FEDERALE OVERHEIDSDIENST VOLKSGEZONDHEID, VEILIGHEID VAN DE VOEDSELKETEN EN LEEFMILIEU

8 NOVEMBER 2023. - Protocolakkoord gesloten tussen de federale overheid en de overheden bedoeld in de artikelen 128, 130, 135 en 138 van de Grondwet, over gezondheidsbeleid: Interfederaal plan geïntegreerde zorg

Gelet op de specifieke bevoegdheden waarover de federale overheid en de overheden bedoeld in artikel 128, 130 en 135 van de Grondwet, hierna `de deelstaten' genoemd, beschikken op het gebied van het gezondheidsbeleid, overeenkomstig artikel 5, § 1, I van de bijzondere wet van 8 augustus 1980Relevante gevonden documenten type wet prom. 08/08/1980 pub. 11/12/2007 numac 2007000980 bron federale overheidsdienst binnenlandse zaken Bijzondere wet tot hervorming der instellingen. - Officieuze coördinatie in het Duits sluiten tot hervorming der instellingen, gewijzigd door de Bijzondere Wet van 6 januari 2014.

Gelet op de bevoegdheid van de ziekteverzekering in de tegemoetkoming in kosten van geneeskundige verstrekkingen, overeenkomstig de Wet betreffende de verplichte verzekering voor geneeskundige verzorging en uitkeringen, gecoördineerd op 14 juli 1994.

Gelet op het Decreet van 26 april 2019Relevante gevonden documenten type decreet prom. 26/04/2019 pub. 24/05/2019 numac 2019030471 bron vlaamse overheid Decreet betreffende de organisatie van de eerstelijnszorg, de regionale zorgplatformen en de ondersteuning van de eerstelijnszorgaanbieders sluiten betreffende de organisatie van de eerstelijnszorg, de regionale zorgplatformen en de ondersteuning van de eerstelijnszorgaanbieders door de Vlaamse regering; het Woonzorg decreet van 15 februari 2019Relevante gevonden documenten type decreet prom. 15/02/2019 pub. 03/05/2019 numac 2019030252 bron vlaamse overheid Decreet betreffende de woonzorg type decreet prom. 15/02/2019 pub. 26/04/2019 numac 2019011711 bron vlaamse overheid Decreet betreffende het jeugddelinquentierecht sluiten en het Decreet van 21 november 2003 betreffende het preventieve gezondheidsbeleid.

Gelet op de ordonnantie van 19 juli 2007 van de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie betreffende het preventieve gezondheidsbeleid.

Gelet op het Decreet van 17 juli 2002Relevante gevonden documenten type decreet prom. 17/07/2002 pub. 02/08/2002 numac 2002029383 bron ministerie van de franse gemeenschap Decreet houdende hervorming van de « Office de la Naissance et de l'Enfance », afgekort « O.N.E. » sluiten betreffende de hervorming van l'Office de La Naissance et de l'Enfance, afgekort ONE. Overwegende het gezamenlijk decreet en ordonnantie van de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie en van de Franse Gemeenschapscommissie betreffende de organisatie van de ambulante sector en de eerste lijn voor welzijn en gezondheid in het tweetalige gebied Brussel-Hoofdstad dat momenteel in opmaak is.

Overwegende het decreet in opmaak betreffende Proxisanté en de fundamenten voor hulp en zorg in de eerste lijn van de Waalse regering.

Overwegende het decreet in opmaak betreffende samenwerken voor geïntegreerde zorg en geestelijke gezondheidszorg in de Duitstalige gemeenschap en de bestaande decreten over de oprichting van een dienst van de Duitstalige Gemeenschap voor zelfstandig leven en over gezondheidsbevordering en medische preventie.

Overwegende de aanbevelingen van de Wereld Gezondheids Organisatie voor een geïntegreerd en persoonsgericht gezondheidszorgsysteem via de WHO Frameworks "integrated, people-centred health services" (2016) en "European Framework for Action on Integrated Health Services Delivery" (2016).

Overwegende de aanbevelingen van het KCE in antwoord op de vraag om de stand van zaken van de maturiteit van geïntegreerde zorg in België en mogelijke acties voor volgende stappen in kaart te brengen in de "Transitie naar (meer) geïntegreerde zorg in België".

Overwegende de aanhoudende uitdagingen in ons zorg- en welzijnssysteem zoals o.a. steeds meer chronische en complexe zorg- en hulpvragen die noodzaken dat beleid, budgetten en dienstverlening worden aangepast en maximaal dienen tegemoet te komen aan de noden van de burger en professional.

Overwegende dat een passend antwoord op deze uitdagingen en de specifieke noden die eruit volgen in het kader van een beleid van samenwerking tussen de federale overheid en de gemeenschappen en gewesten kan worden gegeven.

Overwegende dat dit protocolakkoord tot stand is gekomen in het kader van gezamenlijk overleg tussen de federale overheid, de gemeenschappen en gewesten en diverse belanghebbenden met betrekking tot de opmaak van een interfederaal plan geïntegreerde zorg.

Overwegende dat het in vorige alinea vermelde overleg zal worden voortgezet met betrekking tot het opmaken van een uitvoeringsplan ("implementatie- en veranderplan").

De federale overheid en de Gemeenschappen en Gewesten (hierna de "deelstaten" genoemd), komen overeen wat volgt: Context: In België wordt al verschillende jaren nagedacht over hoe het hoofd te bieden aan de uitdagingen van ons zorg- en welzijnssysteem: wijzigende zorgvragen (o.a. steeds meer chronisch en complex), digitalisering, de emancipatie en empowerment van de persoon, nieuwe behandelingsmogelijkheden, schaarste aan capaciteit in de sector, de noodzaak om het budget voor zorg te kunnen beheersen, fragmentering van de zorg, de vermaatschappelijking van zorg, ....

Probleemstelling: De vraag is daarbij hoe zorg en welzijn zodanig kunnen georganiseerd worden dat ze veel meer gericht zijn op de doelstellingen van de zorgvrager en de context waarin deze leeft (persoons- en gemeenschapsgerichte zorg); en dit vanuit een doelgerichte, populatiegerichte en holistische benadering. Een betere integratie van zorg en welzijn op individueel en lokaal niveau kan daarop een antwoord bieden. Zowel de deelstaten als federale overheid voeren binnen hun bevoegdheden hervormingen door die hieraan bijdragen. Dit omvat zowel horizontale integratie tussen verschillende diensten en disciplines binnen de zorg- en welzijnssector, als verticale integratie, met de gespecialiseerde zorg, volgens een holistische benadering en afgestemd op alle niveaus van het brede spectrum van zorg en welzijn (gaande van gezondheidsbevordering tot palliatieve zorg), om de continuïteit en ervaring van zorg voor de persoon te verbeteren.

Ambitie en doelstelling: Geïntegreerde zorg wordt sterk gedreven door de Quintuple Aim (5AIM), die via 5 doelstellingen een verbetering van de zorg beoogt: 1. Een betere ervaring van zorg voor de persoon;2. Betere gezondheidsuitkomsten op bevolkingsniveau;3. Het realiseren van meer waarde met dezelfde middelen door efficiënter gebruik van de beschikbare middelen;4. Het verhogen van het welzijn van de professionals die actief zijn in de zorg- en welzijnssector;5. Het realiseren van meer gelijkheid in toegang tot gezondheid en gezondheidszorg (health equity). Het daaruit volgend doel van de samenwerking met betrekking tot het Interfederaal plan geïntegreerde zorg is om via gerichte acties bij te dragen aan deze vijf facetten van de Quintuple Aim en een veranderdynamiek in gang te zetten om de evolutie richting geïntegreerde zorg te bevorderen.

Noodzaak: Om maximale impact te genereren worden zorg en welzijn zo geïntegreerd mogelijk georganiseerd. Doordat de bevoegdheden in het kader van het zorg- en welzijnsbeleid opgenomen worden door verschillende overheden in België is het cruciaal dat een goede samenwerking tussen de federale overheid en de deelstaten bestaat. Dit is ook een uitdrukkelijke vraag van de zorg- en welzijnsactoren voor wie de samenhang en bevattelijkheid van het zorg- en welzijnssysteem soms ontbreekt omwille van de verschillende initiatieven van overheden. Deze samenwerking is een politieke noodzaak die via de interministeriële conferentie Volksgezondheid (IMC) moet kunnen gewaarborgd worden.

Onderwerp: Om tegemoet te komen aan bovenstaande noden, werken de federale overheid en de deelstaten samen aan een gezamenlijk plan, nl. het interfederaal plan geïntegreerde zorg (IFP GIZ). Hierbij worden afspraken gemaakt om geïntegreerde zorg te realiseren vanuit een gedeeld kader en waarin de fundamenten worden gelegd voor een structurele interfederale samenwerking. Dit om de evolutie richting geïntegreerde zorg te versnellen en kracht bij te zetten.

Het Interfederaal plan heeft een dynamisch en evolutief karakter, dat maximaal wordt toegespitst op de veranderende noden van het terrein en steeds met een geïntegreerd en effectief zorgsysteem als uitgangspunt.

Daarbij dient er tegelijkertijd op diverse niveaus en op verschillende gradaties van zorgintegratie worden gewerkt, zowel horizontaal als verticaal; dit vraagt dus om actie op meerdere fronten tegelijk, cfr.

Regenboogmodel van Pim Valentijn1. Anderzijds is het hebben van concrete aanknopingspunten en engagementen nodig om ook naar een praktische toepassing te kunnen overgaan in de specifieke Belgische context. In lijn hiermee werden in de eerste fase van het programma "Interfederaal plan geïntegreerde zorg" 13 inhoudelijke topics geïdentificeerd als zijnde cruciaal voor de beweging naar geïntegreerde zorg: 1) De organisatie van zorg en ondersteuning op loco-regionaal niveau;2) Horizontale en verticale integratie van zorg & welzijn (cfr. zorgcontinuïteit); 3) Organisatie, versterking en retentie van (multidisciplinaire) zorgcapaciteit afgestemd op de noden, inclusief competentieontwikkeling;4) Invulling van zorgproces/ zorgtraject/ zorgpad/ zorgplanning, inclusief zorg-coördinatie en casemanagement;5) Cultuur van geïntegreerde zorg 6) Financiering van geïntegreerde zorg op verschillende niveaus die beantwoordt aan de Quintuple AIM;7) Performantie van het geïntegreerde zorgsysteem;8) Invulling "patiënt centraal" en "empowerment": aanbod qua individuele en collectieve ondersteuning van een persoon in zijn/haar context;9) Inzet op gezondheidspromotie en ziektepreventie in kader van geïntegreerde zorg;10) Digitale tools ter ondersteuning van het zorgproces: elektronisch delen van gegevens en een digitaal platform voor multidisciplinaire samenwerking;11) Ondersteuning van het informeel netwerk van een persoon in zijn/haar context zowel op individueel als op groepsniveau;12) Zorg en welzijn in een bredere context;13) Integratiemanagement. Dit werd later vertaald naar enkele behapbare en prioritaire aanknopingspunten met acties en engagementen op en door zowel het macro-, meso- als microniveau (zie bijlage).

In die zin behelst dit interfederaal plan het geheel van zowel de afspraken uit voorliggend protocolakkoord als het toekomstige implementatieplan en het overleg dat daarin nodig is.

Doelgroep: De doelgroep van dit protocolakkoord en van het plan bestaat uit de gehele bevolking in België.

Bij de praktische aanvang en uitrol van het protocolakkoord worden toepassingsgebieden afgebakend die in verhouding staan tot de beschikbare en afgesproken middelen, en dewelke worden afgesproken in de concrete overeenkomsten.

Concreet wordt gestart met volgende doelgroepen (te specifiëren per deelstaat), bijvoorbeeld: ? Perinatale zorg; ? Kwetsbare personen; ? Obesitas bij kinderen en jongeren.

Inhoud: de samenwerking met betrekking tot het Interfederaal plan geïntegreerde zorg wordt gestructureerd in 8 afspraken - hieronder kort opgesomd en achteraan dit document met meer detail uitgelegd - die een integraal geheel vormen. De overheden verbinden zich ertoe de invulling van deze afspraken zoals hieronder samengevat en achteraan bijgevoegd te realiseren binnen hun bevoegdheden: 1. Het Interfederaal plan geïntegreerde zorg vormt een gedeeld kader voor initiatieven die de overheden wensen te nemen in hun streven naar de Quintuple Aim en het realiseren van geïntegreerde zorg.2. Een structurele samenwerking tussen de deelstaten en de federale overheid wordt gefaciliteerd door het InterAdministratief Platform (IAP) dat instaat voor de kwaliteitsvolle uitvoering en integratie van verschillende noodzakelijke bouwstenen van geïntegreerde zorg.3. Beleidsinitiatieven en -maatregelen vertrekken zoveel mogelijk vanuit persoons- en doelgerichte zorg, waarbij een brede en interdisciplinaire benadering wordt gevolgd vanuit zorg- en welzijnsperspectief.4. De invulling van cruciale geïntegreerde zorg concepten wordt, in de deelstaten en bij de federale overheid, gealigneerd met de invulling zoals in het IFP GIZ omschreven.Daarbij kan gebruik gemaakt worden van een asymmetrische toepassing waar nodig (zoals beschreven in de concrete afspraken), om tegemoet te komen aan de eigenheid per deelstaat. 5. Decentraal en dicht bij de burger kunnen werken vanuit een populatiegerichte benadering wordt centraal gesteld, alsook het horizontaal als verticaal sector-overschrijdend werken.Dit vraagt een slagkrachtig en aanspreekbaar mesoniveau dat faciliterend is voor het microniveau en opereert onder het beleid van het macroniveau. 6. Elke deelstaat bekijkt met de federale overheid hoe en welke elementen van de bestaande goede praktijken uit lopende initiatieven van de federale overheid duurzaam verankerd kunnen worden op het mesoniveau voor de verdere uitrol van geïntegreerde zorg en hoe deze in het kader van afspraak 8 kunnen worden gefinancierd.7. De deelstaten en de federale overheid zetten zich in voor een data gedreven zorg- en welzijnsbeleid om samenwerking, communicatie en gegevensdeling te realiseren.De afhankelijkheden tussen het IFP GIZ en het actieplan e-Gezondheid worden in het InterAdministratief Platform opgevolgd en in actie omgezet. 8.De federale overheid en de deelstaten voorzien een efficiënte, op elkaar afgestemde en effectieve inzet van middelen die geïntegreerde zorg versterkt, vanuit een meer gecoördineerde aanpak en via financieringsvormen die geïntegreerde zorg stimuleren. Hierbij draagt elke overheid bij en zet elke overheid via haar eigen bevoegdheden de middelen in.

Deze afspraken gaan uit van een samenspel van verschillende actoren in zorg en welzijn, zowel op micro-, meso- als macroniveau in combinatie met cruciale ondersteunende maatregelen op vlak van financiering en digitalisering. De afspraken hebben een evolutief karakter en richten zich op verschillende componenten, binnen de drie niveaus of overkoepelend, en het is de combinatie ervan die het toepassen van geïntegreerde zorg een boost moet geven.

Financiering :Voor de uitvoering van het Interfederaal plan wordt een co-financiering overeengekomen tussen de federale overheid en elke deelstaat. De co-financiering omvat twee delen: -Deel 1: handelingen / verstrekkingen van gecoördineerde zorg op het microniveau, conform de afgesproken asymmetrie. -Deel 2: opdrachten op het mesoniveau, conform de afgesproken asymmetrie, om de handelingen/ verstrekkingen van zorg- en welzijnsprofessionals in kader van gecoördineerde zorg (deel 1) goed te faciliteren.

De effectieve bedragen waartoe de bevoegde regeringen zich verbinden, worden overlegd in de Interministeriële Conferentie in functie van de concrete toepassingsdomeinen. De concrete aanwending ervan wordt vastgelegd in bilaterale overeenkomsten tussen het Verzekeringscomité van het RIZIV en de aangewezen instanties, en meegedeeld aan de IMC. De deelstaten en de federale overheid engageren zich om elkaar te informeren over de ontwerpregelgeving die nodig is voor de uitvoering van dit protocolakkoord.

Implementatie: De evolutie richting geïntegreerde zorg vereist een gedeelde strategie om de veranderdynamiek in gang te zetten. In aansluiting wordt een concreet implementatie- en veranderplan voorzien. Dit plan kan differentiëren per deelstaat, rekening houdend met de specifieke bevoegdheden, visie, methodiekontwikkeling en strategie van de deelstaten, cfr. supra bij "inhoud" en de mogelijke asymmetrische toepassing. Duidelijke verantwoordelijkheden, governance en dergelijke dienen tevens afgestemd te worden in functie van de deelstaat. De sturing en opvolging van dit implementatie- en veranderplan wordt verzekerd door de interkabinettenwerkgroep geïntegreerde zorg (IKW GIZ) en het InterAdministratief Platform (IAP). Onder leiding van IKW GIZ en IAP wordt het plan opgemaakt met betrokkenheid van zowel beleidsverantwoordelijken als wetenschappelijke partners en stakeholders waar relevant, om de toepassing en uitvoering zo vlot mogelijk te laten verlopen.

Goedkeuring en inwerkingtreding: Voorliggend protocolakkoord inclusief de 8 afspraken met de invulling zoals achteraan bijgevoegd, is goedgekeurd door de ministers van Volksgezondheid van de federale overheid en de deelstaten. Zij engageren zich tot de uitvoering van de initiatieven zoals beschreven in dit document.

Dit protocolakkoord treedt in werking op 8 november 2023. Aldus overeengekomen te Brussel op 8 november 2023.

Voor de federale Staat : De Vice-eerste Minister en Minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid, F. VANDENBROUCKE Voor de Vlaamse Gemeenschap: De Viceminister-president van de Vlaamse Regering en Vlaams Minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin, H. CREVITS Voor het Waalse Gewest : De Vicepresident en Minister van Werk, Vorming, Gezondheid, Sociale Economie, Sociale Actie, Gelijke Kansen en Vrouwenrechten van de Waalse Regering, C. MORREALE Voor de Franse Gemeenschap : De Vicepresident en Minister van Kind, Gezondheid, Cultuur, Media en Vrouwenrechten van de Franse Gemeenschap, B. LINARD Voor de Franse Gemeenschap : Minister voor Hoger Onderwijs, Onderwijs voor Sociale Promotie, Wetenschappelijk Onderzoek, Universitaire Ziekenhuizen, Jeugdzorg, Justitiehuizen, Jeugd, Sport en de Promotie van Brussel van de Franse Gemeenschap, F. BERTIEAUX Voor de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie : Het lid van het Verenigd College van de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie, belast met Gezondheid en Welzijn Voor de Franse Gemeenschapscommissie : Het lid van het College van de Franse Gemeenschapscommissie belast met Maatschappelijk welzijn en Gezondheid, A. MARON Voor de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie : Het lid van het College van de Vlaamse Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie, belast met Begroting, Financiën, Welzijn, Kinderopvang en Stedenbeleid, E. VAN DEN BRANDT Voor de Franse Gemeenschapscommissie : Het lid van het College van de Franse Gemeenschapscommissie belast met Gezondheidspromotie, Gezin, Begroting en Openbaar Ambt, B. TRACHTE Voor de Duitstalige Gemeenschap : De Viceminister-President en Minister van Gezondheid en Sociale Aangelegenheden, Ruimtelijke Ordening en Huisvesting van de Regering van de Duitstalige Gemeenschap, A. ANTONIADIS 1 Valentijn, P.P., Schepman, S.M., Opheij, W. en Bruijnzeels, M.A. (2013). Understanding integrated care : a comprehensive coneptual framework based on the integrative functions of primary care.

International Journal of Integrated Care, 13

Voor de raadpleging van de tabel, zie beeld