Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 4/2021 van 14 januari 2021 Rolnummers 7229, 7278, 7283, 7302, 7303 en 7308 In zake : de beroepen tot gehele of gedeeltelijke vernietiging van artikel 115 van de wet van 5 mei 2019 « houdende diverse bepalingen in str Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters L. Lavrysen en F. Daoût, de rechters J.-(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 4/2021 van 14 januari 2021 Rolnummers 7229, 7278, 7283, 7302, 7303 en 7308 In zake : de beroepen tot gehele of gedeeltelijke vernietiging van artikel 115 van de wet van 5 mei 2019 « houdende diverse bepalingen in str Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters L. Lavrysen en F. Daoût, de rechters J.-(...) Extrait de l'arrêt n° 4/2021 du 14 janvier 2021 Numéros du rôle : 7229, 7278, 7283, 7302, 7303 et 7308 En cause : les recours en annulation totale ou partielle de l'article 115 de la loi du 5 mai 2019 « portant des dispositions diverses en ma La Cour constitutionnelle, composée des présidents L. Lavrysen et F. Daoût, des juges J.-P. Moer(...)
GRONDWETTELIJK HOF COUR CONSTITUTIONNELLE
Uittreksel uit arrest nr. 4/2021 van 14 januari 2021 Extrait de l'arrêt n° 4/2021 du 14 janvier 2021
Rolnummers 7229, 7278, 7283, 7302, 7303 en 7308 Numéros du rôle : 7229, 7278, 7283, 7302, 7303 et 7308
In zake : de beroepen tot gehele of gedeeltelijke vernietiging van En cause : les recours en annulation totale ou partielle de l'article
artikel 115 van de wet van 5 mei 2019 « houdende diverse bepalingen in 115 de la loi du 5 mai 2019 « portant des dispositions diverses en
strafzaken en inzake erediensten, en tot wijziging van de wet van 28 matière pénale et en matière de cultes, et modifiant la loi du 28 mai
mei 2002 betreffende de euthanasie en van het Sociaal Strafwetboek », 2002 relative à l'euthanasie et le Code pénal social », introduits par
ingesteld door Luc Lamine, door Alphonsius Mariën en door Serge Luc Lamine, par Alphonsius Mariën et par Serge Artunoff et autres.
Artunoff en anderen.
Het Grondwettelijk Hof, La Cour constitutionnelle,
samengesteld uit de voorzitters L. Lavrysen en F. Daoût, de rechters composée des présidents L. Lavrysen et F. Daoût, des juges J.-P.
J.-P. Moerman, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, T. Giet, R. Leysen, J. Moerman, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, T. Giet, R. Leysen, J.
Moerman, M. Pâques, Y. Kherbache en T. Detienne, en, overeenkomstig Moerman, M. Pâques, Y. Kherbache et T. Detienne, et, conformément à
artikel 60bis van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het l'article 60bis de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour
Grondwettelijk Hof, emeritus voorzitter A. Alen, bijgestaan door de constitutionnelle, du président émérite A. Alen, assistée du greffier
griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van emeritus voorzitter A. Alen, P.-Y. Dutilleux, présidée par le président émérite A. Alen,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de beroepen en rechtspleging I. Objet des recours et procédure
a. Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 10 juli a. Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le
2019 ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 11 10 juillet 2019 et parvenue au greffe le 11 juillet 2019, Luc Lamine a
juli 2019, heeft Luc Lamine beroep tot gehele of gedeeltelijke introduit un recours en annulation totale ou partielle de l'article
vernietiging ingesteld van artikel 115 van de wet van 5 mei 2019 « 115 de la loi du 5 mai 2019 « portant des dispositions diverses en
houdende diverse bepalingen in strafzaken en inzake erediensten, en
tot wijziging van de wet van 28 mei 2002 betreffende de euthanasie en matière pénale et en matière de cultes, et modifiant la loi du 28 mai
van het Sociaal Strafwetboek » (bekendgemaakt in het Belgisch 2002 relative à l'euthanasie et le Code pénal social » (publiée au
Staatsblad van 24 mei 2019). Moniteur belge du 24 mai 2019).
b. Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 7 november 2019 ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 12 november 2019, heeft Alphonsius Mariën beroep tot vernietiging ingesteld van dezelfde wetsbepaling. c. Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 13 november 2019 ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 14 november 2019, heeft Luc Lamine beroep tot vernietiging ingesteld van dezelfde wetsbepaling. d. Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 21 november 2019 ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 22 november 2019, heeft Luc Lamine beroep tot gehele of gedeeltelijke vernietiging ingesteld van dezelfde wetsbepaling. e. Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 21 b. Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 7 novembre 2019 et parvenue au greffe le 12 novembre 2019, Alphonsius Mariën a introduit un recours en annulation de la même disposition légale. c. Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 13 novembre 2019 et parvenue au greffe le 14 novembre 2019, Luc Lamine a introduit un recours en annulation de la même disposition légale. d. Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 21 novembre 2019 et parvenue au greffe le 22 novembre 2019, Luc Lamine a introduit un recours en annulation totale ou partielle de la même disposition légale.
november 2019 ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen e. Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le
op 22 november 2019, heeft Luc Lamine beroep tot gehele of 21 novembre 2019 et parvenue au greffe le 22 novembre 2019, Luc Lamine
gedeeltelijke vernietiging ingesteld van dezelfde wetsbepaling. a introduit un recours en annulation totale ou partielle de la même
f. Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 22 disposition légale.
november 2019 ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen f. Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le
op 26 november 2019, is beroep tot vernietiging van dezelfde 22 novembre 2019 et parvenue au greffe le 26 novembre 2019, un recours
wetsbepaling ingesteld door Serge Artunoff, Yalim Bogoz, Cengiz en annulation de la même disposition légale a été introduit par Serge
Demirci, Taniyel Dikranian, Yahni Harutyun, Mariam Nersessian, Kirikur Artunoff, Yalim Bogoz, Cengiz Demirci, Taniyel Dikranian, Yahni
Okmen, Peter Petrossian, Serco Proudian, Noebar Sipaan, Karen Harutyun, Mariam Nersessian, Kirikur Okmen, Peter Petrossian, Serco
Tadevosyan, Roza Tadevosyan en Nicolas Tavitian, bijgestaan en Proudian, Noebar Sipaan, Karen Tadevosyan, Roza Tadevosyan et Nicolas
vertegenwoordigd door Mr. E. Van Nuffel, advocaat bij de balie te Tavitian, assistés et représentés par Me E. Van Nuffel, avocat au
Brussel. barreau de Bruxelles.
Die zaken, ingeschreven onder de nummers 7229, 7278, 7283, 7302, 7303 Ces affaires, inscrites sous les numéros 7229, 7278, 7283, 7302, 7303
en 7308 van de rol van het Hof, werden samengevoegd. et 7308 du rôle de la Cour, ont été jointes.
(...) (...)
II. In rechte II. En droit
(...) (...)
Ten aanzien van de bestreden bepaling Quant à la disposition attaquée
B.1.1. Het bestreden artikel 115 van de wet van 5 mei 2019 « houdende B.1.1. L'article 115, attaqué, de la loi du 5 mai 2019 « portant des
diverse bepalingen in strafzaken en inzake erediensten, en tot dispositions diverses en matière pénale et en matière de cultes, et
wijziging van de wet van 28 mei 2002 betreffende de euthanasie en van modifiant la loi du 28 mai 2002 relative à l'euthanasie et le Code
het Sociaal Strafwetboek » heeft artikel 20 van de wet van 30 juli pénal social » a complété l'article 20 de la loi du 30 juillet 1981 «
1981 « tot bestraffing van bepaalde door racisme of xenofobie tendant à réprimer certains actes inspirés par le racisme ou la
ingegeven daden » aangevuld met een bepaling onder 5°, die luidt : xénophobie » par un 5° rédigé comme suit :
« Met gevangenisstraf van een maand tot een jaar en met een geldboete « Est puni d'un emprisonnement d'un mois à un an et d'une amende de
van vijftig euro tot duizend euro of met een van die straffen alleen cinquante euros à mille euros, ou de l'une de ces peines seulement :
wordt gestraft :
[...] [...]
5° hij die in een van de in artikel 444 van het Strafwetboek bedoelde 5° Quiconque, dans l'une des circonstances indiquées à l'article 444
omstandigheden, feiten overeenstemmend met een misdaad van genocide, du Code pénal, nie, minimise grossièrement, cherche à justifier ou
een misdaad tegen de mensheid of een oorlogsmisdaad zoals bedoeld in approuve des faits correspondant à un crime de génocide, à un crime
artikel 136quater van het Strafwetboek, en als dusdanig vastgesteld contre l'humanité ou à un crime de guerre tel que visé à l'article
door een eindbeslissing van een internationaal gerecht, ontkent, 136quater du Code pénal, établis comme tels par une décision
schromelijk minimaliseert, poogt te rechtvaardigen of goedkeurt, définitive rendue par une juridiction internationale, sachant ou
wetende of verondersteld zijnde te weten dat dit gedrag hetzij een devant savoir que ce comportement risque d'exposer soit une personne,
persoon, hetzij een groep, een gemeenschap of leden ervan zou kunnen soit un groupe, une communauté ou leurs membres, à la discrimination,
blootstellen aan discriminatie, haat of geweld wegens een van de à la haine ou à la violence, en raison de l'un des critères protégés
beschermde criteria of godsdienst, in de zin van artikel 1, lid 3, van ou de la religion, au sens de l'article 1er, § 3, de la décision-cadre
het kaderbesluit van de Raad van de Europese Unie van 28 november 2008 du Conseil de l'Union européenne du 28 novembre 2008 sur la lutte
betreffende de bestrijding van bepaalde vormen en uitingen van racisme contre certaines formes et manifestations de racisme et de xénophobie
en vreemdelingenhaat door middel van het strafrecht, en dit, zelfs au moyen du droit pénal, et ce, même en dehors des domaines visés à
buiten de in artikel 5 bedoelde domeinen ». l'article 5 ».
B.1.2. Met de bestreden bepaling beoogde de wetgever « enerzijds de B.1.2. Par la disposition attaquée, le législateur visait « d'une
omzetting in nationaal recht van de verplichtingen inzake de part, à transposer en droit interne les obligations relatives à la
bestraffing van het negationisme, als omschreven in kaderbesluit répression pénale du négationnisme contenues dans la décision-cadre
2008/913/JBZ van de Raad van de Europese Unie betreffende de 2008/913/JAI du Conseil de l'Union européenne sur la lutte contre
bestrijding van bepaalde vormen en uitingen van racisme en
vreemdelingenhaat door middel van het strafrecht. Anderzijds wordt de certaines formes et manifestations de racisme et de xénophobie au
uitvoering beoogd van het aanvullend Protocol van de Raad van Europa moyen du droit pénal. D'autre part, elle vise à mettre en oeuvre le
van 28 januari 2003 bij het Europees Verdrag betreffende de Protocole du Conseil de l'Europe du 28 janvier 2003 additionnel à la
computercriminaliteit van 23 november 2001, dat de staten die partij Convention européenne sur la cybercriminalité du 23 novembre 2001, qui
zijn verplicht bepaalde ' negationistische ' gedragingen in het oblige les Etats parties à incriminer en droit interne certains
nationaal recht strafbaar te stellen » (Parl. St., Kamer, 2018-2019, comportements ' négationnistes ' » (Doc. parl., Chambre, 2018-2019,
DOC 54-3515/001, p. 140). DOC 54-3515/001, p. 140).
B.1.3. Artikel 1 van het kaderbesluit 2008/913/JBZ van de Raad van 28 B.1.3. L'article 1er de la décision-cadre 2008/913/JAI du Conseil du
november 2008 « betreffende de bestrijding van bepaalde vormen en 28 novembre 2008 « sur la lutte contre certaines formes et
uitingen van racisme en vreemdelingenhaat door middel van het manifestations de racisme et de xénophobie au moyen du droit pénal »
strafrecht » (hierna : het kaderbesluit 2008/913/JBZ) bepaalt : (ci-après : la décision-cadre 2008/913/JAI) dispose :
« 1. Elke lidstaat neemt de nodige maatregelen om ervoor te zorgen dat « 1. Chaque Etat membre prend les mesures nécessaires pour faire en
de volgende opzettelijke gedragingen strafbaar worden gesteld : sorte que les actes intentionnels ci-après soient punissables :
[...] [...]
c) het publiekelijk vergoelijken, ontkennen of verregaand c) l'apologie, la négation ou la banalisation grossière publiques des
bagatelliseren van genocide, misdaden tegen de menselijkheid en crimes de génocide, crimes contre l'humanité et crimes de guerre, tels
oorlogsmisdaden in de zin van de artikelen 6, 7 en 8 van het Statuut que définis aux articles 6, 7 et 8 du Statut de la Cour pénale
van het Internationaal Strafhof, gericht tegen een groep personen, of internationale, visant un groupe de personnes ou un membre d'un tel
een lid van die groep, die op basis van ras, huidskleur, godsdienst, groupe défini par référence à la race, la couleur, la religion,
afstamming dan wel nationale of etnische afkomst wordt gedefinieerd l'ascendance ou l'origine nationale ou ethnique lorsque le
indien de gedraging van dien aard is dat zij het geweld of de haat comportement est exercé d'une manière qui risque d'inciter à la
tegen een dergelijke groep of een lid van een dergelijke groep dreigt violence ou à la haine à l'égard d'un groupe de personnes ou d'un
aan te wakkeren; membre d'un tel groupe;
[...] [...]
4. Elke lidstaat kan bij of na de vaststelling van het kaderbesluit 4. Tout Etat membre peut, lors de l'adoption de la présente
décision-cadre ou ultérieurement, faire une déclaration aux termes de
een verklaring afleggen dat hij het ontkennen of verregaand laquelle il ne rendra punissables la négation ou la banalisation
bagatelliseren van de in lid 1, onder c) en/of d), bedoelde misdrijven grossière des crimes visés au paragraphe 1, points c) et/ou d), que si
alleen strafbaar zal stellen indien de in deze leden bedoelde ces crimes ont été établis par une décision définitive rendue par une
misdrijven het voorwerp zijn van een eindbeslissing van een nationaal juridiction nationale de cet Etat membre et/ou une juridiction
gerecht van die lidstaat en/of van een internationaal gerecht, dan wel internationale ou par une décision définitive rendue par une
een eindbeslissing van een internationaal gerecht ». juridiction internationale seulement ».
B.1.4. Gebruik makend van de mogelijkheid die het voormelde artikel 1, B.1.4. Faisant usage de la faculté accordée aux Etats membres par
lid 4, van het kaderbesluit 2008/913/JBZ aan de lidstaten biedt, heeft l'article 1er, paragraphe 4, précité, de la décision-cadre
de wetgever het toepassingsgebied van de bestreden strafbepaling 2008/913/JAI, le législateur a limité le champ d'application de la
disposition pénale attaquée en retenant comme critère que les crimes
beperkt aan de hand van het criterium dat de misdaad van genocide, de de génocide, les crimes contre l'humanité ou les crimes de guerre
misdaad tegen de mensheid of de oorlogsmisdaad « als dusdanig [is] doivent avoir été « établis comme tels par une décision définitive
vastgesteld door een eindbeslissing van een internationaal gerecht ». rendue par une juridiction internationale ». Selon les travaux
Blijkens de parlementaire voorbereiding « verwijzen de termen ' préparatoires, « les termes ' juridiction internationale ' renvoient à
internationaal gerecht ' naar het Internationaal Strafhof of naar een la Cour pénale internationale ou à une juridiction pénale
internationaal straftribunaal opgericht bij beslissing van de internationale établie par décision du Conseil de sécurité des Nations
VN-Veiligheidsraad op grond van Hoofdstuk VII van het Handvest van de Unies, sur la base du Chapitre VII de la Charte des Nations unies »
Verenigde Naties » (Parl. St., Kamer, 2018-2019, DOC 54-3515/001, p. (Doc. parl., Chambre, 2018-2019, DOC 54-3515/001, p. 151).
151). In de parlementaire voorbereiding wordt inzake dat criterium benadrukt Les travaux préparatoires soulignent, en ce qui concerne ce critère,
« dat men het gepast heeft geacht om van dat criterium gebruik te « qu'il a été jugé opportun de recourir à ce critère, étant donné que
maken, omdat noch het kaderbesluit noch het aanvullend Protocol bij ni la décision-cadre, ni le Protocole additionnel à la Convention sur
het Verdrag betreffende de computercriminaliteit enige beperking la cybercriminalité, n'imposent de limitation quant à la portée
oplegt met betrekking tot de draagwijdte ratione temporis van het ratione temporis de l'infraction de négationnisme à insérer en droit
misdrijf negationisme in het nationale recht, afgezien van de interne, sauf à envisager de faire une déclaration conformément à
verklaring die kan worden afgelegd overeenkomstig artikel 1, § 4, van l'article 1er, § 4, de la décision-cadre, ce qui a été retenu en
het kaderbesluit, wat in casu in aanmerking werd genomen. l'espèce.
Teneinde geen onzekerheid te creëren over de toepassing in de tijd van Afin d'éviter les incertitudes sur l'application dans le temps des
de strafbepalingen waarvan de invoeging in de wet van 30 juli 1981 dispositions pénales qu'il est proposé d'insérer dans la loi du 30
wordt voorgesteld, wordt erin voorzien dat de nieuwe bepaling van juillet 1981, il est prévu que la disposition nouvelle s'appliquera
toepassing zal zijn op de feiten die als misdaden van genocide, aux faits qui ont été établis comme crimes de génocide, crimes contre
misdaden tegen de mensheid of oorlogsmisdaden zijn vastgesteld door l'humanité ou crimes de guerre par une décision définitive rendue par
een eindbeslissing van een internationaal gerecht » (ibid., p. 155). une juridiction internationale » (ibid., p. 155).
Ten aanzien van de omvang van de beroepen tot vernietiging Quant à l'étendue des recours en annulation
B.2.1. Het Hof moet de omvang van de beroepen tot vernietiging B.2.1. La Cour doit déterminer l'étendue des recours en annulation sur
vaststellen uitgaande van de inhoud van de verzoekschriften en in het la base du contenu des requêtes et en particulier sur la base de
bijzonder op basis van de uiteenzetting van de middelen. Het Hof l'exposé des moyens. La Cour limite son examen aux dispositions contre
beperkt zijn onderzoek tot de bepalingen waartegen middelen zijn lesquelles des moyens sont dirigés.
gericht. B.2.2. Uit de verzoekschriften in de zaken nrs. 7229, 7278, 7283 en B.2.2. Il ressort des requêtes dans les affaires nos 7229, 7278, 7283
7302, blijkt dat de middelen enkel betrekking hebben op de bestreden et 7302 que les moyens ne concernent la disposition attaquée qu'en ce
bepaling in zoverre het toepassingsgebied van de daarin voorgeschreven qu'elle limite le champ d'application de l'incrimination qu'elle
strafbaarstelling wordt beperkt aan de hand van het criterium dat de prévoit sur la base du critère selon lequel les crimes de génocide,
misdaad van genocide, de misdaad tegen de mensheid of de les crimes contre l'humanité ou les crimes de guerre doivent avoir été
oorlogsmisdaad « als dusdanig [is] vastgesteld door een eindbeslissing « établis comme tels par une décision définitive rendue par une
van een internationaal gerecht ». juridiction internationale ».
Uit het verzoekschrift en de uiteenzetting van het middel in de zaak
nr. 7308 blijkt dat de grieven van de verzoekende partijen in die zaak Il ressort de la requête et du moyen exposé dans l'affaire n° 7308 que
eveneens enkel betrekking hebben op de beperking van de les griefs des parties requérantes dans cette affaire portent aussi
strafbaarstelling tot de misdaden « als dusdanig vastgesteld door een uniquement sur la limitation de l'incrimination aux crimes « établis
eindbeslissing van een internationaal gerecht ». comme tels par une décision définitive rendue par une juridiction internationale ».
Daarenboven bekritiseert de verzoekende partij in de zaak nr. 7303 dat La partie requérante dans l'affaire n° 7303 critique en outre le fait
de bestreden bepaling « de geldboete niet koppelt aan de economische que la disposition attaquée « ne lie pas l'amende à la capacité
draagkracht van de schuldigen ». économique des personnes coupables ».
B.2.3. Het Hof beperkt zijn onderzoek bijgevolg in die mate. B.2.3. La Cour limite dès lors son examen dans cette mesure.
Ten aanzien van het belang Quant à l'intérêt
B.3. De Ministerraad betwist het belang van de verzoekende partijen. B.3. Le Conseil des ministres conteste l'intérêt des parties requérantes.
B.4. De Grondwet en de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het B.4. La Constitution et la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour
Grondwettelijk Hof vereisen dat elke natuurlijke persoon of constitutionnelle imposent à toute personne physique ou morale qui
rechtspersoon die een beroep tot vernietiging instelt, doet blijken introduit un recours en annulation de justifier d'un intérêt. Ne
van een belang. Van het vereiste belang doen slechts blijken de justifient de l'intérêt requis que les personnes dont la situation
personen wier situatie door de bestreden norm rechtstreeks en pourrait être affectée directement et défavorablement par la norme
ongunstig zou kunnen worden geraakt; bijgevolg is de actio popularis attaquée; il s'ensuit que l'action populaire n'est pas admissible.
niet toelaatbaar.
B.5.1. De verzoekende partij in de zaak nr. 7278 en de verzoekende B.5.1. La partie requérante dans l'affaire n° 7278 et la partie
partij in de zaken nrs. 7229, 7283, 7302 en 7303 leiden uit het enkele requérante dans les affaires nos 7229, 7283, 7302 et 7303 déduisent du
feit dat de bestreden bepaling in een vrijheidsberovende straf simple fait que la disposition attaquée prévoit une peine privative de
voorziet af dat zij beschikken over het rechtens vereiste belang. liberté qu'elles disposent de l'intérêt requis.
De verzoekende partij in de zaken nrs. 7229, 7283, 7302 en 7303 voegt Les parties requérantes dans les affaires nos 7229, 7283, 7302 en 7303
daaraan toe dat zij een eigen mening heeft over de Rwandese genocide, ajoutent qu'elles ont leur propre opinion sur le génocide rwandais et
en dat zij « de kans [wil] hebben deze genuanceerde mening, wanneer qu'elles veulent avoir l'opportunité « d'exprimer cette opinion
daartoe in een zeer bijzonder geval aanleiding zou kunnen zijn, te nuancée, s'il y avait lieu dans un cas très particulier, sans être
uiten zonder strafbaar te zijn op grond van de bestreden bepaling ». passibles de sanctions sur la base de la disposition attaquée ».
B.5.2. Zoals is vermeld in B.2.2, viseren de verzoekende partijen in B.5.2. Comme il a été dit en B.2.2, les parties requérantes dans les
de zaken nrs. 7229, 7278, 7283 en 7302 de bestreden bepaling enkel in affaires nos 7229, 7278, 7283 et 7302 visent la disposition attaquée
zoverre de strafbaarstelling van het ontkennen, schromelijk uniquement en ce que l'incrimination de l'acte de nier, de minimiser
minimaliseren, pogen te rechtvaardigen of goedkeuren van feiten grossièrement, de chercher à justifier ou d'approuver des faits
overeenstemmend met een misdaad van genocide, een misdaad tegen de correspondant à un crime de génocide, à un crime contre l'humanité ou
mensheid of een oorlogsmisdaad wordt beperkt tot de voormelde misdaden à un crime de guerre est limitée aux crimes précités qui ont été «
die « als dusdanig [zijn] vastgesteld door een eindbeslissing van een établis comme tels par une décision définitive rendue par une
internationaal gerecht ». Daarbij tonen zij evenwel niet aan in welk juridiction internationale ». A cet égard, elles ne démontrent
opzicht zij persoonlijk door de beperking van de strafbaarstelling cependant pas en quoi elles pourraient, à titre personnel, être
rechtstreeks en ongunstig zouden kunnen worden geraakt. affectées directement et défavorablement par la limitation de
l'incrimination.
Voorts bekritiseert de verzoekende partij in de zaak nr. 7303 dat de Par ailleurs, la partie requérante dans l'affaire n° 7303 critique le
bestreden bepaling « de geldboete niet koppelt aan de economische fait que la disposition attaquée « ne lie pas l'amende à la capacité
draagkracht van de schuldigen ». De verzoekende partij toont niet aan économique des personnes coupables ». La partie requérante ne démontre
dat zij daardoor rechtstreeks en ongunstig zou kunnen worden geraakt pas que cette absence de lien pourrait l'affecter directement et
en ter zake over een persoonlijk belang beschikt dat kan worden défavorablement ni qu'elle dispose en l'espèce d'un intérêt personnel
onderscheiden van het algemeen belang. qui ne se confond pas avec l'intérêt général.
Het feit dat de verzoekende partijen een wet afkeuren op grond van een Enfin, le fait que les parties requérantes désapprouvent une loi sur
persoonlijke, subjectieve appreciatie of op grond van de gevoelens die la base d'une appréciation personnelle subjective ou de sentiments que
deze wet bij hen oproepen, kan tot slot niet worden aangehouden ter cette loi suscite en elles ne saurait justifier leur intérêt aux
verantwoording van het rechtens vereiste belang. recours.
B.5.3. De beroepen in de zaken nrs. 7229, 7278, 7283, 7302 en 7303 B.5.3. Les recours dans les affaires nos 7229, 7278, 7283, 7302 et
zijn niet ontvankelijk bij gebrek aan belang. 7303 sont irrecevables, à défaut d'intérêt.
B.6.1. A l'appui de leur intérêt, les parties requérantes dans
B.6.1. De verzoekende partijen in de zaak nr. 7308 werpen ter staving l'affaire n° 7308 font valoir qu'elles sont d'origine arménienne et
van hun belang op dat zij van Armeense afkomst zijn en afstammelingen
van slachtoffers van de Armeense genocide. qu'elles descendent de victimes du génocide arménien.
B.6.2. De beperking, in de bestreden bepaling, van de daarin B.6.2. La limitation, par la disposition attaquée, de l'incrimination
voorgeschreven strafbaarstelling tot de misdaden die « als dusdanig qu'elle prévoit aux crimes qui ont été « établis comme tels par une
[zijn] vastgesteld door een eindbeslissing van een internationaal décision définitive rendue par une juridiction internationale » a pour
gerecht », heeft tot gevolg dat de Armeense genocide niet onder die effet que le génocide arménien est exclu de cette incrimination. Dans
strafbaarstelling ressorteert. Bijgevolg kunnen de verzoekende la mesure où elles descendent de victimes du génocide arménien, les
partijen, als afstammelingen van slachtoffers van de Armeense parties requérantes peuvent donc être affectées directement et
genocide, rechtstreeks en ongunstig in hun situatie worden geraakt défavorablement dans leur situation par la disposition attaquée et
door de bestreden bepaling en beschikken zij over het vereiste belang elles justifient d'un intérêt à demander l'annulation de cette
bij de vernietiging ervan. disposition.
B.6.3. Vermits de verzoekende partijen in die hoedanigheid blijk geven B.6.3. Dans la mesure où, en cette qualité, les parties requérantes
van het rechtens vereiste belang, dient niet te worden nagegaan of zij justifient de l'intérêt requis, il n'y a pas lieu de vérifier si elles
in de andere door hen aangevoerde hoedanigheid, namelijk als justifient également de l'intérêt requis dans l'autre qualité qu'elles
deelnemers aan de acties en de beslissingen van het Comité van invoquent, c'est-à-dire en ce qu'elles participent aux actions et aux
Armeniërs van België, eveneens over het vereiste belang beschikken. décisions du Comité des Arméniens de Belgique.
B.7. De Ministerraad betwist tot slot het belang van de tussenkomende B.7. Enfin, le Conseil des ministres conteste l'intérêt de la partie
partij in de zaak nr. 7308. intervenante dans l'affaire n° 7308.
B.8. Artikel 87, § 2, van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het B.8. L'article 87, § 2, de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la
Grondwettelijk Hof bepaalt : Cour constitutionnelle dispose :
« Wanneer het Grondwettelijk Hof uitspraak doet op beroepen tot « Lorsque la Cour constitutionnelle statue sur les recours en
vernietiging als bedoeld in artikel 1, kan ieder die van een belang annulation visés à l'article 1er, toute personne justifiant d'un
doet blijken, zijn opmerkingen in een memorie aan het Hof richten intérêt peut adresser ses observations dans un mémoire à la Cour dans
binnen dertig dagen na de bekendmaking voorgeschreven in artikel 74. les trente jours de la publication prescrite par l'article 74. Elle
Hij wordt daardoor geacht partij in het geding te zijn ». est, de ce fait, réputée partie au litige ».
Van een belang in de zin van die bepaling doet blijken de persoon die Justifie d'un intérêt au sens de cette disposition la personne qui
aantoont dat zijn situatie rechtstreeks kan worden geraakt door het montre que sa situation peut être directement affectée par l'arrêt que
arrest dat het Hof in verband met het beroep tot vernietiging dient te la Cour est appelée à rendre à propos du recours en annulation.
wijzen. B.9.1. Het Interfederaal Centrum voor gelijke kansen en bestrijding B.9.1. Le Centre interfédéral pour l'égalité des chances et la lutte
van discriminatie en racisme (hierna : UNIA) werd opgericht bij het contre le racisme et les discriminations (ci-après : UNIA) a été créé
samenwerkingsakkoord van 12 juni 2013 « tussen de federale overheid, par l'accord de coopération du 12 juin 2013 « entre l'autorité
de Gewesten en de Gemeenschappen voor de oprichting van het fédérale, les Régions et les Communautés visant à créer un Centre
interfederaal Centrum voor gelijke kansen en bestrijding van racisme interfédéral pour l'égalité des chances et la lutte contre le racisme
en discriminatie onder de vorm van een gemeenschappelijke instelling et les discriminations sous la forme d'une institution commune, au
zoals bedoeld in artikel 92bis van de bijzondere wet van 8 augustus sens de l'article 92bis de la loi spéciale de réformes
1980 », waarbij rechtspersoonlijkheid aan UNIA werd toegekend. institutionnelles du 8 août 1980 », qui a doté UNIA de la personnalité juridique.
Krachtens artikel 3 van dat samenwerkingsakkoord heeft UNIA als Conformément à l'article 3 de cet accord de coopération, UNIA a pour
opdracht « het bevorderen van de gelijkheid van kansen en omgaan met mission « de promouvoir l'égalité des chances prenant en considération
de diversiteit in onze samenleving en het bestrijden van elke vorm van la diversité dans notre société et de combattre toute forme de
discriminatie, onderscheid, uitsluiting, beperking, uitbuiting of discriminations, de distinction, d'exclusion, de restriction,
voorkeur op grond van : een zogenaamd ras, huidskleur, afkomst, d'exploitation ou de préférence fondée sur une prétendue race, la
nationaliteit, nationale of etnische afstamming, seksuele geaardheid, couleur de peau, l'ascendance, la nationalité, l'origine nationale ou
burgerlijke staat, sociale positie, geboorte, vermogen, leeftijd, het ethnique, l'orientation sexuelle, l'état civil, l'origine sociale, la
naissance, la fortune, l'âge, la conviction religieuse ou
geloof, levensbeschouwing, gezondheidstoestand, politieke overtuiging philosophique, l'état de santé, la conviction politique ou la
of syndicale overtuiging, handicap, fysieke of genetische eigenschap conviction syndicale, un handicap, une caractéristique physique ou
». Krachtens artikel 6, § 3, tweede lid, van dat samenwerkingsakkoord génétique ». Conformément à l'article 6, § 3, alinéa 2, de cet accord
is UNIA bevoegd om, binnen de perken van zijn opdrachten bepaald bij de coopération, UNIA est habilité à ester en justice, dans les limites
het voormelde artikel 3, in rechte op te treden in alle de ses missions définies à l'article 3, précité, dans tous les litiges
auxquels pourrait donner lieu, notamment, l'application de la loi du
rechtsgeschillen zoals bij de toepassing van de wet van 30 juli 1981 « 30 juillet 1981 « tendant à réprimer certains actes inspirés par le
tot bestraffing van bepaalde door racisme of xenofobie ingegeven daden ». racisme ou la xénophobie ».
B.9.2. De bestreden bepaling beoogt de uitbreiding van de voormelde B.9.2. La disposition attaquée tend à l'extension de la loi du 30
wet van 30 juli 1981 door te voorzien in de strafbaarstelling van het juillet 1981 précitée en ce qu'elle prévoit l'incrimination de l'acte
ontkennen, schromelijk minimaliseren, pogen te rechtvaardigen of de nier, de minimiser grossièrement, de chercher à justifier ou
goedkeuren van een misdaad van genocide, een misdaad tegen de mensheid d'approuver des faits correspondant à un crime de génocide, à un crime
of een oorlogsmisdaad. UNIA ondersteunt de grieven van de verzoekende contre l'humanité ou à un crime de guerre. UNIA appuie les griefs des
partijen in de zaak nr. 7308, met name dat de bestreden bepaling op parties requérantes dans l'affaire n° 7308 selon lesquels la
discriminerende wijze afbreuk doet aan het recht op eerbiediging van disposition attaquée porte une atteinte discriminatoire au droit au
het privéleven in zoverre die strafbaarstelling wordt beperkt tot de respect de la vie privée dans la mesure où cette incrimination est
voormelde misdaden die « als dusdanig [zijn] vastgesteld door een limitée aux crimes précités qui ont été « établis comme tels par une
eindbeslissing van een internationaal gerecht ». décision définitive rendue par une juridiction internationale ».
B.9.3. De bestreden bepaling kan bijgevolg de opdracht van UNIA en het B.9.3. La disposition attaquée peut donc affecter la mission d'UNIA et
collectief belang dat zij verdedigt, raken. Zij beschikt dus over het l'intérêt collectif qu'il défend. Il justifie donc de l'intérêt
vereiste belang. requis.
Ten gronde Quant au fond
B.10. In hun enig middel voeren de verzoekende partijen aan dat de B.10. Les parties requérantes prennent un moyen unique de la
bestreden bepaling de artikelen 10, 11 en 22 van de Grondwet en de violation, par la disposition attaquée, des articles 10, 11 et 22 de
artikelen 8 en 14 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens la Constitution et des articles 8 et 14 de la Convention européenne
des droits de l'homme, en ce que cette disposition limite
schendt, in zoverre de daarin neergelegde strafbaarstelling inzake het l'incrimination qu'elle prévoit de l'acte de nier, de minimiser
ontkennen, schromelijk minimaliseren, pogen te rechtvaardigen of grossièrement, de chercher à justifier ou d'approuver des faits
goedkeuren van feiten overeenstemmend met een misdaad van genocide, correspondant à un crime de génocide, à un crime contre l'humanité et
een misdaad tegen de mensheid of een oorlogsmisdaad wordt beperkt aan à un crime de guerre sur la base du critère selon lequel ces crimes
de hand van het criterium dat die misdaad « als dusdanig [is] doivent avoir été « établis comme tels par une décision définitive
vastgesteld door een eindbeslissing van een internationaal gerecht ». rendue par une juridiction internationale ».
De bestreden bepaling zou aldus een ongerechtvaardigd verschil in La disposition attaquée ferait ainsi naître une différence de
behandeling instellen tussen de slachtoffers van misdaden die zijn traitement injustifiée entre les victimes de crimes établis comme tels
vastgesteld door een eindbeslissing van een internationaal gerecht en par une décision définitive rendue par une juridiction internationale
de slachtoffers van misdaden die niet aldus zijn vastgesteld, doordat et les victimes de crimes non établis comme tels, dans la mesure où
enkel de eerstgenoemde misdaden ressorteren onder de bescherming van seuls les crimes de la première catégorie relèvent de la protection
de wet tegen haatdragend discours. offerte par la loi contre les discours haineux.
B.11.1. De artikelen 10 en 11 van de Grondwet hebben een algemene B.11.1. Les articles 10 et 11 de la Constitution ont une portée
draagwijdte. Zij verbieden elke discriminatie, ongeacht de oorsprong générale. Ils interdisent toute discrimination, quelle qu'en soit
ervan : de grondwettelijke regels van de gelijkheid en van de l'origine : les règles constitutionnelles de l'égalité et de la
niet-discriminatie zijn toepasselijk ten aanzien van alle rechten en non-discrimination sont applicables à l'égard de tous les droits et de
alle vrijheden, met inbegrip van die welke voortvloeien uit toutes les libertés, en ce compris ceux résultant des conventions
internationale verdragen die België binden. internationales liant la Belgique.
B.11.2. Het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie sluit niet B.11.2. Le principe d'égalité et de non-discrimination n'exclut pas
uit dat een verschil in behandeling tussen categorieën van personen qu'une différence de traitement soit établie entre des catégories de
wordt ingesteld, voor zover dat verschil op een objectief criterium personnes, pour autant qu'elle repose sur un critère objectif et
berust en het redelijk verantwoord is. qu'elle soit raisonnablement justifiée.
Het bestaan van een dergelijke verantwoording moet worden beoordeeld L'existence d'une telle justification doit s'apprécier en tenant
rekening houdend met het doel en de gevolgen van de betwiste maatregel compte du but et des effets de la mesure critiquée ainsi que de la
en met de aard van de ter zake geldende beginselen; het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie is geschonden wanneer vaststaat dat er geen redelijk verband van evenredigheid bestaat tussen de aangewende middelen en het beoogde doel. B.12. Het behoort in beginsel tot de beoordelingsbevoegdheid van de wetgever om vast te stellen welk gedrag een strafrechtelijke sanctie verdient, zij het dat de door hem gemaakte keuzes op dat vlak redelijkerwijze moeten worden verantwoord. Die beoordelingsbevoegdheid van de wetgever is evenwel aan beperkingen onderworpen wanneer de Belgische Staat zich internationaalrechtelijk ertoe heeft verbonden een bepaald gedrag strafbaar te stellen. B.13.1. Het recht op de eerbiediging van het privéleven, zoals het nature des principes en cause; le principe d'égalité et de non-discrimination est violé lorsqu'il est établi qu'il n'existe pas de rapport raisonnable de proportionnalité entre les moyens employés et le but visé. B.12. Il relève en principe du pouvoir d'appréciation du législateur de déterminer quel comportement mérite une sanction pénale, étant entendu que les choix qu'il opère dans ce domaine doivent être raisonnablement justifiés. Ce pouvoir d'appréciation du législateur est toutefois soumis à des restrictions lorsque l'Etat belge s'est engagé sur le plan international à punir un comportement déterminé. B.13.1. Le droit au respect de la vie privée, tel qu'il est garanti
wordt gewaarborgd bij artikel 22 van de Grondwet en artikel 8 van het par l'article 22 de la Constitution et par l'article 8 de la
Europees Verdrag voor de rechten van de mens, beoogt in wezen de Convention européenne des droits de l'homme, a pour but essentiel de
personen te beschermen tegen inmengingen in hun privéleven. protéger les personnes contre des ingérences dans leur vie privée.
Les dispositions précitées n'excluent pas l'ingérence d'une autorité
De voormelde bepalingen sluiten een overheidsinmenging in de publique dans l'exercice de ce droit, mais exigent que cette ingérence
uitoefening van dat recht niet uit, maar vereisen dat in die inmenging soit prévue par une disposition législative suffisamment précise,
wordt voorzien door een voldoende precieze wettelijke bepaling, dat qu'elle réponde à un besoin social impérieux et qu'elle soit
zij beantwoordt aan een dwingende maatschappelijke behoefte en dat zij proportionnée à l'objectif légitime qu'elle poursuit. Ces dispositions
evenredig is met de daarmee nagestreefde wettige doelstelling. Die engendrent de surcroît l'obligation positive pour l'autorité publique
bepalingen houden voor de overheid bovendien de positieve verplichting de prendre des mesures qui assurent le respect effectif de la vie
in om maatregelen te nemen die een daadwerkelijke eerbiediging van het
privéleven verzekeren, ook in de sfeer van de onderlinge verhoudingen privée, aussi dans la sphère des relations entre les individus (CEDH,
tussen individuen (EHRM, 27 oktober 1994, Kroon e.a. t. Nederland, § 27 octobre 1994, Kroon et autres c. Pays-Bas, § 31).
31). B.13.2. Zowel de etnische identiteit als de reputatie van voorouders B.13.2. Tant l'identité ethnique que la réputation d'ancêtres peuvent,
kunnen, in welbepaalde omstandigheden, het privéleven en de identiteit dans certaines circonstances, relever de la vie privée et de
van een persoon raken en aldus onder het toepassingsgebied van artikel l'identité d'une personne et, dès lors, du champ d'application de
8 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens ressorteren l'article 8 de la Convention européenne des droits de l'homme (CEDH,
(EHRM, grote kamer, 15 maart 2012, Aksu t. Turkije, §§ 58-61 en 81; 21 grande chambre, 15 mars 2012, Aksu c. Turquie, §§ 58-61 et 81; 21
november 2013, Putistin t. Oekraïne, §§ 33 en 36-41; 11 maart 2014, novembre 2013, Putistin c. Ukraine, §§ 33 et 36-41; 11 mars 2014,
Jelsevar e.a. t. Slovenië, § 37; 9 december 2014, Dzhugashvili t. Jelsevar e.a. c. Slovénie, § 37; 9 décembre 2014, Dzhugashvili c.
Rusland, §§ 26-35; grote kamer, 15 oktober 2015, Perinçek t. Russie, §§ 26-35; grande chambre, 15 octobre 2015, Perinçek c. Suisse,
Zwitserland, §§ 200-203 en 227). §§ 200-203 et 227).
Aldus heeft het Europees Hof voor de Rechten van de Mens erkend dat La Cour européenne des droits de l'homme a ainsi admis que le droit
het recht van de Armeniërs op de eerbiediging van hun waardigheid en des Arméniens au respect de leur dignité et de celle de leurs
die van hun voorouders, met inbegrip van de eerbiediging van hun ancêtres, y compris au respect de leur identité bâtie autour de l'idée
identiteit die is opgebouwd rond het besef dat hun gemeenschap het que leur communauté a été victime d'un génocide, est protégé par
slachtoffer is geweest van een genocide, beschermd wordt door artikel
8 van het Europees Verdrag wat het recht op de eerbiediging van het l'article 8 de la Convention européenne, en ce qui concerne le droit
privéleven betreft (EHRM, grote kamer, 15 oktober 2015, Perinçek t. au respect de la vie privée (CEDH, grande chambre, 15 octobre 2015,
Zwitserland, § 227). Perinçek c. Suisse, § 227).
B.13.3. De bestreden bepaling, die voorziet in de strafbaarstelling B.13.3. La disposition attaquée, qui prévoit l'incrimination de l'acte
van het ontkennen, schromelijk minimaliseren, pogen te rechtvaardigen de nier, de minimiser grossièrement, de chercher à justifier ou
of goedkeuren van feiten overeenstemmend met een misdaad van een d'approuver des faits correspondant à un crime de génocide, à un crime
genocide, een misdaad tegen de mensheid of een oorlogsmisdaad, strekt contre l'humanité ou à un crime de guerre, vise notamment à protéger
mede ter bescherming van het door artikel 8 van het Europees Verdrag le droit au respect de la vie privée garanti par l'article 8 de la
voor de rechten van de mens gewaarborgde recht op de eerbiediging van Convention européenne des droits de l'homme, dont relève le droit à
het privéleven, waartoe het recht op een identiteit behoort. une identité.
B.14.1. Door het uiten van welbepaalde meningen strafbaar te stellen, B.14.1. En rendant punissable la manifestation de certaines opinions,
beperkt de bestreden bepaling evenwel de vrijheid van meningsuiting, la disposition attaquée limite toutefois la liberté d'expression
die bij artikel 19 van de Grondwet en artikel 10 van het Europees garantie par l'article 19 de la Constitution et par l'article 10 de la
Verdrag voor de rechten van de mens is gewaarborgd. Convention européenne des droits de l'homme.
B.14.2. De in die artikelen gewaarborgde vrijheid van meningsuiting is B.14.2. La liberté d'expression consacrée par ces articles constitue
een van de pijlers van een democratische samenleving. Zij geldt niet l'un des fondements essentiels d'une société démocratique. Elle vaut
alleen voor de « informatie » of de « ideeën » die gunstig worden non seulement pour les « informations » ou « idées » accueillies avec
onthaald of die als onschuldig of onverschillig worden beschouwd, maar faveur ou considérées comme inoffensives ou indifférentes, mais aussi
ook voor die welke de Staat of een of andere groep van de bevolking « pour celles qui « choquent, inquiètent ou heurtent » l'Etat ou une
schokken, verontrusten of kwetsen ». Zo willen het het pluralisme, de fraction de la population. Ainsi le veulent le pluralisme, la
verdraagzaamheid en de geest van openheid, zonder welke er geen tolérance et l'esprit d'ouverture sans lesquels il n'est pas de
democratische samenleving kan bestaan (EHRM, 7 december 1976, société démocratique (CEDH, 7 décembre 1976, Handyside c. Royaume-Uni,
Handyside t. Verenigd Koninkrijk, § 49; 23 september 1998, Lehideux en § 49; 23 septembre 1998, Lehideux et Isorni c. France, § 55; 28
Isorni t. Frankrijk, § 55; 28 september 1999, Öztürk t. Turkije, § 64; septembre 1999, Öztürk c. Turquie, § 64; grande chambre, 13 juillet
grote kamer, 13 juli 2012, Mouvement Raëlien suisse t. Zwitserland, § 2012, Mouvement Raëlien suisse c. Suisse, § 48).
48). B.14.3. Niettemin brengt de uitoefening van de vrijheid van B.14.3. Ainsi qu'il ressort des termes de l'article 10, paragraphe 2,
meningsuiting, zoals blijkt uit de bewoordingen van artikel 10, lid 2, de la Convention européenne des droits de l'homme, l'exercice de la
van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens, bepaalde liberté d'expression implique néanmoins certaines obligations et
plichten en verantwoordelijkheden met zich mee (EHRM, 4 december 2003, responsabilités (CEDH, 4 décembre 2003, Gündüz c. Turquie, § 37),
Gündüz t. Turkije, § 37), onder meer de principiële plicht bepaalde notamment le devoir de principe de ne pas franchir certaines limites «
grenzen « die meer bepaald de bescherming van de goede naam en de tenant notamment à la protection de la réputation et aux droits
rechten van anderen nastreven » niet te overschrijden (EHRM, 24 d'autrui » (CEDH, 24 février 1997, De Haes et Gijsels c. Belgique, §
februari 1997, De Haes en Gijsels t. België, § 37; 21 januari 1999, 37; 21 janvier 1999, Fressoz et Roire c. France, § 45; 15 juillet
Fressoz en Roire t. Frankrijk, § 45; 15 juli 2003, Ernst e.a. t. 2003, Ernst e.a. c. Belgique, § 92). La liberté d'expression peut, en
België, § 92). De vrijheid van meningsuiting kan, krachtens artikel
10, lid 2, van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens, onder vertu de l'article 10, paragraphe 2, de la Convention européenne des
bepaalde voorwaarden worden onderworpen aan formaliteiten, droits de l'homme, être soumise, sous certaines conditions, à
voorwaarden, beperkingen of sancties, met het oog op, onder meer, de certaines formalités, conditions, restrictions ou sanctions, en vue,
bescherming van de goede naam of de rechten van anderen. De notamment, de la protection de la réputation ou des droits d'autrui.
uitzonderingen waarmee zij gepaard gaat, dienen echter « eng te worden Les exceptions dont elle est assortie appellent toutefois « une
geïnterpreteerd, en de noodzaak om haar te beperken moet op interprétation étroite, et le besoin de la restreindre doit se trouver
overtuigende wijze worden aangetoond » (EHRM, grote kamer, 20 oktober établi de manière convaincante » (CEDH, grande chambre, 20 octobre
2015, Pentikäinen t. Finland, § 87). 2015, Pentikäinen c. Finlande, § 87).
Artikel 19 van de Grondwet verbiedt dat de vrijheid van meningsuiting L'article 19 de la Constitution interdit que la liberté d'expression
aan preventieve beperkingen wordt onderworpen, maar niet dat soit soumise à des restrictions préventives, mais non que les
misdrijven die ter gelegenheid van het gebruikmaken van die vrijheid worden gepleegd, worden bestraft. In onderhavig geval stelt de bestreden bepaling geen preventieve maatregelen vast, maar de strafbaarstelling van reeds gedane uitspraken. B.15.1. Wanneer het recht op eerbiediging van het privéleven in conflict dreigt te komen met de vrijheid van meningsuiting, dient een billijk evenwicht te worden gevonden tussen die rechten en vrijheden, die gelijke bescherming verdienen. De wetgever beschikt over een appreciatiemarge bij de uitwerking van een wettelijke regeling die de eerbiediging van het privéleven verzekert in de sfeer van de onderlinge verhoudingen tussen individuen. Er zijn immers infractions qui sont commises à l'occasion de la mise en oeuvre de cette liberté soient sanctionnées. Toutefois, en l'espèce, la disposition attaquée prévoit non pas des mesures préventives, mais une incrimination de propos déjà tenus. B.15.1. Lorsque le droit au respect de la vie privée risque d'entrer en conflit avec la liberté d'expression, il convient de ménager un juste équilibre entre ces droits et libertés, qui méritent une protection équivalente. Le législateur dispose d'une marge d'appréciation lorsqu'il élabore un régime légal qui assure le respect de la vie privée dans la sphère des relations entre les individus. Il
verschillende manieren om de eerbiediging van het privéleven te existe en effet plusieurs manières différentes d'assurer le respect de
verzekeren en de aard van de verplichting hangt af van het specifieke la vie privée et la nature de l'obligation dépend de l'aspect
aspect van het privéleven dat in het geding is. In dezelfde zin spécifique de la vie privée qui se trouve en cause. Dans le même sens,
beschikt de wetgever over een appreciatiemarge bij het beoordelen of le législateur dispose d'une marge d'appréciation pour juger de la
en in welke mate een inmenging in de vrijheid van meningsuiting nécessité et de l'ampleur d'une ingérence dans la liberté d'expression
noodzakelijk is (EHRM, grote kamer, 7 februari 2012, Von Hannover t. (CEDH, grande chambre, 7 février 2012, Von Hannover c. Allemagne, §§
Duitsland, §§ 104-107; grote kamer, 15 oktober 2015, Perinçek t. Zwitserland, § 198). 104-107; grande chambre, 15 octobre 2015, Perinçek c. Suisse, § 198).
Die appreciatiemarge van de wetgever is evenwel niet onbegrensd : Cette marge d'appréciation du législateur n'est toutefois pas
opdat een wettelijke regeling verenigbaar is met het recht op illimitée : pour apprécier si une règle législative est compatible
eerbiediging van het privéleven, moet worden nagegaan of de wetgever avec le droit au respect de la vie privée, il convient de vérifier si
een billijk evenwicht heeft gevonden tussen alle rechten en belangen le législateur a ménagé un juste équilibre entre tous les droits et
die in het geding zijn. Zulks vereist dat de wetgever niet alleen een intérêts en cause. Pour cela, il ne suffit pas que le législateur
afweging maakt tussen de belangen van het individu tegenover de ménage un équilibre entre les intérêts concurrents de l'individu et de
samenleving in haar geheel, maar tevens tussen de tegenstrijdige la société dans son ensemble; il doit également ménager un équilibre
belangen van de betrokken personen (EHRM, 6 juli 2010, Backlund t. entre les intérêts contradictoires des personnes concernées (CEDH, 6
Finland, § 46; 15 januari 2013, Laakso t. Finland, § 46; 29 januari juillet 2010, Backlund c. Finlande, § 46; 15 janvier 2013, Laakso c.
2013, Röman t. Finland, § 51). Het Europees Hof voor de Rechten van de Finlande, § 46; 29 janvier 2013, Röman c. Finlande, § 51). La Cour
européenne des droits de l'homme accorde toutefois un large pouvoir
Mens kent aan de Staten evenwel een ruime beoordelingsbevoegdheid toe d'appréciation aux Etats lorsqu'il s'agit de ménager un équilibre
wanneer een afweging moet worden gemaakt tussen tegenstrijdige door entre des intérêts contradictoires protégés par la Convention
het Europees Verdrag beschermde belangen (EHRM, 18 januari 2011, MGN européenne (CEDH, 18 janvier 2011, MGN Limited c. Royaume Uni, § 142;
Limited t. Verenigd Koninkrijk, § 142; 10 januari 2013, Ashby Donald 10 janvier 2013, Ashby Donald et autres c. France, § 40; 13 février
en anderen t. Frankrijk, § 40; 13 februari 2020, Sanofi Pasteur t. 2020, Sanofi Pasteur c. France, § 57).
Frankrijk, § 57). B.15.2. Specifiek wat de strafbaarstelling van negationistische B.15.2. Sur la question spécifique de l'incrimination de comportements
gedragingen betreft, verduidelijkt het Europees Hof voor de Rechten négationnistes, la Cour européenne des droits de l'homme précise que,
van de Mens dat bij die belangenafweging rekening moet worden gehouden pour mettre les intérêts en balance, il faut tenir compte de la nature
met de aard van de verklaringen die de betwiste meningsuiting des déclarations tenues dans le cadre des propos contestés, des
aanneemt, de geografische en historische achtergrond waarin de contextes géographique et historique dans lesquels est opérée la
beperking van de vrije meningsuiting plaatsvindt, de mate waarin de restriction à la liberté d'expression, de la mesure dans laquelle les
betwiste meningsuiting de rechten van de betrokkenen raakt, het al dan propos ont heurté les droits des intéressés, de l'existence ou non
niet bestaan van consensus tussen de lidstaten over de noodzaak om d'un consensus parmi les Etats membres quant à la nécessité de
gebruik te maken van strafsancties ten aanzien van uitlatingen van die recourir à des sanctions pénales à l'égard de propos de cette nature,
aard, het bestaan van internationaalrechtelijke bepalingen in die à l'existence de règles de droit international en la matière et de la
materie en de zwaarte van de inmenging in de vrijheid van gravité de l'ingérence dans la liberté d'expression (CEDH, grande
meningsuiting (EHRM, grote kamer, 15 oktober 2015, Perinçek t. chambre, 15 octobre 2015, Perinçek c. Suisse, § 228).
Zwitserland, § 228). B.16. Het Hof dient te onderzoeken of de bestreden bepaling, in B.16. La Cour doit examiner si la disposition attaquée, en ce qu'elle
zoverre de daarin neergelegde strafbaarstelling inzake het ontkennen, limite l'incrimination qu'elle prévoit de l'acte de nier, de minimiser
schromelijk minimaliseren, pogen te rechtvaardigen of goedkeuren van grossièrement, de chercher à justifier ou d'approuver des crimes de
misdaden van genocide, misdaden tegen de mensheid of oorlogsmisdaden génocide, des crimes contre l'humanité ou des crimes de guerre à des
wordt beperkt tot misdaden die « als dusdanig [zijn] vastgesteld door crimes qui ont été « établis comme tels par une décision définitive
een eindbeslissing van een internationaal gerecht », bestaanbaar is rendue par une juridiction internationale », est compatible avec les
met de door de verzoekende partijen aangehaalde grondwets- en dispositions constitutionnelles et conventionnelles, citées par les
verdragsbepalingen die het recht op eerbiediging van het privéleven parties requérantes, qui garantissent le droit au respect de la vie
waarborgen, ermee rekening houdend dat die strafbepaling de vrijheid privée, compte tenu de ce que cette disposition pénale limite la
van meningsuiting beperkt. liberté d'expression.
B.17.1. Met het strafbaar stellen, bij de bestreden bepaling, van het B.17.1. En incriminant, dans la disposition attaquée, l'acte de nier,
ontkennen, schromelijk minimaliseren, pogen te rechtvaardigen of de minimiser grossièrement, de chercher à justifier ou d'approuver des
goedkeuren van feiten overeenstemmend met een misdaad van genocide, faits correspondant à un crime de génocide, à un crime contre
een misdaad tegen de mensheid of een oorlogsmisdaad, heeft de wetgever l'humanité ou à un crime de guerre, le législateur a mis en oeuvre
uitvoering gegeven aan de Europese verplichting die is neergelegd in l'obligation européenne contenue dans l'article 1er, paragraphe 1, de
artikel 1, lid 1, van het kaderbesluit 2008/913/JBZ. la décision-cadre 2008/913/JAI.
Artikel 1, lid 4, van dat kaderbesluit laat de lidstaten toe de L'article 1er, paragraphe 4, de cette décision-cadre permet aux Etats
strafbepaling inzake « het ontkennen of verregaand bagatelliseren » membres de limiter la disposition pénale relative à « la négation ou
van de bedoelde misdrijven te beperken aan de hand van het criterium [à]la banalisation grossière » des crimes visés, selon que ces crimes
dat die misdrijven « het voorwerp zijn van een eindbeslissing van een « ont été établis par une décision définitive rendue par une
nationaal gerecht van die lidstaat en/of van een internationaal juridiction nationale de cet Etat membre et/ou une juridiction
gerecht, dan wel een eindbeslissing van een internationaal gerecht ». internationale ou par une décision définitive rendue par une
Artikel 7 van het kaderbesluit bepaalt voorts dat het kaderbesluit en juridiction internationale seulement ». L'article 7 de la
de uitvoering ervan door de lidstaten geen schending kan inhouden van décision-cadre prévoit en outre que la décision-cadre et sa mise en
de vrijheid van meningsuiting. oeuvre par les Etats membres ne peuvent emporter une violation de la
liberté d'expression.
B.17.2. Uit de parlementaire voorbereiding blijkt dat de wetgever het B.17.2. Il ressort des travaux préparatoires que le législateur a jugé
gepast heeft geacht gebruik te maken van dat criterium, « omdat noch opportun de recourir à ce critère, « étant donné que ni la
het kaderbesluit noch het aanvullend Protocol bij het Verdrag décision-cadre, ni le Protocole additionnel à la Convention sur la
betreffende de computercriminaliteit enige beperking oplegt met cybercriminalité, n'imposent de limitation quant à la portée ratione
betrekking tot de draagwijdte ratione temporis van het misdrijf temporis de l'infraction de négationnisme à insérer en droit interne »
negationisme in het nationale recht » (Parl. St., Kamer, 2018-2019, DOC 54-3515/001, p. 155). (Doc. parl., Chambre, 2018-2019, DOC 54-3515/001, p. 155).
Door de bestreden strafbepaling te beperken tot misdaden « als En limitant la disposition pénale attaquée aux crimes « établis comme
dusdanig vastgesteld door een eindbeslissing van een internationaal tels par une décision définitive rendue par une juridiction
gerecht », heeft de wetgever aldus beoogd in voldoende rechtszekerheid internationale », le législateur a ainsi voulu préciser dans des
biedende bewoordingen te bepalen ten aanzien van welke misdaden de termes offrant une sécurité juridique suffisante les crimes pour
vermelde negationistische gedragingen strafbaar zijn. De wetgever lesquels les comportements négationnistes cités sont punissables. Le
heeft op die manier het wettigheidsbeginsel in strafzaken in acht législateur a donc voulu respecter le principe de légalité en matière
willen nemen, dat voortvloeit uit de artikelen 12, tweede lid, en 14 van de Grondwet en artikel 7, lid 1, van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens en dat uitgaat van de idee dat de strafwet moet worden geformuleerd in bewoordingen op grond waarvan eenieder, op het ogenblik waarop hij een gedrag aanneemt, kan uitmaken of dat gedrag al dan niet strafbaar is. B.17.3. Rekening houdend met het feit dat de bestreden bepaling, vermits ze afbreuk doet aan de vrijheid van meningsuiting en een strafwet is, een restrictieve interpretatie behoeft, volgt uit hetgeen voorafgaat dat de door de wetgever gemaakte keuze om gebruik te maken van de in artikel 1, lid 4, van het kaderbesluit 2008/913/JBZ neergelegde mogelijkheid om de strafbaarstelling te beperken aan de hand van het criterium dat de beoogde misdaden « als dusdanig [zijn] vastgesteld door een eindbeslissing van een internationaal gerecht », niet zonder redelijke verantwoording is. B.18. De bestreden bepaling schendt aldus niet de artikelen 10, 11 en 22 van de Grondwet, in samenhang gelezen met de artikelen 8 en 14 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens. Het enige middel is niet gegrond. Om die redenen, het Hof verwerpt de beroepen. Aldus gewezen in het Nederlands, het Frans en het Duits, overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, op 14 januari 2021. De griffier, De voorzitter, P.-Y. Dutilleux pénale qui découle des articles 12, alinéa 2, et 14 de la Constitution et de l'article 7, paragraphe 1, de la Convention européenne des droits de l'homme et qui procède de l'idée que la loi pénale doit être formulée en des termes qui permettent à chacun de savoir, au moment où il adopte un comportement, si celui-ci est punissable ou non. B.17.3. Compte tenu du fait que la disposition attaquée, en ce qu'elle porte atteinte à la liberté d'expression et en ce qu'elle est une loi pénale, appelle une interprétation restrictive, il ressort de ce qui précède que le choix opéré par le législateur de faire usage de la faculté offerte par l'article 1er, paragraphe 4, de la décision-cadre 2008/913/JAI de limiter l'incrimination sur la base du critère selon lequel les crimes visés doivent avoir été « établis comme tels par une décision définitive rendue par une juridiction internationale », n'est pas sans justification raisonnable. B.18. La disposition attaquée ne viole dès lors pas les articles 10, 11 et 22 de la Constitution, lus en combinaison avec les articles 8 et 14 de la Convention européenne des droits de l'homme. Le moyen unique n'est pas fondé. Par ces motifs, la Cour rejette les recours. Ainsi rendu en langue néerlandaise, en langue française et en langue allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle, le 14 janvier 2021. Le greffier, P.-Y. Dutilleux Le président,
A. Alen A. Alen
^