Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 68/2012 du 31 mai 2012 Numéro du rôle : 5150 En cause : le recours en annulation de l'ordonnance de la Région de Bruxelles-Capitale du 25 novembre 2010 réglant l'exploitation d'un service public de location automatisée d La Cour constitutionnelle, composée des présidents R. Henneuse et M. Bossuyt, et des juges E. De(...)"
Extrait de l'arrêt n° 68/2012 du 31 mai 2012 Numéro du rôle : 5150 En cause : le recours en annulation de l'ordonnance de la Région de Bruxelles-Capitale du 25 novembre 2010 réglant l'exploitation d'un service public de location automatisée d La Cour constitutionnelle, composée des présidents R. Henneuse et M. Bossuyt, et des juges E. De(...) Uittreksel uit arrest nr. 68/2012 van 31 mei 2012 Rolnummer 5150 In zake : het beroep tot vernietiging van de ordonnantie van het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest van 25 november 2010 tot regeling van de uitbating van een openbaar geautomatis Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters R. Henneuse en M. Bossuyt, en de rechter(...)
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 68/2012 du 31 mai 2012 Uittreksel uit arrest nr. 68/2012 van 31 mei 2012
Numéro du rôle : 5150 Rolnummer 5150
En cause : le recours en annulation de l'ordonnance de la Région de In zake : het beroep tot vernietiging van de ordonnantie van het
Bruxelles-Capitale du 25 novembre 2010 réglant l'exploitation d'un Brusselse Hoofdstedelijke Gewest van 25 november 2010 tot regeling van
service public de location automatisée de vélos, introduit par la SA « de uitbating van een openbaar geautomatiseerd fietsverhuursysteem,
Clear Channel Belgium ». ingesteld door de nv « Clear Channel Belgium ».
La Cour constitutionnelle, Het Grondwettelijk Hof,
composée des présidents R. Henneuse et M. Bossuyt, et des juges E. De samengesteld uit de voorzitters R. Henneuse en M. Bossuyt, en de
Groot, L. Lavrysen, J.-P. Moerman, E. Derycke et P. Nihoul, assistée rechters E. De Groot, L. Lavrysen, J.-P. Moerman, E. Derycke en P.
du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président R. Henneuse, Nihoul, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter R. Henneuse,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet du recours et procédure I. Onderwerp van het beroep en rechtspleging
Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 27 Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 27 mei 2011
ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 30 mei
mai 2011 et parvenue au greffe le 30 mai 2011, la SA « Clear Channel 2011, heeft de nv « Clear Channel Belgium », met maatschappelijke
Belgium », dont le siège social est établi à 1050 Bruxelles, boulevard zetel te 1050 Brussel, Pleinlaan 5, beroep tot vernietiging ingesteld
de la Plaine 5, a introduit un recours en annulation de l'ordonnance van de ordonnantie van het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest van 25
de la Région de Bruxelles-Capitale du 25 novembre 2010 réglant november 2010 tot regeling van de uitbating van een openbaar
l'exploitation d'un service public de location automatisée de vélos geautomatiseerd fietsverhuursysteem (bekendgemaakt in het Belgisch
(publiée au Moniteur belge du 7 décembre 2010). Staatsblad van 7 december 2010).
(...) (...)
II. En droit II. In rechte
(...) (...)
Quant à l'ordonnance attaquée Ten aanzien van de bestreden ordonnantie
B.1.1. La partie requérante demande l'annulation de l'ordonnance de la B.1.1. De verzoekende partij vordert de vernietiging van de
Région de Bruxelles-Capitale du 25 novembre 2010 réglant ordonnantie van het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest van 25 november
l'exploitation d'un service public de location automatisée de vélos, 2010 tot regeling van de uitbating van een openbaar geautomatiseerd
qui dispose : fietsverhuursysteem, die bepaalt :
«

Article 1er.La présente ordonnance règle une matière visée à

«

Artikel 1.Deze ordonnantie regelt een aangelegenheid als bedoeld in

l'article 39 de la Constitution. artikel 39 van de Grondwet.

Art. 2.Il est institué un service public concernant l'organisation

Art. 2.Er wordt een openbare dienst opgericht, die belast wordt met

d'un système automatisé de location de vélos pour le transport de de organisatie van een geautomatiseerd fietsverhuursysteem ten behoeve
van het personenvervoer op het volledige grondgebied van het Brussels
personnes sur tout le territoire de la Région de Bruxelles-Capitale. Hoofdstedelijk Gewest. De Brusselse Hoofdstedelijke Regering werd
Le Gouvernement de la Région de Bruxelles-Capitale est autorisé à gemachtigd de tijdelijke exploitatie van een geautomatiseerd
attribuer à une ou plusieurs personnes juridiques, privées ou fietsverhuursysteem toe te kennen aan een of meerdere,
publiques, l'exploitation à titre temporaire d'un service automatisé privaatrechtelijke of publiekrechtelijke, rechtspersonen, onder de
vorm van een concessie van openbaar nut.
de location de vélos, sous forme d'une concession d'utilité publique. Bij de aanwerving van de titularis van de concessie zoals vernoemd in
Le Gouvernement engage le titulaire de la concession prévue au premier het eerste lid, hierna de concessiehouder genaamd, zal de Regering
alinéa, dénommé ci-après le concessionnaire, en tenant compte des rekening moeten houden met de regels van de vrije concurrentie.
règles de libre concurrence. De Regering en de concessiehouder sluiten een contract af, waarin de
Entre le Gouvernement et le concessionnaire, un contrat est conclu modaliteiten en de voorwaarden beschreven staan die ten grondslag
dans lequel figurent les modalités et les conditions qui président à liggen aan de exploitatie van de openbare dienst waarover sprake is in
l'exploitation dudit service public tel que décrit au premier alinéa. het eerste lid. De overeenkomst wordt afgesloten voor een maximale
La convention est conclue pour une durée limitée à maximum 20 ans. duur van 20 jaar. Ze verplicht de concessiehouder minimum tot de
Elle impose au concessionnaire, au minimum, l'obligation de mettre en oprichting van een dienst zoals bepaald onder het eerste lid, zo nodig
oeuvre un pareil service tel que prévu au premier alinéa, le cas
échéant après une phase de mise en route, en garantissant une na een opstartfase, en vraagt eveneens een gewaarborgde opening van 7
ouverture 7 jours par semaine et 24 heures par jour sur l'intégralité dagen per week en 24 uur per dag op het gehele grondgebied van het
du territoire de la Région de Bruxelles-Capitale. Enfin, il est Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Tenslotte is het noodzakelijk dat de
nécessaire que le financement de ce service public provienne au moins financiering van deze openbare dienst minstens ten dele afkomstig is
partiellement d'une contribution payée par les utilisateurs de ce van een vergoeding die verhaald wordt op de gebruikers van deze
service. dienst.
Le Gouvernement évalue annuellement la mise en oeuvre du contrat. Il De Regering evalueert jaarlijks de uitvoering van het contract. Zij
communique son rapport d'évaluation au Parlement au plus tard le 31 mars de chaque année. bezorgt haar evaluatierapport jaarlijks aan het Parlement uiterlijk op 31 maart.

Art. 3.Les dispositions de la présente ordonnance entrent en vigueur

Art. 3.De bepalingen van deze ordonnantie treden in werking op 1

le 1er janvier 2008 ». januari 2008 ».
B.1.2. Cette ordonnance « vise à créer un service public chargé de B.1.2. Die ordonnantie « strekt [...] ertoe een openbare dienst op te
l'organisation d'un système de location de vélos automatisé réservé richten die bestaat uit de organisatie van een geautomatiseerd
aux personnes désirant se déplacer sur tout le territoire de la Région fietsverhuursysteem voor personen [die zich willen verplaatsen] op het
de Bruxelles-Capitale ». Le législateur ordonnanciel bruxellois a gehele grondgebied van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest ». De
estimé qu'« étant donné le savoir-faire spécifique nécessaire au Brusselse ordonnantiegever heeft geoordeeld dat, « gelet op de
développement et à l'exploitation d'un tel service public et compte specifieke know-how die vereist is voor de uitbouw en de uitbating van
tenu des difficultés à instaurer un système de transport à moindre voormelde openbare dienst en rekening houdend met de bekommernis om
coût pour la société, le Gouvernement [devait] être habilité à confier vervoer te organiseren tegen de geringste kostprijs voor de
temporairement l'exploitation de ce service public à un ou plusieurs samenleving, [...] de Regering [diende] gemachtigd te worden om de
particuliers (personnes physiques ou morales de droit privé, appelées exploitatie van de openbare dienst tijdelijk toe te vertrouwen aan een
of meerdere particulieren (natuurlijke of rechtspersonen,
concessionnaire(s)) sous la forme d'une concession de service public » concessiehouder(s) genoemd) onder de vorm van een concessie van
(Doc. parl., Parlement de la Région de Bruxelles-Capitale, 2009-2010, openbare dienst » (Parl. St., Brussels Hoofdstedelijk Parlement,
A-96/1, p. 2). 2009-2010, A-96/1, p. 2).
B.1.3. Antérieurement à l'adoption de cette ordonnance, le B.1.3. Vóór het aannemen van die ordonnantie had de Brusselse
Gouvernement de la Région de Bruxelles-Capitale avait procédé à la Hoofdstedelijke Regering in het Publicatieblad van de Europese Unie
publication au Journal officiel de l'Union européenne d'un appel à een oproep tot het indienen van blijken van belangstelling
manifestation d'intérêt en vue de la conclusion d'un contrat de gepubliceerd met het oog op het sluiten van een concessieovereenkomst
concession portant sur l'exploitation d'un service public de location betreffende de exploitatie van een openbaar geautomatiseerd
automatisée de vélos. Le Gouvernement a reçu trois candidatures, dont fietsverhuursysteem. De Regering heeft drie kandidaturen ontvangen,
deux ont été jugées recevables, l'une émanant d'un consortium dans waarvan er twee ontvankelijk werden verklaard, een die uitging van een
lequel figurait la partie requérante et l'autre de la partie consortium waarin de verzoekende partij was opgenomen en een andere
intervenante devant la Cour. Après avoir examiné les offres des van de tussenkomende partij voor het Hof. Na de offertes van de
candidats et avoir mené des négociations, le Gouvernement a décidé le kandidaten te hebben onderzocht en onderhandelingen te hebben gevoerd,
13 novembre 2008 d'attribuer la concession à la partie intervenante heeft de Regering op 13 november 2008 beslist om de concessie toe te
dans la présente procédure (Doc. parl., Parlement de la Région de wijzen aan de tussenkomende partij in de onderhavige procedure (Parl.
Bruxelles-Capitale, 2009-2010, A-96/2, p. 2). Le consortium auquel St., Brussels Hoofdstedelijk Parlement, 2009-2010, A-96/2, p. 2). Het
appartenait la partie requérante a introduit un recours en suspension consortium waartoe de verzoekende partij behoorde, heeft tegen die
beslissing een beroep tot schorsing bij uiterst dringende
d'extrême urgence au Conseil d'Etat contre cette décision, recours qui noodzakelijkheid ingesteld bij de Raad van State, een beroep dat
a été jugé irrecevable. onontvankelijk werd geacht.
B.1.4. Par ailleurs, la décision du 13 novembre 2008 a fait l'objet B.1.4. Bovendien is tegen de beslissing van 13 november 2008 door twee
d'une requête en annulation au Conseil d'Etat, introduite par deux gemeenten een verzoekschrift tot nietigverklaring ingediend bij de
communes. Un des moyens soulevés dans ce cadre est tiré du défaut de Raad van State. Een van de middelen die in dat kader is aangevoerd, is
afgeleid uit het gebrek aan een wettelijke basis voor het sluiten van
base légale pour la conclusion du contrat de concession de service de concessieovereenkomst van openbare dienst.
public. B.1.5. C'est « précisément dans le but de préserver et de développer B.1.5. Het is « precies met het oog op de vrijwaring en verdere
davantage ce système de location de vélos » que le législateur uitbreiding van dat fietsverhuursysteem » dat de Brusselse
ordonnanciel bruxellois a adopté l'ordonnance attaquée (ibid., p. 2). Quant à la recevabilité B.2.1. La partie requérante est une société commerciale active dans le secteur de la publicité, essentiellement dans le domaine de l'affichage publicitaire extérieur. Elle appartient à un groupe international actif sur le marché de la fourniture et de la gestion de réseaux de vélos en libre-service. B.2.2. Dans la mesure où elle fait valoir que l'ordonnance attaquée a pour objet ou pour effet de procurer rétroactivement une base légale à ordonnantiegever de bestreden ordonnantie heeft aangenomen (ibid., p. 2). Ten aanzien van de ontvankelijkheid B.2.1. De verzoekende partij is een handelsvennootschap die actief is in de reclamesector, voornamelijk op het gebied van het aanplakken van buitenreclame. Zij behoort tot een internationale groep die actief is op de markt van het leveren en beheren van zelfbedieningsnetwerken van fietsen. B.2.2. In zoverre de verzoekende partij doet gelden dat de bestreden ordonnantie tot doel of tot gevolg heeft dat met terugwerkende kracht een wettelijke basis wordt verleend aan de concessie van een openbare
la concession d'un service public pour laquelle elle s'était, au sein dienst waarvoor zij binnen een consortium interesse had betoond en die
d'un consortium, montrée intéressée et qui est revenue à une société is toegewezen aan een vennootschap die haar concurrent is, beschikt
qui est sa concurrente, la partie requérante dispose d'un intérêt zij over een voldoende belang om de vernietiging ervan te vorderen.
suffisant à en poursuivre l'annulation. In tegenstelling tot wat de Brusselse Hoofdstedelijke Regering en de
La Cour n'a pas à préjuger, contrairement à ce que soutiennent le tussenkomende partij aanvoeren, vermag het Hof niet vooruit te lopen
Gouvernement de la Région de Bruxelles-Capitale et la partie op de afloop van de procedures die de verzoekende partij zou kunnen
intervenante, de l'issue des procédures que la partie requérante instellen in het geval waarin de bestreden ordonnantie door het Hof
pourrait entreprendre dans l'hypothèse où l'ordonnance attaquée serait
annulée par la Cour. zou worden vernietigd.
B.2.3. Le recours est recevable. B.2.3. Het beroep is ontvankelijk.
Quant au fond Ten gronde
En ce qui concerne le premier moyen Wat het eerste middel betreft
B.3.1. Het eerste middel is afgeleid uit de schending van de artikelen
B.3.1. Le premier moyen est pris de la violation des articles 10 et 11 10 en 11 van de Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen met, in het
de la Constitution, lus seuls ou en combinaison avec, en sa première eerste onderdeel van dat middel, artikel 5 van de wet van 24 december
branche, l'article 5 de la loi du 24 décembre 1993 relative aux 1993 betreffende de overheidsopdrachten en sommige opdrachten voor
marchés publics et à certains marchés de travaux, de fournitures et de aanneming van werken, leveringen en diensten en artikel 1, lid 2, a)
services et l'article 1er, paragraphe 2, a) et d), et paragraphe 4, de en d), en lid 4, van de richtlijn 2004/18/EG van het Europees
la directive 2004/18/CE du Parlement européen et du Conseil du 31 mars Parlement en de Raad van 31 maart 2004 betreffende de coördinatie van
2004 relative à la coordination des procédures de passation des de procedures voor het plaatsen van overheidsopdrachten voor werken,
marchés publics de travaux, de fournitures et de services et, en sa leveringen en diensten en, in het tweede onderdeel van dat middel,
seconde branche, l'article 6, § 1er, VI, alinéa 4, de la loi spéciale artikel 6, § 1, VI, vierde lid, van de bijzondere wet van 8 augustus
du 8 août 1980 de réformes institutionnelles et le principe de la sécurité juridique. 1980 tot hervorming der instellingen en het rechtszekerheidsbeginsel.
B.3.2. La partie requérante fait grief à l'ordonnance attaquée de B.3.2. De verzoekende partij klaagt aan dat de bestreden ordonnantie
qualifier de concession de service public un marché antérieurement een eerder door de Brusselse Regering toegekende opdracht die volgens
octroyé par le Gouvernement bruxellois qui présente, d'après elle, haar alle kenmerken van een overheidsopdracht voor diensten vertoont,
toutes les caractéristiques d'un marché public de services, de sorte aanmerkt als een concessie van openbare dienst, zodat, enerzijds, de
que seraient violées, d'une part, la réglementation relative aux reglementering betreffende de overheidsopdrachten en, anderzijds, de
marchés publics et, d'autre part, les dispositions attribuant à bepalingen die aan de federale overheid de bevoegdheid toewijzen om de
l'autorité fédérale la compétence pour fixer les règles générales en matière de marchés publics. Le moyen repose sur le postulat selon lequel le législateur ordonnanciel bruxellois, en qualifiant de « concession de service public » le contrat qu'il autorise rétroactivement le Gouvernement à conclure, aurait couvert les vices d'un contrat conclu antérieurement qui serait en réalité un marché public de services passé en violation des règles impératives en la matière. B.4. La réglementation européenne relative aux marchés publics ne algemene regels inzake overheidsopdrachten vast te stellen, zouden zijn geschonden. Het middel berust op het uitgangspunt volgens hetwelk de Brusselse ordonnantiegever, doordat hij de overeenkomst die hij de Regering op retroactieve wijze machtigt te sluiten als een « concessie van openbare dienst » aanmerkt, de gebreken van een eerder gesloten overeenkomst zou hebben gedekt die in werkelijkheid een overheidsopdracht voor diensten zou zijn die in strijd met de dwingende regels ter zake was geplaatst. B.4. De Europese reglementering betreffende de overheidsopdrachten is niet van toepassing op de concessieovereenkomsten voor openbare
s'applique pas aux concessions de services publics (article 17 de la diensten (artikel 17 van de voormelde richtlijn 2004/18/EG). Zoals de
directive 2004/18/CE précitée). Ainsi que l'a relevé la section de afdeling wetgeving van de Raad van State heeft opgemerkt in het advies
législation du Conseil d'Etat dans l'avis qu'elle a donné au sujet de l'avant-projet d'ordonnance : dat zij over het voorontwerp van ordonnantie heeft verleend :
« La question de savoir si, en droit communautaire, la convention que « [is] de vraag of, in het kader van het gemeenschapsrecht, de
l'avant-projet vise à habiliter le Gouvernement à conclure constitue overeenkomst die de regering bij het voorontwerp gemachtigd zou worden
un marché public de service ou une concession de service public ne te sluiten een overheidsopdracht is voor aanneming van diensten, dan
wel een concessie van openbare dienst, [...] evenwel niet afhankelijk
dépend cependant pas de la qualification que lui donne l'auteur de van de benaming die de steller van het voorontwerp eraan geeft, maar
l'avant-projet mais bien des critères utilisés en droit communautaire van de criteria die worden gehanteerd in het gemeenschapsrecht en in
et, au premier chef, du mode de rémunération du prestataire de service de eerste plaats van de wijze waarop de dienstverlener wordt bezoldigd
et de sa prise en charge du risque financier lié à l'exploitation du en waarop hij het financiële risico draagt dat verbonden is aan de
service qui lui est confié » (Doc. parl., Parlement de la Région de exploitatie van de dienst die hem wordt toevertrouwd » (Parl. St.,
Bruxelles-Capitale, 2009-2010, A-96/1, p. 7). Brussels Hoofdstedelijk Parlement, 2009-2010, A-96/1, p. 7).
B.5.1. L'article 2, alinéa 3, de l'ordonnance attaquée prévoit à cet B.5.1. Artikel 2, derde lid, van de bestreden ordonnantie bepaalt in
égard qu'« il est nécessaire que le financement de ce service public dat verband dat « het noodzakelijk [is] dat de financiering van deze
provienne au moins partiellement d'une contribution payée par les openbare dienst minstens ten dele afkomstig is van een vergoeding die
utilisateurs de ce service ». verhaald wordt op de gebruikers van deze dienst ».
Cette disposition ne garantit pas, par elle-même, que le contrat que Die bepaling waarborgt op zich niet dat de overeenkomst die de
le Gouvernement est habilité à passer en application de l'ordonnance Regering met toepassing van de ordonnantie is gemachtigd te sluiten,
présente toutes les caractéristiques d'une concession de service alle kenmerken van een concessie van openbare dienst vertoont.
public. La circonstance que l'ordonnance attaquée contient peu d'éléments qui De omstandigheid dat de bestreden ordonnantie weinig elementen bevat
permettent, au regard de la réglementation européenne en matière de die het ten aanzien van de Europese reglementering inzake
marchés publics, de qualifier le contrat concerné de concession de overheidsopdrachten mogelijk maken om de betrokken overeenkomst als
service public n'a pas pour effet que le législateur ordonnanciel een concessie van openbare dienst aan te merken, heeft niet tot gevolg
bruxellois aurait autorisé le Gouvernement à passer un marché public dat de Brusselse ordonnantiegever de Regering ertoe heeft gemachtigd
de services en violation de cette réglementation. Au contraire, en een overheidsopdracht voor diensten in strijd met die reglementering
qualifiant le contrat de « concession de service public », le te plaatsen. Integendeel, door de overeenkomst als een « concessie van
législateur ordonnanciel bruxellois impose que soient respectées les openbare dienst » aan te merken, legt de Brusselse ordonnantiegever de
conditions constitutives de ce contrat. verplichting op de constitutieve voorwaarden van die overeenkomst in acht te nemen.
B.5.2. Par ailleurs, l'on ne saurait déduire du fait que le contrat B.5.2. Bovendien kan uit het feit dat de overeenkomst met betrekking
portant sur l'exploitation du système automatisé de location de vélos tot de exploitatie van het geautomatiseerde fietsverhuursysteem reeds
was gesloten bij het aannemen van de bestreden ordonnantie, niet
avait déjà été conclu lors de l'adoption de l'ordonnance attaquée que worden afgeleid dat de Brusselse ordonnantiegever zich de eventuele
le législateur ordonnanciel bruxellois se serait approprié les vices gebreken zou hebben toegeëigend die die overeenkomst aantasten of dat
éventuels affectant ce contrat ou qu'il aurait rendu impossible tout hij elke jurisdictionele controle op de overeenkomst zelf onmogelijk
contrôle juridictionnel sur le contrat lui-même. En effet, sous zou hebben gemaakt. Onder voorbehoud van het middel dat is afgeleid
réserve du moyen qui est pris du défaut de base légale au moment de la uit de ontstentenis van een wettelijke basis op het ogenblik van de
décision d'attribution du contrat, qui est examiné ci-après, beslissing tot toewijzing van de overeenkomst, die hierna wordt
l'ordonnance attaquée ne fait pas obstacle à ce que le juge compétent onderzocht, staat de bestreden ordonnantie immers niet eraan in de weg
examine les griefs concernant la qualification qu'il convient de dat de bevoegde rechter de grieven onderzoekt met betrekking tot de
donner au contrat concerné et, le cas échéant, à ce qu'il tire les kwalificatie die aan de betrokken overeenkomst moet worden gegeven en
conséquences d'une violation de la réglementation s'imposant en dat hij, in voorkomend geval, gevolgen trekt uit een schending van de
matière de marchés publics de services. inzake overheidsopdrachten voor diensten geldende reglementering.
B.6. Le premier moyen n'est pas fondé. B.6. Het eerste middel is niet gegrond.
En ce qui concerne le deuxième moyen Wat het tweede middel betreft
B.7.1. Le deuxième moyen est pris de la violation des articles 10 et B.7.1. Het tweede middel is afgeleid uit de schending van de artikelen
11 de la Constitution, lus seuls ou en combinaison avec l'article 106 10 en 11 van de Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen met artikel
du Traité sur le fonctionnement de l'Union européenne, lu lui-même en 106 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie, zelf
combinaison avec les articles 49 et 102 du même Traité. in samenhang gelezen met de artikelen 49 en 102 van hetzelfde Verdrag.
B.7.2. La partie requérante fait grief à l'ordonnance attaquée B.7.2. De verzoekende partij klaagt aan dat de bestreden ordonnantie
d'habiliter rétroactivement le Gouvernement à octroyer un droit de Regering op retroactieve wijze ertoe machtigt een exclusief recht
exclusif au concessionnaire pour une activité, à savoir l'exploitation aan de concessiehouder toe te kennen voor een activiteit, namelijk de
de dispositifs publicitaires permettant le financement du système exploitatie van reclame-inrichtingen die de financiering van het
geautomatiseerde fietsverhuursysteem mogelijk maakt, en die geen
automatisé de location de vélos, qui ne présente aucun lien avec la enkele band met de in concessie gegeven opdracht van openbare dienst
mission de service public concédée. Le législateur ordonnanciel aurait vertoont. De ordonnantiegever zou bijgevolg de gelijkheid tussen de
en conséquence rompu l'égalité entre le concessionnaire et ses concurrents du secteur de la publicité. B.8.1. Contrairement à ce qu'affirme la partie requérante, l'ordonnance attaquée n'habilite pas le Gouvernement à conférer un droit exclusif d'installer et d'exploiter des dispositifs publicitaires sur le territoire de la Région de Bruxelles-Capitale. En se limitant à prévoir que le financement du service public de location automatisée de vélos qu'elle crée doit provenir au moins partiellement d'une contribution payée par les utilisateurs, l'ordonnance ne règle pas la partie du financement du service qui n'est pas assurée par les concessiehouder en zijn concurrenten in de reclamesector hebben verbroken. B.8.1. In tegenstelling tot wat de verzoekende partij beweert, machtigt de bestreden ordonnantie de Regering niet ertoe een exclusief recht te verlenen om reclame-inrichtingen op het grondgebied van het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest te installeren en te exploiteren. Door zich ertoe te beperken erin te voorzien dat de financiering van het openbaar geautomatiseerd fietsverhuursysteem dat erbij wordt opgericht, minstens ten dele afkomstig moet zijn van een vergoeding die door de gebruikers wordt betaald, regelt de ordonnantie niet het deel van de financiering van de dienst dat niet door de vergoedingen
contributions des utilisateurs. van de gebruikers wordt verzekerd.
B.8.2. Il en découle que, dans l'hypothèse où les dispositions visées B.8.2. Daaruit volgt dat, in het geval waarin de in het middel
au moyen seraient violées, cette violation ne proviendrait pas de bedoelde bepalingen zouden zijn geschonden, die schending niet zou
l'ordonnance du 25 novembre 2010 mais bien, le cas échéant, des termes voortvloeien uit de ordonnantie van 25 november 2010 maar, in
du contrat entre le Gouvernement de la Région de Bruxelles-Capitale et voorkomend geval, wel uit de bewoordingen van de overeenkomst tussen
le concessionnaire du service public de location automatisée de vélos. de Brusselse Hoofdstedelijke Regering en de concessiehouder van het
openbaar geautomatiseerd fietsverhuursysteem.
B.8.3. L'on ne saurait déduire du silence de l'ordonnance attaquée B.8.3. Uit het stilzwijgen van de bestreden ordonnantie over de wijze
quant au mode de financement de la partie du coût du service public van financiering van het deel van de kostprijs van de openbare dienst
qui n'est pas prise en charge par les utilisateurs que le législateur dat niet door de gebruikers ten laste wordt genomen, kan niet worden
ordonnanciel aurait autorisé le Gouvernement à violer la afgeleid dat de ordonnantiegever de Regering ertoe zou hebben
réglementation européenne en matière de concurrence. Il revient au gemachtigd de Europese regelgeving inzake mededinging te schenden. Het
juge compétent pour connaître d'éventuels recours concernant la komt de rechter die bevoegd is om kennis te nemen van eventuele
validité du contrat de concession de service public d'examiner si beroepen met betrekking tot de geldigheid van de concessieovereenkomst
celui-ci est contraire à cette réglementation. van openbare dienst toe te onderzoeken of die in strijd is met die
regelgeving.
B.9. Le deuxième moyen n'est pas fondé. B.9. Het tweede middel is niet gegrond.
En ce qui concerne le troisième moyen Wat het derde middel betreft
B.10.1. Le troisième moyen est pris de la violation des articles 10 et B.10.1. Het derde middel is afgeleid uit de schending van de artikelen
11 de la Constitution, lus isolément ou en combinaison avec le 10 en 11 van de Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen met het
principe de non-rétroactivité des lois, avec l'article 6 de la beginsel van de niet-retroactiviteit van de wetten, met artikel 6 van
Convention européenne des droits de l'homme ainsi qu'avec le principe het Europees Verdrag voor de rechten van de mens en met het beginsel
de la séparation des pouvoirs et le principe de la sécurité juridique. van de scheiding der machten en het rechtszekerheidsbeginsel.
B.10.2. La partie requérante fait grief à l'ordonnance attaquée de B.10.2. De verzoekende partij klaagt aan dat de bestreden ordonnantie
porter atteinte avec effet rétroactif à un litige pendant devant le met terugwerkende kracht afbreuk doet aan een hangend geschil voor de
Conseil d'Etat en vue d'influencer ce litige dans un sens déterminé. Raad van State teneinde dat geschil in een bepaalde zin te
Elle lui reproche également de comporter une habilitation au beïnvloeden. Zij verwijt die ordonnantie eveneens dat zij een te vage
Gouvernement trop vague et imprécise en ce qui concerne les modalités en onduidelijke machtiging aan de Regering bevat met betrekking tot de
d'organisation et de fonctionnement du service érigé en service public. B.11.1. Le Gouvernement de la Région de Bruxelles-Capitale et la partie intervenante soulèvent une exception d'irrecevabilité de ce moyen. Ils considèrent que la partie requérante n'a aucun intérêt légitime à l'invoquer. B.11.2. Etant donné que la partie requérante a justifié de l'intérêt requis pour demander l'annulation de l'ordonnance attaquée, elle ne doit pas justifier en plus d'un intérêt à ce moyen. modaliteiten betreffende de organisatie en de werking van de dienst die als een openbare dienst is opgericht. B.11.1. De Brusselse Hoofdstedelijke Regering en de tussenkomende partij werpen een exceptie van onontvankelijkheid van dat middel op. Zij zijn van oordeel dat de verzoekende partij geen enkel legitiem belang heeft om het aan te voeren. B.11.2. Daar de verzoekende partij blijk heeft gegeven van het vereiste belang om de vernietiging van de bestreden ordonnantie te vorderen, dient zij daarnaast geen blijk te geven van een belang bij dat middel.
B.12. En ce qu'elle entre en vigueur le 1er janvier 2008, l'ordonnance B.12. In zoverre zij op 1 januari 2008 in werking treedt, heeft de
attaquée a pour effet d'empêcher le Conseil d'Etat de se prononcer, au bestreden ordonnantie tot gevolg dat zij de Raad van State verhindert
cours de l'examen du recours pendant dirigé contre la décision du 13 om zich tijdens het onderzoek van het hangende beroep dat is gericht
novembre 2008 d'attribution de la concession litigieuse, sur un moyen tegen de beslissing van 13 november 2008 tot toewijzing van de in het
tiré de l'absence d'habilitation légale au moment où le Gouvernement geding zijnde concessie, uit te spreken over een middel dat is
bruxellois a adopté cette décision. En revanche, l'ordonnance attaquée n'a pas pour effet de porter atteinte à la compétence du Conseil d'Etat pour examiner les autres griefs qui pourraient être formulés à l'encontre de cette décision. B.13. La non-rétroactivité des lois est une garantie ayant pour but de prévenir l'insécurité juridique. Cette garantie exige que le contenu du droit soit prévisible et accessible, de sorte que le justiciable puisse prévoir, dans une mesure raisonnable, les conséquences d'un acte déterminé au moment où cet acte est accompli. La rétroactivité peut uniquement être justifiée lorsqu'elle est indispensable pour réaliser un objectif d'intérêt général. S'il s'avère en outre que la rétroactivité a pour but que l'issue de l'une ou l'autre procédure juridictionnelle soit influencée dans un sens déterminé ou que les juridictions soient empêchées de se prononcer sur une question de droit bien précise, la nature du principe en cause exige que des circonstances exceptionnelles ou des motifs impérieux d'intérêt général justifient l'intervention du législateur qui porte atteinte, au préjudice d'une catégorie de citoyens, aux garanties juridictionnelles offertes à tous. B.14.1. Ainsi qu'il ressort des travaux préparatoires cités en B.1, le afgeleid uit de ontstentenis van een wettelijke machtiging op het ogenblik waarop de Brusselse Regering die beslissing heeft aangenomen. De bestreden ordonnantie heeft daarentegen niet tot gevolg dat zij afbreuk doet aan de bevoegdheid van de Raad van State om de andere grieven te onderzoeken die tegen die beslissing zouden kunnen worden geformuleerd. B.13. De niet-retroactiviteit van wetten is een waarborg ter voorkoming van de rechtsonzekerheid. Die waarborg vereist dat de inhoud van het recht voorzienbaar en toegankelijk is, zodat de rechtzoekende in redelijke mate de gevolgen van een bepaalde handeling kan voorzien op het tijdstip dat die handeling wordt verricht. De terugwerkende kracht kan enkel worden verantwoord wanneer zij onontbeerlijk is voor de verwezenlijking van een doelstelling van algemeen belang. Indien bovendien blijkt dat de terugwerkende kracht tot doel heeft dat de afloop van een of meer jurisdictionele procedures in een bepaalde zin wordt beïnvloed of dat rechtscolleges worden verhinderd zich uit te spreken over een welbepaalde rechtsvraag, vereist de aard van het in het geding zijnde beginsel dat uitzonderlijke omstandigheden of dwingende motieven van algemeen belang het optreden van de wetgever verantwoorden, dat ten nadele van een categorie van burgers afbreuk doet aan de aan allen geboden jurisdictionele waarborgen. B.14.1. Zoals blijkt uit de in B.1 aangehaalde parlementaire
législateur ordonnanciel bruxellois a estimé qu'il était nécessaire de voorbereiding, heeft de Brusselse ordonnantiegever geoordeeld dat het
préserver et de consolider l'exploitation de la location automatisée noodzakelijk was de exploitatie van het geautomatiseerde fietsverhuur,
de vélos qu'il jugeait indispensable à la mise en oeuvre de sa die hij onontbeerlijk achtte voor de uitvoering van zijn
mobiliteitsbeleid in het Gewest, te vrijwaren en te consolideren.
politique de mobilité dans la Région. La validité de l'attribution de Aangezien de geldigheid van de toewijzing van de concessie in het
la concession étant mise en cause en raison du défaut de fondement geding wordt gebracht wegens het gebrek aan een wettelijke grondslag
légal à la concession de service public, un motif impérieux d'intérêt voor de concessie van openbare dienst, verantwoordt een dwingende
général, à savoir la nécessité de remédier à l'insécurité juridique reden van algemeen belang, namelijk de noodzaak om de aldus gecreëerde
ainsi créée, justifie l'intervention rétroactive du législateur rechtsonzekerheid te verhelpen, het retroactieve optreden van de
ordonnanciel. ordonnantiegever.
B.14.2. L'absence de fondement légal de la décision du Gouvernement de B.14.2. De ontstentenis van een wettelijke grondslag voor de
la Région de Bruxelles-Capitale du 13 novembre 2008, apparue à beslissing van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering van 13 november
l'occasion d'un recours en annulation formé devant le Conseil d'Etat, ne peut en effet avoir pour conséquence que le législateur ordonnanciel bruxellois se trouve dans l'impossibilité de remédier à l'insécurité juridique née de cette absence. Par ailleurs, malgré son caractère rétroactif, l'ordonnance attaquée n'est pas source d'insécurité juridique pour ses destinataires. La seule existence d'un recours devant le Conseil d'Etat ne saurait empêcher le législateur de remédier aux inconstitutionnalités qu'il constaterait avant même qu'il soit statué sur ce recours. B.15. Enfin, quant au caractère prétendument trop vague ou imprécis de l'habilitation conférée au Gouvernement par le législateur ordonnanciel, aucune disposition n'impose au législateur de régler de 2008, die aan het licht is gekomen naar aanleiding van een beroep tot nietigverklaring dat bij de Raad van State is ingesteld, kan immers niet tot gevolg hebben dat de Brusselse ordonnantiegever zich in de onmogelijkheid bevindt om de rechtsonzekerheid te verhelpen die uit die ontstentenis is ontstaan. Bovendien is de bestreden ordonnantie, ondanks het retroactieve karakter ervan, geen bron van rechtsonzekerheid voor de adressaten ervan. Het loutere bestaan van een beroep bij de Raad van State kan de wetgever niet verhinderen om de ongrondwettigheden te verhelpen die hij zou vaststellen nog vooraleer uitspraak over dat beroep wordt gedaan. B.15. Ten slotte, wat het zogenaamd te vage of onduidelijke karakter van de door de ordonnantiegever aan de Regering verleende machtiging betreft, legt geen enkele bepaling aan de wetgever de verplichting op
manière précise les modalités d'organisation et de fonctionnement de om de modaliteiten betreffende de organisatie en de werking van die
ce service lorsqu'il autorise le pouvoir exécutif à en concéder dienst nauwkeurig te regelen wanneer hij de uitvoerende macht ertoe
l'exploitation. machtigt de exploitatie ervan in concessie te geven.
B.16. Le troisième moyen n'est pas fondé. B.16. Het derde middel is niet gegrond.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
rejette le recours. verwerpt het beroep.
Ainsi prononcé en langue française, en langue néerlandaise et en Aldus uitgesproken in het Frans, het Nederlands en het Duits,
langue allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op
janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle, à l'audience publique du 31 mai 2012. het Grondwettelijk Hof, op de openbare terechtzitting van 31 mei 2012.
Le greffier, De griffier,
P.-Y. Dutilleux. P.-Y. Dutilleux.
Le président, De voorzitter,
R. Henneuse. R. Henneuse.
^