Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 37/2013 van 14 maart 2013 Rolnummers 5324 en 5328 In zake : het beroep tot vernietiging van artikel IV.7, 1°, van het decreet van de Vlaamse Gemeenschap van 1 juli 2011 betreffende het onderwijs XXI, ingesteld door d Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en R. Henneuse, en de rechter(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 37/2013 van 14 maart 2013 Rolnummers 5324 en 5328 In zake : het beroep tot vernietiging van artikel IV.7, 1°, van het decreet van de Vlaamse Gemeenschap van 1 juli 2011 betreffende het onderwijs XXI, ingesteld door d Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en R. Henneuse, en de rechter(...) Extrait de l'arrêt n° 37/2013 du 14 mars 2013 Numéros du rôle : 5324 et 5328 En cause : le recours en annulation de l'article IV.7, 1°, du décret de la Communauté flamande du 1 er juillet 2011 relatif à l'enseignement XXI, introduit La Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Bossuyt et R. Henneuse, et des juges E. De(...)
GRONDWETTELIJK HOF COUR CONSTITUTIONNELLE
Uittreksel uit arrest nr. 37/2013 van 14 maart 2013 Extrait de l'arrêt n° 37/2013 du 14 mars 2013
Rolnummers 5324 en 5328 Numéros du rôle : 5324 et 5328
In zake : het beroep tot vernietiging van artikel IV.7, 1°, van het En cause : le recours en annulation de l'article IV.7, 1°, du décret
decreet van de Vlaamse Gemeenschap van 1 juli 2011 betreffende het de la Communauté flamande du 1er juillet 2011 relatif à l'enseignement
onderwijs XXI, ingesteld door de VZW « Samenlevingsopbouw Brussel » en XXI, introduit par l'ASBL « Samenlevingsopbouw Brussel » et l'ASBL «
de VZW « Liga voor Mensenrechten » en het beroep tot vernietiging van Liga voor Mensenrechten », et le recours en annulation de l'article
artikel IV.1, 3°, en artikel IV.7., 1°, van hetzelfde decreet, IV.1, 3°, et de l'article IV.7, 1°, du même décret, introduit par
ingesteld door de VZW « Volwassenenonderwijs van de Landelijke l'ASBL « Volwassenenonderwijs van de Landelijke Bedienden
Bedienden Centrale - Nationaal Verbond voor Kaderpersoneel » en Centrale-Nationaal Verbond voor Kaderpersoneel » et autres.
anderen. Het Grondwettelijk Hof, La Cour constitutionnelle,
samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en R. Henneuse, en de composée des présidents M. Bossuyt et R. Henneuse, et des juges E. De
rechters E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Groot, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke,
Moerman, E. Derycke, J. Spreutels, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul en F. J. Spreutels, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul et F. Daoût, assistée du
Daoût, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter M. Bossuyt, greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président M. Bossuyt,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de beroepen en rechtspleging I. Objet des recours et procédure
Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 28 februari Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 28
2012 ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 29 février 2012 et parvenue au greffe le 29 février 2012, l'ASBL «
februari 2012, hebben de VZW « Samenlevingsopbouw Brussel », met
maatschappelijke zetel te 1080 Brussel, Henegouwenkaai 29, en de VZW « Samenlevingsopbouw Brussel », dont le siège social est établi à 1080
Bruxelles, Quai du Hainaut 29, et l'ASBL « Liga voor Mensenrechten »,
Liga voor Mensenrechten », met maatschappelijke zetel te 9000 Gent, dont le siège social est établi à 9000 Gand, Gebroeders De Smetstraat
Gebroeders De Smetstraat 75, beroep tot vernietiging ingesteld van
artikel IV.7, 1°, van het decreet van de Vlaamse Gemeenschap van 1 75, ont introduit un recours en annulation de l'article IV.7, 1°, du
juli 2011 betreffende het onderwijs XXI (bekendgemaakt in het Belgisch décret de la Communauté flamande du 1er juillet 2011 relatif à
Staatsblad van 30 augustus 2011). l'enseignement XXI (publié au Moniteur belge du 30 août 2011).
Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 29 februari Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 29
2012 ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 1
maart 2012, hebben de VZW « Volwassenenonderwijs van de Landelijke février 2012 et parvenue au greffe le 1er mars 2012, l'ASBL «
Bedienden Centrale - Nationaal Verbond voor Kaderpersoneel », met Volwassenenonderwijs van de Landelijke Bedienden Centrale - Nationaal
maatschappelijke zetel te 2000 Antwerpen Sudermanstraat 5, Ivette Verbond voor Kaderpersoneel », dont le siège social est établi à 2000
Brusselmans, wonende te 2018 Antwerpen, Lange Van Ruusbroecstraat 102, Anvers, Sudermanstraat 5, Ivette Brusselmans, demeurant à 2018 Anvers,
en Johan Nicasie, wonende te 2550 Kontich, IJzermaalberg 14, beroep Lange Van Ruusbroecstraat 102, et Johan Nicasie, demeurant à 2550
tot vernietiging ingesteld van de artikelen IV.1, 3°, en IV.7, 1°, van hetzelfde decreet. Kontich, IJzermaalberg 14, ont introduit un recours en annulation des articles IV.1, 3°, et IV.7, 1°, du même décret.
Die zaken, ingeschreven onder de nummers 5324 en 5328 van de rol van Ces affaires, inscrites sous les numéros 5324 et 5328 du rôle de la
het Hof, werden samengevoegd. Cour, ont été jointes.
(...) (...)
II. In rechte II. En droit
(...) (...)
B.1. De bestreden bepalingen, artikel IV.1, 3°, en artikel IV.7, 1°, B.1. Les dispositions attaquées, à savoir l'article IV.1, 3°, et
van het decreet van 1 juli 2011 betreffende het onderwijs XXI, l'article IV.7, 1°, du décret de la Communauté flamande du 1er juillet
wijzigen het decreet van 15 juni 2007 betreffende het 2011 relatif à l'enseignement XXI, modifient le décret du 15 juin 2007
volwassenenonderwijs. relatif à l'éducation des adultes.
Het volwassenenonderwijs is het onderwijs dat wordt erkend en L'éducation des adultes est l'enseignement agréé et financé ou
gefinancierd of gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap en dat wordt subventionné par la Communauté flamande et organisé par les centres
georganiseerd door de erkende Centra voor Volwassenenonderwijs en de agréés d'éducation des adultes et les centres agréés d'éducation de
erkende Centra voor Basiseducatie (artikel 2, 46°, van het decreet van 15 juni 2007). base (article 2, 46°, du décret du 15 juin 2007).
Het volwassenenonderwijs heeft als doelstelling, enerzijds, de L'éducation des adultes a pour but d'initier les apprenants aux
cursisten de kennis, vaardigheden en attitudes bij te brengen die connaissances, aptitudes et attitudes nécessaires pour pouvoir se
nodig zijn voor de persoonlijke ontwikkeling, het maatschappelijk
functioneren, het verder deelnemen aan onderwijs, het uitoefenen van développer, vivre en société, participer à toute éducation ultérieure,
een beroep of het beheersen van een taal en, anderzijds, de cursisten exercer une profession ou maîtriser une langue, d'une part, et de
in staat te stellen erkende studiebewijzen te behalen (artikel 3, § 1, permettre aux apprenants d'obtenir des titres reconnus d'autre part
van het decreet van 15 juni 2007). Het wordt ingedeeld in (article 3, § 1er, du décret du 15 juin 2007). L'enseignement pour
basiseducatie, secundair volwassenenonderwijs, hoger beroepsonderwijs adultes comprend l'enseignement de base, l'enseignement secondaire des
adultes, l'enseignement supérieur professionnel et les formations
en specifieke lerarenopleidingen (artikel 4 van het decreet van 15 juni 2007). spécifiques des enseignants (article 4 du décret du 15 juin 2007).
Krachtens artikel 37, eerste lid, van het decreet van 15 juni 2007 En vertu de l'article 37, alinéa 1er, du décret du 15 juin 2007, les
worden de cursisten ingeschreven in de volgorde dat ze zich bij het apprenants sont inscrits auprès du centre suivant l'ordre dans lequel
centrum voor volwassenenonderwijs in orde stellen met de ils satisfont aux conditions d'inscription. Si nécessaire, des listes
inschrijvingsvoorwaarden. Indien nodig kunnen wachtlijsten worden d'attente peuvent être créées.
aangelegd. De tweede bestreden bepaling (in beide zaken) voegt een 5° toe aan La seconde disposition attaquée (dans les deux affaires) ajoute un 5°
artikel 37, tweede lid, van het voormelde decreet, dat voortaan als à l'article 37, alinéa 2, du décret précité, désormais libellé comme
volgt luidt (toevoeging gecursiveerd) : suit (ajout indiqué en italique) :
« De inschrijvingsvoorwaarden, vermeld in het eerste lid, omvatten « Les conditions d'inscription visées à l'alinéa premier comportent
volgende elementen : les éléments suivants :
1° aan de toelatingsvoorwaarden voldoen; 1° remplir les conditions d'admission;
2° het inschrijvingsgeld betaald hebben of hiervan rechtmatig 2° avoir payé les droits d'inscription ou en être dispensé
vrijgesteld zijn; légitimement;
3° zich akkoord verklaard hebben met het centrumreglement; 3° s'être déclaré d'accord avec le règlement du centre;
4° zich akkoord verklaard hebben met het eigen agogisch project van 4° s'être déclaré d'accord avec le propre projet pédagogique du
het centrum; centre;
5° indien men voldaan heeft aan de deeltijdse leerplicht, het bewijs 5° s'il est satisfait à l'obligation scolaire [à temps partiel], avoir
geleverd hebben te beschikken over de Belgische nationaliteit of te fourni la preuve d'avoir la nationalité belge ou de remplir les
voldoen aan de bepalingen van het wettig verblijf, zoals bedoeld in conditions relatives à la résidence légale, telle que visée à
artikel 2, 48° ». l'article 2, 48° ».
De deeltijdse leerplicht stopt op het einde van het schooljaar in het L'obligation scolaire à temps partiel se termine à la fin de l'année
jaar dat men achttien jaar wordt (artikel 1, § 1, van de wet van 29 scolaire, dans l'année au cours de laquelle l'apprenant atteint l'âge
juni 1983 betreffende de leerplicht). de dix-huit ans (article 1er, § 1er, de la loi du 29 juin 1983
concernant l'obligation scolaire).
In artikel 2, 48°, van het decreet van 15 juni 2007, zoals ingevoegd Dans l'article 2, 48°, du décret du 15 juin 2007, tel qu'il a été
bij de eerste (enkel in zaak nr. 5328) bestreden bepaling, wordt het inséré par la première disposition attaquée (uniquement dans l'affaire
wettig verblijf gedefinieerd als « de situatie van de vreemdeling die n° 5328), le séjour légal est défini comme étant « la situation de
toegelaten of gemachtigd is om in het Rijk te verblijven of die l'étranger admis ou autorisé à séjourner dans le Royaume ou autorisé à
gemachtigd is er zich te vestigen, of die volgens een geldig document s'y établir, ou pouvant séjourner dans le Royaume en vertu d'un
in het Rijk mag verblijven, overeenkomstig de bepalingen van de wet document légal, conformément aux dispositions de la loi du 15 décembre
van 15 december 1980 betreffende de toegang tot het grondgebied, het 1980 sur l'accès au territoire, le séjour, l'établissement et
verblijf, de vestiging en de verwijdering van vreemdelingen ». l'éloignement des étrangers ».
Ten aanzien van de ontvankelijkheid van de beroepen tot vernietiging Quant à la recevabilité des recours en annulation
B.2.1. De Vlaamse Regering betwist de ontvankelijkheid van de beroepen B.2.1. Le Gouvernement flamand conteste la recevabilité des recours en
tot vernietiging, doordat de verzoekende partijen hun beroep niet op annulation, en ce que les parties requérantes n'auraient pas introduit
rechtsgeldige wijze zouden hebben ingesteld (zaak nr. 5324) of doordat valablement leur recours (affaire n° 5324) ou en ce qu'elles ne
zij niet van het vereiste belang bij de vernietiging van de bestreden justifieraient pas de l'intérêt requis à l'annulation des dispositions
bepalingen zouden doen blijken (zaak nr. 5328). attaquées (affaire n° 5328). B.2.2. Il ressort des pièces que les parties requérantes dans
B.2.2. Uit de stukken die de verzoekende partijen in de zaak nr. 5324 l'affaire n° 5324 ont fournies à la Cour que ces dernières ont
aan het Hof hebben voorgelegd, blijkt dat zij hun beroep op
rechtsgeldige wijze hebben ingesteld. introduit valablement leur recours.
B.2.3. De eerste verzoekende partij in de zaak nr. 5328 richt naschoolse opleidingen voor niet-leerplichtigen in. Het is aannemelijk dat die partij, zonder dat zij daarvoor concrete gegevens dient voor te leggen, rechtstreeks en ongunstig zou kunnen worden geraakt door bepalingen die de inschrijving bij een centrum voor volwassenenonderwijs aan een bijkomende voorwaarde onderwerpen. Aangezien de eerste verzoekende partij van het vereiste belang doet blijken, dient niet te worden onderzocht of dat ook voor de twee andere verzoekende partijen het geval is. B.2.4. De excepties worden verworpen. Ten aanzien van de middelen B.2.3. La première partie requérante dans l'affaire n° 5328 organise des formations postscolaires pour les personnes qui ne sont pas soumises à l'obligation scolaire. Il est concevable, sans qu'elle doive fournir des données concrètes à cet égard, que cette partie puisse être directement et défavorablement affectée par des dispositions qui subordonnent l'inscription à un centre d'éducation des adultes à une condition supplémentaire. Etant donné que la première partie requérante justifie de l'intérêt requis, il n'y a pas lieu d'examiner si tel est aussi le cas pour les deux autres parties requérantes. B.2.4. Les exceptions sont rejetées. Quant aux moyens
B.3.1. Het enige middel in de zaak nr. 5324 is afgeleid uit een B.3.1. Le moyen unique dans l'affaire n° 5324 est pris de la violation
schending van artikel 191 van de Grondwet en het beginsel van de l'article 191 de la Constitution et du principe d'égalité et de
gelijkheid en niet-discriminatie (artikelen 10, 11 en 24, § 4, van de non-discrimination (articles 10, 11 et 24, § 4, de la Constitution),
Grondwet), in samenhang gelezen met het recht op onderwijs (artikel combinés avec le droit à l'enseignement (article 24, § 3, de la
24, § 3, van de Grondwet, artikel 2 van het Eerste Aanvullend Protocol Constitution, article 2 du Premier Protocole additionnel à la
bij het Europees Verdrag voor de rechten van de mens en artikel 13 van Convention européenne des droits de l'homme et article 13 du Pacte
het Internationaal Verdrag inzake economische, sociale en culturele rechten). international relatif aux droits économiques, sociaux et culturels).
In het eerste onderdeel van het middel voeren de verzoekende partijen Dans la première branche du moyen, les parties requérantes font valoir
aan dat de bestreden bepaling een discriminerend onderscheid inzake que la disposition attaquée crée une distinction discriminatoire en ce
het genot van het recht op onderwijs invoert tussen, enerzijds, Belgen qui concerne le bénéfice du droit à l'enseignement, entre, d'une part,
en vreemdelingen die wettig in België verblijven en, anderzijds, les Belges et les étrangers qui séjournent légalement en Belgique et,
d'autre part, les étrangers en séjour illégal sur le territoire belge.
vreemdelingen die onwettig in België verblijven. In het tweede Dans la seconde branche du moyen, les parties requérantes allèguent la
onderdeel van het middel voeren de verzoekende partijen een schending violation de l'obligation de standstill que contiendrait l'article 13,
aan van de standstill-verplichting, die in artikel 13, leden 1 en 2, paragraphes 1 et 2, d), du Pacte international relatif aux droits
d), van het Internationaal Verdrag inzake economische, sociale en
culturele rechten zou zijn vervat. économiques, sociaux et culturels.
Het eerste middel in de zaak nr. 5328 is afgeleid uit een schending Le premier moyen dans l'affaire n° 5328 est pris de la violation de
van artikel 24 van de Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen met l'article 24 de la Constitution, combiné ou non avec l'article 2 du
artikel 2 van het Eerste Aanvullend Protocol bij het Europees Verdrag Premier Protocole additionnel à la Convention européenne des droits de
voor de rechten van de mens en met de artikelen 2, lid 1, en 13 van l'homme et avec les articles 2, paragraphe 1, et 13, du Pacte
het Internationaal Verdrag inzake economische, sociale en culturele international relatif aux droits économiques, sociaux et culturels, en
rechten, doordat de bestreden bepaling een onrechtmatige inmenging zou ce que la disposition attaquée impliquerait une ingérence illicite
betekenen in de fundamentele vrijheid om volwassenenonderwijs in te richten. dans la liberté fondamentale d'organiser un enseignement pour adultes.
Het tweede middel in de zaak nr. 5328 is afgeleid uit een schending Le second moyen dans l'affaire n° 5328 est pris de la violation de
van artikel 24, § 4, van de Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen
met artikel 2 van het Eerste Aanvullend Protocol bij het Europees l'article 24, § 4, de la Constitution, combiné ou non avec l'article 2
du Premier Protocole additionnel à la Convention européenne des droits
Verdrag voor de rechten van de mens en met artikel 13 van het de l'homme et avec l'article 13 du Pacte international relatif aux
Internationaal Verdrag inzake economische, sociale en culturele droits économiques, sociaux et culturels, et des articles 10, 11 et
rechten, en van de artikelen 10, 11 en 191 van de Grondwet, al dan 191 de la Constitution, combinés ou non avec l'article 14 de la
niet in samenhang gelezen met artikel 14 van het Europees Verdrag voor Convention européenne des droits de l'homme, en ce que les
de rechten van de mens, doordat de bestreden bepalingen een verschil dispositions attaquées font naître une différence de traitement entre
in behandeling in het leven roepen tussen vreemdelingen met een wettig
verblijf en vreemdelingen zonder wettig verblijf. les étrangers en séjour légal et les étrangers en séjour illégal.
B.3.2. De Vlaamse Regering werpt op dat het tweede onderdeel van het B.3.2. Le Gouvernement flamand observe que la seconde branche du moyen
enige middel in de zaak nr. 5324 onontvankelijk is omdat het Hof niet unique dans l'affaire n° 5324 est irrecevable au motif que la Cour
bevoegd is om rechtstreeks te toetsen aan de aangevoerde n'est pas compétente pour exercer un contrôle direct au regard de la
verdragsbepaling. disposition conventionnelle invoquée.
Het enige middel is afgeleid uit een schending van bepalingen waaraan Le moyen unique est pris de la violation de dispositions au regard
het Hof rechtstreeks vermag te toetsen, in samenhang gelezen met, desquelles la Cour peut exercer un contrôle direct, combinées, entre
onder meer, artikel 13 van het Internationaal Verdrag inzake autres, avec l'article 13 du Pacte international relatif aux droits
economische, sociale en culturele rechten. Het Hof wordt derhalve niet économiques, sociaux et culturels. Il n'est donc pas demandé à la Cour
verzocht om rechtstreeks aan die verdragsbepaling te toetsen. d'exercer un contrôle direct au regard de cette disposition conventionnelle.
B.3.3. De Vlaamse Regering werpt tevens op dat het eerste middel in de B.3.3. Le Gouvernement flamand objecte également que le premier moyen
zaak nr. 5328 niet ontvankelijk is omdat niet duidelijk zou blijken of dans l'affaire n° 5328 est irrecevable au motif qu'il ne ferait pas
apparaître clairement si les parties requérantes invoquent une
de verzoekende partijen een schending aanvoeren van de vrijheid om violation de la liberté d'organiser un enseignement ou de la liberté,
onderwijs in te richten of van de vrijheid van onwettig in België verblijvende vreemdelingen om onderwijs te volgen. In het eerste middel wordt op duidelijke wijze aangevoerd dat de bestreden bepalingen een onrechtmatige inmenging zouden betekenen in de fundamentele vrijheid om volwassenenonderwijs in te richten. De vrijheid van onwettig in België verblijvende vreemdelingen om volwassenenonderwijs te volgen vormt een element in de uiteenzetting van het middel. B.3.4. De excepties worden verworpen. Aangezien de middelen nauw met elkaar zijn verbonden, worden zij samen onderzocht. pour les étrangers en séjour illégal, de suivre un enseignement. Dans le premier moyen, il est clairement allégué que les dispositions attaquées impliqueraient une ingérence illicite dans la liberté fondamentale d'organiser un enseignement pour adultes. La liberté, pour les étrangers séjournant illégalement sur le territoire belge, de suivre un enseignement pour adultes constitue un élément de l'exposé du moyen. B.3.4. Les exceptions sont rejetées. Les moyens étant étroitement liés, ils sont examinés conjointement.
B.4. De artikelen 10 en 11 van de Grondwet waarborgen het beginsel van B.4. Les articles 10 et 11 de la Constitution garantissent le principe
gelijkheid en niet-discriminatie. Artikel 24, § 4, van de Grondwet d'égalité et de non-discrimination. L'article 24, § 4, de la
herbevestigt dat beginsel voor onderwijszaken. Volgens die bepaling Constitution réaffirme ce principe en matière d'enseignement. En vertu
zijn alle studenten gelijk voor de wet of het decreet. de cette disposition, tous les étudiants sont égaux devant la loi ou
Artikel 191 van de Grondwet bepaalt dat iedere vreemdeling die zich op le décret. L'article 191 de la Constitution prévoit que tout étranger qui se
het grondgebied van België bevindt, de bescherming verleend aan trouve sur le territoire de la Belgique jouit de la protection
personen en aan goederen geniet, behoudens de bij de wet gestelde accordée aux personnes et aux biens, sauf les exceptions établies par
uitzonderingen. Op grond van die bepaling kan een verschil in la loi. En vertu de cette disposition, une différence de traitement
behandeling dat een vreemdeling benadeelt, alleen bij een qui défavorise un étranger ne peut être établie que par une norme
wetskrachtige norm worden ingevoerd. Die bepaling heeft niet tot doel législative. Cette disposition n'a pas pour objet d'autoriser le
de wetgever ertoe te machtigen, wanneer hij een dergelijk verschil in législateur à se dispenser, lorsqu'il établit une telle différence,
het leven roept, zich eraan te onttrekken de in de Grondwet verankerde d'avoir égard aux principes fondamentaux consacrés par la
fundamentele beginselen in acht te nemen. Uit artikel 191 van de Constitution. Il ne découle donc en aucune façon de l'article 191 de
Grondwet vloeit dus niet voort dat de wetgever, wanneer hij een la Constitution que le législateur, lorsqu'il établit une différence
verschil in behandeling ten nadele van vreemdelingen invoert, niet de traitement au détriment d'étrangers, puisse ne pas veiller à ce que
erover moet waken dat dit verschil niet discriminerend is, ongeacht de cette différence ne soit pas discriminatoire, quelle que soit la
aard van de in het geding zijnde beginselen. nature des principes en cause.
Artikel 191 van de Grondwet kan echter enkel worden geschonden door L'article 191 de la Constitution n'est toutefois susceptible d'être
een bepaling die een verschil in behandeling instelt tussen Belgen en violé que par une disposition établissant une différence de traitement
vreemdelingen en niet door een bepaling die een verschil in entre Belges et étrangers et non par une disposition établissant une
behandeling tussen categorieën van vreemdelingen invoert. différence de traitement entre des catégories d'étrangers.
B.5. Allereerst moet worden opgemerkt dat de decreetgever aan het B.5. Il convient tout d'abord d'observer que le législateur décrétal a
begrip « wettig verblijf » een zeer ruime invulling heeft gegeven. donné une interprétation très large à la notion de « séjour légal ».
Zoals de Vlaamse Regering aanvoert, is het begrip niet beperkt tot de Comme le Gouvernement flamand le fait valoir, celle-ci n'est pas
personen die, met toepassing van de federale verblijfswetgeving van limitée aux personnes qui, en application de la législation fédérale
rechtswege toegelaten zijn of door de minister gemachtigd zijn tot het en matière de séjour, sont admises d'office ou autorisées par le
verblijf, al dan niet in de tijd beperkt, of tot de vestiging in ministre à séjourner, pour une période limitée ou non, ou à s'établir
België. Ook de personen die een geldig verblijfsdocument hebben en die en Belgique. Les personnes qui possèdent un titre de séjour légal et
zich nog in een of andere fase van een verblijfsprocedure bevinden, qui se trouvent encore dans l'une ou l'autre phases d'une procédure de
zonder dat er reeds een definitieve beslissing hierover is genomen, séjour sans qu'une décision définitive ait déjà été prise les
worden beschouwd als personen met een « wettig verblijf » in België. concernant, sont considérées comme des personnes en « séjour légal »
sur le territoire belge.
« Zo komt ondermeer het verblijf van asielzoekers met een attest van « Entre ainsi notamment en considération le séjour des demandeurs
d'asile disposant d'une attestation d'immatriculation ou de l'annexe
immatriculatie of bijlage 35 tijdens hun asielprocedure in aanmerking. 35 au cours de leur procédure d'asile. En outre, le séjour des
Daarnaast komt ook het verblijf van EU-burgers vanaf toekenning van de citoyens de l'Union européenne entre également en considération à
bijlage 19 in aanmerking. Daartegenover : afgewezen asielzoekers die compter de l'octroi de l'annexe 19. En revanche, les demandeurs
na een uitwijzingsbevel in België blijven, behouden wel hun d'asile déboutés qui restent en Belgique après avoir reçu un ordre de
inschrijving in het wachtregister, maar voldoen niet aan het vereiste renvoi, conservent certes leur inscription dans le registre d'attente,
wettelijk verblijf, omdat zij geen geldig verblijfsdocument meer mais ne satisfont pas à la condition de séjour légal étant donné
hebben » (Parl. St., Vlaams Parlement, 2010-2011, nr. 1082/1, p. 36). qu'ils ne possèdent aucun titre de séjour légal » (Doc. parl., Parlement flamand, 2010-2011, n° 1082/1, p. 36).
B.6. Uit de parlementaire voorbereiding blijkt dat de decreetgever, B.6. Il ressort des travaux préparatoires qu'en instaurant la
met het invoeren van de voorwaarde van een wettig verblijf, het condition d'un séjour légal, le législateur décrétal entendait aligner
Vlaamse beleid inzake de toegang tot het volwassenenonderwijs beoogde la politique flamande concernant l'accès à l'enseignement des adultes
af te stemmen op het federale verblijfsbeleid : sur la politique fédérale en matière de séjour :
« De hoofdreden is en blijft de coherentie van het federale en « La raison principale est et reste la cohérence entre la politique
fédérale et la politique communautaire. Le Gouvernement flamand
gemeenschapsbeleid. De Vlaamse Regering wil het migratiebeleid niet n'entend pas contrecarrer la politique d'immigration en autorisant des
onderuit halen door mensen zonder papieren een cursus te laten volgen sans-papiers à suivre un cours qu'ils peuvent utiliser pour motiver
die ze als motivatie voor een nieuwe regularisatieaanvraag kunnen une nouvelle demande de régularisation » (Doc. parl., Parlement
gebruiken » (Parl. St., Vlaams Parlement, 2010-2011, nr. 1082/9, p. 42). flamand, 2010-2011, n° 1082/9, p. 42).
B.7. Zoals het Hof reeds herhaaldelijk heeft vastgesteld (zie o.a. B.7. Ainsi que la Cour l'a déjà constaté à plusieurs reprises (cf.
arrest nr. 32/2006), hanteert de wetgever, wanneer hij een notamment l'arrêt n° 32/2006), lorsque le législateur entend mener une
vreemdelingenbeleid wil voeren en met het oog daarop regels oplegt waaraan moet worden voldaan om wettig op het grondgebied te verblijven, een objectief en pertinent criterium van onderscheid indien hij aan het al dan niet naleven daarvan gevolgen verbindt bij het toekennen van maatschappelijke dienstverlening. Het beleid inzake toegang tot het grondgebied en het verblijf van vreemdelingen zou immers worden doorkruist wanneer zou worden aangenomen dat aan vreemdelingen die onwettig in België verblijven, dezelfde maatschappelijke dienstverlening moet worden verleend als aan degenen die wettig in België verblijven. Het verschil tussen beide categorieën van vreemdelingen verantwoordt dat op de Staat ten aanzien van hen niet dezelfde verplichtingen rusten. De wil om het federale vreemdelingenbeleid niet te doorkruisen kan eveneens verantwoorden dat op de decreetgever, bij de uitoefening van zijn bevoegdheden, niet dezelfde verplichtingen rusten ten aanzien van de categorie van vreemdelingen die onwettig op het grondgebied verblijven. B.8. Het Hof is bevoegd om na te gaan of wetsbepalingen in strijd zijn met het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie, maar inzake de rangschikking van de inschrijvingen in de onderwijsinstellingen beschikt het niet over een beoordelingsbevoegdheid die gelijkwaardig is aan die van de decreetgever en die het Hof zou toelaten de keuzes, zelfs indien die niet opportuun zijn, af te keuren die de decreetgever heeft gemaakt bij de uitoefening van zijn beoordelingsbevoegdheid (zie arrest nr. 121/2009). Het is niet onredelijk dat de decreetgever de specifieke inspanningen politique en matière d'étrangers et impose à cette fin des règles auxquelles il y a lieu de se conformer pour séjourner légalement sur le territoire, il utilise un critère de distinction objectif et pertinent s'il lie des effets aux manquements à ces règles, lors de l'octroi de l'aide sociale. La politique d'accès au territoire et de séjour des étrangers serait en effet mise en échec s'il était admis qu'il faut accorder aux étrangers qui séjournent illégalement en Belgique la même aide sociale qu'à ceux qui séjournent légalement sur le territoire belge. La différence entre les deux catégories d'étrangers justifie que l'Etat n'ait pas les mêmes obligations à leur égard. La volonté de ne pas mettre en échec la politique fédérale en matière d'étrangers peut également justifier que le législateur décrétal, lorsqu'il exerce ses compétences, n'ait pas les mêmes obligations à l'égard des étrangers séjournant illégalement sur le territoire. B.8. La Cour est compétente pour vérifier si des dispositions législatives violent le principe d'égalité et de non-discrimination, mais concernant l'ordre des inscriptions dans les établissements scolaires, elle ne dispose pas d'un pouvoir d'appréciation équivalent à celui du législateur décrétal, qui lui permettrait de censurer les choix que ce dernier a faits dans l'exercice de son pouvoir d'appréciation, fussent-ils inopportuns (cf. arrêt n° 121/2009). Il n'est pas déraisonnable que le législateur réserve les efforts et
en middelen die hij wil aanwenden om de persoonlijke ontwikkeling, het moyens spécifiques qu'il entend mettre en oeuvre pour favoriser le
maatschappelijk functioneren, het verder deelnemen aan onderwijs, het développement personnel, la participation à toute éducation
uitoefenen van een beroep of het beheersen van een taal te bevorderen, ultérieure, l'exercice d'une profession ou la maîtrise d'une langue, à
in beginsel voorbehoudt aan personen die, wegens hun administratief des personnes qui, en raison de leur statut administratif, sont
statuut, verondersteld zijn definitief of op zijn minst voor een supposées être installées en Belgique de manière définitive ou tout au
betekenisvolle duur in België gevestigd te zijn. moins pour une durée significative.
Het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie wordt door de Les dispositions attaquées ne violent pas le principe d'égalité et de
bestreden bepalingen niet geschonden. non-discrimination.
B.9. Het Hof dient evenwel te onderzoeken of de bestreden bepalingen B.9. La Cour doit toutefois examiner si les dispositions attaquées
op onevenredige wijze afbreuk doen aan het recht op onderwijs, dat portent une atteinte disproportionnée au droit à l'enseignement,
door artikel 24 van de Grondwet en artikel 2 van het Eerste Aanvullend garanti par l'article 24 de la Constitution et par l'article 2 du
Protocol bij het Europees Verdrag voor de rechten van de mens wordt Premier Protocole additionnel à la Convention européenne des droits de
gewaarborgd, en aan de verplichting die voortvloeit uit artikel 13 van l'homme, et à l'obligation qui découle de l'article 13 du Pacte
het Internationaal Verdrag inzake economische, sociale en culturele international relatif aux droits économiques, sociaux et culturels.
rechten. Tot de rechten en vrijheden die door de artikelen 10 en 11 van de Parmi les droits et libertés garantis par les articles 10 et 11 de la
Grondwet worden gewaarborgd, behoren immers de rechten en vrijheden Constitution figurent en effet les droits et libertés résultant de
die voortvloeien uit internationale verdragsbepalingen die België dispositions conventionnelles internationales qui lient la Belgique
binden en krachtens artikel 24, § 3, van de Grondwet heeft ieder recht et, en vertu de l'article 24, § 3, de la Constitution, toute personne
op onderwijs, met inachtneming van de fundamentele rechten en a droit à l'enseignement, dans le respect des droits et libertés
vrijheden. fondamentaux.
B.10.1. De door artikel 24, § 1, van de Grondwet gewaarborgde B.10.1. La liberté d'enseignement garantie par l'article 24, § 1er, de
onderwijsvrijheid veronderstelt dat de inrichtende machten die niet la Constitution suppose que les pouvoirs organisateurs qui ne relèvent
rechtstreeks van de gemeenschap afhangen, onder bepaalde voorwaarden pas directement de la communauté puissent, sous certaines conditions,
aanspraak kunnen maken op subsidiëring vanwege de gemeenschap. Het prétendre à des subventions à charge de celle-ci. Le droit aux
recht op subsidiëring wordt beperkt, enerzijds, door de mogelijkheid subventions est limité, d'une part, par la possibilité pour la
voor de gemeenschap om de subsidies te verbinden aan vereisten die te communauté de lier celles-ci à des exigences tenant à l'intérêt
maken hebben met het algemeen belang, onder andere die van een général, entre autres celles d'un enseignement de qualité et du
kwaliteitsonderwijs en de inachtneming van normen in verband met de respect de normes de population scolaire, et, d'autre part, par la
schoolbevolking en, anderzijds, door de noodzaak om de beschikbare nécessité de répartir les moyens financiers disponibles entre les
financiële middelen te verdelen onder de verschillende opdrachten van diverses missions de la communauté. La liberté d'enseignement connaît
de gemeenschap. De vrijheid van onderwijs kent bijgevolg beperkingen dès lors des limites et n'empêche pas que le législateur décrétal
en verhindert niet dat de decreetgever voorwaarden van financiering en impose des conditions de financement et d'octroi de subventions qui
subsidiëring oplegt die de uitoefening van die vrijheid beperken. restreignent l'exercice de cette liberté.
B.10.2. De inschrijvingsvoorwaarde die door de bestreden bepalingen B.10.2. La condition d'inscription imposée par les dispositions
wordt opgelegd verhindert de eerste verzoekende partij in de zaak nr. attaquées n'empêche pas la première partie requérante dans l'affaire
5328 niet om volwassenenonderwijs te verstrekken. Zij kan als dusdanig n° 5328 de dispenser un enseignement pour adultes. Elle ne saurait
niet worden beschouwd als een inbreuk op de vrijheid van onderwijs. donc être considérée, en tant que telle, comme une atteinte à la
Dit zou wel het geval zijn wanneer zou blijken dat de concrete beperking die daardoor aan die vrijheid wordt gesteld onevenredig zou zijn ten aanzien van het nagestreefde doel. Die regeling verhindert overigens volgens de Vlaamse Regering de centra voor basiseducatie en de centra voor volwassenenonderwijs niet om contractonderwijs aan te bieden aan de illegaal verblijvende cursisten, op voorwaarde dat zulk onderwijs boekhoudkundig volledig is gescheiden van het door de gemeenschap gesubsidieerde volwassenenonderwijs en indien het volledig door de cursisten zelf of door een externe partij wordt gefinancierd. liberté d'enseignement. Ce serait le cas s'il apparaissait que la limitation concrète apportée à cette liberté est disproportionnée au regard de l'objectif poursuivi. Cette réglementation, selon le Gouvernement flamand, n'empêche par ailleurs pas les centres d'éducation de base et les centres d'enseignement pour adultes d'offrir un enseignement contractuel aux apprenants en séjour illégal, à la condition qu'un tel enseignement fasse l'objet d'une comptabilité totalement distincte de celle de l'enseignement pour adultes subventionné par la Communauté et qu'il soit intégralement financé par les apprenants eux-mêmes ou par une partie externe.
B.11.1. Het door artikel 24, § 3, van de Grondwet gewaarborgde recht B.11.1. Le droit à l'enseignement garanti par l'article 24, § 3, de la
op onderwijs staat een reglementering van de toegang tot het Constitution ne fait pas obstacle à une réglementation de l'accès à
onderwijs, inzonderheid tot het onderwijs dat wordt verstrekt na
afloop van de leerplicht, op grond van de behoeften en de l'enseignement, en particulier à l'enseignement dispensé au-delà du
mogelijkheden van de gemeenschap en het individu, niet in de weg. terme de la scolarité obligatoire, en fonction des besoins et des
Artikel 2 van het Eerste Aanvullend Protocol bij het Europees Verdrag possibilités de la communauté et des individus. L'article 2 du Premier
Protocole additionnel à la Convention européenne des droits de l'homme
voor de rechten van de mens en artikel 13 van het Internationaal et l'article 13 du Pacte international relatif aux droits économiques,
Verdrag inzake economische, sociale en culturele rechten - al dan niet
in samenhang gelezen met artikel 2 van dat Verdrag - staan, in sociaux et culturels - lu conjointement ou non avec l'article 2 de ce
samenhang gelezen met artikel 24 van de Grondwet, evenmin eraan in de Pacte - n'empêchent pas non plus, si on les combine avec l'article 24
weg dat de toegang tot het onderwijs na afloop van de leerplicht de la Constitution, que l'accès à l'enseignement dispensé au-delà du
afhankelijk wordt gemaakt van voorwaarden, voor zover daarbij het terme de la scolarité obligatoire soit soumis à des conditions, pour
gelijkheidsbeginsel in acht wordt genomen. autant que le principe d'égalité soit respecté à cette occasion.
B.11.2. Artikel 2, eerste zin, van het Eerste Aanvullend Protocol bij B.11.2. L'article 2, première phrase, du Premier Protocole additionnel
het Europees Verdrag voor de rechten van de mens bepaalt dat niemand à la Convention européenne des droits de l'homme prévoit que personne
het recht op onderwijs zal worden ontzegd. ne sera privé du droit à l'enseignement.
Die bepaling verplicht de verdragspartijen niet om onderwijs in een Cette disposition n'oblige pas les Etats parties à la Convention à
bepaalde vorm of op een bepaald niveau in te richten, maar legt hun de organiser un enseignement sous une forme ou à un niveau déterminés
verplichting op om een recht van toegang tot de bestaande mais leur impose l'obligation de garantir le droit d'accès aux
onderwijsinstellingen te waarborgen en staat een reglementering die établissements scolaires existants et elle ne fait pas obstacle à une
het gelijkheidsbeginsel in acht neemt niet in de weg (EHRM, 23 juli réglementation qui respecte le principe d'égalité (CEDH, 23 juillet
1968, zaak « betreffende sommige aspecten van de taalregeling in het 1968, Affaire « relative à certains aspects du régime linguistique de
Belgische onderwijs »; zie eveneens EHRM, 21 juni 2011, Ponomaryovi t. l'enseignement en Belgique »; voy. également CEDH, 21 juin 2011,
Bulgarije, § 49). Ponomaryovi c. Bulgarie, § 49).
B.11.3. Artikel 2, lid 1, van het Internationaal Verdrag inzake B.11.3. L'article 2, paragraphe 1, du Pacte international relatif aux
economische, sociale en culturele rechten bepaalt : droits économiques, sociaux et culturels dispose :
« Iedere Staat die partij is bij dit Verdrag verbindt zich maatregelen « Chacun des Etats parties au présent Pacte s'engage à agir, tant par
te nemen, zowel zelfstandig als binnen het kader van de internationale son effort propre que par l'assistance et la coopération
hulp en samenwerking, met name op economisch en technisch gebied, en internationales, notamment sur les plans économique et technique, au
met volledige gebruikmaking van de hem ter beschikking staande maximum de ses ressources disponibles, en vue d'assurer
hulpbronnen, ten einde met alle passende middelen, inzonderheid de progressivement le plein exercice des droits reconnus dans le présent
invoering van wettelijke maatregelen, tot een algehele verwezenlijking Pacte par tous les moyens appropriés, y compris en particulier
van de in dit Verdrag erkende rechten te komen ». l'adoption de mesures législatives ».
In verband met het recht van elke persoon op onderwijs bepaalt artikel S'agissant du droit à l'enseignement dont jouit toute personne,
13, lid 2, d), van hetzelfde Verdrag : l'article 13, paragraphe 2, d), du même Pacte prévoit que :
« 2. De Staten die partij zijn bij dit Verdrag erkennen dat, ten einde « Les Etats parties au présent Pacte reconnaissent qu'en vue d'assurer
tot een volledige verwezenlijking van dit recht te komen : le plein exercice de ce droit :
[...] [...]
d) Het basisonderricht zoveel mogelijk dient te worden gestimuleerd of d) L'éducation de base doit être encouragée ou intensifiée, dans toute
geïntensiveerd ten behoeve van personen die geen lager onderwijs la mesure possible, pour les personnes qui n'ont pas reçu
hebben genoten of dit niet hebben voltooid ». d'instruction primaire ou qui ne l'ont pas reçue jusqu'à son terme ».
Contrairement à ce que les parties requérantes font valoir et à ce qui
Anders dan wat de verzoekende partijen beweren en wat de litterae b) est le cas en ce qui concerne les dispositions b) et c) du même
en c) van hetzelfde artikel inzake de kosteloosheid van het middelbaar article en matière de gratuité de l'enseignement secondaire et
en hoger onderwijs betreft, kan uit de geciteerde bepalingen geen supérieur, on ne saurait déduire aucune obligation de standstill des
dispositions citées. Les Etats parties au Pacte s'engagent à rendre
standstill-verplichting worden afgeleid. Op de verdragspartijen rust l'éducation de base accessible, dans toute la mesure possible, aux
ten aanzien van personen die geen (volledig) lager onderwijs hebben personnes qui n'ont pas reçu d'instruction primaire (ou qui ne l'ont
genoten een inspanningsverbintenis om het basisonderricht zoveel pas reçue jusqu'à son terme), compte tenu des possibilités économiques
mogelijk toegankelijk te maken, rekening houdend met de economische et de l'état des finances publiques.
mogelijkheden en de situatie van de overheidsfinanciën. B.12.1. Il découle de qui est dit en B.11 que le droit d'accès à
B.12.1. Uit hetgeen in B.11 is vermeld, vloeit voort dat het recht op l'enseignement peut être soumis à des restrictions, à condition de
toegang tot onderwijs aan beperkingen kan worden onderworpen, voor respecter, à cet égard, le principe d'égalité.
zover hierbij het gelijkheidsbeginsel in acht wordt genomen. B.12.2. Ainsi qu'il est dit en B.7, le législateur compétent peut
B.12.2. Zoals in B.7 is vermeld, vermag de bevoegde wetgever een établir une différence de traitement entre les étrangers qui
verschil in behandeling te maken tussen vreemdelingen die wettig en séjournent légalement en Belgique et les étrangers qui séjournent
vreemdelingen die onwettig in België verblijven. Bijgevolg kan het aan illégalement en Belgique. Par conséquent, il ne saurait être reproché
de decreetgever niet worden verweten rekening houdend met de in B.8 au législateur décrétal, compte tenu du pouvoir d'appréciation
vermelde beoordelingsbevoegdheid, personen die onwettig op het mentionné en B.8, d'exclure de l'inscription dans l'enseignement pour
Belgische grondgebied verblijven, uit te sluiten van de inschrijving adultes les personnes qui séjournent illégalement sur le territoire de
voor het volwassenenonderwijs. la Belgique.
B.13. De middelen zijn niet gegrond. B.13. Les moyens ne sont pas fondés.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
verwerpt de beroepen. rejette les recours.
Aldus uitgesproken in het Nederlands, het Frans en het Duits, Ainsi prononcé en langue néerlandaise, en langue française et en
overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op langue allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6
het Grondwettelijk Hof, op de openbare terechtzitting van 14 maart 2013. janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle, à l'audience publique du 14 mars 2013.
De griffier, Le greffier,
P.-Y. Dutilleux P.-Y. Dutilleux
De voorzitter, Le président,
M. Bossuyt M. Bossuyt
^
Etaamb.be maakt gebruik van cookies
Etaamb.be gebruikt cookies om uw taalvoorkeur te onthouden en om beter te begrijpen hoe etaamb.be gebruikt wordt.
DoorgaanMeer details
x