Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 160/2004 van 20 oktober 2004 Rolnummer 2962 In zake : de prejudiciële vragen over artikel 3bis, § 2, van het koninklijk besluit nr. 22 van 24 oktober 1934 betreffende het rechterlijk verbod aan bepaalde veroo Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters R. Henn(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 160/2004 van 20 oktober 2004 Rolnummer 2962 In zake : de prejudiciële vragen over artikel 3bis, § 2, van het koninklijk besluit nr. 22 van 24 oktober 1934 betreffende het rechterlijk verbod aan bepaalde veroo Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters R. Henn(...) Extrait de l'arrêt n° 160/2004 du 20 octobre 2004 Numéro du rôle : 2962 En cause : les questions préjudicielles concernant l'article 3bis, § 2, de l'arrêté royal n° 22 du 24 octobre 1934 relatif à l'interdiction judiciaire faite à cer La Cour d'arbitrage, composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges R. Henneuse, M(...)
ARBITRAGEHOF COUR D'ARBITRAGE
Uittreksel uit arrest nr. 160/2004 van 20 oktober 2004 Extrait de l'arrêt n° 160/2004 du 20 octobre 2004
Rolnummer 2962 Numéro du rôle : 2962
In zake : de prejudiciële vragen over artikel 3bis, § 2, van het En cause : les questions préjudicielles concernant l'article 3bis, §
koninklijk besluit nr. 22 van 24 oktober 1934 betreffende het 2, de l'arrêté royal n° 22 du 24 octobre 1934 relatif à l'interdiction
rechterlijk verbod aan bepaalde veroordeelden en gefailleerden om judiciaire faite à certains condamnés et aux faillis d'exercer
bepaalde ambten, beroepen of werkzaamheden uit te oefenen, ingevoegd certaines fonctions, professions ou activités, inséré par la loi du 4
bij de wet van 4 augustus 1978 tot economische heroriëntering, gesteld août 1978 de réorientation économique, posées par le Tribunal de
door de Rechtbank van Koophandel te Namen. commerce de Namur.
Het Arbitragehof, La Cour d'arbitrage,
samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en A. Arts, en de rechters composée des présidents M. Melchior et A. Arts, et des juges R.
R. Henneuse, M. Bossuyt, A. Alen, J.-P. Moerman en J. Spreutels, Henneuse, M. Bossuyt, A. Alen, J.-P. Moerman et J. Spreutels, assistée
bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter M. Melchior, du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président M. Melchior,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging I. Objet des questions préjudicielles et procédure
Bij vonnis van 11 maart 2004 in zake de procureur des Konings bij de Par jugement du 11 mars 2004 en cause du procureur du Roi près le
Rechtbank van eerste aanleg te Namen tegen C. Dalne, waarvan de Tribunal de première instance de Namur contre C. Dalne, dont
expeditie ter griffie van het Arbitragehof is ingekomen op 30 maart l'expédition est parvenue au greffe de la Cour d'arbitrage le 30 mars
2004, heeft de Rechtbank van Koophandel te Namen de volgende 2004, le Tribunal de commerce de Namur a posé les questions
prejudiciële vragen gesteld : préjudicielles suivantes :
« 1. Schendt artikel 3bis, § 2, van het koninklijk besluit nr. 22 van « 1. L'article 3bis, § 2, de l'arrêté royal n° 22 du 24 octobre 1934
24 oktober 1934 [betreffende het rechterlijk verbod aan bepaalde [relatif à l'interdiction judiciaire faite à certains condamnés et aux
veroordeelden en gefailleerden om bepaalde ambten, beroepen of faillis d'exercer certaines fonctions, professions ou activités]
werkzaamheden uit te oefenen], gewijzigd bij de wet van 4 augustus modifié par la loi du 4 août 1978 prévoyant la possibilité pour un
1978, dat het de rechtbank van koophandel mogelijk maakt een tribunal de commerce de prononcer une interdiction professionnelle
beroepsverbod gedurende een periode van drie tot tien jaar uit te pendant une période de 3 à 10 ans, viole-t-il l'article 23 de la
spreken, artikel 23 van de Grondwet, in zoverre die laatste bepaling Constitution dans la mesure où cette dernière disposition n'a prévu
niet heeft voorzien in enige beperking van het daarin verankerde recht aucune restriction au droit au libre choix d'une activité
op de vrije keuze van beroepsarbeid, wegens maatregelen van professionnelle qu'elle consacre, en raison de mesures de police
economische politie die de wetgever zou menen te moeten nemen ? économique que le législateur estimerait devoir adopter ?
2. Schendt artikel 3bis, § 2, van het koninklijk besluit nr. 22 van 24 2. L'article 3bis, § 2, de l'arrêté royal n° 22 du 24 octobre 1934
oktober 1934, gewijzigd bij de wet van 4 augustus 1978, dat het de modifié par la loi du 4 août 1978 prévoyant la possibilité pour un
rechtbank van koophandel mogelijk maakt een beroepsverbod gedurende tribunal de commerce de prononcer une interdiction professionnelle
een periode van drie tot tien jaar uit te spreken, artikel 23 van de pendant une période de 3 à 10 ans, viole-t-il l'article 23 de la
Grondwet, ermee rekening houdende dat een dergelijk verbod de vrije Constitution, compte tenu de ce qu'une telle interdiction pourrait
keuze van beroepsarbeid definitief in het gedrang kan brengen nadat compromettre définitivement le libre choix d'une activité
die maatregel heeft opgehouden uitwerking te hebben ? » professionnelle après que cette mesure a cessé de produire ses effets ? »
(...) (...)
III. In rechte III. En droit
(...) (...)
B.1. Artikel 3bis, § 2, van het koninklijk besluit nr. 22 van 24 B.1. L'article 3bis, § 2, de l'arrêté royal n° 22 du 24 octobre 1934
oktober 1934 betreffende het rechterlijk verbod aan bepaalde
veroordeelden en gefailleerden om bepaalde ambten, beroepen of relatif à l'interdiction judiciaire faite à certains condamnés et aux
werkzaamheden uit te oefenen, dat werd ingevoegd bij de wet van 4 faillis d'exercer certaines fonctions, professions ou activités, qui y
augustus 1978 tot economische heroriëntering en waarop de prejudiciële fut inséré par la loi du 4 août 1978 de réorientation économique et
vraag betrekking heeft, bepaalt : sur lequel porte la question préjudicielle, dispose :
« § 2. Onverminderd de bepalingen waarbij aan een niet in eer « § 2. Sans préjudice aux dispositions interdisant à un failli non
herstelde gefailleerde, het verbod wordt opgelegd om bepaalde beroepen réhabilité d'exercer certaines professions ou activités, le tribunal
of werkzaamheden uit te oefenen, kan de rechtbank van koophandel die de commerce qui a déclaré la faillite, ou si celle-ci a été déclarée à
het faillissement heeft uitgesproken, of de rechtbank van koophandel l'étranger, le tribunal de commerce de Bruxelles, peut, s'il est
te Brussel, wanneer het in het buitenland is uitgesproken, indien établi qu'une faute grave et caractérisée du failli a contribué à la
blijkt dat een kennelijke grove fout van de gefailleerde heeft faillite, interdire, par un jugement motivé, à ce failli d'exercer,
bijgedragen tot het faillissement, aan deze bij een met redenen personnellement ou par interposition de personne, toute activité
omkleed vonnis het verbod opleggen om persoonlijk of door een
tussenpersoon enig koopmansbedrijf uit te oefenen. » commerciale. »
Paragraaf 4 van dezelfde bepaling preciseert dat de duur van dat Le paragraphe 4 de la même disposition précise que la durée de cette
verbod wordt vastgesteld door de rechtbank en minimum drie jaar en interdiction est fixée par le tribunal et ne peut être inférieure à
maximum tien jaar bedraagt. trois ans ni excéder dix ans.
B.2. De verwijzende rechter vraagt aan het Hof of die bepaling in B.2. Le juge a quo demande à la Cour si cette disposition viole
strijd is met artikel 23 van de Grondwet, in zoverre het niet zou l'article 23 de la Constitution en ce que celui-ci ne permettrait pas
toestaan dat het daarin verankerde recht op de vrije keuze van que le droit au libre choix d'une activité professionnelle qu'il
beroepsarbeid kan worden beperkt wegens maatregelen van economische consacre puisse être restreint en raison de mesures de police
politie die de wetgever zou nemen, en in zoverre de persoon die het économique que le législateur adopterait, et en ce que la personne
voorwerp van het verbod uitmaakt, mogelijkerwijs niet meer in staat faisant l'objet de l'interdiction pourrait ne plus être en mesure de
zou zijn een beroepsactiviteit vrij te kiezen nadat het door de choisir librement une activité professionnelle à l'issue de la durée
rechtbank vastgestelde verbod is verstreken. de l'interdiction fixée par le tribunal.
B.3. Artikel 23 van de Grondwet luidt : B.3. Aux termes de l'article 23 de la Constitution :
« Ieder heeft het recht een menswaardig leven te leiden. « Chacun a le droit de mener une vie conforme à la dignité humaine.
Daartoe waarborgen de wet, het decreet of de in artikel 134 bedoelde A cette fin, la loi, le décret ou la règle visée à l'article 134
regel, rekening houdend met de overeenkomstige plichten, de garantissent, en tenant compte des obligations correspondantes, les
economische, sociale en culturele rechten, waarvan ze de voorwaarden droits économiques, sociaux et culturels, et déterminent les
voor de uitoefening bepalen. conditions de leur exercice.
Die rechten omvatten inzonderheid : Ces droits comprennent notamment :
1° het recht op arbeid en op de vrije keuze van beroepsarbeid in het 1° le droit au travail et au libre choix d'une activité
raam van een algemeen werkgelegenheidsbeleid dat onder meer gericht is professionnelle dans le cadre d'une politique générale de l'emploi,
op het waarborgen van een zo hoog en stabiel mogelijk visant entre autres à assurer un niveau d'emploi aussi stable et élevé
werkgelegenheidspeil, het recht op billijke arbeidsvoorwaarden en een que possible, le droit à des conditions de travail et à une
billijke beloning, alsmede het recht op informatie, overleg en rémunération équitables, ainsi que le droit d'information, de
collectief onderhandelen; consultation et de négociation collective;
[...]. » [...]. »
B.4. Terwijl in de eerste prejudiciële vraag erop wordt gewezen dat B.4. Alors que la première question préjudicielle indique que
artikel 23 « niet heeft voorzien in enige beperking van het [...] recht op de vrije keuze van beroepsarbeid », stelt het Hof vast dat die bepaling, die het recht op de vrije keuze van beroepsarbeid opneemt onder de economische, sociale en culturele rechten, erin voorziet dat het aan de bevoegde wetgever staat de voorwaarden voor de uitoefening van die rechten te bepalen. De bevoegde wetgever kan derhalve beperkingen stellen aan de vrije keuze van beroepsarbeid. Die beperkingen zouden slechts ongrondwettig zijn indien de wetgever ze zonder noodzaak zou invoeren of indien die beperkingen gevolgen zouden hebben die kennelijk onevenredig zijn met het nagestreefde doel. B.5.1. In het verslag aan de Koning dat het koninklijk besluit nr. 22 van 24 oktober 1934 voorafgaat, is de doelstelling ervan als volgt omschreven : « Om het vertrouwen in bedoelde instellingen [- bedoeld zijn de vennootschappen die een beroep doen op de spaargelden van derden -] te versterken komt het er op aan het bestuur, het toezicht en het beheer er van te ontzeggen aan onwaardige personen, wier gebrek aan rechtschapenheid duidelijk blijkt of aan personen, zoals gefailleerden, die, waar ze zich ongeschikt hebben betoond om hun eigen zaken te beheren, niet zonder gevaar geroepen kunnen worden om andermans belangen waar te nemen. l'article 23 « n'a prévu aucune restriction au droit au libre choix d'une activité professionnelle », la Cour constate que cette disposition, qui inclut le droit au libre choix d'une activité professionnelle parmi les droits économiques, sociaux et culturels, prévoit qu'il appartient au législateur compétent de déterminer les conditions d'exercice de ces droits. Le législateur compétent peut donc imposer des limites au libre choix d'une activité professionnelle. Ces restrictions ne seraient inconstitutionnelles que si le législateur les introduisait sans nécessité ou si ces restrictions avaient des effets manifestement disproportionnés au but poursuivi. B.5.1. Dans le rapport au Roi précédant l'arrêté royal n° 22 du 24 octobre 1934, l'objectif de celui-ci est défini comme suit : « Pour fortifier la confiance dans ces organismes [l'on vise les sociétés qui font appel à l'épargne de tiers], il convient d'interdire que leur administration, leur surveillance et leur gestion soient confiées à des personnes indignes, d'une improbité manifeste, ou à des personnes, tels les faillis, qui, s'étant montrés inhabiles à gérer leurs propres affaires, ne peuvent sans danger être appelés à gérer celles d'autrui.
[...] [...]
De veroordeelingen, in artikel 1 van het ontwerp opgesomd, worden Les condamnations énumérées à l'article 1er du projet ne sont
slechts uitgesproken voor feiten die niet strooken met de meeste prononcées que pour des faits incompatibles avec l'honnêteté la plus
elementaire eerlijkheid, of voor feiten waaruit blijkt dat de persoon, élémentaire ou pour des faits qui démontrent l'incapacité de leur
die ze beging, tot het beheeren van een handelszaak of auteur de gérer une affaire commerciale ou industrielle. [...] »
nijverheidsbedrijf onbevoegd is. [...] » (Belgisch Staatsblad , 27 (Moniteur belge , 27 octobre 1934, p. 5768)
oktober 1934, p. 5768)
B.5.2. Die oorspronkelijke doelstelling is bij wet van 4 augustus 1978 B.5.2. La loi du 4 août 1978 de réorientation économique, qui inséra
tot economische heroriëntering, die artikel 3bis in het koninklijk l'article 3bis dans l'arrêté royal n° 22, a étendu cet objectif
besluit nr. 22 heeft ingevoegd, uitgebreid met het oog op « de strijd originaire en vue de la « lutte contre les pourvoyeurs de
tegen de koppelbazen en meer algemeen voor de gezondmaking van de main-d'oeuvre et d'une manière générale pour l'assainissement de la
handelsfunctie » (Parl. St., Senaat, 1977-1978, nr. 415-1, p. 46). fonction commerciale » (Doc. parl., Sénat, 1977-1978, n° 415-1, p. 46).
B.5.3. Voorts heeft de wetgever in 1978 « uit het handelscircuit B.5.3. En outre, le législateur de 1978 a voulu « éliminer du circuit
[willen] bannen, iedere beheerder, zaakvoerder of andere persoon die commercial ceux qui, comme administrateurs, gérants ou personnes ayant
werkelijk deze bevoegdheid hebben gehad, wiens kennelijke grove fout effectivement détenu ce pouvoir, ont commis une faute grave et
heeft bijgedragen tot de faling van hun vennootschap. Deze caractérisée ayant contribué à la faillite de leur société. Ces
beschikkingen vullen dus het verbod aan dat reeds in het koninklijk dispositions complètent ainsi l'interdiction déjà contenue dans
besluit nr. 22 van 24 oktober 1934 vervat zat t.a.v. de niet in l'arrêté royal n° 22 du 24 octobre 1934 à l'encontre des faillis non
rechten herstelde gefailleerden » (Parl. St., Senaat, 1977-1978, nr. 415-1, p. 46). réhabilités » (Doc. parl., Sénat, 1977-1978, n° 415-1, p. 46).
Daartoe werd in het koninklijk besluit nr. 22 van 24 oktober 1934 het A cet effet, l'arrêté royal n° 22 du 24 octobre 1934 a été complété
hier in het geding zijnde artikel 3bis ingevoegd, op grond waarvan de par l'article 3bis en cause ici, en vertu duquel le tribunal de
rechtbank van koophandel een nog ruimer en niet aan enige
strafrechtelijke incriminatie verbonden verbod kan opleggen ten commerce peut imposer une interdiction encore plus large, non liée à
aanzien van de gefailleerden of de daarmee gelijkgestelde personen die une incrimination pénale quelconque, aux faillis ou aux personnes
een kennelijke grove fout hebben begaan die heeft bijgedragen tot het assimilées, ayant commis une faute grave et caractérisée qui a
faillissement. contribué à la faillite.
B.6. De gezondmaking van de handelsfunctie is een doelstelling ten B.6. L'assainissement de la fonction commerciale constitue un objectif
aanzien waarvan het in het geding zijnde verbod een pertinente maatregel is. au regard duquel l'interdiction en cause est une mesure pertinente.
B.7. Het verbod waarin artikel 3bis, § 2, voorziet, kan niet worden B.7. L'interdiction prévue à l'article 3bis, § 2, ne peut être tenue
beschouwd als een maatregel die op onevenredige wijze afbreuk doet aan pour une mesure portant une atteinte disproportionnée aux droits des
de rechten van de betrokkenen. Het verbod om gedurende zekere tijd een intéressés. L'interdiction d'exercer toute activité commerciale
handelsactiviteit uit te oefenen, is niet onverenigbaar met het bij pendant un certain temps n'est pas incompatible avec le droit, garanti
artikel 23 van de Grondwet gewaarborgde recht een menswaardig leven te par l'article 23 de la Constitution, de mener une vie conforme à la
leiden, vermits inkomsten op een andere manier kunnen worden dignité humaine puisque des ressources peuvent être acquises
verworven, tijdens de duur van het verbod en, a fortiori, wanneer dat autrement, pendant la durée de l'interdiction et, a fortiori, quand
verstreken is. De wetgever heeft overigens erover gewaakt te voorkomen celle-ci a pris fin. Le législateur a par ailleurs veillé à éviter que
dat dit verbod automatisch van toepassing zou zijn en heeft het
afhankelijk gemaakt van een jurisdictionele toetsing door aan een cette interdiction soit d'application automatique et l'a subordonnée à
rechter de bevoegdheid toe te kennen om het al dan niet uit te spreken un contrôle juridictionnel en conférant à un juge le pouvoir de la
en, binnen de bij de wet vastgestelde perken, de duur ervan vast te prononcer ou non et, dans les limites fixées par la loi, d'en
stellen. déterminer la durée.
B.8. De prejudiciële vragen dienen ontkennend te worden beantwoord. B.8. Les questions préjudicielles appellent une réponse négative.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
zegt voor recht : dit pour droit :
Artikel 3bis, § 2, van het koninklijk besluit nr. 22 van 24 oktober L'article 3bis, § 2, de l'arrêté royal n° 22 du 24 octobre 1934
1934 betreffende het rechterlijk verbod aan bepaalde veroordeelden en relatif à l'interdiction judiciaire faite à certains condamnés et aux
gefailleerden om bepaalde ambten, beroepen of werkzaamheden uit te faillis d'exercer certaines fonctions, professions ou activités,
oefenen, ingevoegd bij de wet van 4 augustus 1978 tot economische inséré par la loi du 4 août 1978 de réorientation économique, ne viole
heroriëntering, schendt artikel 23 van de Grondwet niet. pas l'article 23 de la Constitution.
Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise,
artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur
Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 20 oktober 2004. la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 20 octobre 2004.
De griffier, Le greffier,
P.-Y. Dutilleux. P.-Y. Dutilleux.
De voorzitter, Le président,
M. Melchior. M. Melchior.
^