← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 4/2021 van 14 januari 2021 Rolnummers 7229, 7278, 7283, 7302, 7303
en 7308 In zake : de beroepen tot gehele of gedeeltelijke vernietiging van artikel 115 van de
wet van 5 mei 2019 « houdende diverse bepalingen in str Het Grondwettelijk Hof, samengesteld
uit de voorzitters L. Lavrysen en F. Daoût, de rechters J.-(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 4/2021 van 14 januari 2021 Rolnummers 7229, 7278, 7283, 7302, 7303 en 7308 In zake : de beroepen tot gehele of gedeeltelijke vernietiging van artikel 115 van de wet van 5 mei 2019 « houdende diverse bepalingen in str Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters L. Lavrysen en F. Daoût, de rechters J.-(...) | Extrait de l'arrêt n° 4/2021 du 14 janvier 2021 Numéros du rôle : 7229, 7278, 7283, 7302, 7303 et 7308 En cause : les recours en annulation totale ou partielle de l'article 115 de la loi du 5 mai 2019 « portant des dispositions diverses en ma La Cour constitutionnelle, composée des présidents L. Lavrysen et F. Daoût, des juges J.-P. Moer(...) |
---|---|
GRONDWETTELIJK HOF | COUR CONSTITUTIONNELLE |
Uittreksel uit arrest nr. 4/2021 van 14 januari 2021 | Extrait de l'arrêt n° 4/2021 du 14 janvier 2021 |
Rolnummers 7229, 7278, 7283, 7302, 7303 en 7308 | Numéros du rôle : 7229, 7278, 7283, 7302, 7303 et 7308 |
In zake : de beroepen tot gehele of gedeeltelijke vernietiging van | En cause : les recours en annulation totale ou partielle de l'article |
artikel 115 van de wet van 5 mei 2019 « houdende diverse bepalingen in | 115 de la loi du 5 mai 2019 « portant des dispositions diverses en |
strafzaken en inzake erediensten, en tot wijziging van de wet van 28 | matière pénale et en matière de cultes, et modifiant la loi du 28 mai |
mei 2002 betreffende de euthanasie en van het Sociaal Strafwetboek », | 2002 relative à l'euthanasie et le Code pénal social », introduits par |
ingesteld door Luc Lamine, door Alphonsius Mariën en door Serge | Luc Lamine, par Alphonsius Mariën et par Serge Artunoff et autres. |
Artunoff en anderen. | |
Het Grondwettelijk Hof, | La Cour constitutionnelle, |
samengesteld uit de voorzitters L. Lavrysen en F. Daoût, de rechters | composée des présidents L. Lavrysen et F. Daoût, des juges J.-P. |
J.-P. Moerman, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, T. Giet, R. Leysen, J. | Moerman, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, T. Giet, R. Leysen, J. |
Moerman, M. Pâques, Y. Kherbache en T. Detienne, en, overeenkomstig | Moerman, M. Pâques, Y. Kherbache et T. Detienne, et, conformément à |
artikel 60bis van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het | l'article 60bis de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour |
Grondwettelijk Hof, emeritus voorzitter A. Alen, bijgestaan door de | constitutionnelle, du président émérite A. Alen, assistée du greffier |
griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van emeritus voorzitter A. Alen, | P.-Y. Dutilleux, présidée par le président émérite A. Alen, |
wijst na beraad het volgende arrest : | après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : |
I. Onderwerp van de beroepen en rechtspleging | I. Objet des recours et procédure |
a. Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 10 juli | a. Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le |
2019 ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 11 | 10 juillet 2019 et parvenue au greffe le 11 juillet 2019, Luc Lamine a |
juli 2019, heeft Luc Lamine beroep tot gehele of gedeeltelijke | introduit un recours en annulation totale ou partielle de l'article |
vernietiging ingesteld van artikel 115 van de wet van 5 mei 2019 « | 115 de la loi du 5 mai 2019 « portant des dispositions diverses en |
houdende diverse bepalingen in strafzaken en inzake erediensten, en | |
tot wijziging van de wet van 28 mei 2002 betreffende de euthanasie en | matière pénale et en matière de cultes, et modifiant la loi du 28 mai |
van het Sociaal Strafwetboek » (bekendgemaakt in het Belgisch | 2002 relative à l'euthanasie et le Code pénal social » (publiée au |
Staatsblad van 24 mei 2019). | Moniteur belge du 24 mai 2019). |
b. Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 7 november 2019 ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 12 november 2019, heeft Alphonsius Mariën beroep tot vernietiging ingesteld van dezelfde wetsbepaling. c. Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 13 november 2019 ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 14 november 2019, heeft Luc Lamine beroep tot vernietiging ingesteld van dezelfde wetsbepaling. d. Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 21 november 2019 ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 22 november 2019, heeft Luc Lamine beroep tot gehele of gedeeltelijke vernietiging ingesteld van dezelfde wetsbepaling. e. Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 21 | b. Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 7 novembre 2019 et parvenue au greffe le 12 novembre 2019, Alphonsius Mariën a introduit un recours en annulation de la même disposition légale. c. Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 13 novembre 2019 et parvenue au greffe le 14 novembre 2019, Luc Lamine a introduit un recours en annulation de la même disposition légale. d. Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 21 novembre 2019 et parvenue au greffe le 22 novembre 2019, Luc Lamine a introduit un recours en annulation totale ou partielle de la même disposition légale. |
november 2019 ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen | e. Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le |
op 22 november 2019, heeft Luc Lamine beroep tot gehele of | 21 novembre 2019 et parvenue au greffe le 22 novembre 2019, Luc Lamine |
gedeeltelijke vernietiging ingesteld van dezelfde wetsbepaling. | a introduit un recours en annulation totale ou partielle de la même |
f. Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 22 | disposition légale. |
november 2019 ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen | f. Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le |
op 26 november 2019, is beroep tot vernietiging van dezelfde | 22 novembre 2019 et parvenue au greffe le 26 novembre 2019, un recours |
wetsbepaling ingesteld door Serge Artunoff, Yalim Bogoz, Cengiz | en annulation de la même disposition légale a été introduit par Serge |
Demirci, Taniyel Dikranian, Yahni Harutyun, Mariam Nersessian, Kirikur | Artunoff, Yalim Bogoz, Cengiz Demirci, Taniyel Dikranian, Yahni |
Okmen, Peter Petrossian, Serco Proudian, Noebar Sipaan, Karen | Harutyun, Mariam Nersessian, Kirikur Okmen, Peter Petrossian, Serco |
Tadevosyan, Roza Tadevosyan en Nicolas Tavitian, bijgestaan en | Proudian, Noebar Sipaan, Karen Tadevosyan, Roza Tadevosyan et Nicolas |
vertegenwoordigd door Mr. E. Van Nuffel, advocaat bij de balie te | Tavitian, assistés et représentés par Me E. Van Nuffel, avocat au |
Brussel. | barreau de Bruxelles. |
Die zaken, ingeschreven onder de nummers 7229, 7278, 7283, 7302, 7303 | Ces affaires, inscrites sous les numéros 7229, 7278, 7283, 7302, 7303 |
en 7308 van de rol van het Hof, werden samengevoegd. | et 7308 du rôle de la Cour, ont été jointes. |
(...) | (...) |
II. In rechte | II. En droit |
(...) | (...) |
Ten aanzien van de bestreden bepaling | Quant à la disposition attaquée |
B.1.1. Het bestreden artikel 115 van de wet van 5 mei 2019 « houdende | B.1.1. L'article 115, attaqué, de la loi du 5 mai 2019 « portant des |
diverse bepalingen in strafzaken en inzake erediensten, en tot | dispositions diverses en matière pénale et en matière de cultes, et |
wijziging van de wet van 28 mei 2002 betreffende de euthanasie en van | modifiant la loi du 28 mai 2002 relative à l'euthanasie et le Code |
het Sociaal Strafwetboek » heeft artikel 20 van de wet van 30 juli | pénal social » a complété l'article 20 de la loi du 30 juillet 1981 « |
1981 « tot bestraffing van bepaalde door racisme of xenofobie | tendant à réprimer certains actes inspirés par le racisme ou la |
ingegeven daden » aangevuld met een bepaling onder 5°, die luidt : | xénophobie » par un 5° rédigé comme suit : |
« Met gevangenisstraf van een maand tot een jaar en met een geldboete | « Est puni d'un emprisonnement d'un mois à un an et d'une amende de |
van vijftig euro tot duizend euro of met een van die straffen alleen | cinquante euros à mille euros, ou de l'une de ces peines seulement : |
wordt gestraft : | |
[...] | [...] |
5° hij die in een van de in artikel 444 van het Strafwetboek bedoelde | 5° Quiconque, dans l'une des circonstances indiquées à l'article 444 |
omstandigheden, feiten overeenstemmend met een misdaad van genocide, | du Code pénal, nie, minimise grossièrement, cherche à justifier ou |
een misdaad tegen de mensheid of een oorlogsmisdaad zoals bedoeld in | approuve des faits correspondant à un crime de génocide, à un crime |
artikel 136quater van het Strafwetboek, en als dusdanig vastgesteld | contre l'humanité ou à un crime de guerre tel que visé à l'article |
door een eindbeslissing van een internationaal gerecht, ontkent, | 136quater du Code pénal, établis comme tels par une décision |
schromelijk minimaliseert, poogt te rechtvaardigen of goedkeurt, | définitive rendue par une juridiction internationale, sachant ou |
wetende of verondersteld zijnde te weten dat dit gedrag hetzij een | devant savoir que ce comportement risque d'exposer soit une personne, |
persoon, hetzij een groep, een gemeenschap of leden ervan zou kunnen | soit un groupe, une communauté ou leurs membres, à la discrimination, |
blootstellen aan discriminatie, haat of geweld wegens een van de | à la haine ou à la violence, en raison de l'un des critères protégés |
beschermde criteria of godsdienst, in de zin van artikel 1, lid 3, van | ou de la religion, au sens de l'article 1er, § 3, de la décision-cadre |
het kaderbesluit van de Raad van de Europese Unie van 28 november 2008 | du Conseil de l'Union européenne du 28 novembre 2008 sur la lutte |
betreffende de bestrijding van bepaalde vormen en uitingen van racisme | contre certaines formes et manifestations de racisme et de xénophobie |
en vreemdelingenhaat door middel van het strafrecht, en dit, zelfs | au moyen du droit pénal, et ce, même en dehors des domaines visés à |
buiten de in artikel 5 bedoelde domeinen ». | l'article 5 ». |
B.1.2. Met de bestreden bepaling beoogde de wetgever « enerzijds de | B.1.2. Par la disposition attaquée, le législateur visait « d'une |
omzetting in nationaal recht van de verplichtingen inzake de | part, à transposer en droit interne les obligations relatives à la |
bestraffing van het negationisme, als omschreven in kaderbesluit | répression pénale du négationnisme contenues dans la décision-cadre |
2008/913/JBZ van de Raad van de Europese Unie betreffende de | 2008/913/JAI du Conseil de l'Union européenne sur la lutte contre |
bestrijding van bepaalde vormen en uitingen van racisme en | |
vreemdelingenhaat door middel van het strafrecht. Anderzijds wordt de | certaines formes et manifestations de racisme et de xénophobie au |
uitvoering beoogd van het aanvullend Protocol van de Raad van Europa | moyen du droit pénal. D'autre part, elle vise à mettre en oeuvre le |
van 28 januari 2003 bij het Europees Verdrag betreffende de | Protocole du Conseil de l'Europe du 28 janvier 2003 additionnel à la |
computercriminaliteit van 23 november 2001, dat de staten die partij | Convention européenne sur la cybercriminalité du 23 novembre 2001, qui |
zijn verplicht bepaalde ' negationistische ' gedragingen in het | oblige les Etats parties à incriminer en droit interne certains |
nationaal recht strafbaar te stellen » (Parl. St., Kamer, 2018-2019, | comportements ' négationnistes ' » (Doc. parl., Chambre, 2018-2019, |
DOC 54-3515/001, p. 140). | DOC 54-3515/001, p. 140). |
B.1.3. Artikel 1 van het kaderbesluit 2008/913/JBZ van de Raad van 28 | B.1.3. L'article 1er de la décision-cadre 2008/913/JAI du Conseil du |
november 2008 « betreffende de bestrijding van bepaalde vormen en | 28 novembre 2008 « sur la lutte contre certaines formes et |
uitingen van racisme en vreemdelingenhaat door middel van het | manifestations de racisme et de xénophobie au moyen du droit pénal » |
strafrecht » (hierna : het kaderbesluit 2008/913/JBZ) bepaalt : | (ci-après : la décision-cadre 2008/913/JAI) dispose : |
« 1. Elke lidstaat neemt de nodige maatregelen om ervoor te zorgen dat | « 1. Chaque Etat membre prend les mesures nécessaires pour faire en |
de volgende opzettelijke gedragingen strafbaar worden gesteld : | sorte que les actes intentionnels ci-après soient punissables : |
[...] | [...] |
c) het publiekelijk vergoelijken, ontkennen of verregaand | c) l'apologie, la négation ou la banalisation grossière publiques des |
bagatelliseren van genocide, misdaden tegen de menselijkheid en | crimes de génocide, crimes contre l'humanité et crimes de guerre, tels |
oorlogsmisdaden in de zin van de artikelen 6, 7 en 8 van het Statuut | que définis aux articles 6, 7 et 8 du Statut de la Cour pénale |
van het Internationaal Strafhof, gericht tegen een groep personen, of | internationale, visant un groupe de personnes ou un membre d'un tel |
een lid van die groep, die op basis van ras, huidskleur, godsdienst, | groupe défini par référence à la race, la couleur, la religion, |
afstamming dan wel nationale of etnische afkomst wordt gedefinieerd | l'ascendance ou l'origine nationale ou ethnique lorsque le |
indien de gedraging van dien aard is dat zij het geweld of de haat | comportement est exercé d'une manière qui risque d'inciter à la |
tegen een dergelijke groep of een lid van een dergelijke groep dreigt | violence ou à la haine à l'égard d'un groupe de personnes ou d'un |
aan te wakkeren; | membre d'un tel groupe; |
[...] | [...] |
4. Elke lidstaat kan bij of na de vaststelling van het kaderbesluit | 4. Tout Etat membre peut, lors de l'adoption de la présente |
décision-cadre ou ultérieurement, faire une déclaration aux termes de | |
een verklaring afleggen dat hij het ontkennen of verregaand | laquelle il ne rendra punissables la négation ou la banalisation |
bagatelliseren van de in lid 1, onder c) en/of d), bedoelde misdrijven | grossière des crimes visés au paragraphe 1, points c) et/ou d), que si |
alleen strafbaar zal stellen indien de in deze leden bedoelde | ces crimes ont été établis par une décision définitive rendue par une |
misdrijven het voorwerp zijn van een eindbeslissing van een nationaal | juridiction nationale de cet Etat membre et/ou une juridiction |
gerecht van die lidstaat en/of van een internationaal gerecht, dan wel | internationale ou par une décision définitive rendue par une |
een eindbeslissing van een internationaal gerecht ». | juridiction internationale seulement ». |
B.1.4. Gebruik makend van de mogelijkheid die het voormelde artikel 1, | B.1.4. Faisant usage de la faculté accordée aux Etats membres par |
lid 4, van het kaderbesluit 2008/913/JBZ aan de lidstaten biedt, heeft | l'article 1er, paragraphe 4, précité, de la décision-cadre |
de wetgever het toepassingsgebied van de bestreden strafbepaling | 2008/913/JAI, le législateur a limité le champ d'application de la |
disposition pénale attaquée en retenant comme critère que les crimes | |
beperkt aan de hand van het criterium dat de misdaad van genocide, de | de génocide, les crimes contre l'humanité ou les crimes de guerre |
misdaad tegen de mensheid of de oorlogsmisdaad « als dusdanig [is] | doivent avoir été « établis comme tels par une décision définitive |
vastgesteld door een eindbeslissing van een internationaal gerecht ». | rendue par une juridiction internationale ». Selon les travaux |
Blijkens de parlementaire voorbereiding « verwijzen de termen ' | préparatoires, « les termes ' juridiction internationale ' renvoient à |
internationaal gerecht ' naar het Internationaal Strafhof of naar een | la Cour pénale internationale ou à une juridiction pénale |
internationaal straftribunaal opgericht bij beslissing van de | internationale établie par décision du Conseil de sécurité des Nations |
VN-Veiligheidsraad op grond van Hoofdstuk VII van het Handvest van de | Unies, sur la base du Chapitre VII de la Charte des Nations unies » |
Verenigde Naties » (Parl. St., Kamer, 2018-2019, DOC 54-3515/001, p. | (Doc. parl., Chambre, 2018-2019, DOC 54-3515/001, p. 151). |
151). In de parlementaire voorbereiding wordt inzake dat criterium benadrukt | Les travaux préparatoires soulignent, en ce qui concerne ce critère, |
« dat men het gepast heeft geacht om van dat criterium gebruik te | « qu'il a été jugé opportun de recourir à ce critère, étant donné que |
maken, omdat noch het kaderbesluit noch het aanvullend Protocol bij | ni la décision-cadre, ni le Protocole additionnel à la Convention sur |
het Verdrag betreffende de computercriminaliteit enige beperking | la cybercriminalité, n'imposent de limitation quant à la portée |
oplegt met betrekking tot de draagwijdte ratione temporis van het | ratione temporis de l'infraction de négationnisme à insérer en droit |
misdrijf negationisme in het nationale recht, afgezien van de | interne, sauf à envisager de faire une déclaration conformément à |
verklaring die kan worden afgelegd overeenkomstig artikel 1, § 4, van | l'article 1er, § 4, de la décision-cadre, ce qui a été retenu en |
het kaderbesluit, wat in casu in aanmerking werd genomen. | l'espèce. |
Teneinde geen onzekerheid te creëren over de toepassing in de tijd van | Afin d'éviter les incertitudes sur l'application dans le temps des |
de strafbepalingen waarvan de invoeging in de wet van 30 juli 1981 | dispositions pénales qu'il est proposé d'insérer dans la loi du 30 |
wordt voorgesteld, wordt erin voorzien dat de nieuwe bepaling van | juillet 1981, il est prévu que la disposition nouvelle s'appliquera |
toepassing zal zijn op de feiten die als misdaden van genocide, | aux faits qui ont été établis comme crimes de génocide, crimes contre |
misdaden tegen de mensheid of oorlogsmisdaden zijn vastgesteld door | l'humanité ou crimes de guerre par une décision définitive rendue par |
een eindbeslissing van een internationaal gerecht » (ibid., p. 155). | une juridiction internationale » (ibid., p. 155). |
Ten aanzien van de omvang van de beroepen tot vernietiging | Quant à l'étendue des recours en annulation |
B.2.1. Het Hof moet de omvang van de beroepen tot vernietiging | B.2.1. La Cour doit déterminer l'étendue des recours en annulation sur |
vaststellen uitgaande van de inhoud van de verzoekschriften en in het | la base du contenu des requêtes et en particulier sur la base de |
bijzonder op basis van de uiteenzetting van de middelen. Het Hof | l'exposé des moyens. La Cour limite son examen aux dispositions contre |
beperkt zijn onderzoek tot de bepalingen waartegen middelen zijn | lesquelles des moyens sont dirigés. |
gericht. B.2.2. Uit de verzoekschriften in de zaken nrs. 7229, 7278, 7283 en | B.2.2. Il ressort des requêtes dans les affaires nos 7229, 7278, 7283 |
7302, blijkt dat de middelen enkel betrekking hebben op de bestreden | et 7302 que les moyens ne concernent la disposition attaquée qu'en ce |
bepaling in zoverre het toepassingsgebied van de daarin voorgeschreven | qu'elle limite le champ d'application de l'incrimination qu'elle |
strafbaarstelling wordt beperkt aan de hand van het criterium dat de | prévoit sur la base du critère selon lequel les crimes de génocide, |
misdaad van genocide, de misdaad tegen de mensheid of de | les crimes contre l'humanité ou les crimes de guerre doivent avoir été |
oorlogsmisdaad « als dusdanig [is] vastgesteld door een eindbeslissing | « établis comme tels par une décision définitive rendue par une |
van een internationaal gerecht ». | juridiction internationale ». |
Uit het verzoekschrift en de uiteenzetting van het middel in de zaak | |
nr. 7308 blijkt dat de grieven van de verzoekende partijen in die zaak | Il ressort de la requête et du moyen exposé dans l'affaire n° 7308 que |
eveneens enkel betrekking hebben op de beperking van de | les griefs des parties requérantes dans cette affaire portent aussi |
strafbaarstelling tot de misdaden « als dusdanig vastgesteld door een | uniquement sur la limitation de l'incrimination aux crimes « établis |
eindbeslissing van een internationaal gerecht ». | comme tels par une décision définitive rendue par une juridiction internationale ». |
Daarenboven bekritiseert de verzoekende partij in de zaak nr. 7303 dat | La partie requérante dans l'affaire n° 7303 critique en outre le fait |
de bestreden bepaling « de geldboete niet koppelt aan de economische | que la disposition attaquée « ne lie pas l'amende à la capacité |
draagkracht van de schuldigen ». | économique des personnes coupables ». |
B.2.3. Het Hof beperkt zijn onderzoek bijgevolg in die mate. | B.2.3. La Cour limite dès lors son examen dans cette mesure. |
Ten aanzien van het belang | Quant à l'intérêt |
B.3. De Ministerraad betwist het belang van de verzoekende partijen. | B.3. Le Conseil des ministres conteste l'intérêt des parties requérantes. |
B.4. De Grondwet en de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het | B.4. La Constitution et la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour |
Grondwettelijk Hof vereisen dat elke natuurlijke persoon of | constitutionnelle imposent à toute personne physique ou morale qui |
rechtspersoon die een beroep tot vernietiging instelt, doet blijken | introduit un recours en annulation de justifier d'un intérêt. Ne |
van een belang. Van het vereiste belang doen slechts blijken de | justifient de l'intérêt requis que les personnes dont la situation |
personen wier situatie door de bestreden norm rechtstreeks en | pourrait être affectée directement et défavorablement par la norme |
ongunstig zou kunnen worden geraakt; bijgevolg is de actio popularis | attaquée; il s'ensuit que l'action populaire n'est pas admissible. |
niet toelaatbaar. | |
B.5.1. De verzoekende partij in de zaak nr. 7278 en de verzoekende | B.5.1. La partie requérante dans l'affaire n° 7278 et la partie |
partij in de zaken nrs. 7229, 7283, 7302 en 7303 leiden uit het enkele | requérante dans les affaires nos 7229, 7283, 7302 et 7303 déduisent du |
feit dat de bestreden bepaling in een vrijheidsberovende straf | simple fait que la disposition attaquée prévoit une peine privative de |
voorziet af dat zij beschikken over het rechtens vereiste belang. | liberté qu'elles disposent de l'intérêt requis. |
De verzoekende partij in de zaken nrs. 7229, 7283, 7302 en 7303 voegt | Les parties requérantes dans les affaires nos 7229, 7283, 7302 en 7303 |
daaraan toe dat zij een eigen mening heeft over de Rwandese genocide, | ajoutent qu'elles ont leur propre opinion sur le génocide rwandais et |
en dat zij « de kans [wil] hebben deze genuanceerde mening, wanneer | qu'elles veulent avoir l'opportunité « d'exprimer cette opinion |
daartoe in een zeer bijzonder geval aanleiding zou kunnen zijn, te | nuancée, s'il y avait lieu dans un cas très particulier, sans être |
uiten zonder strafbaar te zijn op grond van de bestreden bepaling ». | passibles de sanctions sur la base de la disposition attaquée ». |
B.5.2. Zoals is vermeld in B.2.2, viseren de verzoekende partijen in | B.5.2. Comme il a été dit en B.2.2, les parties requérantes dans les |
de zaken nrs. 7229, 7278, 7283 en 7302 de bestreden bepaling enkel in | affaires nos 7229, 7278, 7283 et 7302 visent la disposition attaquée |
zoverre de strafbaarstelling van het ontkennen, schromelijk | uniquement en ce que l'incrimination de l'acte de nier, de minimiser |
minimaliseren, pogen te rechtvaardigen of goedkeuren van feiten | grossièrement, de chercher à justifier ou d'approuver des faits |
overeenstemmend met een misdaad van genocide, een misdaad tegen de | correspondant à un crime de génocide, à un crime contre l'humanité ou |
mensheid of een oorlogsmisdaad wordt beperkt tot de voormelde misdaden | à un crime de guerre est limitée aux crimes précités qui ont été « |
die « als dusdanig [zijn] vastgesteld door een eindbeslissing van een | établis comme tels par une décision définitive rendue par une |
internationaal gerecht ». Daarbij tonen zij evenwel niet aan in welk | juridiction internationale ». A cet égard, elles ne démontrent |
opzicht zij persoonlijk door de beperking van de strafbaarstelling | cependant pas en quoi elles pourraient, à titre personnel, être |
rechtstreeks en ongunstig zouden kunnen worden geraakt. | affectées directement et défavorablement par la limitation de |
l'incrimination. | |
Voorts bekritiseert de verzoekende partij in de zaak nr. 7303 dat de | Par ailleurs, la partie requérante dans l'affaire n° 7303 critique le |
bestreden bepaling « de geldboete niet koppelt aan de economische | fait que la disposition attaquée « ne lie pas l'amende à la capacité |
draagkracht van de schuldigen ». De verzoekende partij toont niet aan | économique des personnes coupables ». La partie requérante ne démontre |
dat zij daardoor rechtstreeks en ongunstig zou kunnen worden geraakt | pas que cette absence de lien pourrait l'affecter directement et |
en ter zake over een persoonlijk belang beschikt dat kan worden | défavorablement ni qu'elle dispose en l'espèce d'un intérêt personnel |
onderscheiden van het algemeen belang. | qui ne se confond pas avec l'intérêt général. |
Het feit dat de verzoekende partijen een wet afkeuren op grond van een | Enfin, le fait que les parties requérantes désapprouvent une loi sur |
persoonlijke, subjectieve appreciatie of op grond van de gevoelens die | la base d'une appréciation personnelle subjective ou de sentiments que |
deze wet bij hen oproepen, kan tot slot niet worden aangehouden ter | cette loi suscite en elles ne saurait justifier leur intérêt aux |
verantwoording van het rechtens vereiste belang. | recours. |
B.5.3. De beroepen in de zaken nrs. 7229, 7278, 7283, 7302 en 7303 | B.5.3. Les recours dans les affaires nos 7229, 7278, 7283, 7302 et |
zijn niet ontvankelijk bij gebrek aan belang. | 7303 sont irrecevables, à défaut d'intérêt. |
B.6.1. A l'appui de leur intérêt, les parties requérantes dans | |
B.6.1. De verzoekende partijen in de zaak nr. 7308 werpen ter staving | l'affaire n° 7308 font valoir qu'elles sont d'origine arménienne et |
van hun belang op dat zij van Armeense afkomst zijn en afstammelingen | |
van slachtoffers van de Armeense genocide. | qu'elles descendent de victimes du génocide arménien. |
B.6.2. De beperking, in de bestreden bepaling, van de daarin | B.6.2. La limitation, par la disposition attaquée, de l'incrimination |
voorgeschreven strafbaarstelling tot de misdaden die « als dusdanig | qu'elle prévoit aux crimes qui ont été « établis comme tels par une |
[zijn] vastgesteld door een eindbeslissing van een internationaal | décision définitive rendue par une juridiction internationale » a pour |
gerecht », heeft tot gevolg dat de Armeense genocide niet onder die | effet que le génocide arménien est exclu de cette incrimination. Dans |
strafbaarstelling ressorteert. Bijgevolg kunnen de verzoekende | la mesure où elles descendent de victimes du génocide arménien, les |
partijen, als afstammelingen van slachtoffers van de Armeense | parties requérantes peuvent donc être affectées directement et |
genocide, rechtstreeks en ongunstig in hun situatie worden geraakt | défavorablement dans leur situation par la disposition attaquée et |
door de bestreden bepaling en beschikken zij over het vereiste belang | elles justifient d'un intérêt à demander l'annulation de cette |
bij de vernietiging ervan. | disposition. |
B.6.3. Vermits de verzoekende partijen in die hoedanigheid blijk geven | B.6.3. Dans la mesure où, en cette qualité, les parties requérantes |
van het rechtens vereiste belang, dient niet te worden nagegaan of zij | justifient de l'intérêt requis, il n'y a pas lieu de vérifier si elles |
in de andere door hen aangevoerde hoedanigheid, namelijk als | justifient également de l'intérêt requis dans l'autre qualité qu'elles |
deelnemers aan de acties en de beslissingen van het Comité van | invoquent, c'est-à-dire en ce qu'elles participent aux actions et aux |
Armeniërs van België, eveneens over het vereiste belang beschikken. | décisions du Comité des Arméniens de Belgique. |
B.7. De Ministerraad betwist tot slot het belang van de tussenkomende | B.7. Enfin, le Conseil des ministres conteste l'intérêt de la partie |
partij in de zaak nr. 7308. | intervenante dans l'affaire n° 7308. |
B.8. Artikel 87, § 2, van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het | B.8. L'article 87, § 2, de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la |
Grondwettelijk Hof bepaalt : | Cour constitutionnelle dispose : |
« Wanneer het Grondwettelijk Hof uitspraak doet op beroepen tot | « Lorsque la Cour constitutionnelle statue sur les recours en |
vernietiging als bedoeld in artikel 1, kan ieder die van een belang | annulation visés à l'article 1er, toute personne justifiant d'un |
doet blijken, zijn opmerkingen in een memorie aan het Hof richten | intérêt peut adresser ses observations dans un mémoire à la Cour dans |
binnen dertig dagen na de bekendmaking voorgeschreven in artikel 74. | les trente jours de la publication prescrite par l'article 74. Elle |
Hij wordt daardoor geacht partij in het geding te zijn ». | est, de ce fait, réputée partie au litige ». |
Van een belang in de zin van die bepaling doet blijken de persoon die | Justifie d'un intérêt au sens de cette disposition la personne qui |
aantoont dat zijn situatie rechtstreeks kan worden geraakt door het | montre que sa situation peut être directement affectée par l'arrêt que |
arrest dat het Hof in verband met het beroep tot vernietiging dient te | la Cour est appelée à rendre à propos du recours en annulation. |
wijzen. B.9.1. Het Interfederaal Centrum voor gelijke kansen en bestrijding | B.9.1. Le Centre interfédéral pour l'égalité des chances et la lutte |
van discriminatie en racisme (hierna : UNIA) werd opgericht bij het | contre le racisme et les discriminations (ci-après : UNIA) a été créé |
samenwerkingsakkoord van 12 juni 2013 « tussen de federale overheid, | par l'accord de coopération du 12 juin 2013 « entre l'autorité |
de Gewesten en de Gemeenschappen voor de oprichting van het | fédérale, les Régions et les Communautés visant à créer un Centre |
interfederaal Centrum voor gelijke kansen en bestrijding van racisme | interfédéral pour l'égalité des chances et la lutte contre le racisme |
en discriminatie onder de vorm van een gemeenschappelijke instelling | et les discriminations sous la forme d'une institution commune, au |
zoals bedoeld in artikel 92bis van de bijzondere wet van 8 augustus | sens de l'article 92bis de la loi spéciale de réformes |
1980 », waarbij rechtspersoonlijkheid aan UNIA werd toegekend. | institutionnelles du 8 août 1980 », qui a doté UNIA de la personnalité juridique. |
Krachtens artikel 3 van dat samenwerkingsakkoord heeft UNIA als | Conformément à l'article 3 de cet accord de coopération, UNIA a pour |
opdracht « het bevorderen van de gelijkheid van kansen en omgaan met | mission « de promouvoir l'égalité des chances prenant en considération |
de diversiteit in onze samenleving en het bestrijden van elke vorm van | la diversité dans notre société et de combattre toute forme de |
discriminatie, onderscheid, uitsluiting, beperking, uitbuiting of | discriminations, de distinction, d'exclusion, de restriction, |
voorkeur op grond van : een zogenaamd ras, huidskleur, afkomst, | d'exploitation ou de préférence fondée sur une prétendue race, la |
nationaliteit, nationale of etnische afstamming, seksuele geaardheid, | couleur de peau, l'ascendance, la nationalité, l'origine nationale ou |
burgerlijke staat, sociale positie, geboorte, vermogen, leeftijd, het | ethnique, l'orientation sexuelle, l'état civil, l'origine sociale, la |
naissance, la fortune, l'âge, la conviction religieuse ou | |
geloof, levensbeschouwing, gezondheidstoestand, politieke overtuiging | philosophique, l'état de santé, la conviction politique ou la |
of syndicale overtuiging, handicap, fysieke of genetische eigenschap | conviction syndicale, un handicap, une caractéristique physique ou |
». Krachtens artikel 6, § 3, tweede lid, van dat samenwerkingsakkoord | génétique ». Conformément à l'article 6, § 3, alinéa 2, de cet accord |
is UNIA bevoegd om, binnen de perken van zijn opdrachten bepaald bij | de coopération, UNIA est habilité à ester en justice, dans les limites |
het voormelde artikel 3, in rechte op te treden in alle | de ses missions définies à l'article 3, précité, dans tous les litiges |
auxquels pourrait donner lieu, notamment, l'application de la loi du | |
rechtsgeschillen zoals bij de toepassing van de wet van 30 juli 1981 « | 30 juillet 1981 « tendant à réprimer certains actes inspirés par le |
tot bestraffing van bepaalde door racisme of xenofobie ingegeven daden ». | racisme ou la xénophobie ». |
B.9.2. De bestreden bepaling beoogt de uitbreiding van de voormelde | B.9.2. La disposition attaquée tend à l'extension de la loi du 30 |
wet van 30 juli 1981 door te voorzien in de strafbaarstelling van het | juillet 1981 précitée en ce qu'elle prévoit l'incrimination de l'acte |
ontkennen, schromelijk minimaliseren, pogen te rechtvaardigen of | de nier, de minimiser grossièrement, de chercher à justifier ou |
goedkeuren van een misdaad van genocide, een misdaad tegen de mensheid | d'approuver des faits correspondant à un crime de génocide, à un crime |
of een oorlogsmisdaad. UNIA ondersteunt de grieven van de verzoekende | contre l'humanité ou à un crime de guerre. UNIA appuie les griefs des |
partijen in de zaak nr. 7308, met name dat de bestreden bepaling op | parties requérantes dans l'affaire n° 7308 selon lesquels la |
discriminerende wijze afbreuk doet aan het recht op eerbiediging van | disposition attaquée porte une atteinte discriminatoire au droit au |
het privéleven in zoverre die strafbaarstelling wordt beperkt tot de | respect de la vie privée dans la mesure où cette incrimination est |
voormelde misdaden die « als dusdanig [zijn] vastgesteld door een | limitée aux crimes précités qui ont été « établis comme tels par une |
eindbeslissing van een internationaal gerecht ». | décision définitive rendue par une juridiction internationale ». |
B.9.3. De bestreden bepaling kan bijgevolg de opdracht van UNIA en het | B.9.3. La disposition attaquée peut donc affecter la mission d'UNIA et |
collectief belang dat zij verdedigt, raken. Zij beschikt dus over het | l'intérêt collectif qu'il défend. Il justifie donc de l'intérêt |
vereiste belang. | requis. |
Ten gronde | Quant au fond |
B.10. In hun enig middel voeren de verzoekende partijen aan dat de | B.10. Les parties requérantes prennent un moyen unique de la |
bestreden bepaling de artikelen 10, 11 en 22 van de Grondwet en de | violation, par la disposition attaquée, des articles 10, 11 et 22 de |
artikelen 8 en 14 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens | la Constitution et des articles 8 et 14 de la Convention européenne |
des droits de l'homme, en ce que cette disposition limite | |
schendt, in zoverre de daarin neergelegde strafbaarstelling inzake het | l'incrimination qu'elle prévoit de l'acte de nier, de minimiser |
ontkennen, schromelijk minimaliseren, pogen te rechtvaardigen of | grossièrement, de chercher à justifier ou d'approuver des faits |
goedkeuren van feiten overeenstemmend met een misdaad van genocide, | correspondant à un crime de génocide, à un crime contre l'humanité et |
een misdaad tegen de mensheid of een oorlogsmisdaad wordt beperkt aan | à un crime de guerre sur la base du critère selon lequel ces crimes |
de hand van het criterium dat die misdaad « als dusdanig [is] | doivent avoir été « établis comme tels par une décision définitive |
vastgesteld door een eindbeslissing van een internationaal gerecht ». | rendue par une juridiction internationale ». |
De bestreden bepaling zou aldus een ongerechtvaardigd verschil in | La disposition attaquée ferait ainsi naître une différence de |
behandeling instellen tussen de slachtoffers van misdaden die zijn | traitement injustifiée entre les victimes de crimes établis comme tels |
vastgesteld door een eindbeslissing van een internationaal gerecht en | par une décision définitive rendue par une juridiction internationale |
de slachtoffers van misdaden die niet aldus zijn vastgesteld, doordat | et les victimes de crimes non établis comme tels, dans la mesure où |
enkel de eerstgenoemde misdaden ressorteren onder de bescherming van | seuls les crimes de la première catégorie relèvent de la protection |
de wet tegen haatdragend discours. | offerte par la loi contre les discours haineux. |
B.11.1. De artikelen 10 en 11 van de Grondwet hebben een algemene | B.11.1. Les articles 10 et 11 de la Constitution ont une portée |
draagwijdte. Zij verbieden elke discriminatie, ongeacht de oorsprong | générale. Ils interdisent toute discrimination, quelle qu'en soit |
ervan : de grondwettelijke regels van de gelijkheid en van de | l'origine : les règles constitutionnelles de l'égalité et de la |
niet-discriminatie zijn toepasselijk ten aanzien van alle rechten en | non-discrimination sont applicables à l'égard de tous les droits et de |
alle vrijheden, met inbegrip van die welke voortvloeien uit | toutes les libertés, en ce compris ceux résultant des conventions |
internationale verdragen die België binden. | internationales liant la Belgique. |
B.11.2. Het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie sluit niet | B.11.2. Le principe d'égalité et de non-discrimination n'exclut pas |
uit dat een verschil in behandeling tussen categorieën van personen | qu'une différence de traitement soit établie entre des catégories de |
wordt ingesteld, voor zover dat verschil op een objectief criterium | personnes, pour autant qu'elle repose sur un critère objectif et |
berust en het redelijk verantwoord is. | qu'elle soit raisonnablement justifiée. |
Het bestaan van een dergelijke verantwoording moet worden beoordeeld | L'existence d'une telle justification doit s'apprécier en tenant |
rekening houdend met het doel en de gevolgen van de betwiste maatregel | compte du but et des effets de la mesure critiquée ainsi que de la |
en met de aard van de ter zake geldende beginselen; het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie is geschonden wanneer vaststaat dat er geen redelijk verband van evenredigheid bestaat tussen de aangewende middelen en het beoogde doel. B.12. Het behoort in beginsel tot de beoordelingsbevoegdheid van de wetgever om vast te stellen welk gedrag een strafrechtelijke sanctie verdient, zij het dat de door hem gemaakte keuzes op dat vlak redelijkerwijze moeten worden verantwoord. Die beoordelingsbevoegdheid van de wetgever is evenwel aan beperkingen onderworpen wanneer de Belgische Staat zich internationaalrechtelijk ertoe heeft verbonden een bepaald gedrag strafbaar te stellen. B.13.1. Het recht op de eerbiediging van het privéleven, zoals het | nature des principes en cause; le principe d'égalité et de non-discrimination est violé lorsqu'il est établi qu'il n'existe pas de rapport raisonnable de proportionnalité entre les moyens employés et le but visé. B.12. Il relève en principe du pouvoir d'appréciation du législateur de déterminer quel comportement mérite une sanction pénale, étant entendu que les choix qu'il opère dans ce domaine doivent être raisonnablement justifiés. Ce pouvoir d'appréciation du législateur est toutefois soumis à des restrictions lorsque l'Etat belge s'est engagé sur le plan international à punir un comportement déterminé. B.13.1. Le droit au respect de la vie privée, tel qu'il est garanti |
wordt gewaarborgd bij artikel 22 van de Grondwet en artikel 8 van het | par l'article 22 de la Constitution et par l'article 8 de la |
Europees Verdrag voor de rechten van de mens, beoogt in wezen de | Convention européenne des droits de l'homme, a pour but essentiel de |
personen te beschermen tegen inmengingen in hun privéleven. | protéger les personnes contre des ingérences dans leur vie privée. |
Les dispositions précitées n'excluent pas l'ingérence d'une autorité | |
De voormelde bepalingen sluiten een overheidsinmenging in de | publique dans l'exercice de ce droit, mais exigent que cette ingérence |
uitoefening van dat recht niet uit, maar vereisen dat in die inmenging | soit prévue par une disposition législative suffisamment précise, |
wordt voorzien door een voldoende precieze wettelijke bepaling, dat | qu'elle réponde à un besoin social impérieux et qu'elle soit |
zij beantwoordt aan een dwingende maatschappelijke behoefte en dat zij | proportionnée à l'objectif légitime qu'elle poursuit. Ces dispositions |
evenredig is met de daarmee nagestreefde wettige doelstelling. Die | engendrent de surcroît l'obligation positive pour l'autorité publique |
bepalingen houden voor de overheid bovendien de positieve verplichting | de prendre des mesures qui assurent le respect effectif de la vie |
in om maatregelen te nemen die een daadwerkelijke eerbiediging van het | |
privéleven verzekeren, ook in de sfeer van de onderlinge verhoudingen | privée, aussi dans la sphère des relations entre les individus (CEDH, |
tussen individuen (EHRM, 27 oktober 1994, Kroon e.a. t. Nederland, § | 27 octobre 1994, Kroon et autres c. Pays-Bas, § 31). |
31). B.13.2. Zowel de etnische identiteit als de reputatie van voorouders | B.13.2. Tant l'identité ethnique que la réputation d'ancêtres peuvent, |
kunnen, in welbepaalde omstandigheden, het privéleven en de identiteit | dans certaines circonstances, relever de la vie privée et de |
van een persoon raken en aldus onder het toepassingsgebied van artikel | l'identité d'une personne et, dès lors, du champ d'application de |
8 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens ressorteren | l'article 8 de la Convention européenne des droits de l'homme (CEDH, |
(EHRM, grote kamer, 15 maart 2012, Aksu t. Turkije, §§ 58-61 en 81; 21 | grande chambre, 15 mars 2012, Aksu c. Turquie, §§ 58-61 et 81; 21 |
november 2013, Putistin t. Oekraïne, §§ 33 en 36-41; 11 maart 2014, | novembre 2013, Putistin c. Ukraine, §§ 33 et 36-41; 11 mars 2014, |
Jelsevar e.a. t. Slovenië, § 37; 9 december 2014, Dzhugashvili t. | Jelsevar e.a. c. Slovénie, § 37; 9 décembre 2014, Dzhugashvili c. |
Rusland, §§ 26-35; grote kamer, 15 oktober 2015, Perinçek t. | Russie, §§ 26-35; grande chambre, 15 octobre 2015, Perinçek c. Suisse, |
Zwitserland, §§ 200-203 en 227). | §§ 200-203 et 227). |
Aldus heeft het Europees Hof voor de Rechten van de Mens erkend dat | La Cour européenne des droits de l'homme a ainsi admis que le droit |
het recht van de Armeniërs op de eerbiediging van hun waardigheid en | des Arméniens au respect de leur dignité et de celle de leurs |
die van hun voorouders, met inbegrip van de eerbiediging van hun | ancêtres, y compris au respect de leur identité bâtie autour de l'idée |
identiteit die is opgebouwd rond het besef dat hun gemeenschap het | que leur communauté a été victime d'un génocide, est protégé par |
slachtoffer is geweest van een genocide, beschermd wordt door artikel | |
8 van het Europees Verdrag wat het recht op de eerbiediging van het | l'article 8 de la Convention européenne, en ce qui concerne le droit |
privéleven betreft (EHRM, grote kamer, 15 oktober 2015, Perinçek t. | au respect de la vie privée (CEDH, grande chambre, 15 octobre 2015, |
Zwitserland, § 227). | Perinçek c. Suisse, § 227). |
B.13.3. De bestreden bepaling, die voorziet in de strafbaarstelling | B.13.3. La disposition attaquée, qui prévoit l'incrimination de l'acte |
van het ontkennen, schromelijk minimaliseren, pogen te rechtvaardigen | de nier, de minimiser grossièrement, de chercher à justifier ou |
of goedkeuren van feiten overeenstemmend met een misdaad van een | d'approuver des faits correspondant à un crime de génocide, à un crime |
genocide, een misdaad tegen de mensheid of een oorlogsmisdaad, strekt | contre l'humanité ou à un crime de guerre, vise notamment à protéger |
mede ter bescherming van het door artikel 8 van het Europees Verdrag | le droit au respect de la vie privée garanti par l'article 8 de la |
voor de rechten van de mens gewaarborgde recht op de eerbiediging van | Convention européenne des droits de l'homme, dont relève le droit à |
het privéleven, waartoe het recht op een identiteit behoort. | une identité. |
B.14.1. Door het uiten van welbepaalde meningen strafbaar te stellen, | B.14.1. En rendant punissable la manifestation de certaines opinions, |
beperkt de bestreden bepaling evenwel de vrijheid van meningsuiting, | la disposition attaquée limite toutefois la liberté d'expression |
die bij artikel 19 van de Grondwet en artikel 10 van het Europees | garantie par l'article 19 de la Constitution et par l'article 10 de la |
Verdrag voor de rechten van de mens is gewaarborgd. | Convention européenne des droits de l'homme. |
B.14.2. De in die artikelen gewaarborgde vrijheid van meningsuiting is | B.14.2. La liberté d'expression consacrée par ces articles constitue |
een van de pijlers van een democratische samenleving. Zij geldt niet | l'un des fondements essentiels d'une société démocratique. Elle vaut |
alleen voor de « informatie » of de « ideeën » die gunstig worden | non seulement pour les « informations » ou « idées » accueillies avec |
onthaald of die als onschuldig of onverschillig worden beschouwd, maar | faveur ou considérées comme inoffensives ou indifférentes, mais aussi |
ook voor die welke de Staat of een of andere groep van de bevolking « | pour celles qui « choquent, inquiètent ou heurtent » l'Etat ou une |
schokken, verontrusten of kwetsen ». Zo willen het het pluralisme, de | fraction de la population. Ainsi le veulent le pluralisme, la |
verdraagzaamheid en de geest van openheid, zonder welke er geen | tolérance et l'esprit d'ouverture sans lesquels il n'est pas de |
democratische samenleving kan bestaan (EHRM, 7 december 1976, | société démocratique (CEDH, 7 décembre 1976, Handyside c. Royaume-Uni, |
Handyside t. Verenigd Koninkrijk, § 49; 23 september 1998, Lehideux en | § 49; 23 septembre 1998, Lehideux et Isorni c. France, § 55; 28 |
Isorni t. Frankrijk, § 55; 28 september 1999, Öztürk t. Turkije, § 64; | septembre 1999, Öztürk c. Turquie, § 64; grande chambre, 13 juillet |
grote kamer, 13 juli 2012, Mouvement Raëlien suisse t. Zwitserland, § | 2012, Mouvement Raëlien suisse c. Suisse, § 48). |
48). B.14.3. Niettemin brengt de uitoefening van de vrijheid van | B.14.3. Ainsi qu'il ressort des termes de l'article 10, paragraphe 2, |
meningsuiting, zoals blijkt uit de bewoordingen van artikel 10, lid 2, | de la Convention européenne des droits de l'homme, l'exercice de la |
van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens, bepaalde | liberté d'expression implique néanmoins certaines obligations et |
plichten en verantwoordelijkheden met zich mee (EHRM, 4 december 2003, | responsabilités (CEDH, 4 décembre 2003, Gündüz c. Turquie, § 37), |
Gündüz t. Turkije, § 37), onder meer de principiële plicht bepaalde | notamment le devoir de principe de ne pas franchir certaines limites « |
grenzen « die meer bepaald de bescherming van de goede naam en de | tenant notamment à la protection de la réputation et aux droits |
rechten van anderen nastreven » niet te overschrijden (EHRM, 24 | d'autrui » (CEDH, 24 février 1997, De Haes et Gijsels c. Belgique, § |
februari 1997, De Haes en Gijsels t. België, § 37; 21 januari 1999, | 37; 21 janvier 1999, Fressoz et Roire c. France, § 45; 15 juillet |
Fressoz en Roire t. Frankrijk, § 45; 15 juli 2003, Ernst e.a. t. | 2003, Ernst e.a. c. Belgique, § 92). La liberté d'expression peut, en |
België, § 92). De vrijheid van meningsuiting kan, krachtens artikel | |
10, lid 2, van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens, onder | vertu de l'article 10, paragraphe 2, de la Convention européenne des |
bepaalde voorwaarden worden onderworpen aan formaliteiten, | droits de l'homme, être soumise, sous certaines conditions, à |
voorwaarden, beperkingen of sancties, met het oog op, onder meer, de | certaines formalités, conditions, restrictions ou sanctions, en vue, |
bescherming van de goede naam of de rechten van anderen. De | notamment, de la protection de la réputation ou des droits d'autrui. |
uitzonderingen waarmee zij gepaard gaat, dienen echter « eng te worden | Les exceptions dont elle est assortie appellent toutefois « une |
geïnterpreteerd, en de noodzaak om haar te beperken moet op | interprétation étroite, et le besoin de la restreindre doit se trouver |
overtuigende wijze worden aangetoond » (EHRM, grote kamer, 20 oktober | établi de manière convaincante » (CEDH, grande chambre, 20 octobre |
2015, Pentikäinen t. Finland, § 87). | 2015, Pentikäinen c. Finlande, § 87). |
Artikel 19 van de Grondwet verbiedt dat de vrijheid van meningsuiting | L'article 19 de la Constitution interdit que la liberté d'expression |
aan preventieve beperkingen wordt onderworpen, maar niet dat | soit soumise à des restrictions préventives, mais non que les |
misdrijven die ter gelegenheid van het gebruikmaken van die vrijheid worden gepleegd, worden bestraft. In onderhavig geval stelt de bestreden bepaling geen preventieve maatregelen vast, maar de strafbaarstelling van reeds gedane uitspraken. B.15.1. Wanneer het recht op eerbiediging van het privéleven in conflict dreigt te komen met de vrijheid van meningsuiting, dient een billijk evenwicht te worden gevonden tussen die rechten en vrijheden, die gelijke bescherming verdienen. De wetgever beschikt over een appreciatiemarge bij de uitwerking van een wettelijke regeling die de eerbiediging van het privéleven verzekert in de sfeer van de onderlinge verhoudingen tussen individuen. Er zijn immers | infractions qui sont commises à l'occasion de la mise en oeuvre de cette liberté soient sanctionnées. Toutefois, en l'espèce, la disposition attaquée prévoit non pas des mesures préventives, mais une incrimination de propos déjà tenus. B.15.1. Lorsque le droit au respect de la vie privée risque d'entrer en conflit avec la liberté d'expression, il convient de ménager un juste équilibre entre ces droits et libertés, qui méritent une protection équivalente. Le législateur dispose d'une marge d'appréciation lorsqu'il élabore un régime légal qui assure le respect de la vie privée dans la sphère des relations entre les individus. Il |
verschillende manieren om de eerbiediging van het privéleven te | existe en effet plusieurs manières différentes d'assurer le respect de |
verzekeren en de aard van de verplichting hangt af van het specifieke | la vie privée et la nature de l'obligation dépend de l'aspect |
aspect van het privéleven dat in het geding is. In dezelfde zin | spécifique de la vie privée qui se trouve en cause. Dans le même sens, |
beschikt de wetgever over een appreciatiemarge bij het beoordelen of | le législateur dispose d'une marge d'appréciation pour juger de la |
en in welke mate een inmenging in de vrijheid van meningsuiting | nécessité et de l'ampleur d'une ingérence dans la liberté d'expression |
noodzakelijk is (EHRM, grote kamer, 7 februari 2012, Von Hannover t. | (CEDH, grande chambre, 7 février 2012, Von Hannover c. Allemagne, §§ |
Duitsland, §§ 104-107; grote kamer, 15 oktober 2015, Perinçek t. Zwitserland, § 198). | 104-107; grande chambre, 15 octobre 2015, Perinçek c. Suisse, § 198). |
Die appreciatiemarge van de wetgever is evenwel niet onbegrensd : | Cette marge d'appréciation du législateur n'est toutefois pas |
opdat een wettelijke regeling verenigbaar is met het recht op | illimitée : pour apprécier si une règle législative est compatible |
eerbiediging van het privéleven, moet worden nagegaan of de wetgever | avec le droit au respect de la vie privée, il convient de vérifier si |
een billijk evenwicht heeft gevonden tussen alle rechten en belangen | le législateur a ménagé un juste équilibre entre tous les droits et |
die in het geding zijn. Zulks vereist dat de wetgever niet alleen een | intérêts en cause. Pour cela, il ne suffit pas que le législateur |
afweging maakt tussen de belangen van het individu tegenover de | ménage un équilibre entre les intérêts concurrents de l'individu et de |
samenleving in haar geheel, maar tevens tussen de tegenstrijdige | la société dans son ensemble; il doit également ménager un équilibre |
belangen van de betrokken personen (EHRM, 6 juli 2010, Backlund t. | entre les intérêts contradictoires des personnes concernées (CEDH, 6 |
Finland, § 46; 15 januari 2013, Laakso t. Finland, § 46; 29 januari | juillet 2010, Backlund c. Finlande, § 46; 15 janvier 2013, Laakso c. |
2013, Röman t. Finland, § 51). Het Europees Hof voor de Rechten van de | Finlande, § 46; 29 janvier 2013, Röman c. Finlande, § 51). La Cour |
européenne des droits de l'homme accorde toutefois un large pouvoir | |
Mens kent aan de Staten evenwel een ruime beoordelingsbevoegdheid toe | d'appréciation aux Etats lorsqu'il s'agit de ménager un équilibre |
wanneer een afweging moet worden gemaakt tussen tegenstrijdige door | entre des intérêts contradictoires protégés par la Convention |
het Europees Verdrag beschermde belangen (EHRM, 18 januari 2011, MGN | européenne (CEDH, 18 janvier 2011, MGN Limited c. Royaume Uni, § 142; |
Limited t. Verenigd Koninkrijk, § 142; 10 januari 2013, Ashby Donald | 10 janvier 2013, Ashby Donald et autres c. France, § 40; 13 février |
en anderen t. Frankrijk, § 40; 13 februari 2020, Sanofi Pasteur t. | 2020, Sanofi Pasteur c. France, § 57). |
Frankrijk, § 57). B.15.2. Specifiek wat de strafbaarstelling van negationistische | B.15.2. Sur la question spécifique de l'incrimination de comportements |
gedragingen betreft, verduidelijkt het Europees Hof voor de Rechten | négationnistes, la Cour européenne des droits de l'homme précise que, |
van de Mens dat bij die belangenafweging rekening moet worden gehouden | pour mettre les intérêts en balance, il faut tenir compte de la nature |
met de aard van de verklaringen die de betwiste meningsuiting | des déclarations tenues dans le cadre des propos contestés, des |
aanneemt, de geografische en historische achtergrond waarin de | contextes géographique et historique dans lesquels est opérée la |
beperking van de vrije meningsuiting plaatsvindt, de mate waarin de | restriction à la liberté d'expression, de la mesure dans laquelle les |
betwiste meningsuiting de rechten van de betrokkenen raakt, het al dan | propos ont heurté les droits des intéressés, de l'existence ou non |
niet bestaan van consensus tussen de lidstaten over de noodzaak om | d'un consensus parmi les Etats membres quant à la nécessité de |
gebruik te maken van strafsancties ten aanzien van uitlatingen van die | recourir à des sanctions pénales à l'égard de propos de cette nature, |
aard, het bestaan van internationaalrechtelijke bepalingen in die | à l'existence de règles de droit international en la matière et de la |
materie en de zwaarte van de inmenging in de vrijheid van | gravité de l'ingérence dans la liberté d'expression (CEDH, grande |
meningsuiting (EHRM, grote kamer, 15 oktober 2015, Perinçek t. | chambre, 15 octobre 2015, Perinçek c. Suisse, § 228). |
Zwitserland, § 228). B.16. Het Hof dient te onderzoeken of de bestreden bepaling, in | B.16. La Cour doit examiner si la disposition attaquée, en ce qu'elle |
zoverre de daarin neergelegde strafbaarstelling inzake het ontkennen, | limite l'incrimination qu'elle prévoit de l'acte de nier, de minimiser |
schromelijk minimaliseren, pogen te rechtvaardigen of goedkeuren van | grossièrement, de chercher à justifier ou d'approuver des crimes de |
misdaden van genocide, misdaden tegen de mensheid of oorlogsmisdaden | génocide, des crimes contre l'humanité ou des crimes de guerre à des |
wordt beperkt tot misdaden die « als dusdanig [zijn] vastgesteld door | crimes qui ont été « établis comme tels par une décision définitive |
een eindbeslissing van een internationaal gerecht », bestaanbaar is | rendue par une juridiction internationale », est compatible avec les |
met de door de verzoekende partijen aangehaalde grondwets- en | dispositions constitutionnelles et conventionnelles, citées par les |
verdragsbepalingen die het recht op eerbiediging van het privéleven | parties requérantes, qui garantissent le droit au respect de la vie |
waarborgen, ermee rekening houdend dat die strafbepaling de vrijheid | privée, compte tenu de ce que cette disposition pénale limite la |
van meningsuiting beperkt. | liberté d'expression. |
B.17.1. Met het strafbaar stellen, bij de bestreden bepaling, van het | B.17.1. En incriminant, dans la disposition attaquée, l'acte de nier, |
ontkennen, schromelijk minimaliseren, pogen te rechtvaardigen of | de minimiser grossièrement, de chercher à justifier ou d'approuver des |
goedkeuren van feiten overeenstemmend met een misdaad van genocide, | faits correspondant à un crime de génocide, à un crime contre |
een misdaad tegen de mensheid of een oorlogsmisdaad, heeft de wetgever | l'humanité ou à un crime de guerre, le législateur a mis en oeuvre |
uitvoering gegeven aan de Europese verplichting die is neergelegd in | l'obligation européenne contenue dans l'article 1er, paragraphe 1, de |
artikel 1, lid 1, van het kaderbesluit 2008/913/JBZ. | la décision-cadre 2008/913/JAI. |
Artikel 1, lid 4, van dat kaderbesluit laat de lidstaten toe de | L'article 1er, paragraphe 4, de cette décision-cadre permet aux Etats |
strafbepaling inzake « het ontkennen of verregaand bagatelliseren » | membres de limiter la disposition pénale relative à « la négation ou |
van de bedoelde misdrijven te beperken aan de hand van het criterium | [à]la banalisation grossière » des crimes visés, selon que ces crimes |
dat die misdrijven « het voorwerp zijn van een eindbeslissing van een | « ont été établis par une décision définitive rendue par une |
nationaal gerecht van die lidstaat en/of van een internationaal | juridiction nationale de cet Etat membre et/ou une juridiction |
gerecht, dan wel een eindbeslissing van een internationaal gerecht ». | internationale ou par une décision définitive rendue par une |
Artikel 7 van het kaderbesluit bepaalt voorts dat het kaderbesluit en | juridiction internationale seulement ». L'article 7 de la |
de uitvoering ervan door de lidstaten geen schending kan inhouden van | décision-cadre prévoit en outre que la décision-cadre et sa mise en |
de vrijheid van meningsuiting. | oeuvre par les Etats membres ne peuvent emporter une violation de la |
liberté d'expression. | |
B.17.2. Uit de parlementaire voorbereiding blijkt dat de wetgever het | B.17.2. Il ressort des travaux préparatoires que le législateur a jugé |
gepast heeft geacht gebruik te maken van dat criterium, « omdat noch | opportun de recourir à ce critère, « étant donné que ni la |
het kaderbesluit noch het aanvullend Protocol bij het Verdrag | décision-cadre, ni le Protocole additionnel à la Convention sur la |
betreffende de computercriminaliteit enige beperking oplegt met | cybercriminalité, n'imposent de limitation quant à la portée ratione |
betrekking tot de draagwijdte ratione temporis van het misdrijf | temporis de l'infraction de négationnisme à insérer en droit interne » |
negationisme in het nationale recht » (Parl. St., Kamer, 2018-2019, DOC 54-3515/001, p. 155). | (Doc. parl., Chambre, 2018-2019, DOC 54-3515/001, p. 155). |
Door de bestreden strafbepaling te beperken tot misdaden « als | En limitant la disposition pénale attaquée aux crimes « établis comme |
dusdanig vastgesteld door een eindbeslissing van een internationaal | tels par une décision définitive rendue par une juridiction |
gerecht », heeft de wetgever aldus beoogd in voldoende rechtszekerheid | internationale », le législateur a ainsi voulu préciser dans des |
biedende bewoordingen te bepalen ten aanzien van welke misdaden de | termes offrant une sécurité juridique suffisante les crimes pour |
vermelde negationistische gedragingen strafbaar zijn. De wetgever | lesquels les comportements négationnistes cités sont punissables. Le |
heeft op die manier het wettigheidsbeginsel in strafzaken in acht | législateur a donc voulu respecter le principe de légalité en matière |
willen nemen, dat voortvloeit uit de artikelen 12, tweede lid, en 14 van de Grondwet en artikel 7, lid 1, van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens en dat uitgaat van de idee dat de strafwet moet worden geformuleerd in bewoordingen op grond waarvan eenieder, op het ogenblik waarop hij een gedrag aanneemt, kan uitmaken of dat gedrag al dan niet strafbaar is. B.17.3. Rekening houdend met het feit dat de bestreden bepaling, vermits ze afbreuk doet aan de vrijheid van meningsuiting en een strafwet is, een restrictieve interpretatie behoeft, volgt uit hetgeen voorafgaat dat de door de wetgever gemaakte keuze om gebruik te maken van de in artikel 1, lid 4, van het kaderbesluit 2008/913/JBZ neergelegde mogelijkheid om de strafbaarstelling te beperken aan de hand van het criterium dat de beoogde misdaden « als dusdanig [zijn] vastgesteld door een eindbeslissing van een internationaal gerecht », niet zonder redelijke verantwoording is. B.18. De bestreden bepaling schendt aldus niet de artikelen 10, 11 en 22 van de Grondwet, in samenhang gelezen met de artikelen 8 en 14 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens. Het enige middel is niet gegrond. Om die redenen, het Hof verwerpt de beroepen. Aldus gewezen in het Nederlands, het Frans en het Duits, overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, op 14 januari 2021. De griffier, De voorzitter, P.-Y. Dutilleux | pénale qui découle des articles 12, alinéa 2, et 14 de la Constitution et de l'article 7, paragraphe 1, de la Convention européenne des droits de l'homme et qui procède de l'idée que la loi pénale doit être formulée en des termes qui permettent à chacun de savoir, au moment où il adopte un comportement, si celui-ci est punissable ou non. B.17.3. Compte tenu du fait que la disposition attaquée, en ce qu'elle porte atteinte à la liberté d'expression et en ce qu'elle est une loi pénale, appelle une interprétation restrictive, il ressort de ce qui précède que le choix opéré par le législateur de faire usage de la faculté offerte par l'article 1er, paragraphe 4, de la décision-cadre 2008/913/JAI de limiter l'incrimination sur la base du critère selon lequel les crimes visés doivent avoir été « établis comme tels par une décision définitive rendue par une juridiction internationale », n'est pas sans justification raisonnable. B.18. La disposition attaquée ne viole dès lors pas les articles 10, 11 et 22 de la Constitution, lus en combinaison avec les articles 8 et 14 de la Convention européenne des droits de l'homme. Le moyen unique n'est pas fondé. Par ces motifs, la Cour rejette les recours. Ainsi rendu en langue néerlandaise, en langue française et en langue allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle, le 14 janvier 2021. Le greffier, P.-Y. Dutilleux Le président, |
A. Alen | A. Alen |