MINISTERIE VAN BINNENLANDSE ZAKEN

5 MEI 1999. - Onderrichtingen voor de voorzitters van de stembureaus met traditionele stemming en de kantonhoofdbureaus met geautomatiseerde stemopneming door middel van een systeem voor optische lezing in de kantons Zonnebeke en Chimay

VERKIEZINGEN VAN HET EUROPESE PARLEMENT, VAN DE FEDERALE WETGEVENDE KAMERS EN VAN DE VLAAMSE RAAD VAN 13 JUNI 1999

Mevrouw de Voorzitter, Mijnheer de Voorzitter, - Ik heb de eer U de onderrichtingen betreffende de opeenvolgende handelingen van de stembureaus en de stemopneming in de kantonhoofdbureaus mede te delen. In de kiesbureaus van uw kanton wordt er op de traditionele wijze gestemd (weliswaar met een aangepast stembiljet), terwijl de stemopneming in de kantonhoofdbureaus door middel van optische lezing van de stembiljetten geschiedt.

Deze onderrichtingen bevatten de algemene regels die bij bovengenoemde verkiezingen toepasbaar zijn. - Bij de Grondwetsherziening in 1993 werd een artikel 117 ingevoegd.

Dit artikel bepaalt dat de verkiezingen van de Regionale Raden op dezelfde dag plaatsvinden als de verkiezing van het Europese Parlement. De verkiezing van het Europese Parlement is vastgelegd op 13 juni 1999. Daar de eerstvolgende verkiezing van de Kamer en Senaat normaal is bepaald op 27 juni 1999, heeft de Regering beslist deze laatste verkiezing samen te houden met de verkiezing van het Europese Parlement.

Dit betekent dat naast de verkiezing van het Europese Parlement, de Kamer en de Senaat respectievelijk in Vlaanderen, het Brusselse Gewest en Wallonië terzelfder tijd de verkiezing geschiedt van de Vlaamse Raad, de Brusselse Hoofdstedelijke Raad, de Waalse Gewestraad en de Raad van de Duitstalige Gemeenschap. De verkiezing van de federale Wetgevende Kamers, het Europese Parlement en de Regionale Raden wordt georganiseerd door aparte kantonhoofdbureaus. Er is een kantonhoofdbureau A voor de Kamer en Senaat, een kantonhoofdbureau B voor de Vlaamse Raad en een Kantonhoofdbureau C voor het Europese Parlement. - De formulieren voor deze verkiezingen zijn gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad van 20 maart 1999. De voor U toepasselijke formulieren zijn achteraan in dit rondschrijven opgesomd. Bij al de formulieren waar namen en voornamen moeten worden ingevuld, dient elke naam en voornaam te worden voorafgegaan door de vermelding : Mevrouw (Mw.) of Mijnheer (M.).

De formulieren voor de verkiezing van de Kamer beginnen met een A, voor de Senaat met een B, het Europese Parlement met een C en voor de Vlaamse Raad met een D. Formulieren die van toepassing zijn bij meerdere verkiezingen hebben samengestelde letters (bijvoorbeeld : formulier ABCD/1).

Voor de stemming en de stemopneming door middel van optische lezing zijn er 4 aangepaste formulieren die zijn aangewezen met een ter, en hieronder zijn vermeld : ABCD/13ter : Proces-verbaal van de verkiezing in het stembureau door middel van optische lezing (met bijlage).

AB/12ter : Proces-verbaal door het kantonhoofdbureau A (Kamer en Senaat) van de stemopnemingsverrichtingen bij middel van optische lezing (met bijlage).

C/26ter : Proces-verbaal door het kantonhoofdbureau C (Europees Parlement) van de stemopnemingsverrichtingen bij middel van optische lezing (met bijlage).

D/28ter : Proces-verbaal door het kantonhoofdbureau B (Vlaamse Raad) van de stemopnemingsverrichtingen bij middel van optische lezing (met bijlage). - Voor de uitvoering van uw opdracht dient U zich te refereren aan onder meer de volgende wettelijke bepalingen : 1° de Grondwet, in het bijzonder de artikelen 61 tot 73 en 115 tot 120 (de nieuwe gecoördineerde Grondwet verscheen in het Belgisch Staatsblad van 17 februari 1994);2° de wet van 23 maart 1989 betreffende de verkiezing van het Europese Parlement (Belgisch Staatsblad van 25 maart 1989);3° de bijzondere wet en de gewone wet van 16 juli 1993 tot vervollediging van de federale Staatsstructuur (Belgisch Staatsblad van 20 juli 1993);4° het Algemeen Kieswetboek (KWB);5° de wet van 11 april 1994 betreffende de verplichte vermeldingen op bepaalde verkiezingsdocumenten (Belgisch Staatsblad van 16 april 1994);6° de wet van 18 december 1998 tot organisatie van de geautomatiseerde stemopneming door middel van een systeem voor optische lezing (Belgisch Staatsblad van 31 december 1998 - 2e editie). Inleiding De wet van 18 december 1998 tot organisatie van de geautomatiseerde stemopneming door middel van een systeem van optische lezing beoogt een wettelijk en tijdelijk kader (1 januari 1999 tot 31 december 2000) te geven aan een experiment van optische lezing van de stembiljetten in de kieskantons CHIMAY (gemeenten Chimay en Momignies) en ZONNEBEKE voor alle verkiezingen in de jaren 1999 en 2000.

Het systeem van optische lezing van de stembiljetten is gericht op de automatisering van de telverrichtingen. De stemming zelf blijft, in tegenstelling met de geautomatiseerde stemming, manueel met potlood en een papieren stembiljet. De voorstelling van het stembiljet is wel aangepast aan de vereisten voor optische lezing.

Het is een alternatief voor de kleinere kieskantons die niet wensen te automatiseren, doch de telverrichtingen efficiënter en sneller willen doen verlopen.

De wet regelt de voorwaarden waaraan een systeem voor optische lezing moet beantwoorden, de procedure en kosten voor de aanschaf van het prototype door de Staat, de aanpassing van het stembiljet, de uitbreiding van het hoofdbureau waar de telverrichtingen geschieden, alsmede de aanmaak en de beveiliging van de programmatuur door het Ministerie van Binnenlandse Zaken. Bij koninklijk besluit worden de technische normen vastgesteld waaraan dit systeem moet voldoen.

Artikel 9 van de wet benadrukt dat de gewone stemprocedures van toepassing blijven, weliswaar met een aan de optische technologie aangepast stembiljet. Een exemplaar van deze wet moet aanwezig zijn in elk stembureau en in het aangrenzende wachtlokaal.

Artikel 10 van de wet bepaalt dat om het stembiljet optisch te kunnen lezen een aangepast stembiljet vereist is. Dit doet echter geen afbreuk aan de bevoegdheid van de voorzitter van het respectievelijke hoofdbureau om het stembiljet voorafgaandelijk vast te stellen en goed te keuren. De bevoegde voorzitter geeft de opdracht aan de leverancier van het systeem om het goedgekeurde biljet te drukken.

Artikel 11 van de wet stelt dat in de kantons die gebruik maken van de geautomatiseerde stemopneming door middel van een systeem voor optische lezing er geen stemopnemingsbureaus zijn. Het kantonhoofdbureau per verkiezing fungeert als stemopnemingsbureau voor al de stembiljetten van een verkiezing. Daarom is het nodig het aantal bijzitters in het hoofdbureau te verhogen. Een koninklijk besluit terzake legt dan het aantal bijzitters vast (zie deel III). Bij het systeem van optische lezing blijven de kantonhoofdbureaus A, B en C voor Kamer en Senaat, Raad en Europese Parlement behouden.

Artikel 12 van de wet bepaalt dat de voorbereiding van de verkiezingen hoofdzakelijk het Ministerie van Binnenlandse Zaken toekomt.

De programmatuur en de beveiliging van de programma's worden om evidente veiligheidsredenen dan ook ontwikkeld door tussenkomst van het Ministerie van Binnenlandse Zaken, dat tevens de verschillende variabele parameters van de verkiezingen invoert, de sleutels vaststelt voor de toegang tot de stemopnemingssystemen en de programmatuur tijdig verstrekt aan de voorzitters van de hoofdbureaus.

Er is een aangepast proces-verbaal ABCD/13ter voor het stembureau, alsmede een aangepast proces-verbaal AB/12ter, C/26ter en D/28ter voor het kantonhoofdbureau A, B of C. De artikelen 12 en 13 van de wet regelen de registratie en totalisatie van de uitgebrachte stemmen door de voorzitter van het hoofdbureau, evenals de opmaak van het proces-verbaal.

Om de bescherming van het stemgeheim te garanderen voorziet de wet dat de stembiljetten slechts mogen worden ingebracht in het systeem voor optische lezing om er te worden ingelezen en geregistreerd nadat deze stembiljetten voor minstens twee stembureaus onderling werden vermengd.

Verder beschrijft de wet de verrichtingen die door het hoofdbureau worden gedaan vanaf de opmaak van het proces-verbaal en wijst zij de verantwoordelijke aan voor de bewaring van de geheugendragers in afwachting van de validatie van de verkiezing en regelt zij het wissen van de geheugendragers na de validatie.

INDEX I. ONDERRICHTINGEN VOOR DE VOORZITTERS EN DE LEDEN VAN DE STEMBUREAUS pag.

Inleiding 3 A. Aan de stemdag voorafgaande verrichtingen voor de voorzitter 1. Aanwijzing bijzitters en ontvangst kiezerslijsten 7 2.Aanwijzing secretaris 8 3. Inrichting stemlokaal 8 4.Ontvangst en vervoer stembiljetten 10 5. Handhaving van de orde in het stemlokaal 10 B.Verrichtingen van het stembureau op de dag van de stemming 6. Vorming van het stembureau 11 7.Bepaling model van stembiljet 12 8. Taakverdeling in het stembureau 13 9.De stemming zelf 13 10. Toegelaten kiezers 15 11.Niet toegelaten kiezers 16 12. Bijstand aan een kiezer 16 13.Inrichting stemhokje voor mindervalide 17 14. Stemmen bij volmacht 17 15.Teruggenomen stembiljetten 20 16. Einde van de stemming 20 17.Verrichtingen bij de sluiting 1° De staat van de afwezige kiezers 21 2° De aanstippingslijsten 21 3° De eindverrichtingen 22 4° De verpakte stukken 22 5° De afgifte van de stukken 24 II.Presentiegeld en reisvergoeding voor de leden van de kiesbureaus 18. Presentiegeld voor de leden van de bureaus 25 19.Reisvergoeding voor de leden van de bureaus 26 III. Onderrichtingen voor de voorzitters en de leden van de stemopneming in de kantonhoofdbureaus 20. Vorming van het stemopnemingsbureau in het kantonhoofdbureau 27 21.Aanvang van de stemopneming 29 22. Telling en groepvorming van de stembiljetten 30 23.Sortering, menging en lezing van de stembiljetten 31 24. Soort stembiljetten 33 25.Ongeldige stembiljetten 34 26. Niet ongeldige stembiljetten 34 27.Twijfelachtige stembiljetten 35 28. Totalisatie van de stemmen 35 29.Verrichtingen bij de sluiting 36 IV. Opsomming en verklaring van de toepasselijke formulieren 30. Formulieren te gebruiken inzake het gemeenschappelijk stembureau voor de verkiezingen van het Europese Parlement, de federale Wetgevende Kamers en de Vlaamse Raad 39 31.Formulieren te gebruiken inzake het kantonhoofdbureau A voor de Kamer en Senaat 40 32. Formulieren te gebruiken inzake het kantonhoofdbureau B voor de Vlaamse Raad 40 33.Formulieren te gebruiken inzake het kantonhoofdbureau C voor het Europese Parlement 40 34. Gemeenschappelijk formulier te gebruiken door de kiesbureaus 41

I.ONDERRICHTINGEN VOOR DE VOORZITTERS EN DE LEDEN VAN DE STEMBUREAUS A. Aan de stemdag voorafgaande verrichtingen voor de voorzitter 1. Aanwijzing bijzitters en ontvangst kiezerslijsten De stembureaus zijn gemeenschappelijk voor de verkiezingen van het Europese Parlement, de federale Wetgevende Kamers en de Vlaamse Raad. Behalve twee exemplaren van de lijst van de kiezers van uw stembureau hebt U de brief van de voorzitter van het kantonhoofdbureau C ontvangen (formulier ABCD/5) waarbij U kennis gegeven wordt van uw aanwijzing, alsmede de formulieren ABCD/6 en ABCD/7 voor de aanwijzing van de bijzitters en de samenstelling van uw bureau. De nodige uitleg voor de aanwijzing vindt U op de formulieren.

Minstens dertig dagen vóór de verkiezing moet U de brief waarbij de voorzitter van het kantonhoofdbureau U uw aanduiding ter kennis bracht, ontvangen (art. 95, § 4, tweede lid KWB).

Ten minste twintig dagen vóór de verkiezing ontvangt U van het college van burgemeester en schepenen, tegen ontvangstbewijs, twee exemplaren van de lijst der kiezers die in uw stembureau moeten stemmen (art. 10, § 3 KWB en art. 11, § 2 WVEP).

Ongeveer twee weken vóór de verkiezing dient U tevens een lijst van 12 of meer kiezers van minstens 30 jaar oud, die in uw stemafdeling moeten stemmen en waaruit U de bijzitters (4) en plaatsvervangende bijzitters (4) voor uw bureau dient aan te duiden, te verkrijgen (art. 95, § 12 KWB).

Voor de aanwijzing van de bijzitters volgt U deze lijst door het gemeentebestuur voor uw bureau opgemaakt en U toegezonden met de kiezerslijsten van uw stembureau.

Ik vestig uw aandacht op het feit dat de kandidaten voor de verkiezing geen deel van het bureau mogen uitmaken. Aangezien voorts de leden van de te verkiezen instellingen (leden van de Kamer van Volksvertegenwoordigers, leden van de Senaat en leden van de Vlaamse Raad) zich moeten uitspreken over de geldigheid van de verkiezingsverrichtingen wordt U verzocht de kiezers die deze hoedanigheid zouden bezitten niet als lid van uw bureau aan te wijzen (art. 95, § 11 KWB).

Zo het aantal bijzitters, titularissen en plaatsvervangers, die geen reden van belet hebben doen gelden, telkens ten minste vier bedraagt, is het overbodig in de vervanging te voorzien van hen die niet aangenomen hebben.

Als verhinderd dienen te worden beschouwd, de bijzitters die, om bij de opening van de stemverrichtingen aanwezig te kunnen zijn, de gemeente waar zij wonen de avond voor de stemdag zouden moeten verlaten; inderdaad, geen wetsbepaling laat toe hun een verblijfsvergoeding waarop zij aanspraak zouden kunnen maken te verlenen.

De bij de wet bepaalde orde voor de benoeming van de bijzitters moet stipt in acht worden genomen. Voor de functie van titelvoerend bijzitter moeten de jongste kiezers, zonder onderscheid van geslacht (ten minste 30 jaar oud op de stemdag), de voorkeur hebben boven de oudere. Enkel wanneer de voorzitter mocht vaststellen dat de volgens de rangorde aangewezen kiezer lezen noch schrijven kan, moet hij worden afgewezen (art. 95, § 9 KWB). 2. Aanwijzing secretaris U is vrij in de benoeming van de secretaris voor zover hij kiezer is in de gemeente waar het stembureau gelegen is (art.100 KWB en art. 15 WVEP). De secretaris is niet stemgerechtigd bij de beslissingen van het bureau. 3. Inrichting stemlokaal Gelieve U door het gemeentebestuur te laten verzekeren dat het nodige materieel voor de kiesverrichtingen aanwezig zal zijn op de dag van de stemming. Ik herinner eraan dat meerdere verordeningen verbieden te roken in openbare plaatsen, die een onderdeel vormen van gebouwen waarvan de Staat of een ander publiekrechtelijk rechtspersoon het gebruiksrecht uitoefent of waarin een openbare dienst wordt verzekerd. Hieruit volgt dat de gemeentebesturen erover moeten waken dat samen met het stemmateriaal de nodige rookverbodstekens worden toegezonden en dat zij de dag van de stemming worden aangebracht in het stem- en wachtlokaal (zie het koninklijk besluit van 15 mei 1990 tot het verbieden van het roken in bepaalde openbare plaatsen - Belgisch Staatsblad van 13 juni 1990, gewijzigd bij koninklijk besluit van 7 februari 1991 - Belgisch Staatsblad van 19 april 1991).

Dit materieel moet, buiten de meubelen van de stemzaal (tafels, stoelen, schutsels, die het bureau scheiden van de wachtzaal der kiezers, stemhokjes en lessenaars, in verhouding van ten minste één hokje per 150 kiezers) bestaan uit : 1° Vier stembussen;op de eerste, bestemd voor de stembiljetten van het Europese Parlement, zal een toegevouwen blauw stembiljet in de transparante gleuf vooraan worden gestoken; op de tweede, voor de stembiljetten van de Kamer, een wit toegevouwen stembiljet; op de derde, voor de stembiljetten van de Senaat, een roze toegevouwen stembiljet en op de vierde, voor de stembiljetten van de Vlaamse Raad, een beige toegevouwen stembiljet. De specifieke stembussen zijn gemaakt met een zijgleuf om de aangepaste stembiljetten op een degelijke en kreukvrije wijze op te vangen. Op iedere stembus wordt op de achterzijde ook het nummer van het stembureau vermeld met een band wit papier (« Stembureau nr... »). 2° Een datumstempel en rood stempelkussen, om de naam van het kieskanton en de stemdag te merken.Voor alle stembiljetten wordt dezelfde stempel gebruikt.

Deze datumstempel moet beantwoorden aan volgende beschrijving : - de diameter van de teksten bedraagt 22 mm; - de lettertekens en cijfers hebben een hoogte van 3 mm.

Voor de raadpleging van de tabel, zie beeld 3° Een zwart stempotlood, met een metalen ketentje vastgehecht aan elk der voor de stemming voorbehouden lessenaars.Er dienen verscheidene potloden in voorraad te zijn (technische vereisten : Hardheid -HB2;

Stift met lood; Diameter van de stift - 4 mm minimaal;

Schrijfoppervlak van de stift - 2 mm2 minimaal). 4° Twee blauwe, twee witte, twee roze en twee beige omslagen bestemd voor : a) de niet-gebruikte stembiljetten;b) de van de kiezers teruggenomen stembiljetten bij toepassing van de artikelen 143, lid 3, en 145 van het Kieswetboek.5° a) Een blauwe omslag voor een exemplaar van de aanstippingslijst en een ander van dezelfde kleur die een exemplaar van het proces-verbaal zal bevatten, beide bestemd voor het kantonhoofdbureau C.b) Een witte omslag voor het tweede exemplaar van de aanstippinglijst en een ander van dezelfde kleur die het tweede exemplaar van het proces-verbaal zal bevatten, beide bestemd voor het kantonhoofdbureau A.c) Een beige omslag die het derde exemplaar van het proces-verbaal zal bevatten, bestemd voor het kantonhoofdbureau B.6° Kantoorbehoeften : schrijfgerief, papier, zegellak, wit, blauw en beige inpakpapier. U zal er voor zorgen dat de potloden geregeld aangepunt worden.

Opmerkingen : 1) Teneinde de stembiljetten zoveel mogelijk kreukvrij te houden, is het aangewezen de stembiljetten in de stembussen te houden en op deze wijze naar de kantonhoofdbureaus te brengen.De uitwisseling van de verkeerd gestoken stembiljetten gebeurt in de kantonhoofdbureaus.

Bijgevolg worden de harmonica-omslagen voor de stembiljetten niet gebruikt. 2) De stembussen, de potloden en de gekleurde dozen (groen, oranje, rood) voor de sortering van de stembiljetten per groep worden geleverd door de fabrikant. Tenslotte moet het gemeentebestuur in het bezit zijn voor ieder stembureau : van twee behoorlijk bijgewerkte exemplaren van het Kieswetboek, van de wet betreffende de verkiezing van het Europese Parlement en van de wet voor de verkiezing van de Vlaamse Raad en van de wet tot organisatie van de geautomatiseerde stemopneming door middel van een systeem voor optische lezing, enerzijds neer te leggen in de wachtzaal, ter beschikking van de kiezers, en anderzijds op de tafel van het bureau; van affiches waarop zijn overgenomen titel V en de artikelen 110 en 111 van het Kieswetboek en van de affiches waarop zijn gedrukt de onderrichtingen voor de kiezer (model I).

Die affiches en lijst van de kiezers van het stembureau moeten in de wachtzaal aangebracht zijn. 4. Ontvangst en vervoer stembiljetten De stembiljetten (blauw, wit, roze en beige) bestemd voor uw stembureau zullen U daags vóór de stemming toekomen.Deze pakken mogen pas geopend worden de dag van de stemming in tegenwoordigheid van het samengesteld bureau. De stembiljetten bevinden zich reeds gevouwen in de gesloten pakken. U zal er ook voor zorgen dat U, de dag van de stemming, bij U hebt : brieven, onderrichtingen, formulieren en stukken die U rechtstreeks mocht ontvangen hebben met het oog op de verkiezing.

Vijf dagen vóór de verkiezingen zullen de kantonhoofdbureaus A (Kamer en Senaat), B (Vlaamse Raad) en C (Europees Parlement) laten weten waar de stemmen uit uw bureau zullen worden geteld.

Spreek af met het gemeentebestuur om de stembiljetten in de stembussen en de omslagen, na de stemming, naar de kantonhoofdbureaus A, B en C te vervoeren (enkel als de stembiljetten moeten worden vervoerd én U daar niet zelf kunt voor instaan).

Gelieve niet uit het oog te verliezen, dat de voorzitter, of de bijzitter, die met het vervoer der stembiljetten belast is, mag vergezeld zijn van de getuigen.

Ik dring er ten zeerste op aan dat de overbrenging van de stembiljetten moet geschieden zonder enig tijdverlies, teneinde de stemopnemingsverrichtingen ten spoedigste te laten beginnen. 5. Handhaving van de orde in het kieslokaal Er dient te worden nagegaan of de orde aan de ingang van het lokaal niet wordt verstoord en wanneer zich moeilijkheden voordoen, moet de burgemeester, de politiecommissaris, de veldwachter of de bevelhebber van de dichtsbijgelegen rijkswachtbrigade dadelijk gewaarschuwd worden met het oog op het herstellen van de orde. Een overleg met de burgemeester of zijn gemachtigde zal U in staat stellen de dienst van de buitenpolitie ten volle te verzekeren en dit niet alleen in de nabijheid van de stemzaal maar ook, eventueel, op de weg die voor het vervoer van de stembiljetten, na de stemming, moet gevolgd worden.

Geen gewapende macht mag, zonder vordering vanwege de voorzitter in de stemzaal noch in de nabijheid van het lokaal opgesteld worden. De burgerlijke en militaire overheden zijn verplicht aan die vordering gevolg te geven.

De rechten van de voorzitter, wat de handhaving van de orde in het stembureau betreft, zijn toegelicht in de artikelen 109, 110 en 111 van het Kieswetboek.

B. Verrichtingen van het stembureau op de dag van de stemming 6. Vorming van het stembureau Op de stemdag dient U zich, vergezeld van uw secretaris, naar uw bureau te begeven, reeds te 7u.30 's morgens, om desnoods, onmiddellijk de gebreken en leemten te kunnen verhelpen, die U mocht vaststellen aangaande de steminrichtingen en aan het materieel en om de bijzitters en de getuigen van de kandidaten te ontvangen. De bijzitters worden eveneens verzocht vanaf 7u.30 aanwezig te zijn.

Met de vorming van het bureau mag evenwel niet aangevangen worden vóór 7u. 45. Op dit ogenblik zal U de bijzitters afroepen, in de bovenvermelde volgorde van hun aanwijzing. Zo het aantal titularissen en plaatsvervangers geen vier is, zal U dit aantal aanvullen door één of meer aanwezige kiezers, die lezen en schrijven kunnen. (art. 103 KWB).

Naderhand zal U aan het Parket de namen opgeven van de afwezige bijzitters en van hen die, zonder wettige reden, mochten geweigerd hebben hun functie waar te nemen (bijlage bij formulier ABCD/14).

Om te mogen zetelen, moeten de getuigen de brief overleggen, ondertekend door een van de kandidaten en mede-ondertekend door de voorzitter van het kantonhoofdbureau, die hen aangewezen heeft om in uw bureau te zetelen.

De getuigen mogen binnengelaten worden vanaf 7u.45 en tegenwoordig zijn bij het vormen van het bureau. Desnoods worden hun bezwaren, tegen de aanwijzing van deze of gene aanwezige kiezer als bijzitter, in het proces-verbaal (formulier ABCD/13ter) opgetekend zodra het bureau samengesteld is. Het bureau doet aanstonds en zonder beroep uitspraak over elk bezwaar.

De bijzitters, de secretaris en de getuigen leggen de eed af (volgens de formule van uw toegezonden proces-verbaal) in handen van de voorzitter; daarna de voorzitter tegenover het aldus samengesteld bureau.

De plaatsvervangende bijzitters en getuigen kunnen enkel tot de eedaflegging toegelaten worden, wanneer de titularissen afwezig zijn.

Zodra het bureau is samengesteld, moeten de kiezers, die er het ambt van bijzitter of getuige niet moeten waarnemen, zich terugtrekken. 7. Bepaling model van stembiljet Uw toegezonden en gedrukt proces-verbaal - in drievoud op te maken - (formulier ABCD/13ter) behelst al de formaliteiten van de verkiezingen.Het volstaat er de richtlijnen van te volgen om geen enkele hoofdvereiste te vergeten. Het bureau moet eenvoudig dit formulier aanvullen door vermelding van de namen, cijfers en opmerkingen, die, staande de vergadering dienen te worden toegevoegd.

Er moet o.m. in het proces-verbaal melding gemaakt worden van de volgende bevindingen : de inrichting van het bureau en het stemmaterieel beantwoorden aan de vereisten van de wet; bij de opening van de stemming stak er geen enkel stembiljet in de stembussen; zij werden opnieuw gesloten met een hangslotje en verzegeld (de voorzitter houdt de sleutel bij); de pakken met de stembiljetten, gesloten en onaangeroerd worden door de voorzitter aan het bureau overhandigd. Het bureau dient vast te stellen na telling hoeveel blauwe stembiljetten er zijn voor het Europese Parlement, hoeveel witte stembiljetten er zijn voor de Kamer, hoeveel roze stembiljetten en zijn voor de Senaat en hoeveel beige stembiljetten voor de Vlaamse Raad. Er werd geloot om de plaats te bepalen van de datumstempel op de stembiljetten.

Voor deze stempeling (met rode inkt) moeten ten minste vijf plaatsen bepaald worden; de vier hoeken en het midden van het stembiljet. Dat is het minimum. Het reeds in twee gevouwen stembiljet, biedt op zijn buitenzijde, negen plaatsen voor de stempeling. Die plaatsen bekomt men door de benuttigde zijde van het stembiljet door twee horizontale en twee verticale lijnen in gelijke delen te verdelen.

Die negen vakjes worden genummerd op het model-stembiljet, dat moet gevoegd blijven bij het proces-verbaal; door deze nummering kan men, door middel van de loting van de nummers, de plaats van de datumstempel op de aan de kiezers overhandigde stembiljetten bepalen.

De stempel moet op dezelfde plaats voor de vier soorten stembiljetten worden aangebracht. Er is dus maar één loting.

Zo het bureau in de loop der stemverrichtingen beslist de plaats van de stempel te wijzigen, gaat het over tot een nieuwe loting, mits het nummer van het reeds benuttigd vakje van kant te laten als het weer mocht uitkomen.

Bij iedere loting wordt het vakje, dat voor de stempeling (met rode inkt) aangeduid is, op het model-stembiljet met de datumstempel gestempeld; dit stembiljet wordt door de voorzitter en door de getuigen geparafeerd. Wordt de eerste plaats gewijzigd, dan duidt het nieuwe vakje het uur aan, waarop de verandering is gebeurd.

Alleen om gewichtige redenen, die in het proces-verbaal worden opgenomen, mag het bureau in de loop van de verrichtingen een voorstel tot wijziging van de plaats van de datumstempel van de hand wijzen.

De kiezer kan de vervanging vragen van elk stembiljet dat niet vrij is van een merk, scheur of vlek waardoor het zou kunnen geannuleerd worden. 8. Taakverdeling in het stembureau Vooraleer de stemming te openen, zal U regelen hoe ieder lid van het bureau aan de stemverrichtingen moet deel nemen. Een exemplaar van de kiezerslijst zal aan de secretaris gegeven worden om er de namen van de kiezers, die zich aanmelden, aan te stippen (door een punt, streepje of kruisje). Het ander exemplaar zal ook aangestipt worden door een van de bijzitters, na onderzoek betreffende de overeenstemming van de vermeldingen van de oproepingsbrief met die van de lijst. De voorzitter kan zich zelf met het bijhouden van de tweede lijst belasten.

Vóór het overhandigen van het stembiljet aan de kiezers, wordt dit, hetzij door een van de bijzitters, hetzij door de voorzitter zelf, met de datumstempel gestempeld (met rode inkt) op de vastgelegde plaats.

Een zeker aantal stembiljetten, waarop de stempel staat, worden door de voorzitter geopend, die onderzoekt of zij geen ongeoorloofd teken dragen en ze terug toevouwt vóór ze aan de kiezer te overhandigen.

De voorzitter vergewist zich ervan of de kiezer het ontvangen stembiljet in de juiste bus steekt. 9. De stemming zelf - De stemming wordt om 8 uur open verklaard.Het bureau zorgt ervoor dat het aantal kiezers in de stemzaal niet groter is dan het aantal beschikbare stemhokjes. Te dien einde kan de bijzitter, die met de politie van de wachtzaal belast is, of de secretaris, aan de ingang van de stemzaal staan.

De kiezers mogen in deze zaal maar zolang vertoeven als er tijd nodig is om te stemmen. Zij mogen zich niet gewapend aanmelden.

Men zal hun aanbevelen bij het binnentreden in het stemlokaal de oproepingsbrief en de identiteitskaart in de hand te houden.

Als de kiezer zich aanmeldt om te stemmen, stipt de secretaris zijn naam aan op de lijst.

De voorzitter of een bijzitter die hij aanwijst, doet hetzelfde op een andere lijst, na nagezien te hebben of de aanduidingen op deze lijst met die van de oproepingsbrief en de identiteitskaart overeenstemmen.

In geval van twijfel, dient men zijn toevlucht te nemen tot de door het gemeentebestuur medegedeelde wijzigingen die sedert het opmaken van de kiezerslijst zijn aangebracht (art. 92 KWB). Na dit onderzoek, geeft U aan de kiezer één in twee gevouwen stembiljet voor het Europese Parlement, één voor de Kamer, één voor de Senaat en één voor de Vlaamse Raad en U houdt voorlopig zijn oproepingsbrief en zijn identiteitskaart.

BELANGRIJKE OPMERKINGEN : a. De kiezers met een nationaliteit van de Europese Unie die zich hebben ingeschreven op de Belgische kiezerslijst zijn onderscheiden vermeld op de kiezerslijst van uw stembureau.Deze kiezers kunnen enkel stemmen voor de verkiezing van het Europese Parlement. Zij ontvangen dus alleen een blauw stembiljet voor het Europese Parlement, na afgifte van hun blauwe oproepingsbrief en identiteitsbewijs. b. De Belgen, die verblijven in het buitenland en zich in het bijzonder kiezersregister van hun laatste Belgische gemeente hebben ingeschreven, kunnen voortaan per volmacht stemmen voor de verkiezing van de Kamer en Senaat (maar niet voor het Europese Parlement op deze wijze en de Vlaamse Raad).Deze Belgen worden onderscheiden vermeld op de kiezerslijst van uw stembureau. De volmachtdrager ontvangt aldus een wit stembiljet voor de Kamer en een roze stembiljet voor de Senaat. De volmachtdrager dient onder meer te beschikken over een groen uittreksel van de volmacht in kwestie.

De Belgische volmachtdrager overhandigt U zijn eigen oproepingsbrief, zijn identiteitskaart, het getuigschrift van leven van de volmachtgever en het groene uittreksel terzake uit het bijzonder kiezersregister voor de Belgische kiezer die verblijft in het buitenland. Nadat de volmachtdrager zijn stem heeft uitgebracht, brengt U op zijn oproepingsbrief de vermelding « heeft bij volmacht gestemd » aan. Elke gemachtigde mag immers slechts één volmacht hebben. Het voornoemd uittreksel en het getuigschrift van leven worden met de andere volmachten bij de staat van het formulier ABCD/14 gevoegd (zie óók punt 14 hierna).

Er dient te worden opgemerkt dat het getuigschrift van leven niet ouder mag zijn dan 15 dagen op de dag van de verkiezingen. c. De Belgen die ingeschreven zijn in een Belgische gemeente overhandigen een witte oproepingsbrief en hun identiteitskaart.Zij kunnen stemmen voor de 4 verkiezingen en krijgen dan ook 4 stembiljetten.

Zodra de kiezer zijn stem heeft uitgebracht in het stemhokje, toont hij U zijn toegevouwen stembiljetten met de stempel aan de buitenzijde en steekt de stembiljetten in de onderscheidene bussen.

U geeft hem zijn oproepingsbrief terug, gestempeld met de datumstempel, alsmede zijn identiteitskaart en hij verlaat onmiddellijk de zaal.

Indien de kiezer bij volmacht heeft gestemd voor een andere kiezer, brengt de voorzitter op de oproepingsbrief van de gemachtigde (= de persoon die de volmacht heeft gekregen) de vermelding « heeft bij volmacht gestemd » aan (zie ook punt 14 hierna). - Het is bij wijze van experiment in alle stembureaus toegestaan, met akkoord van de voorzitter van het hoofdbureau en de gemeentelijke overheid, dat het stembureau een P.C. gebruikt voor de aanstipping van de kiezers onder de volgende voorwaarden : - de voorzitter van het stembureau moet steeds over een kiezerslijst van zijn bureau beschikken zoals voorzien bij de wet; - hij moet de juistheid van de aanstipping van de kiezerslijst door middel van een P.C. controleren; - hij moet de lijst van de afwezige kiezers kunnen uitdrukken om bij het desbetreffende (niet ingevulde) formulier ABCD/14 te voegen; - de gebeurlijke kosten voor de geautomatiseerde aanstipping worden gedragen door de gemeenten; - de voorzitter van het kantonhoofdbureau neemt de verantwoordelijkheid op zich voor de geldigheid van het systeem. - Het is eveneens toegelaten, in geval van belangrijke afwezigheden en mits akkoord van de voorzitter van het kantonhoofdbureau en de leden van het stembureau, dat een kopie van de aanstippingslijst wordt bezorgd aan de vrederechter met een duidelijke aanwijzing van de letter A (voor Afwezig) voor de naam van de kiezers die hun stemplicht niet hebben vervuld. De kopie van deze aanstippingslijst wordt gehecht aan het (niet ingevulde) formulier ABCD/14 voor de vrederechter. 10. Toegelaten kiezers Samen met de kiezers, die ingeschreven zijn op de lijsten van de stemafdelingen, worden in het stembureau tot de stemming toegelaten (art.142 KWB) : 1° De voorzitter, de secretaris en de getuigen die, ofschoon zij zijn ingeschreven op de lijsten van een ander stembureau, kiezer zijn in de kieskring voor de Vlaamse Raad. Voornoemde personen dienen dus kiezer te zijn in de kieskring waar het stembureau is gelegen of moeten anders hun stemplicht vervullen in de gemeente waar zij op de kiezerslijst zijn ingeschreven.

Een getuige kan slechts door een kandidaat aangewezen worden, indien hij kiezer is in de kieskring (art. 131 KWB).

De kandidaten kunnen ook als (plaatsvervangend) getuige worden aangewezen en kunnen zelfs getuige zijn als zij geen kiezer in de kieskring zijn.

De getuigen bewijzen hun aanwijzing door de kennisgeving die is medeondertekend door de voorzitter van het hoofdbureau van uw kanton.

De getuigen (kandidaten) die kiezer zijn in een andere kieskring bewijzen hun hoedanigheid van kiezer door hun oproepingsbrief of door een uittreksel uit de kiezerslijst. 2° Hij die, hetzij een uittreksel overlegt uit een arrest van het Hof van Beroep of uit een beslissing van het college van burgemeester en schepenen waarbij zijn inschrijving op de lijst van de kiezers wordt bevolen, hetzij een getuigschrift van het college van burgemeester en schepenen waarbij bevestigd wordt dat hij de hoedanigheid van kiezer bezit. Op te merken valt, dat het bureau een kiezer tot de stemming mag toelaten zelfs indien hij zijn oproepingsbrief vergeten heeft, doch het vertonen van de identiteitskaart blijft een strikte vereiste om ter stemming te worden toegelaten. De kiezer die niet in het bezit is van zijn oproepingsbrief, kan slechts tot de stemming worden toegelaten indien zijn identiteit en zijn kiesbevoegdheid door het bureau worden erkend.

De namen van de niet op de lijst ingeschreven kiezers, die tot de stemming in het stembureau werden toegelaten, worden op de twee aanstippingslijsten vermeld. Bovendien zullen deze kiezers vermeld worden op de lijst van de toegelaten kiezers bij middel van formulier ABCD/15 (art. 146 KWB - zie ook punt 17 hierna). 11. Niet toegelaten kiezers Mogen, onder bedreiging van de straffen, voorzien in artikel 202 van het Kieswetboek, niet aan de stemming deelnemen, al zijn ze ingeschreven op de kiezerslijst van het stembureau (art.142 KWB) : 1° Degenen van wie het college van burgemeester en schepenen of het Hof van Beroep de schrapping heeft uitgesproken bij een beslissing of een arrest, waaruit een uittreksel is overgelegd.2° Zij die onder toepassing vallen van een van de bepalingen van de artikelen 6 en 7 van het Kieswetboek en wier onbekwaamheid blijkt uit een stuk waarvan de afgifte bij de wet is voorgeschreven. Deze personen zijn vermeld in de stukken die de gemeentebesturen U tot de dag van de verkiezing kunnen toesturen bij toepassing van artikel 92 van het Kieswetboek. Hierbij kunnen tevens personen zijn die de Belgische nationaliteit hebben verloren of van de bevolkingsregisters werden geschrapt en dus niet kiesgerechtigd zijn. 3° Zij die op de stemdag de stemgerechtige leeftijd van 18 jaar niet hebben bereikt of die dezelfde dag in een ander stembureau of in een andere gemeente reeds gestemd hebben.Het bewijs hiervan wordt aangevoerd, hetzij door stukken, hetzij door de bekentenis van de belanghebbende.

Alvorens met de stemverrichtingen te beginnen is het geboden tot de aanstipping over te gaan van allen die, om een of andere bovenvermelde reden, van de stemming worden geweerd en hun naam met potlood door te halen, mits er voor te waken dat deze doorhalingen niet kunnen worden verward met de aanstippingstekens van de kiezers die aan de stemming hebben deelgenomen.

Bovenvermelde uitsluitingsgronden worden aangetekend in de opgave van de kiezers die niet hebben meegestemd (formulier ABCD/14 - zie ook punt 17 hierna). 12. Bijstand aan een kiezer Indien de kiezer, wegens lichaamsgebrek, niet in staat is om zich alleen naar het stemhokje te begeven of om zelf zijn stem uit te brengen, staat de voorzitter hem toe zich door iemand te laten begeleiden of bij te staan.Beider naam wordt in het proces-verbaal vermeld (art. 143 KWB).

Mocht een bijzitter of getuige de echtheid of de ernst van het aangevoerd lichaamsgebrek betwisten, dan beslist het bureau, en zijn gemotiveerde beslissing wordt in het proces-verbaal opgenomen.

Er dient te worden opgemerkt dat, wanneer een kiezer ertoe gemachtigd wordt zich te laten begeleiden en bij te staan, de voorzitter niet het recht heeft de persoon daartoe op te dringen; de keuze behoort tot de belanghebbende zelf. De voorzitter heeft geen enkel recht om de keuze van de gehandicapte kiezer te beïnvloeden.

Betreffende de blinden wordt opgemerkt dat ze gewoonlijk in het bezit zijn van een kaart voor vermindering op de spoorwegen, die hun als blinde is verleend en dat, om dergelijke verminderingskaart te bekomen, de belanghebbenden reeds een geneeskundig getuigschrift hebben moeten voorleggen. 13. Inrichting stemhokje voor mindervalide In elk gebouw waarin één of meer stembureaus zijn ondergebracht, moet ten minste één speciaal stemhokje per vijf stembureaus ten behoeve van de mindervalide kiezers worden ingericht, overeenkomstig het ministerieel besluit van 6 mei 1980 tot aanvulling van het ministerieel besluit van 10 augustus 1894 betreffende de kiestoestellen voor de parlements-, provincieraads- en gemeenteraadsverkiezingen (Belgisch Staatsblad van 15 mei 1980). Het mag in de onmiddellijke nabijheid van de stembureaus worden geplaatst.

Een stoel dient ter beschikking gesteld te worden van de mindervaliden die geen rolstoel gebruiken.

De kiezer die van dat speciaal ingericht stemhokje gebruik wenst te maken, richt zijn verzoek aan de voorzitter van het bureau die hem het stembiljet overhandigt en een bijzitter of een getuige aanwijst om hem tot aan het stemhokje te geleiden.

Nadat betrokkene er zijn stem heeft uitgebracht, steekt de bijzitter of de getuige de dichtgevouwen stembiljetten in de bus en geeft hem zijn identiteitskaart en zijn behoorlijk afgestempelde oproepingsbrief terug.

Om de toegang tot de stembureaus voor gehandicapten te vergemakkelijken moeten voor hen dichtbij de stembureaus parkeerplaatsen voorbehouden worden en dient het gebouw waar gestemd wordt voldoende toegankelijk te zijn of gemaakt te worden voor de mindervaliden. 14. Stemmen bij volmacht Bij volmacht kunnen stemmen, d.w.z. een andere kiezer machtigen om in hun naam te stemmen, de volgende personen (art. 147bis KWB) : 1° de kiezer die wegens ziekte of gebrekkigheid niet in staat is om zich naar het stembureau te begeven of er naartoe gevoerd te worden; deze onbekwaamheid moet blijken uit een medisch attest; geneesheren, die als kandidaat voor de verkiezing zijn voorgedragen, mogen een dergelijk attest niet afgeven. 2° de kiezer die om beroeps- of dienstredenen : a) in het buitenland is opgehouden, alsook de kiezers leden van zijn gezin of van zijn gevolg die met hem aldaar verblijven;b) zich de dag van de stemming in het Rijk bevindt, maar in de onmogelijkheid verkeert zich in het stembureau te melden; De onder a) en b) bedoelde onmogelijkheid moet blijken door een attest van de militaire of burgerlijke overheid of van de werkgever onder wie de betrokkene ressorteert. 3° de kiezer die het beroep van schipper, marktkramer of kermisreiziger uitoefent en de leden van zijn gezin die met hem samenwonen; De uitoefening van het beroep moet blijken door een attest van de burgemeester van de gemeente waar de betrokkene in het bevolkingsregister is ingeschreven. 4° de kiezer die de dag van de stemming ten gevolge van een rechterlijke maatregel in een toestand van vrijheidsbeneming verkeert; Deze toestand wordt bevestigd door de directie van de inrichting waar de betrokkene zich bevindt. 5° de kiezer die om redenen in verband met zijn geloofsovertuiging in de onmogelijkheid verkeert zich op het stembureau te melden; Deze onmogelijkheid moet blijken uit een attest dat is afgegeven door de religieuze overheid. 6° de student die zich, om studieredenen, in de onmogelijkheid bevindt zich in het stembureau te melden, op voorwaarde dat hij een attest voorlegt van de directie van de instelling waar hij zijn studies doet.7° de kiezer die, om andere dan de hiervoor genoemde redenen, de dag van de stemming van zijn woonplaats afwezig is wegens een tijdelijk verblijf in het buitenland, en zich bijgevolg in de onmogelijkheid bevindt zich in het stembureau te melden, voor zover de onmogelijkheid door de burgemeester van zijn woonplaats vastgesteld geweest is, na voorleggen van de nodige bewijsstukken;de Koning bepaalt het model van het attest dat door de burgemeester moet worden afgegeven.

De aanvraag moet bij de burgemeester van de woonplaats uiterlijk de vijftiende dag vóór die van de verkiezing worden ingediend.

Voor de in 1°, 2°, 3°, 4°, 6° en 7° genoemde categorieën van kiezers kan uitsluitend als gemachtigde worden aangewezen hetzij de echtgenoot, hetzij een bloed- of aanverwant tot de derde graad, op voorwaarde dat hijzelf kiezer is.

Voor de in 5° genoemde categorie van kiezers mag de gemachtige vrij door de volmachtgever worden aangewezen; de gemachtigde moet uiteraard kiezer zijn.

Elke gemachtigde mag slechts één volmacht hebben. De volmachtgever kan zijn volmacht bij gelijktijdige verkiezingen uitsluitend verstrekken aan één enkel persoon-gemachtigde.

De volmacht wordt gesteld op het formulier ABCD/12, waarvan het model door de Koning is bepaald en dat op de gemeentesecretarie alsmede in de Belgische diplomatieke en consulaire posten kosteloos wordt afgegeven (dat formulier duidt de verschillende graden van bloed- of aanverwantschappen tot de derde graad aan).

Wanneer de volmachtgever en de gemachtigde beiden ingeschreven zijn in het bevolkingsregister van dezelfde gemeente, bevestigt de burgemeester van de gemeente het familieverband op het volmachtformulier.

Als zij niet in dezelfde gemeente zijn ingeschreven, doet de burgemeester van de gemeente, waar de gemachtigde is ingeschreven, hetzelfde op voorlegging van een akte van bekendheid, die bij het volmachtformulier wordt gevoegd. De akte van bekendheid voor de volmachtgever wordt opgesteld door de bevoegde vrederechter of een notaris.

Wanneer de akte van bekendheid is afgeleverd door de vrederechter, is ze krachtens artikel 162, 1°, 270-2 en 279-2, 1° van het Wetboek der registratie-, hypotheek- en griffierechten, vrijgesteld zowel van de formaliteit van registratie als van het opstelrecht.

De volmacht vermeldt de verkiezing waarvoor ze geldig is, de naam, de voornamen, de geboortedatum en het volledig adres van de volmachtgever en van de gemachtigde.

Het volmachtformulier wordt door de volmachtgever en de gemachtigde ondertekend.

Ten einde tot de stemming te worden toegelaten, overhandigt de gemachtigde (de persoon die volmacht heeft gekregen) aan de voorzitter van het stembureau waar de volmachtgever had moeten stemmen, de volmacht alsmede het vereiste attest (een van de hierboven vermelde attesten). De gemachtigde vertoont hem vervolgens zijn eigen identiteitskaart en zijn eigen oproepingsbrief (bewijs van zijn hoedanigheid van kiezer, essentiële voorwaarde om een volmacht te kunnen krijgen) waarop de voorzitter de vermelding « heeft bij volmacht gestemd » aanbrengt.

Laatstbedoelde vermelding is volstrekt onontbeerlijk want zij kan voorkomen dat een zelfde persoon verschillende volmachten ontvangt en verschillende keren stemt namens een andere kiezer, wat uitdrukkelijk door de wet verboden is.

De volmachten en de daarbij horende attesten worden bij de staat van de afwezige kiezers (formulier ABCD/14) gevoegd en met die staat aan de vrederechter van het kanton gezonden.

De volmachtgever van wie bevonden wordt dat hij zijn gemachtigde heeft aangewezen buiten zijn echtgenoot of zijn bloed- of aanverwanten tot de derde graad, of die wetens en willens een onjuist attest heeft overgelegd om tot de stemming bij volmacht te worden toegelaten, wordt gestraft met gevangenisstraf van acht tot vijftien dagen en met een geldboete van 26 tot 200 Fr (te vermenigvuldigen met de opdeciemen). 15. Teruggenomen stembiljetten Het is de kiezer verboden zijn stembiljet bij het verlaten van het stemhokje op zodanige wijze open te vouwen dat de door hem uitgebrachte stem bekend wordt.Doet hij zulks dan neemt de voorzitter het opengevouwen biljet terug, dat onmiddellijk onbruikbaar wordt gemaakt, en hij verplicht de kiezer opnieuw te stemmen (art. 143 KWB).

De kiezer die door onoplettendheid het hem overhandigde stembiljet beschadigt, kan U een ander vragen, tegen teruggave van het eerste dat onmiddellijk onbruikbaar gemaakt wordt (art. 145 KWB).

U schrijft op de aldus teruggenomen stembiljetten de vermelding « Teruggenomen stembiljet » en parafeert ze. Het aantal van die biljetten wordt opgegeven in het proces-verbaal voor elk van de twee bovenvermelde categorieën.

Na sluiting van de stemming worden ze onder de desbetreffende omslagen gestoken.

Wordt bij een bepaalde verkiezing als afwezig beschouwd, de kiezer die weigert het stembiljet voor die verkiezing in ontvangst te nemen.

Hij mag nochtans stemmen voor die verkiezing waarvoor hij een stembiljet heeft aanvaard; maar op zijn oproepingsbrief, die gestempeld overhandigd wordt en op de lijst van de afwezigen zal melding gemaakt worden van zijn weigering om te stemmen naar gelang van het geval, hetzij voor het Europese Parlement, hetzij voor de Kamer, hetzij voor de Senaat, hetzij voor de Vlaamse Raad, hetzij voor alle verkiezingen. 16. Einde van de stemming Het einde van de stemming is om 15 uur. Na vijftien uur worden alleen nog tot de stemming toegelaten de kiezers die zich vóór dat uur in het stemlokaal bevonden. Er zal bevel gegeven worden niemand meer binnen te laten. Wanneer er geen kiezer meer in het stemlokaal aanwezig is, wordt de stemming gesloten verklaard nadat de voorzitter, secretaris, bijzitters en getuigen gestemd hebben.

Als stemlokaal, dient het gebouw waar de stemming plaats heeft te worden beschouwd en niet de ruimte waar de stemhokjes geplaatst werden en waar slechts enkele kiezers tegelijk worden toegelaten. 17. Verrichtingen bij de sluiting Ten einde tijdverlies te voorkomen bij het afsluiten van de stemverrichtingen zal U er over waken dat het proces-verbaal - in drievoud - opgemaakt wordt naargelang van het verloop van de stemming en dat er reeds vóór 15 uur begonnen wordt met de telling van de teruggenomen en ongebruikte stembiljetten en met die van de afwezige kiezers en van de stemmenden.Ook wordt reeds begonnen met de lijst van de afwezige kiezers, de lijst van de afwezige kandidaat-bijzitters en de lijst van de toegelaten kiezers, die niet ingeschreven zijn op de kiezerslijst.

Vul tevens de lijst voor de betaling van het presentiegeld volledig en in tweevoud in (bijlage bij het proces-verbaal).

Stop de volledig ingevulde en ondertekende lijst voor de betaling van het presentiegeld aan de leden van het kiesbureau in een afzonderlijke verzegelde omslag en bewaar persoonlijk het dubbel.

Bezorg deze omslag onmiddellijk na het afsluiten van de stemming aan de voorzitter van het kantonhoofdbureau A. 1° De staat van de afwezige kiezers wordt onmiddellijk opgemaakt bij middel van formulier ABCD/14 aan de hand van de twee aanstippingslijsten.Hij vermeldt de datum van de verkiezingen, de naam van de gemeente, het nummer van het bureau. Hij wordt door al de leden van het bureau ondertekend. Men voegt er de naar U gestuurde stukken ter rechtvaardiging aan toe; alsmede de bescheiden betreffende degenen die, alhoewel op de lijst van de kiezers ingeschreven niet aan de stemming mogen deelnemen. U vermeldt alle gemaakte opmerkingen.

Eveneens worden de volmachtformulieren toegevoegd.

Als afwezig bij de verkiezing wordt eveneens beschouwd, de kiezer die weigert de stembiljetten in ontvangst te nemen.

Bij deze staat wordt ook de lijst van de afwezige kandidaat-bijzitters of plaatsvervangende bijzitters van het stembureau gevoegd (bijlage bij formulier ABCD/14).

Bij deze staat voegt U vervolgens toe een lijst van de toegelaten kiezers die, alhoewel niet ingeschreven op de lijsten van het stembureau, toch tot de stemming werden toegelaten (formulier ABCD/15). De staat, de lijsten en de bijlagen worden binnen drie dagen toegezonden aan de vrederechter van het kanton door de voorzitter van het stembureau.

Daarna zal het bureau het aantal kiezers volgens de aanstippingslijsten in het proces-verbaal inschrijven.

U dient er speciaal op te letten dat de staat van de afwezigen met zorg opgemaakt wordt om vervolging tegen afwezige kiezers mogelijk te maken.

De afzonderlijke omslag binnen drie dagen te zenden aan de vrederechter van het kanton bevat dus : - de lijst van de afwezige kiezers; - de verantwoordingstukken m.b.t. de afwezige kiezers; - de volmachtformulieren en attesten; - de lijst van de toegelaten kiezers, niet op de kiezerslijst opgenomen; - de lijst van de niet opgekomen kandidaat-bijzitters. 2° De aanstippingslijsten, ondertekend door de leden van het bureau die ze hebben bijgehouden en door de voorzitter, worden onder verzegelde omslagen gestoken. Vooraf heeft het bureau vastgesteld : - het aantal uitgebrachte stemmen met : * het totaal aantal blauwe (Europa) stembiljetten door Belgische kiezers en door kiezers uit de Europese Unie. * het totaal aantal witte (Kamer) en roze (Senaat) stembiljetten door Belgische kiezers en voor Belgische kiezers die verblijven in het buitenland. * het totaal aantal beige (Vlaamse Raad) stembiljetten door Belgische kiezers. - het aantal teruggenomen stembiljetten (K.W.B. art 143, 3de lid en 145) * voor de Kamer (wit) * voor de Senaat (roze) * voor het Europese Parlement (blauw) * voor de Vlaamse Raad (beige) - het aantal niet-gebruikte stembiljetten * voor de Kamer (wit) * voor de Senaat (roze) * voor het Europese Parlement (blauw) * voor de Vlaamse Raad (beige).

Eveneens onder afzonderlijke verzegelde omslagen worden gestoken, de van de kiezers teruggenomen stembiljetten en de niet gebruikte stembiljetten nadat het aantal van deze soorten van stembiljetten in het proces-verbaal is opgetekend.

Als opschrift wordt op de verschillende omslagen de inhoud, de naam van de gemeente, alsmede van het kieskanton, de datum van de verkiezing en het nummer van het bureau vermeld.

De omslagen betreffende de verkiezing van het Europese Parlement zijn blauw, betreffende de verkiezing van de Kamer zijn wit, betreffende de verkiezing van de Senaat zijn roze en voor de verkiezing van de Vlaamse Raad zijn zij beige.

De getuigen zijn ertoe gemachtigd hun stempel op de omslagen te plaatsen (art. 131 KWB). 3° De eindverrichtingen verlopen als volgt : de voorzitter laat de stembiljetten in de verzegelde stembussen en laat de verschillende omslagen inpakken (cfr.4° hieronder).

Daarna wordt voorlezing gedaan van het proces-verbaal, eventueel met vermelding van de opmerkingen die de getuigen hebben doen opnemen. Het proces-verbaal dat, staande de vergadering, door de leden van het bureau en door de getuigen, op hun verzoek, ondertekend wordt, wordt in een verzegelde omslag gestoken. 4° De stukken, bestemd voor de kantonhoofdbureaus A, B en C worden verpakt in pakken die het onderstaande bevatten. Bezorg Pak A en Pak B onmiddellijk na het afsluiten van de stemming, tegen ontvangstbewijs (formulier AB/6), aan de voorzitter van het kantonhoofdbureau A. Inhoud Pak A (Kamer) : WIT 1) het proces-verbaal van het stembureau met de geparafeerde modelstembiljetten voor de Kamer en voor de Senaat;2) de aanstippingslijst;3) de witte stembiljetten voor de Kamer in de verzegelde stembus met sleutel;4) de teruggenomen stembiljetten voor de Kamer;5) de niet-gebruikte stembiljetten voor de Kamer. Inhoud Pak B (Senaat) : ROZE 1) de roze stembiljetten voor de Senaat in de verzegelde stembus met sleutel;2) de teruggenomen stembiljetten voor de Senaat;3) de niet-gebruikte stembiljetten voor de Senaat. Bezorg Pak C onmiddellijk na het afsluiten van uw stembureau, tegen ontvangstbewijs (formulier D/10), aan de voorzitter van het kantonhoofdbureau B. Inhoud Pak C (Vlaamse Raad) : BEIGE 1) het proces-verbaal van het stembureau met het geparafeerde modelstembiljet voor de Vlaamse Raad;2) de stembiljetten voor de Vlaamse Raad in de verzegelde stembus met sleutel;3) de teruggenomen stembiljetten voor de Vlaamse Raad;4) de niet-gebruikte stembiljetten voor de Vlaamse Raad. Bezorg Pak D onmiddellijk na het afsluiten van uw stembureau tegen ontvangstbewijs (formulier C/24) aan de gemachtigde van het gemeentebestuur.

Opmerking : Aangezien het tellen van de stemmen voor het Europese Parlement maar begint om 18 uur, overhandigt U Pak D, na het afsluiten van de stemming, aan de gemachtigde van het gemeentebestuur. De gemachtigde geeft U in ruil het ontvangstbewijs (deel I van het formulier C/24) en bezorgt het pak later aan de voorzitter van het kantonhoofdbureau C. Inhoud Pak D (Europees Parlement) : BLAUW 1) het proces-verbaal van het stembureau met het geparafeerde modelstembiljet voor het Europese Parlement;2) de aanstippinglijst;3) de stembiljetten voor het Europese Parlement in de verzegelde stembus met sleutel;4) de teruggenomen stembiljetten voor het Europese Parlement;5) de niet-gebruikte stembiljetten voor het Europese Parlement. Stuk onmiddellijk te bezorgen aan de voorzitter van het kantonhoofdburau A. Omslag met de lijst voor de betaling van het presentiegeld aan de leden van het stembureau. 5° De voorzitter ontslaat de bijzitters en de secretaris en draagt onverwijld de pakken en de stembussen naar het door de voorzitters van de kantonhoofdbureaus aangewezen lokaal waarvan de ligging hem is medegedeeld.De getuigen die het wensen mogen hem vergezellen.

II. PRESENTIEGELD EN REISVERGOEDING VOOR DE LEDEN VAN DE BUREAUS 18. Presentiegeld voor de leden van de bureaus De voorzitters, bijzitters en de secretaris van het stembureau ontvangen ieder een bij koninklijk besluit bepaald bedrag aan presentiegeld.De persoon die, ofschoon toegelaten tot de voorziene eedaflegging, niet gezeteld heeft, kan geen aanspraak maken op een vergoeding.

Het presentiegeld wordt op uw rekening overgeschreven door De Post binnen de week na de stemming.

Het presentiegeld bedraagt 500 F voor de voorzitter, de secretaris en de bijzitters van het stembureau.

Om de uitbetaling van het presentiegeld op de rekeningen van de leden van het kiesbureau te kunnen uitvoeren, moet U de bijlage bij het proces-verbaal (formulier ABCD/13ter) tezamen met het bureau volledig invullen en ondertekenen. Deze bijlage wordt in dubbel opgesteld.

U bezorgt op de dag van de stemming onder een afzonderlijke verzegelde omslag de ingevulde en ondertekende lijst voor de betaling van het presentiegeld aan de voorzitter van het kantonhoofdbureau A. Het dubbel van deze lijst bewaart U. Het bedrag van het presentiegeld moet, bij helften verdeeld worden, hoe lang of gewichtig het verrichte werk ook zij, wanneer de voorzitter, de bijzitter en de secretaris zijn moeten vervangen worden tijdens de verrichtingen. Vermeld dit gebeurlijk op de bijlage bij het proces-verbaal.

De voorzitters, de bijzitters en de secretarissen van de kantonhoofdbureaus ontvangen eveneens een bij koninklijk besluit bepaald bedrag aan presentiegeld.

Het presentiegeld bedraagt 2.500 F voor de voorzitter en 1.000 F voor de secretaris en bijzitters van het kantonhoofdbureau, dat ook instaat voor de stemopneming.

Vul de lijst voor de betaling van het presentiegeld volledig en in tweevoud in (bijlage bij het proces-verbaal).

Stop deze ingevulde en ondertekende lijst in een afzonderlijke verzegelde omslag en bewaar persoonlijk het dubbel.

Laat deze omslag tijdens de stemopneming door een bijzitter bezorgen aan de voorzitter van het kantonhoofdbureau A. Opmerking : - De lijst voor de betaling van het presentiegeld moet volledig en duidelijk ingevuld zijn om elke vertraging in de overschrijvingen te vermijden. 19. Reisvergoeding voor de leden van de bureaus De leden van de kiesbureaus hebben recht op een reisvergoeding wanneer zij zitting hebben in een gemeente waar zij noch in het bevolkingsregister, noch in de lijst van de kiezers zijn ingeschreven. De voorzitter of de bijzitter heeft daarenboven recht op een vergoeding voor de reizen, welke door wettelijke bepalingen zijn opgelegd en hij met eigen middelen verricht voor de voorgeschreven overbrenging van stukken.

Bovenbedoelde vergoeding is vastgesteld bij een bij koninklijk besluit bepaald bedrag, per afgelegde kilometer.

Voor deze verkiezingen is het bedrag van de reisvergoeding vastgelegd op 6 F per afgelegde kilometer.

De schuldvorderingsverklaring gesteld op een voorgeschreven formulier ABCD/16 moet binnen drie maanden na de verkiezing toegezonden worden aan het Ministerie van Binnenlandse Zaken, Dienst Verkiezingen, Reiskosten, Pachecolaan, 19, bus 20, 1010 Brussel.

Tevens sluit het departement een verzekeringspolis af om ongevallen, onder bepaalde voorwaarden, te dekken die leden van de kiesbureaus zijn overkomen tijdens de uitoefening van hun opdracht of op de heen- of terugweg van hun hoofdverblijfplaats naar de vergaderplaats van hun bureau.

III. ONDERRICHTINGEN VOOR DE VOORZITTERS EN DE LEDEN VAN DE STEMOPNEMING IN DE KANTONHOOFBUREAUS 20. Vorming van het stemopnemingsbureau in het kantonhoofdbureau Het kantonhoofdbureau moet ten laatste de vijfde dag vóór de stemming samengesteld zijn, daar het dan zijn eerste vergadering moet houden (art.131 en 115, derde lid KWB).

Bij de huidige gelijktijdige verkiezingen is er een kantonhoofdbureau A voor de verkiezing van de Kamer en Senaat, een kantonhoofdbureau B voor de verkiezing van de Vlaamse Raad en een kantonhoofdbureau C voor de verkiezing van het Europese Parlement.

Voor de algemene onderrichtingen aan de voorzitter van het kantonhoofdbureau wordt verwezen naar de onderrichtingen van 5 maart 1999 voor de voorzitters van het kieshoofdbureaus (Belgisch Staatsblad van 20 maart 1999 in het bijzonder de punten 32 tot 37, 50 tot 53, 61 tot 63 en 307 tot 350) omdat in de kieskantons die gebruik maken van een systeem van optische lezing de stemopneming geschiedt in het kantonhoofdbureau, wordt het aantal bijzitters uitgebreid.

De voorzitter van het kantonhoofdbureau wijst, naast zijn secretaris, twaalf bijzitters en twaalf plaatsvervangende bijzitters aan in het geval van de verkiezing van het Europese Parlement en van de verkiezing van de Vlaamse Raad; bij de verkiezing van de federale Wetgevende Kamers (Kamer en Senaat) dient de voorzitter vierentwintig bijzitters en vierentwintig plaatsvervangende bijzitters aan te wijzen.

De aanwijzing van de bijzitters gebeurt bij middel van het formulier AB/2 (Kamer en Senaat), formulier C/9 (Europees Parlement) en formulier D/6 (Vlaamse Raad). Voor de voorzitters van de kantonhoofdbureaus is er voor de stemopneming door middel van optische lezing een handleiding met de nodige technische instructies. De gemeente doet in samenspraak met de verantwoordelijken voor het departement vooropleidingen voor de leden van de kantonhoofdbureaus.

De aanwijzing van de secretaris gebeurt overeenkomstig artikel 100 van het Kieswetboek (zie ook art. 15 WVEP voor het Europees Parlement).

Het systeem voor optische lezing voor de geautomatiseerde stemopneming wordt geplaatst in het kantonhoofdbureau. Het zal de volgende functies verzekeren : 1° het inlezen en registreren van de stembiljetten met de uitgebrachte stemmen;2° het opmaken van een tabel met de uitgebrachte stemmen;3° het aanmaken op magnetische drager van een tabel met de uitgebrachte stemmen;4° de totalisatie van de stemmen, uitgaande van de tabel of tabellen met de uitgebrachte stemmen;5° de publicatie van de uitslagen met betrekking tot het kanton. In de dagen voorafgaand aan de verkiezingen gebeurt de installatie, de controle en de afstelling van de leesmachine in de plaats waar het hoofdbureau zal zetelen. Naast de leesmachine is er een PC voor de verwerking van de stemresultaten.

Leidraad bij de stemopneming is het proces-verbaal (formulier AB/12ter voor Kamer en Senaat, formulier D/28ter voor de Vlaamse Raad en C/26ter voor het Europese Parlement). Deze formulieren bevatten alle richtlijnen voor de stemopneming en een tabel waarop de uitslag moet worden ingevuld. Vul de formulieren aan zodra een bepaald onderdeel van de stemopneming afgesloten is.

De voorzitter gaat voor de stemopneming na of het benodigde materiaal ter beschikking werd gesteld en vordert, zo dat niet het geval is, het benodigde van de aangestelde van het gemeentebestuur.

Als onontbeerlijk dient te worden geacht : a) kantoorbehoeften : schrijfgerief, zegellak, stempel, inpakpapier, enz.b) omslagen om de niet-betwiste en betwiste stembiljetten in te bergen.Deze omslagen moeten van dezelfde kleur zijn als de stembiljetten in kwestie. c) een omslag om er het proces-verbaal van het kantonhoofdbureau in te steken.d) modelstembiljetten die de onderscheidene wijzen aangeven om een geldige stem uit te brengen. De stemopneming voor de Kamer en de Senaat (kantonhoofdbureau A) begint om 16 uur, net zoals voor de Vlaamse Raad (kantonhoofdbureau B). De stemopneming voor het Europees Parlement (kantonhoofdbureau C) begint om 18 uur.

Voor de verkiezing van het Europese Parlement begint de stemopneming slechts om 18 uur, zodat de stemming in andere lidstaten van de Europese Unie niet kan beïnvloed worden. De uitslagen van deze verkiezingen mogen immers niet worden bekendgemaakt vóór 22 uur.

U neemt ontvangst van de stembiljetten en documenten : Kamer en Senaat : De witte en/of roze stembiljetten en de omslagen met de documenten worden U, tegen ontvangstbewijs (formulier AB/6 of AB/7), bezorgd door de voor- of bijzitters van verschillende stembureaus.

Europees Parlement : Haal de blauwe stembiljetten en de omslagen met de documenten vóór 18 uur, tegen ontvangstbewijs (deel 2 van formulier C/24) af bij de gemachtigde van het gemeentebestuur.

Vlaamse Raad : de beige stembiljetten en de omslagen met de bijhorende documenten worden U, tegen ontvangstbewijs (formulier D/10), bezorgd door de voor- of bijzitters van verschillende stembureaus.

Noteer eventuele opmerkingen over de verpakking van de omslagen en documenten op het ontvangstbewijs.

Opmerking : - Zorg ervoor dat uw bureau op tijd samengesteld is zodat de telverrichtingen stipt kunnen beginnen.

De leden moeten in het bezit zijn van de aanwijzingsbrief hun door de voorzitter van het kantonhoofdbureau toegezonden.

Indien een van de leden verhinderd of afwezig is op het ogenblik van de samenstelling van het bureau, vult het bureau zichzelf aan. Indien de leden van het bureau omtrent de desbetreffende keuze van mening verschillen, is de stem van het oudste lid doorslaggevend.

Vooraleer in functie te treden leggen de leden de in het Kieswetboek voorgeschreven eed af (art. 104 KWB).

Dit alles wordt in het proces-verbaal van de stemopnemingsverrichtingen vermeld.

Zodra het bureau is samengesteld, regelt het de toelating van de getuigen. Te dien aanzien zij eraan herinnerd dat iedere lijst een getuige en een plaatsvervangende getuige per kantonhoofdbureau heeft mogen aanwijzen. De getuigen moeten de brief overleggen die hen in die hoedanigheid aanwijst; die brief moet door een van de kandidaten ondertekend en door de voorzitter van het kantonhoofdbureau medeondertekend worden (formulier ABCD/11, AB/10 of D/9).

Vóór het begin van de opnemingsverrichtingen mag de titelvoerende getuige vervangen worden door zijn plaatsvervanger en omgekeerd, maar de titelvoerder en de plaatsvervanger kunnen elkaar niet meer aflossen tijdens de opneming zodra de verrichtingen begonnen zijn.

De getuigen op het stemopnemingsbureau leggen de voorgeschreven eed af (art. 104 KWB).

Zo van een bepaalde lijst geen enkele getuige tegenwoordig is, laat het bureau, al was het ook in de loop van de verrichtingen, de eerste getuige van deze lijst toe, die zich aanmeldt en zijn hoedanigheid bewijst.

De aanwezigheid van de getuigen is een waarborg voor de regelmatigheid van de verkiezing en dient zoveel mogelijk te worden vergemakkelijkt. 21. Aanvang van de stemopneming De voorzitter van het kantonhoofdbureau start in aanwezigheid van het volledige bureau het systeem met behulp van de rode opstartdiskette (rode diskette = origineel;witte diskette = kopie) en het paswoord.

De voorzitter ontvangt de twee diskettes en het paswoord in de dagen voorafgaand aan de verkiezing onder afzonderlijk verzegelde omslagen van het Ministerie van Binnenlandse Zaken.

Het bureau begint met de verrichtingen nadat het vastgesteld heeft dat de stembussen behoorlijk gesloten en de zegels ongeschonden zijn.

De voorzitter van het bureau verifieert, alvorens het ontvangstbewijs af te geven, of de stembussen behoorlijk gesloten en de zegels ongeschonden zijn. Hij vermeldt het uur van ontvangst en het aantal uitgebrachte stemmen zoals opgegeven in het proces-verbaal van het stembureau. In voorkomend geval maakt hij zijn opmerkingen op bedoeld ontvangstbewijs. Bovendien moet hij van die eventuele opmerkingen melding maken in het proces-verbaal van de stemopneming.

Alleen de stembussen, waarin de gebruikte stembiljetten steken, zullen worden geopend. De aangewezen leden van het bureau, zullen die biljetten tellen zonder ze te ontvouwen.

De andere omslagen met de teruggenomen en ongebruikte stembiljetten blijven gesloten.

Hun aantal wordt per stembureau opgenomen in het proces-verbaal.

Tijdens de verrichtingen geven de voorzitters van de kantonhoofdbureaus A, B en C, in voorkomend geval en wel in tegenwoordigheid van de getuigen, elkaar de stembiljetten over die niet voor hen bestemd zijn en die bij vergissing in hun stembus werden gestoken. Het getal van die stembiljetten en hun herkomst worden in de onderscheiden processen-verbaal aangetekend.

Voor de stemopnemingsverrichtingen, houdt het bureau zich aan het formulier van proces-verbaal (formulier AB/12ter, C/26ter of D/28ter) en inzonderheid aan de daarin vervatte tabel. Voor het overige wordt verwezen naar de onderstaande onderrichtingen. 22. Telling en groepvorming van de stembiljetten Na de vermelding van het aantal uitgebrachte stemmen, zoals opgegeven in de processen-verbaal van de stembureaus, wordt aangeduid met een Romeins cijfer welke stembureaus worden genomen om de stembiljetten per stapel te vormen en te mengen (bvb stembureaus 1 en 5 vormen groep I, stembureaus 2, 7 en 10 vormen groep II, enz...) Het bureau moet tenminste de stembiljetten van twee stembureaus in stapels leggen en mengen.

Na ontvangst van de stembiljetten tellen dus de voorzitter en de leden van het bureau, die zijn aangewezen, deze stembiljetten per stembus volgens de stembureaus die een groep vormen. De stembiljetten worden geteld zonder ze te ontvouwen. Aldus wordt de telling op onderstaande wijze weergegeven in het proces-verbaal. - GROEP I : ............. biljetten van het stembureau nr. ... ............. biljetten van het stembureau nr. ... ............. biljetten van het stembureau nr. ... ............. TOTAAL - GROEP II : ............. biljetten van het stembureau nr. ... ............. biljetten van het stembureau nr. ... ............. biljetten van het stembureau nr. ... ............. TOTAAL enz. ...

De omslagen met de stembiljetten, die krachtens artikel 143, lid 3, en 145 van het Kieswetboek, teruggenomen werden, die met de ongebruikte stembiljetten, die met de aanstippingslijst en die met het proces-verbaal van de stembureaus worden niet geopend.

Opmerking : - De stembiljetten voor de Kamer en de Senaat worden afzonderlijk geteld in het kantonhoofdbureau A. 23. Sortering, menging en lezing van de stembiljetten De aangewezen leden van het bureau gaan hierna over tot het openvouwen en omdraaien van de stembiljetten van groep I en leggen de stembiljetten afzonderlijk die kennelijk ongeldig zijn omdat ze behoren tot één van de volgende categorieën : 1° de stembiljetten die niet beantwoorden aan het model vastgesteld door de voorzitter van het hoofdbureau die verantwoordelijk is voor het drukken van de stembiljetten;2° de stembiljetten waarvan de vorm en de afmetingen veranderd zijn;3° de stembiljetten die binnenin een papier of enig voorwerp bevatten;4° de stembiljetten die de kiezer herkenbaar maken door een teken, een doorhaling of een bij wet niet geoorloofd merk. Deze ongeldige stembiljetten worden in de rode doos geplaatst met vermelding van de groep. Deze biljetten worden geteld en het aantal wordt vermeld op de rode doos en in bijlage van dit proces-verbaal.

De twijfelachtige stembiljetten, te weten die waartegen bezwaren zijn gemaakt omdat het kennelijk ongeldig karakter wordt betwist, worden eveneens in een aparte categorie geschikt. Deze biljetten worden geteld en in een oranje doos geplaatst met vermelding van de groep.

Hun aantal wordt vermeld op de oranje doos en in bijlage van het proces-verbaal. Hierna wordt een oranje tussenblad op deze twijfelachtige stembiljetten gelegd. Hierop komen de stembiljetten die verworpen worden door het leessysteem. Ook het aantal van deze twijfelachtige (verworpen) stembiljetten wordt vermeld op de oranje doos en in bijlage van dit proces-verbaal.

Vervolgens worden de andere stembiljetten, dan deze die kennelijk ongeldig of twijfelachtig zijn, van groep I die ook in een aparte stapel zijn gelegd onderling vermengd en geplaatst in de groene doos van stapel I. Achtereenvolgens worden de stembiljetten van stapel I ingebracht in het systeem voor optische lezing voor het inlezen en de registratie van de uitgebrachte stemmen.

Per gevormde groep is er een groene doos, een oranje doos en een rode doos, met aanwijzing van groep I, groep II, enz., de verkiezing waarvoor en de aantallen.

De stembiljetten, die door het systeem worden verworpen, worden gevoegd na telling en vermelding bij de twijfelachtige stembiljetten in de oranje doos van de overeenstemmende groep bovenop het oranje tussenblad. De twijfelachtige stembiljetten worden onderzocht door de leden van het bureau en de getuigen zodra alle operaties betreffende het inlezen en de registratie zijn beëindigd. Het bureau beslist of deze stembiljetten als ongeldig of geldig worden beschouwd. Wanneer de stembiljetten als ongeldig worden beschouwd, worden ze na telling en vermelding in bijlage geplaatst in de rode doos; wanneer het bureau de stembiljetten als geldig beschouwt (vermelding van het aantal in bijlage), beslist het telkens voor welke lijst en voor welke kandidaat of kandidaten de stem is uitgebracht In dit laatste geval, wordt de tabel met de resultaten van de uitgebrachte stemmen aangevuld met de genomen beslissing van het bureau (zie bij totalisatie). Deze geldig beschouwde stembiljetten worden derhalve apart geschikt voor de aanvulling van deze tabel.

De getuigen maken hun eventuele opmerkingen of bezwaren in het proces-verbaal.

Zodra het inlezen en de registratie van de uitgebrachte stemmen is beëindigd voor de stembiljetten van groep I, sluit de voorzitter de niet-betwiste stembiljetten in een omslag die hij verzegelt en waarop de inhoud ervan wordt vermeld.

Vervolgens registreert hij de aangemaakte geheugendragers met de uitgebrachte stemmen op het totalisatiesysteem.

Bovenstaande procedure wordt herhaald voor de stembiljetten van groep II, groep III, enz....

De bezwaren, het advies van de getuigen en de beslissing van het bureau worden in het proces-verbaal opgenomen. 24. Soort stembiljetten Voor de raadpleging van de tabel, zie beeld 25.Ongeldige stembiljetten Ongeldig zijn (art. 157 KWB) : 1. Alle andere stembiljetten dan die welke volgens de wet mogen worden gebruikt;2. De stembiljetten waarop meer dan één lijststem voorkomt of waarom naamstemmen, hetzij voor titularissen, hetzij voor opvolgers op verschillende lijsten zijn uitgebracht;3. De stembiljetten waarop een kiezer een stem heeft uitgebracht bovenaan op een lijst en tegelijk naast de naam van één of meerdere kandidaat-titularissen of -opvolgers van een andere lijst;4. De stembiljetten waarop een kiezer een stem heeft uitgebracht voor een of meerdere kandidaat-titularissen van een lijst en tegelijk voor een of meerdere kandidaten-opvolgers van een andere lijst.5. De stembiljetten waarop geen stem tot uitdrukking is gebracht;de stembiljetten waarvan de vorm en de afmetingen veranderd zijn; die binnenin een papier of enig voorwerp bevatten of die de kiezer herkenbaar maken door een teken, een doorhaling of een bij de wet niet geoorloofd merk. 26. Niet ongeldige stembiljetten Niet ongeldig zijn (art.157 KWB) : 1° De stembiljetten waarop de kiezer een stem heeft uitgebracht bovenaan op een lijst en tegelijk voor één of meerdere kandidaat-titularissen of één of meerdere kandidaat-titularissen en -opvolgers van dezelfde lijst.2° De stembiljetten waarop de kiezer een stem heeft uitgebracht bovenaan op een lijst en tegelijk voor één of meerdere kandidaat-opvolgers van dezelfde lijst. In de vorige twee bedoelde gevallen, wordt de lijststem als niet-bestaand beschouwd.

Opmerkingen : - Niet ongeldig zijn uiteraard de stembiljetten waarop de voorzitter de vermelding « geldig » heeft aangebracht. - Een stembiljet waarop het stemteken onvolkomen is uitgebracht, mag niet als ongeldig aangezien worden, tenzij de kiezer zich ontegensprekelijk heeft willen bekend maken. - Wat de al dan niet opzettelijk aangebrachte kentekens betreft (vlekken, scheuren, nagelkrabben, onregelmatige plooien, potloodtrekken buiten de stemvakjes, enz.), die niet voor de uitdrukking van de stem dienen, zij hebben het ongeldigmaken van het stembiljet tot gevolg, zodra zij van die aard zijn dat zij de stemmende bekend maken, of er bedrieglijk inzicht bestaat of niet. - De lichte gebreken, die klaarblijkelijk voortkomen van het drukken van het stembiljet of het snijden van het papier, mogen geen aanleiding zijn tot nietigverklaring. Immers kunnen door de grondstoffen van het stempapier die niet al de gewenste hoedanigheid hebben, sommige stembiljetten gebreken vertonen in de vorm van in het papier geperste schilfertjes. Aangezien dit gebrek niet met het potloodmerk kan verward worden, moeten bewuste stembiljetten niet nietig worden verklaard. 27. Twijfelachtige stembiljetten De twijfelachtige biljetten (betwiste en verworpen in de oranje dozen) worden, volgens de beslissing van het bureau, voorgoed ingedeeld in de reeks waartoe zij behoren.Alzo verdwijnt dit pakje stembiljetten.

De twijfelachtige stembiljetten worden geparafeerd door twee leden van het bureau en door één van de getuigen. De twijfelachtige stembiljetten dragen daarenboven de vermelding « ongeldig » of « geldig » volgens de genomen beslissing. Alle ingedeelde stembiljetten, moeten in afzonderlijke te sluiten omslagen worden gestoken. 28. Totalisatie van de stemmen Wanneer de uitslagen van alle stembureaus voor de verkiezing geregistreerd zijn, gaat het bureau over tot de invoering van de oorspronkelijk twijfelachtige, maar als geldig beschouwde stembiljetten, per lijst en voor de kandidaat of kandidaten waarvoor de stem is uitgebracht.Vervolgens gebeurt de totalisatie van de uitgebrachte stemmen en worden de resultaatdiskettes (blauw) aangemaakt.

Hierna drukt de voorzitter het proces-verbaal af, alsook de stemopnemingstabel.

Het bureau doet langs de snelste weg aan de Minister van Binnenlandse Zaken mededeling van het totaal van de neergelegde stembiljetten, het totaal van de blanco en ongeldige stembiljetten, het totaal van de geldige stembiljetten en het stemcijfer van elke lijst.

Opmerking : In het kantonhoofdbureau A voor de verkiezing van de federale Wetgevende Kamers zijn er twee stemopnemingstabellen : een stemopnemingstabel A voor de Kamer en een stemopnemingstabel B voor de Senaat. 29. Verrichtingen bij de sluiting a.Kantonhoofdbureau A De voorzitter van het kantonhoofdbureau A plaatst het proces-verbaal, na ondertekening door alle bureauleden en getuigen, samen met de dubbels van de stemopnemingstabellen en de samenvattende tabel voor de Kamer (bijlage A) onder omslag waarop de inhoud wordt vermeld, sluit die met zijn/haar zegel en doet hem langs de snelste weg geworden aan de voorzitter van het kieskringhoofdbureau A, die er ontvangst van afgeeft. Hetzelfde geschiedt met een exemplaar van dit proces-verbaal met de dubbels van de stemopnemingstabellen voor de Senaat en met de samenvattende tabel voor de Senaat (bijlage B) aan de voorzitter van het provinciehoofdbureau A, die er ontvangst van afgeeft.

De twijfelachtige stembiljetten, zowel die geldig worden beschouwd als die ongeldig worden beschouwd, worden eveneens in aparte verzegelde omslagen gesloten waarop de inhoud ervan wordt vermeld.

Deze omslagen alsook de omslagen met de processen-verbaal van de stembureaus worden in één verzegeld pak samengebracht, dat de voorzitter van het bureau binnen 24 uur naargelang van het geval toestuurt aan de voorzitter van het hoofdbureau A van de kieskring voor de verkiezing van de Kamer van volksvertegenwoordigers of aan de voorzitter van het provinciehoofdbureau A voor de verkiezing van de Senaat.

De verzegelde omslagen met de niet-betwiste stembiljetten, alsook de omslagen met de aanstippingslijsten en de teruggenomen stembiljetten uit de stembureaus bezorgt de voorzitter van het bureau aan de griffie van de rechtbank van eerste aanleg in een verzegeld pak.

De omslagen met de niet-gebruikte stembiljetten uit de stembureaus worden verstuurd naar de gouverneur van de provincie in een verzegeld pak.

DE VOORZITTER VAN HET KANTONHOOFDBUREAU A MAG NIET VERGETEN DE OVERGEMAAKTE LIJSTEN VOOR DE BETALING VAN HET PRESENTIEGELD VAN ALLE KIESBUREAUS IN ZIJN KIESKANTON DE MAANDAG NA DE STEMMING TE OVERHANDIGEN AAN DE POSTONTVANGER VAN DE KANTONHOOFDPLAATS. MAAK VOOR DE STEMMING DE NODIGE AFSPRAKEN MET DE POSTONTVANGER OM ELKE VERTRAGING IN DE UITBETALING VAN DE PRESENTIEGELDEN TE VERMIJDEN. VERGEET OOK NIET DE LIJST VAN HET EIGEN BUREAU. b. Kantonhoofdbureau B De voorzitter van het kantonhoofdbureau B plaatst het proces-verbaal, na ondertekening door alle bureauleden en de getuigen, samen met de dubbels van de stemopnemingstabellen en de samenvattende tabel voor de Vlaamse Raad onder omslag waarop de inhoud wordt vermeld, sluit die met zijn/haar zegel en doet hem langs de snelste weg geworden aan de voorzitter van het kieskringhoofdbureau B, die er ontvangst van afgeeft. De twijfelachtige stembiljetten, zowel die geldig worden beschouwd als die ongeldig worden beschouwd, worden eveneens in aparte verzegelde omslagen gesloten waarop de inhoud ervan wordt vermeld.

Deze omslagen alsook de omslagen met de processen-verbaal van de stembureaus worden in één verzegeld pak samengebracht, dat de voorzitter van het bureau binnen 24 uur toestuurt aan de voorzitter van het hoofdbureau B van de kieskring voor de verkiezing van de Vlaamse Raad.

De verzegelde omslagen met de niet betwiste stembiljetten, alsook de omslagen met de aanstippingslijsten en de teruggenomen stembiljetten uit de stembureaus bezorgt de voorzitter van het bureau aan de griffie van de rechtbank van eerste aanleg in een verzegeld pak.

De omslagen met de niet-gebruikte stembiljetten uit de stembureaus worden verstuurd naar de gouverneur van de provincie in een verzegeld pak.

DE VOORZITTER VAN HET KANTONHOOFDBUREAU B MAG NIET VERGETEN DE LIJST VOOR DE BETALING VAN HET PRESENTIEGELD VAN ZIJN KIESBUREAU TE OVERHANDIGEN AAN DE VOORZITTER VAN HET KANTONHOOFDBUREAU A. c. Kantonhoofdbureau C De voorzitter van het kantonhoofdbureau C plaatst het proces-verbaal, na ondertekening door alle bureauleden en de getuigen, samen met de dubbels van de stemopnemingstabellen en de samenvattende tabel voor het Europese Parlement onder omslag waarop de inhoud wordt vermeld, sluit die met zijn/haar zegel en doet hem langs de snelste weg geworden aan de voorzitter van het provinciehoofdbureau C, die er ontvangst van afgeeft. De twijfelachtige stembiljetten, zowel die geldig worden beschouwd als die ongeldig worden beschouwd, worden eveneens in aparte verzegelde omslagen gesloten waarop de inhoud ervan wordt vermeld.

Deze omslagen alsook de omslagen met de processen-verbaal van de stembureaus worden in één verzegeld pak samengebracht, dat de voorzitter van het bureau binnen 24 uur toestuurt aan de voorzitter van het provinciehoofdbureau C voor de verkiezing van het Europese Parlement.

De verzegelde omslagen met de niet-betwiste stembiljetten, alsook de omslagen met de aanstippingslijsten en de teruggenomen stembiljetten uit de stembureaus bezorgt de voorzitter van het bureau aan de griffie van de rechtbank van eerste aanleg in een verzegeld pak.

De omslagen met de niet-gebruikte stembiljetten uit de stembureaus worden verstuurd naar de gouverneur van de provincie in een verzegeld pak.

DE VOORZITTER VAN HET KANTONHOOFDBUREAU C MAG NIET VERGETEN DE LIJST VOOR DE BETALING VAN HET PRESENTIEGELD VAN ZIJN KIESBUREAU TE OVERHANDIGEN AAN DE VOORZITTER VAN HET KANTONHOOFDBUREAU A. Opmerkingen : - De pakken hebben de kleur van de stembiljetten die erin zitten. De getuigen mogen de verschillende omslagen en pakken verzegelen. - Het louter materieel gedeelte van de aan het opnemingsbureau toevertrouwde verrichtingen (inpakken van de stembiljetten, enz.) mag door bedienden uitgevoerd worden, die handelen onder de bevelen van het bureau en van de secretaris. De voorzitter zorgt er persoonlijk voor dat het werk zorgvuldig geschiedt. - De voorzitter van het kantonhoofdbureau bewaart de geheugendragers gebruikt voor de verkiezingen, met inbegrip van deze voor de totalisatie van de stemmen, tot de tweede dag na de geldigverklaring van de verkiezing. Hij geeft ze vervolgens tegen ontvangstbewijs af aan de Minister van Binnenlandse Zaken of zijn gemachtigde of verzendt ze hem ter post aangetekend in een verzegelde omslag. Hij waakt eveneens over de desinstallatie van de programma's gebruikt voor de stemopneming met optische lezing.

De gebruikte geheugendragers worden door toedoen van het Ministerie van Binnenlandse Zaken gewist, zodra de verkiezing definitief geldig of ongeldig is verklaard. De ambtenaar die daartoe door de Minister van Binnenlandse Zaken wordt gemachtigd stelt schriftelijk vast dat dit effectief gebeurd is.

IV. OPSOMMING EN VERKLARING VAN DE TOEPASSELIJKE FORMULIEREN 30. Formulieren te gebruiken inzake het gemeenschappelijk stembureau voor de verkiezingen van het Europese Parlement, de Kamer, de Senaat en de Vlaamse Raad - Formulier ABCD/5 : Aanwijzing van de voorzitter van een stembureau door de voorzitter van het kantonhoofdbureau C. - Formulier ABCD/6 : Aanwijzing van de bijzitters van een stembureau door de voorzitter van dit stembureau. De voorzitter ontvangt hiervoor een lijst van kandidaat-bijzitters, ontwerpbrieven en omslagen van de voorzitter van het kantonhoofdbureau C. - Formulier ABCD/7 : Brief van de voorzitter van een stembureau aan de voorzitter van het kantonhoofdbureau C inzake de samenstelling van zijn stembureau.

Mededeling van de naam en voornamen van de secretaris en bijzitters. - Formulier AB/5 : Kennisgeving door de voorzitter van het kantonhoofdbureau A aan de voorzitter van het stembureau naar welk lokaal de witte en roze stembiljetten dienen gebracht te worden. - Formulier D/8 : Kennisgeving door de voorzitter van het kantonhoofdbureau B aan de voorzitter van een stembureau naar welk lokaal de beige stembiljetten dienen gebracht te worden. - Formulier C/21 : Kennisgeving door de voorzitter van het kantonhoofdbureau C aan de voorzitter van een stembureau naar welk lokaal de blauwe stembiljetten dienen gebracht te worden. - Formulier ABCD/13ter (met bijlage) : Proces-verbaal van de verkiezing in een stembureau. Dit formulier bevat alle richtlijnen die moeten gevolgd worden bij het begin, tijdens en het einde van de stemming. - Formulier ABCD 14 (met bijlage) : Lijst van de niet opgekomen kiezers, al of niet met een verantwoording. - Formulier ABCD/15 : Lijst van de toegelaten kiezers, die niet op de kiezerslijst zijn opgenomen. - Formulier C/24 (deel 1) : Ontvangstbewijs aan voorzitter van een stembureau voor afgifte van de blauwe stembiljetten en stukken door de gemachtigde ambtenaar van de gemeente van de kantonhoofdplaats. - Formulier AB/6 : Ontvangstbewijs aan voorzitter van een stembureau voor afgifte van de witte en roze stembiljetten en stukken door de voorzitter van het kantonhoofdbureau A. - Formulier D/10 : Ontvangstbewijs aan de voorzitter van een stembureau voor afgifte van de beige stembiljetten en stukken door de voorzitter van het kantonhoofdbureau B. 31. Formulieren te gebruiken inzake het kantonhoofdbureau A voor de Kamer en de Senaat - Formulier AB/2 : Aanwijzing van de bijzitters van het kantonhoofdbureau A door de voorzitter. - Formulier AB/6 : Ontvangstbewijs van de voorzitter van het kantonhoofdbureau A voor de afgifte van de witte en roze stembiljetten en stukken door de voorzitter van een stembureau. - Formulier AB/12ter : Proces-verbaal van de stemopnemingsverrichtingen met de verzamelstaat van de stemopneming. Dit formulier bevat de richtlijnen voor de stemopneming in het kantonhoofdbureau A. 32. Formulieren te gebruiken inzake het kantonhoofdbureau B voor de Vlaamse Raad - Formulier D/3 : Aanwijzing van de bijzitters van het kantonhoofdbureau B door de voorzitter. - Formulier D/10 : Ontvangstbewijs van de voorzitter van het kantonhoofdbureau B voor de afgifte van de beige stembiljetten en stukken door de voorzitter van een stembureau. - Formulier D/28ter : Proces-verbaal van de stemopnemingsverrichtingen met tabel voor de uitkomsten van de stemopneming in kantonhoofdbureau B. 33. Formulieren te gebruiken inzake het kantonhoofdbureau C voor het Europese Parlement - Formulier C/9 : Aanwijzing van de bijzitters van het kantonhoofdbureau C door de voorzitter. - Formulier C/24 (deel 2) : Ontvangstbewijs van de voorzitter van het kantonhoofdbureau C voor de afgifte van de blauwe stembiljetten en stukken door de gemachtigde ambtenaar van de gemeente van de kantonhoofdplaats. - Formulier C/26ter : Proces-verbaal van de stemopnemingsverrichtingen met de verzamelstaat van de stemopneming in het kantonhoofdbureau C. 34. Gemeenschappelijk formulier te gebruiken voor de kiesbureaus - Formulier ABCD/16 : Schuldvorderingsverklaring voor de terugbetaling van de reiskosten aan de leden van de kiesbureaus. Brussel, 5 mei 1999.

De Minister van Binnenlandse Zaken, L. Van Den Bossche.