FEDERALE OVERHEIDSDIENST ECONOMIE, K.M.O., MIDDENSTAND EN ENERGIE

Verslag over de werking van de centrale voor kredieten aan particulieren. - Jaar 2015 (Opgesteld door de Nationale Bank van België overeenkomstig de bepalingen van artikel VII.157 van het Wetboek van economisch recht) 1. OVERZICHT VAN DE GEREGISTREERDE INLICHTINGEN 1.1. INHOUD VAN HET BESTAND De Centrale voor kredieten aan particulieren, die werd opgericht in het kader van het beleid ter voorkoming van overmatige schuldenlast, registreert alle overeenkomsten inzake consumentenkredieten en hypothecaire kredieten die door natuurlijke personen om privé-doeleinden worden afgesloten, evenals de eventuele betalingsachterstanden die uit deze kredieten voortvloeien.

Daarnaast worden ook de berichten van collectieve schuldenregeling in de Centrale geregistreerd.

De kredietgevers moeten de Centrale verplicht raadplegen alvorens een krediet toe te kennen en krijgen op die manier een vollediger beeld van de financiële verbintenissen en de kredietwaardigheid van de potentiële kredietnemers.

Eind 2015 bevatte het bestand van de Centrale gegevens over 6 231 065 personen en 11 248 748 kredietovereenkomsten.

Er stonden respectievelijk 364 385 wanbetalers en 547 515 achterstallige kredietovereenkomsten geregistreerd. Het totale achterstallige bedrag bedroeg 3,2 miljard EUR, hetzij gemiddeld 3 482 EUR per consumentenkrediet en 40 454 EUR per hypothecair krediet. 1.2. EVOLUTIE VAN HET AANTAL GEREGISTREERDE CONTRACTEN EN PERSONEN De evolutie van het aantal geregistreerde kredietovereenkomsten en personen kan als volgt worden samengevat (toestand op het einde van het jaar) :

Voor de raadpleging van de tabel, zie beeld In vergelijking met het jaar voordien waren er eind 2015 netto 0,7 % minder contracten (- 76 755 contracten) geregistreerd in de Centrale, terwijl het aantal kredietnemers stabiel is gebleven (+ 0,1 %, + 4 499 personen).

In de loop van het jaar werden 1 671 074 nieuwe kredietovereenkomsten geregistreerd, waarbij vooral de evolutie bij de hypothecaire kredieten opvalt. De verklaring hiervoor kan gevonden worden in de zeer lage rentevoeten, hetgeen een groot aantal kredietnemers ertoe gebracht heeft hun hypothecair krediet te herfinancieren. Daarbij dient opgemerkt te worden dat een "interne" herfinanciering bij dezelfde kredietgever in de Centrale als een nieuw krediet wordt geregistreerd. Uiteindelijk werden er 621 326 nieuwe hypothecaire kredieten geregistreerd in 2015, hetgeen 40,0 % meer is dan het jaar voordien.

Er werden ook aanzienlijk meer nieuwe leningen op afbetaling toegekend (596 621 contracten, + 17,2 %), terwijl het aantal nieuwe kredietopeningen dan weer gedaald is (379 871 contracten, - 7,1 %). De daling van de voorbije jaren bij de verkopen op afbetaling zette zich ten slotte eveneens verder (73 256 contracten, - 16,4 %).

In 2015 werden 173 417 nieuwe betalingsachterstanden in de Centrale geregistreerd. Voor 161 931 kredieten (+ 4,4 % in vergelijking met 2014) was het de eerste keer dat er een wanbetaling werd gemeld.Bij de hypothecaire kredieten en de leningen op afbetaling wordt een daling vastgesteld van respectievelijk 10,0 % en 3,4 %. Bij de kredietopeningen is er sprake van een toename (+ 9,5 %). Deze is grotendeels het gevolg van het feit dat vanaf januari 2013 nieuwe nulstellingstermijnen van toepassing zijn, waarvan sommige in de loop van 2015 verstreken zijn.

Het aantal openstaande betalingsachterstanden is opnieuw toegenomen : eind 2015 staan er 547 515 wanbetalingen geregistreerd (+ 4,7 %).

Tussen de verschillende kredietvormen zijn er echter aanzienlijke verschillen. Het aantal achterstallige contracten stijgt sterk bij de kredietopeningen (+ 9,5 %), maar neemt af bij zowel de verkopen op afbetaling (- 1,9 %), de hypothecaire kredieten (- 0,9 %) als de leningen op afbetaling (- 0,7 %).

De impact van de crisis blijft voelbaar in de Centrale. Sinds 2008 groeit het aantal betalingsachterstanden aanhoudend. De oorzaak lijkt echter niet te liggen in een verminderde kwaliteit van de huidige kredietverlening. Dit geldt in het bijzonder voor de hypothecaire kredieten en de leningen op afbetaling : het wanbetalingspercentage van de nieuwe kredieten die vanaf 2009 werden afgesloten, ligt globaal genomen immers lager dan het wanbetalingspercentage van de kredieten die vóór de crisis werden toegekend. Bij de kredietopeningen is een correcte vergelijking niet mogelijk omwille van het feit dat sinds 2011 ook de geoorloofde debetstanden op rekeningen worden geregistreerd, daar waar dit voorheen niet het geval was. Enkel bij de verkopen op afbetaling is er sprake van een aanzienlijke verslechtering. Betalingsmoeilijkheden waarmee consumenten vandaag geconfronteerd worden, hebben ook meer dan vroeger betrekking op oudere kredieten : van de nieuwe betalingsachterstanden op leningen op afbetalingen die in 2015 geregistreerd werden, lag er in 63,9 % van de gevallen meer dan één jaar tussen het afsluiten van het contract en de wanbetaling, terwijl dit in 2008 slechts 51,9 % bedroeg. Bij de hypothecaire kredieten deed 76,1 % van de nieuwe wanbetalingen uit 2015 zich meer dan twee jaar na het toekennen van het krediet voor, tegenover 59,2 % in 2008.

Een gedetailleerde verdeling van het aantal personen volgens het aantal geregistreerde kredietovereenkomsten wordt in de volgende tabellen weergegeven :

Voor de raadpleging van de tabel, zie beeld 1.3. EVOLUTIE VAN HET AANTAL BIJWERKINGEN In 2015 heeft de Centrale ongeveer 5,8 miljoen bijwerkingen verwerkt.

In 1,7 miljoen gevallen ging het om de registratie van een nieuwe kredietovereenkomst. De bijwerkingen werden uitgevoerd door ongeveer 250 deelnemers. 1.4. COLLECTIEVE SCHULDENREGELINGEN Personen die geconfronteerd worden met overmatige schuldenlast of ernstige financiële moeilijkheden kunnen beroep doen op de procedure van collectieve schuldenregeling. In dat kader werd de Centrale voor kredieten aan particulieren er door de wetgever mee belast bepaalde gegevens met betrekking tot deze regelingen te centraliseren. Naast de identificatiegegevens van de persoon die de regeling geniet, registreert de Centrale ook de datums van de belangrijkste stappen in de procedure zoals bijvoorbeeld de datum van de beslissing van toelaatbaarheid van de collectieve schuldenregeling en de begin- en einddatum van de aanzuiveringsregeling. De inlichtingen worden meegedeeld door de arbeidsrechtbanken en de schuldbemiddelaars, via het Centraal bestand van berichten van beslag, delegatie, overdracht, collectieve schuldenregeling en protest.

De arbeidsrechtbanken hebben het voorbije jaar 15 877 nieuwe aanvragen tot collectieve schuldenregeling toelaatbaar verklaard, een daling met 9,5 % in vergelijking met 2014. Het totale aantal personen dat voor deze procedure geregistreerd is, loopt eind 2015 op tot 97 636 (+ 0,6 %). Bij 28,6 % van de geregistreerde berichten gaat het om personen die met geen enkel achterstallig krediet in de Centrale opgenomen zijn. Hieruit blijkt dat de oorzaken van overmatige schuldenlast zich niet beperken tot het krediet : steeds meer worden consumenten geconfronteerd met andere betalingsmoeilijkheden, zoals bijvoorbeeld schulden met betrekking tot energie- en telefoonfacturen.

Eind 2015 zijn er 40 845 lopende minnelijke of gerechtelijke aanzuiveringsregelingen geregistreerd (41,8 %). Daarnaast zijn er eveneens 56 791 berichten van toelaatbaarheid geregistreerd waarvoor de rechtbanken aan de Centrale nog geen melding hebben gedaan dat een aanzuiveringsregeling werd afgesloten (58,2 %). Het gegeven dat een meerderheid van de berichten van toelaatbaarheid zonder gevolg blijft in het bestand, betekent niet noodzakelijk dat ze in werkelijkheid niet leiden tot een minnelijke of gerechtelijke aanzuiveringsregeling.

In meer dan de helft van de gevallen gaat het immers om recente dossiers uit 2014 of 2015, waarvoor het normaal is dat nog geen regeling werd overeengekomen.

Naarmate de datum van de beslissing echter meer in het verleden ligt, kan verondersteld worden dat ofwel geen aanzuiveringsregeling bereikt is maar de procedure toch niet werd afgesloten, ofwel de bereikte aanzuiveringsregeling niet aan de Centrale gemeld werd. In beide gevallen is de impact van deze onvolledige registratie voor de consument zeer ingrijpend. Aangezien de collectieve schuldenregeling immers pas uit de Centrale verdwijnt na afloop van de aanzuiveringsregeling, betekent dit dat bij het ontbreken van informatie hierover, de consument toch vermeld blijft, zelfs indien zijn aanzuiveringsregeling in werkelijkheid reeds beëindigd zou zijn.

Op dat ogenblik voldoet de registratie niet langer aan de wettelijke voorwaarden. Bovendien loopt de consument het risico dat hem de toegang tot krediet ontzegd blijft. Deze problematiek werd onder de aandacht van de bevoegde minister gebracht. 2. AANTAL RAADPLEGINGEN De kredietgevers zijn wettelijk verplicht het bestand van de Centrale te raadplegen vóór de toekenning van een krediet dat valt onder het toepassingsgebied van de wet van 10 augustus 2001Relevante gevonden documenten type wet prom. 10/08/2001 pub. 25/09/2001 numac 2001011336 bron ministerie van economische zaken Wet betreffende de Centrale voor Kredieten aan Particulieren sluiten betreffende de Centrale voor kredieten aan particulieren.De evolutie van het aantal individuele raadplegingen, het percentage antwoorden dat personen betreft die geregistreerd zijn zonder betalingsachterstand en het percentage antwoorden dat personen betreft die geregistreerd zijn met een betalingsachterstand, worden opgenomen in volgende tabel :

Voor de raadpleging van de tabel, zie beeld Het gemiddeld aantal individuele raadplegingen per werkdag bedroeg 33 241.

Daarnaast kan de Centrale ook geraadpleegd worden in het kader van het beheer van lopende kredieten of in het kader van de toekenning en het beheer van betalingsmiddelen. In 2015 werden met dit doel 9 351 942 gegroepeerde raadplegingen uitgevoerd. 3. ONTVANGSTEN EN WERKINGSKOSTEN VAN DE CENTRALE Krachtens artikel VII.155 van het Wetboek van economisch recht, is de Nationale Bank van België gemachtigd de kosten die zij maakt voor de werking van de Centrale, te recupereren bij de kredietgevers.

De ontvangsten en werkingskosten voor boekjaar 2015 kunnen als volgt worden samengevat :

Voor de raadpleging van de tabel, zie beeld Het boekjaar 2015 wordt afgesloten met een overschot van 1 339 919 EUR, dat toekomt aan de deelnemers. 4. INZAGERECHT EN RECHT OP RECHTZETTING Overeenkomstig de wettelijke bepalingen wordt de geregistreerde persoon automatisch en schriftelijk verwittigd wanneer hij voor de eerste keer met een betalingsachterstand geregistreerd wordt in de Centrale.In de loop van 2015 werden in die context 108 934 brieven verstuurd.

Het aantal aanvragen tot inzage is in 2015 met 15,7 % gestegen tot 259 529. Eind 2015 gebeurt 59,8 % van alle aanvragen via internet.Het aandeel van de schriftelijke aanvragen bedroeg 16,1 % en in 24,1 % van de gevallen hebben de personen zich rechtstreeks gewend tot de loketten van de Nationale Bank van België.

In geval van betwisting van de op zijn naam geregistreerde gegevens kan de persoon beroep doen op de diensten van de Centrale, die contact zal opnemen met de kredietgever die de melding gedaan heeft, teneinde het dossier opnieuw te onderzoeken. In voorkomend geval wordt het bestaan van een betwisting toegevoegd aan het bestand en meegedeeld aan de kredietgevers naar aanleiding van een eventuele raadpleging. 5. STATISTISCH VERSLAG In het kader van de problematiek van de overmatige schuldenlast vragen verschillende instellingen en instanties regelmatig aan de Nationale Bank van België allerhande informatie betreffende het aantal en de evolutie van de in de Centrale geregistreerde personen en contracten. Om aan deze vraag te voldoen, publiceert de Nationale Bank van België een serie kerncijfers en statistieken die maandelijks worden geactualiseerd. Daarnaast publiceert ze tevens een jaarlijks statistisch verslag. Al deze documenten kunnen op de website van de Nationale Bank van België (www.nbb.be) worden geraadpleegd.