FEDERALE OVERHEIDSDIENST KANSELARIJ VAN DE EERSTE MINISTER

Omzendbrief. - Overheidsopdrachten. - Verbod om in de bepalingen van een opdracht technische specificaties op te nemen die het gewone verloop van de mededinging beperken of uitsluiten. - Technische specificaties van microprocessoren in het kader van informaticaopdrachten (aanschaf van computersystemen). - Aanvulling bij de omzendbrief van 23 juni 2004 ( Belgisch Staatsblad, 25 juni 2004) Aan de aanbestedende overheden en aanbestedende diensten die tot het toepassingsgebied behoren van de wet van 24 december 1993 betreffende de overheidsopdrachten en sommige opdrachten voor aanneming van werken, leveringen en diensten.

Mevrouw, Mijnheer de Minister, Mevrouwen, Mijne Heren, In de omzendbrief van 23 juni 2004 (bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 25 juni 2004) werden de aanbestedende overheden en aanbestedende diensten herinnerd aan de bepalingen van de artikelen 85, 71, en 21, § 2, respectievelijk van de koninklijke besluiten van 8 januari 1996, 10 januari 1996 en 18 juni 1996, die een principieel verbod opleggen om in het bestek van een opdracht technische specificaties op te nemen die producten van een bepaald fabrikaat of van een bepaalde herkomst of speciale technieken vermelden, waardoor bepaalde ondernemingen worden bevoordeeld of uitgeschakeld.

Daarbij werd duidelijk gemaakt dat het verbod tot het vermelden van merknamen of specificaties eigen aan een bepaalde constructeur, met name ook geldt in geval van de aanschaf van computersystemen. De bedoelde omzendbrief bevat daartoe overigens als voorbeeld van een niet-toegestane bepaling in strijd met zowel het gemeenschapsrecht als het nationaal recht, de vermelding bij een informaticaopdracht van een merk van een besturingssoftware of van microprocessoren dat verkrijgbaar is bij een bepaalde producent (bijvoorbeeld Intel, AMD,...).

De Europese Commissie heeft evenwel vastgesteld dat de onderhavige verbodsbepaling niet steeds rigoureus wordt nageleefd. Zij heeft meer bepaald opgemerkt dat te vaak gebruik wordt gemaakt van de in de voormelde reglementaire bepalingen gegeven mogelijkheid om, wanneer het niet mogelijk is het voorwerp van de opdracht te beschrijven via voldoende nauwkeurige specificaties, het merk van een processor te vermelden, vergezeld van de woorden "of gelijkwaardig". Van deze mogelijkheid mag namelijk slechts in uitzonderlijke situaties gebruik worden gemaakt, die zich bij de aanschaf van computersystemen in de regel niet zullen voordoen.

Daarnaast heeft de Europese Commissie erop gewezen dat bij het formuleren van technische specificaties in het bestek van een informaticaopdracht niet mag worden volstaan met een verwijzing naar de minimale kloksnelheid van de in het systeem voorkomende microprocessoren. De kloksnelheid is op zichzelf beschouwd namelijk niet een specificatie waarmee het prestatieniveau van microprocessoren objectief kan worden gemeten en vergeleken.

De onderhavige omzendbrief strekt ertoe een gepaste oplossing te bieden voor de technische moeilijkheden die zich stellen bij het uitdrukken van het prestatieniveau van computersystemen.

Op uitdrukkelijk verzoek van de Europese Commissie worden de aanbestedende overheden en aanbestedende diensten meer bepaald aangespoord gebruik te maken van "benchmarks" om de technische specificaties van computermaterieel, en van de daarin opgenomen microprocessoren, adequaat te kunnen omschrijven.

Concreet betekent dit dat de aanbestedende overheden en aanbestedende diensten bij de aanschaf van computermaterieel aanduiden dat de computersystemen of daarin opgenomen microprocessoren, zonder daarbij merknamen te noemen, een minimaal prestatieniveau moeten halen op een voor het beoogde doel geschikte en niet-discriminatoire benchmark.

Voor een definitie van de benchmark, alsook een overzicht van de verschillende benchmark types en het gebruik daarvan, wordt verwezen naar de technische bijlage die aan de onderhavige omzendbrief is gevoegd. In de bedoelde bijlage die is opgesteld door de diensten van de FOD Informatie- en Communicatietechnologie (Fedict), wordt met name een onderscheid gemaakt tussen de benchmarks voor desktop computers en notebooks enerzijds, en voor servers en workstations anderzijds.

Inlichtingen Eventuele vragen over de technische aspecten kunnen, bij voorkeur via e-mail, worden gericht aan de dienst AankoopBeleid en Advies van de FOD Personeel en Organisatie, die de antwoorden met de technische diensten zal coördineren. tel : 02/790.54.47 e-mail : cpaba@p-o.be Brussel, 8 december 2006.

De Eerste Minister, G. VERHOFSTADT

Technische bijlage opgesteld door de diensten van de FOD Informatie- en Communicatietechnologie (FEDICT) juli 2006 1. Benchmark Benchmarking is een ruim begrip dat doorgaans wordt gedefinieerd als het vaststellen van een 'ijkpunt'.Een computerbenchmark is typisch een programma dat een verzameling van bewerkingen (of andere programma's) uitvoert op een computersysteem en dat hiervoor een bepaald resultaat levert. Het resultaat meet de uitvoeringstijd of het aantal bewerkingen dat binnen een bepaalde tijdsduur wordt uitgevoerd.

Indien dezelfde benchmark op verschillende computers wordt uitgevoerd, dan laat dit toe om het prestatieniveau van deze computers voor de gekozen toepassingen onderling te vergelijken.

Teneinde de meest geschikte benchmark te kiezen voor het meten van het prestatieniveau van de aan te schaffen computers is het van belang dat de aanbestedende overheden en aanbestedende diensten hun eigen informaticabehoeften nauwkeurig definiëren. In het ideale geval worden computers best vergeleken door hierop de toepassingen te laten draaien die het frequentst door de cliënt zullen worden gebruikt. Daarvoor zijn door diverse consortia en organisaties zogenaamde 'applicatie benchmarks' ontwikkeld.

Het is echter niet in alle gevallen mogelijk om een geheel op maat gesneden 'applicatie benchmark' te vinden. In die gevallen zal veelal gebruik kunnen worden gemaakt van een 'standaard benchmark' als referentiepunt. Er moet dan een duidelijke correlatie zijn tussen de 'standaard benchmark' en de toepassing(en) waarvoor de computer zal gebruikt worden (i.e., het heeft niet veel zin de rekenkracht van een CPU te meten/benchmarken indien de computer enkel zal gebruikt worden voor e-mail). Bovendien moet de benchmark beschikbaar zijn op verschillende platformen.

Het voordeel van het gebruik van benchmarks is dat het aanzienlijk eenvoudiger wordt om de technische specificaties van de aan te schaffen computersystemen te omschrijven. In beginsel kan namelijk worden volstaan met een bepaling in het bestek dat het aan te kopen computersysteem een minimum score X moet halen op een voor het beoogde doel geschikte en non-discriminatoire benchmark Y. 2. Benchmark types Applicatie benchmarks Applicatie benchmarks meten de performantie van het totale systeem (CPU rekenkracht, geheugen, grafische kaart, disk) door een set (suite) van toepassingen op het systeem te laten draaien.De samenstelling van deze suite kan de resultaten sterk beïnvloeden. Het is dus sterk aangewezen om na te gaan of de gekozen toepassingen representatief zijn voor het werk dat op het 'benchmark'- systeem zal worden uitgevoerd.

Enkele van de op dit moment meest voorkomende applicatie benchmarks zijn : -Bapco SYSmark 2004 SE - WorldBench 2005 - ZD Winstone 2004 (Business Winstone & Content Creation Winstone)1.

Deze lijst is niet uitputtend.

Het belangrijkste voordeel van applicatie benchmarks is dat zij gebaseerd zijn op 'echte' toepassingen. De Bapco SYSmark 2004 SE benchmark bijvoorbeeld bestaat uit o.a. Adobe Photoshop, Macromedia Dreamweaver, Macromedia Flash, Microsoft Windows Media Encoder, McAfee Virusscan, Winzip, MS-Word/Excel/Powerpoint/ Outlook/Access, Adobe Acrobat. De benchmark is dus vooral geschikt voor "office productivity" en "internet creation" toepassingen.

Het belangrijkste nadeel van de Bapco SYSmark 2004 SE benchmark suite is dat deze enkel beschikbaar is voor het Windows-platform en dus niet kan gebruikt worden om niet-Windows gebaseerde systemen (bijv.: Apple, Linux) te testen.

Indien selecties betrekking hebben op systemen met verschillende architectuur (x86, PowerPC,...) zou een ander type benchmark moeten worden gebruikt. Men zou bijvoorbeeld voor de SPEC benchmarksuite (multi-platform) kunnen kiezen.

Standaard benchmarks CPU Benchmarks CPU benchmarks meten vooral : - de rekenkracht van de processor (CPU) - de geheugenarchitectuur - de compiler (waarmee broncode in uitvoerbare code wordt omgezet).

CPU Benchmarks worden onderverdeeld in INTEGER en FLOATING-POINT benchmarks (of een mix van beide).

Een voorbeeld van een op dit moment veel voorkomende CPU benchmark is de SPEC CPU2000.

Het gebruik van een CPU-benchmark is het meest aangewezen wanneer de computers vooral rekenintensieve toepassingen zullen uitvoeren (signaalanalyse, compressie/decompressie, encryptie/ decryptie, enz.).

Voor de SPEC benchmarksuite is de broncode beschikbaar met de licentie. Er bestaan vandaag geen officiële resultaten (www.spec.org) voor PowerPC gebaseerde systemen, maar dit belet niet dat PowerPC gebaseerde systemen de SPEC benchmarksuite kunnen draaien.

Grafische Benchmarks Grafische benchmarks meten vooral de performantie van de grafische kaart en de implementatie van grafische bibliotheken (OpenGL, DirectX). Toepassingen die beschouwd worden als grafische toepassingen zijn : paint/illustration/design, CAD/CAM, desktop publishing, presentatiesoftware en animatiesoftware (bewerkingen op film/video).

Enkele van de op dit moment meest voorkomende grafische benchmarks zijn : - 3D Mark 03/05 (x86) - SPECviewperf - Umark 2.0/UTmark 2004/ChameleonMark (x86) - Halo/Quake/Doom (x86 - PowerPC) - FrameGetter (Linux).

Deze lijst is niet uitputtend.

Disk (I/O) Benchmarks Disk (I/O) benchmarks meten de performantie van het disksubsysteem en het onderliggende filesysteem. Dit type van benchmarks is vooral representatief voor toepassingen die veel lees/schrijfoperaties uitvoeren.

Enkele van de op dit moment meest voorkomende disk (I/O)benchmarks zijn : - SPC-1 (uitvoerige benchmark van afzonderlijke disksystemen) - IOBench (multi-platform) - Bonnie++ (multi-platform) - Iozone (multi-platform) - IOGen/NTIOGen (multi-platform) - Iometer (multi-platform).

Deze lijst is niet uitputtend. 3. Gebruik van de benchmarks Voor desktops en notebooks Voor de aanschaf van desktop computers en notebooks die bestemd zijn voor regulier kantoorgebruik, zullen applicatie benchmarks die zijn toegesneden op programma's die veel in een kantooromgeving worden gebruikt, veelal het meest geëigend zijn. Voor notebooks geldt daarnaast dat er benchmarks zijn ontwikkeld die specifiek de levensduur van de batterij meten.

Opgemerkt zij dat voor desktop computers en notebooks de belangrijkste systeemarchitecturen zijn, de x86 (Intel/AMD) met Windows/Linux als besturingssystemen en de PowerPC (Apple/IBM) met MacOS/Linux als besturingssystemen.2 Voor servers en workstations Gelet op de uiteenlopende en veelal specifieke toepassingen van servers en workstations is het van belang om met name die benchmarks te hanteren die zijn ontwikkeld voor de specifieke toepassingen die de aanbestedende overheid of aanbestedende dienst het meest waarschijnlijk zal gebruiken.

Vandaar ook dat, anders dan voor de aanschaf van desktop computers en notebooks, voor de aanschaf van servers en workstations naast applicatie benchmarks vaak ook standaard benchmarks zullen worden gebruikt.

Er bestaat een veelheid aan consortia en organisaties die behulpzaam kunnen zijn bij het vaststellen van de technische specificaties van servers en workstations. In algemene zin kan worden gewezen op de volgende twee instellingen: SPEC: (Standard Performance Evaluation Corporation) (www.spec.org) en TPC: (Transaction Procession Performance Council) (www.tpc.org). Deze lijst is niet uitputtend. 4. Slotopmerking De aanbestedende overheden en aanbestedende diensten moeten de door hen toe te passen benchmarks met de nodige zorg kiezen.Bij het maken van die keuze is het met name van belang dat de benchmarks zijn toegesneden op de toepassingen waarvoor de aan te kopen computersystemen zullen worden gebruikt, dat de benchmarks up-to-date zijn en dat de benchmarks kunnen rekenen op het vertrouwen van de sector, waarbij hun objectieve en non-discriminatoire karakter van essentiële betekenis is. _______ Nota's 1 Deze benchmark verdwijnt wellicht van de markt. 2 Opgelet : met ingang van 1 januari 2006 is Apple overgestapt op x86.