← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 138/2008 du 22 octobre 2008 Numéros du rôle : 4293, 4294, 4295 et 4296 En
cause : les questions préjudicielles concernant les articles 3, § 1 er , b), et
9, § 1 er , de l'ordonnance de la Ré La Cour constitutionnelle, composée
du juge P. Martens, faisant fonction de président, du présid(...)"
Extrait de l'arrêt n° 138/2008 du 22 octobre 2008 Numéros du rôle : 4293, 4294, 4295 et 4296 En cause : les questions préjudicielles concernant les articles 3, § 1 er , b), et 9, § 1 er , de l'ordonnance de la Ré La Cour constitutionnelle, composée du juge P. Martens, faisant fonction de président, du présid(...) | Uittreksel uit arrest nr. 138/2008 van 22 oktober 2008 Rolnummers 4293, 4294, 4295 en 4296 In zake : de prejudiciële vragen over de artikelen 3, § 1, b), en 9, § 1, van de ordonnantie van het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest van 2 Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit rechter P. Martens, waarnemend voorzitter, voorzitter M(...) |
---|---|
COUR CONSTITUTIONNELLE | GRONDWETTELIJK HOF |
Extrait de l'arrêt n° 138/2008 du 22 octobre 2008 | Uittreksel uit arrest nr. 138/2008 van 22 oktober 2008 |
Numéros du rôle : 4293, 4294, 4295 et 4296 | Rolnummers 4293, 4294, 4295 en 4296 |
En cause : les questions préjudicielles concernant les articles 3, § 1er, | In zake : de prejudiciële vragen over de artikelen 3, § 1, b), en 9, § |
b), et 9, § 1er, de l'ordonnance de la Région de Bruxelles-Capitale du | 1, van de ordonnantie van het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest van 23 |
23 juillet 1992 relative à la taxe régionale à charge des occupants | juli 1992 betreffende de gewestbelasting ten laste van bezetters van |
d'immeubles bâtis et de titulaires de droits réels sur certains | bebouwde eigendommen en houders van een zakelijk recht op sommige |
immeubles, posées par le Tribunal de première instance de Bruxelles. | onroerende goederen, gesteld door de Rechtbank van eerste aanleg te Brussel. |
La Cour constitutionnelle, | Het Grondwettelijk Hof, |
composée du juge P. Martens, faisant fonction de président, du | samengesteld uit rechter P. Martens, waarnemend voorzitter, voorzitter |
président M. Bossuyt, et des juges R. Henneuse, E. De Groot, L. | M. Bossuyt, en de rechters R. Henneuse, E. De Groot, L. Lavrysen, A. |
Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke et J. | Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke en J. Spreutels, |
Spreutels, assistée du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le juge | bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van |
P. Martens, | rechter P. Martens, |
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : | wijst na beraad het volgende arrest : |
I. Objet des questions préjudicielles et procédure | I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging |
Par quatre jugements du 12 septembre 2007 en cause respectivement de | Bij vier vonnissen van 12 september 2007 in zake respectievelijk de |
la SPRLU « PIERRE-PHILIPPE HENDRICKX, avocat », la SPRLU « Thierry | ebvba « PIERRE-PHILIPPE HENDRICKX, avocat », de ebvba « Thierry |
TILQUIN », la SPRLU « Valérie Simonart Avocate » et la SPRLU « YVES | TILQUIN », de ebvba « Valérie Simonart Avocate » en de ebvba « YVES |
DELACROIX, AVOCAT » contre la Région de Bruxelles-Capitale, dont les | DELACROIX, ADVOCAT » tegen het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest, |
expéditions sont parvenues au greffe de la Cour le 24 septembre 2007, | waarvan de expedities ter griffie van het Hof zijn ingekomen op 24 |
le Tribunal de première instance de Bruxelles a posé la question | september 2007, heeft de Rechtbank van eerste aanleg te Brussel de |
préjudicielle suivante : | volgende prejudiciële vraag gesteld : |
« Les articles 3, § 1er, b), et 9, § 1er, de l'ordonnance du 23 | « Schenden de artikelen 3, § 1, b), en 9, § 1, van de ordonnantie van |
juillet 1992 relative à la taxe régionale à charge des occupants | 23 juli 1992 betreffende de gewestbelasting ten laste van bezetters |
d'immeubles bâtis et de titulaires de droits réels sur certains | van bebouwde eigendommen en houders van een zakelijk recht op sommige |
immeubles, violent-ils les articles 10 et 11 de la Constitution en ce | onroerende goederen de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in zoverre |
zij bepalen dat de door advocaten in het kader van de uitoefening van | |
qu'ils prévoient que sont soumises à la taxe les sociétés constituées | hun beroep opgerichte vennootschappen, vennoten van een feitelijke |
par des avocats dans le cadre de l'exercice de leur profession, | vereniging of van een in de vorm van een rechtspersoon opgerichte |
associées d'une association de fait ou d'une association d'avocats | advocatenassociatie, aan de belasting zijn onderworpen, terwijl de |
constituée en personne morale, alors que les personnes physiques qui | natuurlijke personen die het beroep van advocaat uitoefenen in het |
exercent la profession d'avocat dans le cadre d'une association de | kader van een feitelijke vereniging of voor rekening van een |
fait ou pour le compte d'une société dont ils sont associés, ne sont | vennootschap waarvan zij vennoot zijn, niet aan de belasting zijn |
pas soumises à la taxe ? ». | onderworpen ? ». |
Ces affaires, inscrites sous les numéros 4293, 4294, 4295 et 4296 du | Die zaken, ingeschreven onder de nummers 4293, 4294, 4295 en 4296 van |
rôle de la Cour, ont été jointes. | de rol van het Hof, werden samengevoegd. |
(...) | (...) |
III. En droit | III. In rechte |
(...) | (...) |
B.1. Il ressort des motifs des décisions de renvoi que les quatre | B.1. Uit de motieven van de verwijzingsbeslissingen blijkt dat het Hof |
questions préjudicielles invitent la Cour à statuer sur la | in de vier prejudiciële vragen wordt verzocht zich uit te spreken over |
compatibilité, avec les articles 10 et 11 de la Constitution, des | de bestaanbaarheid, met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, van de |
articles 3, § 1er, b), et 9, § 1er, de l'ordonnance du 23 juillet 1992 | artikelen 3, § 1, b), en 9, § 1, van de ordonnantie van 23 juli 1992 « |
« relative à la taxe régionale à charge des occupants d'immeubles | betreffende de gewestbelasting ten laste van bezetters van bebouwde |
bâtis et de titulaires de droits réels sur certains immeubles », tels | eigendommen en houders van een zakelijk recht op sommige onroerende |
qu'ils étaient applicables à l'exercice d'imposition 2005, en ce | goederen », zoals die van toepassing waren op het aanslagjaar 2005, in |
qu'ils introduiraient une différence de traitement entre deux | zoverre zij een verschil in behandeling zouden invoeren tussen twee |
catégories d'associés d'une association d'avocats qui, soit rassemble | categorieën van vennoten van een advocatenassociatie die ofwel bestaat |
des associés de fait au sens de l'alinéa 2 de l'article 3, § 1er, b), | uit feitelijke vennoten in de zin van het tweede lid van artikel 3, § |
de l'ordonnance du 23 juillet 1992, soit a adopté la forme d'une | 1, b), van de ordonnantie van 23 juli 1992, ofwel de rechtsvorm heeft |
société : d'une part, la société privée à responsabilité limitée | aangenomen van een vennootschap : enerzijds, de eenhoofdige besloten |
vennootschap met beperkte aansprakelijkheid (ebvba) opgericht door een | |
unipersonnelle (SPRLU) constituée par un avocat pour l'exercice de sa | advocaat voor de uitoefening van zijn beroep, die dezelfde bebouwde |
profession et qui occupe le même immeuble bâti que l'association | eigendom betrekt als de advocatenassociatie, en, anderzijds, de |
d'avocats et, d'autre part, la personne physique qui exerce la | natuurlijke persoon die het beroep van advocaat uitoefent in het kader |
profession d'avocat dans le cadre de l'association de fait ou pour le | van de feitelijke vereniging of voor rekening van de |
compte de la société d'avocats. | advocatenvennootschap. |
B.2. L'article 3, § 1er, b), de l'ordonnance du 23 juillet 1992 | B.2. Artikel 3, § 1, b), van de ordonnantie van 23 juli 1992 bepaalt : |
dispose : « La taxe est à charge : | « De belasting is verschuldigd : |
[...] b) de tout occupant de tout ou partie d'un immeuble bâti situé sur le territoire de la Région de Bruxelles-Capitale et qui y exerce, pour son propre compte, une activité lucrative ou non, en ce compris une profession libérale, et de toute personne morale ou association de fait qui l'occupe à titre de siège social, administratif, d'exploitation ou d'activité. Constitue une association de fait le groupement de personnes physiques pour organiser entre elles, sur la base d'un contrat écrit, dans un même immeuble, et en partageant les frais, les services communs destiné[s] à assurer l'exercice d'une même profession, et, le cas échéant, pour participer aux bénéfices qui pourraient en résulter; | [...] b) door eenieder die een op het grondgebied van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest gelegen bebouwde eigendom volledig of gedeeltelijk betrekt, en er voor eigen rekening een al dan niet winstgevende activiteit uitoefent, inclusief een vrij beroep, en door elke rechtspersoon of feitelijke vereniging die er hun maatschappelijke, administratieve, exploitatie- of bedrijfszetel hebben. Onder een feitelijke vereniging moet worden begrepen, een groepering van fysieke personen die, op basis van een schriftelijk contract, in eenzelfde gebouw, zich onder elkaar organiseren en de kosten delen, om de gemeenschappelijke diensten te verzekeren tot uitoefening van eenzelfde beroep, en die desgevallend, de winsten die eruit kunnen voortvloeien onder elkaar delen; |
[...] ». | [...] ». |
L'article 9, § 1er, de l'ordonnance du 23 juillet 1992, tel qu'il a | Artikel 9, § 1, van de ordonnantie van 23 juli 1992, zoals gewijzigd |
été modifié par l'article 3 de l'ordonnance du 17 juillet 1997 « | bij artikel 3 van de ordonnantie van 17 juli 1997 « tot wijziging van |
modifiant la procédure de l'enquête, du recouvrement et des poursuites | de procedure van het onderzoek, de inning en de vervolgingen inzake |
en matière de fiscalité régionale autonome », dispose : | gewestelijke autonome fiscaliteit », bepaalt : |
« Les membres de l'association de fait dont question à l'article 3, § | « De leden van de feitelijke vereniging bedoeld in artikel 3, § 1, b) |
1er, b) de la présente ordonnance adressent, conjointement, aux | van deze ordonnantie richten, gezamenlijk, aan de ambtenaren bedoeld |
fonctionnaires visés à l'article 11, au plus tard le 1er octobre de | in artikel 11, ten laatste op 1 oktober van het belastingjaar, een |
l'exercice, une déclaration désignant le membre de l'association au | aangifte waarin het lid van de vereniging wordt aangeduid op naam van |
nom duquel la taxe est enrôlée. La déclaration est accompagnée d'une | wie de belasting wordt ingekohierd. Bij deze aangifte wordt een |
copie de la convention d'association. | afschrift van de overeenkomst van de vereniging gevoegd. |
Les membres de l'association de fait sont solidairement tenus au | De leden van de feitelijke vereniging zijn hoofdelijk aansprakelijk |
paiement de l'impôt ». | voor de betaling van de belasting ». |
B.3. La Cour doit examiner la constitutionnalité de la différence de | B.3. Het Hof dient de grondwettigheid te onderzoeken van het verschil |
traitement entre deux catégories d'associés d'une association | in behandeling tussen twee categorieën van vennoten van een |
d'avocats ayant adopté la forme d'une société coopérative à | advocatenassociatie die de rechtsvorm heeft aangenomen van een |
responsabilité limitée : d'une part, la SPRLU constituée par un avocat | coöperatieve vennootschap met beperkte aansprakelijkheid : enerzijds, |
pour l'exercice de sa profession et, d'autre part, la personne | de ebvba opgericht door een advocaat voor de uitoefening van zijn |
physique qui exerce la profession d'avocat au sein de ladite société | beroep en, anderzijds, de natuurlijke persoon die het beroep van |
advocaat uitoefent binnen het kader van de voormelde | |
d'avocats. | advocatenvennootschap. |
B.4. Dès lors que la SPRLU constituée par un avocat pour l'exercice de | B.4. Aangezien de ebvba die is opgericht door een advocaat voor de |
sa profession est une personne morale qui occupe tout ou partie d'un | uitoefening van zijn beroep, een rechtspersoon is die een bebouwde |
immeuble bâti situé sur le territoire de la Région de | eigendom gelegen op het grondgebied van het Brusselse Hoofdstedelijke |
Bruxelles-Capitale et qui ne peut bénéficier des exemptions prévues à | Gewest geheel of gedeeltelijk betrekt en die de vrijstellingen niet |
l'article 4, §§ 2 et 3, de l'ordonnance du 23 juillet 1992, elle est, | kan genieten waarin artikel 4, §§ 2 en 3, van de ordonnantie van 23 |
en vertu de l'article 3, § 1er, b), alinéa 1er, de la même ordonnance, | juli 1992 voorziet, is zij, op grond van artikel 3, § 1, b), eerste |
redevable de la taxe. | lid, van dezelfde ordonnantie, de belasting verschuldigd. |
Bien qu'il occupe tout ou partie d'un tel immeuble et y exerce une | Hoewel hij een dergelijk onroerend goed geheel of gedeeltelijk betrekt |
profession libérale, l'avocat appartenant à la seconde catégorie de | en er een vrij beroep uitoefent, is de advocaat die behoort tot de |
personnes visée en B.3 n'est, en vertu de l'article 3, § 1er, b), | tweede categorie van personen bedoeld in B.3, op grond van artikel 3, |
alinéa 1er, de l'ordonnance du 23 juillet 1992, pas redevable de la | § 1, b), eerste lid, van de ordonnantie van 23 juli 1992 de belasting |
taxe, parce qu'il n'exerce pas cette activité « pour son propre compte | niet verschuldigd, omdat hij die activiteit niet « voor eigen rekening |
». | » uitoefent. |
B.5. Cette différence de traitement ne provient ni de l'article 3, § 1er, | B.5. Dat verschil in behandeling vloeit niet voort uit artikel 3, § 1, |
b), alinéa 2, de l'ordonnance du 23 juillet 1992, ni de l'article 9, § | b), tweede lid, van de ordonnantie van 23 juli 1992, noch uit artikel |
1er, de la même ordonnance, puisque ces dispositions ne concernent | 9, § 1, van dezelfde ordonnantie, vermits die bepalingen alleen |
qu'une association de fait composée de personnes physiques. | betrekking hebben op een feitelijke vereniging bestaande uit |
natuurlijke personen. | |
La Cour n'examine dès lors que la constitutionnalité de l'article 3, § | Het Hof onderzoekt derhalve alleen de grondwettigheid van artikel 3, § |
1er, b), alinéa 1er, de cette ordonnance. | 1, b), eerste lid, van die ordonnantie. |
B.6.1. Cette disposition vise les « indépendants et les entreprises » | B.6.1. Die bepaling beoogt de « zelfstandigen en de bedrijven » (Parl. |
(Doc. parl ., Conseil de la Région de Bruxelles-Capitale, 1991-1992, | |
n° 183/2, pp. 6, 14 et 15) ou les « personnes morales et les | St., Brusselse Hoofdstedelijke Raad, 1991-1992, nr. 183/2, pp. 6, 14 |
indépendants » (C.R.I ., Conseil de la Région de Bruxelles-Capitale, | en 15) of de « rechtspersonen en de zelfstandigen » (Volledig Verslag, |
16 juillet 1992, n° 26, p. 792). | Brusselse Hoofdstedelijke Raad, 16 juli 1992, nr. 26, p. 792). |
La taxe qu'elle instaure a pour objectif de procurer à la Région de | De daarbij ingevoerde belasting heeft tot doel het Brusselse |
Bruxelles-Capitale de « nouvelles ressources » et de « garantir le | Hoofdstedelijke Gewest « nieuwe middelen » toe te kennen en « de |
financement de la Région en restant, toutefois, attentif à la | financiering van het Gewest [te] waarborgen. Daarbij wil [de |
Executieve] echter niet minder alert zijn voor het beleid inzake | |
politique du logement ». Les personnes qui exercent une activité | huisvesting ». De personen die een beroepsactiviteit uitoefenen op het |
professionnelle sur le territoire de cette Région constituent l'une | grondgebied van dat Gewest, vormen één van de categorieën van |
des catégories de redevables appelés à contribuer, par le paiement de | belastingschuldigen die, met de betaling van die belasting, moeten |
cette taxe, au financement de cette dernière (Doc. parl ., Conseil de | bijdragen tot de financiering van dat Gewest (Parl. St., Brusselse |
la Région de Bruxelles-Capitale, 1991-1992, n° 184/1, p. 2). | Hoofdstedelijke Raad, 1991-1992, nr. 184/1, p. 2). |
Le législateur ordonnanciel a veillé à ce que cette taxe soit mise à | De ordonnantiegever heeft erover gewaakt dat die belasting ten laste |
charge des bénéficiaires des services offerts par les autorités | wordt gelegd van diegenen die de diensten genieten die worden |
bruxelloises, singulièrement dans les secteurs de la propreté, de la | aangeboden door de Brusselse overheid, vooral in de sectoren van de |
lutte contre l'incendie et de l'aide médicale urgente (Doc. parl ., | netheid, de brandveiligheid en de dringende medische hulpverlening |
Conseil de la Région de Bruxelles-Capitale, 1991-1992, n° 183/2, p. 5; | (Parl. St., Brusselse Hoofdstedelijke Raad, 1991-1992, nr. 183/2, p. |
C.R.I ., Conseil de la Région de Bruxelles-Capitale, 16 juillet 1992, | 5; Volledig Verslag, Brusselse Hoofdstedelijke Raad, 16 juli 1992, nr. |
n° 26, p. 791), c'est-à-dire à charge de ceux qui créent des « lieux | 26, p. 791), dit wil zeggen ten laste van diegenen die « |
de risques » (Doc. parl ., Conseil de la Région de Bruxelles-Capitale, | risicoplaatsen » creëren (Parl. St., Brusselse Hoofdstedelijke Raad, |
1991-1992, n° 183/2, p. 49). | 1991-1992, nr. 183/2, p. 49). |
B.6.2. Lorsqu'il a déterminé les catégories de redevables de la taxe, | B.6.2. Bij de vaststelling van de categorieën van de personen die de |
le législateur ordonnanciel a cependant souhaité éviter que tous les | belasting verschuldigd zijn, heeft de ordonnantiegever echter willen |
membres d'une association de fait occupant tout ou partie d'un | voorkomen dat alle leden van een feitelijke vereniging die een |
onroerend goed gelegen op het grondgebied van het Brusselse | |
immeuble situé sur le territoire de la Région de Bruxelles-Capitale, | Hoofdstedelijke Gewest geheel of gedeeltelijk betrekt en die is |
et née de la volonté de partager les bénéfices ou les frais générés | ontstaan uit de wil om de winsten of de kosten te verdelen die |
par l'exercice d'une profession libérale, ne doivent payer ladite taxe | voortvloeien uit de uitoefening van een vrij beroep, die belasting |
(Doc. parl ., Conseil de la Région de Bruxelles-Capitale, 1991-1992, | moeten betalen (Parl. St., Brusselse Hoofdstedelijke Raad, 1991-1992, |
n° 184/1, p. 4; ibid., n° 183/2, p. 53). Il visait en particulier les | nr. 184/1, p. 4; ibid., nr. 183/2, p. 53). Hij beoogde in het |
bureaux d'avocats (ibid ., n° 184/2, p. 42; C.R.I ., Conseil de la | bijzonder de advocatenkantoren (ibid., nr. 184/2, p. 42; Volledig |
Région de Bruxelles-Capitale, 16 juillet 1992, n° 26, p. 805). | Verslag, Brusselse Hoofdstedelijke Raad, 16 juli 1992, nr. 26, p. |
B.7. Il appartient au législateur fiscal compétent de déterminer les | 805). B.7. Het staat aan de bevoegde fiscale wetgever de categorieën te |
catégories de redevables de la taxe qu'il instaure. Lorsqu'il emploie | bepalen van de personen die de door hem ingevoerde belasting |
à cet effet des critères de distinction, ceux-ci doivent pouvoir être | verschuldigd zijn. Wanneer hij daartoe criteria van onderscheid |
raisonnablement justifiés. | hanteert, moeten die redelijk verantwoord zijn. |
La différence de traitement entre les personnes visées en B.3 se fonde sur un critère objectif. En effet, leur situation juridique diffère aussi bien en ce qui concerne les relations avec l'association dont elles font partie qu'à l'égard des tiers, en ce compris les autorités fiscales. Le législateur fiscal peut en la matière prendre des mesures destinées à favoriser les personnes physiques qui exercent une activité d'indépendant pour le compte d'une société. B.8. Il existe, notamment au regard du droit fiscal, une différence essentielle entre une personne physique et une personne morale. Une forme juridique légalement établie peut raisonnablement être réputée avoir été adoptée en connaissance de cause. Il faut donc tenir compte du fait que l'on décide de constituer une personne morale après avoir évalué les avantages et les inconvénients de cette constitution. B.9. La question préjudicielle appelle une réponse négative. Par ces motifs, la Cour dit pour droit : | Het verschil in behandeling tussen de in B.3 bedoelde personen berust op een objectief criterium. Hun juridische toestand verschilt immers zowel ten aanzien van de betrekkingen met de vereniging waartoe zij behoren als ten aanzien van derden, met inbegrip van de fiscale overheden. De fiscale wetgever kan ter zake maatregelen nemen die ertoe strekken de natuurlijke personen te bevoordelen die een activiteit van zelfstandige voor rekening van een vennootschap uitoefenen. B.8. Er bestaat, met name ten aanzien van het fiscaal recht, een essentieel verschil tussen een natuurlijke persoon en een rechtspersoon. Een wettelijk bepaalde rechtsvorm mag redelijkerwijze worden geacht met kennis van zaken te zijn aangenomen. Er moet derhalve rekening worden gehouden met het feit dat men beslist een rechtspersoon op te richten na de voor- en nadelen van een dergelijke oprichting te hebben afgewogen. B.9. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. Om die redenen, het Hof zegt voor recht : |
L'article 3, § 1er, b), alinéa 1er, de l'ordonnance de la Région de | Artikel 3, § 1, b), eerste lid, van de ordonnantie van het Brusselse |
Bruxelles-Capitale du 23 juillet 1992 relative à la taxe régionale à | Hoofdstedelijke Gewest van 23 juli 1992 betreffende de gewestbelasting |
charge des occupants d'immeubles bâtis et de titulaires de droits | ten laste van bezetters van bebouwde eigendommen en houders van een |
réels sur certains immeubles ne viole pas les articles 10 et 11 de la | zakelijk recht op sommige onroerende goederen schendt de artikelen 10 |
Constitution. | en 11 van de Grondwet niet. |
Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise, | Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig |
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989, à | artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989, op de openbare |
l'audience publique du 22 octobre 2008. | terechtzitting van 22 oktober 2008. |
Le greffier, | De griffier, |
P.-Y. Dutilleux. | P.-Y. Dutilleux. |
Le président f.f., | De wnd. voorzitter, |
P. Martens. | P. Martens. |