← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 135/2018 van 11 oktober 2018 Rolnummer 6744 In zake : de
prejudiciële vraag betreffende artikel 851 van het Gerechtelijk Wetboek, gesteld door de Rechtbank van
Koophandel te Luik, afdeling Luik. Het Grondwettelijk samengesteld uit de voorzitters
F. Daoût en A. Alen, en de rechters L. Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P(...)"
| Uittreksel uit arrest nr. 135/2018 van 11 oktober 2018 Rolnummer 6744 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 851 van het Gerechtelijk Wetboek, gesteld door de Rechtbank van Koophandel te Luik, afdeling Luik. Het Grondwettelijk samengesteld uit de voorzitters F. Daoût en A. Alen, en de rechters L. Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P(...) | Extrait de l'arrêt n° 135/2018 du 11 octobre 2018 Numéro du rôle : 6744 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 851 du Code judiciaire, posée par le Tribunal de commerce de Liège, division Liège. La Cour constitutionnelle composée des présidents F. Daoût et A. Alen, et des juges L. Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman,(...) |
|---|---|
| GRONDWETTELIJK HOF | COUR CONSTITUTIONNELLE |
| Uittreksel uit arrest nr. 135/2018 van 11 oktober 2018 | Extrait de l'arrêt n° 135/2018 du 11 octobre 2018 |
| Rolnummer 6744 | Numéro du rôle : 6744 |
| In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 851 van het | En cause : la question préjudicielle relative à l'article 851 du Code |
| Gerechtelijk Wetboek, gesteld door de Rechtbank van Koophandel te | judiciaire, posée par le Tribunal de commerce de Liège, division |
| Luik, afdeling Luik. | Liège. |
| Het Grondwettelijk Hof, | La Cour constitutionnelle, |
| samengesteld uit de voorzitters F. Daoût en A. Alen, en de rechters L. | composée des présidents F. Daoût et A. Alen, et des juges L. Lavrysen, |
| Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, T. Merckx-Van Goey, | J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, T. Merckx-Van Goey, P. |
| P. Nihoul, T. Giet en R. Leysen, bijgestaan door de griffier F. | Nihoul, T. Giet et R. Leysen, assistée du greffier F. Meersschaut, |
| Meersschaut, onder voorzitterschap van voorzitter F. Daoût, | présidée par le président F. Daoût, |
| wijst na beraad het volgende arrest : | après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : |
| I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging | I. Objet de la question préjudicielle et procédure |
| Bij vonnis van 6 oktober 2017 in zake G.J. en M.B. tegen de vof « | Par jugement du 6 octobre 2017 en cause de G.J. et M.B. contre la SNC |
| Groupinvest-Liège » in vereffening en anderen, waarvan de expeditie | « Groupinvest-Liège » en liquidation et autres, dont l'expédition est |
| ter griffie van het Hof is ingekomen op 16 oktober 2017, heeft de | parvenue au greffe de la Cour le 16 octobre 2017, le Tribunal de |
| Rechtbank van Koophandel te Luik, afdeling Luik, de volgende | commerce de Liège, division Liège, a posé la question préjudicielle |
| prejudiciële vraag gesteld : | suivante : |
| « Schendt artikel 851 van het Gerechtelijk Wetboek de grondwettelijke | « L'article 851 du Code judiciaire viole-t-il les principes |
| beginselen van gelijkheid en niet-discriminatie in zoverre het tot | constitutionnels d'égalité et de non-discrimination en ce qu'il a pour |
| gevolg heeft dat het een Belgische verweerder die tegenover een | conséquence de traiter différemment un défendeur belge opposé à un |
| buitenlandse eiser staat en een Belgische verweerder die tegenover een | demandeur étranger et un défendeur belge opposé à un demandeur belge, |
| in het buitenland gevestigde Belgische eiser staat die in België niet | établi à l'étranger, qui ne dispose en Belgique d'aucun bien ni |
| over enig goed noch vermogen beschikt, zodat de Belgische verweerder | patrimoine, de sorte que le défendeur belge ne dispose d'aucune |
| geen enkele waarborg heeft dat die eiser het hoofd zal kunnen bieden | garantie que ce demandeur pourra faire face à une condamnation |
| aan een tegen hem uitgesproken veroordeling, verschillend behandelt ? ». | prononcée contre lui ? ». |
| (...) | (...) |
| III. In rechte | III. En droit |
| (...) | (...) |
| Ten aanzien van de in het geding zijnde bepaling en de context ervan | Quant à la disposition en cause et à son contexte |
| B.1. Artikel 851 van het Gerechtelijk Wetboek bepaalt : | B.1. L'article 851 du Code judiciaire dispose : |
| « Behalve wanneer Staten bij verdrag hebben bedongen dat hun | « Sauf le cas de conventions par lesquelles des Etats auraient stipulé |
| onderdanen ontslagen zijn van borgstelling ter voldoening aan het | pour leurs ressortissants la dispense de la caution judicatum solvi, |
| vonnis, zijn alle vreemdelingen als hoofdeiser of tussenkomende partij | tous étrangers, demandeurs principaux ou intervenants, sont tenus, si |
| gehouden, indien de Belgische verweerder het vóór enige exceptie | le défendeur belge le requiert avant toute exception, de fournir |
| vordert, borg te stellen voor de betaling van de uit het geding | caution, de payer les frais et dommages-intérêts résultant du procès, |
| voortvloeiende kosten en schadevergoedingen waarin zij kunnen worden | auxquels ils peuvent être condamnés. Le défendeur peut requérir que |
| verwezen. De verweerder kan borgstelling vorderen, zelfs voor het | caution soit fournie, même pour la première fois, en cause d'appel, |
| eerst in hoger beroep, indien hij aldaar gedaagd wordt ». | s'il est intimé ». |
| Die bepaling dient in samenhang te worden gelezen met artikel 852 van | Cette disposition doit être lue conjointement avec l'article 852 du |
| het Gerechtelijk Wetboek, dat bepaalt : | Code judiciaire qui dispose : |
| « Het vonnis waarbij borgstelling wordt bevolen, bepaalt tot welk | « Le jugement qui ordonne la caution fixe la somme jusqu'à concurrence |
| beloop dit zal geschieden. Het kan de borg ook door enige andere | |
| zekerheid vervangen. De eiser wordt ontslagen van het stellen van de | de laquelle elle est fournie. Il peut aussi remplacer la caution par |
| gevorderde zekerheid, indien hij de bepaalde som in consignatie geeft, | toute autre sûreté. Le demandeur est dispensé de fournir la sûreté |
| indien hij aantoont dat zijn onroerende goederen in België voldoende | demandée s'il consigne la somme fixée, s'il justifie que ses immeubles |
| zijn om die som daaraan te verhalen of indien hij een pand geeft | situés en Belgique sont suffisants pour en répondre ou s'il fournit un |
| overeenkomstig artikel 2041 van het Burgerlijk Wetboek. In de loop van | gage conformément à l'article 2041 du Code civil. Au cours de |
| het geding kan de rechtbank, op verzoek van een partij, het bedrag van | l'instance, à la demande d'une partie, le tribunal peut modifier |
| de som of de aard van de verstrekte zekerheid wijzigen ». | l'importance de la somme ou la nature de la sûreté fournie ». |
| Die bepalingen maken deel uit van de eerste afdeling « Exceptie van | Ces dispositions font partie de la section première « Exception de la |
| borgstelling van de eisende vreemdeling » van hoofdstuk VII van het | caution de l'étranger demandeur » du chapitre VII du Code judiciaire « |
| Gerechtelijk Wetboek « Excepties ». | Les exceptions ». |
| B.2.1. De parlementaire voorbereiding van het Gerechtelijk Wetboek vermeldt : | B.2.1. Les travaux préparatoires du Code judiciaire mentionnent : |
| « De exceptie van de zekerheidstelling van de eisende vreemdeling | |
| (art. 851 en 852) werd behouden, ten minste ten opzichte van de landen | « L'exception de la caution de l'étranger demandeur (art. 851 et 852) |
| waarmee we geen verdrag hebben. Deze zekerheidstelling is overigens | a été maintenue, tout au moins à l'égard des pays avec lesquels nous |
| vereist in de meeste van onze onmiddellijke buurlanden en zelfs landen | n'avons pas conclu de traité. Cette caution est d'ailleurs exigée par |
| la plupart de nos voisins immédiats et même des pays tels que le | |
| als Canada hebben ze instandgehouden. | Canada l'ont maintenue. |
| De voorgestelde tekst maakt een soepele toepassing mogelijk : artikel | |
| 852 stelt dat de eiser er kan van vrijgesteld worden een zekerheid te | Le texte proposé permet une application très souple : l'article 852 |
| stellen wanneer hij laat blijken dat zijn onroerende goederen die hij | prévoit que le demandeur peut être dispensé de fournir une sûreté |
| in België bezit voldoende zijn om de kosten van het geding te dekken. | lorsqu'il justifie que ses immeubles, situés en Belgique, sont |
| De zekerheidstelling heeft tot doel de betaling te verzekeren van de | suffisants pour répondre des frais du procès. La caution a pour but de |
| gerechtskosten die de verweerder zal moeten maken om zijn verdediging | garantir le paiement des frais de justice que le défendeur devra |
| te verzekeren. Zij kan niet worden gelast wanneer de rechtspleging | exposer pour assurer sa défense. Elle ne peut pas être ordonnée |
| geen kosten met zich brengt » (Memorie van toelichting bij het ontwerp | lorsque la procédure ne comporte pas de frais » (Exposé des motifs du |
| van wet houdende het Gerechtelijk Wetboek, Parl. St., Senaat, | projet de loi contenant le Code judiciaire, Doc. parl., Sénat, |
| 1963-1964, nr. 60, p. 206 (verslag Van Reepinghen)). | 1963-1964, n° 60, p. 206, (rapport Van Reepinghen)). |
| B.2.2. In antwoord op een parlementaire vraag heeft de minister van | B.2.2. En réponse à une question parlementaire, le ministre de la |
| Justitie uiteengezet : | Justice a exposé : |
| « De ratio legis van deze bepaling bestaat in het vermijden dat een | « La ratio legis de cette disposition est d'éviter qu'un étranger |
| door een Belgische rechter tot schadevergoeding veroordeelde | condamné à des dommages-intérêts par un juge belge échappe à |
| vreemdeling aan de uitvoering van het vonnis zou ontsnappen omdat hij | |
| verdwijnt zonder dat men zijn spoor kan volgen, omdat hij geen voor | l'exécution du jugement parce qu'il disparaît sans que l'on puisse |
| beslag vatbare goederen in België bezit of omdat de wet van zijn land | suivre sa trace, parce qu'il n'a pas de biens saisissables en Belgique |
| de in België uitgesproken vonnissen niet erkent (zie Rouard, P., « | ou parce que la loi de son pays ne reconnaît pas les jugements rendus |
| Traité élémentaire de droit judiciaire privé », III, Brussel, | en Belgique (voir Rouard, P., Traité élémentaire de droit judiciaire |
| Bruylant, 1977, nr. 513). | privé, III, Bruxelles, Bruylant, 1977, n° 513). |
| Het komt mij niet toe mij in de plaats te stellen van de hoven en | Il ne m'appartient pas de me substituer aux cours et tribunaux pour |
| rechtbanken om te oordelen of voornoemde bepaling al dan niet | apprécier si la disposition précitée est ou non compatible avec la |
| verenigbaar is met het Europees Verdrag voor de rechten van de mens. | Convention européenne des droits de l'homme. On peut cependant |
| Het valt evenwel op te merken dat de rechtsleer (zie onder meer L. | observer que la doctrine (L. Walleyn, note sub tribunal de Bruxelles, |
| Walleyn, [noot] sub rechtbank van Brussel, 25 september 1996, | 25 septembre 1996, « Tijdschrift voor Vreemdelingenrecht », 1996, pp. |
| Tijdschrift voor Vreemdelingenrecht, 1996, blz. 374-375 en aangehaalde | 374-375 et références citées) est d'avis que l'imposition d'une |
| referenties) van mening is dat het opleggen van een borgsom de artikelen 6 en 14 van voornoemd verdrag schendt. | caution est contraire aux articles 6 à 14 de la convention précitée. |
| Een aantal argumenten pleiten overigens voor de opheffing van | Un certain nombre d'arguments plaident par ailleurs en faveur de |
| artikelen 851 en 852 (dat de toepassingsmodaliteiten van artikel 851 | l'abrogation des articles 851 et 852 (qui précise les modalités |
| nader bepaalt) van het Gerechtelijk Wetboek : | d'application de l'article 851) du Code judiciaire : |
| 1. Voornoemd artikel 851 en de talrijke internationale verdragen | 1. L'article 851 précité et les nombreuses conventions internationales |
| waarbij België partij is roepen een discriminatie in het leven tussen | auxquelles la Belgique est partie génèrent une discrimination entre, |
| enerzijds de Belgen en de vreemdelingen, onderdanen van Staten waarmee | d'une part, les Belges et les étrangers ressortissants d'Etats avec |
| België door dergelijke verdragen gebonden is, en de andere | lesquels la Belgique est liée par de telles conventions et les autres |
| vreemdelingen anderzijds. | étrangers, d'autre part. |
| Zelfs ten opzichte van de ratio legis van voornoemd artikel 851 is het | Même au regard de la ratio legis de l'article 851 précité, il est |
| moeilijk te verantwoorden dat een vreemdeling die reeds geruime tijd | difficilement justifiable qu'un étranger résidant depuis longtemps en |
| in België verblijft een minder gunstig statuut heeft dan een Belg die | Belgique ait un statut moins favorable qu'un Belge résidant depuis |
| reeds geruime tijd in het buitenland verblijft (zie Rouard, P., op. | longtemps à l'étranger (voir Rouard, P., op. cit., n° 512). |
| cit., nr. 512). | |
| 2. De ratio legis van de bepaling heeft voor een deel haar relevantie | 2. La ratio legis de la disposition a perdu de sa pertinence avec la |
| verloren als gevolg van de mondialisering van de economie alsook van | mondialisation de l'économie ainsi qu'avec le développement des moyens |
| de ontwikkeling van de communicatiesystemen en de mobiliteit. | de communication et de la mobilité. |
| 3. Artikelen 851 en 852 van het Gerechtelijk Wetboek bevatten op zich strenge beperkingen van de mogelijkheid om de exceptie cautio iudicatum solvi in te roepen. Deze beperkingen, in samenhang met de vele multilaterale en bilaterale verdragen waarbij België partij is, hebben de beperking van het toepassingsgebied van deze bepalingen tot gevolg, in dergelijke mate dat het handhaven van voornoemde bepalingen geen zin meer heeft. 4. De opheffing van voornoemde artikelen laat eveneens toe een eventuele vordering die voor het Europees Hof van de rechten van de mens zou ingesteld worden te voorkomen. Indien geen parlementair initiatief terzake wordt genomen, zou ik | 3. Les articles 851 et 852 du Code judiciaire contiennent, par eux-mêmes, des limites strictes à la possibilité d'invoquer l'exception de cautio iudicatum solvi. Ces limites, combinées avec les nombreuses conventions multilatérales et bilatérales auxquelles la Belgique est partie, ont pour effet de restreindre le champ d'application de ces dispositions dans une mesure telle que le maintien desdites dispositions n'a plus de sens. 4. L'abrogation des articles précités permet également de prévenir une éventuelle action qui serait introduite devant la Cour européenne des droits de l'homme. Si aucune initiative parlementaire n'est prise en la matière, je serais disposé à déposer un projet de loi portant abrogation des |
| bereid zijn een wetsontwerp tot opheffing van artikelen 851 en 852 van | articles 851 et 852 du Code judiciaire » (Question parlementaire n° |
| het Gerechtelijk Wetboek in te dienen » (Parlementaire vraag nr. 459 | |
| van 17 februari 2000, Vr. en Antw., Senaat, 1999-2000, nr. 2-12). | 459 du 17 février 2000, Bull. questions et réponses, Sénat, 1999-2000, n° 2-12). |
| B.3. Volgens het Hof van Cassatie beoogt « artikel 851 van het | B.3. Selon la Cour de cassation, « l'article 851 du Code judiciaire a |
| Gerechtelijk Wetboek de bescherming van de Belgische rechtzoekende | pour objet de prémunir le justiciable belge contre les pertes |
| [...] tegen de geldelijke verliezen ten gevolge van een ongegrond | pécuniaires que peut lui faire subir, par un procès sans fondement, un |
| proces, dat wordt ingespannen door een vreemdeling die in België geen | étranger n'offrant pas de garanties en Belgique pour assurer le |
| waarborgen biedt voor de betaling van de kosten en de schadevergoeding | payement des frais et des dommages et intérêts auxquels il serait |
| waartoe hij zou worden veroordeeld » (Cass., 10 september 1987, Arr. | condamné » (Cass. 10 septembre 1987, Pas. 1988, I, n° 20). |
| Cass., 1987-1988, I, nr. 20). | |
| B.4. Het Hof van Justitie van de Europese Unie heeft geoordeeld : | B.4. La Cour de justice de l'Union européenne a jugé : |
| « Artikel 6, eerste alinea, EG-Verdrag moet aldus worden uitgelegd, | « L'article 6, premier alinéa, du traité CE doit être interprété en ce |
| dat het eraan in de weg staat, dat een Lid-Staat een zekerheidstelling | sens qu'il s'oppose à ce qu'un Etat membre exige le versement d'une |
| voor de proceskosten verlangt van een onderdaan van een andere | cautio judicatum solvi d'un ressortissant d'un autre Etat membre qui |
| Lid-Staat die ook onderdaan is van een derde land, waar hij zijn | est également ressortissant d'un pays tiers, dans lequel il a son |
| woonplaats heeft, wanneer die onderdaan, die in eerstgenoemde staat | domicile, quand ce ressortissant, qui n'a ni domicile ni biens dans le |
| woonplaats noch vermogen heeft, in zijn hoedanigheid van aandeelhouder | premier Etat membre, a introduit, devant l'une de ses juridictions |
| bij een van de burgerlijke rechters van eerstgenoemde staat een | civiles, un recours en sa qualité d'actionnaire à l'encontre d'une |
| vordering heeft ingesteld tegen een aldaar gevestigde vennootschap, | société y établie, lorsqu'une telle exigence n'est pas imposée à ses |
| wanneer een dergelijke eis niet wordt gesteld aan onderdanen van deze | propres ressortissants qui n'y possèdent ni biens ni domicile » (CJCE, |
| staat die aldaar vermogen noch woonplaats hebben » (HvJ, 2 oktober | 2 octobre 1997, C-122/96, Stephen Austin Saldanha et MTS Securities |
| 1997, C-122/96, Stephen Austin Saldanha en MTS Securities Corporation | |
| en Hiross Holding AG, dictum). | Corporation et Hiross Holding AG, dispositif). |
| Daaruit volgt dat de onderdanen van de lidstaten van de Europese Unie, | Il s'ensuit que les ressortissants des Etats membres de l'Union |
| op basis van het beginsel van gelijkwaardigheid van de nationale | européenne doivent être assimilés, sur la base du principe |
| procedureregels, moeten worden gelijkgesteld met de Belgen, als eisers | d'équivalence des modalités procédurales nationales, aux Belges, aussi |
| en als verweerders in rechte. Als eisers worden zij dus niet | bien en tant que demandeurs que défendeurs en justice. En tant que |
| onderworpen aan de verplichting tot borgstelling; als verweerders | demandeurs, ils ne sont donc pas soumis à l'obligation de fournir |
| kunnen zij zulks vorderen van eisers die onderdanen zijn van Staten | caution; en tant que défendeurs, ils peuvent le requérir de demandeurs |
| die geen lid zijn van de Europese Unie. | qui sont des ressortissants d'Etats qui ne sont pas membres de l'Union |
| Ten aanzien van de prejudiciële vraag en de ontvankelijkheid ervan | européenne. Quant à la question préjudicielle et à sa recevabilité |
| B.5. Het verwijzende rechtscollege stelt het Hof een vraag over de | B.5. La juridiction a quo interroge la Cour sur la compatibilité de |
| bestaanbaarheid van artikel 851 van het Gerechtelijk Wetboek met de | l'article 851 du Code judiciaire avec les articles 10 et 11 de la |
| artikelen 10 en 11 van de Grondwet in zoverre het tot gevolg heeft dat | Constitution en qu'il a pour conséquence de traiter différemment les |
| het de Belgische verweerders naargelang zij, enerzijds, tegenover een | défendeurs belges selon qu'ils sont opposés, d'une part, à un |
| buitenlandse eiser en, anderzijds, tegenover een in het buitenland | demandeur étranger et, d'autre part, à un demandeur belge, établi à |
| gevestigde Belgische eiser staan die in België niet over enig goed | l'étranger, qui ne dispose en Belgique d'aucun bien ni patrimoine. |
| noch vermogen beschikt, verschillend behandelt. | |
| B.6. Volgens de Ministerraad behoeft de prejudiciële vraag geen | B.6. Selon le Conseil des ministres, la question préjudicielle |
| antwoord aangezien artikel 851 van het Gerechtelijk Wetboek niet op | n'appelle pas de réponse dès lors que l'article 851 du Code judiciaire |
| het aan het verwijzende rechtscollege voorgelegde geval van toepassing is. | ne s'applique pas au cas soumis à la juridiction a quo. |
| Het staat in de regel aan het rechtscollege dat een prejudiciële vraag | C'est en règle à la juridiction qui interroge la Cour qu'il appartient |
| aan het Hof stelt, om te oordelen of het antwoord op die vraag nuttig | d'apprécier si la réponse à la question préjudicielle est utile à la |
| is voor het oplossen van het geschil dat het moet beslechten. Alleen | solution du litige qu'elle doit trancher. C'est uniquement lorsque ce |
| indien dat klaarblijkelijk niet het geval is, kan het Hof beslissen | n'est manifestement pas le cas que la Cour peut décider que la |
| dat de vraag geen antwoord behoeft. | question n'appelle pas de réponse. |
| Het verwijzende rechtscollege stelt het Hof een vraag over de | La juridiction a quo interroge la Cour sur la compatibilité de la |
| bestaanbaarheid van de in het geding zijnde bepaling met de artikelen | |
| 10 en 11 van de Grondwet in zoverre zij een Belgische verweerder de | disposition en cause avec les articles 10 et 11 de la Constitution en |
| mogelijkheid biedt om borgstelling te vorderen, onder de voorwaarden waarin zij voorziet, van de hoofdeisers of tussenkomende partijen indien zij vreemdelingen zijn, en in zoverre zij niet in dezelfde mogelijkheid voorziet indien de hoofdeiser of tussenkomende partij een in het buitenland gevestigde Belg is die in België niet over enig goed noch vermogen beschikt, waardoor aldus aan de Belgische verweerders die tegenover een buitenlandse eiser staan, een waarborg wordt geboden waarover de Belgische verweerders die tegenover een in het buitenland gevestigde Belgische eiser staan die in België niet over enig goed of vermogen beschikt, niet beschikken. Het aangeklaagde verschil in behandeling vindt dus zijn oorsprong in de in het geding zijnde bepaling. Aangezien blijkt dat het antwoord op de prejudiciële vraag niet klaarblijkelijk nutteloos is voor de oplossing van het geschil dat hangende is voor de rechter die aan het Hof een vraag stelt, moet die prejudiciële vraag door het Hof worden beantwoord. B.7. Door voor de buitenlandse hoofdeisers of tussenkomende partijen, behalve wanneer Staten bij verdrag hebben bedongen dat hun onderdanen ontslagen zijn van borgstelling ter voldoening aan het vonnis, in de verplichting tot borgstelling te voorzien, onder de voorwaarden die | ce qu'elle permet à un défendeur belge de demander de fournir caution, dans les conditions qu'elle prévoit, aux demandeurs principaux ou intervenants s'ils sont étrangers et qu'elle ne prévoit pas la même possibilité si le demandeur principal ou intervenant est un Belge établi à l'étranger qui ne dispose en Belgique d'aucun bien ni patrimoine, offrant ainsi aux défendeurs belges opposés à un demandeur étranger une garantie dont ne disposent pas les défendeurs belges opposés à un demandeur belge établi à l'étranger qui ne dispose en Belgique d'aucun bien ni patrimoine. La différence de traitement dénoncée trouve donc son origine dans la disposition en cause. Dès lors qu'il apparaît que la réponse à la question préjudicielle n'est pas manifestement inutile à la solution du litige pendant devant le juge qui interroge la Cour, cette question préjudicielle appelle une réponse de la Cour. B.7. En prévoyant l'obligation de fournir caution, dans les conditions qu'elle prévoit, pour les demandeurs étrangers, principaux ou intervenants, sauf le cas de conventions par lesquelles des Etats auraient stipulé pour leurs ressortissants la dispense de la caution |
| zij bepaalt, en door voor de in het buitenland gevestigde Belgische hoofdeisers of tussenkomende partijen die in België niet over enig goed noch vermogen beschikken, niet in dezelfde verplichting te voorzien, brengt de in het geding zijnde bepaling een verschil in behandeling teweeg tussen die eisers en, bijgevolg, tussen de Belgische verweerders die tegenover die twee categorieën van eisers staan. B.8. Het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie sluit niet uit dat een verschil in behandeling tussen categorieën van personen wordt ingesteld, voor zover dat verschil op een objectief criterium berust en het redelijk verantwoord is. Het bestaan van een dergelijke verantwoording moet worden beoordeeld | judicatum solvi, et en ne prévoyant pas la même obligation pour les demandeurs belges, principaux ou intervenants, établis à l'étranger qui ne disposent en Belgique d'aucun bien ni patrimoine, la disposition en cause crée une différence de traitement entre ces demandeurs et, par voie de conséquence, entre les défendeurs belges qui sont opposés à ces deux catégories de demandeurs. B.8. Le principe d'égalité et de non-discrimination n'exclut pas qu'une différence de traitement soit établie entre des catégories de personnes, pour autant qu'elle repose sur un critère objectif et qu'elle soit raisonnablement justifiée. L'existence d'une telle justification doit s'apprécier en tenant |
| rekening houdend met het doel en de gevolgen van de betwiste maatregel | compte du but et des effets de la mesure critiquée ainsi que de la |
| en met de aard van de ter zake geldende beginselen; het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie is geschonden wanneer vaststaat dat er geen redelijk verband van evenredigheid bestaat tussen de aangewende middelen en het beoogde doel. B.9. Het in het geding zijnde verschil in behandeling berust op het criterium van de nationaliteit van de eiser. Een dergelijk criterium is objectief. Het Hof dient evenwel nog te onderzoeken of dat verschil in behandeling gebaseerd is op een relevant criterium en of het geen onevenredige gevolgen met zich meebrengt. In dat verband dient in het bijzonder rekening te worden gehouden met het recht op toegang tot de rechter dat met inachtneming van de | nature des principes en cause; le principe d'égalité et de non-discrimination est violé lorsqu'il est établi qu'il n'existe pas de rapport raisonnable de proportionnalité entre les moyens employés et le but visé. B.9. La différence de traitement en cause repose sur le critère de la nationalité du demandeur. Un tel critère est objectif. La Cour doit toutefois encore examiner si cette différence de traitement est fondée sur un critère pertinent et si elle n'emporte pas des effets disproportionnés. Il convient à cet égard de tenir particulièrement compte du droit d'accès au juge qui doit être garanti à chacun dans le respect des |
| artikelen 10 en 11 van de Grondwet aan eenieder moet worden | articles 10 et 11 de la Constitution et qui est consacré notamment par |
| gewaarborgd en dat met name in artikel 6 van het Europees Verdrag voor | l'article 6 de la Convention européenne des droits de l'homme. |
| de rechten van de mens is neergelegd. | |
| B.10.1. Volgens het Europees Hof voor de Rechten van de Mens wordt bij | |
| artikel 6 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens « het ' | B.10.1. Selon la Cour européenne des droits de l'homme, l'article 6 de |
| recht op een rechterlijke instantie ', gewaarborgd, waarvan het recht | la Convention européenne des droits de l'homme garantit « le ' droit à |
| op toegang, namelijk het recht om een zaak aanhangig te maken bij een | un tribunal ', dont le droit d'accès, à savoir le droit de saisir un |
| rechterlijke instantie in burgerlijke zaken, een aspect vormt. Dat | tribunal en matière civile, constitue un aspect. Ce droit n'est pas |
| recht is niet absoluut; het leent zich tot impliciet aangenomen | absolu; il se prête à des limitations implicitement admises car il |
| beperkingen aangezien het, door de aard zelf ervan, een regeling door | commande de par sa nature même une réglementation de l'Etat. |
| de Staat vereist. Terwijl de Verdragsluitende Staten ter zake een | Toutefois, alors que les Etats contractants jouissent d'une certaine |
| zekere beoordelingsmarge genieten, staat het nochtans aan het Hof om | marge d'appréciation en la matière, il appartient à la Cour de statuer |
| in laatste aanleg uitspraak te doen over de inachtneming van de | en dernier ressort sur le respect des exigences de la Convention |
| vereisten van het Verdrag (Kreuz t. Polen, 19 juni 2001, § 53, en V.M. | (Kreuz c. Pologne, 19 juin 2001, § 53, et V.M. c. Bulgarie, 45723/99, |
| t. Bulgarije, 45723/99, § 41, 8 juni 2006) » (EHRM, 15 september 2015, | § 41, 8 juin 2006) » (CEDH, 15 septembre 2015, Mogielnicki c. Pologne, |
| Mogielnicki t. Polen, § 47). | § 47). |
| Dat recht kan het voorwerp uitmaken van beperkingen, ook van | Ce droit peut faire l'objet de limitations, y compris de nature |
| financiële aard, voor zover die beperkingen geen afbreuk doen aan de | financière, pour autant que ces limitations ne portent pas atteinte à |
| essentie zelf ervan. Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens gaat | son essence même. La Cour européenne des droits de l'homme vérifie |
| aldus na « of de toegepaste beperkingen de toegang die voor de | ainsi « si les limitations appliquées n'avaient pas restreint l'accès |
| rechtzoekende openstaat, niet op een zodanige wijze of dermate hebben | |
| beperkt dat de kern zelf van het recht erdoor wordt aangetast » (EHRM, | ouvert au justiciable d'une manière ou à un point tels que le droit |
| 15 september 2015, Mogielnicki t. Polen, § 49). | s'en était trouvé atteint dans sa substance même » (CEDH, 15 septembre |
| 2015, Mogielnicki c. Pologne, § 49). | |
| B.10.2. Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens heeft aanvaard | B.10.2. La Cour européenne des droits de l'homme a déjà admis qu'une |
| dat met een cautio iudicatum solvi een legitiem doel wordt nagestreefd | caution judicatum solvi poursuit un but légitime lié à une bonne |
| dat verband houdt met een goede rechtsbedeling. Het heeft aldus | |
| geoordeeld dat « de beschikking waarbij de storting van een cautio | administration de la justice. Elle a ainsi estimé que « l'ordonnance |
| iudicatum solvi wordt voorgeschreven, duidelijk een legitiem doel | prescrivant le versement d'une caution judicatum solvi poursuivait |
| nastreefde : vermijden dat [de verweerder] werd geconfronteerd met de | clairement un but légitime : éviter que [le défendeur] ne se trouvât |
| onmogelijkheid om zijn gerechtskosten terug te vorderen indien de | confronté à l'impossibilité de recouvrer ses frais de justice si le |
| verzoeker in hoger beroep in het ongelijk zou worden gesteld. Dat punt | |
| is niet omstreden. Daarenboven, aangezien het hof van beroep eveneens | requérant venait à succomber en appel. Ce point n'est pas controversé. |
| rekening heeft gehouden met de ontstentenis van slaagkansen van het | Par ailleurs, la cour d'appel ayant aussi tenu compte de l'absence de |
| hoger beroep van de verzoeker, kan de maatregel eveneens, zoals de | chances de succès de l'appel du requérant, la mesure peut aussi |
| Regering doet gelden, worden geacht te zijn opgelegd in het belang van | passer, comme le fait valoir le Gouvernement, pour avoir été imposée |
| een goede rechtsbedeling » (EHRM, 13 juli 1995, Tolstoy Miloslavsky t. | dans l'intérêt d'une bonne administration de la justice » (CEDH, 13 |
| Verenigd Koninkrijk, § 61). Het Europees Hof kan dus niet « de mening | juillet 1995, Tolstoy Miloslavsky c. Royaume-Uni, § 61). La Cour |
| européenne ne peut donc pas « partager l'avis du requérant selon | |
| van de verzoeker delen volgens welke de cautio iudicatum solvi de kern | lequel la caution judicatum solvi atteignait dans sa substance même |
| zelf van zijn recht op toegang tot een rechterlijke instantie | son droit d'accès à un tribunal et était disproportionnée aux fins de |
| aantastte en onevenredig was met de doeleinden van artikel 6 » (ibid., | l'article 6 » (ibid., § 62). |
| § 62). B.11. Het criterium van de nationaliteit, waarop het bij de in het | B.11. Le critère de la nationalité, sur lequel repose la différence de |
| geding zijnde bepaling ingevoerde verschil in behandeling berust, is | traitement établie par la disposition en cause, n'est toutefois pas |
| evenwel niet relevant ten aanzien van het door de wetgever | pertinent au regard de l'objectif poursuivi par le législateur, à |
| nagestreefde doel, namelijk de betaling van de gerechtskosten en van de schadevergoeding waartoe de eiser zou kunnen worden veroordeeld, waarborgen aan de verweerder. Niets maakt het mogelijk te verantwoorden dat dat doel van bescherming van de verweerder die wordt geconfronteerd met de geldelijke verliezen die een eiser die in België geen waarborgen biedt voor de betaling van de kosten en de schadevergoeding waartoe hij zou worden veroordeeld, hem door een ongegrond proces kan doen lijden, enkel wordt nagestreefd wanneer de eiser een vreemdeling is. Het is immers niet de nationaliteit van de eiser maar wel de omstandigheid dat hij in het buitenland verblijft en in België geen goed bezit dat als waarborg kan dienen, die de verweerder kan doen vrezen dat hij wordt geconfronteerd met de onmogelijkheid in de praktijk om de uitgegeven bedragen terug te vorderen. In zoverre het enkel de buitenlandse hoofdeisers of tussenkomende partijen ertoe verplicht een cautio iudicatum solvi te verlenen, indien de Belgische verweerder zulks vóór enige exceptie | savoir garantir au défendeur le paiement des frais de justice et des dommages et intérêts auxquels le demandeur pourrait être condamné. Rien ne permet de justifier que cet objectif de protection du défendeur confronté aux pertes pécuniaires que peut lui faire subir, par un procès sans fondement, un demandeur n'offrant pas les garanties en Belgique pour le paiement des frais et des dommages et intérêts auxquels il serait condamné ne soit poursuivi que lorsque le demandeur est étranger. En effet, ce n'est pas la nationalité du demandeur, mais bien la circonstance qu'il réside à l'étranger et ne possède en Belgique aucun bien pouvant servir de garantie qui peut faire craindre au défendeur d'être confronté à l'impossibilité en pratique de recouvrer les sommes exposées. En ce qu'il oblige les seuls demandeurs étrangers, principaux ou intervenants, à fournir une caution judicatum solvi, si le défendeur belge le requiert avant toute exception, |
| vordert, is artikel 851 van het Gerechtelijk Wetboek niet bestaanbaar | l'article 851 du Code judiciaire n'est pas compatible avec les |
| met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet. | articles 10 et 11 de la Constitution. |
| B.12. De prejudiciële vraag dient bevestigend te worden beantwoord. | B.12. La question préjudicielle appelle une réponse positive. |
| B.13. Rekening houdend met de noodzaak om de juridische moeilijkheden | B.13. Compte tenu de la nécessité d'éviter les difficultés juridiques |
| ingevolge die vaststelling van ongrondwettigheid voor de lopende | qu'aurait l'effet de ce constat d'inconstitutionnalité pour les |
| gerechtelijke procedures te voorkomen, dienen de gevolgen van de in | procédures judiciaires en cours, il convient de maintenir |
| het geding zijnde bepaling definitief te worden gehandhaafd tot de | définitivement les effets de la disposition en cause jusqu'à l'entrée |
| inwerkingtreding van een wet die aan die discriminatie een einde maakt | en vigueur d'une loi qui met fin à cette discrimination et au plus |
| en uiterlijk tot 31 augustus 2019. | tard jusqu'au 31 août 2019. |
| Om die redenen, | Par ces motifs, |
| het Hof | la Cour |
| zegt voor recht : | dit pour droit : |
| - Artikel 851 van het Gerechtelijk Wetboek schendt de artikelen 10 en | -L'article 851 du Code judiciaire viole les articles 10 et 11 de la |
| 11 van de Grondwet. | Constitution. |
| - De gevolgen van die wetsbepaling worden gehandhaafd tot de | - Les effets de cette disposition législative sont maintenus jusqu'à |
| inwerkingtreding van een wet die aan de in B.11 vastgestelde | l'entrée en vigueur d'une loi qui met fin à l'inconstitutionnalité |
| ongrondwettigheid een einde maakt en uiterlijk tot 31 augustus 2019. | constatée en B.11 et au plus tard jusqu'au 31 août 2019. |
| Aldus gewezen in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig artikel | Ainsi rendu en langue française et en langue néerlandaise, |
| 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, | conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur |
| op 11 oktober 2018. | la Cour constitutionnelle, le 11 octobre 2018. |
| De griffier, | Le greffier, |
| F. Meersschaut | F. Meersschaut |
| De voorzitter, | Le président, |
| F. Daoût | F. Daoût |