← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 140/2008 van 30 oktober 2008 Rolnummer 4265 In zake :
het beroep tot vernietiging van artikel 39, eerste lid, van de wet van 10 juni 1997 betreffende de algemene
regeling voor accijnsproducten, het voorhanden hebbe Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit rechter P.
Martens, waarnemend voorzitter, voorzitter M(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 140/2008 van 30 oktober 2008 Rolnummer 4265 In zake : het beroep tot vernietiging van artikel 39, eerste lid, van de wet van 10 juni 1997 betreffende de algemene regeling voor accijnsproducten, het voorhanden hebbe Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit rechter P. Martens, waarnemend voorzitter, voorzitter M(...) | Extrait de l'arrêt n° 140/2008 du 30 octobre 2008 Numéro du rôle : 4265 En cause : le recours en annulation de l'article 39, alinéa 1 er , de la loi du 10 juin 1997 relative au régime général, à la détention, à la circulation et au La Cour constitutionnelle, composée du juge P. Martens, faisant fonction de président, du présid(...) |
---|---|
GRONDWETTELIJK HOF | COUR CONSTITUTIONNELLE |
Uittreksel uit arrest nr. 140/2008 van 30 oktober 2008 | Extrait de l'arrêt n° 140/2008 du 30 octobre 2008 |
Rolnummer 4265 | Numéro du rôle : 4265 |
In zake : het beroep tot vernietiging van artikel 39, eerste lid, van | En cause : le recours en annulation de l'article 39, alinéa 1er, de la |
de wet van 10 juni 1997 betreffende de algemene regeling voor | loi du 10 juin 1997 relative au régime général, à la détention, à la |
accijnsproducten, het voorhanden hebben en het verkeer daarvan en de | circulation et aux contrôles des produits soumis à accise, introduit |
controles daarop, ingesteld door Francesco Scuto. | par Francesco Scuto. |
Het Grondwettelijk Hof, | La Cour constitutionnelle, |
samengesteld uit rechter P. Martens, waarnemend voorzitter, voorzitter | composée du juge P. Martens, faisant fonction de président, du |
M. Bossuyt, en de rechters R. Henneuse, E. De Groot, L. Lavrysen, A. | président M. Bossuyt, et des juges R. Henneuse, E. De Groot, L. |
Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke en J. Spreutels, | Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke et J. |
bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van | Spreutels, assistée du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le juge |
rechter P. Martens, | P. Martens, |
wijst na beraad het volgende arrest : | après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : |
I. Onderwerp van het beroep en rechtspleging | I. Objet du recours et procédure |
Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 12 juli 2007 | Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 12 |
ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 13 juli | juillet 2007 et parvenue au greffe le 13 juillet 2007, Francesco |
2007, heeft Francesco Scuto, wonende te 4460 Grâce-Hollogne, rue G. | Scuto, demeurant à 4460 Grâce-Hollogne, rue G. Matteoti 10/2, a, à la |
Matteoti 10/2, ingevolge het arrest van het Hof nr. 165/2006 van 8 | suite de l'arrêt de la Cour n° 165/2006 du 8 novembre 2006 (publié au |
november 2006 (bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 26 januari | Moniteur belge du 26 janvier 2007), introduit un recours en annulation |
2007), beroep tot vernietiging ingesteld van artikel 39, eerste lid, | |
van de wet van 10 juni 1997 betreffende de algemene regeling voor | de l'article 39, alinéa 1er, de la loi du 10 juin 1997 relative au |
accijnsproducten, het voorhanden hebben en het verkeer daarvan en de | régime général, à la détention, à la circulation et aux contrôles des |
controles daarop. | produits soumis à accise. |
(...) | (...) |
II. In rechte | II. En droit |
(...) | (...) |
B.1. Artikel 39, eerste lid, van de wet van 10 juni 1997 « betreffende | B.1. L'article 39, alinéa 1er, de la loi du 10 juin 1997 « relative au |
de algemene regeling van accijnsproducten, het voorhanden hebben en | régime général, à la détention, à la circulation et aux contrôles des |
het verkeer ervan en de controles daarop », zoals gewijzigd bij | produits soumis à accise », tel qu'il a été modifié par l'article 2, |
artikel 2, nr. 22, van het koninklijk besluit van 20 juli 2000 « | n° 22, de l'arrêté royal du 20 juillet 2000 « portant exécution de la |
houdende uitvoering van de wet van 26 juni 2000 betreffende de | loi du 26 juin 2000 relative à l'introduction de l'euro dans la |
invoering van de euro in de wetgeving die betrekking heeft op | |
aangelegenheden zoals bedoeld in artikel 78 van de Grondwet en die | législation concernant les matières visées à l'article 78 de la |
ressorteert onder het Ministerie van Financiën » en bij artikel 42, | Constitution et qui relève du Ministère des Finances » et par |
5°, van het koninklijk besluit van 13 juli 2001 « houdende uitvoering | l'article 42, 5°, de l'arrêté royal du 13 juillet 2001 « portant |
van de wet van 26 juni 2000 betreffende de invoering van de euro in de | exécution de la loi du 26 juin 2000 relative à l'introduction de |
wetgeving die betrekking heeft op aangelegenheden zoals bedoeld in | l'euro dans la législation concernant les matières visées à l'article |
artikel 78 van de Grondwet en die ressorteert onder het Ministerie van | 78 de la Constitution et qui relève du Ministère des Finances », |
Financiën », bepaalt : | dispose : |
« Iedere overtreding van de bepalingen van deze wet die tot gevolg | « Toute infraction aux dispositions de la présente loi ayant pour |
heeft dat de accijns opeisbaar wordt, wordt gestraft met een boete van | conséquence de rendre l'accise exigible, est punie d'une amende égale |
tienmaal de in het spel zijnde accijns met een minimum van 250 EUR ». | au décuple de l'accise en jeu avec un minimum de 250 EUR ». |
B.2. In zijn arrest nr. 165/2006 van 8 november 2006 heeft het Hof | B.2. Par son arrêt n° 165/2006 du 8 novembre 2006, la Cour a dit pour |
voor recht gezegd dat die bepaling de artikelen 10 en 11 van de | droit que cette disposition viole les articles 10 et 11 de la |
Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 6.1 van het Europees | Constitution, lus en combinaison avec l'article 6.1 de la Convention |
Verdrag voor de rechten van de mens, schendt in zoverre zij de | européenne des droits de l'homme, en ce qu'elle ne permet pas au juge |
strafrechter niet toestaat om, wanneer er verzachtende omstandigheden | pénal de modérer l'amende prévue par cette disposition, |
bestaan, de erin bepaalde geldboete op enigerlei wijze te matigen. | lorsqu'existent des circonstances atténuantes. |
Dat arrest is bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 26 januari 2007. | Cet arrêt a été publié au Moniteur belge du 26 janvier 2007. |
Het Hof heeft dezelfde beslissing genomen in zijn arrest nr. 199/2006 van 13 december 2006. | La Cour a pris la même décision par son arrêt n° 199/2006 du 13 décembre 2006. |
B.3. Artikel 4, tweede lid, van de bijzondere wet van 6 januari 1989 - | B.3. L'article 4, alinéa 2, de la loi spéciale du 6 janvier 1989 - tel |
zoals ingevoegd bij artikel 3, b), van de bijzondere wet van 9 maart | qu'il a été inséré par l'article 3, b), de la loi spéciale du 9 mars |
2003 « tot wijziging van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het | 2003 « modifiant la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour |
Arbitragehof » - bepaalt dat een nieuwe termijn van zes maanden | d'arbitrage » - prévoit qu'un nouveau délai de six mois est ouvert |
openstaat voor het instellen van een beroep tot vernietiging van een | pour l'introduction d'un recours en annulation d'une loi au bénéfice |
wet voor iedere natuurlijke persoon die doet blijken van een belang | de toute personne physique justifiant d'un intérêt lorsque la Cour, |
wanneer het Hof, uitspraak doende op een prejudiciële vraag, heeft | statuant sur une question préjudicielle, a déclaré que cette loi viole |
verklaard dat die wet in strijd is met één van de regels waarvan het | une des règles dont elle assure le respect. |
de naleving verzekert. | |
B.4. Uit de stukken van het dossier van de rechtspleging blijkt dat de | B.4. Il ressort des pièces du dossier de la procédure qu'à plusieurs |
verzoeker herhaaldelijk door een strafgerecht ertoe is veroordeeld met | reprises, le requérant a été condamné par une juridiction pénale à |
toepassing van de bestreden bepaling geldboeten te betalen ten belope | payer, en application de la disposition attaquée, des amendes |
van tienmaal de ontdoken accijnsrechten. | équivalant au décuple des droits d'accises éludés. |
De situatie van de verzoeker wordt dus rechtstreeks en ongunstig | La situation du requérant est dès lors directement et défavorablement |
geraakt door de bestreden bepaling, zodat hij op grond van artikel 4, | affectée par la disposition attaquée, de sorte qu'il justifie d'un |
tweede lid, van de bijzondere wet van 6 januari 1989 doet blijken van | intérêt à en demander l'annulation sur la base de l'article 4, alinéa |
een belang bij het vorderen van de vernietiging. | 2, de la loi spéciale du 6 janvier 1989. |
B.5. In zijn arrest nr. 165/2006 heeft het Hof geoordeeld : | B.5. Par son arrêt n° 165/2006, la Cour a considéré ce qui suit : |
« B.3. Artikel 39 van de wet van 10 juni 1997 maakt deel uit van het | « B.3. L'article 39 de la loi du 10 juin 1997 s'inscrit dans le cadre |
douanestrafrecht, dat behoort tot het bijzonder strafrecht en waarmee | du droit pénal douanier, qui relève du droit pénal spécial et par |
de wetgever, via een eigen systeem voor strafrechtelijke opsporing en | lequel le législateur, sur la base d'un système spécifique de |
vervolging, de omvang en de frequentie van de fraude wil bestrijden in | recherche et de poursuite pénales, entend combattre l'ampleur et la |
fréquence des fraudes dans une matière particulièrement technique | |
een bijzonder technische en vaak grensoverschrijdende materie die mede | relative à des activités souvent transfrontalières et régie en grande |
grotendeels door een uitgebreide Europese regelgeving wordt beheerst. | partie par une abondante réglementation européenne. La répression des |
De bestraffing van de inbreuken op de douane en accijnsgoederen wordt | infractions en matière de douanes et accises est souvent rendue |
vaak bemoeilijkt door het hoge aantal personen dat bij de handel is | difficile par le nombre de personnes qui interviennent dans le |
betrokken en door de mobiliteit van de goederen waarop de rechten | commerce et par la mobilité des marchandises sur lesquelles les droits |
verschuldigd zijn. | sont dus. |
In dat kader heeft de wetgever op douane en accijnsmisdrijven zeer | Dans ce cadre, le législateur a assorti d'amendes très lourdes les |
zware geldboeten gesteld om te beletten dat fraude zou worden gepleegd | infractions en matière de douanes et accises pour empêcher que des |
met het oog op de enorme winst die men ermee kan maken. Ter | fraudes soient commises en vue d'obtenir les gains énormes qu'elles |
verantwoording van het hoge karakter van de geldboete werd steeds | peuvent engendrer. En vue de justifier la lourdeur de l'amende, il a |
staande gehouden dat die niet alleen een individuele straf met een | toujours été soutenu que celle-ci non seulement constituerait une |
ernstig ontradend karakter voor de dader zou uitmaken maar ook het | peine individuelle assortie d'un caractère fortement dissuasif pour |
herstel van de gestoorde economische orde en het verzekeren van de | l'auteur, mais viserait également à rétablir l'ordre économique |
heffingen van de verschuldigde belastingen zou beogen. Het verlenen | perturbé et à assurer la perception des impôts dus. Le fait de |
aan de strafrechter van de mogelijkheid om verzachtende omstandigheden | permettre au juge répressif de tenir compte de circonstances |
toe te passen zou onverenigbaar zijn met de doelstelling de fiscale | atténuantes serait incompatible avec l'objectif consistant à réprimer |
fraude te bestraffen. | la fraude fiscale. |
[...] B.5.1. Onder voorbehoud dat hij geen maatregel mag nemen die kennelijk onredelijk is, vermag de democratisch gekozen wetgever het repressief beleid zelf vast te stellen en aldus de beoordelingsvrijheid van de rechter uit te sluiten. De wetgever heeft nochtans meermaals geopteerd voor de individualisering van straffen door de rechter de keuze te laten, die is begrensd door een minimum en een maximum, wat de strengheid van de straf betreft, door het hem mogelijk te maken rekening te houden met verzachtende omstandigheden waardoor hij een straf beneden het wettelijk minimum kan opleggen, en door hem toe te staan maatregelen tot uitstel en tot opschorting van de uitspraak toe te kennen. B.5.2. Dat de rechter de straf niet kan verzachten tot onder de grenzen gesteld bij de in het geding zijnde bepaling, komt voort uit | [...] B.5.1. Sous la réserve qu'il ne peut prendre une mesure manifestement déraisonnable, le législateur démocratiquement élu peut vouloir déterminer lui-même la politique répressive et exclure ainsi le pouvoir d'appréciation du juge. Le législateur a toutefois opté à diverses reprises pour l'individualisation des peines, en abandonnant au juge un choix, limité par un maximum et un minimum, quant à la sévérité de la peine, en lui permettant de tenir compte de circonstances atténuantes qui l'autorisent à infliger une peine inférieure au minimum légal et en l'autorisant à accorder des mesures de sursis et de suspension du prononcé. B.5.2. L'impossibilité pour le juge d'adoucir la peine en deçà des |
het feit dat, bij gebrek aan een uitdrukkelijke bepaling in de | limites fixées par la disposition en cause provient de ce qu'en |
bijzondere strafwet, de bepalingen van het Strafwetboek met betrekking | l'absence d'une disposition expresse dans la loi pénale particulière, |
tot de verzachtende omstandigheden niet kunnen worden toegepast | les dispositions du Code pénal relatives aux circonstances atténuantes |
(artikel 100 van het Strafwetboek). B.5.3. Het staat aan de wetgever te oordelen of het wenselijk is de rechter te dwingen tot gestrengheid wanneer een inbreuk het algemeen belang schaadt, vooral in een aangelegenheid die, zoals te dezen, aanleiding geeft tot een aanzienlijke fraude. Die gestrengheid kan niet alleen de omvang van de geldboete betreffen, maar ook de aan de rechter geboden mogelijkheid om de straf tot onder de gestelde grenzen te verminderen wanneer verzachtende omstandigheden aanwezig zijn. Het Hof zou een dergelijke keuze alleen kunnen afkeuren indien die kennelijk onredelijk zou zijn of indien de in het geding zijnde bepaling ertoe zou leiden aan een categorie van beklaagden het recht op een eerlijk proces voor een onafhankelijke en onpartijdige | ne peuvent être appliquées (article 100 du Code pénal). B.5.3. Il appartient au législateur d'apprécier s'il est souhaitable de contraindre le juge à la sévérité quand une infraction nuit particulièrement à l'intérêt général, spécialement dans une matière qui, comme en l'espèce, donne lieu à une fraude importante. Cette sévérité peut concerner non seulement le niveau de la peine pécuniaire, mais aussi la faculté offerte au juge d'adoucir la peine en deçà des limites fixées s'il existe des circonstances atténuantes. La Cour ne pourrait censurer pareil choix que si celui-ci était manifestement déraisonnable ou si la disposition litigieuse avait pour effet de priver une catégorie de prévenus du droit à un procès |
instantie, zoals gewaarborgd bij artikel 6.1 van het Europees Verdrag | équitable devant une juridiction impartiale et indépendante, garanti |
voor de Rechten van de Mens, te ontzeggen. | par l'article 6.1 de la Convention européenne des droits de l'homme. |
B.6. De wijze waarop de geldboete is bepaald in artikel 39, eerste | B.6. La manière dont l'amende est déterminée par l'article 39, alinéa |
lid, van de wet van 10 juni 1997 beantwoordt aan de door de wetgever | 1er, de la loi du 10 juin 1997 répond aux objectifs poursuivis par le |
nagestreefde doeleinden zoals uiteengezet in B.3. | législateur tels qu'ils ont été exposés en B.3. |
B.7.1. Luidens artikel 263 van de [algemene wet inzake douane en | B.7.1. Aux termes de l'article 263 de la [loi générale sur les douanes |
accijnzen, zoals zij voortvloeit uit de coördinatie bij koninklijk | et accises, telle qu'elle résulte de la coordination effectuée par |
besluit van 18 juli 1977 ' houdende coördinatie van de algemene | l'arrêté royal du 18 juillet 1977 ' portant coordination des |
bepalingen inzake douane en accijnzen ' (A.W.D.A.)] zou door de | dispositions générales relatives aux douanes et accises ' (L.G.D.A.)], |
administratie, met name wat de geldboete betreft, kunnen worden | il pourra être transigé, par l'administration, notamment en ce qui |
getransigeerd ' zo dikwijls verzachtende omstandigheden de zaak | concerne l'amende, ' toutes et autant de fois que l'affaire sera |
vergezellen, of als aannemelijk kan worden gehouden dat het misdrijf | accompagnée de circonstances atténuantes, et qu'on pourra |
eerder aan verzuim of abuis, dan aan een oogmerk van opzettelijke | raisonnablement supposer que l'infraction doit être attribuée plutôt à |
fraude moet worden toegeschreven '. | une négligence ou erreur qu'à l'intention de fraude préméditée '. |
B.7.2. De ontstentenis in artikel 39 van de wet van 10 juni 1997, van | B.7.2. L'absence, dans l'article 39 de la loi du 10 juin 1997, d'une |
een bevoegdheid van de strafrechter die gelijkwaardig is aan die welke | compétence du juge répressif qui soit équivalente à celle que |
door artikel 263 van de A.W.D.A. is toegekend aan de administratie, is | l'article 263 de la L.G.D.A. accorde à l'administration n'est |
evenwel niet verenigbaar met artikel 6.1 van het Europees Verdrag voor | cependant pas compatible avec l'article 6.1 de la Convention |
de Rechten van de Mens en met het algemeen beginsel van het strafrecht | européenne des droits de l'homme et avec le principe général de droit |
dat vereist dat niets wat onder de beoordelingsbevoegdheid van de | pénal qui exige que rien de ce qui appartient au pouvoir |
administratie valt, ontsnapt aan de toetsing van de rechter. B.7.3. Het is juist dat, in alle aangelegenheden waarin zij is toegestaan, de transactie een einde maakt aan de strafvordering zonder toetsing van de rechter. Maar de beklaagde kan doorgaans, wanneer de transactie hem niet wordt voorgesteld of hij die weigert, het bestaan van verzachtende omstandigheden voor een rechter aanvoeren. Te dezen staat het de beklaagde vrij de transactie te aanvaarden die de administratie hem zou voorstellen, maar indien hij die weigert of indien die hem niet wordt voorgesteld, zal hij een rechter nooit kunnen laten oordelen of er verzachtende omstandigheden bestaan die verantwoorden dat de geldboete wordt beperkt tot onder het bij de wet vastgestelde bedrag. B.7.4. Het is eveneens juist dat de rechter de opschorting van de uitspraak van de veroordeling of het uitstel van de tenuitvoerlegging | d'appréciation de l'administration n'échappe au contrôle du juge. B.7.3. Il est vrai que, dans toutes les matières où elle est permise, la transaction met fin à l'action publique sans contrôle du juge. Mais le prévenu peut généralement, si la transaction ne lui est pas proposée ou s'il la refuse, faire valoir devant un juge l'existence de circonstances atténuantes. En l'espèce, le prévenu est libre d'accepter la transaction qui lui serait proposée par l'administration mais s'il la refuse, ou si elle ne lui est pas proposée, il ne pourra jamais faire apprécier par un juge s'il existe des circonstances atténuantes justifiant que l'amende soit réduite en deçà du montant fixé par la loi. B.7.4. Il est vrai également que le juge peut ordonner la suspension du prononcé de la condamnation ou le sursis à l'exécution des peines, |
van de straffen, met toepassing van de wet van 29 juni 1964 | en application de la loi du 29 juin 1964 concernant la suspension, le |
betreffende de opschorting, het uitstel en de probatie, kan bevelen. | |
Maar de door die wet aan de rechter verleende bevoegdheden zijn niet | sursis et la probation. Mais les pouvoirs confiés au juge par cette |
dezelfde als die welke hij haalt uit artikel 85 van het Strafwetboek | loi ne sont pas les mêmes que ceux qu'il tient de l'article 85 du Code |
en die welke de A.W.D.A. aan de administratie toevertrouwt ». | pénal et que la L.G.D.A. confie à l'administration ». |
B.6. De bestreden bepaling dient bijgevolg te worden vernietigd in | B.6. Il convient dès lors d'annuler la disposition attaquée dans la |
zoverre zij met het arrest nr. 165/2006 ongrondwettig is verklaard. | mesure où elle a été déclarée inconstitutionnelle par l'arrêt n° 165/2006. |
B.7. In zijn arrest nr. 81/2007 van 7 juni 2007, bekendgemaakt in het | B.7. Par son arrêt n° 81/2007 du 7 juin 2007, publié au Moniteur belge |
Belgisch Staatsblad van 19 juli 2007, heeft het Hof voor recht gezegd : | du 19 juillet 2007, la Cour a dit pour droit : |
« Artikel 23, eerste lid, van de wet van 22 oktober 1997 betreffende | « L'article 23, alinéa 1er, de la loi du 22 octobre 1997 ' relative à |
la structure et aux taux des droits d'accise sur les huiles minérales | |
de structuur en de accijnstarieven inzake minerale olie [- vóór de | ' [- tel qu'il était libellé avant sa modification par l'arrêté royal |
wijziging ervan bij koninklijk besluit van 29 februari 2004 tot | du 29 février 2004 ' modifiant la loi du 22 octobre 1997 relative à la |
wijziging van de wet van 22 oktober 1997 betreffende de structuur en | structure et aux taux des droits d'accise sur les huiles minérales ' |
de accijnstarieven inzake minerale olie -] schendt de artikelen 10 en | -] viole les articles 10 et 11 de la Constitution, lus en combinaison |
11 van de Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 6.1 van het | avec l'article 6.1 de la Convention européenne des droits de l'homme, |
Europees Verdrag voor de rechten van de mens, in zoverre het de | en ce qu'il ne permet au juge pénal en aucune façon de modérer, s'il |
strafrechter geenszins toestaat om, wanneer er verzachtende | existe des circonstances atténuantes, l'amende prévue par cette |
omstandigheden bestaan, de erin bepaalde geldboete te matigen, alsook | disposition et en ce que, en ne prévoyant pas une amende maximale et |
in zoverre het de in B.9.3 beschreven onevenredige gevolgen kan hebben | une amende minimale, il peut avoir les effets disproportionnés décrits |
door niet te voorzien in een minimum- en een maximumgeldboete ». | en B.9.3 ». |
Artikel 23, eerste lid, van de wet van 22 oktober 1997, vóór de | L'article 23, alinéa 1er, de la loi du 22 octobre 1997, tel qu'il |
wijziging ervan bij het koninklijk besluit van 29 februari 2004, | était libellé avant sa modification par l'arrêté royal du 29 février |
bepaalde : | 2004, disposait : |
« Elke overtreding van deze wet waardoor de invorderbaarheid van de in | « Toute infraction aux dispositions de la présente loi ayant effet de |
artikel 7 bedoelde accijns en bijzondere accijns ontstaat, wordt | rendre exigibles les droits d'accise et les droits d'accise spéciaux |
bestraft met een geldboete van tienmaal de ontdoken rechten met een | fixés par l'article 7, est punie d'une amende égale au décuple des |
minimum van 250 EUR ». | droits en jeu avec un minimum de 250 EUR ». |
De B.9.3 van het arrest nr. 81/2007 luidt : « De hoge geldboeten die de rechter met toepassing van de in het geding zijnde wetgeving dient op te leggen, kunnen van dien aard zijn dat zij afbreuk doen aan het recht op het ongestoord genot van eigendom, dat gewaarborgd is bij artikel 1 van het Eerste Aanvullend Protocol bij het Europees Verdrag voor de rechten van de mens. Die bepaling vermeldt dat de bescherming van het eigendomsrecht ' echter op geen enkele wijze het recht aantast [en] dat een Staat heeft om die wetten toe te passen welke hij noodzakelijk oordeelt om toezicht uit te oefenen op het gebruik van eigendom in overeenstemming met het algemeen belang of om de betaling van belastingen of andere heffingen en boeten te verzekeren '. Een geldboete die is vastgesteld op tienmaal de ontdoken rechten zou, in bepaalde gevallen, dermate afbreuk kunnen doen aan de financiële toestand van de persoon aan wie ze is opgelegd dat ze een onevenredige maatregel zou kunnen vormen ten aanzien van het ermee nagestreefde wettige doel en een schending inhouden van het recht op de eerbiediging van de eigendom, dat is gewaarborgd bij artikel 1 van het Eerste Aanvullend Protocol bij het Europees Verdrag voor de rechten | Selon le B.9.3 de l'arrêt n° 81/2007 : « Les amendes élevées que le juge doit infliger en application de la législation en cause peuvent être de nature à porter atteinte au respect des biens garanti par l'article 1er du Premier Protocole additionnel à la Convention européenne des droits de l'homme. Selon cette disposition, la protection du droit de propriété ' ne [porte] pas atteinte au droit que possèdent les Etats de mettre en vigueur les lois qu'ils jugent nécessaires pour réglementer l'usage des biens conformément à l'intérêt général ou pour assurer le paiement des impôts ou d'autres contributions ou des amendes '. Une amende fixée au décuple des droits éludés pourrait, dans certains cas, porter une telle atteinte à la situation financière de la personne à laquelle elle est infligée qu'elle pourrait constituer une mesure disproportionnée par rapport au but légitime qu'elle poursuit et constituer une violation du droit au respect des biens, garanti par l'article 1er du Premier Protocole additionnel à la Convention |
van de mens (EHRM, 11 januari 2007, Mamidakis t. Griekenland). | européenne des droits de l'homme (CEDH, 11 janvier 2007, Mamidakis c. |
Een bepaling die de rechter niet in staat stelt een schending van die | Grèce). Une disposition qui ne permet pas au juge d'éviter une violation de |
bepaling te vermijden, schendt het recht op een eerlijk proces dat | cette disposition méconnaît le droit à un procès équitable garanti par |
wordt gewaarborgd in artikel 6.1 van het Europees Verdrag voor de | l'article 6.1 de la Convention européenne des droits de l'homme ». |
rechten van de mens ». | |
B.8.1. Het beginsel van de evenredigheid van de straffen is niet | B.8.1. Le principe de la proportionnalité des peines n'est pas |
vreemd aan ons rechtssysteem dat in de regel de rechter in staat stelt | étranger à notre système juridique qui, en règle, permet au juge de |
de straf te kiezen tussen een minimum en een maximum, hem ertoe | choisir la peine entre un minimum et un maximum, de tenir compte de |
machtigt rekening te houden met verzachtende omstandigheden en | |
maatregelen van uitstel en opschorting van de uitspraak te bevelen, | circonstances atténuantes et d'ordonner le sursis et la suspension du |
waardoor de rechter aldus in zekere mate de straf kan individualiseren | prononcé, le juge pouvant ainsi individualiser dans une certaine |
door de straf op te leggen die hij evenredig acht met het geheel van | mesure la peine, en infligeant celle qu'il estime proportionnée à |
de elementen van de zaak. | l'ensemble des éléments de la cause. |
Wat meer in het bijzonder de geldboeten betreft, bepaalt de wetgever | Pour ce qui concerne plus particulièrement les amendes, le législateur |
ook dat de rechter rekening houdt met de toestand van de beklaagde | prévoit également que, lorsqu'il fixe l'amende, le juge tient compte |
(artikelen 163, derde en vierde lid, en 195, tweede en derde lid, van | de la situation du prévenu (articles 163, alinéas 3 et 4, et 195, |
het Wetboek van strafvordering). | alinéas 2 et 3, du Code d'instruction criminelle). |
B.8.2. Voor sommige strafbare feiten van het bijzonder strafrecht | B.8.2. Cette prise en compte de la proportionnalité de la peine est |
alsook inzake douane en accijnzen waar de rechter geldboeten moet | toutefois exclue pour certaines infractions du droit pénal spécial, |
opleggen gelijk aan tienmaal de ontdoken rechten, eventueel verdubbeld | ainsi qu'en matière de douanes et accises où le juge doit infliger des |
in geval van herhaling, is het echter uitgesloten dat rekening wordt | amendes égales au décuple, doublé en cas de récidive, des droits |
gehouden met de evenredigheid van de straf. Niet alleen kunnen de | éludés. Non seulement les montants des amendes peuvent être |
bedragen van de geldboeten gevoelig hoger liggen dan in het gemeen | sensiblement plus élevés qu'en droit pénal ordinaire, mais la |
strafrecht, maar ook is de mogelijkheid om ze te matigen onbestaande, | possibilité de les modérer est inexistante, sous réserve de ce qui a |
onder voorbehoud van wat is uiteengezet in B.7.1 tot B.7.4 van het | été exposé en B.7.1 à B.7.4 de l'arrêt n° 165/2006 précité. |
voormelde arrest nr. 165/2006. | |
B.8.3. Ofschoon het aan de wetgever staat te oordelen of het wenselijk | B.8.3. Si c'est au législateur qu'il appartient d'apprécier s'il est |
is de rechter te verplichten tot gestrengheid wanneer een strafbaar | souhaitable de contraindre le juge à la sévérité quand une infraction |
feit in het bijzonder het algemeen belang schaadt, dient te worden | nuit particulièrement à l'intérêt général, il convient d'apprécier si |
beoordeeld of zijn keuze niet kennelijk onredelijk is, in het | son choix n'est pas manifestement déraisonnable, spécialement |
bijzonder wanneer het gaat om een strafbaar feit dat het voorwerp | lorsqu'il s'agit d'une infraction qui fait l'objet d'une |
uitmaakt van Europese regelgeving en van Europese rechtspraak. | réglementation communautaire et d'une jurisprudence européenne. |
B.9.1. De wet van 10 juni 1997 werd ingevoerd ter uitvoering van | B.9.1. La loi du 10 juin 1997 a été adoptée en exécution de |
bepalingen van Europees recht. | dispositions de droit communautaire. |
B.9.2. Artikel 10 van het Verdrag tot oprichting van de Europese | B.9.2. L'article 10 du Traité instituant la Communauté européenne |
Gemeenschap (hierna : EG-Verdrag) bepaalt dat de lidstaten alle | (ci-après : Traité CE) dispose que les Etats membres prennent toutes |
algemene of bijzondere maatregelen treffen welke geschikt zijn om de | mesures générales ou particulières propres à assurer l'exécution des |
nakoming van de uit dat Verdrag of uit de handelingen van de instellingen van de Europese Gemeenschap voortvloeiende verplichtingen te verzekeren. Wanneer de gemeenschapsregeling geen specifieke bepaling bevat die voorziet in een sanctie op de overtreding ervan, of daarvoor verwijst naar nationale bepalingen, zijn de lidstaten ingevolge die bepaling gehouden alle passende maatregelen te nemen om de draagwijdte en de doeltreffende toepassing van het gemeenschapsrecht te verzekeren. Daartoe dienen de lidstaten erop toe te zien dat overtredingen van het gemeenschapsrecht onder gelijke materiële en formele voorwaarden worden bestraft als vergelijkbare en even ernstige overtredingen van het nationaal recht. Zij zijn daarbij weliswaar vrij in hun keuze van | obligations découlant de ce Traité ou résultant des actes des institutions de la Communauté européenne. Cette disposition impose aux Etats membres, lorsqu'une réglementation communautaire ne comporte aucune disposition spécifique prévoyant une sanction pour sa violation ou renvoie sur ce point aux dispositions nationales, de prendre toutes mesures propres à garantir la portée et l'efficacité du droit communautaire. A cet effet, les Etats membres doivent veiller à ce que les violations du droit communautaire soient sanctionnées dans des conditions, de fond et de procédure, qui soient analogues à celles applicables aux violations du droit national d'une nature et d'une importance similaire. A cet égard, ils sont certes |
de op te leggen sancties, doch die moeten hoe dan ook doeltreffend, | libres dans leur choix des sanctions à infliger mais celles-ci doivent |
evenredig en afschrikwekkend zijn (zie o.m. HvJ, 21 september 1989, | avoir un caractère effectif, proportionné et dissuasif (voy., entre |
68/88, Commissie t. Griekenland; HvJ, 10 juli 1990, C-326/88, Hansen ; | autres, CJCE, 21 septembre 1989, 68/88, Commission c. Grèce; CJCE, 10 |
HvJ, 27 februari 1997, C-177/95, Ebony Maritime ). | juillet 1990, C-326/88, Hansen ; CJCE, 27 février 1997, C-177/95, |
De lidstaten moeten die bevoegdheid dus uitoefenen met inachtneming | Ebony Maritime ). Les Etats membres sont donc tenus d'exercer cette compétence dans le |
van het gemeenschapsrecht en de algemene beginselen daarvan en, | respect du droit communautaire et de ses principes généraux et, par |
bijgevolg, met inachtneming van het evenredigheidsbeginsel dat | conséquent, dans le respect du principe de proportionnalité qui est |
inzonderheid wordt vermeld in artikel 49, lid 3, van het Handvest van | notamment mentionné à l'article 49, paragraphe 3, de la Charte des |
de grondrechten van de Europese Unie, afgekondigd te Nice op 7 | droits fondamentaux de l'Union européenne, proclamée à Nice, le 7 |
december 2000, volgens hetwelk « de zwaarte van de straf [...] niet | décembre 2000, selon lequel « l'intensité des peines ne doit pas être |
onevenredig [mag] zijn aan het strafbare feit ». Dat Handvest is op | disproportionnée par rapport à l'infraction ». Si cette Charte n'est |
zichzelf weliswaar niet juridisch bindend, maar het geeft uitdrukking | pas, en elle-même, juridiquement contraignante, elle traduit le |
aan het beginsel van de rechtsstaat, waarop, krachtens artikel 6 van | principe de l'Etat de droit sur lequel, en vertu de l'article 6 du |
het Verdrag betreffende de Europese Unie, de Unie is gebaseerd, en het | Traité sur l'Union européenne, l'Union est fondée et elle constitue |
vormt een illustratie van de fundamentele rechten die de Unie moet | une illustration des droits fondamentaux que l'Union doit respecter, |
eerbiedigen, zoals zij worden gewaarborgd door het Europees Verdrag | tels qu'ils sont garantis par la Convention européenne des droits de |
voor de rechten van de mens en zoals zij uit de gemeenschappelijke | l'homme et tels qu'ils résultent des traditions constitutionnelles |
constitutionele tradities van de lidstaten voortvloeien, als algemene | communes aux Etats membres, en tant que principes généraux du droit |
beginselen van het gemeenschapsrecht. Bijgevolg mag bij de bestraffing | communautaire. Par conséquent, dans la répression d'infractions à des |
van inbreuken op bepalingen van het gemeenschapsrecht, de zwaarte van | dispositions de droit communautaire, l'intensité des peines ne doit |
de straffen niet onevenredig zijn met het strafbare feit (HvJ, 3 mei | pas être disproportionnée par rapport à l'infraction (CJCE, 3 mai |
2007, C-303/05, Advocaten voor de wereld, §§ 45 en 46). | 2007, C-303/05, Advocaten voor de wereld, §§ 45 et 46). |
Administratieve of strafrechtelijke maatregelen mogen niet verder gaan | Les mesures administratives ou répressives ne doivent pas dépasser le |
dan hetgeen strikt noodzakelijk is om het beoogde doel te bereiken. | cadre de ce qui est strictement nécessaire aux objectifs poursuivis, |
Aan controlemaatregelen mogen geen sancties zijn verbonden die zo | et les modalités de contrôle ne doivent pas être assorties d'une |
onevenredig zijn met de ernst van de overtreding dat zij een | sanction à ce point disproportionnée à la gravité de l'infraction |
belemmering van de in het EG-Verdrag verankerde vrijheden zouden | qu'elle deviendrait une entrave aux libertés consacrées par le Traité |
worden (HvJ, 16 december 1992, C-210/91, Commissie t. Griekenland, § | CE (CJCE, 16 décembre 1992, C-210/91, Commission c. République |
20). | hellénique, § 20). |
B.9.3. De hoge geldboeten die de rechter met toepassing van de in het geding zijnde wetgeving dient op te leggen, kunnen van dien aard zijn dat zij afbreuk doen aan het recht op het ongestoord genot van eigendom, dat gewaarborgd is bij artikel 1 van het Eerste Aanvullend Protocol bij het Europees Verdrag voor de rechten van de mens. Die bepaling vermeldt dat de bescherming van het eigendomsrecht « echter op geen enkele wijze het recht aantast [en] dat een Staat heeft om die wetten toe te passen welke hij noodzakelijk oordeelt om toezicht uit te oefenen op het gebruik van eigendom in overeenstemming met het algemeen belang of om de betaling van belastingen of andere heffingen en boeten te verzekeren ». Een geldboete die is vastgesteld op tienmaal de ontdoken rechten zou, in bepaalde gevallen, dermate afbreuk kunnen doen aan de financiële toestand van de persoon aan wie ze is opgelegd dat ze een onevenredige maatregel zou kunnen vormen ten aanzien van het ermee nagestreefde wettige doel en een schending zou kunnen inhouden van het recht op de eerbiediging van de eigendom, dat is gewaarborgd bij artikel 1 van het Eerste Aanvullend Protocol bij het Europees Verdrag voor de rechten | B.9.3. Les amendes élevées que le juge doit infliger en application de la législation en cause peuvent être de nature à porter atteinte au respect des biens garanti par l'article 1er du Premier Protocole additionnel à la Convention européenne des droits de l'homme. Selon cette disposition, la protection du droit de propriété « ne [porte] pas atteinte au droit que possèdent les Etats de mettre en vigueur les lois qu'ils jugent nécessaires pour réglementer l'usage des biens conformément à l'intérêt général ou pour assurer le paiement des impôts ou d'autres contributions ou des amendes ». Une amende fixée au décuple des droits éludés pourrait, dans certains cas, porter une atteinte telle à la situation financière de la personne à laquelle elle est infligée qu'elle pourrait constituer une mesure disproportionnée par rapport au but légitime qu'elle poursuit et constituer une violation du droit au respect des biens, garanti par l'article 1er du Premier Protocole additionnel à la Convention |
van de mens (EHRM, 11 januari 2007, Mamidakis t. Griekenland). | européenne des droits de l'homme (CEDH, 11 janvier 2007, Mamidakis c. |
Een bepaling die de rechter niet in staat stelt een schending van die | Grèce). Une disposition qui ne permet pas au juge d'éviter une violation de |
bepaling te vermijden, schendt het recht op een eerlijk proces dat | cette disposition méconnaît le droit à un procès équitable garanti par |
wordt gewaarborgd in artikel 6.1 van het Europees Verdrag voor de | l'article 6.1 de la Convention européenne des droits de l'homme. |
rechten van de mens. | |
B.9.4. Ook al vermag de wetgever te voorzien in een maximumstraf van | B.9.4. Même si le législateur pouvait prévoir une peine égale au |
tienmaal de ontdoken rechten, toch maakt het ontbreken van een | décuple des droits éludés, l'absence d'un choix qui se situerait entre |
mogelijke spreiding tussen die straf als maximumstraf en een | cette peine, en tant que peine maximale, et une peine minimale, rend |
minimumstraf, de maatregel onbestaanbaar met de artikelen 10 en 11 van | la mesure incompatible avec les articles 10 et 11 de la Constitution, |
de Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 6.1 van het Europees | combinés avec l'article 6.1 de la Convention européenne des droits de |
Verdrag voor de rechten van de mens. | l'homme. |
B.10. Het ambtshalve aangevoerde middel is derhalve gegrond. | B.10. Le moyen examiné d'office est dès lors fondé. |
B.11. Teneinde rekening te houden met de budgettaire en | B.11. Pour tenir compte des difficultés budgétaires et administratives |
administratieve moeilijkheden en met het gerechtelijk contentieux die | et du contentieux judiciaire qui pourraient découler de l'arrêt |
uit het vernietigingsarrest zouden kunnen voortvloeien, en met het | d'annulation, et de ce que le présent recours a été introduit en |
feit dat het onderhavige beroep is ingesteld met toepassing van | |
artikel 4, tweede lid, van de bijzondere wet van 6 januari 1989, | application de l'article 4, alinéa 2, de la loi spéciale du 6 janvier |
dienen, behalve ten aanzien van de verzoeker, de gevolgen van de | 1989, il y a lieu, sauf à l'égard du requérant, de maintenir les |
vernietigde bepaling te worden gehandhaafd die definitief zijn op de | effets de la disposition annulée, définitivement acquis à la date de |
datum van bekendmaking van dit arrest in het Belgisch Staatsblad , | publication du présent arrêt au Moniteur belge , de manière telle que |
zodanig dat de vernietiging alle hangende zaken ten goede komt. | l'annulation bénéficie à toutes les affaires en cours. |
Om die redenen, | Par ces motifs, |
het Hof | la Cour |
- vernietigt artikel 39, eerste lid, van de wet van 10 juni 1997 « | - annule l'article 39, alinéa 1er, de la loi du 10 juin 1997 « |
betreffende de algemene regeling van accijnsproducten, het voorhanden | relative au régime général, à la détention, à la circulation et aux |
hebben en het verkeer ervan en de controles daarop », in zoverre het | contrôles des produits soumis à accise », en ce qu'il ne permet pas au |
de strafrechter niet toestaat om, wanneer er verzachtende | juge pénal, lorsqu'existent des circonstances atténuantes, de modérer |
omstandigheden bestaan, de in die bepaling voorgeschreven geldboete te | l'amende prévue par cette disposition et en ce que, en ne prévoyant |
matigen en in zoverre het, door niet te voorzien in een maximum- en | pas une amende maximale et une amende minimale, il peut avoir les |
minimumgeldboete, de in B.9.3 omschreven onevenredige gevolgen kan | effets disproportionnés décrits en B.9.3; |
hebben; - handhaaft, behalve ten aanzien van de verzoeker, de gevolgen van de | - maintient, sauf à l'égard du requérant, les effets de la disposition |
vernietigde bepaling die definitief zijn op de datum van bekendmaking | annulée, définitivement acquis à la date de publication du présent |
van dit arrest in het Belgisch Staatsblad . | arrêt au Moniteur belge . |
Aldus uitgesproken in het Frans, het Nederlands en het Duits, | Ainsi prononcé en langue française, en langue néerlandaise et en |
overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989, op | langue allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 |
de openbare terechtzitting van 30 oktober 2008. | janvier 1989, à l'audience publique du 30 octobre 2008. |
De griffier, | Le greffier, |
P.-Y. Dutilleux. | P.-Y. Dutilleux. |
De wnd. voorzitter, | Le président f.f., |
P. Martens. | P. Martens. |