Uittreksel uit arrest nr. 45/2018 van 29 maart 2018 Rolnummers 6764, 6765, 6766, 6767, 6769, 6770, 6771 en 6772 In zake : de prejudiciële vragen over artikel 110/3, § 1, tweede lid, van het decreet van de Franse Gemeenschap van 7 november 2013 tot bepaling van het hogeronderwijslandschap en de academische organisatie van de studies en artikel 11 van het decreet van de Franse Gemeenschap van 29 maart 2017 betreffende de studie geneeskunde en de studie tandheelkunde, gesteld door de Raad van State.

Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en A. Alen, en de rechters L. Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, F. Daoût en R. Leysen, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter J. Spreutels, wijst na beraad het volgende arrest : I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging a. Bij vijf arresten respectievelijk nr.239.510 van 24 oktober 2017 in zake Chaïma Aikar, nr. 239.552 van 25 oktober 2017 in zake Mathilde Bouchonville, nr. 239.553 van 25 oktober 2017 in zake Khadija Bouchal, nr. 239.555 van 25 oktober 2017 in zake Berna Korkmazer en nr. 239.554 van 25 oktober 2017 in zake Javeria Goher, tegen de « Université libre de Bruxelles », de Franse Gemeenschap en de Belgische Staat, waarvan de expedities ter griffie van het Hof zijn ingekomen op 8 november 2017, heeft de Raad van State de volgende prejudiciële vraag gesteld : « Schendt artikel 110/3, § 1, tweede lid, van het decreet van 7 november 2013Relevante gevonden documenten type decreet prom. 07/11/2013 pub. 18/12/2013 numac 2013029625 bron ministerie van de franse gemeenschap Decreet tot bepaling van het hogeronderwijslandschap en de academische organisatie van de studies sluiten tot bepaling van het hogeronderwijslandschap en de academische organisatie van de studies artikel 24, § 3 en § 4, van de Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen met artikel 2 van het Eerste Aanvullend Protocol bij het Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden en met artikel 13, lid 2, onder c), van het Internationaal Verdrag inzake economische, sociale en culturele rechten, in zoverre het het aantal attesten voor toelating tot het vervolg van het programma van de studiecyclus tandheelkunde, voor het academiejaar 2016-2017, beperkt door de voortzetting, voor dat academiejaar, van het totale aantal attesten vastgesteld voor het academiejaar 2015-2016, terwijl het koninklijk besluit van 19 augustus 2011 betreffende de planning van het aanbod van de tandheelkunde, voor het jaar 2021, het aantal kandidaat-tandartsen dat jaarlijks toegang heeft tot de opleiding leidend tot een titel die het voorwerp uitmaakt van een erkenning niet beperkt ? ». b. Bij drie arresten respectievelijk nr.239.551 van 25 oktober 2017 in zake Emilie Brihaye tegen de « Université de Mons-Hainaut », de Franse Gemeenschap en de Belgische Staat, nr. 239.550 van 25 oktober 2017 in zake Alessia Gardavascio tegen de « Université de Liège », de Franse Gemeenschap en de Belgische Staat en nr. 239.509 van 24 oktober 2017 in zake Clémence Lekeux tegen de « Université de Liège », de Franse Gemeenschap en de Belgische Staat, waarvan de expedities ter griffie van het Hof zijn ingekomen op 8 november 2017, heeft de Raad van State de volgende prejudiciële vragen gesteld : « 1) Schendt artikel 11 van het decreet van 29 maart 2017Relevante gevonden documenten type decreet prom. 29/03/2017 pub. 14/04/2017 numac 2017011629 bron ministerie van de franse gemeenschap Decreet betreffende de studie geneeskunde en de studie tandheelkunde sluiten betreffende de studie geneeskunde en de studie tandheelkunde artikel 24, § 3 en § 4, van de Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen met artikel 2 van het Eerste Aanvullend Protocol bij het Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden en met artikel 13, lid 2, onder c), van het Internationaal Verdrag inzake economische, sociale en culturele rechten, in zoverre het het aantal attesten voor toelating tot het vervolg van het programma van de studiecyclus geneeskunde, voor het academiejaar 2016-2017, beperkt, terwijl artikel 3 van het koninklijk besluit van 12 juni 2008 betreffende de planning van het medisch aanbod, voor het jaar 2022, het aantal geattesteerde kandidaten dat toegang heeft tot een opleiding leidend tot een van de bijzondere beroepstitels niet beperkt ? 2) Schendt artikel 110/3, § 1, tweede lid, van het decreet van 7 november 2013Relevante gevonden documenten type decreet prom. 07/11/2013 pub. 18/12/2013 numac 2013029625 bron ministerie van de franse gemeenschap Decreet tot bepaling van het hogeronderwijslandschap en de academische organisatie van de studies sluiten tot bepaling van het hogeronderwijslandschap en de academische organisatie van de studies artikel 24, § 3 en § 4, van de Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen met artikel 2 van het Eerste Aanvullend Protocol bij het Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden en met artikel 13, lid 2, onder c), van het Internationaal Verdrag inzake economische, sociale en culturele rechten, in zoverre het het aantal attesten voor toelating tot het vervolg van het programma van de studiecyclus geneeskunde, voor het academiejaar 2016-2017, beperkt door de voortzetting, voor dat academiejaar, van het totale aantal attesten vastgesteld voor het academiejaar 2015-2016, terwijl artikel 3 van het koninklijk besluit van 12 juni 2008 betreffende de planning van het medisch aanbod, voor het jaar 2022, het aantal geattesteerde kandidaten dat toegang heeft tot een opleiding leidend tot een van de bijzondere beroepstitels niet beperkt ? ». Die zaken, respectievelijk ingeschreven onder de nummers 6764, 6765, 6769, 6770, 6772, 6766, 6767 en 6771 van de rol van het Hof, werden samengevoegd. (...) III. In rechte (...) B.1. Vóór de wijziging ervan bij artikel 11 van het decreet van de Franse Gemeenschap van 29 maart 2017 betreffende de studie geneeskunde en de studie tandheelkunde bepaalde artikel 110/3 van het decreet van 7 november 2013Relevante gevonden documenten type decreet prom. 07/11/2013 pub. 18/12/2013 numac 2013029625 bron ministerie van de franse gemeenschap Decreet tot bepaling van het hogeronderwijslandschap en de academische organisatie van de studies sluiten tot bepaling van het hogeronderwijslandschap en de academische organisatie van de studies : « § 1. Elk jaar, vóór 30 juni, stelt de Regering het globale aantal toelatingsattesten bedoeld in artikel 110/2 vast, die gedurende het volgende academiejaar zullen worden uitgereikt, rekening houdend met, inzonderheid, het aantal gediplomeerden van de tweede cyclus die toegang zullen krijgen tot bijzondere beroepstitels krachtens de federale wetgeving over de planning van het medisch aanbod.

Zo niet, dan wordt het aantal toelatingsattesten verlengd voor het volgende academiejaar. § 2. Wanneer de Regering het globale aantal toelatingsattesten vaststelt, bepaalt ze, voor elke universiteit, het aantal toelatingsattesten die gedurende het volgende academiejaar zullen worden uitgereikt.

De verdeling over de universitaire instellingen geschiedt volgens het principe ' de sterkste blijft over ', door 20,88 procent van de attesten van toegang tot het vervolg van het programma in de medische wetenschappen toe te kennen aan de ' Université de Liège ', 27,06 procent aan de ' Université catholique de Louvain ', 18,94 procent aan de ' Université libre de Bruxelles ', 11,15 procent aan de ' Université de Mons ' en 21,97 procent aan de ' Université de Namur '.

De verdeling over de universitaire instellingen geschiedt volgens het principe ' de sterkste blijft over ', door 25,96 procent van de attesten van toegang tot het vervolg van het programma in de tandheelkundige wetenschappen toe te kennen aan de ' Université de Liège ', 38,69 procent aan de ' Université catholique de Louvain ', en 35,35 procent aan de ' Université libre de Bruxelles '.

Die verdelingen worden voor hoogstens 9 jaar vastgesteld. Vanaf het academiejaar 2024-2025, stelt de Regering voor de 9 volgende jaren de verdelingen over de instellingen vast ».

Bij artikel 11 van het voormelde decreet van de Franse Gemeenschap van 29 maart 2017 is dat artikel 110/3, § 2, aangevuld met twee leden, luidend als volgt : « In afwijking van het eerste lid, voor het academiejaar 2016-2017, wordt het aantal attesten voor toelating tot het vervolg van het programma van de cyclus in de geneeskunde verdeeld als volgt : 135 attesten voor de ' Université de Liège ', 176 attesten voor de ' Université catholique de Louvain ', 123 attesten voor de ' Université libre de Bruxelles ', 72 attesten voor de ' Université de Mons ' en 143 attesten voor de ' Université de Namur '.

In afwijking van het eerste lid, voor het academiejaar 2016-2017, wordt het aantal attesten voor toelating tot het vervolg van het programma van de cyclus in de tandheelkunde verdeeld als volgt : 23 attesten voor de ' Université de Liège ', 34 attesten voor de ' Université catholique de Louvain ', en 32 attesten voor de ' Université libre de Bruxelles ' ».

Artikel 110/3 van het decreet van 7 november 2013Relevante gevonden documenten type decreet prom. 07/11/2013 pub. 18/12/2013 numac 2013029625 bron ministerie van de franse gemeenschap Decreet tot bepaling van het hogeronderwijslandschap en de academische organisatie van de studies sluiten werd opgeheven bij artikel 17, 1°, van het decreet van 29 maart 2017Relevante gevonden documenten type decreet prom. 29/03/2017 pub. 14/04/2017 numac 2017011629 bron ministerie van de franse gemeenschap Decreet betreffende de studie geneeskunde en de studie tandheelkunde sluiten dat, overeenkomstig artikel 18 ervan, in werking treedt voor het academiejaar 2017-2018.

B.2. Uit de verwijzingsbeslissingen blijkt dat bij de Raad van State vorderingen tot schorsing aanhangig zijn gemaakt, volgens de procedure bij uiterst dringende noodzakelijkheid, van de uitvoering van individuele beslissingen van de examencommissie van de faculteit tandheelkunde of geneeskunde waarbij de verzoekers voor de Raad van State, die studenten zijn die ingeschreven zijn in het eerste jaar (Blok 1) van de eerste studiecyclus (Bac) voor het academiejaar 2016-2017 en die dat jaar geslaagd zijn, waarbij zij ten minste 45 studiepunten en ten hoogste 60 studiepunten behaalden, na afloop van het aan het eind van Blok 1 georganiseerde vergelijkend examen, niet batig gerangschikt waren.

B.3. Aan het Hof worden vragen gesteld over de bestaanbaarheid van artikel 110/3, § 1, tweede lid, van het decreet van 7 november 2013Relevante gevonden documenten type decreet prom. 07/11/2013 pub. 18/12/2013 numac 2013029625 bron ministerie van de franse gemeenschap Decreet tot bepaling van het hogeronderwijslandschap en de academische organisatie van de studies sluiten, enerzijds, en van artikel 11 van het decreet van 29 maart 2017Relevante gevonden documenten type decreet prom. 29/03/2017 pub. 14/04/2017 numac 2017011629 bron ministerie van de franse gemeenschap Decreet betreffende de studie geneeskunde en de studie tandheelkunde sluiten, anderzijds, met artikel 24, § 3 en § 4, van de Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen met artikel 2 van het Eerste Aanvullend Protocol bij het Europees Verdrag voor de rechten van de mens en met artikel 13, lid 2, onder c), van het Internationaal Verdrag inzake economische, sociale en culturele rechten, in zoverre die bepalingen het aantal attesten voor de toelating tot het vervolg van het programma van de studiecyclus tandheelkunde of geneeskunde, voor het academiejaar 2016-2017, beperken, terwijl, enerzijds, het koninklijk besluit van 19 augustus 2011 betreffende de planning van het aanbod van de tandheelkunde, voor het jaar 2021, het aantal kandidaat-tandartsen die jaarlijks toegang hebben tot de opleiding leidend tot een titel die het voorwerp uitmaakt van een erkenning, niet beperkt en terwijl, anderzijds, artikel 3 van het koninklijk besluit van 12 juni 2008 betreffende de planning van het medisch aanbod, voor het jaar 2022, het aantal geattesteerde kandidaten die toegang hebben tot een opleiding leidend tot een van de bijzondere beroepstitels, niet beperkt.

B.4. Na de saisine van het Hof in de thans voorliggende zaken is in het Belgisch Staatsblad van 18 januari 2018 het decreet van de Franse Gemeenschap van 20 december 2017 betreffende de bijzondere toestand van de studenten die zich voor de studie geneeskunde en de studie tandheelkunde tijdens het academiejaar 2016-2017 hebben ingeschreven, bekendgemaakt, dat bepaalt : «

Artikel 1.In het decreet van 29 maart 2017Relevante gevonden documenten type decreet prom. 29/03/2017 pub. 14/04/2017 numac 2017011629 bron ministerie van de franse gemeenschap Decreet betreffende de studie geneeskunde en de studie tandheelkunde sluiten betreffende de studie geneeskunde en de studie tandheelkunde, wordt een artikel 12/1 ingevoegd, luidend als volgt : '

Art. 12/1.§ 1. In afwijking van de artikelen 1 en 13, eerste lid, van dit decreet en van artikel 110/2 van het decreet van 7 november 2013Relevante gevonden documenten type decreet prom. 07/11/2013 pub. 18/12/2013 numac 2013029625 bron ministerie van de franse gemeenschap Decreet tot bepaling van het hogeronderwijslandschap en de academische organisatie van de studies sluiten tot bepaling van het hogeronderwijslandschap en de academische organisatie van de studies, kunnen de studenten die ingeschreven zijn voor de studie geneeskunde en de studie tandheelkunde gedurende het academiejaar 2016-2017 die minstens 45 studiepunten van de 60 eerste studiepunten van het studieprogramma van de eerste cyclus hebben verworven, de onderwijseenheden van het vervolg van het programma van de eerste cyclus van de studie geneeskunde en de studie tandheelkunde in hun studieprogramma opnemen. § 2. In afwijking van de artikelen 1 en 13, eerste lid, van dit decreet, kunnen de studenten die geslaagd zijn voor een verminderingsprogramma in 2016-2017 voor de studie geneeskunde en de studie tandheelkunde en die het bewijs leveren dat ze minstens 45 studiepunten van de 60 eerste studiepunten van het studieprogramma van de eerste cyclus hebben verworven, de onderwijseenheden van het vervolg van het programma van de eerste cyclus van de studie geneeskunde en de studie tandheelkunde in hun studieprogramma opnemen '.

Art. 2.In hetzelfde decreet, wordt een artikel 12/2 ingevoegd, luidend als volgt : '

Art. 12/2.Voor het academiejaar 2017-2018, worden de studenten die ingeschreven waren voor de studie geneeskunde en de studie tandheelkunde gedurende het academiejaar 2016-2017 die minstens 45 studiepunten van de 60 eerste studiepunten van het studieprogramma van de eerste cyclus hebben verworven en die zich na de uiterste datum voor de inschrijving voor de studie geneeskunde en de studie tandheelkunde inschrijven gedurende het academiejaar 2017-2018, geacht voor deze studies sinds 14 september 2017 ingeschreven te zijn.

Voor de studenten bedoeld bij het eerste lid die over een inschrijving in een andere cursus beschikken dan de studie geneeskunde of de studie tandheelkunde en die deze wensen te behouden terwijl ze hun studie geneeskunde of studie tandheelkunde voortzetten, wordt enkel hun inschrijving voor de studie geneeskunde of studie tandheelkunde in aanmerking genomen voor de financiering zoals bepaald in het decreet van 11 april 2014Relevante gevonden documenten type decreet prom. 11/04/2014 pub. 10/06/2014 numac 2014029344 bron ministerie van de franse gemeenschap Decreet tot aanpassing van de financiering van de instellingen voor hoger onderwijs aan de nieuwe organisatie van de studies sluiten houdende aanpassing van de financiering van de inrichtingen voor hoger onderwijs aan de nieuwe studieorganisatie '.

Art. 3.In hetzelfde decreet, wordt een artikel 12/3 ingevoegd, luidend als volgt : '

Art. 12/3.Voor het academiejaar 2017-2018, betalen de studenten die ingeschreven waren voor de studie geneeskunde en de studie tandheelkunde gedurende het academiejaar 2016-2017 die minstens 45 studiepunten van de 60 eerste studiepunten van het studieprogramma van de eerste cyclus hebben verworven en die zich na de uiterste datum voor de inschrijving voor de studie geneeskunde en de studie tandheelkunde inschrijven gedurende het academiejaar 2017-2018 en die hun oorspronkelijke inschrijving voor een andere cursus dan de studie geneeskunde of de studie tandheelkunde wensen in te trekken, enkel het inschrijvingsgeld bij de instelling voor hoger onderwijs waarbij ze ingeschreven zijn voor de studie geneeskunde en de studie tandheelkunde.

In afwijking van artikel 102, § 2, van het decreet van 7 november 2013Relevante gevonden documenten type decreet prom. 07/11/2013 pub. 18/12/2013 numac 2013029625 bron ministerie van de franse gemeenschap Decreet tot bepaling van het hogeronderwijslandschap en de academische organisatie van de studies sluiten tot bepaling van het hogeronderwijslandschap en de academische organisatie van de studies, kunnen deze studenten op eigen aanvraag vóór 15 februari 2018 hun inschrijving intrekken voor deze cursus zonder dat 10 % van het bedrag van het inschrijvingsgeld betaald moet worden '.

Art. 4.Dit decreet heeft uitwerking met ingang van het academiejaar 2017-2018 ».

B.5. Uit de parlementaire voorbereiding van het decreet van 20 december 2017Relevante gevonden documenten type decreet prom. 20/12/2017 pub. 18/01/2018 numac 2018030073 bron ministerie van de franse gemeenschap Decreet betreffende de bijzondere toestand van de studenten die zich voor de studie geneeskunde en de studie tandheelkunde tijdens het academiejaar 2016 - 2017 hebben ingeschreven type decreet prom. 20/12/2017 pub. 28/02/2019 numac 2019040481 bron ministerie van de franse gemeenschap Decreet houdende de uitgavenbegroting van de Franse Gemeenschap voor het begrotingsjaar 2018 sluiten blijkt dat ten gevolge van de arresten van de Raad van State waarin aan het Hof de prejudiciële vragen in de thans voorliggende zaken worden gesteld, de decreetgever is opgetreden om de toestand van de betrokken studenten definitief te regulariseren : « In afwachting van het arrest van het Grondwettelijk Hof heeft de Raad van State de Franse Gemeenschap en de universiteiten opgedragen de verzoekers toe te staan in hun studieprogramma onderwijseenheden van het vervolg van het programma van de studiecyclus voorlopig op te nemen.

Aangezien de Regering van de Federatie Wallonië-Brussel de waarborg heeft verkregen dat aan de betrokken studenten een RIZIV-nummer zal worden toegekend, heeft zij beslist de gevolgen van die arresten te veralgemenen tot alle studenten die zich in dezelfde situatie bevinden.

Het was immers van belang de gelijke behandeling van alle betrokken studenten te herstellen, met inbegrip van diegenen die niet naar de rechtbank zijn gestapt, door hen toe te staan zich voorlopig in te schrijven voor het vervolg van het programma van de eerste cyclus.

Instructies in die zin zijn gegeven aan de rectoren en de decanen van de faculteiten geneeskunde en tandheelkunde.

In dit stadium hebben noch de Raad van State, noch het Grondwettelijk Hof de geldigheid van het in juni 2017 georganiseerde vergelijkend examen in vraag gesteld. Hetzelfde geldt voor het principe van het bij het hogerbedoelde decreet van 29 maart 2017Relevante gevonden documenten type decreet prom. 29/03/2017 pub. 14/04/2017 numac 2017011629 bron ministerie van de franse gemeenschap Decreet betreffende de studie geneeskunde en de studie tandheelkunde sluiten ingestelde ingangsexamen.

Rekening houdend met de termijn waarbinnen het Grondwettelijk Hof zijn arrest over de door de Raad van State gestelde prejudiciële vragen dient te wijzen, is het waarschijnlijk dat de zittijden van januari en zelfs van juni voorbij zullen zijn.

In die context wordt, teneinde de studenten niet langer in onzekerheid te houden, bij het thans voorliggende decreet aan alle studenten die gedurende het academiejaar 2016-2017 ingeschreven zijn voor de studie van de eerste cyclus in de geneeskunde en in de tandheelkunde en die minstens 45 studiepunten van de eerste 60 studiepunten van het studieprogramma van de eerste cyclus hebben verworven, definitief toegestaan toegang te hebben tot de onderwijseenheden van het vervolg van het programma van de cyclus.

Bij het thans voorliggende decreet wordt een wettelijke basis in het leven geroepen die het mogelijk maakt de situatie te regulariseren van de studenten die gedurende het academiejaar 2016-2017 ingeschreven zijn voor de studie van de eerste cyclus in de geneeskunde en in de tandheelkunde, die minstens 45 studiepunten van de eerste 60 studiepunten van het studieprogramma van de eerste cyclus hebben verworven, maar die niet het attest van slagen voor het vergelijkend examen en voor het ingangsexamen hebben behaald.

Die afwijking van artikel 1 van het voormelde decreet van 29 maart 2017Relevante gevonden documenten type decreet prom. 29/03/2017 pub. 14/04/2017 numac 2017011629 bron ministerie van de franse gemeenschap Decreet betreffende de studie geneeskunde en de studie tandheelkunde sluiten geldt slechts voor de bijzondere situatie van de studenten die gedurende het academiejaar 2016-2017 ingeschreven zijn. De studenten die zich in 2018-2019 wensen in te schrijven, zullen onderworpen blijven aan het decreet van 29 maart 2017Relevante gevonden documenten type decreet prom. 29/03/2017 pub. 14/04/2017 numac 2017011629 bron ministerie van de franse gemeenschap Decreet betreffende de studie geneeskunde en de studie tandheelkunde sluiten en zullen bijgevolg moeten beschikken over een na het ingangsexamen uitgereikt attest van slagen om zich in te schrijven in de geneeskunde en de tandheelkunde » (Parl.

St., Franse Gemeenschap, 2017-2018, nr. 571/1, pp. 3 en 4).

B.6. Aangezien de bepalingen van het decreet van 20 december 2017Relevante gevonden documenten type decreet prom. 20/12/2017 pub. 18/01/2018 numac 2018030073 bron ministerie van de franse gemeenschap Decreet betreffende de bijzondere toestand van de studenten die zich voor de studie geneeskunde en de studie tandheelkunde tijdens het academiejaar 2016 - 2017 hebben ingeschreven type decreet prom. 20/12/2017 pub. 28/02/2019 numac 2019040481 bron ministerie van de franse gemeenschap Decreet houdende de uitgavenbegroting van de Franse Gemeenschap voor het begrotingsjaar 2018 sluiten van toepassing zijn op de in B.2 bedoelde studenten, dienen de zaken te worden teruggezonden naar het verwijzende rechtscollege, opdat dit kan oordelen of het antwoord op de prejudiciële vragen nuttig is.

Om die redenen, het Hof zendt de zaken terug naar de Raad van State.

Aldus gewezen in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989Relevante gevonden documenten type wet prom. 06/01/1989 pub. 18/02/2008 numac 2008000108 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Bijzondere wet op het Arbitragehof sluiten op het Grondwettelijk Hof, op 29 maart 2018.

De griffier, P.-Y. Dutilleux De voorzitter, J. Spreutels