Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 43/2023 du 16 mars 2023 Numéro du rôle : 7665 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 4quater, § 4, de la loi du 23 mars 2020 « modifiant la loi du 22 décembre 2016 instaurant un droit passerelle e La Cour constitutionnelle, composée des présidents L. Lavrysen et P. Nihoul, et des juges T. Gie(...)"
Extrait de l'arrêt n° 43/2023 du 16 mars 2023 Numéro du rôle : 7665 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 4quater, § 4, de la loi du 23 mars 2020 « modifiant la loi du 22 décembre 2016 instaurant un droit passerelle e La Cour constitutionnelle, composée des présidents L. Lavrysen et P. Nihoul, et des juges T. Gie(...) Uittreksel uit arrest nr. 43/2023 van 16 maart 2023 Rolnummer 7665 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 4quater, § 4, van de wet van 23 maart 2020 « tot wijziging van de wet van 22 december 2016 houdende invoering van een Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters L. Lavrysen en P. Nihoul, en de rechters(...)
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 43/2023 du 16 mars 2023 Uittreksel uit arrest nr. 43/2023 van 16 maart 2023
Numéro du rôle : 7665 Rolnummer 7665
En cause : la question préjudicielle relative à l'article 4quater, § In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 4quater, § 4, van
4, de la loi du 23 mars 2020 « modifiant la loi du 22 décembre 2016 de wet van 23 maart 2020 « tot wijziging van de wet van 22 december
instaurant un droit passerelle en faveur des travailleurs indépendants 2016 houdende invoering van een overbruggingsrecht ten gunste van
et introduisant les mesures temporaires dans le cadre du COVID-19 en zelfstandigen en tot invoering van tijdelijke maatregelen in het kader
faveur des travailleurs indépendants », posée par le Tribunal du van COVID-19 ten gunste van zelfstandigen », gesteld door de
travail d'Anvers, division de Tongres. Arbeidsrechtbank te Antwerpen, afdeling Tongeren.
La Cour constitutionnelle, Het Grondwettelijk Hof,
composée des présidents L. Lavrysen et P. Nihoul, et des juges T. samengesteld uit de voorzitters L. Lavrysen en P. Nihoul, en de
Giet, J. Moerman, M. Pâques, Y. Kherbache, T. Detienne, D. Pieters, S. rechters T. Giet, J. Moerman, M. Pâques, Y. Kherbache, T. Detienne, D.
de Bethune, E. Bribosia, W. Verrijdt et K. Jadin, assistée du greffier Pieters, S. de Bethune, E. Bribosia, W. Verrijdt en K. Jadin,
P.-Y. Dutilleux, présidée par le président L. Lavrysen, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter L. Lavrysen,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet de la question préjudicielle et procédure I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging
Par jugement du 27 octobre 2021, dont l'expédition est parvenue au Bij vonnis van 27 oktober 2021, waarvan de expeditie ter griffie van
greffe de la Cour le 3 novembre 2021, le Tribunal du travail d'Anvers, het Hof is ingekomen op 3 november 2021, heeft de Arbeidsrechtbank te
division de Tongres, a posé la question préjudicielle suivante : Antwerpen, afdeling Tongeren, de volgende prejudiciële vraag gesteld :
« L'article 4, § 5, de la loi du 23 mars 2020 modifiant la loi du 22 « Schendt artikel 4 § 5 van de wet van 23 maart 2020, zoals gewijzigd
door het KB nr. 13 van 27 april 2020, tot wijziging van de wet van 22
décembre 2016 instaurant un droit passerelle en faveur des december 2016 houdende invoering van een overbruggingsrecht ten gunste
travailleurs indépendants et introduisant les mesures temporaires dans van zelfstandigen en tot invoering van tijdelijke maatregelen in het
le cadre du COVID-19 en faveur des travailleurs indépendants, tel kader van COVID-19 ten gunste van zelfstandigen de Grondwet en meer
qu'il a été modifié par l'arrêté royal n° 13 du 27 avril 2020,
viole-t-il la Constitution, et plus précisément ses articles 10 et 11, bepaald de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, doordat zij als gevolg
en ce qu'il a pour conséquence que les bénéficiaires d'indemnités hebben dat gerechtigden op primaire arbeidsongeschiktheids- of
d'incapacité de travail primaire ou d'invalidité qui exercent une invaliditeitsuitkeringen die een activiteit als zelfstandige in
activité de travailleur indépendant à titre principal autorisée par le hoofdberoep met de toelating van de adviserend arts van hun
médecin-conseil de leur organisme assureur, et qui doivent, dans les verzekeringsinstelling uitoefenen, en die onder de voorwaarden bepaald
conditions prévues à l'art. 4, §§ 1er à 3, interrompre leurs activités onder art. 4 §§ 1 tot 3, hun toegelaten activiteiten moeten
autorisées, ne peuvent prétendre à aucun montant de droit passerelle onderbreken, voor de maanden maart-december 2020 en januari 2021 op
pour les mois de mars à décembre 2020 et de janvier 2021, alors qu'un geen enkel bedrag aan overbruggingsrecht aanspraak kunnen maken,
cumul avec d'autres revenus (de remplacement) était possible ? ». terwijl een cumul met andere (vervangings-)inkomens wel mogelijk was ? ».
(...) (...)
- de reformuler la question préjudicielle comme suit : - de prejudiciële vraag als volgt te herformuleren :
« L'article 4quater, § 4, de la loi du 23 mars 2020, tel qu'il a été « Schendt artikel 4quater, § 4, van de wet van 23 maart 2020, zoals
inséré par la loi du 24 novembre 2020 ` visant des mesures de soutien ingevoegd bij de wet van 24 november 2020 ` met het oog op
dans le cadre de la pandémie de COVID-19 ' et avant son abrogation par steunmaatregelen in het kader van de COVID-19-pandemie ' en vóór de
l'article 2, 2°, de la loi du 28 février 2021 ` modifiant la loi du 22 opheffing ervan bij artikel 2, 2°, van de wet van 28 februari 2021 `
décembre 2016 instaurant un droit passerelle en faveur des
travailleurs indépendants et modifiant la loi du 23 mars 2020
modifiant la loi du 22 décembre 2016 instaurant un droit passerelle en tot wijziging van de wet van 22 december 2016 houdende invoering van
faveur des travailleurs indépendants et introduisant des mesures een overbruggingsrecht ten gunste van zelfstandigen en tot wijziging
temporaires dans le cadre du COVID-19 en faveur des travailleurs van de wet van 23 maart 2020 tot wijziging van de wet van 22 december
indépendants ', viole-t-il la Constitution, et plus précisément ses 2016 houdende invoering van een overbruggingsrecht ten gunste van
articles 10 et 11, en ce qu'il a pour conséquence que les zelfstandigen en tot invoering van tijdelijke maatregelen in het kader
bénéficiaires d'indemnités d'incapacité de travail primaire ou van COVID-19 ten gunste van zelfstandigen ', de Grondwet en meer
d'invalidité qui exercent une activité de travailleur indépendant à bepaald de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, doordat het als gevolg
titre principal autorisée par le médecin-conseil de leur organisme heeft dat gerechtigden op primaire arbeidsongeschiktheids- of
assureur et qui, dans les conditions prévues à l'article 4quater, §§ 1er invaliditeitsuitkeringen die een activiteit als zelfstandige in
et 2, doivent interrompre leurs activités autorisées ne peuvent hoofdberoep met de toelating van de adviserend arts van hun
prétendre à aucun montant de droit passerelle pour les mois d'octobre, verzekeringsinstelling uitoefenen, en die onder de voorwaarden bepaald
onder artikel 4quater, §§ 1 en 2, hun toegelaten activiteiten moeten
novembre et décembre 2020 et de janvier 2021, alors qu'un cumul avec onderbreken, voor de maanden oktober, november en december 2020 en
januari 2021 op geen enkel bedrag aan overbruggingsrecht aanspraak
d'autres revenus (de remplacement) était possible ? », kunnen maken, terwijl een cumul met andere (vervangings-)inkomens wel mogelijk was ? »,
(...) III. En droit (...) III. In rechte
(...) (...)
B.1.1. La question préjudicielle porte sur l'article 4quater, § 4, de B.1.1. De prejudiciële vraag betreft artikel 4quater, § 4, van de wet
la loi du 23 mars 2020 « modifiant la loi du 22 décembre 2016 van 23 maart 2020 « tot wijziging van de wet van 22 december 2016
instaurant un droit passerelle en faveur des travailleurs indépendants houdende invoering van een overbruggingsrecht ten gunste van
et introduisant les mesures temporaires dans le cadre du COVID-19 en zelfstandigen en tot invoering van tijdelijke maatregelen in het kader
faveur des travailleurs indépendants » (ci-après : la loi du 23 mars van COVID-19 ten gunste van zelfstandigen » (hierna : de wet van 23
2020), tel qu'il a été inséré par l'article 11 de la loi du 24 maart 2020), zoals ingevoegd bij artikel 11 van de wet van 24 november
novembre 2020 « visant des mesures de soutien dans le cadre de la 2020 « met het oog op steunmaatregelen in het kader van de
pandémie de COVID-19 ». COVID-19-pandemie ».
B.1.2. L'article 4quater de la loi du 23 mars 2020 porte sur le « B.1.2. Artikel 4quater van de wet van 23 maart 2020 betreft het
double droit passerelle ». Cette disposition figure dans le chapitre 3 zogenaamde « dubbele overbruggingsrecht ». Die bepaling is opgenomen
de la loi du 23 mars 2020, intitulé « Mesures temporaires dans le in hoofdstuk 3 van de wet van 23 maart 2020, met als opschrift «
cadre du COVID-19 ». Tijdelijke maatregelen in het kader van COVID-19 ».
B.1.3. L'article 4 de la loi du 23 mars 2020, qui fait partie du même B.1.3. Artikel 4 van de wet van 23 maart 2020, dat deel uitmaakt van
chapitre, prévoit l'octroi d'une prestation financière, dite « droit hetzelfde hoofdstuk, voorziet in de toekenning van een financiële
passerelle », aux travailleurs indépendants qui, en raison de la uitkering, het overbruggingsrecht, aan zelfstandigen die naar
pandémie de COVID-19, sont contraints d'interrompre partiellement ou aanleiding van COVID-19 gedwongen worden hun zelfstandige activiteit
totalement leur activité indépendante. gedeeltelijk of volledig te onderbreken.
A l'origine, cette mesure concernait seulement les travailleurs Aanvankelijk betrof die maatregel enkel de zelfstandigen die bijdragen
indépendants qui cotisent à titre principal. L'arrêté royal n° 13 du betalen in hoofdberoep. Bij het koninklijk besluit nr. 13 van 27 april
27 avril 2020 « modifiant la loi du 23 mars 2020 modifiant la loi du 2020 « tot wijziging van de wet van 23 maart 2020 tot wijziging van de
22 décembre 2016 instaurant un droit passerelle en faveur des wet van 22 december 2016 houdende invoering van een overbruggingsrecht
travailleurs indépendants et introduisant des mesures temporaires dans ten gunste van zelfstandigen en tot invoering van tijdelijke
le cadre du COVID-19 en faveur des travailleurs indépendants, maatregelen in het kader van COVID-19 ten gunste van zelfstandigen, in
notamment en ce qui concerne l'extension à certains indépendants à het bijzonder voor wat betreft de uitbreiding naar bepaalde
titre complémentaire et pensionnés actifs » (ci-après : l'arrêté royal zelfstandigen in bijberoep en actieve gepensioneerden » (hierna : het
n° 13 du 27 avril 2020), qui a été confirmé par l'article 12 de la loi koninklijk besluit nr. 13 van 27 april 2020), dat werd bekrachtigd bij
du 24 décembre 2020 « portant confirmation des arrêtés royaux pris en artikel 12 van de wet van 24 december 2020 « tot bekrachtiging van de
application de la loi du 27 mars 2020 habilitant le Roi à prendre des koninklijke besluiten genomen met toepassing van de wet van 27 maart
2020 die machtiging verleent aan de Koning om maatregelen te nemen in
mesures de lutte contre la propagation du coronavirus COVID-19 (II) », de strijd tegen de verspreiding van het coronavirus COVID-19 (II) »,
a étendu cette mesure de crise aux travailleurs indépendants à titre werd die crisismaatregel uitgebreid tot de zelfstandigen in bijberoep
complémentaire et aux travailleurs indépendants pensionnés actifs, en de actieve gepensioneerde zelfstandigen, voor zover zij voorlopige
pour autant qu'ils soient redevables de cotisations provisoires qui bijdragen verschuldigd zijn die minstens berekend worden op de helft
sont au moins calculées sur la moitié du montant du seuil pour un van het bedrag van de drempel voor een zelfstandige in hoofdberoep.
indépendant à titre principal. En vertu de l'article 4, § 3, de la loi Krachtens artikel 4, § 3, van de wet van 23 maart 2020, dat bij het
du 23 mars 2020, qui a été inséré par l'arrêté royal n° 13 du 27 avril koninklijk besluit nr. 13 van 27 april 2020 werd ingevoegd, hebben zij
2020, ces personnes ont droit à une prestation financière qui s'élève recht op een financiële uitkering die de helft bedraagt van het
à la moitié du montant mensuel intégral du droit passerelle. Elles volledige maandelijkse bedrag van het overbruggingsrecht. Zij kunnen
peuvent cumuler ce droit passerelle avec un ou plusieurs autres dat overbruggingsrecht cumuleren met één of meer andere
revenus de remplacement, pour autant que la somme du droit passerelle vervangingsinkomens, voor zover de som van het overbruggingsrecht met
et de ces revenus de remplacement ne dépasse pas 1 614,10 euros sur die vervangingsinkomens per maand niet meer dan 1 614,10 euro
une base mensuelle, à savoir le montant mensuel intégral du droit bedraagt, zijnde het bedrag van het volledige maandelijkse
passerelle pour un bénéficiaire ayant une personne à charge (article overbruggingsrecht voor een begunstigde met een persoon ten laste
4, § 4, de la loi du 23 mars 2020). (artikel 4, § 4, van de wet van 23 maart 2020).
Dans le rapport au Roi précédant l'arrêté royal n° 13 du 27 avril In het verslag aan de Koning dat aan het koninklijk besluit nr. 13 van
2020, il est précisé : 27 april 2020 voorafgaat, wordt verduidelijkt :
« La première mesure vise l'octroi d'une prestation financière « De eerste maatregel voorziet de toekenning van een gedeeltelijke
partielle de la mesure temporaire de crise de droit passerelle pour financiële uitkering van de tijdelijke crisismaatregel
certains indépendants à titre complémentaire et pensionnés actifs qui overbruggingsrecht voor bepaalde zelfstandigen in bijberoep en actief
sont obligés d'interrompre leurs activités en raison du COVID-19. gepensioneerden die verplicht zijn hun activiteiten te onderbreken door COVID-19.
[...] [...]
Par cette mesure, il s'agit de : Met deze maatregel wordt beoogd:
- cibler les situations les plus graves : uniquement celles où - zich te richten op de meest ernstige situaties : enkel wanneer de
l'indépendant à titre complémentaire ou pensionné actif est forcé zelfstandige in bijberoep of de actieve gepensioneerde zelfstandige
d'interrompre son activité. C'est la règle de base de la mesure gedwongen wordt om zijn activiteit te onderbreken. Dit is de
temporaire de crise de droit passerelle. basisregel van de tijdelijke crisismaatregel overbruggingsrecht.
- cibler les indépendants qui sont impactés significativement dans - zich te richten op zelfstandigen die een aanzienlijk impact
leur pouvoir d'achat : ceux dont l'activité indépendante rapporte un ondervinden in hun koopkracht : diegenen van wie de zelfstandige
montant net annuel imposable supérieur à 6.996,89 euros (voir activiteit een netto belastbaar jaarlijks inkomen opbrengt dat hoger
l'exemple ci-dessous). ligt dan 6.996,89 € (zie het voorbeeld hieronder).
- compenser cette perte de revenu liée à l'interruption de l'activité - het inkomensverlies verbonden aan de zelfstandige activiteit in
indépendante en question en octroyant ce complément de la mesure kwestie te compenseren door deze aanvulling van de tijdelijke
temporaire de crise de droit passerelle à concurrence d'un montant crisismaatregel overbruggingsrecht toe te kennen tot een bedrag gelijk
équivalent à la moitié du montant classique de la prestation aan de helft van het klassieke bedrag van de financiële uitkering.
financière. A titre d'exemple : Un travailleur salarié (ouvrier, employé, cadre, temps plein ou mi-temps) ou un fonctionnaire ou un pensionné exerce une activité indépendante complémentaire (bar ouvert le soir, activité comme esthéticienne, petit salon de bronzage ...) qui lui rapporte de manière stable un revenu net de 1.000 euros par mois. Son activité est mise à l'arrêt depuis la mi-mars en raison de la crise corona. La présente mesure vise à ce que la perte importante de pouvoir d'achat de son ménage (perte de moitié s'il s'agit d'un pensionné, sans doute un peu moins s'il s'agit d'un salarié ou d'un Voorbeeld : Een werknemer (arbeider, bediende, kaderlid, voltijds of halftijds) of een ambtenaar of een gepensioneerde oefent een bijkomende zelfstandige activiteit (bar die 's avonds geopend is, activiteit als schoonheidsspecialiste, klein zonnebankcenter...) die een relatief stabiel inkomen oplevert van ongeveer 1000 euro netto per maand. Zijn activiteit wordt stopgezet sinds half maart omwille van de corona-crisis. Deze maatregel beoogt het belangrijke verlies aan koopkracht voor zijn huishouden (verlies van de helft als het een gepensioneerde betreft, ongetwijfeld een beetje minder als het om een werknemer of ambtenaar
fonctionnaire) soit couverte par la mesure temporaire de crise de gaat) te dekken door de tijdelijke crisismaatregel overbruggingsrecht
droit passerelle de crise à hauteur d'un montant pouvant s'élever en dit ten belope van een bedrag dat tot 645,85 euro kan bedragen
jusqu'à 645,85 euros (807,05 si charge de famille). (807,05 met gezinslast).
[...] [...]
La deuxième mesure vise à permettre de cumuler les prestations De tweede maatregel laat toe om de financiële uitkeringen van de
financières de la mesure temporaire de crise de droit passerelle avec crisismaatregel overbruggingsrecht te cumuleren met een
un revenu de remplacement. vervangingsinkomen.
Aussi cette mesure s'inscrit strictement dans le cadre de la mesure Ook deze maatregel past strikt binnen het kader van de tijdelijke
temporaire de crise de droit passerelle, c'est-à-dire pour les crisismaatregel overbruggingsrecht, met andere woorden voor de
travailleurs indépendants qui doivent interrompre une activité zelfstandigen die een zelfstandige activiteit effectief moeten
indépendante effective en raison du COVID-19 (cfr conditions générales onderbreken door COVID-19 (zie algemene voorwaarden om deze tijdelijke
d'octroi de cette mesure temporaire de crise). crisismaatregel te genieten).
L'objectif de la mesure temporaire de crise de droit passerelle est Het doel van deze tijdelijke crisismaatregel overbruggingsrecht is ook
également de couvrir les situations suivantes où l'interruption de om de volgende situaties te dekken, waarbij de onderbreking van de
l'activité indépendante a lieu dans le chef d'un indépendant qui zelfstandige activiteit plaatsvindt in hoofde van een zelfstandige die
bénéficie par ailleurs (en raison de son âge (pension), ou de sa
situation de travailleur salarié ou, dans certains cas, d'une bovendien (door zijn leeftijd (pensioen), of door zijn situatie als
incapacité de travail ou d'invalidité (à titre complémentaire)) d'un loontrekkende of, in bepaalde gevallen, door een arbeidsongeschiktheid
revenu de remplacement : of invaliditeit (in bijberoep)) een vervangingsinkomen geniet :
1° Certains d'entre eux cumulent cette activité effective 1° Sommigen onder hen cumuleren deze effectieve activiteit als
d'indépendant avec un revenu de remplacement (chômage temporaire, zelfstandige met een vervangingsinkomen (tijdelijke werkloosheid,
chômage, pension) et doivent interrompre cette activité effective werkloosheid, pensioen) en moeten deze effectieve zelfstandige
d'indépendant en raison du COVID-19. activiteit onderbreken door COVID-19.
2° Certains d'entre eux doivent interrompre leur activité indépendante 2° Sommigen onder hen moeten hun zelfstandige activiteit onderbreken
en raison du COVID-19 et, durant cette interruption, sont ensuite door COVID-19 en genieten vervolgens, tijdens deze onderbreking, van
amenés à bénéficier d'un revenu de remplacement (chômage temporaire, een vervangingsinkomen (tijdelijke werkloosheid, werkloosheid,
chômage, pension, incapacité de travail par exemple suite à la pensioen, arbeidsongeschiktheid bijvoorbeeld door een besmetting met
contraction du COVID-19, ...). COVID-19, ...).
La présente mesure vise à permettre un cumul de la mesure temporaire De onderhavige maatregel beoogt een cumul toe te laten van de
de crise de droit passerelle avec un autre revenu de remplacement tijdelijke crisismaatregel overbruggingsrecht met een ander
lorsque l'ensemble des conditions pour obtenir cette mesure temporaire vervangingsinkomen wanneer wordt voldaan aan alle voorwaarden om deze
de crise de droit passerelle sont remplies. tijdelijke crisismaatregel overbruggingsrecht te bekomen.
Néanmoins, pour les indépendants à titre complémentaire qui paient des Echter, voor de zelfstandigen in bijberoep die sociale bijdragen
cotisations sociales sur base de revenus annuels qui se situent entre betalen op een jaarlijks inkomen dat zich situeert tussen 6.996,89 en
6.996,89 et 13.993,78 euros et pour les indépendants pensionnés actifs 13.993,78 euro en de actieve gepensioneerde zelfstandigen die
qui paient des cotisations sociales sur base des revenus annuels nets bijdragen betaalt op basis van netto belastbare jaarlijkse inkomsten
imposables qui sont supérieurs à 6.996,89 euros, le cumul est die hoger zijn dan 6.996,89 euro, is de cumul slechts toegestaan op
seulement autorisé à condition que la somme de la moitié de la voorwaarde dat de som van de halve financiële uitkering van de
prestation financière de la mesure temporaire de crise de droit tijdelijke crisismaatregel overbruggingsrecht en de andere
passerelle et des autres revenus de remplacement ne dépasse pas sur vervangingsinkomens per maand het bedrag van 1.614,10 euro niet
base mensuelle un montant de 1.614,10 euros. En cas de dépassement, le overschrijdt. In geval van overschrijding zal het maandelijks bedrag
montant mensuel de la mesure temporaire de crise de droit passerelle van de tijdelijke crisismaatregel overbruggingsrecht verminderd worden
sera réduit à concurrence de ce dépassement » (Moniteur belge, 29 ten belope van deze overschrijding » (Belgisch Staatsblad, 29 april
avril 2020, pp. 29522-29523). 2020, pp. 29522-29523).
En vertu de l'article 4, § 5, de la loi du 23 mars 2020, tel qu'il a Krachtens artikel 4, § 5, van de wet van 23 maart 2020, zoals
été inséré par l'arrêté royal n° 13 du 27 avril 2020, les ingevoegd bij het koninklijk besluit nr. 13 van 27 april 2020, kunnen
bénéficiaires d'indemnités d'incapacité de travail primaire ou de gerechtigden op primaire ongeschiktheids- of
d'invalidité qui exercent une activité de travailleur indépendant invaliditeitsuitkeringen die een activiteit als zelfstandige
autorisée par le médecin-conseil de leur organisme assureur et qui, en uitoefenen met de toelating van de adviserend arts van hun
raison de la pandémie de COVID-19, sont contraints d'interrompre leur verzekeringsinstelling, en die naar aanleiding van COVID-19 gedwongen
activité indépendante ne peuvent prétendre à aucun montant de droit worden hun zelfstandige activiteit te onderbreken, geen aanspraak
passerelle pour cette interruption d'activité. Dans le rapport au Roi maken op een overbruggingsrecht voor die onderbreking van activiteit.
précédant l'arrêté royal n° 13 du 27 avril 2020, il est précisé que « In het verslag aan de Koning dat het koninklijk besluit nr. 13 van 27
april 2020 voorafgaat, wordt verduidelijkt dat « wanneer zij hun
quand [ces personnes] doivent interrompre leur activité de travailleur toegelaten zelfstandige activiteit moeten onderbreken omwille van
indépendant autorisée suite à la crise du COVID-19, [elles] retombent COVID-19 [...] zij integraal [terugvallen] op het volledige bedrag van
complètement sur le montant intégral de l'indemnité d'incapacité de de arbeidsongeschiktheids- of invaliditeitsuitkering » (Belgisch
travail ou d'invalidité » (Moniteur belge, 29 avril 2020, p. 29524). Staatsblad, 29 april 2020, p. 29524).
En vertu de l'article 6, 3°, de la loi du 23 mars 2020, la mesure de Krachtens artikel 6, 3°, van de wet van 23 maart 2020 is de
crise prévue à l'article 4 de la loi du 23 mars 2020 s'est appliquée à crisismaatregel van artikel 4 van de wet van 23 maart 2020 van
toepassing geweest op alle gedwongen onderbrekingen die hebben
toutes les interruptions forcées qui ont eu lieu en raison de la plaatsgevonden naar aanleiding van COVID-19 in de periode van 1 maart
COVID-19 au cours de la période du 1er mars 2020 au 30 juin 2020. 2020 tot 30 juni 2020.
B.1.4. La loi du 24 novembre 2020 « visant des mesures de soutien dans B.1.4. Bij de wet van 24 november 2020 « met het oog op
steunmaatregelen in het kader van de COVID-19-pandemie » werd het in
le cadre de la pandémie de COVID-19 » a inséré, dans la loi du 23 mars het geding zijnde artikel 4quater ingevoegd in de wet van 23 maart
2020, l'article 4quater en cause, qui prévoit l'octroi d'un « double 2020, dat voorziet in de toekenning van een « dubbel
droit passerelle » aux travailleurs indépendants qui, en raison de la overbruggingsrecht » aan zelfstandigen die naar aanleiding van
pandémie de COVID-19, sont contraints d'interrompre leur activité COVID-19 gedwongen worden hun zelfstandige activiteit te onderbreken
indépendante et dont les activités relèvent directement ou dépendent en wier activiteiten rechtstreeks behoren tot of afhankelijk zijn van
des activités visées par l'arrêté ministériel du 18 octobre 2020 et de activiteiten bedoeld in het ministerieel besluit van 18 oktober
par tout autre arrêté ministériel ultérieur portant des mesures 2020 en elk later ministerieel besluit houdende dringende maatregelen
d'urgence pour limiter la propagation du coronavirus COVID-19. Il om de verspreiding van het coronavirus COVID-19 te beperken. Het
s'agit notamment des établissements qui font partie du secteur horeca betreft onder meer de inrichtingen die behoren tot de horecasector en
et des autres établissements de restauration et débits de boissons. andere eet- en drankgelegenheden. Zij ontvangen een maandelijkse
Ces personnes reçoivent une prestation mensuelle s'élevant au double uitkering ten bedrage van het dubbele van het volledige maandelijkse
du montant mensuel intégral du droit passerelle. bedrag van het overbruggingsrecht.
En des termes analogues à ceux de l'article 4, § 3, de la loi du 23 In soortgelijke bewoordingen als artikel 4, § 3, van de wet van 23
mars 2020, l'article 4quater, § 2, de la même loi prévoit l'octroi du maart 2020, voorziet artikel 4quater, § 2, van dezelfde wet in de
droit passerelle mensuel intégral aux travailleurs indépendants à toekenning van het volledige maandelijkse overbruggingsrecht aan de
titre complémentaire et aux travailleurs indépendants pensionnés zelfstandigen in bijberoep en de actieve gepensioneerde zelfstandigen
actifs qui, en raison de la pandémie de COVID-19, ont dû interrompre die naar aanleiding van COVID-19 hun activiteiten hebben moeten
leurs activités, pour autant qu'ils soient redevables de cotisations onderbreken, voor zover zij voorlopige bijdragen verschuldigd zijn die
provisoires qui sont au moins calculées sur la moitié du montant du minstens berekend worden op de helft van het bedrag van de drempel
seuil pour un travailleur indépendant à titre principal. Ces personnes voor een zelfstandige in hoofdberoep. Zij kunnen dat
peuvent cumuler ce droit passerelle avec un ou plusieurs autres overbruggingsrecht cumuleren met één of meer andere
revenus de remplacement, pour autant que la somme du droit passerelle vervangingsinkomens, voor zover de som van het overbruggingsrecht met
et de ces revenus de remplacement ne dépasse pas 1 614,10 euros sur die vervangingsinkomens per maand niet meer bedraagt dan 1 614,10 euro
une base mensuelle (article 4quater, § 3, de la loi du 23 mars 2020, (artikel 4quater, § 3, van de wet van 23 maart 2020, zoals ingevoegd
tel qu'il a été inséré par la loi du 24 novembre 2020). bij de wet van 24 november 2020).
De plus, l'article 4quater, § 4, de la loi du 23 mars 2020 excluait du Voorts voorzag artikel 4quater, § 4, van de wet van 23 maart 2020, in
droit passerelle, en des termes analogues à ceux de l'article 4, § 5, soortgelijke bewoordingen als artikel 4, § 5, van dezelfde wet, in een
de la même loi, les bénéficiaires d'indemnités d'incapacité de travail uitsluiting van het overbruggingsrecht van gerechtigden op primaire
primaire ou d'invalidité qui exercent une activité de travailleur ongeschiktheids- of invaliditeitsuitkeringen die een activiteit als
indépendant autorisée par le médecin-conseil de leur organisme zelfstandige uitoefenen met de toelating van de adviserende arts van
assureur et qui, en raison de la pandémie de COVID-19, sont contraints hun verzekeringsinstelling en die naar aanleiding van COVID-19
gedwongen worden hun zelfstandige activiteit te onderbreken. Bij
d'interrompre leur activité indépendante. L'article 2, 2°, de la loi artikel 2, 2°, van de wet van 28 februari 2021 « tot wijziging van de
du 28 février 2021 « modifiant la loi du 22 décembre 2016 instaurant wet van 22 december 2016 houdende invoering van een overbruggingsrecht
un droit passerelle en faveur des travailleurs indépendants et ten gunste van zelfstandigen en tot wijziging van de wet van 23 maart
modifiant la loi du 23 mars 2020 modifiant la loi du 22 décembre 2016 2020 tot wijziging van de wet van 22 december 2016 houdende invoering
instaurant un droit passerelle en faveur des travailleurs indépendants van een overbruggingsrecht ten gunste van zelfstandigen en tot
et introduisant des mesures temporaires dans le cadre du COVID-19 en invoering van tijdelijke maatregelen in het kader van COVID-19 ten
faveur des travailleurs indépendants » a abrogé cette exclusion, avec gunste van zelfstandigen » werd die uitsluiting opgeheven, dit met
effet au 1er février 2021. ingang van 1 februari 2021.
En vertu de l'article 6, 7°, de la loi du 23 mars 2020, qui a été Krachtens artikel 6, 7°, van de wet van 23 maart 2020, dat laatst werd
modifié en dernier lieu par l'article 42, a), de la loi du 18 juillet gewijzigd bij artikel 42, a), van de wet van 18 juli 2021 « houdende
2021 « portant des mesures de soutien temporaires en raison de la tijdelijke ondersteuningsmaatregelen ten gevolge van de
pandémie du COVID-19 », la mesure de crise prévue par l'article COVID-19-pandemie », is de crisismaatregel van artikel 4quater van de
4quater de la loi du 23 mars 2020 s'est appliquée à toutes les wet van 23 maart 2020 van toepassing geweest op alle gedwongen
interruptions forcées qui se sont produites en raison de la COVID-19 onderbrekingen die hebben plaatsgevonden naar aanleiding van COVID-19
dans la période du 1er octobre 2020 au 30 septembre 2021. in de periode van 1 oktober 2020 tot 30 september 2021.
B.2. Le juge a quo demande à la Cour si l'article 4quater, § 4, de la B.2. De verwijzende rechter vraagt aan het Hof of artikel 4quater, §
loi du 23 mars 2020 viole les articles 10 et 11 de la Constitution, en 4, van de wet van 23 maart 2020 de artikelen 10 en 11 van de Grondwet
ce qu'il a pour conséquence que les bénéficiaires d'indemnités schendt, doordat het als gevolg heeft dat gerechtigden op primaire
d'incapacité de travail primaire ou d'invalidité qui exercent une arbeidsongeschiktheids- of invaliditeitsuitkeringen die een activiteit
activité de travailleur indépendant à titre principal autorisée par le als zelfstandige in hoofdberoep met de toelating van de adviserend
médecin-conseil de leur organisme assureur et qui, dans les conditions arts van hun verzekeringsinstelling uitoefenen en die onder de
prévues à l'article 4quater, §§ 1er et 2, doivent interrompre leurs voorwaarden bepaald in artikel 4quater, §§ 1 en 2, hun toegelaten
activités autorisées ne peuvent prétendre à aucun montant de droit activiteiten moeten onderbreken, voor de maanden oktober, november en
passerelle pour les mois d'octobre, novembre et décembre 2020 et de december 2020 en januari 2021 op geen enkel bedrag aan
janvier 2021, alors qu'un cumul du droit passerelle avec d'autres overbruggingsrecht aanspraak kunnen maken, terwijl een cumulering van
revenus (de remplacement) était possible. het overbruggingsrecht met andere (vervangings-)inkomens wel mogelijk was.
B.3.1. La partie demanderesse devant la juridiction a quo demande à la B.3.1. De eisende partij voor het verwijzende rechtscollege verzoekt
Cour de reformuler la question préjudicielle et de contrôler la het Hof de prejudiciële vraag te herformuleren, en de in het geding
disposition en cause au regard de l'article 23, lu en combinaison avec zijnde bepaling te toetsen aan artikel 23 van de Grondwet, in
les articles 10 et 11, de la Constitution. samenhang gelezen met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet.
B.3.2. Une partie devant la Cour ne peut pas modifier ou faire B.3.2. Een partij voor het Hof vermag niet de draagwijdte van de door
modifier la portée de la question préjudicielle posée par la het verwijzende rechtscollege gestelde prejudiciële vraag te wijzigen
juridiction a quo. C'est à la juridiction a quo qu'il appartient de of te laten wijzigen. Het komt aan de verwijzende rechter toe te
juger quelle question préjudicielle il doit poser à la Cour et de oordelen welke prejudiciële vraag hij aan het Hof dient te stellen en
déterminer ainsi l'étendue de la saisine. daarbij de omvang van de saisine te bepalen.
B.3.3. La demande de la partie demanderesse devant la juridiction a B.3.3. Het verzoek van de eisende partij voor het verwijzende
quo ne peut pas être accueillie. rechtscollege kan niet worden ingewilligd.
B.4. Le principe d'égalité et de non-discrimination n'exclut pas B.4. Het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie sluit niet uit
qu'une différence de traitement soit établie entre des catégories de dat een verschil in behandeling tussen categorieën van personen wordt
personnes, pour autant qu'elle repose sur un critère objectif et ingesteld, voor zover dat verschil op een objectief criterium berust
qu'elle soit raisonnablement justifiée. en het redelijk verantwoord is.
L'existence d'une telle justification doit s'apprécier en tenant Het bestaan van een dergelijke verantwoording moet worden beoordeeld
compte du but et des effets de la mesure critiquée ainsi que de la rekening houdend met het doel en de gevolgen van de betwiste maatregel
nature des principes en cause; le principe d'égalité et de en met de aard van de ter zake geldende beginselen; het beginsel van
non-discrimination est violé lorsqu'il est établi qu'il n'existe pas gelijkheid en niet-discriminatie is geschonden wanneer vaststaat dat
de rapport raisonnable de proportionnalité entre les moyens employés et le but visé. er geen redelijk verband van evenredigheid bestaat tussen de
B.5.1. Le Conseil des ministres soutient que les bénéficiaires aangewende middelen en het beoogde doel.
d'indemnités d'incapacité de travail primaire ou d'invalidité qui, en B.5.1. De Ministerraad betoogt dat de gerechtigden op primaire
raison de la pandémie de COVID-19, ont dû interrompre leur activité de arbeidsongeschiktheids- of invaliditeitsuitkeringen die hun toegelaten
travailleur indépendant autorisée et les autres travailleurs activiteit als zelfstandige dienden te onderbreken ingevolge de
indépendants qui ont dû interrompre leur activité en raison de cette COVID-19-pandemie en de andere zelfstandigen die hun activiteit
pandémie, tels que les pensionnés actifs, ne sont pas comparables. En moesten onderbreken ingevolge die pandemie, zoals de actieve
effet, les personnes qui relèvent de la première catégorie auraient pu gepensioneerden, niet vergelijkbaar zijn. De eerste categorie zou
retomber sur le montant intégral de leur indemnité d'incapacité de immers hebben kunnen terugvallen op een volledige
travail, alors que les personnes qui relèvent de la seconde catégorie arbeidsongeschiktheidsuitkering, terwijl de laatstgenoemde categorie
n'ont pas vu le montant de leur revenu de remplacement augmenter. het bedrag van het vervangingsinkomen niet zag stijgen.
B.5.2. Il ne faut pas confondre différence et non-comparabilité. La B.5.2. Verschil en niet-vergelijkbaarheid mogen niet worden verward.
différence soulevée par le Conseil des ministres peut certes Het verschil waarnaar de Ministerraad verwijst, kan weliswaar een
constituer un élément dans l'appréciation d'une différence de element zijn in de beoordeling van een verschil in behandeling, maar
traitement, mais elle ne saurait suffire pour conclure à la het kan niet volstaan om tot de niet-vergelijkbaarheid te besluiten,
non-comparabilité, sous peine de vider de sa substance le contrôle au anders zou de toetsing aan het beginsel van gelijkheid en
regard du principe d'égalité et de non-discrimination. niet-discriminatie van elke inhoud worden ontdaan.
B.6.1. La différence de traitement en cause repose sur un critère B.6.1. Het in het geding zijnde verschil in behandeling berust op een
objectif, à savoir la nature du revenu ou du revenu de remplacement objectief criterium, namelijk de aard van het inkomen of
perçu par l'intéressé. vervangingsinkomen dat de betrokkene geniet.
B.6.2. Il ressort du rapport au Roi précédant l'arrêté royal n° 13 du B.6.2. Uit het in B.1.3 vermelde verslag aan de Koning dat het
27 avril 2020, mentionné en B.1.3, que l'extension de la mesure koninklijk besluit nr. 13 van 27 april 2020 voorafgaat, blijkt dat met
temporaire de crise prévue à l'article 4, § 3, de la loi du 23 mars de uitbreiding van de tijdelijke crisismaatregel in artikel 4, § 3,
2020 aux travailleurs indépendants à titre complémentaire et aux van de wet van 23 maart 2020 tot de zelfstandigen in bijberoep en de
travailleurs indépendants pensionnés actifs poursuit un objectif actieve gepensioneerde zelfstandigen, een driedubbele doelstelling
triple. Premièrement, cette mesure cible les situations les plus graves, à savoir les travailleurs indépendants à titre complémentaire ou les travailleurs indépendants pensionnés actifs qui sont contraints d'interrompre leur activité. Deuxièmement, cette mesure cible les travailleurs indépendants qui subissent une baisse significative de leur pouvoir d'achat, à savoir les personnes redevables de cotisations provisoires qui sont au moins calculées sur la moitié du montant du seuil pour un travailleur indépendant à titre principal. Enfin, cette mesure vise à compenser la perte de revenu liée à l'interruption de l'activité indépendante concernée, par l'octroi de ce complément de la wordt beoogd. Ten eerste beoogt die maatregel zich te richten op de meest ernstige situaties, namelijk de zelfstandigen in bijberoep of de actieve gepensioneerde zelfstandigen die gedwongen worden hun activiteit te onderbreken. Ten tweede beoogt die maatregel zich te richten op zelfstandigen die een aanzienlijke impact ondervinden in hun koopkracht, zijnde diegenen die voorlopige bijdragen verschuldigd zijn die minstens berekend worden op de helft van het bedrag van de drempel voor een zelfstandige in hoofdberoep. Ten slotte beoogt die maatregel het inkomensverlies verbonden aan de zelfstandige activiteit in kwestie te compenseren door die aanvulling van de tijdelijke crisismaatregel overbruggingsrecht toe te kennen tot een bedrag gelijk
mesure temporaire de crise de droit passerelle jusqu'à un montant aan de helft van het bedrag van de financiële uitkering waarop de
équivalent à la moitié de la prestation financière à laquelle les zelfstandigen in hoofdberoep aanspraak kunnen maken.
travailleurs indépendants à titre principal peuvent prétendre. Het dient te worden aangenomen dat de wetgever, met de toekenning van
Il y a lieu de considérer que le législateur poursuivait les mêmes het dubbele overbruggingsrecht aan de zelfstandigen in bijberoep en de
objectifs par la loi du 24 novembre 2020 qui a inséré l'article actieve gepensioneerde zelfstandigen bij de wet van 24 november 2020,
4quater dans la loi du 23 mars 2020, en octroyant le double droit die artikel 4quater heeft ingevoegd in de wet van 23 maart 2020,
passerelle aux travailleurs indépendants à titre complémentaire et aux
travailleurs indépendants pensionnés actifs. dezelfde doelstelling beoogde.
B.6.3. Au regard de ces objectifs, il n'est pas pertinent que les B.6.3. Ten aanzien van die doelstellingen is het niet pertinent dat de
bénéficiaires d'indemnités d'incapacité de travail primaire ou gerechtigden op primaire arbeidsongeschiktheids- of
d'invalidité qui exercent une activité de travailleur indépendant à invaliditeitsuitkeringen die een activiteit als zelfstandige in
titre principal autorisée par le médecin-conseil de leur organisme hoofdberoep met de toelating van de adviserend arts van hun
assureur et qui, en raison de la pandémie de COVID-19, doivent verzekeringsinstelling uitoefenen en die naar aanleiding van COVID-19
interrompre leurs activités autorisées soient exclus du droit hun toegelaten activiteiten moeten onderbreken, worden uitgesloten van
passerelle. het overbruggingsrecht.
Ces personnes se trouvent en effet dans la même situation grave que Zij bevinden zich immers in dezelfde ernstige situatie als de actieve
les travailleurs indépendants pensionnés actifs qui, en raison de la gepensioneerde zelfstandigen die naar aanleiding van COVID-19
pandémie de COVID-19, sont forcés d'interrompre leur activité gedwongen worden hun zelfstandige activiteit te onderbreken. Voorts
indépendante. De plus, ces personnes aussi subissent une baisse ondervinden zij eveneens een aanzienlijke impact in hun koopkracht, in
significative de leur pouvoir d'achat, dans la mesure où celles-ci - à zoverre zij - zoals de actieve gepensioneerde zelfstandigen die
l'instar des travailleurs indépendants pensionnés actifs qui peuvent aanspraak kunnen maken op het dubbele overbruggingsrecht - voorlopige
prétendre au double droit passerelle - sont redevables de cotisations bijdragen verschuldigd zijn die minstens berekend worden op de helft
provisoires qui sont au moins calculées sur la moitié du montant du van het bedrag van de drempel voor een zelfstandige in hoofdberoep en
seuil pour un travailleur indépendant à titre principal et touchent dus een aanzienlijk inkomen uit hun zelfstandige activiteit verwerven.
donc un revenu considérable grâce à leur activité indépendante. Er is geen redelijke verantwoording waarom het inkomensverlies van de
Aucun motif raisonnable ne justifie de compenser la perte de revenus actieve gepensioneerde zelfstandigen door de gedwongen onderbreking
des travailleurs indépendants pensionnés actifs liée à l'interruption van hun zelfstandige activiteiten wordt gecompenseerd, doch niet het
forcée de leurs activités indépendantes, mais de ne pas compenser la soortgelijke inkomensverlies van de gerechtigden op primaire
perte de revenus analogue des bénéficiaires d'indemnités d'incapacité arbeidsongeschiktheids- of invaliditeitsuitkeringen door de gedwongen
de travail primaire ou d'invalidité liée à l'interruption forcée de onderbreking van hun toegelaten activiteit als zelfstandige in
leur activité autorisée de travailleur indépendant à titre principal. hoofdberoep.
B.6.4. Le Conseil des ministres fait valoir encore que, au cours de la B.6.4. De Ministerraad voert nog aan dat er in de periode van 1 maart
période du 1er mars 2020 au 30 septembre 2021, il existait, en vertu 2020 tot 30 september 2021 krachtens het koninklijk besluit van 15
de l'arrêté royal du 15 septembre 2020 « portant octroi, suite à la pandémie COVID-19, d'une indemnité de crise supplémentaire à certains travailleurs indépendants et conjoints aidants reconnus en incapacité de travail », une indemnité de crise supplémentaire pour certains travailleurs indépendants et conjoints aidants reconnus en incapacité de travail. Etant donné qu'elle n'était applicable qu'aux travailleurs indépendants cohabitants sans charge de famille, et non donc aux travailleurs indépendants isolés ni aux travailleurs indépendants avec charge de famille, cette indemnité de crise supplémentaire ne suffit en tout cas pas pour remédier à la différence de traitement précitée. september 2020 « houdende toekenning, ingevolge de COVID-19-pandemie, van een aanvullende crisisuitkering aan sommige arbeidsongeschikt erkende zelfstandigen en meewerkende echtgenoten » een aanvullende crisisuitkering bestond voor sommige arbeidsongeschikt erkende zelfstandigen en meewerkende echtgenoten. Vermits die aanvullende crisisuitkering enkel van toepassing was op samenwonende zelfstandigen zonder gezinslast, en dus niet op alleenstaande zelfstandigen en zelfstandigen met gezinslast, volstaat zij in ieder geval niet om het voormelde verschil in behandeling te verhelpen.
B.6.5. L'article 4quater, § 4, de la loi du 23 mars 2020 n'est pas B.6.5. Artikel 4quater, § 4, van de wet van 23 maart 2020 is niet
compatible avec les articles 10 et 11 de la Constitution. bestaanbaar met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
L'article 4quater, § 4, de la loi du 23 mars 2020 « modifiant la loi Artikel 4quater, § 4, van de wet van 23 maart 2020 « tot wijziging van
du 22 décembre 2016 instaurant un droit passerelle en faveur des de wet van 22 december 2016 houdende invoering van een
travailleurs indépendants et introduisant les mesures temporaires dans overbruggingsrecht ten gunste van zelfstandigen en tot invoering van
le cadre du COVID-19 en faveur des travailleurs indépendants » viole tijdelijke maatregelen in het kader van COVID-19 ten gunste van
les articles 10 et 11 de la Constitution. zelfstandigen » schendt de artikelen 10 en 11 van de Grondwet.
Ainsi rendu en langue néerlandaise et en langue française, Aldus gewezen in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig artikel
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof,
la Cour constitutionnelle, le 16 mars 2023. op 16 maart 2023.
Le greffier, De griffier,
P.-Y. Dutilleux P.-Y. Dutilleux
Le président, De voorzitter,
L. Lavrysen L. Lavrysen
^