GRONDWETTELIJK HOF

Uittreksel uit arrest nr. 96/2011 van 31 mei 2011 Rolnummer 4960 In zake : de prejudiciële vragen betreffende de artikelen 318, § 2, en 331ter van het Burgerlijk Wetboek, gesteld door de Rechtbank van eerste aanleg te Nijvel.

Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters R. Henneuse en M. Bossuyt, en de rechters E. De Groot, L. Lavrysen, J.-P. Moerman, E. Derycke, J. Spreutels, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul en F. Daoût, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter R. Henneuse, wijst na beraad het volgende arrest : I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging Bij vonnis van 8 juni 2010 in zake D.L. tegen J.D., waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is ingekomen op 11 juni 2010, heeft de Rechtbank van eerste aanleg te Nijvel de volgende prejudiciële vragen gesteld : « - Schendt artikel 318, § 2, van het Burgerlijk Wetboek de artikelen 10, 11 en 22 van de Grondwet en de artikelen 8 en 14 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden, in zoverre die bepaling het de heer [D.L.] onmogelijk maakt om op te komen tegen zijn afstamming die juridisch is vastgesteld en dit zonder dat enig concreet en daadwerkelijk belang een dergelijke inmenging kan verantwoorden ? - Schenden de artikelen 318, § 2, en 330 van het Burgerlijk Wetboek de artikelen 10, 11 en 22 van de Grondwet en de artikelen 8 en 14 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden, in zoverre zij een discriminatie met zich meebrengen tussen de personen die geboren zijn binnen het huwelijk en diegenen die geboren zijn buiten het huwelijk, op het vlak van de latere vaststelling van de werkelijke afstammingsband aangezien de eersten, om hun vaderschap te betwisten, slechts beschikken over 22 jaar, of één jaar vanaf de ontdekking van het feit dat diegene die de echtgenoot was van hun moeder niet hun vader is, waarbij die betwisting een noodzakelijke voorwaarde is voor het onderzoek naar het vaderschap, terwijl de tweeden in ieder geval over een termijn van 48 jaar beschikken ? ». (...) III. In rechte (...) Ten aanzien van de draagwijdte van de prejudiciële vragen B.1.1. In een eerste vraag wordt het Hof verzocht zich uit te spreken over de bestaanbaarheid van artikel 318, § 2, van het Burgerlijk Wetboek met de artikelen 10, 11 en 22 van de Grondwet, in samenhang gelezen met de artikelen 8 en 14 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens, in zoverre die bepaling tot gevolg zou hebben een kind te beletten op te komen tegen zijn afstamming van vaderszijde die juridisch is vastgesteld, terwijl geen enkel concreet en daadwerkelijk belang die inmenging zou verantwoorden.

B.1.2. In een tweede vraag wordt het Hof verzocht zich uit te spreken over dezelfde bepaling van het Burgerlijk Wetboek, alsook over artikel 331ter van dat Wetboek, in zoverre die bepalingen een discriminatie in het leven zouden roepen tussen de personen die zijn geboren binnen het huwelijk en diegenen die zijn geboren buiten het huwelijk, aangezien de eersten over een termijn van 22 jaar beschikken om het vermoeden van vaderschap dat is vastgesteld ten aanzien van de echtgenoot van de moeder te betwisten, of van één jaar te rekenen vanaf de ontdekking van het feit dat de echtgenoot niet de vader van het kind is, terwijl de tweeden over een termijn van 48 jaar beschikken.

B.1.3. In de eerste aan het Hof voorgelegde vraag wordt gewag gemaakt van de eventuele schending van het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie verankerd in de artikelen 10 en 11 van de Grondwet en die van artikel 22 van de Grondwet, in samenhang gelezen met de artikelen 8 en 14 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens. Die vraag beoogt de personen die, met toepassing van artikel 318, § 2, van het Burgerlijk Wetboek, in de onmogelijkheid zijn om op te komen tegen hun juridisch vastgestelde afstamming.

Alleen in de tweede prejudiciële vraag wordt aangegeven ten opzichte van welke categorieën van personen de categorieën bedoeld in de eerste vraag moeten worden vergeleken ten aanzien van het recht op eerbiediging van hun privéleven.

Beide vragen dienen samen te worden onderzocht.

Ten aanzien van het in het geding zijnde artikel 318, § 2, van het Burgerlijk Wetboek B.2. Artikel 318, §§ 1 en 2, van het Burgerlijk Wetboek bepaalt : « § 1. Tenzij het kind bezit van staat heeft ten aanzien van de echtgenoot, kan het vermoeden van vaderschap worden betwist door de moeder, het kind, de man ten aanzien van wie de afstamming vaststaat en de persoon die het vaderschap van het kind opeist. § 2. De vordering van de moeder moet worden ingesteld binnen een jaar na de geboorte. De vordering van de echtgenoot moet worden ingesteld binnen een jaar na de ontdekking van het feit dat hij niet de vader van het kind is, die van de man die het vaderschap van het kind opeist moet worden ingesteld binnen het jaar na de ontdekking van het feit dat hij de vader van het kind is en die van het kind moet worden ingesteld op zijn vroegst op de dag waarop het de leeftijd van twaalf jaar heeft bereikt en uiterlijk op de dag waarop het de leeftijd van tweeëntwintig jaar heeft bereikt of binnen een jaar na de ontdekking van het feit dat de echtgenoot zijn vader niet is.

Indien de echtgenoot overleden is zonder in rechte te zijn opgetreden, terwijl de termijn om zulks te doen nog niet verstreken is, kan zijn vaderschap binnen een jaar na zijn overlijden of na de geboorte, worden betwist door zijn bloedverwanten in de opgaande en in de neerdalende lijn.

Het vaderschap dat vaststaat krachtens artikel 317 kan daarenboven worden betwist door de vorige echtgenoot ».

B.3.1. De wet van 31 maart 1987 heeft, zoals het opschrift ervan aangeeft, verscheidene wetsbepalingen betreffende de afstamming gewijzigd.

Volgens de memorie van toelichting bestond de bedoeling van de wet van 31 maart 1987 onder meer erin « de waarheid zoveel mogelijk te benaderen », dat wil zeggen de biologische afstamming (Parl. St., Senaat, 1977-1978, nr. 305, 1, p. 3). In verband met de vaststelling van de afstamming van vaderszijde is erop gewezen dat « de wil om de regeling van de vaststelling van de afstamming zo dicht mogelijk de waarheid te doen benaderen [...] het openstellen van de mogelijkheden tot betwisting tot gevolg [behoorde] te hebben » (ibid., p. 12). Uit dezelfde parlementaire voorbereiding blijkt echter dat de wetgever tevens de « rust der families » in overweging heeft willen nemen en heeft willen beschermen door, indien hiertoe nodig, het zoeken naar de biologische waarheid te temperen (ibid., p. 15). Hij heeft ervoor geopteerd niet af te stappen van het adagium « pater is est quem nuptiae demonstrant » (ibid. p. 11).

B.3.2. Op het ogenblik van de aanneming van de voormelde wet van 31 maart 1987 bepaalde artikel 332 van het Burgerlijk Wetboek, gewijd aan de vordering tot betwisting van vaderschap : « Het vaderschap dat vaststaat krachtens artikel 315, kan worden betwist door de echtgenoot, door de moeder en door het kind. [...] De rechtsvordering van de moeder moet worden ingesteld binnen een jaar na de geboorte en die van de echtgenoot of van de vorige echtgenoot binnen een jaar na de geboorte of na de ontdekking ervan.

De rechtsvordering van het kind moet worden ingesteld uiterlijk vier jaar nadat het de leeftijd van achttien jaar heeft bereikt. Behoudens buitengewone omstandigheden is ze niet ontvankelijk wanneer de echtgenoot het kind als het zijne heeft opgevoed. [...] ».

Omdat de wetgever oordeelde dat het toekennen van een vorderingsrecht vanaf de geboorte problemen kon doen rijzen in verband met de vertegenwoordiging van de minderjarige en belangentegenstellingen met zich kon meebrengen, heeft hij aldus ervoor gekozen het kind een persoonlijk vorderingsrecht toe te kennen vanaf het ogenblik dat het moet worden geacht zelf een weloverwogen beslissing te kunnen nemen (Parl. St., Senaat, 1984-1985, nr. 904-2, pp. 115 e.v.).

B.4.1. Het afstammingsrecht is diepgaand hervormd door de aanneming van de wet van 1 juli 2006Relevante gevonden documenten type wet prom. 01/07/2006 pub. 29/12/2006 numac 2006009998 bron federale overheidsdienst justitie Wet tot wijziging van de bepalingen van het Burgerlijk Wetboek met betrekking tot het vaststellen van de afstamming en de gevolgen ervan sluiten « tot wijziging van de bepalingen van het Burgerlijk Wetboek met betrekking tot het vaststellen van de afstamming en de gevolgen ervan ».

Uit de parlementaire voorbereiding blijkt dat de wetgever de teksten die ter zake door het Hof werden afgekeurd, heeft willen hervormen en rekening heeft willen houden met de sociologische evolutie door de afstammingen binnen en buiten het huwelijk dichter bij elkaar te brengen : « De indieners wensen ook de afstammingen binnen en buiten het huwelijk dichter bij elkaar te brengen, gelet op de onmiskenbare sociologische evolutie van de jongste decennia waarbij het huwelijk almaar vaker met het samenwonen gelijkgesteld wordt. In de 21e eeuw komt het enigszins archaïsch over dat voor die twee afstammingen verschillende regels gelden. De wet van 1987 heeft nagenoeg alle verschillen uitgevlakt wat de uitwerking betreft, maar ze heeft een mechanisme van vermoeden van vaderschap in stand gehouden dat stuitende gevolgen heeft voor de vaststelling van de afstamming. Zo heeft het Arbitragehof in verscheidene arresten aangegeven dat de echte biologische vader van het kind volkomen machteloos staat als hij zijn vaderschap wil laten vaststellen (behalve als de moeder en de echtgenoot op grond van rechterlijke beslissingen gescheiden zijn).

Onlangs nog heeft het Arbitragehof in een arrest nr. 56/2001 van 8 mei 2001 een vrouw toegestaan het vaderschap van de vader van het kind volledig uit te sluiten eenvoudigweg omdat ze vóór de geboorte met een andere man was getrouwd.

Dit wetsvoorstel beoogt dus tevens het vermoeden van vaderschap te behouden en er gevolgen aan te geven die nagenoeg dezelfde zijn als die van een erkenning » (Parl. St., Kamer, 2003-2004, DOC 51-0597/001, pp. 5 en 6).

B.4.2. De wetgever heeft het bezit van staat als grond van niet-ontvankelijkheid van de vordering tot betwisting van het vermoeden van vaderschap willen invoeren teneinde « de gezinscel van het kind zoveel mogelijk te beschermen door eensdeels het bezit van staat te behouden die overeenstemt met de situatie van een kind dat door iedereen werkelijk als het kind van zijn ouders wordt beschouwd, ook al strookt dat niet met de biologische afstamming, en anderdeels door termijnen te bepalen voor het instellen van de vordering » (Parl.

St., Kamer, 2004-2005, DOC 51-0597/026, p. 6, en DOC 51-0597/032, p. 31).

Aan het einde van de bespreking in de Commissie voor de Justitie van de Senaat heeft de minister van Justitie het belang van het begrip « bezit van staat » bevestigd door het volgende te verklaren : « Het ontwerp wijzigt reeds een groot aantal regels, en ook al rijzen er bij de toepassing van het begrip soms problemen, toch hoeft dit niet te worden aangepast. De wetgever heeft er in 1987 voor gekozen het begrip te behouden om ervoor te zorgen dat de biologische waarheid het niet altijd wint van de sociaal-affectieve realiteit. Deze keuze moet behouden blijven en het bezit van staat hoeft dus niet te worden aangepast » (Parl. St., Senaat, 2005-2006, nr. 3-1402/7, p. 9).

B.4.3.1. Wat meer bepaald de vordering tot betwisting van vaderschap betreft, werd die bij artikel 7 van de wet van 1 juli 2006Relevante gevonden documenten type wet prom. 01/07/2006 pub. 29/12/2006 numac 2006009998 bron federale overheidsdienst justitie Wet tot wijziging van de bepalingen van het Burgerlijk Wetboek met betrekking tot het vaststellen van de afstamming en de gevolgen ervan sluiten opgenomen in artikel 318 van het Burgerlijk Wetboek.

Dat laatste bepaalde toen in paragraaf 2 ervan : « De vordering van de echtgenoot moet worden ingesteld binnen een jaar na de ontdekking van het feit dat hij niet de vader van het kind is, die van de man die het vaderschap van het kind opeist moet worden ingesteld binnen het jaar na de ontdekking van het feit dat hij de vader van het kind is en die van het kind moet worden ingesteld op zijn vroegst op de dag waarop het de leeftijd van twaalf jaar heeft bereikt en uiterlijk op de dag waarop het de leeftijd van tweeëntwintig jaar heeft bereikt ».

B.4.3.2. Artikel 7 van de wet van 1 juli 2006Relevante gevonden documenten type wet prom. 01/07/2006 pub. 29/12/2006 numac 2006009998 bron federale overheidsdienst justitie Wet tot wijziging van de bepalingen van het Burgerlijk Wetboek met betrekking tot het vaststellen van de afstamming en de gevolgen ervan sluiten vindt zijn oorsprong in een amendement nr. 112 dat in de Kamer werd ingediend en waarmee onder andere werd gepreciseerd dat de vordering van het kind moest worden ingesteld uiterlijk binnen vier jaar te rekenen vanaf het ogenblik waarop het de leeftijd van achttien jaar had bereikt.

Dat amendement werd als volgt verantwoord : « Het voorgestelde artikel 330 zorgt zowel voor de vordering tot betwisting van de erkenning als voor de vordering tot betwisting van het vermoeden van vaderschap voor een soortgelijke procedure.

Ten eerste beoogt het voorgestelde amendement degenen die een vordering mogen instellen te beperken tot de personen die daadwerkelijk belanghebbenden zijn, namelijk de echtgenoot, de moeder, het kind en de persoon die het vaderschap of het moederschap van het kind opeist.

Vervolgens lijkt het ons nodig de gezinscel van het kind zoveel mogelijk te beschermen door eensdeels het bezit van staat te behouden die overeenstemt met de situatie van een kind dat door iedereen werkelijk als het kind van zijn ouders wordt beschouwd, ook al strookt dat niet met de biologische afstamming, en anderdeels door termijnen te bepalen voor het instellen van de vordering.

Om een leemte te voorkomen tussen de vordering tot betwisting en de erkenning, zoals thans het geval is, wordt ten slotte bepaald dat de beslissing die gevolg geeft aan een vordering tot betwisting die werd ingesteld door een persoon die beweert de biologische vader of moeder van het kind te zijn, van rechtswege de vaststelling van de afstammingsband van de verzoeker met zich brengt » (Parl. St., Kamer, 2004-2005, DOC 51-0597/026, pp. 4 tot 6).

B.4.3.3. Dat amendement heeft zelf het voorwerp uitgemaakt van een subamendement nr. 134 in de Kamer, dat erin voorzag dat de vordering van het kind moest worden ingesteld uiterlijk op de dag waarop het de leeftijd van tweeëntwintig jaar had bereikt.

Het ging erom : « een einde te maken aan de controverse of artikel 332, vijfde lid, van het Burgerlijk Wetboek een van de ouders toestaat op te treden als vertegenwoordiger van de belangen van het minderjarige kind ».

Dienaangaande werd gepreciseerd : « Die controverse is in stand gehouden door onder meer tegenstrijdige standpunten van de rechtsleer en een onzekere rechtspraak. Toestaan dat een van de ouders optreedt als vertegenwoordiger van de belangen van het minderjarige kind was volgens sommigen in strijd met de samenhang van de wet omdat zulks de mogelijkheid zou bieden gemakkelijk het verbod te omzeilen om in rechte op te treden na het verstrijken van de termijn van één jaar die geldt voor de vordering van de vader en de moeder.

Anderen waren daarentegen van oordeel dat de wetgever, door te bepalen dat de vordering moest worden ingesteld ' ten laatste ' vier jaar te rekenen van het ogenblik waarop het kind de leeftijd van achttien jaar heeft bereikt, heeft toegestaan dat de minderjarige vóór die tijd in rechte mocht optreden, via zijn wettelijke vertegenwoordiger.

Ter wille van de duidelijkheid stellen de indieners van dit amendement dus voor artikel 322, vijfde lid, te wijzigen teneinde aan te geven dat de vordering tot betwisting van het kind door een van de ouders kan worden ingesteld vóór het kind achttien jaar oud is of door het kind zelf tussen de leeftijd van 18 en 22 jaar » (Parl. St., Kamer, 2004-2005, DOC 51-0597/029, p. 7).

B.4.3.4. Bij de bespreking ervan in de Senaat heeft de tekst nog het voorwerp uitgemaakt van verschillende amendementen. Zo voorzag een amendement nr. 37 erin dat het kind zijn vordering ten vroegste kon inleiden als hij de volle leeftijd van vijftien jaar heeft bereikt en uiterlijk vóór hij de volle leeftijd van tweeëntwintig jaar heeft bereikt (Parl. St., Senaat, 2005-2006, nr. 3-1402/4, p. 9). De leeftijd van vijftien jaar is uiteindelijk teruggebracht tot twaalf jaar via een ander amendement nr. 46 dat is verantwoord door het feit dat op die leeftijd het kind kan worden gehoord en andere vorderingen kan instellen, met dien verstande dat het kind in dat geval niet zelf kan optreden maar wel de voogd ad hoc (Parl. St., Senaat, 2005-2006, nr. 3-1402/5, p. 6).

Uiteindelijk zal worden gekozen voor de regel volgens welke de vordering van het kind moet worden ingesteld op zijn vroegst op de dag waarop het de leeftijd van twaalf jaar heeft bereikt en uiterlijk op de dag waarop het de leeftijd van tweeëntwintig jaar heeft bereikt, onder verwijzing naar de voormelde amendementen nrs. 37 en 46, alsook naar de verantwoording ervoor, ter gelegenheid van de amendementen nrs. 50 en 52 (Parl. St., Senaat, 2005-2006, nr. 3-1402/6, pp. 2 en 5) die in de Commissie voor de Justitie van de Senaat zijn aangenomen (Parl. St., Senaat, 2005-2006, nr. 3-1402/7, p. 60).

B.5.1. Door de artikelen 368 tot 370 van de wet van 27 december 2006Relevante gevonden documenten type wet prom. 27/12/2006 pub. 28/12/2006 numac 2006021363 bron federale overheidsdienst kanselarij van de eerste minister Wet houdende diverse bepalingen (1) type wet prom. 27/12/2006 pub. 28/12/2006 numac 2006021365 bron federale overheidsdienst kanselarij van de eerste minister Wet houdende diverse bepalingen (1) sluiten houdende diverse bepalingen (I), beoogde de wetgever de wet van 1 juli 2006Relevante gevonden documenten type wet prom. 01/07/2006 pub. 29/12/2006 numac 2006009998 bron federale overheidsdienst justitie Wet tot wijziging van de bepalingen van het Burgerlijk Wetboek met betrekking tot het vaststellen van de afstamming en de gevolgen ervan sluiten te verbeteren.

B.5.2. De memorie van toelichting bij het ontwerp dat geleid heeft tot de aanneming van de wet van 27 december 2006Relevante gevonden documenten type wet prom. 27/12/2006 pub. 28/12/2006 numac 2006021363 bron federale overheidsdienst kanselarij van de eerste minister Wet houdende diverse bepalingen (1) type wet prom. 27/12/2006 pub. 28/12/2006 numac 2006021365 bron federale overheidsdienst kanselarij van de eerste minister Wet houdende diverse bepalingen (1) sluiten vermeldt : « De wet van 1 juli 2006Relevante gevonden documenten type wet prom. 01/07/2006 pub. 29/12/2006 numac 2006009998 bron federale overheidsdienst justitie Wet tot wijziging van de bepalingen van het Burgerlijk Wetboek met betrekking tot het vaststellen van de afstamming en de gevolgen ervan sluiten legt vooraf bepaalde termijnen op voor de vaderschapsbetwistingen. Voor de diverse betrokkenen kan het startpunt van de termijn worden uitgesteld, aangezien de datum die in aanmerking moet worden genomen die is van de kennisname van het onjuiste karakter van de band van afstamming. Alleen de vordering van het kind genoot niet van deze mogelijkheid. Deze beperking moet verbeterd worden, want men zou die als discriminerend kunnen beschouwen » (Parl. St., Kamer, 2006-2007, DOC 51-2760/001, p. 239; Parl. St., Senaat, 2006-2007, nr. 3-1988/4, pp. 3 en 4).

Ten aanzien van artikel 331ter van het Burgerlijk Wetboek B.6.1. Vóór de aanneming van de wet van 31 maart 1987, bepaalde artikel 331ter van het Burgerlijk Wetboek : « Wanneer de wet geen kortere termijn stelt, verjaren de vorderingen betreffende de afstamming door verloop van 30 jaar te rekenen van de dag waarop het kind de staat die hij inroept is ontzegd, of van de dag waarop hij in het bezit van de betwiste staat is gekomen ».

Toen een lid van de Commissie voor de Justitie van de Senaat vroeg of de in dat artikel vermelde termijn niet zou moeten worden ingekort, werd geantwoord « dat het verkieslijker [was] geen tijdsbeperking in te lassen als er geen bezit van staat is. De tekst gaat immers uit van de hypothese dat de staat bestond, doch op een bepaald ogenblik werd ontzegd » (Parl. St., Senaat, 1984-1985, nr. 904/2, p. 105).

De tekst is aldus ongewijzigd aangenomen.

B.6.2. Artikel 17 van de wet van 1 juli 2006Relevante gevonden documenten type wet prom. 01/07/2006 pub. 29/12/2006 numac 2006009998 bron federale overheidsdienst justitie Wet tot wijziging van de bepalingen van het Burgerlijk Wetboek met betrekking tot het vaststellen van de afstamming en de gevolgen ervan sluiten heeft de voormelde bepaling vervangen door de volgende tekst : « Wanneer de wet geen kortere termijn stelt, verjaren de vorderingen betreffende de afstamming door verloop van dertig jaar te rekenen van de dag waarop het bezit van staat geëindigd is, of, bij gebreke van bezit van staat, vanaf de geboorte, of te rekenen van de dag waarop het kind in het bezit van staat is gekomen overeenkomstig de staat die hem werd betwist, waarbij artikel 2252 onverkort van toepassing blijft.

Artikel 2253 is niet van toepassing.

De in dit artikel bepaalde verjaringstermijn geldt niet voor de op artikel 329bis gegronde vorderingen ».

Een inkorting van die termijn tot een verjaringstermijn van tien jaar werd in het oorspronkelijke voorstel overwogen teneinde zich te conformeren aan de verjaringstermijn van het gemeen recht (Parl. St., Kamer, 2003-2004, DOC 51-0597/001, pp. 11, 17 en 18; Parl. St., Kamer, 2003-2004, DOC 51-0597/032, p. 48). De dertigjarige termijn is evenwel gehandhaafd, op initiatief van een amendement van de Regering dat als volgt werd verantwoord : « De specificiteit van de vorderingen inzake de afstamming rechtvaardigt het behouden van een verschil in behandeling in vergelijking met de verjaringstermijn van het gemeen recht (10 jaar sedert 1998). Zie advies van de Raad van State en dat van de ondervraagde specialisten » (Parl. St., Senaat, 2005-2006, nr. 3-1402/3, p. 14).

Ten gronde B.7. Uit de motivering van het vonnis van de verwijzende rechter blijkt dat, volgens de elementen van het dossier, het vermoeden van vaderschap van de echtgenoot van de moeder dat te dezen was vastgesteld ten aanzien van de eiser voor de verwijzende rechter, niet overeenstemt met de biologische waarheid, noch met de socio-affectieve waarheid. Het Hof zal het onderzoek van de bij artikel 318, § 2, van het Burgerlijk Wetboek voorgeschreven termijn betreffende de vordering tot betwisting van vaderschap tot die hypothese beperken.

Het Hof moet dus nagaan of het voormelde artikel 318, § 2, niet op discriminerende wijze afbreuk doet aan het recht op de eerbiediging van het privéleven, zoals het is verankerd in artikel 22 van de Grondwet en in artikel 8 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens, van het kind dat, bij ontstentenis van bezit van staat, het vermoeden van vaderschap wil betwisten dat is vastgesteld ten aanzien van de echtgenoot van zijn moeder, door de termijnen die dat artikel 318, § 2, daartoe voorschrijft.

B.8. Artikel 22 van de Grondwet bepaalt : « Ieder heeft recht op eerbiediging van zijn privé-leven en zijn gezinsleven, behoudens in de gevallen en onder de voorwaarden door de wet bepaald.

De wet, het decreet of de in artikel 134 bedoelde regel waarborgen de bescherming van dat recht ».

Artikel 8 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens bepaalt : « 1. Eenieder heeft recht op eerbiediging van zijn privéleven, zijn gezinsleven, zijn huis en zijn briefwisseling. 2. Geen inmenging van enig openbaar gezag is toegestaan met betrekking tot de uitoefening van dit recht dan voor zover bij de wet is voorzien en in een democratische samenleving nodig is in het belang van 's lands veiligheid, de openbare veiligheid, of het economisch welzijn van het land, de bescherming van de openbare orde en het voorkomen van strafbare feiten, de bescherming van de gezondheid of de goede zeden, of voor de bescherming van de rechten en vrijheden van anderen ». Uit de parlementaire voorbereiding van artikel 22 van de Grondwet blijkt dat de Grondwetgever « een zo groot mogelijke concordantie [heeft willen nastreven] met artikel 8 van het Europees Verdrag tot Bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden (EVRM), teneinde betwistingen over de inhoud van dit Grondwetsartikel respectievelijk art. 8 van het EVRM te vermijden » (Parl. St., Kamer, 1992-1993, nr. 997/5, p. 2).

B.9. De in het geding zijnde regeling voor de betwisting van het vermoeden van vaderschap valt onder de toepassing van artikel 22 van de Grondwet en van artikel 8 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens.

B.10. Het recht op de eerbiediging van het privéleven en het gezinsleven, zoals het door de voormelde bepalingen wordt gewaarborgd, beoogt in wezen de personen te beschermen tegen inmengingen in hun privéleven en hun gezinsleven.

Artikel 22, eerste lid, van de Grondwet sluit, evenmin als artikel 8 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens, een overheidsinmenging in de uitoefening van dat recht niet uit, maar beide artikelen vereisen dat in die inmenging wordt voorzien door een voldoende precieze wettelijke bepaling, dat zij beantwoordt aan een dwingende maatschappelijke behoefte en dat zij evenredig is met de daarmee nagestreefde wettige doelstelling. Die bepalingen houden voor de overheid bovendien de positieve verplichting in om maatregelen te nemen die een daadwerkelijke eerbiediging van het privéleven en het gezinsleven verzekeren, zelfs in de sfeer van de onderlinge verhoudingen tussen individuen (EHRM, 27 oktober 1994, Kroon e.a. t.

Nederland, § 31).

B.11. De wetgever beschikt bij de uitwerking van een regeling die een overheidsinmenging in het privéleven inhoudt, over een appreciatiemarge om rekening te houden met een billijk evenwicht tussen de tegenstrijdige belangen van het individu en de samenleving in haar geheel (EHRM, 26 mei 1994, Keegan t. Ierland, § 49; 27 oktober 1994, Kroon e.a. t. Nederland, § 31; 2 juni 2005, Znamenskaya t.

Rusland, § 28; 24 november 2005, Shofman t. Rusland, § 34).

Die appreciatiemarge van de wetgever is evenwel niet onbegrensd : om te oordelen of een wettelijke regeling verenigbaar is met het recht op de eerbiediging van het privéleven, moet worden nagegaan of de wetgever een billijk evenwicht heeft gevonden tussen alle rechten en belangen die in het geding zijn. Zulks vereist dat de wetgever niet alleen een afweging maakt tussen de belangen van het individu tegenover die van de samenleving in haar geheel, maar tevens tussen de tegenstrijdige belangen van de betrokken personen (EHRM, 6 juli 2010, Backlund t. Finland, § 46), op gevaar af anders een maatregel te nemen die niet evenredig is met de nagestreefde wettige doelstellingen. Die belangenafweging moet ertoe leiden dat de biologische en sociale werkelijkheid primeert op een wettelijk vermoeden indien dat laatste frontaal ingaat tegen de vastgestelde feiten en de wensen van de betrokkenen, zonder dat het iemand een tastbaar voordeel oplevert (EHRM, 27 oktober 1994, Kroon e.a. t. Nederland, § 40; 24 november 2005, Shofman t. Rusland, § 44; 12 januari 2006, Mizzi t. Malta, § 113; 10 oktober 2006, Paulik t. Slovakije, § 46).

B.12. Het vaststellen van een verjaringstermijn voor het instellen van een vordering tot onderzoek naar het vaderschap kan worden verantwoord door de zorg om de rechtszekerheid en een definitief karakter van de familiale relaties te waarborgen. Om vast te stellen of artikel 8 van het Europees Verdrag in acht wordt genomen, dient te worden nagegaan of de Staat een billijk evenwicht heeft ingesteld tussen de op het spel staande concurrerende rechten en belangen. Aldus dienen niet alleen de belangen van het individu te worden afgemeten tegen het algemeen belang van de gemeenschap in haar geheel, maar dienen ook de op het spel staande concurrerende privébelangen tegen elkaar te worden afgewogen (EHRM, 20 december 2007, Phinikaridou t. Cyprus, §§ 51 tot 53).

B.13. De rust der families en de rechtszekerheid van de familiale banden, enerzijds, en het belang van het kind, anderzijds, zijn legitieme doelstellingen waarvan de wetgever kan uitgaan om een onbeperkte mogelijkheid tot betwisting van het vaderschap te verhinderen.

B.14. Door te bepalen dat een kind het vermoeden van vaderschap dat is vastgesteld ten aanzien van de echtgenoot van zijn moeder niet meer kan betwisten na de leeftijd van tweeëntwintig jaar of na het jaar te rekenen vanaf de ontdekking van het feit dat diegene die de echtgenoot van zijn moeder was, niet zijn vader is, terwijl dat vermoeden met geen enkele biologische, noch socio-affectieve realiteit overeenstemt, wordt evenwel op discriminerende wijze afbreuk gedaan aan het recht op de eerbiediging van het privéleven van dat kind. Door de korte verjaringstermijn zou het kunnen dat dat kind niet meer beschikt over de mogelijkheid om zich tot een rechter te wenden die rekening kan houden met de vaststaande feiten, alsook met het belang van alle betrokken partijen, zonder dat een en ander kan worden verantwoord door de zorg om de rust der families te bewaren terwijl de familiale banden te dezen onbestaande zijn.

B.15. De prejudiciële vragen dienen bevestigend te worden beantwoord.

Om die redenen, het Hof zegt voor recht : In de in B.7 beschreven hypothese schendt artikel 318, § 2, van het Burgerlijk Wetboek de artikelen 10, 11 en 22 van de Grondwet, in samenhang gelezen met de artikelen 8 en 14 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens.

Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989Relevante gevonden documenten type wet prom. 06/01/1989 pub. 18/02/2008 numac 2008000108 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Bijzondere wet op het Arbitragehof sluiten op het Grondwettelijk Hof, op de openbare terechtzitting van 31 mei 2011.

De griffier, P.-Y. Dutilleux.

De voorzitter, R. Henneuse.