepaling is opgeheven bij artikel 13 van de wet van 25 augustus 2012Relevante gevonden documenten type wet prom. 25/08/2012 pub. 03/09/2012 numac 2012011343 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet houdende diverse bepalingen inzake energie type wet prom. 25/08/2012 pub. 03/09/2012 numac 2012011344 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet houdende diverse bepalingen inzake energie (1) type wet prom. 25/08/2012 pub. 18/04/2014 numac 2012015168 bron federale overheidsdienst buitenlandse zaken, buitenlandse handel en ontwikkelingssamenwerking Wet houdende instemming met de Overeenkomst tussen de Belgisch-Luxemburgse Economische Unie en de Regering van de Staat Qatar inzake de wederzijdse bevordering en bescherming van investeringen, gedaan te Dawhaw 6 november 2007 (2) (3) sluiten houdende diverse bepalingen inzake energie.

B.14.2. Artikel 105, § 2, achtste tot tiende streepje, bepaalde : « § 2. Op elke afrekeningsfactuur of slotfactuur die aan de eindafnemers wordt gericht wordt daarenboven vermeld : [...] - evolutie in de consumptie van de drie voorbije jaren zowel in kWh als in eenheidsprijs per kWh als de totaalprijs; - de aard van de primaire energiebronnen die gebruikt worden voor de geleverde elektriciteit : hernieuwbare energie, warmtekrachtkoppeling, fossiele brandstoffen, kernenergie of onbekend. Dit laatste kan alleen betrekking hebben op 5 % van het vermelde type; - de bestaande referentiebronnen, zoals webpagina's, waar informatie over de milieueffecten van de productie van elektriciteit uit alle energiebronnen die de leverancier gedurende het afgelopen jaar heeft gebruikt voor het publiek beschikbaar zijn ».

B.14.3. Krachtens artikel 16 van de wet van 25 augustus 2012Relevante gevonden documenten type wet prom. 25/08/2012 pub. 03/09/2012 numac 2012011343 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet houdende diverse bepalingen inzake energie type wet prom. 25/08/2012 pub. 03/09/2012 numac 2012011344 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet houdende diverse bepalingen inzake energie (1) type wet prom. 25/08/2012 pub. 18/04/2014 numac 2012015168 bron federale overheidsdienst buitenlandse zaken, buitenlandse handel en ontwikkelingssamenwerking Wet houdende instemming met de Overeenkomst tussen de Belgisch-Luxemburgse Economische Unie en de Regering van de Staat Qatar inzake de wederzijdse bevordering en bescherming van investeringen, gedaan te Dawhaw 6 november 2007 (2) (3) sluiten, is de opheffing van artikel 105 van de wet van 8 januari 2012Relevante gevonden documenten type wet prom. 08/01/2012 pub. 11/01/2012 numac 2011011466 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet tot wijziging van de wet van 29 april 1999 betreffende de organisatie van de elektriciteitsmarkt en de wet van 12 april 1965 betreffende het vervoer van gasachtige produkten en andere door middel van leidingen type wet prom. 08/01/2012 pub. 11/01/2012 numac 2012011000 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet houdende diverse bepalingen inzake energie en duurzame ontwikkeling sluiten op 14 september 2012 in werking getreden. Hoewel de bestreden bepaling tot die datum uitwerking heeft gehad, zet de verzoekende partij niet uiteen dat zij daadwerkelijk rechtsgevolgen heeft doen ontstaan alvorens zij werd opgeheven.

De exceptie is gegrond.

B.15. Artikel 8, 2°, van de wet van 8 januari 2012Relevante gevonden documenten type wet prom. 08/01/2012 pub. 11/01/2012 numac 2011011466 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet tot wijziging van de wet van 29 april 1999 betreffende de organisatie van de elektriciteitsmarkt en de wet van 12 april 1965 betreffende het vervoer van gasachtige produkten en andere door middel van leidingen type wet prom. 08/01/2012 pub. 11/01/2012 numac 2012011000 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet houdende diverse bepalingen inzake energie en duurzame ontwikkeling sluiten voegt in artikel 8 van de Elektriciteitswet een paragraaf 1bis in, dat de opdrachten van de netbeheerder nader specifieert.

Het vierde middel is inzonderheid gericht tegen het vierde en vijfde lid van de nieuwe paragraaf die als volgt luiden : « De netbeheerder waakt er overigens eveneens over dat de energie-efficiëntie bevorderd wordt. Hiertoe gaat hij over tot belemmering en voert hij intelligente meters en/of netten in. In het kader van intelligente meters, maakt de netbeheerder tegen 31 december 2012 een economische evaluatie van de totale kosten en baten van deze meters voor de markt en voor de eindafnemers aangesloten op het transmissienet, op individuele basis.

De netbeheerder overhandigt jaarlijks aan de minister een verslag over de maatregelen die genomen werden om de energie-efficiëntie op het transmissienet te bevorderen ».

B.16. Artikel 31, 1°, van de wet van 8 januari 2012Relevante gevonden documenten type wet prom. 08/01/2012 pub. 11/01/2012 numac 2011011466 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet tot wijziging van de wet van 29 april 1999 betreffende de organisatie van de elektriciteitsmarkt en de wet van 12 april 1965 betreffende het vervoer van gasachtige produkten en andere door middel van leidingen type wet prom. 08/01/2012 pub. 11/01/2012 numac 2012011000 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet houdende diverse bepalingen inzake energie en duurzame ontwikkeling sluiten voegt een zinsnede toe aan artikel 21, 1°, van de Elektriciteitswet, dat voortaan bepaalt (toevoeging gecursiveerd) : « Bij een in Ministerraad overlegd besluit, na advies van de commissie, kan de Koning : 1° de producenten, tussenpersonen, leveranciers en netbeheerder openbare dienstverplichtingen opleggen inzonderheid inzake regelmaat en kwaliteit van elektriciteitsleveringen en inzake bevoorrading van afnemers, inzake milieubescherming, met inbegrip van de energie-efficiëntie, de energie die geproduceerd wordt uit hernieuwbare energiebronnen en klimaatbescherming voor hun activiteiten op het transmissienet ». B.17. Artikel 65, 6°, van de wet van 8 januari 2012Relevante gevonden documenten type wet prom. 08/01/2012 pub. 11/01/2012 numac 2011011466 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet tot wijziging van de wet van 29 april 1999 betreffende de organisatie van de elektriciteitsmarkt en de wet van 12 april 1965 betreffende het vervoer van gasachtige produkten en andere door middel van leidingen type wet prom. 08/01/2012 pub. 11/01/2012 numac 2012011000 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet houdende diverse bepalingen inzake energie en duurzame ontwikkeling sluiten voegt vier nieuwe paragrafen toe aan artikel 15/1 van de Gaswet.

Het vierde middel is inzonderheid gericht tegen de nieuwe paragraaf 6 die bepaalt : « De beheerders van het aardgasvervoersnet, van een opslaginstallatie voor aardgas en van een LNG-installatie streven naar het bevorderen van energie-efficiëntie op hun net of installatie en zenden jaarlijks aan de minister een verslag over aangaande de in dit kader getroffen maatregelen.

Met het oog op energie-efficiëntie promoot de beheerder van het aardgasvervoersnet in het bijzonder de onderbreekbare contracten alsook de niet-vaste reservaties van capaciteit en intelligente meters en/of netten.

In het kader van de intelligente meters, maakt de beheerder van het aardgasvervoersnet tegen 31 december 2012 een economische evaluatie op lange termijn van de totale kosten en winsten van zijn meters voor de markt en voor de eindafnemers aangesloten op dit aardgasvervoersnet, individueel bekeken ».

B.18. Artikel 84, 1°, van de wet van 8 januari 2012Relevante gevonden documenten type wet prom. 08/01/2012 pub. 11/01/2012 numac 2011011466 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet tot wijziging van de wet van 29 april 1999 betreffende de organisatie van de elektriciteitsmarkt en de wet van 12 april 1965 betreffende het vervoer van gasachtige produkten en andere door middel van leidingen type wet prom. 08/01/2012 pub. 11/01/2012 numac 2012011000 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet houdende diverse bepalingen inzake energie en duurzame ontwikkeling sluiten voegt een zinsnede toe aan artikel 15/11, § 1, 1°, van de Gaswet, dat voortaan bepaalt (toevoeging gecursiveerd) : « Bij een in Ministerraad overlegd besluit, na advies van de Commissie, kan de Koning : 1° de houders van een vervoersvergunning openbare dienstverplichtingen opleggen inzake investeringen, ten gunste van afnemers, op basis van een voorafgaande studie met betrekking tot de capaciteit van het aardgasvervoersnet en in de mate dat deze investeringen economisch verantwoord zijn, evenals alle andere openbare dienstverplichtingen voor hun activiteiten op het vervoersnet, de aardgasopslaginstallatie of de LNG-installatie inzake bevoorradingszekerheid en milieubescherming, met inbegrip van de energie-efficiëntie, energie die geproduceerd wordt uit hernieuwbare energiebronnen en klimaatbescherming die rekening houden met de criteria en de verplichtingen inzake bevoorradingszekerheid die voortvloeien uit de toepassing van de maatregelen die getroffen werden in het raam van Verordening (EU) nr.994/2010; ».

Artikel 84, 2°, van de wet van 8 januari 2012Relevante gevonden documenten type wet prom. 08/01/2012 pub. 11/01/2012 numac 2011011466 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet tot wijziging van de wet van 29 april 1999 betreffende de organisatie van de elektriciteitsmarkt en de wet van 12 april 1965 betreffende het vervoer van gasachtige produkten en andere door middel van leidingen type wet prom. 08/01/2012 pub. 11/01/2012 numac 2012011000 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet houdende diverse bepalingen inzake energie en duurzame ontwikkeling sluiten voegt een zinsnede toe aan artikel 15/11, § 1, 2°, van de Gaswet, dat voortaan bepaalt (toevoeging gecursiveerd) : « 2° de houders van een leveringsvergunning openbare dienstverplichtingen opleggen inzake regelmaat en kwaliteit van leveringen van aardgas en inzake bevoorrading van distributieondernemingen, en andere afnemers, en inzake milieubescherming, met inbegrip van de energie-efficiëntie, energie die geproduceerd wordt uit hernieuwbare energiebronnen en klimaatbescherming die rekening houden met de criteria en de verplichtingen inzake bevoorradingszekerheid die voortvloeien uit de toepassing van de maatregelen die getroffen werden in het raam van Verordening (EU) nr. 994/2010 voor hun activiteiten op het vervoersnet, de aardgasopslaginstallatie of de LNG-installatie; ».

B.19. De bevordering van de hernieuwbare energiebronnen behoort tot de bevoegdheid van de gewesten, vermits artikel 6, § 1, VII, eerste lid, van de bijzondere wet van 8 augustus 1980Relevante gevonden documenten type wet prom. 08/08/1980 pub. 11/12/2007 numac 2007000980 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Bijzondere wet tot hervorming der instellingen. - Officieuze coördinatie in het Duits sluiten tot hervorming der instellingen, onder de gewestelijke aspecten van de energie « de nieuwe energiebronnen » en « het rationeel energieverbruik » vermeldt.

De bescherming van het leefmilieu behoort eveneens in beginsel tot de bevoegdheid van de gewesten, op grond van artikel 6, § 1, II, eerste lid, 1°, van dezelfde bijzondere wet. Die bevoegdheidsgrondslag omvat de bescherming van het klimaat.

B.20.1. De bestreden bepalingen leggen aan de actoren op de energiemarkt verplichtingen op - of machtigen de Koning verplichtingen op te leggen - inzake energie-efficiëntie (B.15, B.16, B.17 en B.18), inzake energie die geproduceerd wordt uit hernieuwbare energiebronnen (B.16 en B.18) en inzake milieu- en klimaatbescherming (B.16 en B.18).

B.20.2. Uit hetgeen voorafgaat volgt dat het opleggen van die verplichtingen tot de exclusieve bevoegdheid van de gewesten behoort, behoudens in zoverre zij de kernenergie betreffen en de mariene gebieden die buiten het territoriaal bevoegdheidsgebied van de gewesten gelegen zijn.

B.20.3. De precisering dat de verplichtingen slechts aan de betrokken actoren worden opgelegd « voor hun activiteiten op het transmissienet » (B.16) of « voor hun activiteiten op het vervoersnet, de aardgasopslaginstallatie of de LNG-installatie » (B.18) doet aan die vaststelling geen afbreuk. Behoudens de uitdrukkelijk vermelde uitzonderingen heeft de bijzondere wetgever immers aan de gewesten de exclusieve bevoegdheid toegekend inzake de bescherming van het leefmilieu, de nieuwe energiebronnen en het rationeel energieverbruik.

De bestreden bepalingen zijn niet noodzakelijk om de voorbehouden bevoegdheid inzake het vervoer van energie (B.6.2-B.6.3) te kunnen uitoefenen. Het komt derhalve de gewesten toe in de hen toegewezen aangelegenheden verplichtingen op te leggen aan alle betrokken actoren op de energiemarkt, niet alleen wat hun activiteiten op het distributienet betreft, maar ook wat hun activiteiten op het vervoers- of transmissienet betreft.

B.21. De middelen zijn gedeeltelijk gegrond.

De artikelen 8, 2°, 31, 1°, 65, 6°, en 84, 1° en 2°, van de wet van 8 januari 2012Relevante gevonden documenten type wet prom. 08/01/2012 pub. 11/01/2012 numac 2011011466 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet tot wijziging van de wet van 29 april 1999 betreffende de organisatie van de elektriciteitsmarkt en de wet van 12 april 1965 betreffende het vervoer van gasachtige produkten en andere door middel van leidingen type wet prom. 08/01/2012 pub. 11/01/2012 numac 2012011000 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet houdende diverse bepalingen inzake energie en duurzame ontwikkeling sluiten moeten worden vernietigd in zoverre zij verplichtingen opleggen - of de Koning machtigen verplichtingen op te leggen - inzake nieuwe energiebronnen, rationeel energieverbruik en milieubescherming, behoudens wanneer die verplichtingen betrekking hebben op de kernenergie of op de mariene gebieden die buiten het territoriaal bevoegdheidsgebied van de gewesten gelegen zijn.

Ten aanzien van het zesde middel B.22. Het zesde middel, gericht tegen « artikel 37, § 3, » van de wet van 8 januari 2012Relevante gevonden documenten type wet prom. 08/01/2012 pub. 11/01/2012 numac 2011011466 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet tot wijziging van de wet van 29 april 1999 betreffende de organisatie van de elektriciteitsmarkt en de wet van 12 april 1965 betreffende het vervoer van gasachtige produkten en andere door middel van leidingen type wet prom. 08/01/2012 pub. 11/01/2012 numac 2012011000 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet houdende diverse bepalingen inzake energie en duurzame ontwikkeling sluiten, is afgeleid uit de schending van de bevoegdheidverdelende regels, in samenhang gelezen met het evenredigheidsbeginsel, in zoverre dat artikel eenzijdig de vertegenwoordiging en de contacten op communautair niveau binnen het Agentschap voor de samenwerking tussen energieregulators (ACER) vaststelt.

B.23. Artikel 37 van de wet van 8 januari 2012Relevante gevonden documenten type wet prom. 08/01/2012 pub. 11/01/2012 numac 2011011466 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet tot wijziging van de wet van 29 april 1999 betreffende de organisatie van de elektriciteitsmarkt en de wet van 12 april 1965 betreffende het vervoer van gasachtige produkten en andere door middel van leidingen type wet prom. 08/01/2012 pub. 11/01/2012 numac 2012011000 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet houdende diverse bepalingen inzake energie en duurzame ontwikkeling sluiten voegt in de Elektriciteitswet een artikel 23quater in, dat bepaalt : « § 1. De commissie werkt voor de grensoverschrijdende zaken samen met de reguleringsoverheid of overheden van de betrokken lidstaten van de Europese Unie en met het ACER. De commissie consulteert en werkt nauw samen met de reguleringsoverheden van de andere lidstaten van de Europese Unie, zij wisselt met hen alle informatie uit voor de uitvoering van de taken die haar toebedeeld zijn krachtens deze wet, en deelt deze informatie mee aan het ACER. De overheid die deze uitgewisselde informatie ontvangt, behandelt ze met dezelfde strikte vertrouwelijkheid als de overheid die ze verstrekt.

De commissie werkt tenminste samen op regionaal niveau, zoals bedoeld in artikel 12, § 3, van Verordening (EG) nr. 714/2009, om : a) de invoering van praktische modaliteiten te bevorderen, teneinde een optimaal beheer van het net mogelijk te maken, elektriciteitsbeurzen en toewijzing van grensoverschrijdende capaciteit te stimuleren, en een adequaat niveau van interconnectiecapaciteit, mede door nieuwe interconnectie binnen de regio en tussen de regio's, zoals bedoeld in artikel 12, § 3, van Verordening (EG) nr.714/2009, mogelijk te maken teneinde de ontwikkeling van daadwerkelijke mededinging mogelijk te maken en de bevoorradingszekerheid te verbeteren zonder tussen leveranciers uit verschillende lidstaten van de Europese Unie te discrimineren; b) de ontwikkeling van alle netcodes voor de relevante transmissienetbeheerders en andere marktdeelnemers te coördineren;en c) de ontwikkeling van de regels inzake congestiebeheer te coördineren. De commissie is bevoegd om samenwerkingsakkoorden af te sluiten met de reguleringsoverheden van de andere lidstaten van de Europese Unie teneinde de samenwerking inzake regulering te bevorderen.

De acties bedoeld in het derde lid worden, in voorkomend geval, ondernomen in nauw overleg met de andere betrokken federale overheden, onverminderd de bevoegdheden van deze laatste. § 2. De commissie schikt zich naar en implementeert de juridisch dwingende beslissingen van het ACER en van de Europese Commissie.

De commissie kan het advies van het ACER vragen in verband met de overeenstemming van een beslissing genomen door een regionale reguleringsoverheid of een andere Lidstaat met de door de Europese Commissie opgestelde richtsnoeren in uitvoering van Richtlijn 2009/72/EG of bedoeld in Verordening nr. 714/2009.

De commissie kan de Europese Commissie ook op de hoogte brengen van elke beslissing van toepassing op de grensoverschrijdende uitwisselingen, genomen door een regionale reguleringsoverheid of een andere lidstaat van de Europese Unie die zij in strijd acht met de in het tweede lid vermelde richtsnoeren, en wel binnen twee maanden na deze beslissing.

Wanneer de Europese Commissie aan de commissie vraagt om één van haar beslissingen in te trekken, gaat deze binnen een termijn van twee maanden over tot de intrekking ervan en brengt ze de Europese Commissie hiervan op de hoogte. § 3. De commissie werkt samen met de regionale reguleringsoverheden.

De vertegenwoordiging en de contacten op communautair niveau binnen het ACER, overeenkomstig artikel 14, § 1, van Verordening (EG) nr. 713/2009, worden verzekerd door een vertegenwoordiger van de commissie die in formele samenwerking met de regionale reguleringsoverheden handelt ».

Artikel 88 van de wet van 8 januari 2012Relevante gevonden documenten type wet prom. 08/01/2012 pub. 11/01/2012 numac 2011011466 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet tot wijziging van de wet van 29 april 1999 betreffende de organisatie van de elektriciteitsmarkt en de wet van 12 april 1965 betreffende het vervoer van gasachtige produkten en andere door middel van leidingen type wet prom. 08/01/2012 pub. 11/01/2012 numac 2012011000 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet houdende diverse bepalingen inzake energie en duurzame ontwikkeling sluiten voegt in de Gaswet een soortgelijke bepaling in (artikel 15/14quater).

B.24.1. De CREG betwist de ontvankelijkheid van het middel, aangezien het bestreden artikel 37, § 3, niet bestaat en het onduidelijk is of ook artikel 88 van de wet van 8 januari 2012Relevante gevonden documenten type wet prom. 08/01/2012 pub. 11/01/2012 numac 2011011466 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet tot wijziging van de wet van 29 april 1999 betreffende de organisatie van de elektriciteitsmarkt en de wet van 12 april 1965 betreffende het vervoer van gasachtige produkten en andere door middel van leidingen type wet prom. 08/01/2012 pub. 11/01/2012 numac 2012011000 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet houdende diverse bepalingen inzake energie en duurzame ontwikkeling sluiten wordt geviseerd. Voorts zou niet zijn aangegeven welke bepaling is geschonden en in welk opzicht die zou zijn geschonden. Ten slotte zou niet zijn aangetoond op welke wijze het evenredigheidsbeginsel is geschonden.

B.24.2. Uit het verzoekschrift blijkt dat het middel is gericht tegen paragraaf 3 van het nieuwe artikel 23quater van de Elektriciteitswet en tegen de gelijkluidende paragraaf 3 van het nieuwe artikel 15/14quater van de Gaswet. Het middel zet in voldoende duidelijke bewoordingen uiteen dat het evenredigheidsbeginsel, dat inherent is aan elke bevoegdheidsuitoefening, zou zijn geschonden doordat de bestreden bepalingen zonder overleg met de gewesten zijn aangenomen.

Wanneer een schending van de bevoegdheidverdelende regels wordt aangevoerd, moet worden gepreciseerd, zoals de CREG opmerkt, welke bevoegdheidverdelende regel wordt geschonden, zo niet is het middel niet ontvankelijk. In het voorliggend geval volstaat evenwel de vermelding van het evenredigheidsbeginsel, aangezien er geen uitdrukkelijke bepaling bestaat die het verzuimde overleg voorschrijft.

B.24.3. De exceptie is niet gegrond.

B.25.1. De Vlaamse Regering verwijt de bestreden bepalingen dat zij eenzijdig de vertegenwoordiging en de contacten op communautair niveau binnen het ACER vaststelt, zonder dat daarover voorafgaandelijk een samenwerkingsakkoord werd gesloten.

B.25.2. Het ontbreken van een samenwerkingsakkoord in een aangelegenheid waarvoor, zoals dat te dezen het geval is, de bijzondere wetgever daartoe niet in een verplichting voorziet, houdt in beginsel geen schending in van de bevoegdheidverdelende regels.

Wanneer evenwel de bevoegdheden van de federale Staat en de gewesten dermate verweven zijn dat zij alleen in onderlinge samenwerking kunnen worden uitgeoefend, houdt het eenzijdige optreden van de federale wetgever in de regel een schending in van het evenredigheidsbeginsel.

B.25.3. Aan het ACER zijn met name taken toevertrouwd in verband met de samenwerking van de transmissiesysteembeheerders (artikel 6 van de verordening (EG) nr. 713/2009 van het Europees Parlement en de Raad van 13 juli 2009 tot oprichting van een Agentschap voor de samenwerking tussen energieregulators), taken in verband met de nationale regulerende instanties (artikel 7 van de verordening) en taken inzake de toegang tot en de operationele veiligheid van grensoverschrijdende infrastructuur (artikel 8 van de verordening).

Krachtens artikel 14, lid 1, eerste alinea, onder a), van de voormelde verordening bestaat de raad van regulators van het ACER uit « hooggeplaatste vertegenwoordigers van de regulerende instanties overeenkomstig artikel 35, lid 1, van Richtlijn 2009/72/EG en artikel 39, lid 1, van Richtlijn 2009/73/EG, alsmede per lidstaat een plaatsvervanger die thans een hoge functie bij deze instanties vervult ».

De vermelde richtlijnbepalingen verwijzen naar « één enkele nationale regulerende instantie op nationaal niveau » en niet naar de regulerende instanties op regionaal niveau, waaraan in het tweede lid van dezelfde richtlijnbepalingen wordt gerefereerd.

Krachtens artikel 14, lid 1, tweede alinea, van de voormelde verordening mag slechts « één vertegenwoordiger per lidstaat van de nationale regulerende instantie [...] worden toegelaten tot de raad van regulators ».

Uit die bepalingen vloeit voort dat enkel een vertegenwoordiger van de CREG de Belgische regulerende instanties binnen het ACER kan vertegenwoordigen.

B.25.4. Wanneer het sluiten van een samenwerkingsakkoord tot geen andere bepaling zou kunnen leiden, met name gelet op de ter zake geldende Europese regelgeving, dan de bepaling die zonder het voorafgaandelijk sluiten van een samenwerkingsakkoord is tot stand gekomen, kan die laatste bepaling niet worden geacht het evenredigheidsbeginsel, dat inherent is aan elke bevoegdheidsuitoefening, te hebben geschonden.

B.25.5. Voor het overige voorzien de bestreden bepalingen uitdrukkelijk erin dat de vertegenwoordiger van de CREG « in formele samenwerking » (artikel 23quater, § 3, van de Elektriciteitswet) of « in formeel overleg » (artikel 15/14quater, § 3, van de Gaswet) met de regionale reguleringsoverheden handelt.

B.26. Het middel is niet gegrond.

Om die redenen, het Hof - vernietigt artikel 80 van de wet van 8 januari 2012Relevante gevonden documenten type wet prom. 08/01/2012 pub. 11/01/2012 numac 2011011466 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet tot wijziging van de wet van 29 april 1999 betreffende de organisatie van de elektriciteitsmarkt en de wet van 12 april 1965 betreffende het vervoer van gasachtige produkten en andere door middel van leidingen type wet prom. 08/01/2012 pub. 11/01/2012 numac 2012011000 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet houdende diverse bepalingen inzake energie en duurzame ontwikkeling sluiten « tot wijziging van de wet van 29 april 1999Relevante gevonden documenten type wet prom. 29/04/1999 pub. 11/05/1999 numac 1999011160 bron ministerie van economische zaken Wet betreffende de organisatie van de elektriciteitsmarkt sluiten betreffende de organisatie van de elektriciteitsmarkt en de wet van 12 april 1965Relevante gevonden documenten type wet prom. 12/04/1965 pub. 08/03/2007 numac 2007000126 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Wet betreffende de bescherming van het loon der werknemers sluiten betreffende het vervoer van gasachtige produkten en andere door middel van leidingen », in zoverre het artikel 15/9bis, §§ 1, 2 en 4, in de voormelde wet van 12 april 1965Relevante gevonden documenten type wet prom. 12/04/1965 pub. 08/03/2007 numac 2007000126 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Wet betreffende de bescherming van het loon der werknemers sluiten invoegt en in zoverre die bepalingen van toepassing zijn op de gesloten industriële netten die binnen het territoriaal bevoegdheidsgebied van de gewesten gelegen zijn; - vernietigt de artikelen 8, 2°, 31, 1°, 65, 6°, en 84, 1° en 2°, van de voormelde wet van 8 januari 2012Relevante gevonden documenten type wet prom. 08/01/2012 pub. 11/01/2012 numac 2011011466 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet tot wijziging van de wet van 29 april 1999 betreffende de organisatie van de elektriciteitsmarkt en de wet van 12 april 1965 betreffende het vervoer van gasachtige produkten en andere door middel van leidingen type wet prom. 08/01/2012 pub. 11/01/2012 numac 2012011000 bron federale overheidsdienst economie, k.m.o., middenstand en energie Wet houdende diverse bepalingen inzake energie en duurzame ontwikkeling sluiten in zoverre zij verplichtingen opleggen - of de Koning machtigen verplichtingen op te leggen - inzake nieuwe energiebronnen, rationeel energieverbruik en milieubescherming, behoudens wanneer die verplichtingen betrekking hebben op de kernenergie of op de mariene gebieden die buiten het territoriaal bevoegdheidsgebied van de gewesten gelegen zijn; - verwerpt het beroep voor het overige.

Aldus uitgesproken in het Nederlands, het Frans en het Duits, overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989Relevante gevonden documenten type wet prom. 06/01/1989 pub. 18/02/2008 numac 2008000108 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Bijzondere wet op het Arbitragehof sluiten op het Grondwettelijk Hof, op de openbare terechtzitting van 9 juli 2013.

De griffier, P.-Y. Dutilleux De voorzitter, M. Bossuyt