← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 84/2020 van 18 juni 2020 Rolnummer 7045 In zake : de prejudiciële
vraag betreffende artikel 632bis van het Gerechtelijk Wetboek, gesteld door de familierechtbank van de
Rechtbank van eerste aanleg Namen, afdeling Nam Het Grondwettelijk Hof, samengesteld
uit de voorzitters F. Daoût en A. Alen, en de rechters J.-P(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 84/2020 van 18 juni 2020 Rolnummer 7045 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 632bis van het Gerechtelijk Wetboek, gesteld door de familierechtbank van de Rechtbank van eerste aanleg Namen, afdeling Nam Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters F. Daoût en A. Alen, en de rechters J.-P(...) | Extrait de l'arrêt n° 84/2020 du 18 juin 2020 Numéro du rôle : 7045 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 632bis du Code judiciaire, posée par le tribunal de la famille du Tribunal de première instance de Namur, division N La Cour constitutionnelle, composée des présidents F. Daoût et A. Alen, et des juges J.-P. Moerm(...) |
---|---|
GRONDWETTELIJK HOF | COUR CONSTITUTIONNELLE |
Uittreksel uit arrest nr. 84/2020 van 18 juni 2020 | Extrait de l'arrêt n° 84/2020 du 18 juin 2020 |
Rolnummer 7045 | Numéro du rôle : 7045 |
In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 632bis van het | En cause : la question préjudicielle relative à l'article 632bis du |
Gerechtelijk Wetboek, gesteld door de familierechtbank van de | Code judiciaire, posée par le tribunal de la famille du Tribunal de |
Rechtbank van eerste aanleg Namen, afdeling Namen. | première instance de Namur, division Namur. |
Het Grondwettelijk Hof, | La Cour constitutionnelle, |
samengesteld uit de voorzitters F. Daoût en A. Alen, en de rechters | composée des présidents F. Daoût et A. Alen, et des juges J.-P. |
J.-P. Moerman, T. Merckx-Van Goey, R. Leysen, M. Pâques en Y. | Moerman, T. Merckx-Van Goey, R. Leysen, M. Pâques et Y. Kherbache, |
Kherbache, bijgestaan door de griffier F. Meersschaut, onder | assistée du greffier F. Meersschaut, présidée par le président F. |
voorzitterschap van voorzitter F. Daoût, | Daoût, |
wijst na beraad het volgende arrest : | après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : |
I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging | I. Objet de la question préjudicielle et procédure |
Bij vonnis van 7 november 2018, waarvan de expeditie ter griffie van | Par jugement du 7 novembre 2018, dont l'expédition est parvenue au |
het Hof is ingekomen op 20 november 2018, heeft de familierechtbank | greffe de la Cour le 20 novembre 2018, le tribunal de la famille du |
van de Rechtbank van eerste aanleg Namen, afdeling Namen, de volgende | Tribunal de première instance de Namur, division Namur, a posé la |
prejudiciële vraag gesteld : | question préjudicielle suivante : |
« Schendt artikel 632bis van het Gerechtelijk Wetboek, in zoverre het | « L'article 632bis du Code judiciaire, en ce qu'il désigne comme étant |
de familierechtbank die zitting houdt ten zetel van het hof van beroep | le juge compétent en matière d'apatridie le tribunal de la famille qui |
in wiens rechtsgebied de verzoeker zijn woonplaats of zijn | est établi au siège de la Cour d'appel dans le ressort duquel le |
verblijfplaats heeft, als de bevoegde rechter inzake staatloosheid | demandeur a son domicile ou sa résidence, ne viole-t-il pas notamment |
aanwijst, met name de artikelen 10 en 11 van de Grondwet (waarbij meer | les articles 10 et 11 de la Constitution (comparaison étant faite |
bepaald een vergelijking wordt gemaakt met het criterium van | |
territoriale bevoegdheid inzake nationaliteit), al dan niet in | notamment avec le critère de compétence territoriale en matière de |
samenhang gelezen met andere, supranationale wetsbepalingen zoals het | nationalité), combinés ou non avec d'autres dispositions légales |
Europees Verdrag voor de rechten van de mens en onder meer artikel 6, | supranationales telle la Convention européenne des droits de l'homme |
in zoverre het het recht op toegang tot een rechter, in de hiervoor | et notamment l'article 6, en ce qu'il limiterait aussi de manière non |
beschreven feitelijke en juridische context, ook op een | objective le droit d'accès à un juge, dans le contexte factuel et |
niet-objectieve wijze zou beperken ? ». | juridique ci-avant décrit ? ». |
(...) | (...) |
III. In rechte | III. En droit |
(...) | (...) |
B.1.1. De prejudiciële vraag heeft betrekking op artikel 632bis van | B.1.1. La question préjudicielle porte sur l'article 632bis du Code |
het Gerechtelijk Wetboek, dat bepaalt : | judiciaire, qui dispose : |
« Procedures tot erkenning van de status van staatloze behoren tot de | « Les procédures de reconnaissance du statut d'apatride sont de la |
bevoegdheid van de familierechtbank die zitting houdt ter zetel van | compétence du tribunal de la famille qui est établi au siège de la |
het hof van beroep in wiens rechtsgebied de verzoeker zijn woonplaats | Cour d'appel dans le ressort duquel le demandeur a son domicile ou sa |
of zijn verblijfplaats heeft of, bij gebreke daarvan, waar de | résidence ou, à défaut, le demandeur est présent. Toutefois, lorsque |
verzoeker zich bevindt. Wanneer evenwel de procedure in het Duits | la procédure est en langue allemande, le Tribunal de la famille |
wordt gevoerd, is alleen de familierechtbank van Eupen bevoegd ». | d'Eupen est seul compétent ». |
B.1.2. Die bepaling werd in het Gerechtelijk Wetboek ingevoegd bij | B.1.2. Cette disposition a été insérée dans le Code judiciaire par |
artikel 78 van de wet van 6 juli 2017 « houdende vereenvoudiging, | l'article 78 de la loi du 6 juillet 2017 « portant simplification, |
harmonisering, informatisering en modernisering van bepalingen van | harmonisation, informatisation et modernisation de dispositions de |
burgerlijk recht en van burgerlijk procesrecht alsook van het | droit civil et de procédure civile ainsi que du notariat, et portant |
notariaat, en houdende diverse bepalingen inzake justitie ». | diverses mesures en matière de justice ». |
B.2.1. Het Hof wordt verzocht om de bestaanbaarheid te onderzoeken van | B.2.1. La Cour est invitée à examiner la compatibilité de la |
de in het geding zijnde bepaling met de artikelen 10 en 11 van de | disposition en cause avec les articles 10 et 11 de la Constitution, |
Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 6 van het Europees Verdrag | lus en combinaison avec l'article 6 de la Convention européenne des |
voor de rechten van de mens, in zoverre zij het recht op toegang tot | droits de l'homme, en ce qu'elle limiterait le droit d'accès à un juge |
een rechter van de personen die een vordering tot erkenning van de | des personnes qui introduisent une demande de reconnaissance du statut |
status van staatloze instellen, zou beperken door die personen te | d'apatride en imposant à celles-ci d'introduire leur demande auprès du |
verplichten hun vordering in te stellen bij de familierechtbank die | tribunal de la famille établi au siège de la cour d'appel dans le |
zitting houdt ten zetel van het hof van beroep in wiens rechtsgebied | |
zij hun woonplaats of hun verblijfplaats hebben. Naar gelang van hun | ressort duquel elles ont leur domicile ou leur résidence. En fonction |
woonplaats of hun verblijfplaats zouden bepaalde verzoekers aldus | du lieu de leur domicile ou de leur résidence, certains demandeurs |
worden gedwongen om een grotere verplaatsing te maken dan indien zij | seraient ainsi contraints d'effectuer un déplacement plus grand que |
hun vordering konden instellen bij de familierechtbank die | s'ils pouvaient introduire leur demande auprès du tribunal de la |
territoriaal bevoegd is voor die plaats. | famille territorialement compétent pour ce lieu. |
B.2.2. Artikel 6, lid 1, van het Europees Verdrag voor de rechten van | B.2.2. L'article 6, paragraphe 1, de la Convention européenne des |
de mens houdt een recht in op toegang tot de bevoegde rechter. Dat | droits de l'homme comprend un droit d'accès au juge compétent. Ce |
recht is eveneens vastgelegd in artikel 13 van de Grondwet en moet met | droit est également consacré par l'article 13 de la Constitution et |
inachtneming van de artikelen 10 en 11 van de Grondwet aan eenieder | doit être garanti à chacun dans le respect des articles 10 et 11 de la |
worden gewaarborgd. | Constitution. |
B.3.1. De toetsing van wetskrachtige normen aan de artikelen 10 en 11 | B.3.1. Le contrôle des normes législatives au regard des articles 10 |
van de Grondwet die aan het Hof is toevertrouwd, vereist dat de | et 11 de la Constitution qui est confié à la Cour exige que la |
categorie van personen wier discriminatie wordt aangevoerd, het | catégorie de personnes dont la discrimination est alléguée fasse |
voorwerp uitmaakt van een relevante vergelijking met een andere | l'objet d'une comparaison pertinente avec une autre catégorie. En |
categorie. Te dezen alludeert de verwijzende rechter op het « | l'espèce, le juge a quo fait allusion au « critère de compétence |
criterium van territoriale bevoegdheid inzake nationaliteit ». | territoriale en matière de nationalité ». |
B.3.2. De Ministerraad is van mening dat de personen die een verzoek | B.3.2. Le Conseil des ministres estime que les personnes qui ont |
tot verkrijging van de Belgische nationaliteit hebben ingediend en de | introduit une demande d'acquisition de la nationalité belge et les |
personen die een verzoek tot erkenning van de status van staatloze | personnes qui ont introduit une demande de reconnaissance du statut |
hebben ingediend, geen vergelijkbare categorieën van personen zijn. | d'apatride ne sont pas des catégories de personnes comparables. |
B.3.3. Wanneer het Hof wordt verzocht, in antwoord op een prejudiciële | B.3.3. Lorsque, pour répondre à une question préjudicielle, la Cour |
vraag, uitspraak te doen over de bestaanbaarheid van een wetsbepaling | est invitée à se prononcer sur la compatibilité d'une disposition |
met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in samenhang gelezen met grondrechten, heeft de vraag betrekking op de grondwettigheid van een verschil in behandeling tussen, enerzijds, de personen die het slachtoffer zijn van de schending van die grondrechten en, anderzijds, de personen die die rechten genieten, en moeten bijgevolg die twee categorieën van personen worden vergeleken. B.3.4. Om de prejudiciële vraag te beantwoorden, volstaat het te onderzoeken of de in het geding zijnde bepaling bestaanbaar is met het recht op toegang tot de rechter dat aan alle rechtzoekenden wordt gewaarborgd. B.4.1. In de memorie van toelichting met betrekking tot de voormelde | législative avec les articles 10 et 11 de la Constitution, combinés avec des droits fondamentaux, la question porte sur la constitutionnalité d'une différence de traitement entre, d'une part, les personnes qui sont victimes d'une violation de ces droits fondamentaux et, d'autre part, les personnes qui jouissent de ces droits, et ces deux catégories de personnes doivent dès lors être comparées. B.3.4. Il suffit, pour répondre à la question préjudicielle, d'examiner si la disposition en cause est compatible avec le droit d'accès au juge, garanti à l'ensemble des justiciables. |
wet van 6 juli 2017 staat te lezen : | B.4.1. L'exposé des motifs relatif à la loi du 6 juillet 2017 précitée |
« Er bestaat tot op heden geen specifieke administratieve procedure | indique : « Il n'existe pas à ce jour de procédure administrative spécifique |
voor de erkenning van de status van staatloze, met als gevolg dat die | pour la reconnaissance du statut d'apatride, avec pour conséquence que |
aangelegenheid ressorteert onder de familiale rechtscolleges, | cette matière est du ressort des juridictions familiales, en vertu de |
overeenkomstig artikel 572bis, 1° van het Gerechtelijk Wetboek, zoals | l'article 572bis, 1°, du Code judiciaire tel que modifié par l'article |
gewijzigd op grond van artikel 70 van dit ontwerp van wet. | 70 de ce projet de loi. |
In het regeerakkoord (DOC 54K0020/001, 168) is voorzien in het | L'accord de gouvernement (DOC 54K0020/001, 168) prévoit de centraliser |
centraliseren van deze geschillen, met het oog op de specialisatie van | ce contentieux en vue de la spécialisation des magistrats concernés et |
de betrokken magistraten en de afhandeling van deze dossiers binnen | du traitement de ces dossiers dans un délai raisonnable » (Doc. parl., |
een redelijke termijn » (Parl. St., Kamer, 2016-2017, DOC 54-2259/001, | Chambre, 2016-2017, DOC 54-2259/001, p. 78). |
p. 78). B.4.2. In de door het Hoog Commissariaat voor de Vluchtelingen van de | B.4.2. Les principes directeurs relatifs à l'apatridie, édictés par le |
Verenigde Naties uitgevaardigde leidende beginselen met betrekking tot | |
staatloosheid wordt het aannemen van gecentraliseerde procedures tot | Haut Commissariat des Nations Unies pour les réfugiés, recommandent |
erkenning van de hoedanigheid van staatloze aanbevolen, « in zoverre | l'adoption de procédures centralisées de reconnaissance de la qualité |
zij meer kans hebben om de rijksambtenaren die belast zijn met de | d'apatride, « dans la mesure où elles ont plus de chances de doter peu |
vaststelling van de status, geleidelijk te voorzien van de | à peu les agents de l'Etat chargés de la détermination du statut des |
noodzakelijke competenties » (UNHCR, Principes directeurs relatifs à | compétences nécessaires » (U.N.H.C.R., Principes directeurs relatifs à |
l'apatridie n° 2, 5 april 2012, punt 11). | l'apatridie n° 2, 5 avril 2012, point 11). |
In haar rapport over « staatloosheid in België », dat in 2012 is | Dans son rapport sur « l'état des lieux de l'apatridie en Belgique », |
gepubliceerd, beveelt dezelfde instelling de « opleiding van | publié en 2012, la même institution recommande « la formation des |
ambtenaren en beoefenaars van juridische beroepen die bij de | agents et des professionnels de la justice intervenant dans la |
vaststelling [van staatloosheid] betrokken zijn », aan (HCR, | détermination de l'apatridie » (H.C.R., Rapport succinct, Bruxelles, |
Samenvatting, Brussel, oktober 2012, p. 103). | Octobre 2012, p. 65). |
B.5.1. De behandeling van de vorderingen tot erkenning van de status | B.5.1. Le traitement des demandes de reconnaissance du statut |
van staatloze vereist, van de magistraten van de zetel en van het | d'apatride requièrent, de la part des magistrats du siège et du |
parket, specifieke kennis en gericht onderzoek, met name in het | parquet, des connaissances spécifiques et des recherches pointues, |
internationaal recht en in de buitenlandse wetgevingen. Het is | notamment en droit international et dans les législations étrangères. |
bijgevolg wenselijk dat die magistraten een aangepaste opleiding en | Il est dès lors indiqué que ces magistrats puissent bénéficier d'une |
documentaire ondersteuning kunnen genieten. | formation et d'un support documentaire adaptés. |
Daarenboven verantwoordt het aantal vorderingen met betrekking tot die | Par ailleurs, le nombre de demandes relevant de ce contentieux ne |
geschillen niet dat speciaal daartoe opgeleide en gedocumenteerde | justifie pas que des magistrats spécialement formés et documentés en |
magistraten worden aangewezen binnen elke familierechtbank. | la matière soient désignés au sein de chaque tribunal de la famille. |
B.5.2. Door te beslissen om de vorderingen tot erkenning van de status | B.5.2. En décidant de rassembler les demandes de reconnaissance du |
van staatloze samen te brengen bij één familierechtbank binnen het | statut d'apatride au sein d'un seul tribunal de la famille dans le |
rechtsgebied van elk hof van beroep van het land, heeft de wetgever een maatregel genomen die, gelet op het nagestreefde doel, niet zonder redelijke verantwoording is. B.5.3. Ten slotte brengt de in het geding zijnde bepaling geen onevenredige gevolgen voor de betrokken rechtzoekenden met zich mee. In de regel vereisen de procedures tot erkenning van de status van staatloze geen groot aantal verplaatsingen naar het bevoegde rechtscollege. De familierechtbanken die zitting houden ten zetel van elk hof van beroep, zijn in beginsel bereikbaar met het openbaar vervoer en de afstand die, vanuit eender welke plaats binnen het rechtsgebied van het hof van beroep, moet worden afgelegd om zich ernaar te begeven teneinde de procedure in te stellen, kan niet als buitensporig worden beschouwd. Daaruit vloeit voort dat, hoewel het juist is dat het instellen van de vordering bij de familierechtbank die bevoegd is voor zijn woonplaats of zijn verblijfplaats, de verzoeker bepaalde voordelen zou bieden, de keuze van de wetgever voor een andere territoriaal bevoegde rechtbank geen onevenredige aantasting van het recht van de verzoeker op toegang tot een rechter vormt. B.6. De vraag dient ontkennend te worden beantwoord. | ressort de chaque cour d'appel du pays, le législateur a pris une mesure qui n'est pas sans justification raisonnable, eu égard à l'objectif poursuivi. B.5.3. Enfin, la disposition en cause n'entraîne pas des conséquences disproportionnées pour les justiciables concernés. En règle générale, les procédures en reconnaissance du statut d'apatride ne requièrent pas un nombre élevé de déplacements auprès de la juridiction compétente. Les tribunaux de la famille établis au siège de chaque cour d'appel sont en principe accessibles par les transports en commun et la distance à parcourir pour s'y rendre en vue de diligenter la procédure, au départ de n'importe quel lieu situé dans le ressort de la cour d'appel, ne saurait être jugée excessive. Il en résulte que, s'il est exact que l'introduction de la demande devant le tribunal de la famille compétent pour le lieu de son domicile ou de sa résidence présenterait certains avantages pour le demandeur, le choix, fait par le législateur, d'un autre tribunal territorialement compétent ne constitue pas une atteinte disproportionnée au droit du demandeur d'accéder à un juge. B.6. La question appelle une réponse négative. |
Om die redenen, | Par ces motifs, |
het Hof | la Cour |
zegt voor recht : | dit pour droit : |
Artikel 632bis van het Gerechtelijk Wetboek, in zoverre het de | L'article 632bis du Code judiciaire, en ce qu'il désigne comme étant |
familierechtbank die zitting houdt ten zetel van het hof van beroep in | le tribunal compétent pour les procédures de reconnaissance du statut |
wiens rechtsgebied de verzoeker zijn woonplaats of zijn verblijfplaats | d'apatride le tribunal de la famille établi au siège de la cour |
heeft of, bij gebreke daarvan, in wiens rechtsgebied hij zich bevindt, | d'appel dans le ressort duquel le demandeur a son domicile ou sa |
aanwijst als de rechtbank die bevoegd is voor de procedures tot | résidence ou, à défaut, dans le ressort duquel il est présent, ne |
erkenning van de status van staatloze, schendt niet de artikelen 10 en | viole pas les articles 10 et 11 de la Constitution, lus en combinaison |
11 van de Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen met artikel 6 van | |
het Europees Verdrag voor de rechten van de mens. | ou non avec l'article 6 de la Convention européenne des droits de |
Aldus gewezen in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig artikel | l'homme. Ainsi rendu en langue française et en langue néerlandaise, |
65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, | conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur |
op 18 juni 2020. | la Cour constitutionnelle, le 18 juin 2020. |
De griffier, De voorzitter, | Le greffier, Le président, |
F. Meersschaut F. Daoût | F. Meersschaut F. Daoût |