Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Koninklijk Besluit van 19/11/2020
← Terug naar "Koninklijk besluit waarbij algemeen verbindend wordt verklaard de collectieve arbeidsovereenkomst van 17 oktober 2019, gesloten in het Paritair Comité voor toeristische attracties, betreffende het statuut van de syndicale afvaardiging "
Koninklijk besluit waarbij algemeen verbindend wordt verklaard de collectieve arbeidsovereenkomst van 17 oktober 2019, gesloten in het Paritair Comité voor toeristische attracties, betreffende het statuut van de syndicale afvaardiging Arrêté royal rendant obligatoire la convention collective de travail du 17 octobre 2019, conclue au sein de la Commission paritaire pour les attractions touristiques, relative au statut de la délégation syndicale
FEDERALE OVERHEIDSDIENST WERKGELEGENHEID, ARBEID EN SOCIAAL OVERLEG SERVICE PUBLIC FEDERAL EMPLOI, TRAVAIL ET CONCERTATION SOCIALE
19 NOVEMBER 2020. - Koninklijk besluit waarbij algemeen verbindend 19 NOVEMBRE 2020. - Arrêté royal rendant obligatoire la convention
wordt verklaard de collectieve arbeidsovereenkomst van 17 oktober collective de travail du 17 octobre 2019, conclue au sein de la
2019, gesloten in het Paritair Comité voor toeristische attracties, Commission paritaire pour les attractions touristiques, relative au
betreffende het statuut van de syndicale afvaardiging (1) statut de la délégation syndicale (1)
FILIP, Koning der Belgen, PHILIPPE, Roi des Belges,
Aan allen die nu zijn en hierna wezen zullen, Onze Groet. A tous, présents et à venir, Salut.
Gelet op de wet van 5 december 1968 betreffende de collectieve Vu la loi du 5 décembre 1968 sur les conventions collectives de
arbeidsovereenkomsten en de paritaire comités, inzonderheid op artikel 28; travail et les commissions paritaires, notamment l'article 28;
Gelet op het verzoek van het Paritair Comité voor toeristische Vu la demande de la Commission paritaire pour les attractions
attracties; touristiques;
Op de voordracht van de Minister van Werk, Sur la proposition du Ministre du Travail,
Hebben Wij besloten en besluiten Wij : Nous avons arrêté et arrêtons :

Artikel 1.Algemeen verbindend wordt verklaard de als bijlage

Article 1er.Est rendue obligatoire la convention collective de
overgenomen collectieve arbeidsovereenkomst van 17 oktober 2019, travail du 17 octobre 2019, reprise en annexe, conclue au sein de la
gesloten in het Paritair Comité voor toeristische attracties, Commission paritaire pour les attractions touristiques, relative au
betreffende het statuut van de syndicale afvaardiging. statut de la délégation syndicale.

Art. 2.De minister bevoegd voor Werk is belast met de uitvoering van

Art. 2.Le ministre qui a le Travail dans ses attributions est chargé
dit besluit. de l'exécution du présent arrêté.
Gegeven te Brussel, 19 november 2020. Donné à Bruxelles, le 19 novembre 2020.
FILIP PHILIPPE
Van Koningswege : Par le Roi :
De Minister van Werk, Le Ministre du Travail,
P.-Y. DERMAGNE P.-Y. DERMAGNE
_______ _______
Nota Note
(1) Verwijzing naar het Belgisch Staatsblad : (1) Référence au Moniteur belge :
Wet van 5 december 1968, Belgisch Staatsblad van 15 januari 1969. Loi du 5 décembre 1968, Moniteur belge du 15 janvier 1969.
Bijlage Annexe
Paritair Comité voor toeristische attracties Commission paritaire pour les attractions touristiques
Collectieve arbeidsovereenkomst van 17 oktober 2019 Convention collective de travail du 17 octobre 2019
Statuut van de syndicale afvaardiging Statut de la délégation syndicale
(Overeenkomst geregistreerd op 20 november 2019 onder het nummer (Convention enregistrée le 20 novembre 2019 sous le numéro
155336/CO/333) 155336/CO/333)
HOOFDSTUK I. - Toepassingsgebied CHAPITRE Ier. - Champ d'application

Artikel 1.De collectieve arbeidsovereenkomst is van toepassing op de

Article 1er.La présente convention collective de travail s'applique
werkgevers en de werknemers van de ondernemingen die ressorteren onder aux employeurs et aux travailleurs des entreprises ressortissant à la
het Paritair Comité voor toeristische attracties, welke gemiddeld Commission paritaire pour les attractions touristiques qui occupent en
minstens 50 werknemers (FTE) tewerkstellen. moyenne au moins 50 travailleurs (ETP).
Voor de toepassing van deze collectieve arbeidsovereenkomst wordt Pour l'application de la présente convention collective de travail, il
onder "werknemers" verstaan : de mannelijke en vrouwelijke werknemers. y a lieu d'entendre par "travailleurs" : les travailleurs masculins et féminins.
Voor de berekening van het gemiddeld aantal werknemers, vermeld in het Pour le calcul du nombre moyen de travailleurs, mentionné au premier
eerste lid, dient te worden verstaan onder "onderneming" : de alinéa, il y a lieu d'entendre par "entreprise" : l'entité juridique
juridische entiteit of de technische bedrijfseenheid zoals bepaald in ou l'unité technique d'exploitation telle que visée dans le cadre de
de wet van augustus 1996 betreffende het welzijn van de werknemers bij la loi d'août 1996 relative au bien-être des travailleurs lors de
de uitvoering van hun werk. l'exécution de leur travail.
Voor de berekening van het gemiddeld aantal werknemers, vermeld in het Pour le calcul du nombre moyen de travailleurs, mentionné au premier
eerste lid, dient te worden verstaan onder "werknemer" : iedere alinéa, il y a lieu d'entendre par "travailleur" : toute personne liée
persoon die verbonden is met de onderneming door een à l'entreprise par un contrat de travail.
arbeidsovereenkomst.
Worden niet als "werknemer" beschouwd : Ne sont pas considérés comme "travailleur" :
- de werknemer die verbonden is door een vervangingsovereenkomst - le travailleur lié par un contrat de remplacement conclu
gesloten overeenkomstig artikel 11ter van de wet van 3 juli 1978 conformément aux dispositions de l'article 11ter de la loi du 3
betreffende de arbeidsovereenkomsten; juillet 1978 relative aux contrats de travail;
- de werknemer die een werknemer vervangt wiens arbeidsovereenkomst - le travailleur qui remplace un travailleur dont le contrat de
volledig geschorst is in het kader van het stelsel van tijdskrediet travail est complètement suspendu dans le cadre du système de
bedoeld in de collectieve arbeidsovereenkomst nr. 103 gesloten in de crédit-temps, visé à la convention collective de travail n° 103,
Nationale Arbeidsraad; conclue au sein du Conseil national du travail;
- de studenten. - les étudiants.
Het gemiddeld aantal werknemers, vermeld in het eerste lid, wordt
berekend op basis van het gemiddeld aantal tewerkgestelde werknemers La moyenne de travailleurs, mentionnée au premier alinéa, se calcule
uitgedrukt in voltijdse equivalenten op basis van de sociale balans sur la base du nombre moyen de travailleurs occupés en équivalents
van het werkjaar dat de vraag tot oprichting van een syndicale temps plein sur la base du bilan social de l'exercice qui précède la
afvaardiging voorafgaat, zoals voorzien in artikel 7, derde lid van demande d'institution d'une délégation syndicale, conformément à
onderhavige collectieve arbeidsovereenkomst. Voor de nieuwe l'article 7, alinéa trois de la présente convention collective de
ondernemingen en de bestaande ondernemingen die geen rekeningen travail. Pour les nouvelles entreprises et les entreprises existantes
neerleggen met de sociale balans verschaft de werkgever de informatie qui ne déposent pas les comptes avec bilan social, l'employeur fournit
aan de voorzitter van het paritair comité voor de telling. l'information au président de la commission paritaire pour le comptage.
HOOFDSTUK II. - Algemene principes CHAPITRE II. - Principes généraux

Art. 2.Deze collectieve arbeidsovereenkomst wordt aangegaan door de

Art. 2.La présente convention collective de travail est conclue entre
representatieve werknemers- en werkgeversorganisaties vertegenwoordigd les organisations représentatives de travailleurs et d'employeurs
représentées à la Commission paritaire pour les attractions
in het Paritair Comité voor toeristische attracties, ter uitvoering touristiques, en exécution de et conformément à la convention
van en overeenkomstig de op 24 mei 1971 in de Nationale Arbeidsraad collective de travail, intervenue le 24 mai 1971 au sein du Conseil
tot stand gekomen collectieve arbeidsovereenkomst, betreffende het national du travail, concernant le statut des délégations syndicales
statuut van de syndicale afvaardigingen van het personeel der
ondernemingen. du personnel des entreprises.
Zij bepaalt de essentiële principes betreffende de bevoegdheid en de Elle règle les principes essentiels concernant la compétence et les
werkingsmodaliteiten van de syndicale afvaardigingen van het personeel modalités de fonctionnement des délégations syndicales du personnel
voor de ondernemingen welke van vermeld paritair comité afhangen. pour les entreprises dépendant de ladite commission paritaire.

Art. 3.De ondernemingshoofden erkennen dat de leden van hun

Art. 3.Les employeurs reconnaissent que les membres de leur
personeel, die zijn aangesloten bij één van de ondertekenende personnel, syndiqués auprès de l'une des organisations représentatives
representatieve werknemersorganisaties, bij hen zijn vertegenwoordigd de travailleurs signataires, soient représentés auprès d'eux par une
door een syndicale afvaardiging. délégation syndicale.

Art. 4.De werknemers erkennen de noodzakelijkheid van een wettig

Art. 4.Les travailleurs reconnaissent la nécessité d'une autorité
gezag van de ondernemingshoofden en zij maken ervan een erepunt hun légitime des employeurs et mettent leur honneur à exécuter
werk plichtsgetrouw uit te voeren. consciencieusement leur travail.
De werkgevers eerbiedigen de waardigheid van de werknemers en zij Les employeurs respectent la dignité des travailleurs et mettent leur
maken ervan een erepunt hen met rechtvaardigheid te behandelen. Zij honneur à les traiter avec justice. Ils s'engagent à ne porter,
verbinden zich ertoe hun vrijheid van vereniging en de vrije directement ou indirectement, aucune entrave à leur liberté
ontplooiing van hun organisatie in de onderneming, direct of indirect, d'association, ni au libre développement de leur organisation dans
niet te hinderen. l'entreprise.

Art. 5.De ondernemingshoofden verbinden zich ertoe geen enkele druk

Art. 5.Les employeurs s'engagent à n'exercer aucune pression sur le
uit te oefenen op het personeel om hen te beletten bij een vakbond aan
te sluiten en aan de niet-aangesloten werknemers geen andere personnel pour l'empêcher de se syndiquer et à ne pas consentir aux
voorrechten dan aan de aangesloten werknemers toe te kennen. travailleurs non syndiqués d'autres prérogatives qu'aux travailleurs syndiqués.

Art. 6.De representatieve werknemersorganisaties, evenals de

Art. 6.Les organisations représentatives de travailleurs, ainsi que
syndicale afvaardigingen, verbinden zich ertoe hun aangeslotenen aan les délégations syndicales, s'engagent à recommander à leurs membres
te bevelen hun werk gewetensvol uit te voeren, in alle omstandigheden d'exécuter consciencieusement leur travail, de témoigner en toutes
blijk te geven van zin voor rechtvaardigheid, billijkheid en circonstances d'un esprit de justice, d'équité et de conciliation qui
verzoening, welke bepalend zijn voor goede sociale verhoudingen in de conditionne les bonnes relations sociales dans l'entreprise,
onderneming, de praktijken van paritaire verhoudingen, welke met de d'observer les pratiques des relations paritaires conformes à l'esprit
geest van deze collectieve arbeidsovereenkomst stroken, na te leven en de la présente convention collective de travail et de ne pas entraver
de actie van de directie van de onderneming en haar vertegenwoordigers l'action de la direction de l'entreprise et de ses représentants aux
différents échelons.
van om het even welke rang, niet te belemmeren. Les employeurs et les travailleurs s'engagent également à assurer le
De werkgevers en de werknemers verbinden er zich eveneens toe de respect de la législation sociale, des conventions collectives de
eerbiediging van de sociale wetgeving van de collectieve travail et du règlement de travail.
arbeidsovereenkomsten, alsmede van het arbeidsreglement, te verzekeren. Les interlocuteurs sociaux s'engagent à ne pas utiliser abusivement la
De sociale gesprekspartners engageren er zich toe geen misbruik te protection contre le licenciement des délégués syndicaux.
maken van de ontslagbescherming van de syndicaal afgevaardigden. CHAPITRE III. - Instauration et composition de la délégation syndicale
HOOFDSTUK III. - Oprichting en samenstelling van de syndicale

Art. 7.Seules les organisations représentatives de travailleurs
afvaardiging

Art. 7.Alleen de in artikel 2 bedoelde erkende representatieve werknemersorganisaties die gekozenen hebben in de ondernemingsraad (OR) of in het comité voor preventie en bescherming van het werk (CPBW) zijn gerechtigd om kandidaten voor te stellen voor de aanwijzing van een syndicale afvaardiging. Zij stellen zich onderling akkoord, eventueel door beroep te doen op het verzoeningsinitiatief van de voorzitter van het paritair comité, voor de aanwijzing, in de ondernemingen, van een gemeenschappelijke syndicale afvaardiging, rekening houdend met het aantal leden dat zij moet omvatten en van het aan iedere vertegenwoordigde organisatie toekomend aantal in verhouding tot het effectief van haar

 reconnues visées à l'article 2 ayant des élus au conseil d'entreprise (CE) ou au comité pour la prévention et la protection au travail (CPPT) sont habilitées à présenter des candidats pour la désignation d'une délégation syndicale. Elles se mettent d'accord entre elles, en recourant éventuellement à l'initiative conciliatrice du président de la commission paritaire, pour la désignation, dans les entreprises, d'une délégation syndicale commune, compte tenu du nombre de membres qu'elle doit comporter et de celui qui revient à chaque organisation représentée, à raison de
aangeslotenen in de onderneming. l'effectif de ses affiliés dans l'entreprise.
De vraag tot oprichting van een syndicale afvaardiging moet La demande d'institution d'une délégation syndicale doit être faite,
schriftelijk worden ingediend bij het ondernemingshoofd door ten par écrit, à l'employeur par au moins une des organisations
minste één van de erkende representatieve werknemersorganisaties welke représentatives de travailleurs reconnues ayant des élus au conseil
verkozenen hebben in de ondernemingsraad of het Comité voor preventie d'entreprise ou au comité pour la prévention et la protection au
en bescherming op het werk. travail.
Voor de ondernemingen waar geen syndicale delegatie bestaat op het Pour les entreprises où il n'existe pas encore de délégation syndicale
ogenblik van de ondertekening van deze collectieve
arbeidsovereenkomst, teneinde de aanvraag zoals vermeld in de vorige au moment de la signature de la présente convention collective de
alinea te valideren dient 50 pct. van het betrokken personeel van de travail, afin de valider la demande visée à l'alinéa précédent, 50
onderneming aangesloten te zijn op het ogenblik van de vraag tot p.c. du personnel concerné de l'entreprise doit être affilié au moment
oprichting van een syndicale afvaardiging bedoeld in het vorige lid. de la demande d'institution d'une délégation syndicale telle que visée
Het ondernemingshoofd dient op deze vraag te reageren binnen een à l'alinéa précédent.
termijn van 15 werkdagen. L'employeur doit réagir à cette demande dans un délai de 15 jours
De syndicale afgevaardigden worden voorgesteld, rekening houdend met ouvrables. Les délégués syndicaux sont proposés pour l'autorité dont ils devront
het gezag waarover zij moeten beschikken bij de uitoefening van hun disposer dans l'exercice de leur mandat et pour leur compétence, qui
mandaat en met hun bevoegdheid welke een goede kennis van de comporte une bonne connaissance de l'entreprise et de la branche
onderneming en van de bedrijfstak omvat en een geest van werkinzet en d'activité et un esprit de travail et de dialogue conformément aux
dialoog overeenkomstig de algemene principes zoals voorzien principes généraux prévus dans la convention collective de travail n°
collectieve arbeidsovereenkomst nr. 5 en in deze collectieve arbeidsovereenkomst. Het ondernemingshoofd mag zich steeds verzetten, uit hoofde van ernstige redenen, tegen de aanduiding of het behoud van een afgevaardigde. In dit geval, laat het ondernemingshoofd aan de betrokken representatieve werknemersorganisaties de reden kennen van zijn verzet, en dit binnen de vijftien werkdagen welke volgen op de mededeling van de voorgestelde lijst. In geval tussen de partijen geen akkoord wordt bereikt over de 5 et de la présente convention collective de travail. L'employeur peut toujours s'opposer, pour des motifs sérieux, à la désignation ou au maintien d'un délégué. Dans ce cas, l'employeur fait connaître les motifs d'opposition aux organisations représentatives de travailleurs en cause, dans les quinze jours ouvrables qui suivent la communication de la liste proposée. En cas de désaccord entre les parties concernant l'instauration de la
oprichting van de syndicale delegatie, wordt de betwisting aan de délégation syndicale, le différend est soumis au président de la
voorzitter van het paritair comité voorgelegd, die ter zake beslist na commission paritaire qui tranche, après avoir entendu les parties,
de partijen, eventueel bijgestaan door hun raadgever, te hebben éventuellement assistées de leur conseil.
gehoord. In geval tussen de partijen geen akkoord wordt bereikt over de En cas de désaccord entre les parties concernant la désignation ou le
aanduiding of het behoud van de syndicaal afgevaardigden, wordt de maintien de délégués syndicaux, le différend est soumis au bureau de
betwisting aan het verzoeningsbureau van het paritair comité conciliation de la commission paritaire qui tranche, après avoir
voorgelegd, die ter zake beslist na de partijen, eventueel bijgestaan entendu les parties, éventuellement assistées de leur conseil.
door hun raadgever, te hebben gehoord.

Art. 8.§ 1. De syndicale afvaardiging is samengesteld uit effectieve

Art. 8.§ 1er. La délégation syndicale est composée de délégués
afgevaardigden en uit plaatsvervangende afgevaardigden. effectifs et de délégués suppléants.
De plaatsvervangende afgevaardigden oefenen hun mandaat slechts uit Les délégués suppléants n'exercent leur mandat qu'en cas de
ter vervanging van een effectief lid : remplacement du délégué effectif :
1. indien dit lid is belet wegens een onderbreking van zijn 1. en cas d'empêchement de celui-ci, résultant d'une suspension de son
arbeidsovereenkomst; contrat;
2. indien het effectief lid is overleden; 2. lorsque le membre effectif est décédé;
3. lorsque le membre effectif ne remplit plus les conditions
3. indien het effectief lid de in artikel 11 van deze collectieve déterminées à l'article 11 de la présente convention collective de
arbeidsovereenkomst bepaalde voorwaarden niet meer vervult; travail;
4. indien het mandaat van een effectief lid is vervallen. 4. lorsque le mandat du membre effectif est venu à échéance.
§ 2. Het aantal leden is als volgt vastgesteld : § 2. Le nombre de délégués est fixé comme suit :
1. in de ondernemingen welke 50 tot 99 werknemers tewerkstellen : 1 1. dans les entreprises occupant de 50 à 99 travailleurs : 1 délégué
effectieve afgevaardigde en 1 plaatsvervangende afgevaardigde die effectif et 1 délégué suppléant qui font partie du conseil
behoren tot de ondernemingsraad of het comité voor preventie en d'entreprise ou du comité pour la prévention et la protection au
bescherming op het werk; travail;
2. in de ondernemingen welke 100 en meer werknemers tewerkstellen : 2 2. dans les entreprises occupant 100 travailleurs et plus : 2 délégués
effectieve afgevaardigden en 1 plaatsvervangende afgevaardigde die effectifs et 1 délégué suppléant qui font partie du conseil
behoren tot de ondernemingsraad of het comité voor preventie en d'entreprise ou du comité pour la prévention et la protection au
bescherming op het werk. travail.
Vanaf 1 juli 2020 is het aantal leden als volgt samengesteld : A partir du 1er juillet 2020 le nombre de délégués est fixé comme suit
1. in de ondernemingen welke 50 tot 99 werknemers tewerkstellen : 2 : 1. dans les entreprises occupant de 50 à 99 travailleurs : 2 délégués
effectieve afgevaardigde en 1 plaatsvervangende afgevaardigde die effectifs et 1 délégué suppléant qui font partie du conseil
behoren tot de ondernemingsraad of het comité voor preventie en d'entreprise ou du comité pour la prévention et la protection au
bescherming op het werk; travail;
2. in de ondernemingen welke 100 en meer werknemers tewerkstellen : 3 2. dans les entreprises occupant 100 travailleurs et plus : 3 délégués
effectieve afgevaardigden en 1 plaatsvervangende afgevaardigde die effectifs et 1 délégué suppléant qui font partie du conseil
behoren tot de ondernemingsraad of het comité voor preventie en d'entreprise ou du comité pour la prévention et la protection au
bescherming op het werk.". travail.

Art. 9.Indien het mandaat van een syndicale afgevaardigde een einde

Art. 9.Si le mandat d'un délégué syndical prend fin, l'organisation
neemt, heeft de representatieve werknemersorganisatie waarbij deze représentative des travailleurs à laquelle celui-ci est affilié a le
afgevaardigde is aangesloten, het recht, na kennisgeving aan de droit, après avoir informé l'employeur et sans préjudice des
werkgever en onverminderd de bepalingen van artikel 7, een persoon aan dispositions de l'article 7, de désigner une personne qui terminera le
te duiden die het mandaat zal voleindigen voor zover deze behoort tot mandat pour autant qu'il fait partie du conseil d'entreprise ou du
de ondernemingsraad of het comité voor preventie en bescherming op het comité pour la prévention et la protection du travail et qu'il remplit
werk en voldoet aan de voorwaarden voorzien in artikel 11. les conditions prévues dans l'article 11.

Art. 10.Bij de aanwijzing van de afgevaardigden, zorgen de

Art. 10.Lors de la désignation des délégués, les organisations
representatieve werknemersorganisaties in de mate van het mogelijke représentatives de travailleurs veillent, dans la mesure du possible,
ervoor dat de verschillende afdelingen van de onderneming en de à ce que les diverses divisions de l'entreprise et catégories de
bestaande personeels- of ploegencategorieën zijn vertegenwoordigd. personnel ou d'équipes en service soient représentées.

Art. 11.Om de functies van effectief of plaatsvervangende

Art. 11.Pour pouvoir remplir les fonctions de délégué effectif ou
afgevaardigde te kunnen vervullen, moeten de werknemers voldoen aan de suppléant, les travailleurs doivent satisfaire aux conditions
volgende voorwaarden : suivantes :
1. van Belgische nationaliteit of een onderdaan van een lidstaat van 1. être de nationalité belge ou ressortissant d'un état membre de la
de Europese Economische Gemeenschap of houder van een arbeidskaart Communauté économique européenne ou être titulaire d'une carte de
zijn; travail;
2. de leeftijd van ten volle achttien jaar hebben bereikt; 2. être âgé de dix-huit ans accomplis;
3. sinds zes opeenvolgende maanden in de onderneming werken op het 3. travailler depuis six mois consécutifs dans l'entreprise au moment
ogenblik van de aanwijzing; de la désignation;
4. niet in opzeggingstermijn zijn; 4. ne pas être en période de préavis;
5. aangesloten zijn bij één van de representatieve 5. être affilié à l'une des organisations représentatives de
werknemersorganisaties bedoeld in artikel 2; travailleurs visées à l'article 2;
6. behoren tot de ondernemingsraad of het comité voor preventie en 6. faire partie du conseil d'entreprise ou du comité pour la
bescherming op het werk. prévention et la protection au travail.
HOOFDSTUK IV. - Bevoegdheid van de syndicale afvaardiging CHAPITRE IV. - Compétence de la délégation syndicale

Art. 12.De bevoegdheid van de syndicale afvaardiging heeft onder meer

Art. 12.La compétence de la délégation syndicale concerne entre
betrekking op : autres :
1. de arbeidsverhoudingen; 1. les relations de travail;
2. de onderhandelingen met het oog op het sluiten van de collectieve 2. les négociations en vue de la conclusion des conventions
arbeidsovereenkomsten of akkoorden in de schoot van de onderneming, collectives de travail ou accords collectifs au sein de l'entreprise,
onverminderd de collectieve arbeidsovereenkomsten of akkoord gesloten sans préjudice des conventions collectives de travail ou accords
op andere vlakken; conclus à d'autres niveaux;
3. de toepassing, in de onderneming, van de sociale wetgeving, de 3. l'application, dans l'entreprise, de la législation sociale, des
collectieve arbeidsovereenkomsten, het arbeidsreglement en de conventions collectives de travail, du règlement de travail et des
individuele arbeidsovereenkomsten;
4. het eerbiedigen van de algemene principes vastgesteld bij de contrats individuels de travail;
artikelen 2 tot en met 6 van deze collectieve arbeidsovereenkomst.

Art. 13.De syndicale afvaardiging heeft het recht door het ondernemingshoofd of door zijn vertegenwoordiger te worden ontvangen, naar aanleiding van ieder geschil of betwisting van individuele of collectieve aard, welk(e) in de onderneming voorkomt. Hetzelfde recht komt haar toe, wanneer dergelijke geschillen of betwistingen dreigen uit te breken.

Art. 14.Iedere individuele klacht wordt door de betrokken werknemer, op aanvraag bijgestaan door zijn syndicale afgevaardigde, langs de gewone hiërarchische weg voorgelegd. De syndicale afvaardiging heeft het recht te worden ontvangen naar aanleiding van alle geschillen of betwistingen van individuele aard, welke niet langs deze zijde konden worden opgelost.

 4. le respect des principes généraux précisés aux articles 2 à 6 de la présente convention collective de travail.

Art. 13.La délégation syndicale a le droit d'être reçue par l'employeur ou par son représentant, à l'occasion de tout litige ou différend de caractère individuel ou collectif survenant dans l'entreprise. Le même droit lui appartient en cas de menace de pareils litiges ou différends.

Art. 14.Toute réclamation individuelle est présentée en suivant la voie hiérarchique habituelle par le travailleur intéressé, assisté, à sa demande, par son délégué syndical. La délégation syndicale a le droit d'être reçue à l'occasion de tous litiges ou différends de caractère individuel, qui n'ont pu être résolus par cette voie.

Art. 15.Teneinde de geschillen of betwistingen bedoeld bij de

Art. 15.En vue de prévenir les litiges ou différends visés aux
artikelen 13 en 14 te voorkomen, moet de hele syndicale afvaardiging articles 13 et 14, la délégation syndicale entière doit être informée
voorafgaandelijk door het ondernemingshoofd worden ingelicht over de préalablement par l'employeur des changements susceptibles de modifier
veranderingen welke de contractuele of gebruikelijke arbeids- en les conditions contractuelles ou habituelles de travail et de
loonvoorwaarden zouden kunnen wijzigen, met uitsluiting van de rémunération, à l'exclusion des informations à caractère individuel.
inlichtingen van individuele aard.

Art. 16.Het ondernemingshoofd of zijn vertegenwoordiger ontvangt de

Art. 16.L'employeur ou son représentant reçoit la délégation
syndicale afvaardiging ten laatste binnen de acht dagen welke volgen syndicale au plus tard dans les huit jours qui suivent l'introduction
op het indienen van de aanvraag. de la demande.
HOOFDSTUK V. - Statuut van de leden van de syndicale afvaardiging CHAPITRE V. - Statuts des membres de la délégation syndicale

Art. 17.De duur van het mandaat van de leden van de syndicale afvaardiging wordt vastgesteld op vier jaar en loopt samen met de duur van het mandaat van de werknemersvertegenwoordigers in de ondernemingsraad of het comité voor preventie en bescherming op het werk. De mandaten zijn hernieuwbaar voor zover voldaan wordt aan de voorwaarden voorzien in artikel 11. Indien de betrokken representatieve werknemersorganisatie haar voornemen tot wijziging niet binnen de veertien dagen na het verstrijken van het mandaat heeft meegedeeld, wordt het mandaat van de uittredende afgevaardigde stilzwijgend verlengd.

Art. 18.Het mandaat van de syndicale afvaardiging neemt een einde : a) na verloop van zijn arbeidsovereenkomst afgesloten voor bepaalde duur; b) na verloop van zijn arbeidsovereenkomst afgesloten voor een bepaald werk; c) bij de verbreking van de arbeidsovereenkomst op initiatief van de werknemer met uitzondering van de verbreking van de arbeidsovereenkomst door de werknemer om een dringende reden in hoofde

Art. 17.La durée du mandat des membres de la délégation syndicale est fixée à quatre ans et coïncide avec la durée du mandat des représentants du personnel au conseil d'entreprise ou du comité pour la prévention et la protection au travail. Les mandats sont renouvelables pour autant que les conditions prévues dans l'article 11 sont remplies. Si l'organisation représentative de travailleurs intéressée n'a pas communiqué son intention de modification dans les quatorze jours après l'expiration du mandat, le mandat du délégué sortant est tacitement prorogé.

Art. 18.Le mandat du délégué syndical prend fin : a) à l'expiration de son contrat de travail conclu pour une durée déterminée; b) à l'expiration de son contrat de travail conclu pour un travail déterminé; c) par rupture du contrat de travail du chef du travailleur, sauf lorsqu'il s'agit d'une rupture du contrat émanant du travailleur pour
van de werkgever; faute grave du chef de l'employeur;
d) bij het overlijden van de werknemer; d) en cas de décès du travailleur;
e) door overmacht indien de gevolgen ervan een definitief karakter e) en cas de force majeure si les conséquences ont un caractère
hebben; définitif;
f) bij het akkoord van de werkgever en werknemer om de f) lorsque l'employeur et le travailleur sont d'accord pour mettre un
arbeidsovereenkomst te beëindigen; terme au contrat;
g) wanneer hij van zijn mandaat wordt ontheven door de representatieve g) lorsqu'il est relevé de son mandat par l'organisation
werknemersorganisatie welke hem heeft aangesteld; représentative de travailleurs qui l'a désigné;
h) wanneer hij niet meer behoort tot de ondernemingsraad of het comité h) lorsqu'il ne fait plus partie du conseil d'entreprise ou du comité
voor preventie en bescherming op het werk. pour la prévention et la protection au travail.

Art. 19.Het mandaat van syndicaal afgevaardigde mag geen aanleiding

Art. 19.Le mandat de délégué syndical ne peut entraîner ni préjudice,
geven tot enig nadeel noch tot speciale voordelen voor degene die het ni avantages spéciaux pour celui qui l'exerce.
uitoefent. De syndicale afgevaardigden genieten de normale promoties en Les délégués syndicaux jouissent des promotions et avancements normaux
bevorderingen van de categorie werknemers waartoe zij behoren. de la catégorie de travailleurs à laquelle ils appartiennent.

Art. 20.De leden van de syndicale afvaardiging mogen niet worden

Art. 20.Les membres de la délégation syndicale ne peuvent pas être
afgedankt om redenen welke verband houden met de normale uitoefening van hun mandaat en welke stroken met deze collectieve arbeidsovereenkomst. De leden van de syndicale afvaardiging mogen - behoudens een ontslag om dringende reden - niet worden afgedankt dan om erkende economische of technische redenen vreemd aan de vakbondsactiviteit. De werkgever die overweegt een syndicale afgevaardigde af te danken, dringende reden uitgezonderd, moet hiervan de syndicale afvaardiging voorafgaandelijk in kennis stellen, evenals de indiener van de kandidatuur van deze afgevaardigde. Een gemotiveerde kennisgeving moet worden betekend per aangetekend licenciés pour des motifs inhérents à l'exercice normal de leur mandat et conformes à la présente convention collective de travail. Les membres de la délégation syndicale ne peuvent être licenciés - sauf licenciement pour motif grave - que pour des motifs économiques ou techniques reconnus, étrangers à l'activité syndicale. L'employeur qui envisage de licencier un délégué syndical, sauf pour motif grave, en avise préalablement la délégation syndicale, ainsi que la personne qui a présenté la candidature de ce délégué. Une information motivée doit se faire par lettre recommandée et sort
schrijven en wordt van kracht op de derde dag na haar verzending. ses effets le troisième jour suivant la date de son expédition.
De betrokken representatieve werknemersorganisatie beschikt over een L'organisation représentative de travailleurs intéressée dispose d'un
termijn van 14 kalenderdagen om zijn gemotiveerde weigering voor de délai de 14 jours calendriers pour notifier son refus motivé
erkenning van de geldigheid van het voorgenomen ontslag te betekenen. d'admettre la validité du licenciement envisagé. Cette notification se
Deze betekening gebeurt bij een ter post aangetekend schrijven; de
periode van 14 kalenderdagen neemt een aanvang de dag dat het fait par lettre recommandée à la poste; la période de 14 jours
schrijven toegezonden door de werkgever van kracht wordt. calendriers débute le jour où la lettre envoyée par l'employeur
produit ses effets.
Het uitblijven van reactie vanwege de betrokken representatieve L'absence de réaction de l'organisation représentative de travailleurs
werknemersorganisatie wordt beschouwd als een erkenning van de intéressée est considérée comme une acceptation de la validité du
geldigheid van de voorgenomen afdanking. licenciement envisagé.
Indien de betrokken representatieve werknemersorganisatie weigert de Si l'organisation représentative de travailleurs intéressée refuse
geldigheid van de voorgenomen afdanking te erkennen, staat het de d'admettre la validité du licenciement envisagé, la partie la plus
meest gerede partij vrij het geval voor te leggen aan de beoordeling diligente a la faculté de soumettre le cas à l'appréciation du bureau
van het verzoeningscomité van het paritair comité; de uitvoering van de conciliation de la commission paritaire; l'exécution de la mesure
de afdankingsmaatregel mag tijdens de duur van de procedure niet de licenciement ne peut intervenir pendant la durée de cette
worden getroffen. procédure.
Indien het verzoeningscomité niet tot een eenparige beslissing is Si le bureau de conciliation n'a pu arriver à une décision unanime
kunnen komen binnen de 30 dagen na de aanvraag tot verzoening, kan het dans les 30 jours suivant la demande de conciliation, le litige
geschil inzake de geldigheid van redenen, door de werkgever ingeroepen concernant la validité des motifs invoqués par l'employeur pour
om de afdanking te rechtvaardigen, eventueel aan de arbeidsrechtbank justifier le licenciement est éventuellement soumis au tribunal du
worden voorgelegd. travail.

Art. 21.In geval van afdanking van een syndicale afgevaardigde wegens

Art. 21.En cas de licenciement d'un délégué syndical pour motif
dringende reden, moet de betrokken representatieve grave, l'organisation représentative de travailleurs concernée doit en
werknemersorganisatie hiervan onmiddellijk op de hoogte worden être informée immédiatement.
gebracht.

Art. 22.De duurtijd van de bescherming is beperkt tot de duurtijd van

Art. 22.La durée de la protection est limitée à la durée du mandat
het mandaat van de leden van de syndicale afvaardiging. des membres de la délégation syndicale.

Art. 23.De werkgever is een forfaitaire vergoeding verschuldigd in de

Art. 23.Une indemnité forfaitaire est due par l'employeur dans les
volgende gevallen : cas suivants :
1. indien hij een syndicale afgevaardigde afdankt zonder de procedure 1. s'il licencie un délégué syndical sans respecter la procédure
te eerbiedigen voorzien in artikel 20; prévue à l'article 20;
2. indien, bij het einde van deze procedure, de geldigheid van de 2. si au terme de cette procédure, la validité des motifs de
ontslagredenen, ten opzichte van de bepaling van artikel 20, tweede alinea, door het verzoeningscomité of door de arbeidsrechtbank niet wordt erkend; 3. indien de werkgever de afgevaardigde ontslagen heeft uit hoofde van dringende reden en de arbeidsrechtbank het ontslag als ongegrond heeft verklaard; 4. indien de arbeidsovereenkomst een einde heeft genomen uit hoofde van een ernstige fout van de werkgever, welke voor de afgevaardigde een reden vormt voor onmiddellijke verbreking van de overeen komst. De forfaitaire vergoeding is gelijk aan het brutoloon van één jaar, onverminderd de toepassing van de wettelijke beschikkingen ter zake. De vergoeding is niet verschuldigd wanneer de syndicale afgevaardigde licenciement, au regard de la disposition de l'article 20, alinéa deux, n'est pas reconnue par le bureau de conciliation ou par le tribunal du travail; 3. si l'employeur a licencié le délégué pour motif grave et que le tribunal du travail a déclaré le licenciement non fondé; 4. si le contrat a pris fin en raison d'une faute grave de l'employeur qui constitue, pour le délégué, un motif de résiliation immédiate du contrat. L'indemnité forfaitaire est égale à la rémunération brute d'un an, sans préjudice de l'application des dispositions légales en la matière. Cette indemnité n'est pas due lorsque le délégué syndical bénéficie de
de vergoeding geniet voorzien in de artikelen 16, 17 en 18 van de wet l'indemnité prévue aux articles 16, 17 et 18 de la loi du 19 mars 1991
van 19 maart 1991 houdende bijzondere ontslagregeling voor de personeelsafgevaardigden in de ondernemingsraden en in de comités voor preventie en bescherming op het werk, alsmede voor de kandidaat-personeelsafgevaardigden. HOOFDSTUK VI. - Uitoefeningsvoorwaarden van het mandaat van syndicaal afgevaardigde

Art. 24.De syndicale afvaardiging kan, na de directie geraadpleegd te hebben en zonder hierdoor de organisatie van het werk te storen, mondeling of schriftelijk overgaan tot alle mededelingen welke nuttig zijn voor het personeel. Deze mededelingen moeten van professionele of van syndicale aard zijn en verband houden met de onderneming. Indien zij schriftelijk gebeuren moeten zij voorafgaandelijk ter kennis worden gebracht van het ondernemingshoofd. Mits gemeenschappelijk akkoord tussen de directie en de syndicale afvaardiging, mogen er in de onderneming personeelsvergaderingen plaatshebben. Dag, uur en duur van deze vergaderingen worden bepaald, hetzij na de arbeidsdag, hetzij tijdens de rusttijden. Het organiseren van deze vergaderingen mag in geen geval de werking van de dienst belemmeren. De vergaderingen moeten betrekking hebben op goed omschreven onderwerpen en zich beperken tot het betrokken personeel.

 portant un régime de licenciement particulier pour les délégués du personnel aux conseils d'entreprise et aux comités pour la prévention et la protection au travail, ainsi que pour les candidats-délégués du personnel. CHAPITRE VI. - Conditions d'exercice du mandat de délégué syndical

Art. 24.La délégation syndicale peut, après avoir consulté la direction et sans que cela puisse perturber l'organisation du travail, procéder oralement ou par écrit à toutes communications utiles au personnel. Ces communications doivent avoir un caractère professionnel ou syndical et se rapporter à l'entreprise. Si elles sont faites par écrit, elles doivent être portées au préalable à la connaissance du chef d'entreprise. Des réunions du personnel peuvent avoir lieu dans l'établissement, de commun accord entre la direction et la délégation syndicale. Le jour, l'heure et la durée de ces réunions sont fixés, soit après la journée de travail, soit pendant les pauses. L'organisation de ces réunions ne peut en aucun cas entraver le fonctionnement du service. Les réunions doivent porter sur des objets bien déterminés et se limiter au personnel concerné.

Art. 25.Met het oog op de vergaderingen met de directie, mag de

Art. 25.En vue de préparer les réunions avec la direction, la
syndicale afvaardiging tijdens de diensturen vergaderen volgens de délégation syndicale peut se réunir pendant les heures de service
tussen de directie en de syndicale afvaardiging in gemeenschappelijk selon les modalités fixées de commun accord entre la direction et la
overleg bepaalde modaliteiten. De syndicale afvaardiging beschikt over délégation syndicale. La délégation syndicale dispose d'un crédit de
een krediet van twee uren per maand voor deze voorbereidende deux heures par mois pour ces réunions préparatoires.
vergaderingen. De onderneming stelt een lokaal ter beschikking van de syndicale L'entreprise donne à la délégation syndicale l'usage d'un local - soit
afvaardiging - hetzij permanent, hetzij tijdelijk - teneinde haar in en permanence, soit occasionnellement - afin de lui permettre de
staat te stellen haar taak behoorlijk te vervullen. remplir adéquatement sa mission.
Elke afgevaardigde beschikt over een krediet van maximum 2 uren per Chaque délégué dispose d'un crédit maximum de 2 heures par mois pour
maand voor de uitoefening van zijn mandaat, naast de tijd voor de l'exercice de son mandat, outre le temps nécessaire aux réunions
voorbereiding van de vergaderingen met de directie. préparatoires aux réunions avec la direction.
De afgevaardigde overlegt met zijn hiërarchische overste voor elke Le délégué se concerte avec son supérieur hiérarchique avant sa
vakbondsactiviteit; hij licht hem in over de plaats, de reden en de participation aux activités syndicales; il l'informe de l'endroit, de
vermoedelijke duur van zijn afwezigheid. Behalve in geval van la raison et du temps prévu de son absence. Sauf cas de force majeure
overmacht of wanneer de bijstand van een arbeider in een individueel ou lorsque la défense d'un travailleur le requiert, cette concertation
geschil het vereist, gebeurt dit overleg minstens 7 dagen op voorhand s'opère minimum 7 jours calendrier avant l'activité afin de garantir
van de geplande syndicale activiteit, teneinde de goede
werkorganisatie niet te belemmeren. De hiërarchische overste kan niet une bonne organisation du travail. Le supérieur hiérarchique ne peut
willekeurig weigeren. refuser arbitrairement.

Art. 26.De directie van een onderneming raadpleegt de syndicale

Art. 26.La direction d'une entreprise consulte la délégation
afvaardiging indien belangrijke wijzigingen worden overwogen welke syndicale lorsque d'importantes modifications sont envisagées,
rechtstreeks de arbeidsorganisatie en de arbeidsvoorwaarden influençant directement l'organisation du travail et les conditions de
beïnvloeden. travail.
De directie en de syndicale afvaardiging verbinden zich ertoe samen La direction et la délégation syndicale s'engagent à se concerter
overleg te plegen telkens één van beide partijen om een onderhoud chaque fois que l'une des parties sollicite un entretien. Cet
verzoekt. Dit onderhoud moet binnen de acht dagen, volgend op het entretien doit avoir lieu dans les huit jours qui suivent la demande.
verzoek, plaats hebben. De uren, welke aan deze vergaderingen worden Les heures consacrées à ces réunions sont considérées comme heures de
besteed, worden beschouwd als normale werkuren. Er wordt evenwel geen travail normales. Toutefois aucun sursalaire n'est payé si le temps de
overloon betaald indien de vergadering de normale arbeidsuren réunion dépasse les heures normales de travail.
overschrijdt.
HOOFDSTUK VII. - Regeling van een geschil CHAPITRE VII. - Règlement d'un différend

Art. 27.Wanneer er in de onderneming een geschil ontstaat, wenden de

Art. 27.Lorsqu'un différend surgit dans l'entreprise, la délégation
syndicale afvaardiging en de directie alle mogelijke middelen aan syndicale et la direction utilisent tous les moyens possibles pour
teneinde het geschil door onderhandeling te regelen. régler ce différend par la négociation.
Wanneer de tussenkomst van de syndicale afvaardiging niet tot een Lorsque l'intervention d'une délégation syndicale n'a pas permis
vergelijk heeft geleid voor het regelen van een geschil, kunnen de d'aboutir à un accord pour le règlement d'un différend, les délégués
afgevaardigden beroep doen op de vrijgestelden van hun representatieve peuvent faire appel aux représentants permanents de leurs
werknemersorganisaties. organisations représentatives de travailleurs.
De werkgever mag zich laten bijstaan door vertegenwoordigers van zijn L'employeur peut se faire assister par des représentants de son
beroepsvereniging. organisation professionnelle.
Nadat alle middelen tot onderhandeling zijn uitgeput, mag de syndicale Après épuisement des moyens de négociation, la délégation syndicale
afvaardiging het geschil voorleggen aan de voorzitter van het paritair peut faire porter le différend devant le président de la commission
comité. paritaire.
Ieder beroep op de voorzitter moet gebeuren door bemiddeling van één Tout recours au président doit se faire par l'intermédiaire d'une des
van de ondertekenende representatieve organisaties van deze organisations représentatives signataires de la présente convention
collectieve arbeidsovereenkomst. collective de travail.
Een stakingsaanzegging mag slechts schriftelijk gebeuren en, voor de Un préavis de grève ne peut être notifié que par écrit et, pour les
ondernemingen welke zijn aangesloten bij de verenigingen welke deze entreprises membres des associations signataires de la présente
collectieve arbeidsovereenkomst hebben ondertekend, nadat het convention collective de travail, après que le bureau de conciliation
verzoeningsbureau zich heeft uitgesproken. se soit prononcé.
De stakingsaanzegging bedraagt minstens 14 dagen en gaat in op de dag Le préavis de grève a une durée d'au moins 14 jours et commence à
welke volgt op de betekening. Tijdens deze periode moet het personeel courir le jour suivant la notification. Pendant cette période, le
normaal doorwerken.
Elke stakingsaanzegging van de vakorganisaties dient in kopie te personnel est tenu de continuer normalement le travail.
worden verzonden aan de voorzitter van het paritair comité op Tout dépôt de préavis de grève par les organisations syndicales doit
hetzelfde ogenblik als naar de werkgever. être transmis en copie au président de la commission paritaire en même
temps qu'à l'employeur.
HOOFDSTUK VIII. - Slotbepalingen CHAPITRE VIII. - Dispositions finales

Art. 28.Elk geschil in verband met de uitvoering van deze collectieve

Art. 28.Toute contestation concernant l'exécution de la présente
arbeidsovereenkomst kan door de meest gerede partij aan de voorzitter convention collective de travail peut être soumise, par la partie la
van het paritair comité worden voorgelegd. plus diligente, au président de la commission paritaire.

Art. 29.Tijdens de duur van deze collectieve arbeidsovereenkomst, met

Art. 29.Pendant la durée de la présente convention collective de
inbegrip van de duur van de opzeggingstermijn, verbinden de partijen travail, y compris la durée du préavis de dénonciation, les parties
er zich toe niet in staking of tot een lock-out over te gaan zonder te s'engagent à ne pas recourir à la grève ou au lock-out sans avoir
hebben gebruik gemaakt van de procedures voorzien in hoofdstuk VII. épuisé les procédures reprises au chapitre VII.

Art. 30.Bestaande voordeliger bepalingen in de ondernemingen blijven

Art. 30.Les dispositions plus avantageuses dans les entreprises
van toepassing. restent d'application

Art. 31.Deze collectieve arbeidsovereenkomst is gesloten voor

Art. 31.La présente convention collective de travail est conclue à
onbepaalde duur en treedt in werking op 1 januari 2019, behalve voor durée indéterminée et entre en vigueur au 1er janvier 2019, sauf pour
les dispositions pour lesquelles une autre date est prévue. Elle peut
de bepalingen waarvoor een andere datum is voorzien. Zij kan worden être dénoncée par chacune des parties moyennant le respect d'un délai
opgezegd door elk van de partijen mits een opzeggingstermijn van 6 de préavis de 6 mois signifié par lettre recommandée au président de
maanden betekend bij aangetekende brief aan de voorzitter van het la Commission paritaire pour les attractions touristiques et aux
Paritair Comité voor toeristische attracties en aan de ondertekenende
organisaties. organisations signataires.
Tijdens de duurtijd van de collectieve arbeidsovereenkomst zullen de Pendant la durée de la convention collective de travail les
woordvoerders van de ondertekenende organisaties waken over de goede porte-paroles des organisations signataires veilleront à la bonne
toepassing van deze collectieve arbeidsovereenkomst. application de cette convention collective de travail.
Gezien om te worden gevoegd bij het koninklijk besluit van 19 november 2020. Vu pour être annexé à l'arrêté royal du 19 novembre 2020.
De Minister van Werk, Le Ministre du Travail,
P.-Y. DERMAGNE P.-Y. DERMAGNE
^