FEDERALE OVERHEIDSDIENST BELEID EN ONDERSTEUNING

8 JUNI 2023. - Omzendbrief nr. 715. - Toepassingsrichtlijnen betreffende de risicoanalyse met betrekking tot psychosociale risico's op het werk

Aan de federale overheidsdiensten en de diensten die ervan afhangen, het Ministerie van Defensie en de instellingen van openbaar nut die behoren tot het federaal administratief openbaar ambt zoals bepaald in artikel 1 van de wet van 22 juli 1993 houdende bepaalde maatregelen inzake ambtenarenzaken, Geachte collega, Mevrouw, Mijnheer, Deze omzendbrief heeft als doel het juridische kader inzake de analyse van psychosociale risico's op het werk in herinnering te brengen en een aantal aanbevelingen te formuleren voor de uitvoering ervan en voor de toepassing van preventiemaatregelen. 1. Bestaansreden voor het preventiebeleid De werkgever is verplicht om een beleid inzake preventie van risico's op het werk te voeren om het welzijn op het werk te bevorderen.De risicoanalyse is het belangrijkste instrument van dit preventiebeleid.

Deze analyse beoogt allesomvattend te zijn. Ze moet meer bepaald rekening houden met alle risico's die de gezondheid van de werknemers kunnen schaden, met inbegrip van de psychosociale risico's.

Het preventiebeleid werd ontwikkeld om werkgevers ertoe aan te zetten om vooraf de eventuele risico's die binnen de onderneming aanwezig zijn te onderzoeken en om, na de invoering van preventiemaatregelen, eventuele schade die de werknemers zouden kunnen ondervinden te voorkomen. 2. Juridisch kader Titel 2, Algemene beginselen betreffende het welzijnsbeleid, Boek 1 van de Codex over het welzijn op het werk, bepaald een dynamisch risicobeheersysteem.Dit systeem omvat de uitvoering van een risicoanalyse door de werkgever, waardoor het mogelijk wordt om een relevant beleid inzake preventie van risico's op het werk in te voeren.

In deze zin stelt artikel I-2.6 van Boek 1 van de Codex over het welzijn op het werk de onderdelen van deze risicoanalyse vast (identificatie van gevaren, definitie en bepaling van risico's en risicobeoordeling). Op basis van artikel I.2-8, § 1 stelt de werkgever een globaal preventieplan op voor een termijn van vijf jaar. Bovendien stelt de werkgever op basis van artikel 1.2-9, eerste lid een jaarlijks actieplan op om het welzijn op het werk te bevorderen De risicoanalyse moet worden benaderd volgens een globale benadering in de zin dat ze ook een analyse van de psychosociale risico's op het werk omvat.

Hoofdstuk Vbis van de wet van 4 augustus 1996Relevante gevonden documenten type wet prom. 04/08/1996 pub. 08/06/2005 numac 2005015073 bron federale overheidsdienst buitenlandse zaken, buitenlandse handel en ontwikkelingssamenwerking Wet houdende instemming met de Overeenkomst tussen het Koninkrijk België en de Republiek Gabon tot het vermijden van dubbele belasting en tot het voorkomen van het ontgaan van belasting inzake belastingen naar het inkomen en naar het vermogen, ondertekend te Brussel op 14 januari 1993 type wet prom. 04/08/1996 pub. 24/07/1997 numac 1996015142 bron ministerie van buitenlandse zaken, buitenlandse handel en ontwikkelingssamenwerking Wet houdende goedkeuring van de Overeenkomst tussen het Koninkrijk België en de Arabische Republiek Egypte tot het vermijden van dubbele belasting en het voorkomen van het ontgaan van belasting inzake belastingen naar het inkomen, ondertekend te Kaïro op 3 januari 1991 sluiten betreffende het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk stelt een algemeen kader vast ter uitvoering van de preventie van psychosociale risico's op het werk, waaronder stress, geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag. In artikel 32/1 van deze wet worden psychosociale risico's als volgt gedefinieerd: "de kans dat een of meerdere werknemers psychische schade ondervinden die al dan niet kan gepaard gaan met lichamelijke schade, ten gevolge van een blootstelling aan de elementen van de arbeidsorganisatie, de arbeidsinhoud, de arbeidsvoorwaarden, de arbeidsomstandigheden en de interpersoonlijke relaties op het werk, waarop de werkgever een impact heeft en die objectief een gevaar inhouden. " Wat de uitvoering van een beleid ter preventie van psychosociale risico's op het werk betreft, bepaalt artikel 32/2, § 1 van de wet van 4 augustus 1996Relevante gevonden documenten type wet prom. 04/08/1996 pub. 08/06/2005 numac 2005015073 bron federale overheidsdienst buitenlandse zaken, buitenlandse handel en ontwikkelingssamenwerking Wet houdende instemming met de Overeenkomst tussen het Koninkrijk België en de Republiek Gabon tot het vermijden van dubbele belasting en tot het voorkomen van het ontgaan van belasting inzake belastingen naar het inkomen en naar het vermogen, ondertekend te Brussel op 14 januari 1993 type wet prom. 04/08/1996 pub. 24/07/1997 numac 1996015142 bron ministerie van buitenlandse zaken, buitenlandse handel en ontwikkelingssamenwerking Wet houdende goedkeuring van de Overeenkomst tussen het Koninkrijk België en de Arabische Republiek Egypte tot het vermijden van dubbele belasting en het voorkomen van het ontgaan van belasting inzake belastingen naar het inkomen, ondertekend te Kaïro op 3 januari 1991 sluiten dat de werkgever vooraf een risicoanalyse moet uitvoeren, d.w.z. dat hij " identificeert de situaties die aanleiding kunnen geven tot psychosociale risico's op het werk en hij bepaalt en evalueert de risico's ervan." Artikel I.3-1 van Boek 1 van de Codex over welzijn op het werk, tot uitvoering van hoofdstuk Vbis van de wet van 4 augustus 1996Relevante gevonden documenten type wet prom. 04/08/1996 pub. 08/06/2005 numac 2005015073 bron federale overheidsdienst buitenlandse zaken, buitenlandse handel en ontwikkelingssamenwerking Wet houdende instemming met de Overeenkomst tussen het Koninkrijk België en de Republiek Gabon tot het vermijden van dubbele belasting en tot het voorkomen van het ontgaan van belasting inzake belastingen naar het inkomen en naar het vermogen, ondertekend te Brussel op 14 januari 1993 type wet prom. 04/08/1996 pub. 24/07/1997 numac 1996015142 bron ministerie van buitenlandse zaken, buitenlandse handel en ontwikkelingssamenwerking Wet houdende goedkeuring van de Overeenkomst tussen het Koninkrijk België en de Arabische Republiek Egypte tot het vermijden van dubbele belasting en het voorkomen van het ontgaan van belasting inzake belastingen naar het inkomen, ondertekend te Kaïro op 3 januari 1991 sluiten, stelt regels vast, met name met betrekking tot de analyse van psychosociale risico's en de maatregelen om deze te voorkomen. Bij deze analyse van de psychosociale risico's moet de werkgever, met medewerking van de werknemers, de situaties identificeren die tot psychosociale risico's op het werk kunnen leiden en moet hij rekening houden met de gevaren die verband houden met de arbeidsorganisatie, de arbeidsinhoud, de arbeidsvoorwaarden, de arbeidsomstandigheden en de interpersoonlijke relaties op het werk. 3. Toepassingsrichtlijnen Om een uniforme en globale toepassing van de door de werkgevers uitgevoerde analyses van de psychosociale risico's op het werk te waarborgen moet de aandacht worden gevestigd op een aantal richtsnoeren voor de toepassing van het juridische kader: 1° De wetgeving voorziet niet in een termijnverplichting met betrekking tot de uitvoering van het beleid ter preventie van psychosociale risico's op het werk.De werkgever heeft evenwel een algemene verplichting om preventiemaatregelen te nemen en deze, overeenkomstig artikel I.3-6, § 2, minstens eenmaal per jaar te evalueren. 2° Overeenkomstig artikel I.3-7, eerste lid, dat naar artikel I.2-8, § 1 verwijst, moeten de psychosociale risico's uit de analyse van de psychosociale risico's worden opgenomen in het globaal preventieplan, dat om de vijf jaar moet worden opgesteld. 3° Het is van essentieel belang dat er regelmatig en minstens om de 5 jaar een analyse van de psychosociale risico's wordt verricht om problematische situaties op het werk snel te kunnen opsporen en de effectiviteit van het risicopreventiebeleid te waarborgen.4° Bij de analyses van de psychosociale risico's moet een wetenschappelijke benadering worden gehanteerd, bijvoorbeeld met name via het instrument 'Copenhagen Psychosocial Questionnaire'.5° De werkgever verzekert de betrokkenheid van de preventieadviseurs psychosociale aspecten, zowel bij het uitvoeren van de analyse van de psychosociale risico's als bij het vaststellen van de preventiemaatregelen.6° Om gevolg te geven aan de regelmatige analyses van de psychosociale risico's en de vaststellingen ervan is het nodig dat de preventiemaatregelen worden aangepast en dat er verbeteracties worden aangenomen.7° Bij de uitvoering van het preventiebeleid is het essentieel dat er een opvolging plaatsvindt van een aantal relevante indicatoren, zoals het absenteïsme, het percentage geslaagde reïntegratieprocedures, het aantal aanvragen bij de preventieadviseurs psychosociale aspecten of arbeidsongevallen.8° De werkgever deelt de resultaten van de analyse van de psychosociale risico's mee aan de comités voor preventie en bescherming op het werk.Hij vraagt hun advies over de preventiemaatregelen die naar aanleiding van de analyse zijn genomen. 9° De werkgever deelt eveneens de resultaten van de analyse van de psychosociale risico's en de genomen preventiemaatregelen mee aan zijn hiërarchische lijn en aan de werknemers. De Minister van Ambtenarenzaken, P. DE SUTTER