Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest Van Het Grondwettelijk Hof van --
← Terug naar "Arrest nr. 43/2000 van 6 april 2000 Rolnummers 1632 en 1714 In zake : de beroepen tot vernietiging van de artikelen 3 en 7, 1° en 2°, van de wet van 18 december 1998 tot regeling van de gelijktijdige of kort opeenvolgende verkiezingen voor de Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en G. De Baets, en de rechters H. (...)"
Arrest nr. 43/2000 van 6 april 2000 Rolnummers 1632 en 1714 In zake : de beroepen tot vernietiging van de artikelen 3 en 7, 1° en 2°, van de wet van 18 december 1998 tot regeling van de gelijktijdige of kort opeenvolgende verkiezingen voor de Het Arbitragehof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en G. De Baets, en de rechters H. (...) Arrêt n° 43/2000 du 6 avril 2000 Numéros du rôle : 1632 et 1714 En cause : les recours en annulation des articles 3 et 7, 1° et 2°, de la loi du 18 décembre 1998 réglant les élections simultanées ou rapprochées pour les Chambres législatives La Cour d'arbitrage, composée des présidents M. Melchior et G. De Baets, et des juges H. Boel, P(...)
ARBITRAGEHOF COUR D'ARBITRAGE
Arrest nr. 43/2000 van 6 april 2000 Arrêt n° 43/2000 du 6 avril 2000
Rolnummers 1632 en 1714 Numéros du rôle : 1632 et 1714
In zake : de beroepen tot vernietiging van de artikelen 3 en 7, 1° en En cause : les recours en annulation des articles 3 et 7, 1° et 2°, de
2°, van de wet van 18 december 1998 tot regeling van de gelijktijdige la loi du 18 décembre 1998 réglant les élections simultanées ou
of kort opeenvolgende verkiezingen voor de federale Wetgevende Kamers, rapprochées pour les Chambres législatives fédérales, le Parlement
het Europees Parlement en de Gewest- en Gemeenschapsraden, ingesteld européen et les Conseils de région et de communauté, introduits par H.
door H. Wailliez, D. Féret en het « Front national ». Wailliez, D. Féret et le Front national.
Het Arbitragehof, La Cour d'arbitrage,
samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en G. De Baets, en de composée des présidents M. Melchior et G. De Baets, et des juges H.
rechters H. Boel, P. Martens, E. Cerexhe, A. Arts en E. De Groot, Boel, P. Martens, E. Cerexhe, A. Arts et E. De Groot, assistée du
bijgestaan door de griffier L. Potoms, onder voorzitterschap van voorzitter M. Melchior, greffier L. Potoms, présidée par le président M. Melchior,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de beroepen I. Objet des recours
a. Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 1 maart a. Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le
1999 ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 2 1er mars 1999 et parvenue au greffe le 2 mars 1999, H. Wailliez,
maart 1999, heeft H. Wailliez, wonende te 7800 Aat, avenue de la demeurant à 7800 Ath, avenue de la Roselle 14, a introduit un recours
Roselle 14, beroep tot vernietiging ingesteld van de artikelen 3 en 7, en annulation des articles 3 et 7, 1° et 2°, de la loi du 18 décembre
1° en 2°, van de wet van 18 december 1998 tot regeling van de 1998 réglant les élections simultanées ou rapprochées pour les
gelijktijdige of kort opeenvolgende verkiezingen voor de federale
Wetgevende Kamers, het Europees Parlement en de Gewest- en Chambres législatives fédérales, le Parlement européen et les Conseils
Gemeenschapsraden (bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 31 de région et de communauté (publiée au Moniteur belge du 31 décembre
december 1998, tweede editie). 1998, deuxième édition).
De vordering tot schorsing van dezelfde wettelijke bepalingen,
ingesteld door dezelfde verzoeker, is verworpen bij het arrest nr. La demande de suspension des mêmes dispositions légales, introduite
43/99 van 1 april 1999, bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van par le même requérant, a été rejetée par l'arrêt n° 43/99 du 1er avril
17 augustus 1999. 1999, publié au Moniteur belge du 17 août 1999.
Die zaak is ingeschreven onder nummer 1632 van de rol van het Hof. Cette affaire est inscrite sous le numéro 1632 du rôle de la Cour.
b. Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 24 juni b. Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le
1999 ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 25 24 juin 1999 et parvenue au greffe le 25 juin 1999, D. Féret,
juni 1999, hebben D. Féret, wonende te 1050 Brussel, Parnassusgaarde demeurant à 1050 Bruxelles, Clos du Parnasse 12/8, et le Front
12/8, en het « Front national », met zetel te 1050 Brussel, national, dont le siège est établi à 1050 Bruxelles, Clos du Parnasse
Parnassusgaarde 12/8, beroep tot vernietiging ingesteld van artikel 3, 12/8, ont introduit un recours en annulation de l'article 3, 1° et 2°,
1° en 2°, en van artikel 7, 1° en 2°, van de wet van 18 december 1998 et de l'article 7, 1° et 2°, de la loi du 18 décembre 1998 réglant les
tot regeling van de gelijktijdige of kort opeenvolgende verkiezingen élections simultanées ou rapprochées pour les Chambres législatives
voor de federale Wetgevende Kamers, het Europees Parlement en de fédérales, le Parlement européen et les Conseils de région et de
Gewest- en Gemeenschapsraden (bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 31 december 1998, tweede editie). communauté (publiée au Moniteur belge du 31 décembre 1998, deuxième édition).
Die zaak is ingeschreven onder nummer 1714 van de rol van het Hof. Cette affaire est inscrite sous le numéro 1714 du rôle de la Cour.
II. De rechtspleging II. La procédure
a) In de zaak nr. 1632 a) Dans l'affaire n° 1632
Bij beschikking van 2 maart 1999 heeft de voorzitter in functie de Par ordonnance du 2 mars 1999, le président en exercice a désigné les
rechters van de zetel aangewezen overeenkomstig de artikelen 58 en 59 juges du siège conformément aux articles 58 et 59 de la loi spéciale
van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Arbitragehof. du 6 janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage.
De rechters-verslaggevers hebben geoordeeld dat er geen aanleiding was Les juges-rapporteurs ont estimé n'y avoir lieu de faire application
om artikel 71 of 72 van de organieke wet toe te passen. des articles 71 ou 72 de la loi organique.
Van het beroep is kennisgegeven overeenkomstig artikel 76 van de Le recours a été notifié conformément à l'article 76 de la loi
organieke wet bij op 5 maart 1999 ter post aangetekende brieven. organique, par lettres recommandées à la poste le 5 mars 1999.
Het bij artikel 74 van de organieke wet voorgeschreven bericht is L'avis prescrit par l'article 74 de la loi organique a été publié au
bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 13 maart 1999. Moniteur belge du 13 mars 1999.
Memories zijn ingediend door : Des mémoires ont été introduits par :
- de Ministerraad, Wetstraat 16, 1000 Brussel, bij op 1 april 1999 ter - le Conseil des ministres, rue de la Loi 16, 1000 Bruxelles, par
post aangetekende brief; lettre recommandée à la poste le 1er avril 1999;
- de Waalse Regering, rue Mazy 25-27, 5100 Namen, bij op 6 april 1999 - le Gouvernement wallon, rue Mazy 25-27, 5100 Namur, par lettre
ter post aangetekende brief. recommandée à la poste le 6 avril 1999.
Van die memories is kennisgegeven overeenkomstig artikel 89 van de Ces mémoires ont été notifiés conformément à l'article 89 de la loi
organieke wet bij op 22 april 1999 ter post aangetekende brieven. organique, par lettres recommandées à la poste le 22 avril 1999.
Bij beschikking van 29 juni 1999 heeft het Hof de termijn waarbinnen Par ordonnance du 29 juin 1999, la Cour a prorogé jusqu'au 1er mars
het arrest moest worden gewezen, verlengd tot 1 maart 2000. 2000 le délai dans lequel l'arrêt devait être rendu.
b) In de zaak nr. 1714 b) Dans l'affaire n° 1714
Bij beschikking van 25 juin 1999 heeft de voorzitter in functie de Par ordonnance du 25 juin 1999, le président en exercice a désigné les
rechters van de zetel aangewezen overeenkomstig de artikelen 58 en 59 juges du siège conformément aux articles 58 et 59 de la loi spéciale
van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Arbitragehof. du 6 janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage.
De rechters-verslaggevers hebben geoordeeld dat er geen aanleiding was Les juges-rapporteurs ont estimé n'y avoir lieu de faire application
om artikel 71 of 72 van de organieke wet toe te passen. des articles 71 ou 72 de la loi organique.
Van het beroep is kennisgegeven overeenkomstig artikel 76 van de Le recours a été notifié conformément à l'article 76 de la loi
organieke wet bij op 2 september 1999 ter post aangetekende brieven. organique, par lettres recommandées à la poste le 2 septembre 1999.
Het bij artikel 74 van de organieke wet voorgeschreven bericht is L'avis prescrit par l'article 74 de la loi organique a été publié au
bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 10 september 1999. Moniteur belge du 10 septembre 1999.
De Ministerraad, Wetstraat 16, 1000 Brussel, heeft een memorie Le Conseil des ministres, rue de la Loi 16, 1000 Bruxelles, a
ingediend bij op 15 oktober 1999 ter post aangetekende brief. introduit un mémoire, par lettre recommandée à la poste le 15 octobre
Van die memorie is kennisgegeven overeenkomstig artikel 89 van de 1999. Ce mémoire a été notifié conformément à l'article 89 de la loi
organieke wet bij op 27 oktober 1999 ter post aangetekende brief. organique, par lettre recommandée à la poste le 27 octobre 1999.
De verzoekende partijen hebben een memorie van antwoord ingediend bij Les parties requérantes ont introduit un mémoire en réponse, par
op 23 november 1999, ter post aangetekende brief. lettre recommandée à la poste le 23 novembre 1999.
Bij beschikking van 30 november 1999 heeft het Hof de termijn Par ordonnance du 30 novembre 1999, la Cour a prorogé jusqu'au 24 juin
waarbinnen het arrest moet worden gewezen, verlengd tot 24 juni 2000. 2000 le délai dans lequel l'arrêt doit être rendu.
c) In de twee zaken c) Dans les deux affaires
Bij beschikking van 7 juli 1999 heeft het Hof de zaken samengevoegd. Par ordonnance du 7 juillet 1999, la Cour a joint les affaires.
Bij beschikking van 9 februari 2000 heeft de voorzitter in functie de Par ordonnance du 9 février 2000, le président en exercice a complété
zetel aangevuld met rechter H. Boel. le siège par le juge H. Boel.
Bij beschikking van 9 februari 2000 heeft het Hof de zaken in
gereedheid verklaard en de dag van de terechtzitting bepaald op 1 Par ordonnance du 9 février 2000, la Cour a déclaré les affaires en
maart 2000. état et fixé l'audience au 1er mars 2000.
Van die beschikking is kennisgegeven aan de partijen en hun advocaten Cette ordonnance a été notifiée aux parties ainsi qu'à leurs avocats
bij op 10 februari 2000 ter post aangetekende brieven. par lettres recommandées à la poste le 10 février 2000.
Bij beschikking van 29 februari 2000 heeft het Hof de termijn Par ordonnance du 29 février 2000, la Cour a prorogé jusqu'au 1er
waarbinnen het arrest moet worden gewezen, verlengd tot 1 september 2000. septembre 2000 le délai dans lequel l'arrêt doit être rendu.
Op de openbare terechtzitting van 1 maart 2000 : A l'audience publique du 1er mars 2000 :
- zijn verschenen : - ont comparu :
. Mr. H. Laquay, advocaat bij de balie te Brussel, voor de verzoekende . Me H. Laquay, avocat au barreau de Bruxelles, pour les parties
partijen in de zaak nr. 1714; requérantes dans l'affaire n° 1714;
. Mr. M. Mahieu, advocaat bij het Hof van Cassatie, voor de . Me M. Mahieu, avocat à la Cour de cassation, pour le Conseil des
Ministerraad; ministres;
. Mr. V. Thiry, advocaat bij de balie te Luik, voor de Waalse . Me V. Thiry, avocat au barreau de Liège, pour le Gouvernement
Regering; wallon;
- hebben de rechters-verslaggevers P. Martens en E. De Groot verslag uitgebracht; - les juges-rapporteurs P. Martens et E. De Groot ont fait rapport;
- zijn de voornoemde advocaten gehoord; - les avocats précités ont été entendus;
- zijn de zaken in beraad genomen. - les affaires ont été mises en délibéré.
De rechtspleging is gevoerd overeenkomstig de artikelen 62 en volgende La procédure s'est déroulée conformément aux articles 62 et suivants
van de organieke wet, die betrekking hebben op het gebruik van de talen voor het Hof. de la loi organique, relatifs à l'emploi des langues devant la Cour.
III. De aangevochten bepalingen III. Les dispositions attaquées
Naar luid van artikel 3 van de wet van 18 december 1998 worden in Aux termes de l'article 3 de la loi du 18 décembre 1998, les
artikel 20 van de wet van 23 maart 1989 betreffende de verkiezing van modifications suivantes sont apportées à l'article 20 de la loi du 23
het Europees Parlement de volgende wijzigingen aangebracht : mars 1989 relative à l'élection du Parlement européen :
1° In het eerste lid worden de woorden « Elke in een van beide Kamers
vertegenwoordigde politieke formatie kan » vervangen door de woorden « 1° Dans l'alinéa 1er, les mots « par au moins deux parlementaires »
Elke politieke formatie die in een van beide Kamers vertegenwoordigd
is door minstens twee parlementsleden kan ». sont insérés après les mots « dans l'une ou l'autre chambre ».
2° In het tweede lid, derde zin, worden de woorden « Wanneer een 2° Dans l'alinéa 2, troisième phrase, les mots « Lorsqu'une formation
politieke formatie vertegenwoordigd is door minder dan vijf politique est représentée par moins de cinq parlementaires, » sont
parlementsleden, » vervangen door de woorden « Wanneer het aantal remplacés par les mots « Lorsque le nombre de parlementaires que
parlementsleden behorend tot een politieke formatie tussen twee en compte une formation politique est compris entre deux et cinq, ».
vijf leden telt, ».
Naar luid van artikel 7 van dezelfde wet worden in artikel 115bis van Aux termes de l'article 7 de la même loi, les modifications suivantes
het Kieswetboek de volgende wijzigingen aangebracht : sont apportées à l'article 115bis du Code électoral :
1° In paragraaf 1, eerste lid, worden de woorden « Elke in een van 1° Dans le paragraphe 1er, alinéa 1er, les mots « par au moins deux
beide Kamers vertegenwoordigde politieke formatie kan » vervangen door parlementaires » sont insérés après les mots « dans l'une ou l'autre
de woorden « Elke politieke formatie die in een van beide Kamers
vertegenwoordigd is door minstens twee parlementsleden kan ». chambre ».
2° In dezelfde paragraaf, tweede lid, derde zin, worden de woorden « 2° Dans le même paragraphe, alinéa 2, troisième phrase, les mots «
Wanneer een politieke formatie vertegenwoordigd is door minder dan Lorsqu'une formation politique est représentée par moins de cinq
vijf parlementsleden, » vervangen door de woorden « Wanneer het aantal parlementaires, » sont remplacés par les mots « Lorsque le nombre de
parlementsleden behorend tot een politieke formatie tussen twee en parlementaires que compte une formation politique est compris entre
vijf leden telt, ». deux et cinq, ».
Uit de wijzigingen aangebracht door de artikelen 3 en 7 van de Il résulte des modifications apportées par les articles 3 et 7 de la
aangevochten wet van 18 december 1998 volgt dat artikel 20, eerste en loi attaquée du 18 décembre 1998 que l'article 20, alinéas 1er et 2,
tweede lid, van de wet van 23 maart 1989 betreffende de verkiezing van de la loi du 23 mars 1989 relative à l'élection du Parlement européen
het Europees Parlement en artikel 115bis, § 1, eerste en tweede lid, et l'article 115bis, § 1er, alinéas 1er et 2, du Code électoral sont
van het Kieswetboek voortaan als volgt zijn geformuleerd : désormais rédigés comme suit :
Artikel 20, eerste en tweede lid, van de wet van 23 maart 1989 : Article 20, alinéas 1er et 2, de la loi du 23 mars 1989 :
« Elke politieke formatie die in een van beide Kamers vertegenwoordigd « Chaque formation politique représentée dans l'une ou l'autre Chambre
is door minstens twee parlementsleden kan een akte indienen tot par au moins deux parlementaires peut déposer un acte demandant la
bescherming van het letterwoord dat zij voornemens is in de protection du sigle qu'elle envisage de mentionner dans l'acte de
voordrachtsakte te vermelden overeenkomstig artikel 21, § 2. présentation, conformément à l'article 21, § 2.
De akte van neerlegging van het letterwoord moet worden ondertekend
door ten minste vijf parlementsleden behorend tot de politieke L'acte de dépôt du sigle doit être signé par cinq parlementaires au
formatie die dat letterwoord zal gebruiken. Een parlementslid mag moins appartenant à la formation politique qui utilisera ce sigle. Un
slechts één enkele akte van neerlegging ondertekenen. Wanneer het parlementaire ne peut signer qu'un seul acte de dépôt. Lorsque le
aantal parlementsleden behorend tot een politieke formatie tussen twee nombre de parlementaires que compte une formation politique est
en vijf leden telt, wordt bovenstaande bepaling geacht vervuld te zijn compris entre deux et cinq, la disposition ci-avant est censée être
als de akte van neerlegging ondertekend is door alle parlementsleden respectée si l'acte de dépôt est signé par tous les parlementaires
die tot deze formatie behoren. » appartenant à cette formation. »
Artikel 115bis, § 1, eerste en tweede lid, van het Kieswetboek : Article 115bis, § 1er, alinéas 1er et 2, du Code électoral :
« Elke politieke formatie die in een van beide Kamers vertegenwoordigd « Chaque formation politique représentée dans l'une ou l'autre Chambre
is door minstens twee parlementsleden kan een akte indienen tot par au moins deux parlementaires peut déposer un acte demandant la
bescherming van het letterwoord dat zij voornemens is in de protection du sigle qu'elle envisage de mentionner dans l'acte de
voordrachtsakte te vermelden overeenkomstig artikel 116, § 4, tweede lid. présentation, conformément à l'article 116, § 4, alinéa 2.
De akte van neerlegging van het letterwoord moet worden ondertekend
door ten minste vijf parlementsleden behorend tot de politieke L'acte de dépôt du sigle doit être signé par cinq parlementaires au
formatie die dat letterwoord zal gebruiken. Een parlementslid mag moins appartenant à la formation politique qui utilisera ce sigle. Un
slechts één enkele akte van neerlegging ondertekenen. Wanneer het parlementaire ne peut signer qu'un seul acte de dépôt. Lorsque le
aantal parlementsleden behorend tot een politieke formatie tussen twee nombre de parlementaires que compte une formation politique est
en vijf leden telt, wordt bovenstaande bepaling geacht vervuld te zijn compris entre deux et cinq, la disposition ci-avant est censée être
als de akte van neerlegging ondertekend is door alle parlementsleden respectée si l'acte de dépôt est signé par tous les parlementaires
die tot deze formatie behoren. » appartenant à cette formation. »
Uit de wetswijziging van 18 december 1998 vloeit voort dat voortaan Il résulte de la modification législative du 18 décembre 1998 que
enkel de politieke formaties die in een van beide Kamers door minstens désormais, seules les formations politiques représentées dans l'une ou
twee parlementsleden vertegenwoordigd zijn, een verzoek kunnen l'autre Chambre par au moins deux parlementaires peuvent déposer une
neerleggen tot bescherming van het letterwoord dat zij wensen te
vermelden in de akte van voordracht van de kandidaturen, terwijl die demande de protection du sigle qu'elles envisagent de mentionner dans
teksten, in hun vroegere versie, in die zin konden worden l'acte de présentation des candidatures, alors que ces textes, dans
geïnterpreteerd dat zij elke politieke formatie die in een van beide leur version antérieure, pouvaient être interprétés comme autorisant
Kamers vertegenwoordigd was, toestonden een dergelijk verzoek in te toute formation politique représentée dans l'une ou l'autre Chambre à
dienen, zelfs indien haar vertegenwoordiging tot één lid beperkt was. introduire pareille demande, même si sa représentation se limitait à un membre.
IV. In rechte IV. En droit
- A - - A -
Ten aanzien van de ontvankelijkheid van de beroepen Quant à la recevabilité des recours
A.1.1. H. Wailliez, verzoeker in de zaak nr. 1632, is lid van de Kamer A.1.1. H. Wailliez, requérant dans l'affaire n° 1632, est membre de la
van volksvertegenwoordigers en ondervoorzitter van het « Front Chambre des représentants et vice-président du Front national. Il
national ». Hij behoort tot een politieke formatie die slechts één appartient à une formation politique qui n'a qu'un seul parlementaire
federaal parlementslid heeft op het ogenblik van het indienen van het fédéral à la date d'introduction du recours. Il s'estime
beroep. Hij acht zich ongunstig geraakt door de artikelen 3 en 7, 1° défavorablement affecté par les articles 3 et 7, 1° et 2°, de la loi
en 2°, van de aangevochten wet van 18 december 1998 vermits die attaquée du 18 décembre 1998 puisque ces dispositions rendent
bepalingen de bescherming van het letterwoord van een politieke désormais impossible la protection de son sigle pour une formation
formatie die slechts één federaal parlementslid heeft, voortaan politique n'ayant qu'un seul parlementaire fédéral.
onmogelijk maken. A.1.2. De Ministerraad is van oordeel dat de door de verzoeker aangevoerde hoedanigheid van ondervoorzitter van een politieke partij, voor zover dat zelfs zou zijn aangetoond, quod non, hem niet de hoedanigheid verleent om voor het Hof in rechte te treden tegen de aangevochten bepalingen. Voor zover zij van een belang doet blijken zou de partij zelf in rechte kunnen treden. Bovendien zou, volgens de Ministerraad, het werkelijke bestaan van de in het geding zijnde partij meer en meer worden betwijfeld, zoals onder meer blijkt uit het feit dat een verkozene van die partij als onafhankelijk volksvertegenwoordiger zitting neemt. Volgens de Ministerraad zou de verzoeker in zijn hoedanigheid van burger slechts van een belang doen blijken indien hij kandidaat zou zijn op de lijst van een partij die thans geen twee federale parlementsleden telt, wat hij niet zou aantonen. Voor het overige verwijst de Ministerraad naar het arrest nr. 43/99 van het Hof. A.1.3. De Waalse Regering verwijst naar hetzelfde arrest en betwist eveneens de hoedanigheid en het belang van de verzoeker. Zij is van mening dat, als lid van de Kamer van volksvertegenwoordigers, de verzoeker niet de hoedanigheid bezit om namens een politieke partij in A.1.2. Le Conseil des ministres considère que la qualité de vice-président d'un parti politique invoquée par le requérant, pour autant même qu'elle soit établie, quod non, ne lui confère pas la qualité à agir devant la Cour contre les dispositions attaquées. Le parti lui-même, pour autant qu'il justifie d'un intérêt, pourrait agir. En outre, poursuit le Conseil des ministres, la réalité de l'existence du parti en cause serait de plus en plus douteuse, comme le montre notamment le fait qu'une élue de ce parti siège comme député indépendant. Selon le Conseil des ministres, le requérant ne justifierait d'un intérêt en sa qualité de citoyen que s'il se présentait sur la liste d'un parti ne comptant pas actuellement deux parlementaires fédéraux, ce qu'il n'établirait pas. Il se réfère pour le surplus à l'arrêt n° 43/99 de la Cour. A.1.3. Le Gouvernement wallon, se référant au même arrêt, conteste également la qualité et l'intérêt du requérant. Il considère que, comme membre de la Chambre des représentants, il ne possède pas la
rechte te treden en dat hij, als ondervoorzitter van die partij, de qualité pour agir au nom d'un parti politique et que, comme
voorzitter niet kan vervangen die, krachtens de statuten, als enige vice-président de ce dernier, il ne peut remplacer le président, seul
gemachtigd is om namens de vereniging in rechte te treden. Hoe dan habilité, en vertu des statuts, à agir en justice au nom de
ook, volgens de Waalse Regering verklaart de verzoeker niet dat hij l'association. En toute hypothèse, selon le Gouvernement wallon, le
namens zijn partij optreedt; hij kan zich dus niet beroepen op de door requérant ne déclare pas agir au nom de son parti; il ne peut donc se
de statuten verleende machtiging om de voorzitter in geval van prévaloir de l'autorisation donnée par les statuts de remplacer le
afwezigheid te vervangen. De verzoeker kan zich niet op een président en cas d'absence. Le requérant ne pourrait pas se prévaloir
functioneel belang beroepen vermits de bestreden bepalingen geen d'un intérêt fonctionnel puisque les dispositions entreprises ne
betrekking hebben op een voorrecht van de parlementsleden maar op de portent pas sur une prérogative des parlementaires mais sur les
voorwaarden waaronder de politieke partijen de bescherming van een conditions auxquelles les partis politiques peuvent obtenir la
letterwoord kunnen verkrijgen. protection d'un sigle.
A.2.1. Het « Front national », verzoekende partij in de zaak nr. 1714, A.2.1. Le Front national, requérant dans l'affaire n° 1714, est une
is een politieke formatie die over slechts één federale
volksvertegenwoordiger beschikt. Die partij leidt daaruit af dat, formation politique ne disposant que d'un seul député fédéral. Il en
vermits zij overeenkomstig haar statuten vertegenwoordigd is door D. déduit que, représenté conformément à ses statuts par D. Féret, son
Féret, haar voorzitter, zij de hoedanigheid heeft om in rechte treden président, il a qualité pour agir contre des dispositions qui
tegen bepalingen die voortaan de aldus vertegenwoordigde formaties empêchent dorénavant les formations ainsi représentées d'obtenir la
beletten de bescherming van hun letterwoord te verkrijgen. protection de leur sigle électoral.
Als feitelijke vereniging geniet die partij wettelijke erkenning zoals Constitué en association de fait, ce parti est légalement reconnu
de andere partijen inzake de voordracht bij verkiezingen, de comme les autres partis en matière de présentation aux élections, de
bescherming van het letterwoord, de financiering enz. Zij besluit protection du sigle, de financement, etc. Il en conclut, invoquant la
daaruit, op grond van de rechtspraak van het Hof, dat zij in rechte jurisprudence de la Cour, qu'il peut agir en annulation de
kan treden tot vernietiging van bepalingen die tot gevolg hebben dat dispositions qui ont pour effet de restreindre ses prérogatives.
haar voorrechten worden beperkt.
A.2.2. De overweging volgens welke enkel de politieke partijen in A.2.2. Selon le Conseil des ministres, la considération selon laquelle
rechte kunnen treden tegen de aangevochten bepalingen, maakt volgens seuls les partis politiques peuvent agir à l'égard des dispositions
de Ministerraad het beroep van de verzoekende feitelijke vereniging attaquées ne rend pas nécessairement recevable le recours de
niet noodzakelijk ontvankelijk. Volgens de rechtspraak van het Hof l'association de fait requérante. Selon la jurisprudence de la Cour,
kunnen feitelijke verenigingen slechts in rechte optreden in de les associations de fait ne peuvent agir que dans les matières pour
aangelegenheden waarvoor zij een afzonderlijke entiteit vormen en lesquelles elles forment une entité distincte et lorsque les
wanneer de voorwaarden voor hun betrokkenheid bij de werking van conditions de leur association au fonctionnement de services publics
overheidsdiensten in het geding zijn. Volgens de Ministerraad staat sont en cause. Il appartient, selon le Conseil des ministres, à la
het aan de verzoekende partij aan te tonen dat de aangevochten requérante d'établir que les dispositions attaquées affectent les
bepalingen de aangelegenheden raken waarvoor de politieke formaties matières pour lesquelles les formations politiques sont reconnues et
zijn erkend en waarvoor zij optreden. pour lesquelles elles interviennent.
A.3.1. Is het beroep ten aanzien van het « Front national » A.3.1. Si le recours est irrecevable à l'égard du Front national, il
onontvankelijk, dan moet het, volgens D. Féret, andere verzoeker in doit être déclaré recevable, selon D. Féret, autre requérant dans la
dezelfde zaak nr. 1714, wat hem betreft ontvankelijk worden verklaard. même affaire n° 1714, en ce qui le concerne. Celui-ci fonde son
Hij grondt zijn belang op de statuten van het « Front national », die intérêt sur les statuts du Front national, qui l'habilitent à agir
hem ertoe machtigen alleen namens die politieke formatie op te treden. seul au nom de cette formation politique.
A.3.2. De Ministerraad vraagt het Hof zich met betrekking tot H. A.3.2. Le Conseil des ministres demande à la Cour de se fonder sur la
Wailliez te baseren op de motivering van zijn arrest nr. 43/99 om te motivation de son arrêt n° 43/99 concernant H. Wailliez pour décider
beslissen dat D. Féret evenmin over een functioneel belang beschikt om in rechte te treden. Ten gronde Ter aanzien van het eerste middel A.4.1. In hun eerste middel beweren de verzoekers dat de betwiste bepalingen een discriminatie teweegbrengen tussen de politieke formaties die door één federaal parlementslid vertegenwoordigd zijn en die welke door twee parlementsleden vertegenwoordigd zouden zijn. Niet alleen kunnen de eerstgenoemden hun letterwoord niet meer beschermen, maar, zoals de Minister van Binnenlandse Zaken erop wees, « is [het] van belang hier op te merken dat het verkrijgen van een beschermd que D. Féret ne dispose pas davantage d'un intérêt fonctionnel à agir. Quant au fond Quant au premier moyen A.4.1. Par leur premier moyen, les requérants soutiennent que les dispositions litigieuses créent une discrimination entre les formations politiques représentées par un seul parlementaire fédéral et celles qui seraient représentées par deux parlementaires. Non seulement les premières ne peuvent plus protéger leur sigle, mais, comme le faisait remarquer le ministre de l'Intérieur, « il importe
letterwoord voor de verkiezingen van het Europees Parlement samengaat ici d'observer que pour les élections au Parlement européen,
met de toekenning van een gemeenschappelijk volgnummer dat op l'obtention d'un sigle protégé va de pair avec l'attribution d'un
nationaal vlak geloot is » (Parl. St., Kamer, 1997-1998, nr. 1729/1, numéro d'ordre commun tiré au sort au niveau national » (Doc. parl.,
p. 5), wat tot gevolg heeft dat aan de andere lijsten een minder Chambre, 1997-1998, n° 1729/1, p. 5), ce qui a pour effet
gunstig volgnummer wordt toegekend, naast het feit dat zij aldus het l'attribution aux autres listes d'un numéro d'ordre moins favorable,
risico lopen dat hun letterwoord door een concurrerende politieke outre le fait qu'elles sont ainsi exposées à voir leur sigle utilisé
formatie wordt gebruikt. par une formation concurrente.
De in de parlementaire voorbereiding aan die wetswijziging gegeven La justification donnée à cette modification législative pendant les
verantwoording, volgens welke ze « ertoe strekt te vermijden dat er travaux préparatoires, selon laquelle le but « consiste à éviter que
aanvragen ingediend zouden worden [...] om onconventionele les demandes ne soient introduites [...] en vue de protéger des sigles
letterwoorden te beschermen [...] » (Parl. St., Kamer, 1997-1998, nr. 1729/1, p. 5), zou de toets niet doorstaan : het is niet verantwoord de bescherming van het letterwoord te weigeren aan een formatie waarvan het Belgische volk een vertegenwoordiger in een van de Kamers heeft gekozen en die doelstelling wordt niet bereikt vermits een formatie die twee gekozenen heeft, ervoor kan ijveren onconventionele letterwoorden te beschermen. Bovendien zou niet elke formatie die door één enkel lid vertegenwoordigd wordt, automatisch een belachelijk letterwoord hebben en elke formatie die een dergelijk letterwoord heeft zou zich voor de verkiezingen kunnen voordragen indien zij over een voldoende aantal handtekeningen beschikt. De verzoekers zijn van oordeel dat het aldus nagestreefde doel op een onevenredige manier inbreuk zou maken op de vrije meningsuiting en op het recht om de naam te beschermen van een politieke formatie die in fantaisistes [...] » (Doc. parl., Chambre, 1997-1998, n° 1729/1, p. 5), ne résisterait pas à l'examen : il ne se justifie pas de refuser la protection du sigle à une formation dont le Peuple belge a élu un représentant dans l'une des Chambres et cet objectif n'est pas atteint dès lors qu'une formation comptant deux élus peut concourir à protéger des sigles fantaisistes. En outre, toute formation représentée par un seul membre n'aurait pas automatiquement un sigle ridicule et toute formation ayant pareil sigle pourrait se présenter aux élections si elle dispose du nombre suffisant de signatures. Les requérants considèrent que l'objectif ainsi poursuivi porterait atteinte de manière disproportionnée à la liberté d'expression et au droit de protéger le nom d'une formation politique ayant une
het Parlement vertegenwoordigd is, zelfs al was het maar met één lid. représentativité parlementaire, même réduite à un membre. Ils
Voorts wijzen zij erop dat gelijk wie een niet-beschermd letterwoord poursuivent en indiquant que quiconque peut déposer un sigle non
in een kiesomschrijving kan neerleggen, wat zich bij de verkiezingen protégé dans une circonscription, ce qui s'est produit lors des
van 13 juni 1999 heeft voorgedaan ten nadele van het « Front national ». Tegen dergelijke praktijken zou geen beroep voor het gerecht openstaan. Het arrest nr. 40/90 van het Hof, waarin een beroep wordt verworpen dat gericht is tegen een wet die de financiering van de partijen beperkt tot de formaties die in het Parlement vertegenwoordigd zijn, zou volgens de verzoekers niet kunnen worden aangevoerd om hun beroep te verwerpen. Het Hof analyseert daarin het nagestreefde doel en verklaart het wettig, vermits het criterium objectief en evenredig is. Om de hierboven uiteengezette redenen zou zulks te dezen niet het geval zijn. Het arrest nr. 26/90, waarin een beroep wordt verworpen élections du 13 juin 1999 au préjudice du Front national. Aucun recours judiciaire ne serait ouvert contre de telles pratiques. L'arrêt n° 40/90 de la Cour, qui rejette un recours dirigé contre une loi limitant le financement des partis aux seules formations représentées au Parlement, ne saurait, selon les requérants, être invoqué pour rejeter leur recours. La Cour y analyse les buts poursuivis en les déclarant légitimes, le critère étant objectif et proportionnel. Tel ne serait pas le cas en l'espèce, pour les motifs exprimés plus haut. De même, l'arrêt n° 26/90, qui rejette un recours
tegen de wet van 23 maart 1989 waarin de handtekening van vijf parlementsleden wordt geëist voor de voordracht van een kandidaat bij de Europese verkiezingen, zou evenmin tegen hen kunnen worden aangevoerd. Het Hof heeft immers in dat arrest de vereiste dat voor de voordracht vijfduizend handtekeningen worden verzameld, waarvan duizend per provincie, discriminerend geacht. A.4.2. De Ministerraad wijst op het objectieve karakter van het onderscheid tussen de formaties die door één parlementslid vertegenwoordigd zijn en die welke door meer dan één parlementslid vertegenwoordigd zijn. Hij brengt de aangevochten bepalingen in verband met de bepaling die het voorwerp was van het arrest nr. 26/90 contre la loi du 23 mars 1989 exigeant la signature de cinq parlementaires pour la présentation d'un candidat aux élections européennes, ne pourrait pas davantage être invoqué à leur encontre. La Cour a en effet considéré discriminatoire dans cet arrêt l'exigence d'une réunion de cinq mille signatures, parmi lesquelles mille par province, pour la présentation. A.4.2. Le Conseil des ministres relève le caractère objectif de la distinction entre les formations représentées par un parlementaire et celles représentées par plus d'un parlementaire. Il rapproche les dispositions attaquées de celle qui a fait l'objet de l'arrêt n° 26/90
van het Hof, volgens hetwelk het niet onbestaanbaar is met de de la Cour, selon lequel il n'est pas incompatible avec les articles
artikelen 10 en 11 van de Grondwet de voordracht van lijsten 10 et 11 de la Constitution de faire dépendre la présentation de
afhankelijk te maken van bepaalde representativiteitsvoorwaarden, voor listes de certaines conditions de représentativité, pour autant
zover zij voor iedereen gelijk en niet strenger dan nodig zijn. De in qu'elles soient égales pour tous et qu'elles ne soient pas plus
die zaak in het geding zijnde wet eiste de handtekening van vijf lourdes que nécessaire. La loi en cause dans cette affaire exigeait la
parlementsleden voor de voordracht van een kandidaat. De Ministerraad signature de cinq parlementaires pour la présentation d'un candidat.
citeert het arrest nr. 40/90 van het Hof, dat aanvaardde dat de Il cite aussi l'arrêt n° 40/90 de la Cour, qui admettait que le
financiering van de politieke partijen zou afhangen van hun financement des partis politiques dépende des résultats électoraux de
verkiezingsresultaten. ces derniers.
De Ministerraad merkt op dat de voorwaarde gesteld in de te dezen Le Conseil des ministres relève que la condition posée dans la
aangevochten wetgeving minder strikt is dan die welke voortvloeit uit législation attaquée en l'espèce est moins stricte que celle résultant
de wetten van 23 maart en 4 juli 1989 die in het geding waren in de des lois des 23 mars et 4 juillet 1989 en cause dans les affaires
zaken die aanleiding hebben gegeven tot de voormelde arresten, vermits ayant donné lieu aux arrêts précités puisque le nombre de
het aantal parlementsleden vereist in de aangevochten wet twee en niet vijf bedraagt en zij niet verdeeld hoeven te zijn over de twee wetgevende vergaderingen. Het zou dus niet onredelijk zijn de eerste plaatsen voor te behouden aan de partijen die van een zekere vertegenwoordiging doen blijken. Het zou niet minder discriminerend zijn de partijen die slechts één parlementslid tellen, te rangschikken bij die welke minstens twee parlementsleden tellen, in plaats van ze te rangschikken bij de partijen die zwak vertegenwoordigd zijn en geen enkel federaal parlementslid hebben. Elke kwantificering zou drempels veronderstellen, die naar keuze van de wetgever worden vastgesteld, waarover het Hof niet zou mogen oordelen, behoudens indien die keuze parlementaires requis dans la loi attaquée est de deux et non de cinq et qu'ils ne doivent pas être répartis dans les deux assemblées. Il ne serait donc pas déraisonnable de réserver les premières places aux partis justifiant d'une représentativité certaine. Il ne serait pas moins discriminatoire de ranger les partis ne comptant qu'un parlementaire parmi ceux qui en comportent au moins deux plutôt que de les compter parmi les partis faiblement représentatifs et n'ayant obtenu aucun parlementaire fédéral. Toute quantification supposerait des seuils, dont la fixation relèverait du choix d'opportunité du législateur, dont la Cour ne serait pas juge, sauf si ce choix est
kennelijk onredelijk is. manifestement déraisonnable.
Ten aanzien van het tweede middel Quant au deuxième moyen
A.5.1. In hun tweede middel klagen de verzoekers aan dat de A.5.1. Par leur deuxième moyen, les requérants reprochent aux
aangevochten bepalingen de politieke formaties die een federaal dispositions attaquées de mettre sur le même pied les formations
parlementslid hebben op voet van gelijkheid stellen met gelijk welke splintergroep die enkele maanden vóór de verkiezingen wordt opgericht. Zij achten die identieke behandeling van personen die in verschillende situaties bevinden onverantwoord. A.5.2. De Ministerraad acht het middel verward en derhalve onontvankelijk. Hij betwist ook de grondslag ervan, voor zover de draagwijdte ervan kan worden vastgesteld. In zoverre het middel de aangevochten bepalingen verwijt dat zij het « Front national » hebben ondergebracht in de categorie van de lijsten met zwakke vertegenwoordiging in plaats van in de andere, zou het samenvallen met het eerste middel. In zoverre het middel kritiek uit op de wedijver tussen de partijen die een parlementslid hebben en de splintergroepen die in staat zijn hen politiques ayant un seul parlementaire fédéral et n'importe quel groupuscule créé quelques mois avant les élections. Ils estiment injustifié ce traitement identique de personnes qui se trouvent dans des situations différentes. A.5.2. Le Conseil des ministres estime le moyen confus et, partant, irrecevable. Il en conteste également le fondement, pour autant qu'on puisse en discerner la portée. En ce que le moyen reproche aux dispositions attaquées d'avoir rangé le Front national dans la catégorie des listes à représentativité faible plutôt que dans l'autre, il se confondrait avec le premier moyen. En tant que le moyen critique le concours entre les partis disposant d'un parlementaire et les groupuscules aptes à
vóór te zijn bij het verkrijgen van het letterwoord bij de latere les devancer dans l'obtention du sigle lors de la présentation
voordracht van kandidaten, zou het gegrond zijn op een vermeende ultérieure des candidats, il serait fondé sur une circonstance
ongunstige omstandigheid van de bepaling, maar niet op het prétendument défavorable de la disposition, mais non sur son caractère
discriminerende karakter ervan. discriminatoire.
- B - - B -
Ten aanzien van de ontvankelijkheid van de beroepen Quant à la recevabilité des recours
Ten aanzien van de zaak nr. 1632 Quant à l'affaire n° 1632
B.1.1. De verzoeker voert aan dat uit de artikelen 3 en 7, 1° en 2°, B.1.1. Le requérant fait valoir qu'il découle des articles 3 et 7, 1°
van de wet van 18 december 1998 voortvloeit dat enkel politieke et 2°, de la loi du 18 décembre 1998 que seules les formations
formaties die reeds door meer dan een parlementslid in de federale politiques qui sont déjà représentées par plus d'un parlementaire dans
wetgevende vergaderingen vertegenwoordigd zijn, de bescherming van hun les assemblées législatives fédérales peuvent obtenir la protection de
letterwoord kunnen verkrijgen. Hij beroept zich op zijn hoedanigheden
van lid van de Kamer van volksvertegenwoordigers en ondervoorzitter leur sigle. Il se prévaut de ses qualités de membre de la Chambre des
van het « Front national », partij die enkel door de verzoeker in de représentants et de vice-président du Front national, lequel n'était
Kamer van volksvertegenwoordigers vertegenwoordigd was op de datum représenté que par le requérant à la Chambre des représentants à la
waarop hij zijn beroep instelde. date à laquelle il a introduit son recours.
B.1.2. De Ministerraad leidt een exceptie van niet-ontvankelijkheid af B.1.2. Le Conseil des ministres déduit une exception d'irrecevabilité
uit het feit dat de verzoeker noch de hoedanigheid, noch het vereiste de ce que le requérant n'aurait ni la qualité ni l'intérêt requis pour
belang zou hebben om die bepalingen aan te vechten. attaquer ces dispositions.
B.1.3. De bestreden bepalingen hebben betrekking op een voordeel dat B.1.3. Les dispositions attaquées portent sur un avantage qui est
aan de politieke formaties toekomt en niet aan de individuele leden attribué aux formations politiques et non pas aux membres individuels
van die formaties. de ces formations.
B.1.4.1. Als lid van de Kamer van volksvertegenwoordigers bezit de B.1.4.1. En tant que membre de la Chambre des représentants, le
verzoeker niet de vereiste hoedanigheid om voor het Hof de belangen te requérant ne possède pas la qualité requise pour défendre devant la
behartigen van de politieke formatie waartoe hij behoort. Cour les intérêts de la formation politique à laquelle il appartient.
B.1.4.2. Als ondervoorzitter van het « Front national » heeft de B.1.4.2. En tant que vice-président du Front national, le requérant
verzoeker evenmin die hoedanigheid. n'a pas davantage la qualité requise.
Het « Front national » is een feitelijke vereniging. De overlegde Le Front national est une association de fait. Selon les statuts
statuten stellen dat de voorzitter van de vereniging « de vorderingen produits, le président de l'association « initie les actions en
voor de rechtscolleges inleidt en er de Partij kan vertegenwoordigen justice et peut y représenter le Parti ». Les mêmes statuts disposent
». Dezelfde statuten bepalen dat de ondervoorzitters de voorzitter bij que les vice-présidents remplacent le président en son absence mais ne
zijn afwezigheid vervangen maar voorzien niet in de mogelijkheid voor prévoient pas la possibilité pour le président de déléguer sa
de voorzitter om zijn bevoegdheid om in rechte te treden te delegeren. compétence pour agir.
B.1.4.3. De verzoeker heeft weliswaar gewag gemaakt van een stuk B.1.4.3. Sans doute le requérant a-t-il fait état d'une pièce signée «
ondertekend « Daniel Féret, Président du FN », waarin deze verklaart Daniel Féret, Président du FN », dans laquelle celui-ci déclare avoir
op de dag van het instellen van het beroep verhinderd te zijn geweest été empêché le jour de l'introduction du recours et autorise le
en de verzoeker machtigt om uit zijn naam en namens het « Front requérant à agir en son nom et au nom du Front national.
national » in rechte te treden.
Uit het verzoekschrift blijkt evenwel dat de verzoeker te dezen uit Il ressort toutefois de la requête que le requérant agit en l'espèce
eigen naam en in zijn hoedanigheid van ondervoorzitter van de en son propre nom et en sa qualité de vice-président de cette
vereniging handelt, en niet namens de feitelijke vereniging of in de association et non pas au nom de l'association de fait ou en lieu et
plaats van de voorzitter. place du président.
Er blijkt niet dat de feitelijke vereniging heeft beslist tot het Il n'apparaît pas que l'association de fait ait décidé d'introduire le
instellen van het beroep tot vernietiging in de zaak nr. 1632 door aan recours en annulation dans l'affaire n° 1632 en confiant au requérant
de verzoeker de zorg over te laten om in haar naam op te treden. Zelfs
indien de voormelde verklaring als een geldige delegatie zou worden le soin d'agir en son nom. Même si la déclaration précitée devait être
aangenomen, dan nog kan de verzoeker niet op grond van die machtiging tenue pour une délégation valable, le requérant ne peut avoir agi sur
hebben gehandeld vermits deze dateert van 17 maart 1999 en dus van een la base de cette délégation, puisqu'elle date du 17 mars 1999 et est
latere datum is dan die van de indiening van het verzoekschrift. donc postérieure à l'introduction de la requête.
B.1.5. De verzoeker zou zich tevergeefs op een functioneel belang B.1.5. Le requérant se prévaudrait en vain d'un intérêt fonctionnel
beroepen, aangezien de bestreden bepalingen geen betrekking hebben op puisque les dispositions entreprises ne portent pas sur une
een prerogatief eigen aan individuele verkozen vertegenwoordigers van prérogative propre à des représentants élus de formations politiques
politieke formaties, maar wel op de voorwaarden waaraan de politieke mais bien sur les conditions que doivent remplir les formations
formaties als dusdanig moeten voldoen om de bescherming van een politiques en tant que telles pour obtenir la protection d'un sigle.
letterwoord te verkrijgen.
B.1.6. De verzoeker doet niet blijken van de vereiste hoedanigheid om B.1.6. Le requérant ne démontre pas qu'il justifie de la qualité
het beroep tot vernietiging in te stellen. Zijn beroep is dus niet requise pour introduire le recours en annulation. Son recours est donc
ontvankelijk. irrecevable.
Ten aanzien van de zaak nr. 1714 Quant à l'affaire n° 1714
B.2.1. In de hoedanigheid van voorzitter van het « Front National » of B.2.1. En tant que président du Front national ou de membre de la
als lid van de Kamer van volksvertegenwoordigers, doet D. Féret niet Chambre des représentants, D. Féret ne justifie pas d'un intérêt
blijken van een persoonlijk belang bij zijn beroep. personnel à son recours.
B.2.2.1. De feitelijke vereniging « Front national », tweede B.2.2.1. L'association de fait « Front national », seconde partie
verzoekende partij, acht zich door de bestreden bepalingen requérante, s'estime discriminée par les dispositions attaquées parce
gediscrimineerd omdat zij, met slechts één verkozene in het federale que, représentée au Parlement fédéral par un seul élu, elle ne peut
Parlement, voortaan geen bescherming van haar letterwoord kan krijgen. dorénavant obtenir la protection de son sigle électoral.
B.2.2.2. Volgens de Ministerraad staat het aan die verzoekende partij B.2.2.2. Selon le Conseil des ministres, il appartient à cette
aan te tonen dat de aangevochten bepalingen de aangelegenheden raken requérante d'établir que les dispositions attaquées affectent les
waarvoor de politieke formaties zijn erkend en waarvoor zij optreden, matières pour lesquelles les formations politiques sont reconnues et
voorwaarde waaraan de ontvankelijkheid van een beroep van een pour lesquelles elles interviennent, condition à laquelle est soumise
feitelijke vereniging onderworpen is. la recevabilité d'un recours d'une association de fait.
B.2.2.3. Naar luid van artikel 2, 2°, van de bijzondere wet van 6 B.2.2.3. Aux termes de l'article 2, 2°, de la loi spéciale du 6
januari 1989 op het Arbitragehof dient de verzoekende partij voor het janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage, la partie requérante devant la
Hof een natuurlijke persoon of een rechtspersoon te zijn die doet Cour doit être une personne physique ou morale justifiant d'un
blijken van een belang. De politieke partijen die feitelijke intérêt. Les partis politiques qui sont des associations de fait n'ont
verenigingen zijn hebben in beginsel niet de vereiste bekwaamheid om pas en principe la capacité requise pour introduire un recours en
voor het Hof een beroep tot vernietiging in te stellen. Anders is het annulation devant la Cour. Il en va toutefois autrement lorsqu'ils
wanneer zij optreden in aangelegenheden, zoals de kieswetgeving, agissent dans les matières, telle la législation électorale, pour
waarvoor zij wettelijk als afzonderlijke entiteiten worden erkend en lesquelles ils sont légalement reconnus comme formant des entités
wanneer, terwijl hun optreden bij de wet is voorschreven, sommige distinctes et que, alors que leur intervention est légalement prévue,
aspecten daarvan in het geding zijn. certains des aspects de celle-ci sont en cause.
B.2.2.4. Te dezen kennen de in het geding zijnde bepalingen aan de B.2.2.4. En l'espèce, les dispositions litigieuses reconnaissent aux
politieke partijen het recht toe om, onder de voorwaarden die zij partis politiques le droit de demander, dans les conditions qu'elles
vaststellen, de bescherming van hun letterwoord te vragen. De déterminent, la protection de leur sigle électoral. Les dispositions
verzoekende partij wordt rechtstreeks en ongunstig door de bestreden bepalingen geraakt doordat zij het haar niet mogelijk maken om, zoals andere formaties die in het Parlement vertegenwoordigd zijn en zich bij de verkiezingen voordragen, de bescherming van een letterwoord te verkrijgen. B.2.2.5. Daaruit volgt dat de verzoekende partij als een persoon moet worden beschouwd in de zin van artikel 2, 2°, van de voormelde bijzondere wet van 6 januari 1989 en dat zij van het vereiste belang doet blijken. Aangezien de verzoekende partij, overeenkomstig haar statuten, geldig vertegenwoordigd is door haar voorzitter, is haar beroep ontvankelijk. Ten gronde Ten aanzien van het eerste middel B.3.1 In haar eerste middel beweert de verzoekende partij dat de betwiste bepalingen een discriminatie teweegbrengen tussen de politieke formaties die door één federaal parlementslid vertegenwoordigd zijn en die welke door ten minste twee parlementsleden zijn vertegenwoordigd, temeer daar voor de verkiezing van het Europees Parlement het verkrijgen van een beschermd letterwoord samengaat met de toekenning van een gemeenschappelijk volgnummer dat op nationaal vlak geloot is, wat tot gevolg heeft dat aan de andere lijsten een minder gunstig volgnummer wordt toegekend, naast het feit dat zij aldus het risico lopen dat hun letterwoord door een concurrerende formatie wordt gebruikt. attaquées affectent directement et défavorablement la partie requérante en ce qu'elles ne lui permettent pas d'obtenir, comme d'autres formations représentées au Parlement fédéral et se présentant aux élections, la protection d'un sigle. B.2.2.5. Il s'ensuit que la partie requérante doit être considérée comme une personne au sens de l'article 2, 2°, de la loi spéciale du 6 janvier 1989 précitée et qu'elle justifie de l'intérêt requis. La partie requérante étant valablement représentée par son président, conformément à ses statuts, son recours est recevable. Quant au fond Quant au premier moyen B.3.1. Par son premier moyen, la partie requérante soutient que les dispositions litigieuses créent une discrimination entre les formations politiques représentées par un seul parlementaire fédéral et celles représentées par au moins deux parlementaires, d'autant plus que, pour les élections au Parlement européen, l'obtention d'un sigle protégé va de pair avec l'attribution d'un numéro d'ordre commun tiré au sort au niveau national, ce qui a pour effet l'attribution aux autres listes d'un numéro d'ordre moins favorable, outre le fait qu'elles sont ainsi exposées à voir leur sigle utilisé par une formation concurrente.
B.3.2. Uit de wetswijziging van 18 december 1998 vloeit voort dat voortaan enkel de politieke formaties die door minstens twee parlementsleden in een van beide Kamers vertegenwoordigd zijn, een verzoek kunnen neerleggen tot bescherming van het letterwoord dat zij wensen te vermelden in de akte van voordracht van de kandidaturen, terwijl de in het geding zijnde wetten, in hun vroegere versie, in die zin konden worden geïnterpreteerd dat zij elke politieke formatie die in een van beide Kamers vertegenwoordigd was, toestonden een dergelijk verzoek in te dienen, zelfs indien haar vertegenwoordiging tot één lid beperkt was. B.3.3. Tussen de politieke formaties die slechts één verkozene tellen B.3.2. Il résulte de la modification législative du 18 décembre 1998 que désormais seules les formations politiques représentées dans l'une ou l'autre Chambre par au moins deux parlementaires peuvent déposer une demande de protection du sigle qu'elles envisagent de mentionner dans l'acte de présentation des candidatures, alors que, dans leur version antérieure, les lois en cause pouvaient être interprétées comme autorisant toute formation politique représentée dans l'une ou l'autre Chambre à introduire pareille demande, même si sa représentation se limitait à un membre. B.3.3. Il existe entre les formations politiques ne comptant qu'un élu
in één van beide federale wetgevende Kamers en die welke over minstens dans l'une ou l'autre des deux Chambres législatives fédérales et
twee verkozenen beschikken, bestaat een objectief verschil dat gegrond celles qui en comptent au moins deux une différence objective, fondée
is op het niveau van hun vertegenwoordiging. sur le niveau de leur représentation.
B.3.4. De door de wetgever nastreefde doelstellingen bestaan erin « te B.3.4. Les objectifs poursuivis par le législateur consistent « à
vermijden dat er aanvragen ingediend zouden worden [...] om éviter que des demandes ne soient introduites [...] en vue de protéger
onconventionele letterwoorden te beschermen [...] » (Parl. St., Kamer, des sigles fantaisistes [...] » (Doc. parl., Chambre, 1997-1998, n°
1997-1998, nr. 1729/1, p. 5). De Ministerraad voegt in zijn memories 1729/1, p. 5). Le Conseil des ministres ajoute dans ses mémoires que
eraan toe dat de wetgever het recht op een bescherming van de le législateur entend ouvrir le droit à une protection des sigles
letterwoorden bij verkiezingen wil openen enkel voor de politieke électoraux aux seules formations politiques atteignant un seuil
formaties die een voldoende drempel van representativiteit bereiken.
B.3.5. Het streven om de bescherming van onconventionele lijsten te suffisant de représentativité.
vermijden zou niet voldoende zijn, gelet op de vereisten van het gelijkheidsbeginsel, mocht daaraan niet de andere doelstelling worden toegevoegd die erin bestaat de lijsten met een minimale vertegenwoordiging te beschermen. In dat opzicht staat het aan de wetgever, in het kader van de ruime beoordelingsvrijheid waarover hij beschikt bij de regeling van het kiesstelsel, de drempel vast te stellen waaronder een in het Parlement vertegenwoordigde politieke formatie niet voldoende representatief lijkt te zijn. De bekritiseerde maatregel, namelijk de aanwezigheid van tenminste twee parlementsleden in een wetgevende vergadering, stemt overeen met het nagestreefde doel. B.3.5. Le souci d'éviter la protection de listes fantaisistes ne serait pas suffisant, eu égard aux exigences du principe d'égalité, si ne s'y ajoutait l'autre objectif consistant à protéger les listes bénéficiant d'un minimum de représentativité. Il appartient à cet égard au législateur, dans le cadre du large pouvoir d'appréciation dont il dispose dans l'aménagement du système électoral, de fixer le seuil en deçà duquel une formation politique représentée au Parlement apparaît comme non suffisamment représentative. La mesure critiquée, soit la présence d'au moins deux parlementaires dans une assemblée, correspond à l'objectif poursuivi.
B.3.6. De in het geding zijnde maatregel doorstaat de B.3.6. La mesure en cause ne résiste toutefois au contrôle de
grondwettigheidstoetsing in het licht van de artikelen 10 en 11 van de constitutionnalité au regard des articles 10 et 11 de la Constitution
Grondwet evenwel slechts indien hij niet onevenredig is met het que si elle n'est pas disproportionnée par rapport aux objectifs
nagestreefde doel. poursuivis.
B.3.7. De personen en de politieke formaties wordt door de B.3.7. Les personnes et les formations politiques ne sont en aucune
aangevochten bepalingen geenszins het recht ontzegd om zich bij de manière privées par les dispositions attaquées du droit de se
verkiezingen voor te dragen. présenter au suffrage des électeurs.
Die maatregel pleegt geenszins inbreuk op het recht van alle politieke
formaties om zich voor te dragen onder het letterwoord van hun keuze, Cette mesure ne porte pas atteinte au droit de toutes les formations
waaraan enkel de bij de wet georganiseerde bescherming wordt ontzegd. politiques de se présenter sous le sigle de leur choix, celui-ci étant
De ontstentenis van bescherming belet de betrokken formaties niet het seulement privé de la protection organisée par la loi. L'absence de
voordeel te genieten van artikel 21, § 2, vijfde lid, van de wet van
23 maart 1989 en artikel 116, § 4, vierde lid, van het Kieswetboek, protection n'empêche pas les formations concernées d'obtenir, dès lors
wanneer hun kandidatenlijsten worden voorgedragen, voorzien van hun que leurs listes de candidats sont présentées, munies de leur sigle,
letterwoord, op grond van artikel 21 van de wet van 23 maart 1989 en artikel 116 van het Kieswetboek. Die twee bepalingen, ingevoegd respectievelijk bij de artikelen 4 en 9 van de in het geding zijnde wet, bepalen immers dat, wanneer de voordracht van de kandidaten wordt neergelegd samen met de vermelding van een letterwoord, elke andere voordracht van kandidaten datzelfde letterwoord niet meer mag gebruiken. B.3.8. De wedijver die op dat ogenblik kan bestaan en de grotere haast die aan de partijen wordt opgelegd om de bescherming van hun letterwoord te verkrijgen, zijn niet van die aard dat aan de maatregel een kennelijk onredelijk karakter wordt gegeven. Die nadelen zijn niet van die aard dat zij een discriminerende inbreuk zouden maken op het wezen zelf van het recht om te worden verkozen. B.3.9. Het middel is niet gegrond. Ten aanzien van het tweede middel B.4.1. In haar tweede middel klaagt de verzoekende partij aan dat de aangevochten bepalingen de politieke formaties met één federaal parlementslid op voet van gelijkheid stellen met gelijk welke splintergroep die enkele maanden vóór de verkiezingen wordt opgericht. Zij acht die identieke behandeling van personen die zich in verschillende situaties bevinden onverantwoord. B.4.2. De Ministerraad acht het middel verward en derhalve onontvankelijk. B.4.3. Het middel vermeldt voldoende duidelijk dat het, afgeleid uit de schending van de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, de aangevochten bepalingen verwijt dat zij de politieke formaties die in het federale Parlement vertegenwoordigd zijn en die welke het niet zijn, op dezelfde manier behandelen. De door de Ministerraad opgeworpen exceptie van onontvankelijkheid van het middel wordt verworpen. B.4.4. De twee middelen zijn op een verschillende manier voorgesteld, maar uiten dezelfde kritiek ten aanzien van de aangevochten bepalingen. Er is wellicht een verschil tussen de partijen die een verkozene hebben en die welke er geen hebben. Maar de overwegingen betreffende de representativiteitsdrempel, vermeld in B.3.5 tot B.3.8, zijn van die aard dat zij verantwoorden dat die twee categorieën van partijen op dezelfde manier worden behandeld. B.4.5. Het middel is niet gegrond. Om die redenen, het Hof verwerpt de beroepen. Aldus uitgesproken in het Frans, het Nederlands en het Duits, overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Arbitragehof, op de openbare zitting van 6 april 2000. De griffier, L. Potoms. De voorzitter, sur la base de l'article 21 de la loi du 23 mars 1989 et de l'article 116 du Code électoral, le bénéfice de l'article 21, § 2, alinéa 5, de la loi du 23 mars 1989 et de l'article 116, § 4, alinéa 4, du Code électoral. Ces deux dispositions, insérées respectivement par les articles 4 et 9 de la loi en cause, énoncent en effet que, lorsque la présentation de candidats est déposée avec la mention d'un sigle, toute autre présentation de candidats ne peut plus utiliser le même sigle. B.3.8. La compétition qui peut exister à ce moment et la plus grande diligence imposée aux partis pour obtenir la protection de leur sigle ne sont pas de nature à donner à la mesure un caractère manifestement déraisonnable. Ces inconvénients ne sont pas tels qu'ils porteraient atteinte à la substance même du droit d'être élu. B.3.9. Le moyen n'est pas fondé. Quant au deuxième moyen B.4.1. Par son deuxième moyen, la partie requérante reproche aux dispositions attaquées de mettre sur le même pied les formations politiques ayant un seul parlementaire fédéral et n'importe quel groupuscule créé quelques mois avant les élections. Elle estime injustifié ce traitement identique de personnes qui se trouvent dans des situations différentes. B.4.2. Le Conseil des ministres estime le moyen confus et, partant, irrecevable. B.4.3. Le moyen énonce avec une précision suffisante que, pris de la violation des articles 10 et 11 de la Constitution, il fait grief aux dispositions attaquées de traiter de la même manière les formations politiques représentées au Parlement fédéral et celles qui ne le sont pas. L'exception d'irrecevabilité du moyen soulevée par le Conseil des ministres est rejetée. B.4.4. Présentés de manière différente, les deux moyens reviennent à énoncer la même critique à l'égard des dispositions attaquées. Sans doute y a-t-il une différence entre les partis qui ont un élu et ceux qui n'en ont aucun. Mais les considérations relatives au seuil de représentativité, énoncées en B.3.5 à B.3.8, sont de nature à justifier que ces deux catégories de partis soient traitées de la même manière. B.4.5. Le moyen n'est pas fondé. Par ces motifs, la Cour rejette les recours. Ainsi prononcé en langue française, en langue néerlandaise et en langue allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour d'arbitrage, à l'audience publique du 6 avril 2000. Le greffier, L. Potoms. Le président,
M. Melchior. M. Melchior.
^