FEDERALE OVERHEIDSDIENST BINNENLANDSE ZAKEN EN FEDERALE OVERHEIDSDIENST WERKGELEGENHEID, ARBEID EN SOCIAAL OVERLEG

19 MAART 2003. - Rondzendbrief. - Specifieke richtlijnen met betrekking tot de Stadswachten - Activa-statuut

Aan de Dames en Heren Burgemeester van de steden en gemeenten.

Mevrouw de Burgemeester, Mijnheer de Burgemeester, Overeenkomstig het Koninklijk Besluit van 19 maart 2003 tot wijziging van het Koninklijk Besluit van 19 december 2001 tot bevordering van de tewerkstelling van langdurig werkzoekenden, ter ondersteuning van extra-aanwervingen door de gemeenten voor het veiligheidsbeleid, zullen door de lokale overheden Stadswachten (Activa-statuut) aangeworven kunnen worden voor een aantal taken die het preventiebeleid ondersteunen.

Deze vrij belangrijke taken dragen bij tot het versterken van de sociale cohesie en bestrijden de onverschilligheid en de fenomenen van maatschappelijke overlast.

De Stadswachten verbeteren, door hun aanwezigheid op het terrein, de leefbaarheid in de buurten evenals een preventieve benadering in de domeinen van openbare netheid, verkeersveiligheid en openbaar vervoer, het vrijwaren van de publieke ruimte, de preventie inzake diefstal en de rust in sociale huisvestingen.

In die zin zullen de Stadswachten zich richten op twee soorten opdrachten, die alhoewel verschillend, toch onderling samenhangen: enerzijds, de strijd tegen fenomenen van maatschappelijke overlast en anderzijds de verbetering van de leefbaarheid en het welzijn van de inwoners.

In de uitvoering van hun opdrachten leggen de Stadswachten voornamelijk het accent op de sociale dimensie van hun taken. Voor alles moeten zij - zoals elke burger het zou moeten doen - tussenkomen in de problemen door middel van dialoog en hoffelijkheid.

Tegelijkertijd moeten we vaststellen dat een groot aantal langdurige werklozen en steuntrekkers van het O.C.M.W. juist in diezelfde grote steden en achtergestelde buurten wonen. Deze personen, voor wie de uitzichten op tewerkstelling bijzonder gering zijn, zullen alsnog, via het statuut van Stadswacht (Activa-statuut), een authentiek arbeidscontract kunnen krijgen en zullen aldus volledig geïntegreerd worden in het sociale en professionele leven. 1. Opdrachten van de Stadswachten. De aanwerving van de Stadswachten (Activa-statuut) gebeurt om het lokale preventiebeleid te ondersteunen.

Het is de bedoeling dat de vragende gemeente de Stadswachten inzet op die plaatsen waarvan zij denkt dat dit het meest nodig is. Die prioriteiten zullen uiteraard verschillen in functie van de noden op het terrein.

Enige voorzichtigheid bij het gebruik van een nieuw instrument zoals de Stadswachten (Activa-statuut) is evenwel geboden. Een te snelle introductie kan voor gevolg hebben dat hun enkel opdrachten van beperkt belang worden toegekend, dat hun manier van optreden op onvoldoende wijze wordt geregeld of dat men hun opdrachten toekent die kunnen uitgevoerd worden op reguliere wijze door andere diensten.

Het is belangrijk te onderlijnen dat deze nieuwe contractuelen niet kunnen aangeworven worden ter vervanging van werknemers die reeds in dienst zijn in de gemeenten en die onderworpen zijn aan de wet van 3 juli 1978 met betrekking tot de arbeidscontracten. Zij moeten daarentegen het aantal werknemers, ter beschikking van de gemeente voor preventie-en veiligheidsopdrachten in de volgende domeinen versterken: - Aanwezigheid en toezicht aan de uitgang van de school; - Aanwezigheid en toezicht in de omgeving van en in de sociale huisvestingen; - Aanwezigheid en toezicht op de openbare parkings voor wagens en fietsen; - De aanwezigheid en het toezicht op en in de omgeving van het openbaar vervoer; - Verbetering van het veiligheidsgevoel via een toezicht in de gemeentelijke infrastructuren (1) en door de organisatie van preventie- en sensibilisatiecampagnes naar de bevolking toe; - Vaststellingen in een verslag van overtredingen die het voorwerp van administratieve sancties kunnen uitmaken, alsook het overmaken van dit verslag aan de ambtenaar die door de gemeente wordt aangesteld; - Aanpak van de milieufactoren.

Voor meer details betreffende deze taken, gelieve de 6 verklarende technische fiches (2) als bijlage te vinden.

Elke andere opdracht vereist een geschreven goedkeuring van de FOD Binnenlandse Zaken.

In het geval van punctuele opdrachten, moet deze aanvraag 3 weken op voorhand ingediend worden.

De Stadswachten mogen geen andere taken uitoefenen dan deze voorzien in deze omzendbrief of waarvoor een uitdrukkelijke afwijking werd gegeven door de FOD Binnenlandse Zaken.

Deze opdrachten mogen niet in concurrentie treden met andere taken die reeds geregeld worden door een andere juridische norm voor zover deze niet voorzien is in de voorliggende omzendbrief.

Elke gemeente die een Stadswachtproject wenst op te starten moet voorafgaand een expliciete aanvraag richten aan de FOD Binnenlandse Zaken en moet een precieze omschrijving bevatten van de uit te voeren opdrachten. De goedkeuring van de aanvraag gebeurt gezamenlijk door de FOD Binnenlandse Zaken en Tewerkstelling en Sociaal Overleg. 2. Samenwerking met potentiële partners. Het opstarten van een stadswachtdispositief moet gebeuren in strikt overleg met de verantwoordelijken van de instanties die betrokken worden bij het project. De gemeente behoudt evenwel de volledige verantwoordelijkheid en volledige sturing van het Stadswachtproject.

De aanwerving, de begeleiding en de supervisie van de stadswachten komen toe aan de gemeente. Nuttige mogelijke partners zijn bijvoorbeeld de NMBS, de MIVB, De Lijn, de TEC, het O.C.M.W., Child Focus, hospitalen, scholen en collectieve woonmaatschappijen.

Een dergelijke samenwerking moet een schriftelijke basis hebben die voor akkoord overgemaakt wordt aan de FOD Binnenlandse Zaken, die het ook voor akkoord doorzendt aan de Federale Overheidsdienst Tewerkstelling en Sociaal Overleg.

De opportuniteit van het partnership zal vervolgens geval per geval onderzocht worden. 3. De functie van Stadswacht - (Activa-statuut) 3.1 Toelatingsvoorwaarden.

De stadswachten zullen aangeworven worden voor een bepaald aantal taken van maatschappelijk nut.

Daartoe moeten een aantal voorwaarden beantwoord worden om als stadswacht te kunnen aangeworven worden.

Deze voorwaarden worden voorzien in het koninklijk besluit van 19 maart 2003 tot wijziging van het Koninklijk Besluit van 19 december 2001 tot bevordering van de tewerkstelling van langdurig werkzoekenden, ter ondersteuning van extra-aanwervingen door de gemeenten voor het veiligheidsbeleid.

Betreffende het bewijs van goed gedrag en zeden mag de stadswacht niet veroordeeld zijn, ook niet met uitstel, tot een gevangenisstraf van zes maanden ten minste voor gelijk welke inbreuk of tot een gevangenisstraf voor diefstal, heling, afpersing, misbruik van vertrouwen, oplichting, valsheid in geschrifte, aanslag op de eerbaarheid, verkrachting of inbreuken op de artikels 379 tot 386 van het Strafwetboek, het artikel 259bis van het Strafwetboek, de artikels 280 en 281, 323, 324 en 324ter van het Strafwetboek, inbreuk op de wet van 24 februari 1921 houdende de trafiek van ` giftige, slaapverwekkende, verdovende, ontsmettings of antiseptische middelen ` en de uitvoeringsbesluiten en op de wet van 3 januari 1933 met betrekking tot de productie, verhandeling en wapendracht en de handel in munitie en de uitvoeringsbesluiten, op de wet van 8 december 1992 met betrekking tot de bescherming van de persoonlijke levenssfeer met betrekking tot de behandeling van handelingen met een persoonlijk karakter of door de wet van 30 juli 1981 ter afstraffing van bepaalde handelingen die ingegeven worden door racisme en xenofobie.

De Stadswacht die, in het buitenland, veroordeeld werd op soortgelijke manier door een veroordeling bij verstek, beantwoordt niet aan de hierboven omschreven voorwaarden.

De stadswacht die niet voldoet aan de voorwaarden ten gevolge van een veroordeling bij verstek, is verplicht de gemeente hierover onmiddellijk te informeren.

De gemeente is verplicht onmiddellijk de FOD Binnenlandse Zaken in kennis te stellen vanaf het moment dat zij kennis krijgt van een veroordeling bij verstek en moet onmiddellijk een einde stellen aan ieder opdracht die vervuld wordt door de betrokken Stadswacht.

Betreffende de identificatiekaart zal de stadswacht, die aan de voorwaarden van beroepsvorming heeft voldaan, een identificatiekaart krijgen van de FOD Binnenlandse Zaken. 3.2 Organisatie De functie van Stadswacht, voorzien voor iedere gemeente wordt uitgevoerd in een ploeg, samengesteld door een coördinator en meerdere Stadswachten.

Het aantal Stadswachten zal bepaald worden in functie van de lokale noden, een lokale diagnostiek en binnen de grenzen van het vastgestelde contingent.

De Stadswachten zullen hun opdrachten uitvoeren volgens de richtlijnen van de Stadswachtcoördinator.

De coördinator verzekert, vanuit een welomschreven locatie, bijvoorbeeld een stadslokaal, een administratieve en logistieke ondersteuning voor de verschillende stadswachten. Hij/zij is eveneens belast met de opvolging en het beheer van alle acties.

Tenslotte is de coördinator eveneens belast met de communicatie en de akkoorden die moeten afgesloten worden met de diensten die instaan voor de omkadering en de concrete begeleiding van de uitgevoerde opdrachten op hun niveau door de Stadswachten.

Het voordeel van dit nieuwe dispositief Stadswachten (Activa-statuut) is de aanstelling van de Stadswacht - die dit wenst - via een authentiek arbeidscontract in de zin van de wet van 3 juli 1978, waarvan de duur van de werktijd minimaal een parttime equivalent bedraagt. Zo kunnen alle werknemers genieten van alle voordelen verbonden aan een dergelijke tewerkstelling (vb. sociale zekerheid voor werknemers).

Bij de implementatie van dit Stadswachtdispositief moet men rekening houden met een aantal voorwaarden om zowel de veiligheid als de sociale integratie van de stadswacht te bevorderen.

De stadswachten (Activa-statuut) worden onderworpen aan de geldende gemeentelijke reglementering. 4. Arbeidsplaats De Stadswacht die als opdracht heeft een geruststellende en ontradende aanwezigheid te verzekeren en dus zoveel mogelijk zichtbaar op het grondgebied van de gemeente die hem/haar aanwierf aanwezig zijn, mag enkel tussenkomen op het openbaar domein. Tenzij een expliciete afwijking werd toegestaan door de FOD Binnenlandse Zaken, kan de Stadswacht geen opdrachten uitvoeren buiten het territoriaal grondgebied van de gemeente die hem engageerde.

In het geval van punctuele supra-lokale opdrachten zal de aanvraag drie weken op voorhand ingediend moeten worden. 5. Vormingen Aangezien de functie van Stadswacht een zeker aantal bevoegdheden inhoudt inzake communicatie en organisatie, is de opleiding van deze personen onontbeerlijk. De basisopleiding van deze terreinwerkers zal gecoördineerd worden en ten laste genomen worden door de FOD Binnenlandse Zaken.

Tijdens deze opleiding zal bijzondere aandacht geschonken worden aan de communicatieve vaardigheden van de Stadswachten, aan het afhandelen van conflicten, aan de observatie, aan het opstellen van verslagen, aan de gemeentelijke wetgeving en aan het opnemen van het preventieconcept ten overstaan van het repressieconcept.

In het kader van deze basisopleiding zal hen tevens een opleiding tot hulpverlener en de opleiding tot Gemachtigd Toezichter opgelegd worden.

De FOD Binnenlandse Zaken zal de uitvoeringsmodaliteiten van deze twee opleidingen coördineren.

Deze bijkomende opleidingen op eigen fondsen zullen kunnen worden voorgesteld door de gemeenten in functie van de uitzonderlijke en plaatselijke noden. 6. Werkkledij De werkkledij van de Stadswachten wordt bepaald door huidige omzendbrief.De plaatselijke autoriteiten zijn echter vrij om zich te richten tot de onderneming van hun keuze voor zover de van kracht zijnde juridische normen worden nageleefd: - Paarse vest : om de zichtbaarheid van de vesten te verbeteren, maar vooral die van de Stadswacht, zal een grijze reflecterende band van zo'n 10 à 15 cm op de mouw van de vest worden aangebracht. Er wordt tevens een reflecterende grijze riem voorzien. Op de rugzijde van de vest wordt een logo aangebracht met het opschrift 'Assistants de Prévention et de Sécurité' in Wallonië, 'Stadswacht' in Vlaanderen en beide opschriften in het tweetalig gebied van Brussel-Hoofdstad en op de voorzijde staat het logo van de Stadswacht; - Paarse polohemd : op de rugzijde van het polohemd wordt een logo aangebracht met het opschrift 'Assistants de Prévention et de Sécurité' in Wallonië, 'Stadswacht' in Vlaanderen en beide opschriften in het tweetalig gebied van Brussel-Hoofdstad en op de voorzijde staat het logo van de Stadswacht; - Paarse Sweater : op de rugzijde van de sweater wordt een logo aangebracht met het opschrift 'Assistants de Prévention et de Sécurité' in Wallonië, 'Stadswacht' in Vlaanderen en beide opschriften in het tweetalig gebied van Brussel-Hoofdstad en op de voorzijde staat het logo van de Stadswacht; - Zwarte stapschoenen : de plaats van aankoop wordt bepaald door de gemeente; - Pet : het betreft een zwarte pet en ze draagt in volle witte letters het opschrift van het project.

De kosten voor de uitrusting zijn, binnen de beschikbare kredieten, inbegrepen in de werkingsmiddelen en zijn ten laste van de FOD Binnenlandse Zaken.

De financiële modaliteiten voor de kledij van de Stadswachten worden bepaald door de omzendbrief van 19 juni 2002 houdende de financiële richtlijnen die van toepassing zijn op de Veiligheids- en Preventiecontracten. 7. Te volgen procedure door een gemeente voor het bekomen van een stadswachtdispositief - Tijdens de onderhandelingen aangaande de veiligheids- en preventiecontracten of via de bijlage aan het contract, voorstellen doen aangaande de inhoud van de taken en de projecten die zouden toevertrouwd worden aan de stadswachten.De gemeente budgetteert de taken en de projecten in functie van het aantal uren/stadswachten die ze wenst te bekomen; - De goedkeuring van de aanvraag zal gezamenlijk gebeuren door de FOD Binnenlandse Zaken en Tewerkstelling en Sociaal Overleg. De Minister van Binnenlandse Zaken verleent, na advies van de Minister van Begroting, binnen de beschikbare kredieten, Stadswachten aan de gemeente in functie van het aantal weerhouden projecten en hun budgettering; - De weerhouden projecten worden ingeschreven in een afzonderlijk hoofdstuk van het veiligheids- en preventiecontract; - Aanduiding van een coördinator niveau B indien deze nog niet bestaat binnen de gemeente, want indien er reeds een Stadswacht PWA-dispositief is binnen de gemeente met aan het hoofd een Stadswachtcoordinator, dan is het niet nodig om over te gaan tot een bijkomende aanwerving. De coördinator zal voor het besturen van beide cohabiterende dispositieven instaan; - De gemeente zal kunnen overgaan tot de aanwerving van het door de Minister van Binnenlandse Zaken toegestane aantal Stadswachten; - Er moet een contract worden afgesloten tussen de gemeente en de stadswachten met vermelding van : * De taakomschrijving; * Het type contract (voltijds/halftijds); * De wijze waarop de stadswacht zijn verslagen moet overmaken aan de plaatselijke verantwoordelijke; * De wijze waarop een einde wordt gesteld aan de overeenkomst. De gemeente kan slechts eenzijdig een einde stellen aan de aanstelling van een stadswacht mits een op voorhand goedgekeurde reden door de gemeenteraad. - De FOD Binnenlandse Zaken zal de permanente opvolging van het stadswachtproject waarnemen en zal jaarlijks een evaluatie van de lokale dispositieven opstellen. 8. Gemeentereglementering De stadswacht is onderworpen aan de van kracht zijnde gemeentereglementering. Voor de Staat, De Minister van Binnenlandse Zaken, A. DUQUESNE De Minister van Tewerkstelling en Arbeid, Mevr. L. ONKELINX (1) Met uitzondering van controles zoals stempelcontroles, controle en toezicht op asielzoekers. (2) Zie vroegere omzendbrieven "Stadswachten".