WAALSE OVERHEIDSDIENST

7 SEPTEMBER 2017. - Omzendbrief overheidsopdrachten. - Opneming van sociale clausules in de overheidsopdrachten. - Verplichting om sociale clausules op te nemen in de overheidsopdrachten voor aanneming van werken inzake wegen en uitrusting van bedrijfsruimten > 750.000 miljoen € excl. btw

Aan alle Waalse gewestelijke aanbestedende overheden en operatoren inzake economische ontwikkeling, I. Context In haar gewestelijke beleidsverklaring 2017-2019 heeft de Waalse Regering de verbintenis aangegaan om de opneming van de sociale clausules in de overheidsopdrachten te bevorderen. Deze intentie heeft zich geuit in verschillende beslissingen van de Regering : - 22 oktober 2015 en 28 april 2016 : beslissingen van de Waalse Regering om de dynamiek van de sociale clausules in Wallonië uit te breiden; - 21 juli 2016 : aanneming van een omzendbrief waarbij de gewestelijke aanbestedende overheden verplicht worden om sociale clausules op te nemen in de overheidsopdrachten voor aanneming van werken - gebouwen > 1 miljoen € excl. Btw.

Het decreet van 2 februari 2017Relevante gevonden documenten type decreet prom. 02/02/2017 pub. 28/03/2017 numac 2017201598 bron waalse overheidsdienst Decreet betreffende de ontwikkeling van bedrijfsparken sluiten betreffende de ontwikkeling van bedrijfsparken stelt bovendien de opneming van sociale clausules in de bestekken betreffende de ontsluitingswerken als voorwaarde voor de aanneming van de aanvragen voor een erkenningsomtrek.

II. Doelstelling en definitie De sociale clausules zijn contractuele stipulaties waarmee een aanbestedende overheid, via een overheidsopdracht, een doel van maatschappelijk beleid nastreeft, verschillend van de openbare bestelling, dat rechtstreeks wil bijdragen tot het welzijn van de gemeenschap. Deze doelstelling van maatschappelijk beleid kan het volgende omvatten : - socio-professionele plannen, d.w.z. dat de aanbestedende overheid een doelstelling van vorming/integratie van werkzoekenden, studenten, stagiairs of leerlingen en/of een doelstelling van integratie van gehandicapte personen nastreeft; - andere plannen, zoals bijvoorbeeld ervoor zorgen dat de openbare diensten, openbare gebouwen, openbaar vervoer en openbare informatie toegankelijk zullen zijn voor iedereen met inbegrip van de gehandicapte personen, de ergonomie en de veiligheid van de werknemers in hun arbeidspost verbeteren, strijden tegen de armoede en de bestaansonzekerheid, de gelijke kansen bevorderen, enz.

Deze omzendbrief heeft uitsluitend betrekking op de sociale clausules met een socio-professioneel doel. Ze hebben tot doel stagiairs/ leerlingen die een opleiding volgen op de openbare werven toe te laten en/of ondernemingen van de sociale inschakelingseconomie (waarvan de doelstelling de inschakeling of de integratie van gehandicapte of benadeelde personen is) in staat te stellen om een deel van de openbare werken uit te voeren.

III. Toepassingsveld van de omzendbrief III. 1. Betrokken aanbestedende overheden Deze omzendbrief is van toepassing op het geheel van de Waalse gewestelijke aanbestedende overheden, d.w.z. de Waalse Regering, de Waalse Overheidsdienst, de instellingen van openbaar nut en de instellingen die ervan afhangen.

Deze omzendbrief is ook van toepassing op het geheel van de operatoren inzake economische ontwikkeling die in aanmerking wensen te komen voor de gewestelijke subsidies krachtens het decreet van 2 februari 2017Relevante gevonden documenten type decreet prom. 02/02/2017 pub. 28/03/2017 numac 2017201598 bron waalse overheidsdienst Decreet betreffende de ontwikkeling van bedrijfsparken sluiten betreffende de ontwikkeling van bedrijfsparken.

III. 2. Betrokken overheidsopdrachten Deze omzendbrief beoogt de systematische opneming van sociale clausules in alle opdrachten voor aanneming van werken betreffende de aanleg van wegen en de uitrusting van bedrijfsruimten, waarvan het bedrag hoger is dan of gelijk is aan 750.000 miljoen € excl. btw., gelet op hun potentialiteit om werk te bieden aan personen die van de arbeidsmarkt vervreemd zijn.

Deze omzendbrief betreft inzonderheid de volgende werken: a) de aanleg van wegen: - de aanleg, de inrichting en het buitengewoon onderhoud van openbare wegen, met inbegrip van toebehoren zoals stadsmeubilair, verkeerstekens, beplantingen en voor de gelegenheid ontworpen kunstwerken; - de aanleg en de inrichting van parkeerplaatsen op het openbaar domein; - de bouw, het herstel en de vernieuwing van waterleidingen en rioleringen; - de installatie, de uitbreiding, de verplaatsing en de vernieuwing van de openbare verlichting; b) de uitrusting van bedrijfsruimten; - de ontsluitingswerken (overeenkomstig artikel 1, 3°, van het decreet van 2 februari 2017Relevante gevonden documenten type decreet prom. 02/02/2017 pub. 28/03/2017 numac 2017201598 bron waalse overheidsdienst Decreet betreffende de ontwikkeling van bedrijfsparken sluiten betreffende de ontwikkeling van bedrijfsparken).

Van de toepassing van deze omzendbrief worden nochtans uitgesloten: a) de opdrachten voor aanneming van diensten wanneer ze niet met een opdracht voor aanneming van werken samenhangen; b) de werken gebonden aan de grondleidingen (aansluiting op de gas-, water-, elektriciteitsnetten,...).

IV. Hulpmiddelen ter beschikking gesteld van de aanbestedende overheden Wallonië heeft een aantal instrumenten ontwikkeld voor de Waalse aanbestedende overheden inzake sociale clausules voor de opdrachten voor aanneming van werken. Deze instrumenten werden ontwikkeld in samenwerking met de vertegenwoordigers van de actoren betrokken bij de opdrachten voor aanneming van werken (aanbestedende overheden, juristen, bouwsector, sector van de sociale inschakelingseconomie).

IV. 1. Typen sociale clausules De wetgeving van de overheidsopdrachten biedt talrijke mogelijkheden voor het opnemen van sociale overwegingen in de bestekken. Er zijn echter een beperkt aantal typen clausules ontwikkeld in Wallonië, met het oog op een vereenvoudiging voor de aanbestedende overheden en ook voor de ondernemingen. Als men volgens de aanbestedende overheden te maken heeft met verschillende teksten, wordt het werk van de ondernemingen inderdaad aanzienlijk moeilijker ten nadele van het nagestreefde doel.

De teksten en bijlagen van de typen sociale clausules die ter beschikking gesteld worden van de aanbestedende overheden zijn beschikbaar op de Waalse portaalsite van de overheidopdrachten (http://marchespublics.wallonie.be> clauses sociales travaux). Een praktische handleiding kan ook gedownload worden op deze Waalse portaalsite.

IV. 2. Welke sociale clausule kiezen ? De keuze van de sociale clausule zal afhangen van praktische overwegingen: - enerzijds, de duur van de werf: duurt de werf meer of minder dan 4 maanden ? De optie "vorming" van de sociale clausules vereist een minimumduur van de werf zodat de stage die aan de stagiair wordt voorgesteld hem een werkelijk praktische ervaring kan bijbrengen. - anderzijds, de aard van de werken: bestaan er ondernemingen van de sociale inschakelingseconomie die in de bedoelde werken actief zijn ? Een beroep doen op deze ondernemingen is slechts mogelijk als er een voldoende aanbod is in het economisch bekken van de werf. In het kader van deze omzendbrief zal het vooral mogelijk zijn wanneer de opdrachten voor de aanneming van werken de inrichting van groengebieden omvatten.

Om u te helpen in uw keuze kan een beslissingsboom gedownload worden op de Waalse portaalsite van de overheidsopdrachten (http://marchespublics.wallonie.be > clauses sociales "-travaux " > quelle clause sociale choisir ?).

IV. 3. Facilitatoren sociale clausules om u te begeleiden Er zijn facilitatoren sociale clausules beschikbaar om u te begeleiden in de verschillende stadia van de overheidsopdracht (van de opneming van een sociale clausule in een bestek tot de uitreiking van het attest van goede uitvoering van de sociale clausule, en ook nog de controle van de uitvoering van de sociale clausule en de eventuele berekening van de straffen).

De aanbestedende overheden kunnen zich richten tot hun facilitatoren door een e-mail te sturen naar volgend adres: - gewestelijke aanbestedende overheden, met inbegrip van de operatoren inzake economische ontwikkeling die van Wallonië afhangen: clausessociales@spw.wallonie.be; - plaatselijke aanbestedende overheden, met inbegrip van de operatoren inzake economische ontwikkeling die ervan afhangen: marchespublics.pouvoirslocaux@spw.wallonie.be of marchespublics@uvcw.be voor de leden van de "UVCW").

Op te merken valt dat facilitatoren sociale clausules ook de "klassieke" ondernemingen van de bouwsector (clausessociales@ccw.be) en de ondernemingen van de sociale inschakelingseconomie (clausessociales@sawb.be) begeleiden in de verschillende stadia van de overheidsopdracht.

V. Hoe te werk gaan ? Om het werk van de aanbestedende overheid te vereenvoudigen, worden de concrete stappen om een sociale clausule op te nemen in een opdracht voor aanneming van werken hieronder omschreven stap voor stap.

In het stadium van de gunning van de opdracht: 1. kies de gewenste relevante sociale clausule (met de hulp van uw facilitator indien nodig); 2. download de teksten van de clausule (http://marchespublics.wallonie.be > clauses sociales travaux) en neem ze op in uw bestek; 3. Neem contact op met uw facilitator sociale clausule om de inspanning inzake vorming / integratie te bepalen die in het bestek moet worden opgenomen en de kosten in verband daarmee (altijd lager dan 1 % van het bedrag van de overheidsopdracht). Daarvoor zal er u gevraagd worden om het geraamde bedrag van de werken, de aard van de werken, de approximatieve duur van de werf en de ligging van de werf mee te delen; 4. Neem de opleidingsinspanning/integratie op in het bestek en de kost van de sociale prestatie van opleiding in de opmetingsstaat (vaste kost bepaald door de aanbestedende overheid).Raadpleeg de praktische handleiding of neem contact op met de facilitator indien nodig.

De sociale clausule wordt niet opgenomen in de vergelijking van de offertes omdat het hier gaat om een bijzondere voorwaarde voor de uitvoering van de opdracht (behalve als u een partij voorbehoudt voor de sociale inschakelingseconomie - raadpleeg de praktische handleiding).

In het stadium van de uitvoering : 5. Herinner aan de verplichting om de sociale clausule uit te voeren in het bevel om de werken te starten en bepaal de datum van de helft van de termijn voor de uitvoering van de werf (nauwkeurige verplichtingen inzake de uitvoering van de sociale clausule zijn daaraan verbonden).Neem contact op met uw facilitator indien nodig (hij beschikt over praktische middelen om u te begeleiden); 6. stuur een afschrift van het bevel om de werken te starten naar uw facilitator, hij zal op die manier contact opnemen met de facilitator "ondernemingen" die de aannemer zal helpen om deze stappen te ondernemen voor de uitvoering van de sociale clausule;7. neem de documenten betreffende de uitvoering van de sociale clausule in ontvangst: - vóór de uitvoering, om u de mogelijkheid te geven om duidelijk te weten wanneer de sociale clausule wordt uitgevoerd en om deze effectieve uitvoering te controleren tijdens uw bezoeken van de werf; - op de helft van de uitvoeringstermijn van de werf, om u de mogelijkheid te geven om na te gaan dat de aannemer wel van plan is, als hij het nog niet geheel of gedeeltelijk heeft uitgevoerd, om zijn sociale clausule uit te voeren; - na de uitvoering, om u de mogelijkheid te geven om de volledige of gedeeltelijke uitvoering van de sociale clausule te controleren en om de bijzondere straffen te berekenen die in voorkomend geval moeten worden toegepast (neem contact op met uw facilitator indien nodig, hij beschikt over praktische instrumenten om u te begeleiden); 8. maak indien nodig een proces-verbaal van tekortkomingen op.Een dergelijk proces-verbaal moet worden opgemaakt: - als u geen enkel document bij de helft van uitvoeringstermijn van de werf hebt gekregen (en pas op dat ogenblik de afschrikkende straf toe als de rechtvaardigingen onvoldoende zijn); - bij de eindafrekening als de sociale clausule niet is uitgevoerd of gedeeltelijk is uitgevoerd (en pas de bijzondere straffen toe als de rechtvaardigingen onvoldoende zijn). 9. betaal de bedragen betreffende de uitvoering van de sociale clausule in het geval van een beroep op een opleidingsstelsel uitsluitend, op basis van de ingediende bewijsstukken (neem contact op met uw facilitator indien nodig, hij beschikt over praktische instrumenten om u te begeleiden); 10. bezorg het attest van goede uitvoering van de sociale clausule in geval van volledige uitvoering van de sociale clausule (kan gedownload worden op http://marchespublics.wallonie.be > clauses sociales travaux); 11. stuur een afschrift van het attest van goede uitvoering van de sociale clausule naar uw facilitator sociale clausules, alsook het bedrag dat aan de aannemer wordt terugbetaald voor de sociale prestatie van opleiding, zodat hij de rapportage gevraagd door de Regering over de sociale clausules kan realiseren. VI. Opvolging van de overheidsopdrachten die de sociale clausules opnemen De Waalse Regering heeft een Stuurgroep ingevoerd die de uitvoering van de sociale clausules in de opdrachten voor aanneming van werken in Wallonië moet opvolgen, die de middelen moet ontwikkelen en aanpassen en de impact van de opneming van de sociale clausules moet evalueren zowel op de begunstigden van de sociale clausules als op het Waalse economische weefsel.

Dit heeft tot gevolg dat een opvolging van de overheidsopdrachten tot integratie van een sociale clausule moet worden ingevoerd. Er wordt dan ook gevraagd aan de Waalse aanbestedende overheden bedoeld in deze omzendbrief om aan hun facilitator sociale clausule het volgende mee te delen: - het afschrift van het bevel om de werken te starten; - het afschrift van goede uitvoering van de sociale clausule; - het bedrag betaald aan de aannemer in geval van sociale prestatie van opleiding.

Deze informatie zal gebruikt worden om het stelsel onafgebroken te verbeteren.

VII. Meer informatie ? - Indien u juridische informatie over de sociale clausules (maar ook voor de ethiek en het milieu) wenst te krijgen, kan de juridische oriënterende nota u daarbij helpen. Deze nota toont de wettelijke bepalingen die toelaten om sociale clausules op te nemen in de overheidsopdrachten (http://marchespublics.wallonie.be > clauses sociales - travaux > quelle clause sociale choisir ?). - Indien u een sociale clausule in een overheidsopdracht van diensten of leveringen wenst op te nemen, kunt u terecht bij de helpdesk op volgend adres: marchespublics.responsables@spw.wallonie.be (deze helpdesk is ook bevoegd voor de opneming van milieu- en ethische clausules).

VIII. Inwerkingtreding Deze omzendbrief treedt in werking de dag van diens bekendmaking in het Belgisch Staatsblad.

Voor de operatoren inzake economische ontwikkeling blijven de overgangsmaatregelen bepaald in het decreet van 2 februari 2017Relevante gevonden documenten type decreet prom. 02/02/2017 pub. 28/03/2017 numac 2017201598 bron waalse overheidsdienst Decreet betreffende de ontwikkeling van bedrijfsparken sluiten betreffende de ontwikkeling van bedrijfsparken en, in het bijzonder artikel 89, § 1, volledig van toepassing.

Namen, 7 september 2017.

De Minister van Sociale Actie, Gezondheid, Gelijke Kansen en Ambtenarenzaken, A. GREOLI De Minister van Leefmilieu, Ecologische Overgang, Ruimtelijke Ordening, Openbare Werken, Mobiliteit, Vervoer, Dierenwelzijn en Industriezones, C. DI ANTONIO