← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 97/2008 van 3 juli 2008 Rolnummer 4298 In zake : de prejudiciële
vraag over artikel 1, eerste lid, a), van de wet van 6 februari 1970 betreffende de verjaring van schuldvorderingen
ten laste of ten voordele van de Het
Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en M. Melchior, en de rechter(...)"
| Uittreksel uit arrest nr. 97/2008 van 3 juli 2008 Rolnummer 4298 In zake : de prejudiciële vraag over artikel 1, eerste lid, a), van de wet van 6 februari 1970 betreffende de verjaring van schuldvorderingen ten laste of ten voordele van de Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en M. Melchior, en de rechter(...) | Extrait de l'arrêt n° 97/2008 du 3 juillet 2008 Numéro du rôle : 4298 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 1 er , alinéa 1 er , a), de la loi du 6 février 1970 relative à la prescription des créances La Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Bossuyt et M. Melchior, et des juges P. Ma(...) |
|---|---|
| GRONDWETTELIJK HOF | COUR CONSTITUTIONNELLE |
| Uittreksel uit arrest nr. 97/2008 van 3 juli 2008 | Extrait de l'arrêt n° 97/2008 du 3 juillet 2008 |
| Rolnummer 4298 | Numéro du rôle : 4298 |
| In zake : de prejudiciële vraag over artikel 1, eerste lid, a), van de | En cause : la question préjudicielle relative à l'article 1er, alinéa |
| wet van 6 februari 1970 betreffende de verjaring van schuldvorderingen | 1er, a), de la loi du 6 février 1970 relative à la prescription des |
| ten laste of ten voordele van de Staat en de provinciën, gesteld door | créances à charge ou au profit de l'Etat et des provinces, posée par |
| de Politierechtbank te Gent. | le Tribunal de police de Gand. |
| Het Grondwettelijk Hof, | La Cour constitutionnelle, |
| samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en M. Melchior, en de | composée des présidents M. Bossuyt et M. Melchior, et des juges P. |
| rechters P. Martens, R. Henneuse, A. Alen, J.-P. Snappe en E. Derycke, | Martens, R. Henneuse, A. Alen, J.-P. Snappe et E. Derycke, assistée du |
| bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter M. Bossuyt, | greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président M. Bossuyt, |
| wijst na beraad het volgende arrest : | après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : |
| I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging | I. Objet de la question préjudicielle et procédure |
| Bij vonnis van 24 september 2007 in zake de nv « Marasa » tegen het | Par jugement du 24 septembre 2007 en cause de la SA « Marasa » contre |
| Vlaamse Gewest, waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is | la Région flamande, dont l'expédition est parvenue au greffe de la |
| ingekomen op 27 september 2007, heeft de Politierechtbank te Gent de | Cour le 27 septembre 2007, le Tribunal de police de Gand a posé la |
| volgende prejudiciële vraag gesteld : | question préjudicielle suivante : |
| « Schendt artikel 1, lid 1, a), van de wet van 6 februari 1970 | « L'article 1er, alinéa 1er, a), de la loi du 6 février 1970 relative |
| betreffende de verjaring van schuldvorderingen ten laste of ten | à la prescription des créances à charge ou au profit de l'Etat et des |
| voordele van de Staat en de provinciën, alleen en/of samen met artikel | provinces, seul et/ou combiné avec l'article 100, alinéa 1er, des lois |
| 100, eerste lid, van de Wet Rijkscomptabiliteit (gecoördineerd bij | sur la comptabilité de l'Etat (coordonnées par l'arrêté royal du 17 |
| koninklijk besluit van 17 juli 1991) zoals in voege vóór 1 januari | juillet 1991), tel qu'il était en vigueur avant le 1er janvier 2007, |
| 2007, de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, doordat ten gevolge van | viole-t-il les articles 10 et 11 de la Constitution en ce que, à la |
| de gewijzigde verjaringswet betreffende de gemeenrechtelijke | suite de la loi de prescription modifiée en matière de délai de |
| verjaringstermijn van vijf jaar voor vorderingen uit | prescription quinquennal de droit commun pour les actions fondées sur |
| buitencontractuele aansprakelijkheid (artikel 2262 [lees : 2262bis ], | une responsabilité extracontractuelle (art. 2262 [lire : 2262bis ], § |
| § 1, tweede lid, B.W.), de overgangsbepalingen van laatstgenoemde wet | 1er, alinéa 2, C.civ.), les dispositions transitoires de cette |
| een langere verjaringstermijn met zich brengen in geval de | dernière loi ont pour conséquence un délai de prescription plus long |
| schadeverwekkende gebeurtenis vóór de inwerkingtreding van die wet | lorsque le fait générateur du dommage est survenu avant l'entrée en |
| gebeurde, terwijl dergelijke overgangsregeling met een de facto | vigueur de cette loi, alors qu'une telle disposition transitoire |
| langere verjaringstermijn niet bestaat indien de vermeend | fixant un délai de prescription de facto plus long n'existe pas si la |
| aansprakelijke partij niet een particulier, maar de Staat of een | partie présumée responsable n'est pas un particulier mais l'Etat ou |
| Gewest is ? ». | une région ? ». |
| (...) | (...) |
| III. In rechte | III. En droit |
| (...) | (...) |
| B.1. Artikel 1 van de wet van 6 februari 1970 betreffende de verjaring | B.1. L'article 1er de la loi du 6 février 1970 relative à la |
| van schuldvorderingen ten laste of ten voordele van de Staat en de | prescription des créances à charge ou au profit de l'Etat et des |
| provinciën vormt thans artikel 100 van de wetten op de | provinces forme désormais l'article 100 des lois sur la comptabilité |
| Rijkscomptabiliteit, gecoördineerd bij het koninklijk besluit van 17 | de l'Etat, coordonnées par l'arrêté royal du 17 juillet 1991, qui |
| juli 1991, dat bepaalt : | dispose : |
| « Verjaard en voorgoed ten voordele van de Staat vervallen zijn, | « Sont prescrites et définitivement éteintes au profit de l'Etat, sans |
| onverminderd de vervallenverklaringen ten gevolge van andere | préjudice des déchéances prononcées par d'autres dispositions légales, |
| wettelijke, reglementaire of ter zake overeengekomen bepalingen : | réglementaires ou conventionnelles sur la matière : |
| 1° de schuldvorderingen, waarvan de op wettelijke of reglementaire | 1° les créances qui, devant être produites selon les modalités fixées |
| wijze bepaalde overlegging niet geschied is binnen een termijn van | par la loi ou le règlement, ne l'ont pas été dans le délai de cinq ans |
| vijf jaar te rekenen vanaf de eerste januari van het begrotingsjaar in | à partir du premier janvier de l'année budgétaire au cours de laquelle |
| de loop waarvan zij zijn ontstaan; | elles sont nées; |
| 2° de schuldvorderingen, die, hoewel ze zijn overgelegd binnen de | 2° les créances qui, ayant été produites dans le délai visé au 1°, |
| onder 1° bedoelde termijn, door de ministers niet zijn geordonnanceerd | n'ont pas été ordonnancées par les Ministres dans le délai de cinq ans |
| binnen een termijn van vijf jaar te rekenen vanaf de eerste januari | à partir du premier janvier de l'année pendant laquelle elles ont été |
| van het jaar gedurende hetwelk ze werden overgelegd; | produites; |
| 3° alle andere schuldvorderingen, die niet zijn geordonnanceerd binnen | 3° toutes autres créances qui n'ont pas été ordonnancées dans le délai |
| een termijn van tien jaar te rekenen vanaf de eerste januari van het | de dix ans à partir du premier janvier de l'année pendant laquelle |
| jaar van hun ontstaan. | elles sont nées. |
| Voor de schuldvorderingen die voortkomen uit vonnissen blijft evenwel | Toutefois, les créances résultant de jugements restent soumises à la |
| de tienjarige verjaring gelden; zij dienen te worden uitbetaald door | prescription décennale; elles doivent être payées à l'intervention de |
| de zorg van de Deposito- en Consignatiekas ». | la Caisse des dépôts et consignations ». |
| Tot de inwerkingtreding van de wet van 16 mei 2003 « tot vaststelling | Jusqu'à l'entrée en vigueur de la loi du 16 mai 2003 « fixant les |
| van de algemene bepalingen die gelden voor de begrotingen, de controle | dispositions générales applicables aux budgets, au contrôle des |
| op de subsidies en voor de boekhouding van de gemeenschappen en de | subventions et à la comptabilité des communautés et des régions, ainsi |
| gewesten, alsook voor de organisatie van de controle door het Rekenhof | qu'à l'organisation du contrôle de la Cour des comptes », cette |
| » blijft die bepaling eveneens van toepassing, krachtens artikel 71, § | disposition reste également applicable, en vertu de l'article 71, § 1er, |
| 1, van de bijzondere financieringswet van 16 januari 1989, op de | de la loi spéciale de financement du 16 janvier 1989, aux communautés |
| gemeenschappen en de gewesten. Op grond van artikel 11 van de | et aux régions. En vertu de l'article 11 de la loi-programme (II) du |
| programmawet (II) van 27 december 2006 (Belgisch Staatsblad van 28 | 27 décembre 2006 (Moniteur belge du 28 décembre 2006, troisième |
| december 2006, derde uitgave), waarbij artikel 17 van de voormelde wet | édition), qui modifie l'article 17 de la loi précitée du 16 mai 2003, |
| van 16 mei 2003 wordt gewijzigd, kan de inwerkingtreding van die wet | le Roi peut reporter l'entrée en vigueur de cette loi du 16 mai 2003 |
| van 16 mei 2003 door de Koning worden uitgesteld tot uiterlijk 1 | au 1er janvier 2010 au plus tard. |
| januari 2010. B.2. Vóór de inwerkingtreding van de wet van 10 juni 1998 tot | B.2. Avant l'entrée en vigueur de la loi du 10 juin 1998 modifiant |
| wijziging van sommige bepalingen betreffende de verjaring bedroeg de | certaines dispositions en matière de prescription, le délai de |
| gemeenrechtelijke verjaringstermijn dertig jaar. Het nieuwe artikel | prescription de droit commun était de trente ans. Le nouvel article |
| 2262bis, § 1, van het Burgerlijk Wetboek, ingevoegd door voormelde | 2262bis, § 1er, du Code civil, inséré par la loi précitée, énonce que |
| wet, bepaalt dat de persoonlijke rechtsvorderingen verjaren door | les actions personnelles sont prescrites par dix ans à l'exception des |
| verloop van tien jaar, met uitzondering van de rechtsvorderingen tot | actions en réparation d'un dommage fondées sur une responsabilité |
| vergoeding van schade op grond van buitencontractuele | extracontractuelle qui se prescrivent par cinq ans à partir du jour |
| aansprakelijkheid, die verjaren door verloop van vijf jaar vanaf de | qui suit celui où la personne lésée a eu connaissance du dommage ou de |
| dag volgend op die waarop de benadeelde kennis heeft gekregen van de | son aggravation et de l'identité de la personne responsable, ces |
| schade of van de verzwaring ervan en van de identiteit van de daarvoor | actions se prescrivant en tout état de cause par vingt ans à partir du |
| aansprakelijke persoon, waarbij die vorderingen in ieder geval | jour qui suit celui où s'est produit le fait qui a provoqué le |
| verjaren door verloop van twintig jaar vanaf de dag volgend op die | dommage. Lorsque l'action a pris naissance avant l'entrée en vigueur |
| waarop het feit waardoor de schade is veroorzaakt, zich heeft | de la loi du 10 juin 1998, l'article 10 de cette loi dispose, à titre |
| voorgedaan. Wanneer de rechtsvordering vóór de inwerkingtreding van de | de mesure transitoire, que les nouveaux délais de prescription qu'elle |
| wet van 10 juni 1998 is ontstaan, bepaalt artikel 10 van die wet bij | |
| wijze van overgangsmaatregel dat de nieuwe verjaringstermijnen waarin | institue ne commencent à courir qu'à partir de son entrée en vigueur. |
| zij voorziet, pas lopen vanaf haar inwerkingtreding. | |
| B.3. Het Hof wordt ondervraagd over de bestaanbaarheid van artikel | B.3. La Cour est interrogée sur la compatibilité de l'article 100, |
| 100, eerste lid, 1°, van de gecoördineerde wetten op de | alinéa 1er, 1°, des lois coordonnées sur la comptabilité de l'Etat |
| Rijkscomptabiliteit met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, doordat | avec les articles 10 et 11 de la Constitution en ce qu'il prévoit un |
| het voorziet in een vijfjarige verjaringstermijn voor | délai de prescription quinquennal pour les créances fondées sur la |
| schuldvorderingen op grond van de buitencontractuele aansprakelijkheid | responsabilité extracontractuelle des pouvoirs publics, à compter du 1er |
| van de overheid, te rekenen vanaf de eerste januari van het | janvier de l'année budgétaire au cours de laquelle elles sont nées, |
| begrotingsjaar in de loop waarvan zij zijn ontstaan, terwijl de | alors que les créances de droit commun portant sur l'indemnisation |
| gemeenrechtelijke schuldvorderingen tot vergoeding van schade op grond | d'un préjudice, fondées sur une responsabilité extracontractuelle, se |
| van buitencontractuele aansprakelijkheid verjaren door verloop van | prescrivent par cinq ans à partir du jour qui suit celui où la |
| vijf jaar vanaf de dag volgend op die waarop de benadeelde kennis | personne lésée a eu connaissance du dommage ou de son aggravation et |
| heeft gekregen van de schade of van de verzwaring ervan en van de | de l'identité de la personne responsable. |
| identiteit van de daarvoor aansprakelijke persoon. | |
| Meer in het bijzonder vraagt de verwijzende rechter of de | Le juge a quo demande plus particulièrement si le fait que la loi du |
| omstandigheid dat de wet van 10 juni 1998 enkel ten aanzien van | 10 juin 1998 ne prévoit une mesure transitoire qu'à l'égard de |
| artikel 2262bis, § 1, tweede lid, van het Burgerlijk Wetboek in een | l'article 2262bis, § 1er, alinéa 2, du Code civil - ce qui implique un |
| overgangsmaatregel voorziet - met een langere verjaringstermijn tot | |
| gevolg, wanneer de rechtsvordering vóór de inwerkingtreding van die | délai de prescription plus long lorsque l'action est née avant |
| wet is ontstaan -, doch niet in zulk een overgangsmaatregel voorziet | l'entrée en vigueur de cette loi - et ne prévoit pas une telle mesure |
| ten aanzien van artikel 100, eerste lid, 1°, van de wetten op de | transitoire à l'égard de l'article 100, alinéa 1er, 1°, des lois sur |
| Rijkscomptabiliteit, bestaanbaar is met het beginsel van gelijkheid en | la comptabilité de l'Etat est compatible avec le principe d'égalité et |
| niet-discriminatie. | de non-discrimination. |
| B.4. Zoals het Hof in zijn arresten nrs. 32/96, 75/97, 5/99, 85/2001, | B.4. Ainsi que la Cour l'a jugé dans ses arrêts nos 32/96, 75/97, |
| 42/2002, 64/2002, 37/2003, 1/2004, 86/2004, 127/2004, 165/2004, | 5/99, 85/2001, 42/2002, 64/2002, 37/2003, 1/2004, 86/2004, 127/2004, |
| 170/2004, 153/2006, 90/2007, 122/2007, 124/2007 en 17/2008 heeft | 165/2004, 170/2004, 153/2006, 90/2007, 122/2007, 124/2007 et 17/2008, |
| geoordeeld, heeft de wetgever, door de vorderingen gericht tegen de | le législateur, en soumettant à la prescription quinquennale les |
| Staat aan de vijfjarige verjaring te onderwerpen, een maatregel | actions dirigées contre l'Etat, a pris une mesure en rapport avec le |
| genomen die in verband staat met het nagestreefde doel dat erin | |
| bestaat de rekeningen van de Staat binnen een redelijke termijn af te | but poursuivi, qui est de permettre de clôturer les comptes de l'Etat |
| sluiten. Er werd immers geoordeeld dat een dergelijke maatregel | dans un délai raisonnable. Il a en effet considéré qu'une telle mesure |
| noodzakelijk was omdat de Staat op een bepaald ogenblik zijn | était indispensable, parce qu'il faut que l'Etat puisse, à une époque |
| rekeningen moet kunnen afsluiten : het is een verjaring van openbare | déterminée, arrêter ses comptes : c'est une prescription d'ordre |
| orde, die noodzakelijk is in het licht van een goede comptabiliteit | public et nécessaire du point de vue d'une bonne comptabilité (Pasin., |
| (Pasin., 1846, p. 287). | 1846, p. 287). |
| Tijdens de parlementaire voorbereiding van de wet van 6 februari 1970 | Lors des travaux préparatoires de la loi du 6 février 1970, il fut |
| werd herbevestigd dat « de Staat, die jaarlijks meer dan 150 miljard | rappelé que, « faisant pour plus de 150 milliards de dépenses par an, |
| uitgeeft en met het bestuursapparaat werkt dat log, ingewikkeld, en | manoeuvrant un appareil administratif lourd et compliqué, submergé de |
| dan nog overstelpt is met documenten en archiefstukken, [...] wel een | documents et d'archives, l'Etat est un débiteur de nature particulière |
| debiteur van gans bijzondere aard » is en dat « het wegens orderedenen | » et que « des raisons d'ordre imposent que l'on mette fin aussitôt |
| geboden [is] zo spoedig mogelijk een einde te maken aan eisen die hun | que possible aux revendications tirant leur origine d'affaires |
| oorsprong vinden in achterstallige zaken » (Parl. St., Kamer, | arriérées » (Doc. parl., Chambre, 1964-1965, n° 971/1, p. 2; Doc. |
| 1964-1965, nr. 971/1, p. 2; Parl. St., Senaat, 1966-1967, nr. 126, p. | parl., Sénat, 1966-1967, n° 126, p. 4). Des arguments analogues |
| 4). Analoge argumenten verantwoorden tevens de bijzondere | justifient également le délai de prescription particulier pour les |
| verjaringstermijn voor schuldvorderingen tegen het Vlaamse Gewest. | créances contre la Région flamande. |
| De omstandigheid dat de verjaringstermijn van de schuldvorderingen | La circonstance que le délai de prescription des créances contre |
| tegen de federale Staat en het Vlaamse Gewest reeds een aanvang neemt | l'Etat fédéral et la Région flamande prenne déjà cours le 1er janvier |
| op de eerste januari van het begrotingsjaar in de loop waarvan zij | de l'année budgétaire au cours de laquelle elles sont nées - et dès |
| zijn ontstaan - en bijgevolg daadwerkelijk bijna steeds voordat de | lors effectivement presque toujours avant la naissance de la créance - |
| vordering is ontstaan - vloeit voort uit het specifieke criterium dat | découle par ailleurs du critère spécifique qui est utilisé pour |
| wordt gehanteerd om de verjaringstermijn te berekenen. De keuze van | calculer le délai de prescription. Le choix de ce critère est justifié |
| dat criterium wordt verantwoord door de eigenheid van de federale | par la spécificité de l'Etat fédéral, des communautés et des régions |
| Staat en de gemeenschappen en de gewesten als schuldenaars van die | en tant que débiteurs de ces créances. Comme ce mode de calcul procure |
| vorderingen. Doordat die berekeningswijze een concrete | un délai de prescription concret d'au moins quatre ans après la |
| verjaringstermijn oplevert van ten minste vier jaar na het ontstaan | |
| van de schuldvordering, dat wil zeggen vanaf het ogenblik dat alle | naissance de la créance, c'est-à-dire à partir du moment où tous les |
| constitutieve elementen aanwezig zijn, namelijk een fout, een schade | éléments constitutifs sont présents, à savoir une faute, un dommage et |
| en het oorzakelijke verband tussen beide, en voor zover de schade of | le lien de cause à effet entre les deux, et pour autant que le dommage |
| de identiteit van de aansprakelijke vóór het verstrijken van de | et l'identité de la personne responsable puissent être établis avant |
| verjaringstermijn kunnen worden vastgesteld, heeft de maatregel geen | l'expiration du délai de prescription, la mesure n'a pas d'effets |
| onevenredige gevolgen. | disproportionnés. |
| B.5. Aan het voorafgaande wordt geen afbreuk gedaan door de | |
| omstandigheid dat de wet van 10 juni 1998 tot wijziging van sommige | B.5. Le fait que la loi du 10 juin 1998 modifiant certaines |
| bepalingen betreffende de verjaring enkel ten aanzien van de | dispositions en matière de prescription n'a prévu une mesure |
| vorderingen bedoeld in artikel 2262bis, § 1, tweede lid, van het | |
| Burgerlijk Wetboek in een overgangsmaatregel, zoals die van artikel 10 | transitoire, comme celle de l'article 10 de cette loi, qu'à l'égard |
| des actions visées à l'article 2262bis, § 1er, alinéa 2, du Code civil | |
| van die wet, heeft voorzien. Op grond van dat artikel beginnen de | ne porte pas atteinte à ce qui a été dit plus haut. En vertu de cet |
| article 10, les nouveaux délais de prescription prévus par la loi du | |
| nieuwe verjaringstermijnen waarin de wet van 10 juni 1998 voorziet, | 10 juin 1998 ne commencent à courir qu'à partir de l'entrée en vigueur |
| slechts te lopen vanaf haar inwerkingtreding, wanneer de | de celle-ci, lorsque l'action est née avant cette entrée en vigueur. |
| rechtsvordering vóór de inwerkingtreding van die wet is ontstaan. | En revanche, en ce qui concerne le commencement du délai de |
| Daarentegen heeft de wetgever, wat de aanvang van de verjaringstermijn | prescription, le législateur n'a pas modifié le régime particulier |
| betreft, het bijzondere stelsel waarin artikel 100, eerste lid, 1°, | prévu par l'article 100, alinéa 1er, 1°, des lois sur la comptabilité |
| van de wetten op de Rijkscomptabiliteit voorziet, ongewijzigd gelaten, | de l'Etat, de sorte qu'il ne devait pas prévoir de mesure transitoire. |
| zodat hij niet in een overgangsmaatregel diende te voorzien. Om de in | Pour les raisons indiquées en B.4, le législateur pouvait, sans violer |
| B.4 vermelde redenen, vermocht de wetgever, zonder het beginsel van | le principe d'égalité et de non-discrimination, adopter cette |
| gelijkheid en niet-discriminatie te schenden, zulk een houding aan te | |
| nemen. | position. |
| B.6. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. | B.6. La question préjudicielle appelle une réponse négative. |
| Om die redenen, | Par ces motifs, |
| Het Hof | la Cour |
| zegt voor recht : | dit pour droit : |
| Artikel 100, eerste lid, 1°, van de wetten op de Rijkscomptabiliteit, | L'article 100, alinéa 1er, 1°, des lois sur la comptabilité de l'Etat, |
| gecoördineerd bij koninklijk besluit van 17 juli 1991, schendt de | coordonnées par l'arrêté royal du 17 juillet 1991, ne viole pas les |
| artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet, in zoverre het voorziet in | articles 10 et 11 de la Constitution en ce qu'il prévoit un délai de |
| een vijfjarige verjaringstermijn voor vorderingen tot schadevergoeding | prescription quinquennal pour les actions en indemnisation fondées sur |
| op grond van de buitencontractuele aansprakelijkheid van de federale | la responsabilité extracontractuelle de l'Etat fédéral, des |
| Staat, de gemeenschappen en de gewesten, te rekenen vanaf de eerste | communautés et des régions, à compter du 1er janvier de l'année |
| januari van het begrotingsjaar in de loop waarvan de vordering is | budgétaire au cours de laquelle la créance est née. |
| ontstaan. Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig | Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française, |
| artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989, op de openbare | conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989, à |
| terechtzitting van 3 juli 2008. | l'audience publique du 3 juillet 2008. |
| De griffier, | Le greffier, |
| P.-Y. Dutilleux. | P.-Y. Dutilleux. |
| De voorzitter, | Le président, |
| M. Bossuyt. | M. Bossuyt. |