Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 7/2008 van 17 januari 2008 Rolnummer 4157 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 46 van de arbeidsongevallenwet van 10 april 1971, gesteld door het Hof van Beroep te Gent. Het Grondwettelijk Hof, I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging "
Uittreksel uit arrest nr. 7/2008 van 17 januari 2008 Rolnummer 4157 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 46 van de arbeidsongevallenwet van 10 april 1971, gesteld door het Hof van Beroep te Gent. Het Grondwettelijk Hof, I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging Uittreksel uit arrest nr. 7/2008 van 17 januari 2008 Rolnummer 4157 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 46 van de arbeidsongevallenwet van 10 april 1971, gesteld door het Hof van Beroep te Gent. Het Grondwettelijk Hof, I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging
GRONDWETTELIJK HOF GRONDWETTELIJK HOF
Uittreksel uit arrest nr. 7/2008 van 17 januari 2008 Uittreksel uit arrest nr. 7/2008 van 17 januari 2008
Rolnummer 4157 Rolnummer 4157
In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 46 van de In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 46 van de
arbeidsongevallenwet van 10 april 1971, gesteld door het Hof van arbeidsongevallenwet van 10 april 1971, gesteld door het Hof van
Beroep te Gent. Beroep te Gent.
Het Grondwettelijk Hof, Het Grondwettelijk Hof,
samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en M. Melchior, en de samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en M. Melchior, en de
rechters R. Henneuse, E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, rechters R. Henneuse, E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe,
J.-P. Moerman, E. Derycke en J. Spreutels, bijgestaan door de griffier J.-P. Moerman, E. Derycke en J. Spreutels, bijgestaan door de griffier
P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter M. Bossuyt, P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter M. Bossuyt,
wijst na beraad het volgende arrest : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging
Bij arrest van 22 februari 2007 in zake de NV « OROTEX BELGIUM » tegen Bij arrest van 22 februari 2007 in zake de NV « OROTEX BELGIUM » tegen
« Mensura, Gemeenschappelijke Verzekeringskas » en anderen, waarvan de « Mensura, Gemeenschappelijke Verzekeringskas » en anderen, waarvan de
expeditie ter griffie van het Hof is ingekomen op 5 maart 2007, heeft expeditie ter griffie van het Hof is ingekomen op 5 maart 2007, heeft
het Hof van Beroep te Gent de volgende prejudiciële vraag gesteld : het Hof van Beroep te Gent de volgende prejudiciële vraag gesteld :
« Creëert artikel 46 van de arbeidsongevallenwet van 10 april 1971 in « Creëert artikel 46 van de arbeidsongevallenwet van 10 april 1971 in
combinatie met de regels inzake het regres van de in solidum combinatie met de regels inzake het regres van de in solidum
veroordeelde schuldenaren een ongrondwettelijke ongelijkheid nu de veroordeelde schuldenaren een ongrondwettelijke ongelijkheid nu de
combinatie van deze regels ertoe leidt dat in een geval waar een combinatie van deze regels ertoe leidt dat in een geval waar een
arbeidsongeval wordt veroorzaakt door de samenlopende fouten van de arbeidsongeval wordt veroorzaakt door de samenlopende fouten van de
werkgever en van derden, deze derden niet beschikken over een regres werkgever en van derden, deze derden niet beschikken over een regres
tegen de werkgever (ten belope van zijn aandeel in de tegen de werkgever (ten belope van zijn aandeel in de
aansprakelijkheid) ? ». aansprakelijkheid) ? ».
(...) (...)
III. In rechte III. In rechte
(...) (...)
B.1.1. De verwijzende rechter vraagt : « Creëert artikel 46 van de B.1.1. De verwijzende rechter vraagt : « Creëert artikel 46 van de
arbeidsongevallenwet van 10 april 1971 in combinatie met de regels arbeidsongevallenwet van 10 april 1971 in combinatie met de regels
inzake het regres van de in solidum veroordeelde schuldenaren een inzake het regres van de in solidum veroordeelde schuldenaren een
ongrondwettelijke ongelijkheid nu de combinatie van deze regels ertoe ongrondwettelijke ongelijkheid nu de combinatie van deze regels ertoe
leidt dat in een geval waar een arbeidsongeval wordt veroorzaakt door leidt dat in een geval waar een arbeidsongeval wordt veroorzaakt door
de samenlopende fouten van de werkgever en van derden, deze derden de samenlopende fouten van de werkgever en van derden, deze derden
niet beschikken over een regres tegen de werkgever (ten belope van niet beschikken over een regres tegen de werkgever (ten belope van
zijn aandeel in de aansprakelijkheid) ? ». zijn aandeel in de aansprakelijkheid) ? ».
B.1.2. Artikel 46, § 1, van de arbeidsongevallenwet van 10 april 1971 B.1.2. Artikel 46, § 1, van de arbeidsongevallenwet van 10 april 1971
luidde, ten tijde van de aan de verwijzende rechter voorgelegde luidde, ten tijde van de aan de verwijzende rechter voorgelegde
feiten, als volgt : feiten, als volgt :
« Ongeacht de uit deze wet voortvloeiende rechten blijft de « Ongeacht de uit deze wet voortvloeiende rechten blijft de
rechtsvordering inzake burgerlijke aansprakelijkheid mogelijk voor de rechtsvordering inzake burgerlijke aansprakelijkheid mogelijk voor de
getroffene of zijn rechthebbenden : getroffene of zijn rechthebbenden :
1° tegen de werkgever die het arbeidsongeval opzettelijk heeft 1° tegen de werkgever die het arbeidsongeval opzettelijk heeft
veroorzaakt of die opzettelijk een ongeval heeft veroorzaakt dat een veroorzaakt of die opzettelijk een ongeval heeft veroorzaakt dat een
arbeidsongeval tot gevolg heeft; arbeidsongeval tot gevolg heeft;
2° tegen de werkgever wanneer het arbeidsongeval schade aan goederen 2° tegen de werkgever wanneer het arbeidsongeval schade aan goederen
van de werknemer heeft veroorzaakt; van de werknemer heeft veroorzaakt;
3° tegen de lasthebber of aangestelde van de werkgever die het 3° tegen de lasthebber of aangestelde van de werkgever die het
arbeidsongeval opzettelijk heeft veroorzaakt; arbeidsongeval opzettelijk heeft veroorzaakt;
4° tegen de personen, andere dan de werkgever, zijn lasthebbers of 4° tegen de personen, andere dan de werkgever, zijn lasthebbers of
aangestelden, die voor het ongeval aansprakelijk zijn; aangestelden, die voor het ongeval aansprakelijk zijn;
5° tegen de werkgever, zijn lasthebbers of aangestelden, wanneer het 5° tegen de werkgever, zijn lasthebbers of aangestelden, wanneer het
ongeval zich voordoet op de weg naar en van het werk ». ongeval zich voordoet op de weg naar en van het werk ».
B.2. In de prejudiciële vraag wordt het Hof gevraagd de situatie te B.2. In de prejudiciële vraag wordt het Hof gevraagd de situatie te
vergelijken van, enerzijds, de derden die samen met een werkgever vergelijken van, enerzijds, de derden die samen met een werkgever
aansprakelijk zijn voor een arbeidsongeval en, anderzijds, de personen aansprakelijk zijn voor een arbeidsongeval en, anderzijds, de personen
door wier samenlopende fout schade wordt veroorzaakt, in zoverre de door wier samenlopende fout schade wordt veroorzaakt, in zoverre de
eerste categorie van personen die in solidum worden veroordeeld tot eerste categorie van personen die in solidum worden veroordeeld tot
vergoeding van het geheel van de schade, het aandeel van de schade zou vergoeding van het geheel van de schade, het aandeel van de schade zou
moeten dragen waarvoor de werkgever aansprakelijk is, terwijl de moeten dragen waarvoor de werkgever aansprakelijk is, terwijl de
tweede categorie van personen die in solidum worden veroordeeld tot tweede categorie van personen die in solidum worden veroordeeld tot
vergoeding van het geheel van de schade, het aandeel van de schade vergoeding van het geheel van de schade, het aandeel van de schade
waarvoor een ander aansprakelijk is, op die persoon kan verhalen. waarvoor een ander aansprakelijk is, op die persoon kan verhalen.
B.3.1. De wet van 24 december 1903 betreffende de vergoeding van B.3.1. De wet van 24 december 1903 betreffende de vergoeding van
schade voortspruitende uit ongevallen voorzag in een forfaitaire schade voortspruitende uit ongevallen voorzag in een forfaitaire
vergoeding voor schade ten gevolge van een arbeidsongeval, waarbij de vergoeding voor schade ten gevolge van een arbeidsongeval, waarbij de
forfaitaire aard van de vergoeding meer bepaald was ingegeven door een forfaitaire aard van de vergoeding meer bepaald was ingegeven door een
van het gemeen recht afwijkende aansprakelijkheidsregeling die niet van het gemeen recht afwijkende aansprakelijkheidsregeling die niet
meer uitgaat van het begrip « fout », maar van het begrip « meer uitgaat van het begrip « fout », maar van het begrip «
professioneel risico », en van het verdelen van dat risico over de professioneel risico », en van het verdelen van dat risico over de
werkgever en het slachtoffer van het arbeidsongeval. werkgever en het slachtoffer van het arbeidsongeval.
Enerzijds, werd de werkgever, zelfs zonder dat hem enige schuld trof, Enerzijds, werd de werkgever, zelfs zonder dat hem enige schuld trof,
steeds aansprakelijk gesteld voor de schade ten gevolge van het steeds aansprakelijk gesteld voor de schade ten gevolge van het
arbeidsongeval opgelopen door het slachtoffer. Niet alleen werd het arbeidsongeval opgelopen door het slachtoffer. Niet alleen werd het
slachtoffer op die manier vrijgesteld van het vaak zeer moeilijk te slachtoffer op die manier vrijgesteld van het vaak zeer moeilijk te
leveren bewijs van de schuld van de werkgever of zijn aangestelde en leveren bewijs van de schuld van de werkgever of zijn aangestelde en
van het oorzakelijk verband tussen die schuld en de geleden schade. van het oorzakelijk verband tussen die schuld en de geleden schade.
Bovendien zou zijn eventuele eigen (onopzettelijke) fout de vergoeding Bovendien zou zijn eventuele eigen (onopzettelijke) fout de vergoeding
niet in de weg staan, noch tot zijn aansprakelijkheid leiden, indien niet in de weg staan, noch tot zijn aansprakelijkheid leiden, indien
door die fout een derde een arbeidsongeval zou overkomen. Anderzijds, door die fout een derde een arbeidsongeval zou overkomen. Anderzijds,
ontving het slachtoffer van het arbeidsongeval een forfaitaire ontving het slachtoffer van het arbeidsongeval een forfaitaire
schadevergoeding, waardoor het slechts gedeeltelijk werd vergoed voor schadevergoeding, waardoor het slechts gedeeltelijk werd vergoed voor
de geleden schade. de geleden schade.
Door verschillende wetswijzigingen werd het vergoedingsniveau van Door verschillende wetswijzigingen werd het vergoedingsniveau van
oorspronkelijk 50 pct. van het « basisloon » uitgebreid naar 66 pct. oorspronkelijk 50 pct. van het « basisloon » uitgebreid naar 66 pct.
en 100 pct. Ook de oorspronkelijk voorgeschreven immuniteit van de en 100 pct. Ook de oorspronkelijk voorgeschreven immuniteit van de
werkgever werd aangepast na de uitbreiding van de werkgever werd aangepast na de uitbreiding van de
arbeidsongevallenregeling tot de ongevallen op de weg naar en van het arbeidsongevallenregeling tot de ongevallen op de weg naar en van het
werk. werk.
Bij de totstandkoming van de arbeidsongevallenwet van 10 april 1971 Bij de totstandkoming van de arbeidsongevallenwet van 10 april 1971
werd het systeem gewijzigd door het invoeren van de verplichte werd het systeem gewijzigd door het invoeren van de verplichte
verzekering, krachtens welke de werknemer zich niet meer richt tot de verzekering, krachtens welke de werknemer zich niet meer richt tot de
werkgever maar tot de « wetsverzekeraar ». De schade opgelopen door de werkgever maar tot de « wetsverzekeraar ». De schade opgelopen door de
werknemer en niet langer de aansprakelijkheid van de werkgever werd werknemer en niet langer de aansprakelijkheid van de werkgever werd
vanaf dan verzekerd, waardoor het systeem gelijkenis vertoont met een vanaf dan verzekerd, waardoor het systeem gelijkenis vertoont met een
mechanisme van sociale verzekering. mechanisme van sociale verzekering.
B.3.2. Artikel 7 van de arbeidsongevallenwet definieert het B.3.2. Artikel 7 van de arbeidsongevallenwet definieert het
arbeidsongeval als « elk ongeval dat een werknemer tijdens en door het arbeidsongeval als « elk ongeval dat een werknemer tijdens en door het
feit van de uitvoering van de arbeidsovereenkomst overkomt en dat een feit van de uitvoering van de arbeidsovereenkomst overkomt en dat een
letsel veroorzaakt ». Het doel van het systeem van de vaste vergoeding letsel veroorzaakt ». Het doel van het systeem van de vaste vergoeding
bestaat erin het inkomen van de werknemer te beschermen tegen een bestaat erin het inkomen van de werknemer te beschermen tegen een
mogelijk professioneel risico, zelfs indien het ongeval gebeurt door mogelijk professioneel risico, zelfs indien het ongeval gebeurt door
de schuld van die werknemer of van een collega, alsook de sociale de schuld van die werknemer of van een collega, alsook de sociale
vrede en de arbeidsverhoudingen binnen de bedrijven te handhaven door vrede en de arbeidsverhoudingen binnen de bedrijven te handhaven door
een toename van het aantal processen inzake aansprakelijkheid uit te een toename van het aantal processen inzake aansprakelijkheid uit te
sluiten. sluiten.
De bescherming van de werknemer houdt in dat deze van zijn eigen De bescherming van de werknemer houdt in dat deze van zijn eigen
aansprakelijkheid wordt ontheven in geval van een arbeidsongeval dat aansprakelijkheid wordt ontheven in geval van een arbeidsongeval dat
door zijn fout is veroorzaakt. De vaste vergoeding dekt bovendien de door zijn fout is veroorzaakt. De vaste vergoeding dekt bovendien de
schade van diegenen van wie de wetgever veronderstelt dat zij normaal schade van diegenen van wie de wetgever veronderstelt dat zij normaal
gesproken afhangen van het inkomen van het slachtoffer van een gesproken afhangen van het inkomen van het slachtoffer van een
dodelijk ongeval. De vaste vergoeding zal in bepaalde gevallen groter dodelijk ongeval. De vaste vergoeding zal in bepaalde gevallen groter
zijn dan wat het slachtoffer had kunnen verkrijgen door een zijn dan wat het slachtoffer had kunnen verkrijgen door een
gemeenrechtelijke vordering in te stellen tegen de dader van de fout gemeenrechtelijke vordering in te stellen tegen de dader van de fout
die het ongeval heeft veroorzaakt en, in andere gevallen, minder die het ongeval heeft veroorzaakt en, in andere gevallen, minder
groot. De financiering van het systeem van de vaste vergoeding wordt groot. De financiering van het systeem van de vaste vergoeding wordt
gewaarborgd door de werkgevers, die sinds 1971 verplicht zijn een gewaarborgd door de werkgevers, die sinds 1971 verplicht zijn een
verzekering inzake arbeidsongevallen te sluiten en de kosten van de verzekering inzake arbeidsongevallen te sluiten en de kosten van de
premies te dragen. De bekommernis om de financiële last die hiervan premies te dragen. De bekommernis om de financiële last die hiervan
het gevolg is niet te verzwaren door een eventuele gemeenrechtelijke het gevolg is niet te verzwaren door een eventuele gemeenrechtelijke
vergoedingsverplichting, heeft de wetgever ertoe gebracht de gevallen vergoedingsverplichting, heeft de wetgever ertoe gebracht de gevallen
te beperken waarin de werkgever burgerlijk aansprakelijk kan worden te beperken waarin de werkgever burgerlijk aansprakelijk kan worden
gesteld. gesteld.
B.4. Rekening houdend met het feit dat, om de redenen uiteengezet in B.4. Rekening houdend met het feit dat, om de redenen uiteengezet in
B.3, de regels inzake vergoeding van arbeidsongevallen een geheel B.3, de regels inzake vergoeding van arbeidsongevallen een geheel
vormen, is de maatregel, die erin bestaat slachtoffers en hun vormen, is de maatregel, die erin bestaat slachtoffers en hun
rechthebbenden die aanspraak kunnen maken op vaste vergoedingen, zoals rechthebbenden die aanspraak kunnen maken op vaste vergoedingen, zoals
beoogd in de artikelen 12 tot 17 van die wet, de mogelijkheid te beoogd in de artikelen 12 tot 17 van die wet, de mogelijkheid te
ontnemen een gemeenrechtelijke aansprakelijkheidsvordering in te ontnemen een gemeenrechtelijke aansprakelijkheidsvordering in te
stellen tegen de persoon die aansprakelijk is voor het arbeidsongeval, stellen tegen de persoon die aansprakelijk is voor het arbeidsongeval,
behoudens tegen de in artikel 46, § 1, van de wet van 10 april 1971 behoudens tegen de in artikel 46, § 1, van de wet van 10 april 1971
vermelde personen, niet onevenredig. vermelde personen, niet onevenredig.
B.5. Om dezelfde reden is het niet kennelijk onredelijk dat een derde B.5. Om dezelfde reden is het niet kennelijk onredelijk dat een derde
die samen met een werkgever aansprakelijk wordt gesteld voor een die samen met een werkgever aansprakelijk wordt gesteld voor een
arbeidsongeval, en tegen wie de arbeidsongevallenverzekeraar een arbeidsongeval, en tegen wie de arbeidsongevallenverzekeraar een
rechtsvordering instelt tot beloop van de krachtens artikel 46, § 2, rechtsvordering instelt tot beloop van de krachtens artikel 46, § 2,
eerste lid, gedane vergoedingen, behoudens de in de in het geding eerste lid, gedane vergoedingen, behoudens de in de in het geding
zijnde bepaling vermelde gevallen, geen rechtsvordering kan instellen zijnde bepaling vermelde gevallen, geen rechtsvordering kan instellen
tegen de werkgever tot betaling van het deel van de schade waarvoor tegen de werkgever tot betaling van het deel van de schade waarvoor
die aansprakelijk is. die aansprakelijk is.
B.6. Bij het regelen van de gevolgen van arbeidsongevallen had de B.6. Bij het regelen van de gevolgen van arbeidsongevallen had de
wetgever niet als enige bekommernis de arbeidsverhoudingen niet te wetgever niet als enige bekommernis de arbeidsverhoudingen niet te
verstoren. De in het geding zijnde bepaling beoogt tevens de verstoren. De in het geding zijnde bepaling beoogt tevens de
financiële last die werkgevers dragen door het betalen van de premies financiële last die werkgevers dragen door het betalen van de premies
voor de verplichte arbeidsongevallenverzekering, niet te verzwaren voor de verplichte arbeidsongevallenverzekering, niet te verzwaren
door een eventuele gemeenrechtelijke vergoedingsverplichting. Indien door een eventuele gemeenrechtelijke vergoedingsverplichting. Indien
de derde aansprakelijke een rechtsvordering zou kunnen instellen tegen de derde aansprakelijke een rechtsvordering zou kunnen instellen tegen
de werkgever ten belope van het deel van de schade waarvoor die de werkgever ten belope van het deel van de schade waarvoor die
werkgever aansprakelijk zou zijn, komt de doelstelling van de wetgever werkgever aansprakelijk zou zijn, komt de doelstelling van de wetgever
in het gedrang. in het gedrang.
B.7. In het opzet van de wet dekt de arbeidsongevallenverzekering B.7. In het opzet van de wet dekt de arbeidsongevallenverzekering
overigens niet het risico van de werkgever, maar het risico dat de overigens niet het risico van de werkgever, maar het risico dat de
werknemer loopt ten gevolge van een arbeidsongeval. De werknemer loopt ten gevolge van een arbeidsongeval. De
arbeidsongevallenverzekering wordt dus een verzekering die de arbeidsongevallenverzekering wordt dus een verzekering die de
werkgever moet aangaan ten behoeve van zijn werknemers. De werkgever moet aangaan ten behoeve van zijn werknemers. De
aansprakelijkheid van de werkgever komt daarbij niet meer aan de orde. aansprakelijkheid van de werkgever komt daarbij niet meer aan de orde.
B.8. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. B.8. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord.
Om die redenen, Om die redenen,
het Hof het Hof
zegt voor recht : zegt voor recht :
Artikel 46, § 1, van de arbeidsongevallenwet van 10 april 1971 schendt Artikel 46, § 1, van de arbeidsongevallenwet van 10 april 1971 schendt
de artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet. de artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet.
Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig
artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989, op de openbare artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989, op de openbare
terechtzitting van 17 januari 2008. terechtzitting van 17 januari 2008.
De griffier, De griffier,
P. Y. Dutilleux. P. Y. Dutilleux.
De voorzitter, De voorzitter,
M. Bossuyt. M. Bossuyt.
^