Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 117/2001 van 3 oktober 2001 Rolnummer 1970 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 370, § 5, junctis de artikelen 346, eerste lid, en 368, § 3, eerste lid, van het Burgerlijk Wetboek, gesteld do Het Arbitragehof, samengesteld uit voorzitter M. Melchior, de rechters L. François, P. Martens, (...)"
Uittreksel uit arrest nr. 117/2001 van 3 oktober 2001 Rolnummer 1970 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 370, § 5, junctis de artikelen 346, eerste lid, en 368, § 3, eerste lid, van het Burgerlijk Wetboek, gesteld do Het Arbitragehof, samengesteld uit voorzitter M. Melchior, de rechters L. François, P. Martens, (...) Extrait de l'arrêt n° 117/2001 du 3 octobre 2001 Numéro du rôle : 1970 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 370, § 5, combiné avec les articles 346, alinéa 1 er , et 368, § 3, alinéa 1 er , du La Cour d'arbitrage, composée du président M. Melchior, des juges L. François, P. Martens, R. He(...)
ARBITRAGEHOF COUR D'ARBITRAGE
Uittreksel uit arrest nr. 117/2001 van 3 oktober 2001 Extrait de l'arrêt n° 117/2001 du 3 octobre 2001
Rolnummer 1970 Numéro du rôle : 1970
In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 370, § 5, junctis En cause : la question préjudicielle relative à l'article 370, § 5,
de artikelen 346, eerste lid, en 368, § 3, eerste lid, van het combiné avec les articles 346, alinéa 1er, et 368, § 3, alinéa 1er, du
Burgerlijk Wetboek, gesteld door het Hof van Beroep te Gent. Code civil, posée par la Cour d'appel de Gand.
Het Arbitragehof, La Cour d'arbitrage,
samengesteld uit voorzitter M. Melchior, de rechters L. François, P. composée du président M. Melchior, des juges L. François, P. Martens,
Martens, R. Henneuse, E. De Groot en L. Lavrysen, en, overeenkomstig R. Henneuse, E. De Groot et L. Lavrysen, et, conformément à l'article
artikel 60bis van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het 60bis de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage, du
Arbitragehof, emeritus voorzitter H. Boel, bijgestaan door de griffier
P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van emeritus voorzitter H. président émérite H. Boel, assistée du greffier P.-Y. Dutilleux,
Boel, présidée par le président émérite H. Boel,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vraag I. Objet de la question préjudicielle
Bij arrest van 11 mei 2000 in zake M. Clarisse tegen P. Clarisse, Par arrêt du 11 mai 2000 en cause de M. Clarisse contre P. Clarisse,
waarvan de expeditie ter griffie van het Arbitragehof is ingekomen op
24 mei 2000, heeft het Hof van Beroep te Gent de volgende prejudiciële dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour d'arbitrage le 24
mai 2000, la Cour d'appel de Gand a posé la question préjudicielle
vraag gesteld : suivante :
« Schenden de artikelen 370, § 5, juncto 346, eerste lid, en 368, § 3, « L'article 370, § 5, juncto l'article 346, alinéa 1er, et l'article
eerste lid, van het Burgerlijk Wetboek de artikelen 10 en 11 van de 368, § 3, alinéa 1er, du Code civil violent-ils les articles 10 et 11
Grondwet, doordat zij het absoluut onmogelijk maken dat een ten volle de la Constitution en ce qu'ils ne permettent aucunement qu'un enfant
geadopteerd kind tijdens het leven van de adoptant(en) opnieuw wordt adopté de façon plénière soit à nouveau adopté du vivant de l'adoptant
geadopteerd, terwijl voor alle andere categorieën kinderen, die in (des adoptants), alors que cette possibilité existe, pendant la vie de
dezelfde situatie van breuk met hun ouders verkeren, die mogelijkheid leur(s) parent(s), pour toutes les autres catégories d'enfants qui se
tijdens het leven van hun ouder(s) wel bestaat ? » trouvent dans une situation identique de rupture avec leurs parents ? »
(...) (...)
IV. In rechte IV. En droit
(...) (...)
B.1. Krachtens artikel 370 van het Burgerlijk Wetboek verleent de B.1. En vertu de l'article 370 du Code civil, l'adoption plénière
volle adoptie aan het kind en zijn afstammelingen hetzelfde statuut en confère à l'enfant et à ses descendants le même statut et les mêmes
dezelfde rechten en verplichtingen als zij zouden hebben indien het droits et obligations qu'ils auraient si l'enfant était né de ceux qui
kind geboren was uit degenen die het ten volle hebben geadopteerd. Het ont fait l'adoption plénière. L'enfant ayant fait l'objet d'une
ten volle geadopteerd kind houdt op tot zijn oorspronkelijke familie adoption plénière cesse d'appartenir à sa famille d'origine.
te behoren. Door de volle adoptie verkrijgt het kind, in plaats van L'adoption plénière confère à l'enfant, en le substituant au sien, le
zijn naam, die van de adoptant of, in geval van volle adoptie door nom de l'adoptant ou, en cas d'adoption plénière par les deux époux,
twee echtgenoten, die van de man. celui du mari.
De prejudiciële vraag heeft betrekking op artikel 370, § 5, dat bepaalt : La question préjudicielle porte sur l'article 370, § 5, qui énonce :
« Volle adoptie is onherroepelijk. » « L'adoption plénière est irrévocable. »
B.2. Krachtens de artikelen 346 en 368, § 3, van hetzelfde Wetboek kan B.2. En vertu des articles 346 et 368, § 3, du même Code, aucune
niemand worden geadopteerd, respectievelijk ten volle geadopteerd door adoption ou adoption plénière ne peut être faite par plusieurs si ce
meer dan één persoon, behalve door twee echtgenoten. n'est par deux époux.
Bij herroeping van de adoptie ten opzichte van de adoptant of van beide adopterende echtgenoten, of bij overlijden van de adoptant of van beide echtgenoten die geadopteerd of ten volle geadopteerd hebben, is een nieuwe adoptie evenwel toegestaan zolang de geadopteerde minderjarig is. Bij herroeping van de adoptie ten opzichte van een van de adopterende echtgenoten of bij overlijden van een van de echtgenoten die geadopteerd of ten volle geadopteerd hebben, kan de betrokkene in voorkomend geval opnieuw geadopteerd worden door degene met wie de andere echtgenoot hertrouwd is, ongeacht de leeftijd van de geadopteerde. B.3. Uit voormelde bepalingen vloeit voort dat een ten volle geadopteerd kind, behalve in geval van overlijden van de adoptant of adoptanten, niet opnieuw kan worden geadopteerd. De prejudiciële vraag strekt ertoe van het Hof te vernemen of de in het geding zijnde bepalingen een discriminatie doen ontstaan « doordat zij het absoluut onmogelijk maken dat een ten volle geadopteerd kind tijdens het leven van de adoptant(en) opnieuw wordt geadopteerd, terwijl voor alle andere categorieën kinderen, die in dezelfde situatie van breuk met hun ouders verkeren, die mogelijkheid tijdens Toutefois, en cas de révocation de l'adoption à l'égard de l'adoptant ou des deux époux adoptants, ou en cas de décès de l'adoptant ou des deux époux qui ont adopté ou adopté de manière plénière, une nouvelle adoption est permise tant que l'adopté est mineur. En cas de révocation de l'adoption à l'égard d'un des époux adoptants ou en cas de décès d'un des époux qui ont adopté simplement ou de manière plénière, l'intéressé peut, le cas échéant, à nouveau être adopté par la personne avec qui l'autre époux est remarié, quel que soit l'âge de l'adopté. B.3. Il découle des dispositions précitées qu'un enfant ayant fait l'objet d'une adoption plénière ne peut à nouveau être adopté, sauf en cas de décès du ou des adoptants. Par sa question préjudicielle, le juge a quo demande à la Cour si les dispositions en cause font naître une discrimination « en ce qu'[elles] ne permettent aucunement qu'un enfant adopté de façon plénière soit à nouveau adopté du vivant de l'adoptant (des adoptants), alors que cette possibilité existe, pendant la vie de leur(s) parent(s), pour toutes les autres catégories d'enfants qui se
het leven van hun ouder(s) wel bestaat ». trouvent dans une situation identique de rupture avec leurs parents ».
B.4. De grondwettelijke regels van de gelijkheid en de niet-discriminatie sluiten niet uit dat een verschil in behandeling tussen categorieën van personen wordt ingesteld, voor zover dat verschil op een objectief criterium berust en het redelijk verantwoord is. Het bestaan van een dergelijke verantwoording moet worden beoordeeld rekening houdend met het doel en de gevolgen van de betwiste maatregel en met de aard van de ter zake geldende beginselen; het gelijkheidsbeginsel is geschonden wanneer vaststaat dat er geen redelijk verband van evenredigheid bestaat tussen de aangewende middelen en het beoogde doel. B.5. Het verschil tussen beide categorieën van kinderen steunt op een B.4. Les règles constitutionnelles de l'égalité et de la non-discrimination n'excluent pas qu'une différence de traitement soit établie entre des catégories de personnes, pour autant qu'elle repose sur un critère objectif et qu'elle soit raisonnablement justifiée. L'existence d'une telle justification doit s'apprécier en tenant compte du but et des effets de la mesure critiquée ainsi que de la nature des principes en cause; le principe d'égalité est violé lorsqu'il est établi qu'il n'existe pas de rapport raisonnable de proportionnalité entre les moyens employés et le but visé. B.5. La différence entre les deux catégories d'enfants repose sur un
objectief criterium, te weten het al dan niet ten volle geadopteerd critère objectif, qui est d'avoir ou non fait l'objet d'une adoption
zijn. plénière.
B.6. Inzake adoptie is het belang van het kind de voornaamste B.6. L'intérêt de l'enfant est la considération primordiale en matière
overweging. d'adoption.
B.7. Door in de artikelen 346 en 368, § 3, van het Burgerlijk Wetboek B.7. En excluant, aux articles 346 et 368, § 3, du Code civil, les
opeenvolgende adopties uit te sluiten, heeft de wetgever de adoptions successives, le législateur a voulu garantir la stabilité
stabiliteit van de verwantschapsbanden en de gezinsomgeving van de des liens de parenté et de l'entourage familial de l'adopté.
geadopteerde willen waarborgen.
Door in artikel 370, § 5, van hetzelfde Wetboek te bepalen dat de En prévoyant à l'article 370, § 5, du même Code que l'adoption
volle adoptie onherroepelijk is, heeft de wetgever de gelijkstelling plénière est irrévocable, le législateur a voulu l'assimiler au lien
met de gewone afstammingsband nagestreefd. De bepaling kan niet los de filiation ordinaire. La disposition ne saurait être dissociée de la
worden gezien van de regel volgens welke alle banden van het règle selon laquelle tous les liens de l'enfant adopté avec sa famille
geadopteerde kind met zijn oorspronkelijke familie worden verbroken en d'origine sont rompus et du risque qui en découle pour l'adopté, en
het daaruit voor de geadopteerde voortvloeiende risico, in geval van cas de révocation de l'adoption, de se retrouver totalement sans
herroeping van de adoptie, om geheel zonder familie te vallen. De famille. L'irrévocabilité de l'adoption plénière vise dès lors
onherroepelijkheid van de volle adoptie beoogt dus eveneens de également à la stabilité du statut de l'enfant adoptif.
stabiliteit van het statuut van het adoptieve kind. Les dispositions précitées sont donc en principe conformes à
Voormelde bepalingen zijn dus in beginsel in overeenstemming met de doelstelling van de wetgever die inzake adoptie voorrang geeft aan het belang van het kind. B.8. Evenwel, doordat zij ertoe leiden dat, behalve in geval van overlijden van de adoptant of adoptanten, een reeds ten volle geadopteerd kind in geen enkel geval kan worden geadopteerd, doen de in het geding zijnde bepalingen onevenredige gevolgen ontstaan ten aanzien van de geadopteerde kinderen die definitief door hun adoptant of adoptanten zijn verlaten. In tegenstelling tot andere kinderen die door hun ouders zijn verlaten, wordt hun de kans ontnomen om opnieuw op volwaardige wijze in een gezin te worden opgenomen. l'objectif poursuivi par le législateur, qui est de privilégier l'intérêt de l'enfant en matière d'adoption. B.8. Toutefois, en ayant pour effet que, sauf en cas de décès du ou des adoptants, un enfant ayant déjà fait l'objet d'une adoption plénière ne peut en aucun cas être adopté, les dispositions en cause font naître des effets disproportionnés à l'égard des enfants adoptés qui ont été définitivement abandonnés par leur(s) adoptant(s). Contrairement aux autres enfants qui sont abandonnés par leurs parents, ils se voient privés de la possibilité d'être à nouveau intégrés à part entière dans une famille.
B.9. De prejudiciële vraag dient bevestigend te worden beantwoord. B.9. La question préjudicielle appelle une réponse affirmative.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
zegt voor recht : dit pour droit :
De artikelen 370, § 5, 346 en 368, § 3, van het Burgerlijk Wetboek Les articles 370, § 5, 346 et 368, § 3, du Code civil violent les
schenden de artikelen 10 en 11 van de Grondwet in zoverre zij tot articles 10 et 11 de la Constitution en tant qu'ils ont pour effet
gevolg hebben dat een ten volle geadopteerd kind tijdens het leven van qu'un enfant ayant fait l'objet d'une adoption plénière du vivant du
de adoptant of adoptanten niet opnieuw kan worden geadopteerd. ou des adoptants ne peut à nouveau être adopté.
Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française,
artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur
Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 3 oktober 2001. la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 3 octobre 2001.
De griffier, De voorzitter, Le greffier, Le président,
P.-Y. Dutilleux. H. Boel. P.-Y. Dutilleux. H. Boel.
^