Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Koninklijk Besluit van 25/11/1997
← Terug naar "Koninklijk besluit houdende oprichting van een Commissie "Basiswet gevangeniswezen en rechtspositie van gedetineerden" "
Koninklijk besluit houdende oprichting van een Commissie "Basiswet gevangeniswezen en rechtspositie van gedetineerden" Koninklijk besluit houdende oprichting van een Commissie "Basiswet gevangeniswezen en rechtspositie van gedetineerden"
MINISTERIE VAN JUSTITIE MINISTERIE VAN JUSTITIE
25 NOVEMBER 1997. Koninklijk besluit houdende oprichting van een 25 NOVEMBER 1997. Koninklijk besluit houdende oprichting van een
Commissie "Basiswet gevangeniswezen en rechtspositie van Commissie "Basiswet gevangeniswezen en rechtspositie van
gedetineerden" gedetineerden"
VERSLAG AAN DE KONING VERSLAG AAN DE KONING
Sire, Sire,
In september 1996 belastte ik Professor L. Dupont met het opstellen In september 1996 belastte ik Professor L. Dupont met het opstellen
van een "Beginselenwet gevangeniswezen en tenuitvoerlegging van van een "Beginselenwet gevangeniswezen en tenuitvoerlegging van
vrijheidsberovende sancties". Deze opdracht nam een aanvang op 1 vrijheidsberovende sancties". Deze opdracht nam een aanvang op 1
oktober 1996 en zoals voorzien heeft hij zijn eindverslag op 30 oktober 1996 en zoals voorzien heeft hij zijn eindverslag op 30
september 1997 ingediend. Daarin komen met betrekking tot de september 1997 ingediend. Daarin komen met betrekking tot de
bejegening van de veroordeelde gedetineerden volgende zaken aan de bejegening van de veroordeelde gedetineerden volgende zaken aan de
orde : algemene bepalingen; basisbeginselen; de gevangenissen; orde : algemene bepalingen; basisbeginselen; de gevangenissen;
detentieplan en bijzondere modaliteiten van tenuitvoerlegging van de detentieplan en bijzondere modaliteiten van tenuitvoerlegging van de
vrijheidsstraf; levensvoorwaarden in de gevangenis; orde, veiligheid vrijheidsstraf; levensvoorwaarden in de gevangenis; orde, veiligheid
en gebruik van dwang; tuchtregime; beklag en beroep; en tenslotte de en gebruik van dwang; tuchtregime; beklag en beroep; en tenslotte de
externe rechtspositie van veroordeelden. externe rechtspositie van veroordeelden.
Reeds gedurende de werkzaamheden werd door Professor Dupont en binnen Reeds gedurende de werkzaamheden werd door Professor Dupont en binnen
het begeleidingscomité de noodzaak aangevoeld om dit voorontwerp uit het begeleidingscomité de noodzaak aangevoeld om dit voorontwerp uit
te breiden naar die andere belangrijke categorie van personen die in te breiden naar die andere belangrijke categorie van personen die in
onze gevangenissen verblijft en die op elk ogenblik ongeveer 40 % van onze gevangenissen verblijft en die op elk ogenblik ongeveer 40 % van
de populatie uitmaakt : de verdachten, beklaagden en beschuldigden. de populatie uitmaakt : de verdachten, beklaagden en beschuldigden.
Het is daarbij geenszins de bedoeling de eigen doelstellingen van de Het is daarbij geenszins de bedoeling de eigen doelstellingen van de
voorlopige hechtenis aan de orde te stellen; wel zal nagegaan worden voorlopige hechtenis aan de orde te stellen; wel zal nagegaan worden
welke basisbeginselen en regels inzake de veroordeelden onverminderd welke basisbeginselen en regels inzake de veroordeelden onverminderd
gelden voor deze categorie en waar specifieke beginselen, en dus gelden voor deze categorie en waar specifieke beginselen, en dus
aangepaste of totaal andere regels, zich opdringen. Er moet met andere aangepaste of totaal andere regels, zich opdringen. Er moet met andere
woorden een toetsing gebeuren van het door Professor Dupont woorden een toetsing gebeuren van het door Professor Dupont
uitgewerkte voorontwerp inzake de categorie van de veroordeelden voor uitgewerkte voorontwerp inzake de categorie van de veroordeelden voor
de categorie van verdachten, beklaagden en beschuldigden. de categorie van verdachten, beklaagden en beschuldigden.
Hierna moeten de beide teksten tot één geheel worden geïntegreerd en Hierna moeten de beide teksten tot één geheel worden geïntegreerd en
voorzien van één coherente, wetenschappelijk onderbouwde memorie van voorzien van één coherente, wetenschappelijk onderbouwde memorie van
toelichting. toelichting.
Er verblijven natuurlijk nog andere categorieën gedetineerden in de Er verblijven natuurlijk nog andere categorieën gedetineerden in de
Belgische arrest- en strafhuizen, in eerste instantie de Belgische arrest- en strafhuizen, in eerste instantie de
geïnterneerden. Al vele jaren wordt vanuit verschillende hoeken geïnterneerden. Al vele jaren wordt vanuit verschillende hoeken
aangedrongen op een grondige herziening van de verouderde wet tot aangedrongen op een grondige herziening van de verouderde wet tot
bescherming van de maatschappij. bescherming van de maatschappij.
Eveneens in het najaar van 1996 heb ik een Commissie Internering Eveneens in het najaar van 1996 heb ik een Commissie Internering
ingesteld om deze problematiek grondig te onderzoeken en mij terzake ingesteld om deze problematiek grondig te onderzoeken en mij terzake
aanbevelingen te formuleren. Het is volstrekt voorbarig om de aanbevelingen te formuleren. Het is volstrekt voorbarig om de
categorie van de geïnterneerden in de opdracht van de Commissie categorie van de geïnterneerden in de opdracht van de Commissie
"Basiswet gevangeniswezen en rechtspositie van gedetineerden" op te "Basiswet gevangeniswezen en rechtspositie van gedetineerden" op te
nemen zolang de basisopties van de Commissie Internering m.b.t. de nemen zolang de basisopties van de Commissie Internering m.b.t. de
herstructurering van het interneringssysteem niet gekend zijn. Zo is herstructurering van het interneringssysteem niet gekend zijn. Zo is
het bijvoorbeeld niet uit te sluiten dat om principiële redenen zou het bijvoorbeeld niet uit te sluiten dat om principiële redenen zou
aanbevolen worden om geïnterneerden niet langer op te sluiten in aanbevolen worden om geïnterneerden niet langer op te sluiten in
instellingen waar ook veroordeelden of beklaagden van hun vrijheid instellingen waar ook veroordeelden of beklaagden van hun vrijheid
worden beroofd. In deze kan trouwens verwezen worden naar de situatie worden beroofd. In deze kan trouwens verwezen worden naar de situatie
in Nederland waar een aparte beginselenwet voor in Nederland waar een aparte beginselenwet voor
terbeschikkinggestelden (te vergelijken met onze geïnterneerden) naast terbeschikkinggestelden (te vergelijken met onze geïnterneerden) naast
een beginselenwet gevangeniswezen bestaat. een beginselenwet gevangeniswezen bestaat.
Een en ander sluit niet uit dat men zich voor een basiswet internering Een en ander sluit niet uit dat men zich voor een basiswet internering
zou inspireren op de basiswet gevangeniswezen. zou inspireren op de basiswet gevangeniswezen.
Wat de (beperkte) groep minderjarigen en vreemdelingen ter beschikking Wat de (beperkte) groep minderjarigen en vreemdelingen ter beschikking
van de Dienst Vreemdelingenzaken aangaat : hun plaats is elders dan in van de Dienst Vreemdelingenzaken aangaat : hun plaats is elders dan in
de gevangenissen of huizen van arrest. Deze categorieën vallen de gevangenissen of huizen van arrest. Deze categorieën vallen
bijgevolg niet onder de opdracht van de Commissie. bijgevolg niet onder de opdracht van de Commissie.
In de opdracht van deze Commissie is expliciet voorzien het In de opdracht van deze Commissie is expliciet voorzien het
voorbereiden, organiseren en uitvoeren van een consultatie van de voorbereiden, organiseren en uitvoeren van een consultatie van de
betrokken actoren. Niet alleen mag het als vanzelfsprekend beschouwd betrokken actoren. Niet alleen mag het als vanzelfsprekend beschouwd
worden dat de mensen van het veld de kans krijgen zich uit te spreken worden dat de mensen van het veld de kans krijgen zich uit te spreken
over een reglementering die hun dagelijkse praktijk voor heel wat over een reglementering die hun dagelijkse praktijk voor heel wat
jaren zal gaan beheersen, maar bovendien mogen vanuit die consultatie jaren zal gaan beheersen, maar bovendien mogen vanuit die consultatie
belangrijke opmerkingen worden verwacht die de kansen op een belangrijke opmerkingen worden verwacht die de kansen op een
effectieve toepassing ten goede zullen komen. effectieve toepassing ten goede zullen komen.
Bij zijn werkzaamheden tot op heden is Professor Dupont herhaaldelijk Bij zijn werkzaamheden tot op heden is Professor Dupont herhaaldelijk
geconfronteerd geweest met de noodzaak een jurisdictionele instantie geconfronteerd geweest met de noodzaak een jurisdictionele instantie
te voorzien die over belangrijke modaliteiten van de strafuitvoering te voorzien die over belangrijke modaliteiten van de strafuitvoering
dient te beslissen of waarbij eventueel een beroep kan ingesteld dient te beslissen of waarbij eventueel een beroep kan ingesteld
worden tegen bepaalde beslissingen. Het laat zich aanzien dat een worden tegen bepaalde beslissingen. Het laat zich aanzien dat een
"strafuitvoeringsrechtbank" een conditio sine qua non zal zijn om de "strafuitvoeringsrechtbank" een conditio sine qua non zal zijn om de
basiswet effectief in uitvoering te brengen. De Commissie moet deze basiswet effectief in uitvoering te brengen. De Commissie moet deze
problematiek onderzoeken en een voorontwerp van wet tot instelling van problematiek onderzoeken en een voorontwerp van wet tot instelling van
strafuitvoeringsrechtbanken voorbereiden. strafuitvoeringsrechtbanken voorbereiden.
Het moge duidelijk zijn dat het geheel van deze taken onmogelijk te Het moge duidelijk zijn dat het geheel van deze taken onmogelijk te
realiseren is in één jaar. Zonder dat het nu al mogelijk is om precies realiseren is in één jaar. Zonder dat het nu al mogelijk is om precies
te bepalen wat in het eerste en wat in het tweede jaar dient te te bepalen wat in het eerste en wat in het tweede jaar dient te
gebeuren, kan toch gesteld worden dat in het eerste jaar het gebeuren, kan toch gesteld worden dat in het eerste jaar het
zwaartepunt van de werkzaamheden zal liggen op het voorbereiden van zwaartepunt van de werkzaamheden zal liggen op het voorbereiden van
het voorontwerp van de basiswet met memorie van toelichting. Het het voorontwerp van de basiswet met memorie van toelichting. Het
onderzoek met betrekking tot de strafuitvoeringsrechtbanken en het onderzoek met betrekking tot de strafuitvoeringsrechtbanken en het
voorbereiden van een voorontwerp terzake situeert zich later in de voorbereiden van een voorontwerp terzake situeert zich later in de
tijd. In elk geval dient de Commissie op 31 oktober 1998 verslag uit tijd. In elk geval dient de Commissie op 31 oktober 1998 verslag uit
te brengen betreffende de vooruitgang van haar werkzaamheden en op 31 te brengen betreffende de vooruitgang van haar werkzaamheden en op 31
oktober 1999 haar eindverslag neer te leggen. oktober 1999 haar eindverslag neer te leggen.
In artikel 6 is voorzien dat de Commissie beroep zal kunnen doen op In artikel 6 is voorzien dat de Commissie beroep zal kunnen doen op
externe deskundigen, die daarvoor kunnen vergoed worden. Het voorbije externe deskundigen, die daarvoor kunnen vergoed worden. Het voorbije
jaar is bijvoorbeeld meer dan duidelijk geworden dat een globale jaar is bijvoorbeeld meer dan duidelijk geworden dat een globale
regeling van de sociale zekerheid voor gedetineerden cruciaal is wil regeling van de sociale zekerheid voor gedetineerden cruciaal is wil
men het "normaliseringsprincipe" consequent doortrekken - en daar zijn men het "normaliseringsprincipe" consequent doortrekken - en daar zijn
redenen toe. Maar de sociale zekerheid op zich is een erg ingewikkelde redenen toe. Maar de sociale zekerheid op zich is een erg ingewikkelde
reglementering die, wil men terzake grondige innovaties voorstellen, reglementering die, wil men terzake grondige innovaties voorstellen,
een bijzondere competentie en specialisering vereist. Het is dan ook een bijzondere competentie en specialisering vereist. Het is dan ook
geen overbodige luxe voor de Commissie om beroep te kunnen doen op geen overbodige luxe voor de Commissie om beroep te kunnen doen op
experten voor punctuele opdrachten. experten voor punctuele opdrachten.
De Commissie zal bestaan uit maximum 12 leden, die door mij zullen De Commissie zal bestaan uit maximum 12 leden, die door mij zullen
worden aangeduid op basis van hun bekwaamheid inzake en hun worden aangeduid op basis van hun bekwaamheid inzake en hun
belangstelling en ervaring voor de materie. Naast mensen uit de belangstelling en ervaring voor de materie. Naast mensen uit de
academische wereld moet de administratie om voor de hand liggende academische wereld moet de administratie om voor de hand liggende
redenen betrokken worden. Uit de regelmatige verslagen van het redenen betrokken worden. Uit de regelmatige verslagen van het
begeleidingscomité dat functioneerde tijdens de opdracht van Professor begeleidingscomité dat functioneerde tijdens de opdracht van Professor
Dupont blijkt overigens dat de penitentiaire administratie Dupont blijkt overigens dat de penitentiaire administratie
constructief heeft meegewerkt aan deze voor de toekomst zo belangrijke constructief heeft meegewerkt aan deze voor de toekomst zo belangrijke
opdracht. opdracht.
In dat ministerieel besluit houdende benoeming van de leden van de In dat ministerieel besluit houdende benoeming van de leden van de
Commissie "Basiswet gevangeniswezen en rechtspositie van Commissie "Basiswet gevangeniswezen en rechtspositie van
gedetineerden" zullen de gebruikelijke bepalingen worden opgenomen gedetineerden" zullen de gebruikelijke bepalingen worden opgenomen
inzake de toekenning van reis- en verblijfsvergoedingen aan de leden inzake de toekenning van reis- en verblijfsvergoedingen aan de leden
van de Commissie. van de Commissie.
Ik heb de eer te zijn, Ik heb de eer te zijn,
Sire, Sire,
van Uwe Majesteit van Uwe Majesteit
de zeer eerbiedige de zeer eerbiedige
en zeer getrouwe dienaar, en zeer getrouwe dienaar,
De Minister van Justitie, De Minister van Justitie,
S. DE CLERCK S. DE CLERCK
25 NOVEMBER 1997. - Koninklijk besluit houdende oprichting van een 25 NOVEMBER 1997. - Koninklijk besluit houdende oprichting van een
Commissie "Basiswet gevangeniswezen en rechtspositie van Commissie "Basiswet gevangeniswezen en rechtspositie van
gedetineerden" gedetineerden"
ALBERT II, Koning der Belgen, ALBERT II, Koning der Belgen,
Aan allen die nu zijn en hierna wezen zullen, Onze Groet. Aan allen die nu zijn en hierna wezen zullen, Onze Groet.
Gelet op artikel 37 van de Grondwet; Gelet op artikel 37 van de Grondwet;
Gelet op de wet van 20 juli 1990 betreffende de voorlopige hechtenis; Gelet op de wet van 20 juli 1990 betreffende de voorlopige hechtenis;
Gelet op het advies van de Inspecteur van Financiën, gegeven op 29 Gelet op het advies van de Inspecteur van Financiën, gegeven op 29
september 1997; september 1997;
Gelet op het akkoord van Onze Minister van Begroting, gegeven op 3 Gelet op het akkoord van Onze Minister van Begroting, gegeven op 3
november 1997; november 1997;
Overwegende dat in opdracht van onze Minister van Justitie een Overwegende dat in opdracht van onze Minister van Justitie een
voorontwerp van wet is opgesteld houdende de basisbeginselen in voorontwerp van wet is opgesteld houdende de basisbeginselen in
verband met de bejegening van de tot vrijheidsstraf veroordeelde verband met de bejegening van de tot vrijheidsstraf veroordeelde
gedetineerden. Dat daarin voorstellen zijn geformuleerd met betrekking gedetineerden. Dat daarin voorstellen zijn geformuleerd met betrekking
tot het doel van de uitvoering van de gevangenisstraf; tot de tot het doel van de uitvoering van de gevangenisstraf; tot de
basisbeginselen inzake de behandeling van gedetineerden; tot de basisbeginselen inzake de behandeling van gedetineerden; tot de
basisbeginselen inzake de interne rechtspositie van gedetineerden; tot basisbeginselen inzake de interne rechtspositie van gedetineerden; tot
de wettelijke regeling van de externe rechtspositie van gedetineerden de wettelijke regeling van de externe rechtspositie van gedetineerden
en tot een beklagrecht voor gedetineerden; en tot een beklagrecht voor gedetineerden;
Overwegende dat het nodig is gebleken dit voorontwerp inhoudelijk uit Overwegende dat het nodig is gebleken dit voorontwerp inhoudelijk uit
te breiden tot de categorie van verdachten, beklaagden en te breiden tot de categorie van verdachten, beklaagden en
beschuldigden, zonder dat het daarbij evenwel de bedoeling is de eigen beschuldigden, zonder dat het daarbij evenwel de bedoeling is de eigen
doelstellingen van de wet van 20 juli 1990 betreffende de voorlopige doelstellingen van de wet van 20 juli 1990 betreffende de voorlopige
hechtenis te onderzoeken en hieromtrent voorstellen te formuleren; hechtenis te onderzoeken en hieromtrent voorstellen te formuleren;
Op de voordracht van Onze Minister van Justitie, Op de voordracht van Onze Minister van Justitie,
Hebben Wij besloten en besluiten Wij : Hebben Wij besloten en besluiten Wij :

Artikel 1.Bij het Ministerie van Justitie wordt een Commissie ter

Artikel 1.Bij het Ministerie van Justitie wordt een Commissie ter
voorbereiding van een "Basiswet gevangeniswezen en rechtspositie van voorbereiding van een "Basiswet gevangeniswezen en rechtspositie van
gedetineerden", hierna Commissie genoemd, opgericht. gedetineerden", hierna Commissie genoemd, opgericht.

Art. 2.De Commissie heeft tot taak :

Art. 2.De Commissie heeft tot taak :
- te onderzoeken in hoeverre het voorontwerp van wet inzake de - te onderzoeken in hoeverre het voorontwerp van wet inzake de
bejegening van de tot vrijheidsstraf veroordeelde gedetineerden van bejegening van de tot vrijheidsstraf veroordeelde gedetineerden van
toepassing is op de categorie van verdachten, beklaagden en toepassing is op de categorie van verdachten, beklaagden en
beschuldigden en in hoeverre specifieke basisbeginselen, gelet op het beschuldigden en in hoeverre specifieke basisbeginselen, gelet op het
eigen statuut van genoemde categorie, zich opdringen; eigen statuut van genoemde categorie, zich opdringen;
- de bestaande tekst inzake veroordeelde gedetineerden en de - de bestaande tekst inzake veroordeelde gedetineerden en de
resultaten van het eigen onderzoek inzake de categorie van verdachten, resultaten van het eigen onderzoek inzake de categorie van verdachten,
beklaagden en beschuldigden te integreren tot één coherent beklaagden en beschuldigden te integreren tot één coherent
tekstvoorstel van "Basiswet gevangeniswezen en rechtspositie van tekstvoorstel van "Basiswet gevangeniswezen en rechtspositie van
gedetineerden"; gedetineerden";
- een consultatie van de betrokken actoren voor te bereiden, te - een consultatie van de betrokken actoren voor te bereiden, te
organiseren en uit te voeren; organiseren en uit te voeren;
- aansluitend een voorontwerp van wet met memorie van toelichting : - aansluitend een voorontwerp van wet met memorie van toelichting :
"Basiswet gevangeniswezen en rechtspositie van gedetineerden" voor te "Basiswet gevangeniswezen en rechtspositie van gedetineerden" voor te
bereiden; bereiden;
- de mogelijkheden tot instelling van strafuitvoeringsrechtbanken, - de mogelijkheden tot instelling van strafuitvoeringsrechtbanken,
haar organisatie en bevoegdheden te onderzoeken; haar organisatie en bevoegdheden te onderzoeken;
- in een latere fase een voorontwerp van wet met memorie van - in een latere fase een voorontwerp van wet met memorie van
toelichting tot instelling van de strafuitvoeringsrechtbanken toelichting tot instelling van de strafuitvoeringsrechtbanken
voorbereiden. voorbereiden.
De Commissie is er toe gehouden een verslag betreffende de vooruitgang De Commissie is er toe gehouden een verslag betreffende de vooruitgang
van haar werkzaamheden uit te brengen ten laatste op 31 oktober 1998, van haar werkzaamheden uit te brengen ten laatste op 31 oktober 1998,
en haar eindverslag ten laatste op 31 oktober 1999. en haar eindverslag ten laatste op 31 oktober 1999.

Art. 3.De Commissie is samengesteld uit ten hoogste twaalf leden, die

Art. 3.De Commissie is samengesteld uit ten hoogste twaalf leden, die
op grond van hun bekwaamheid, ervaring en interesse inzake op grond van hun bekwaamheid, ervaring en interesse inzake
gevangeniswezen en gedetineerden door de Minister worden benoemd. gevangeniswezen en gedetineerden door de Minister worden benoemd.

Art. 4.De Minister benoemt, onder de leden, de voorzitter en de

Art. 4.De Minister benoemt, onder de leden, de voorzitter en de
ondervoorzitters. ondervoorzitters.

Art. 5.De voorzitter regelt de werkzaamheden van de Commissie en van

Art. 5.De voorzitter regelt de werkzaamheden van de Commissie en van
het secretariaat. Hij vertegenwoordigt tevens de Commissie bij de het secretariaat. Hij vertegenwoordigt tevens de Commissie bij de
Minister van Justitie. Minister van Justitie.

Art. 6.De Commissie kan een beroep doen op externe deskundigen en hen

Art. 6.De Commissie kan een beroep doen op externe deskundigen en hen
met een opdracht belasten. Daartoe kan hen, op advies van de met een opdracht belasten. Daartoe kan hen, op advies van de
voorzitter, een vergoeding worden toegekend. Deze vergoeding wordt voorzitter, een vergoeding worden toegekend. Deze vergoeding wordt
vereffend op voorlegging van een staat van kosten, na goedkeuring door vereffend op voorlegging van een staat van kosten, na goedkeuring door
Onze Minister van Justitie. Onze Minister van Justitie.

Art. 7.De kredieten die nodig zijn voor de werking van de Commissie

Art. 7.De kredieten die nodig zijn voor de werking van de Commissie
worden voorzien op de begroting van het Ministerie van Justitie. worden voorzien op de begroting van het Ministerie van Justitie.

Art. 8.Dit besluit heeft uitwerking met ingang van 1 november 1997.

Art. 8.Dit besluit heeft uitwerking met ingang van 1 november 1997.

Art. 9.Onze Minister van Justitie is belast met de uitvoering van dit

Art. 9.Onze Minister van Justitie is belast met de uitvoering van dit
besluit. besluit.
Gegeven te Brussel, 25 november 1997. Gegeven te Brussel, 25 november 1997.
ALBERT ALBERT
Van Koningswege : Van Koningswege :
De Minister van Justitie, De Minister van Justitie,
S. DE CLERCK S. DE CLERCK
^