← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 11/2003 van 22 januari 2003 Rolnummers 2406 en 2418 In zake
: de prejudiciële vragen betreffende artikel 81 van de faillissementswet van 8 augustus 1997, gesteld
door de Rechtbank van Koophandel te Dendermonde en doo Het
Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters A. Arts en M. Melchior, en de rechters P. Mart(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 11/2003 van 22 januari 2003 Rolnummers 2406 en 2418 In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 81 van de faillissementswet van 8 augustus 1997, gesteld door de Rechtbank van Koophandel te Dendermonde en doo Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters A. Arts en M. Melchior, en de rechters P. Mart(...) | Extrait de l'arrêt n° 11/2003 du 22 janvier 2003 Numéros du rôle : 2406 et 2418 En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 81 de la loi du 8 août 1997 sur les faillites, posées par le Tribunal de commerce de Termonde et par La Cour d'arbitrage, composée des présidents A. Arts et M. Melchior, et des juges P. Martens, R.(...) |
---|---|
ARBITRAGEHOF | COUR D'ARBITRAGE |
Uittreksel uit arrest nr. 11/2003 van 22 januari 2003 | Extrait de l'arrêt n° 11/2003 du 22 janvier 2003 |
Rolnummers 2406 en 2418 | Numéros du rôle : 2406 et 2418 |
In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 81 van de | En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 81 de la |
faillissementswet van 8 augustus 1997, gesteld door de Rechtbank van | loi du 8 août 1997 sur les faillites, posées par le Tribunal de |
Koophandel te Dendermonde en door de Rechtbank van Koophandel te Dinant. | commerce de Termonde et par le Tribunal de commerce de Dinant. |
Het Arbitragehof, | La Cour d'arbitrage, |
samengesteld uit de voorzitters A. Arts en M. Melchior, en de rechters | composée des présidents A. Arts et M. Melchior, et des juges P. |
P. Martens, R. Henneuse, M. Bossuyt, E. De Groot en J.-P. Moerman, | Martens, R. Henneuse, M. Bossuyt, E. De Groot et J.-P. Moerman, |
bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van | assistée du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président A. |
voorzitter A. Arts, | Arts, |
wijst na beraad het volgende arrest : | après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : |
I. Onderwerp van de prejudiciële vragen | I. Objet des questions préjudicielles |
a. Bij vonnis van 2 april 2002 in zake A. Van Driessche, waarvan de | a. Par jugement du 2 avril 2002 en cause de A. Van Driessche, dont |
expeditie ter griffie van het Arbitragehof is ingekomen op 3 april | l'expédition est parvenue au greffe de la Cour d'arbitrage le 3 avril |
2002, heeft de Rechtbank van Koophandel te Dendermonde de volgende | 2002, le Tribunal de commerce de Termonde a posé la question |
prejudiciële vraag gesteld : | préjudicielle suivante : |
« Worden de artikelen 10 en 11 van de Grondwet geschonden door artikel | « Les articles 10 et 11 de la Constitution sont-ils violés par |
81 van de faillissementswet van 8 augustus 1997 welk artikel van de | l'article 81 de la loi sur les faillites du 8 août 1997, qui exclut de |
verschoonbaarheid uitsluit diegenen die zijn veroordeeld wegens de in | l'excusabilité ceux qui sont condamnés pour les infractions énumérées |
dat artikel genoemde misdrijven doordat : | dans cet article aux motifs que : |
- de uitsluiting geldt zonder enige tijdsbeperking wat betreft de | - l'exclusion s'applique sans aucune limitation de temps en ce qui |
periode waarin de veroordeling voor de bedoelde misdrijven werd | concerne la période au cours de laquelle la condamnation a été |
uitgesproken; | prononcée pour lesdites infractions; |
- de uitsluiting automatisch geldt zonder dat de rechter de wijze van | - l'exclusion s'applique automatiquement sans que le juge puisse tenir |
handeldrijven en de omstandigheden van de faling kan betrekken bij de | compte dans son jugement de la façon de commercer et des circonstances |
beoordeling; | de la faillite; |
- de uitsluiting geldt op grond van een veroordeling opgelopen, in om | - l'exclusion s'applique sur la base d'une condamnation encourue au |
het even welke periode, vooraleer met het uitoefenen van de handel | cours de n'importe quelle période antérieure au commencement de |
werd begonnen ? » | l'exercice du commerce ? » |
Die zaak is ingeschreven onder nummer 2406 van de rol van het Hof. | Cette affaire est inscrite sous le numéro 2406 du rôle de la Cour. |
b. Bij vonnis van 9 april 2002 in zake S. Meunier, waarvan de | b. Par jugement du 9 avril 2002 en cause de S. Meunier, dont |
expeditie ter griffie van het Arbitragehof is ingekomen op 24 april | l'expédition est parvenue au greffe de la Cour d'arbitrage le 24 avril |
2002, heeft de Rechtbank van Koophandel te Dinant de volgende | 2002, le Tribunal de commerce de Dinant a posé la question |
prejudiciële vraag gesteld : | préjudicielle suivante : |
« Schendt artikel 81 van de faillissementswet van 8 augustus 1997 de | « L'article 81 de la loi du 8 août 1997 sur les faillites viole-t-il |
artikelen 10 en 11 van de Grondwet ? » | les articles 10 et 11 de la Constitution ? » |
Die zaak is ingeschreven onder nummer 2418 van de rol van het Hof. | Cette affaire est inscrite sous le numéro 2418 du rôle de la Cour. |
(...) | (...) |
IV. In rechte | IV. En droit |
(...) | (...) |
B.1. Artikel 81 van de faillissementswet van 8 augustus 1997, | B.1. L'article 81 de la loi du 8 août 1997 sur les faillites, avant sa |
vooraleer het werd gewijzigd bij de wet van 4 september 2002, luidde : | modification par la loi du 4 septembre 2002, était libellé comme suit : |
« Verschoonbaar kan niet worden verklaard de gefailleerde of de | « Ne peuvent être déclarés excusables les faillis ou la personne |
gefailleerde rechtspersoon van wie de bestuurders veroordeeld zijn | morale faillie dont les administrateurs ont été condamnés pour |
wegens inbreuk op artikel 489ter van het Strafwetboek, wegens | infraction à l'article 489ter du Code pénal, pour vol, faux, |
diefstal, valsheid, knevelarij, oplichting of misbruik van vertrouwen, | concussion, escroquerie ou abus de confiance, ni les dépositaires, |
noch zij die als bewaarnemer, voogd, beheerder of andere | |
rekenplichtige niet tijdig rekening en verantwoording hebben gedaan en | tuteurs, administrateurs ou autres comptables, qui n'ont pas rendu et |
niet tijdig hebben afgerekend. » | soldé leur compte en temps utile. » |
B.2. Aan het Hof wordt gevraagd of de in het geding zijnde bepaling de | B.2. Il est demandé à la Cour si la disposition en cause viole les |
artikelen 10 en 11 van de Grondwet schendt in zoverre zij op absolute | articles 10 et 11 de la Constitution en tant qu'elle exclut de façon |
absolue que puissent être déclarés excusables les faillis qui ont été | |
wijze de gefailleerden die veroordeeld zijn wegens een van de in dat | condamnés pour les infractions énumérées dans cet article. En effet, |
artikel opgesomde misdrijven van verschoonbaarheid uitsluit. Immers, | cette exclusion frappe de manière automatique le failli, dès lors que |
zodra de gefailleerde wegens een misdrijf bedoeld in artikel 81 van de | celui-ci a été condamné pour une infraction visée à l'article 81 de la |
faillissementswet is veroordeeld, geldt de uitsluiting van | loi sur les faillites, sans que le juge ait un quelconque pouvoir |
verschoonbaarheid automatisch, zonder dat de rechter enige | d'appréciation quant à la manière de commercer du failli et aux |
beoordelingsbevoegdheid heeft ten aanzien van de wijze van | circonstances de la faillite. La disposition en cause ne limite pas |
handeldrijven van de gefailleerde en de omstandigheden van het | non plus dans le temps l'effet de la condamnation encourue pour de |
faillissement. Evenmin voorziet de in het geding zijnde bepaling in | telles infractions, en sorte que cette inexcusabilité demeure, quel |
een tijdsbeperking ten aanzien van de datum waarin de veroordeling | que soit le temps écoulé entre la condamnation susvisée et la faillite |
wegens de bedoelde misdrijven werd uitgesproken, zodat de uitsluiting | ultérieure, et indépendamment du fait que les infractions aient ou non |
van verschoonbaarheid steeds blijft gelden, ongeacht het tijdsinterval | un lien avec l'activité commerciale du failli. |
tussen de bedoelde veroordeling en het latere faillissement en | La disposition en cause instaure ainsi une différence de traitement |
ongeacht het feit of de misdrijven al dan niet in verband staan met de | |
handelsactiviteit vande gefailleerde. | |
Aldus voorziet de in het geding zijnde bepaling in een onderscheid in | entre les faillis qui ont été condamnés pour les infractions visées à |
behandeling tussen de gefailleerden die wegens de in artikel 81 van de faillissementswet bedoelde misdrijven zijn veroordeeld en de gefailleerden die een dergelijke veroordeling niet hebben opgelopen. B.3. De grondwettelijke regels van de gelijkheid en de niet-discriminatie sluiten niet uit dat een verschil in behandeling tussen categorieën van personen wordt ingesteld, voor zover dat verschil op een objectief criterium berust en het redelijk verantwoord is. Het bestaan van een dergelijke verantwoording moet worden beoordeeld rekening houdend met het doel en de gevolgen van de betwiste maatregel en met de aard van de ter zake geldende beginselen; het gelijkheidsbeginsel is geschonden wanneer vaststaat dat er geen redelijk verband van evenredigheid bestaat tussen de aangewende middelen en het beoogde doel. B.4.1. Doordat de wetgever aan de verklaring van verschoonbaarheid het | l'article 81 de la loi sur les faillites et les faillis qui n'ont pas subi une telle condamnation. B.3. Les règles constitutionnelles de l'égalité et de la non-discrimination n'excluent pas qu'une différence de traitement soit établie entre des catégories de personnes, pour autant qu'elle repose sur un critère objectif et qu'elle soit raisonnablement justifiée. L'existence d'une telle justification doit s'apprécier en tenant compte du but et des effets de la mesure critiquée ainsi que de la nature des principes en cause; le principe d'égalité est violé lorsqu'il est établi qu'il n'existe pas de rapport raisonnable de proportionnalité entre les moyens employés et le but visé. B.4.1. En attachant à la déclaration d'excusabilité l'impossibilité |
gevolg verbindt dat de gefailleerde onmogelijk door zijn schuldeisers | pour le failli d'être poursuivi par ses créanciers, le législateur |
kan worden vervolgd, wilde hij aan laatstgenoemde een « gunstmaatregel | entendait octroyer à celui-ci une mesure « de faveur » lui permettant |
» toekennen die hem in staat stelt zijn activiteiten op een | de reprendre ses activités sur une base assainie, et ceci non |
aangezuiverde basis te hervatten, en zulks niet alleen in zijn belang | seulement dans son intérêt, mais aussi dans celui de ses créanciers ou |
maar ook in het belang van de schuldeisers of sommigen onder hen die | de certains d'entre eux qui peuvent avoir intérêt à ce que leur |
er belang bij kunnen hebben dat hun schuldenaar zijn activiteiten op | débiteur reprenne ses activités sur une telle base (Doc. parl., |
een dergelijke basis hervat (Parl. St., Kamer, 1991-1992, nr. 631/1, | |
p. 35). « Verschoonbaarheid is een gunst die aan de handelspartner | Chambre, 1991-1992, n° 631/1, p. 35). « L'excusabilité reste une |
wordt gegeven inzoverre hij, naar redelijke verwachtingen, een | mesure de faveur accordée au débiteur qui, nonobstant sa faillite peut |
betrouwbare tegenpartij zal zijn wiens handels- of industriële | être un partenaire commercial fiable dont le maintien en activité |
activiteit het algemeen belang zal dienen » (ibid., p. 36). | commerciale ou industrielle sert l'intérêt général » (ibid., p. 36). |
De wetgever, die van oordeel is dat « de mogelijkheid tot herstel | |
[...] utopisch [blijft] indien [de gefailleerde] de last van het | Jugeant que « la faculté de se redresser est [...] utopique si [le |
passief moet blijven dragen », heeft gemeend dat « het [...] immers | failli] doit conserver la charge du passif », le législateur a estimé |
niet te verantwoorden [is] dat het in gebreke blijven van de | que « rien ne justifie que la défaillance du débiteur, conséquence de |
schuldenaar als gevolg van omstandigheden waarvan hij het slachtoffer | |
is, hem verhindert andere activiteiten te verrichten » (Parl. St., | circonstances dont il est victime, l'empêche de reprendre d'autres |
Kamer, 1991-1992, nr. 631/13, p. 50). Uit de parlementaire | activités » (Doc. parl., Chambre, 1991-1992, n° 631/13, p. 50). Il |
voorbereiding blijkt dat de wetgever « op een evenwichtige wijze | ressort des travaux parlementaires que le législateur s'est soucié de |
rekening [heeft willen] houden met de gecombineerde belangen van de | tenir « compte, de manière équilibrée, des intérêts combinés de la |
gefailleerde zelf, van de schuldeisers, de werknemers en de economie | personne du failli, des créanciers, des travailleurs et de l'économie |
in zijn geheel » en voor een menselijke regeling heeft willen zorgen | dans son ensemble » et d'assurer un règlement humain qui respecte les |
die de rechten van alle betrokken partijen in acht neemt (Parl. St., | droits de toutes les parties intéressées (Doc. parl., Chambre, |
Kamer, 1991-1992, nr. 631/13, p. 29). | 1991-1992, n° 631/13, p. 29). |
B.4.2. Uit het voorgaande kan worden afgeleid dat de verschoonbaarheid | B.4.2. Il peut se déduire de ce qui précède que l'excusabilité a pour |
tot doel heeft de gefailleerde in staat te stellen zijn activiteiten « | but de permettre au failli « de reprendre ses activités en le |
te hervatten met een propere lei » (Parl. St., Kamer, 1991-1992, nr. | déchargeant de son passif » (Doc. parl., Chambre, 1991-1992, n° 631/1, |
631/1, p. 35) en hem een nieuwe kans te bieden (Parl. St., Kamer, | p. 35) et de lui offrir une nouvelle chance (Doc. parl., Chambre, |
1991-1992, nr. 631/13, pp. 150-151 en p. 182). | 1991-1992, n° 631/13, pp. 150-151 et p. 182). |
De wetgever heeft evenwel niet de voorwaarden of de criteria bepaald | Le législateur n'a toutefois pas fixé de conditions ou de critères |
waaraan de gefailleerde moet voldoen om verschoonbaar te kunnen worden | auxquels le failli devrait satisfaire pour pouvoir être déclaré |
verklaard, zodat de rechter ter zake over een grote | excusable, en sorte que le juge dispose en la matière d'un large |
beoordelingsvrijheid beschikt. Evenwel meende de wetgever dat « | pouvoir d'appréciation. Le législateur a cependant estimé que « les |
misbruiken [...] vanzelfsprekend [dienen] voorkomen te worden. Daarom | abus doivent évidemment être évités. A cet effet, il est prévu que le |
wordt bepaald dat de gefailleerde niet verschoonbaar is ingeval van | failli ne pourra être excusé en cas de condamnations relatives à |
veroordeling wegens bepaalde misbruiken » (Parl. St., Kamer, | différentes infractions » (Doc. parl., Chambre, 1991-1992, n° 631/13, |
1991-1992, nr. 631/13, p. 50; Parl. St., Kamer, 1995-1996, nr. 329/17, | p. 50; Doc. parl., Chambre, 1995-1996, n° 329/17, p. 12, et Doc. |
p. 12, en Parl. St., Senaat, 1996-1997, nr. 1-498/11, p. 12). | parl., Sénat, 1996-1997, n° 1-498/11, p. 12). |
B.5. Het in het geding zijnde onderscheid berust op een objectief | B.5. La distinction en cause repose sur un critère objectif, à savoir |
criterium, namelijk het al dan niet veroordeeld zijn wegens een van de | le fait d'avoir été condamné ou non pour l'une des infractions visées |
in artikel 81 van de faillissementswet bedoelde misdrijven, en is | à l'article 81 de la loi sur les faillites, et elle est pertinente par |
pertinent ten opzichte van de doelstelling van de wetgever : uit de | rapport à l'objectif du législateur : il ressort des infractions |
opgesomde misdrijven blijkt dat het telkens gaat om strafbare feiten | énumérées qu'il s'agit toujours de faits punissables faisant |
die de dader als onbetrouwbaar doen overkomen voor het uitoefenen van | apparaître leur auteur comme non fiable pour l'exercice de certaines |
bepaalde commerciële activiteiten. | activités commerciales. |
B.6. Evenwel dient te worden onderzocht of de maatregel niet | B.6. Il convient toutefois de vérifier si la mesure n'est pas |
klaarblijkelijk onevenredig is met het nagestreefde doel. | manifestement disproportionnée à l'objectif poursuivi. |
Het absolute karakter van de in artikel 81 bepaalde uitsluiting van | Le caractère absolu de l'inexcusabilité prévue par l'article 81 a pour |
verschoonbaarheid heeft voor de betrokken gefailleerde zeer ernstige gevolgen, daar diegenen die veroordeeld zijn wegens een in de in het geding zijnde bepaling bedoeld misdrijf, automatisch van de gunstmaatregel van de verschoonbaarheid worden uitgesloten, zonder dat de rechter de mogelijkheid wordt gegeven na te gaan of de betrokkene een voldoende betrouwbare handelspartij zou zijn, wiens handelsactiviteit het algemeen belang zal dienen met voldoende waarborgen voor de toekomst. Hij zal de omstandigheden van het faillissement niet kunnen beoordelen, noch de houding van de gefailleerde ten opzichte van de curator. Evenmin zal de rechter kunnen nagaan of de opgelopen veroordeling op enigerlei wijze te maken heeft met de uitgeoefende handelsactiviteit. De uitsluiting van de verschoonbaarheid geldt bovendien zonder dat aan de rechter wordt toegestaan rekening te houden met het tijdstip van de bedoelde veroordeling, die kan dateren van vóór het uitoefenen van enige handelsactiviteit. Een dergelijke, in de tijd onbeperkte, absolute en automatische uitsluiting van verschoonbaarheid van gefailleerden die veroordeeld | les faillis concernés des conséquences extrêmement graves, puisque ceux qui ont été condamnés pour une infraction visée par la disposition en cause sont automatiquement exclus de la mesure de faveur de l'excusabilité, sans que le juge ait la possibilité de vérifier si l'intéressé serait un partenaire commercial suffisamment fiable dont l'activité commerciale pourrait servir l'intérêt général avec des garanties suffisantes pour l'avenir. Il ne pourra pas apprécier les circonstances de la faillite ni l'attitude du failli envers le curateur. Le juge ne pourra pas vérifier non plus si la condamnation encourue présente un lien quelconque avec l'activité commerciale exercée. L'inexcusabilité s'applique en outre sans que le juge soit autorisé à tenir compte du moment de la condamnation en cause, laquelle peut être antérieure à l'exercice de toute activité commerciale. Pareille exclusion de l'excusabilité illimitée dans le temps, absolue et automatique des faillis qui ont été condamnés pour l'une quelconque des infractions - quelle que soit l'époque à laquelle elle a été |
zijn wegens gelijk welk in artikel 81 van de faillissementswet opgesomd misdrijf, welk ook het tijdstip moge zijn waarop het werd gepleegd, gaat verder dan wat noodzakelijk is om de nagestreefde doelstelling te bereiken : uit niets blijkt dat het verlenen van enige beoordelingsbevoegdheid, zij het met specifieke motiveringsplicht, dienaangaande aan de rechter, afbreuk zou doen aan de doelstellingen van de wetgever. B.7. De prejudiciële vragen dienen bevestigend te worden beantwoord. Om die redenen, het Hof zegt voor recht : | commise - énumérées à l'article 81 de la loi sur les faillites va au-delà de ce qui est nécessaire pour atteindre l'objectif poursuivi : il n'apparaît pas que le fait de conférer au juge un certain pouvoir d'appréciation en la matière donnant lieu, au besoin, à une motivation spécifique, porterait atteinte aux objectifs du législateur. B.7. Les questions préjudicielles appellent une réponse affirmative. Par ces motifs, la Cour dit pour droit : |
Artikel 81 van de faillissementswet van 8 augustus 1997 schendt de | L'article 81 de la loi du 8 août 1997 sur les faillites viole les |
artikelen 10 en 11 van de Grondwet. | articles 10 et 11 de la Constitution. |
Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig | Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française, |
artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het | conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur |
Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 22 januari 2003. | la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 22 janvier 2003. |
De griffier, | Le greffier, |
P.-Y. Dutilleux. | P.-Y. Dutilleux. |
De voorzitter, | Le président, |
A. Arts. | A. Arts. |