Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Koninklijk Besluit van 16/07/2004
← Terug naar "Koninklijk besluit betreffende bepaalde aspecten van nacht- en ploegenarbeid die verband houden met het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk "
Koninklijk besluit betreffende bepaalde aspecten van nacht- en ploegenarbeid die verband houden met het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk Koninklijk besluit betreffende bepaalde aspecten van nacht- en ploegenarbeid die verband houden met het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk
FEDERALE OVERHEIDSDIENST WERKGELEGENHEID, ARBEID EN SOCIAAL OVERLEG FEDERALE OVERHEIDSDIENST WERKGELEGENHEID, ARBEID EN SOCIAAL OVERLEG
16 JULI 2004. - Koninklijk besluit betreffende bepaalde aspecten van 16 JULI 2004. - Koninklijk besluit betreffende bepaalde aspecten van
nacht- en ploegenarbeid die verband houden met het welzijn van de nacht- en ploegenarbeid die verband houden met het welzijn van de
werknemers bij de uitvoering van hun werk (1) werknemers bij de uitvoering van hun werk (1)
ALBERT II, Koning der Belgen, ALBERT II, Koning der Belgen,
Aan allen die nu zijn en hierna wezen zullen, Onze Groet. Aan allen die nu zijn en hierna wezen zullen, Onze Groet.
Gelet op de wet van 4 augustus 1996 betreffende het welzijn van de Gelet op de wet van 4 augustus 1996 betreffende het welzijn van de
werknemers bij de uitvoering van hun werk, inzonderheid op artikel 4, werknemers bij de uitvoering van hun werk, inzonderheid op artikel 4,
§ 1, eerste lid, gewijzigd bij de wet van 7 april 1999; § 1, eerste lid, gewijzigd bij de wet van 7 april 1999;
Gelet op richtlijn 93/104/EG van 23 november 1993 van de Raad van de Gelet op richtlijn 93/104/EG van 23 november 1993 van de Raad van de
Europese Unie, betreffende een aantal aspecten van de organisatie van Europese Unie, betreffende een aantal aspecten van de organisatie van
de arbeidstijd; de arbeidstijd;
Gelet op het advies van de Hoge Raad voor preventie en bescherming op Gelet op het advies van de Hoge Raad voor preventie en bescherming op
het werk, gegeven op 14 juni 2002; het werk, gegeven op 14 juni 2002;
Gelet op het advies nr. 35.056/1 van de Raad van State, gegeven op 26 Gelet op het advies nr. 35.056/1 van de Raad van State, gegeven op 26
juni 2003; juni 2003;
Op de voordracht van Onze Minister van Werk en van Onze Op de voordracht van Onze Minister van Werk en van Onze
Staatssecretaris voor Arbeidsorganisatie en Welzijn op het werk, Staatssecretaris voor Arbeidsorganisatie en Welzijn op het werk,
Hebben Wij besloten en besluiten Wij : Hebben Wij besloten en besluiten Wij :

Artikel 1.De bepalingen van dit besluit zijn van toepassing op de

Artikel 1.De bepalingen van dit besluit zijn van toepassing op de
werkgevers, de werknemers en de daarmee gelijkgestelde personen werkgevers, de werknemers en de daarmee gelijkgestelde personen
bedoeld in artikel 2 van de wet van 4 augustus 1996 betreffende het bedoeld in artikel 2 van de wet van 4 augustus 1996 betreffende het
welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk. welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk.

Art. 2.Voor de toepassing van dit besluit wordt verstaan onder :

Art. 2.Voor de toepassing van dit besluit wordt verstaan onder :
1° nachtarbeid : alle arbeid die tussen 20 en 6 uur wordt verricht; 1° nachtarbeid : alle arbeid die tussen 20 en 6 uur wordt verricht;
2° nachtarbeider : iedere werknemer die nachtarbeid verricht of iedere 2° nachtarbeider : iedere werknemer die nachtarbeid verricht of iedere
werknemer die nachtprestaties verricht waarin zijn arbeidsregeling werknemer die nachtprestaties verricht waarin zijn arbeidsregeling
voorziet, in de zin van artikel 1 van het koninklijk besluit van 16 voorziet, in de zin van artikel 1 van het koninklijk besluit van 16
april 1998 tot uitvoering van de wet van 17 februari 1997 betreffende april 1998 tot uitvoering van de wet van 17 februari 1997 betreffende
de nachtarbeid; de nachtarbeid;
3° ploegenarbeid : elke regeling van de arbeid in ploegen, waarbij 3° ploegenarbeid : elke regeling van de arbeid in ploegen, waarbij
werknemers na elkaar op dezelfde werkplek werken, volgens een bepaald werknemers na elkaar op dezelfde werkplek werken, volgens een bepaald
rooster, ook bij toerbeurt en al dan niet continu, met als gevolg dat rooster, ook bij toerbeurt en al dan niet continu, met als gevolg dat
de werknemers over een bepaalde periode van dagen of weken op de werknemers over een bepaalde periode van dagen of weken op
verschillende tijden moeten werken; verschillende tijden moeten werken;
4° werknemer in ploegendienst : iedere werknemer die volgens een 4° werknemer in ploegendienst : iedere werknemer die volgens een
dienstrooster in ploegenarbeid werkt; dienstrooster in ploegenarbeid werkt;
5° Comité : het Comité voor preventie en bescherming op het werk, bij 5° Comité : het Comité voor preventie en bescherming op het werk, bij
ontstentenis van een Comité, de vakbondsafvaardiging en bij ontstentenis van een Comité, de vakbondsafvaardiging en bij
ontstentenis van een vakbondsafvaardiging, de werknemers zelf ontstentenis van een vakbondsafvaardiging, de werknemers zelf
overeenkomstig de bepalingen van artikel 53 van de voornoemde wet van overeenkomstig de bepalingen van artikel 53 van de voornoemde wet van
4 augustus 1996. 4 augustus 1996.

Art. 3.§ 1. Onverminderd de toepassing van artikel 8 van het

Art. 3.§ 1. Onverminderd de toepassing van artikel 8 van het
koninklijk besluit van 27 maart 1998 betreffende het beleid inzake het koninklijk besluit van 27 maart 1998 betreffende het beleid inzake het
welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk, verricht de welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk, verricht de
werkgever een risicoanalyse van alle nacht- en ploegenarbeid om te werkgever een risicoanalyse van alle nacht- en ploegenarbeid om te
achterhalen welke nachtprestaties bijzondere risico's of lichamelijke achterhalen welke nachtprestaties bijzondere risico's of lichamelijke
of geestelijke spanningen voor de werknemer met zich meebrengen, en of geestelijke spanningen voor de werknemer met zich meebrengen, en
rekening houdend met de risico's inherent aan nacht- of ploegenarbeid. rekening houdend met de risico's inherent aan nacht- of ploegenarbeid.
§ 2. Om de prestaties te achterhalen die bijzondere risico's of § 2. Om de prestaties te achterhalen die bijzondere risico's of
lichamelijke of geestelijke spanningen met zich meebrengen moet de lichamelijke of geestelijke spanningen met zich meebrengen moet de
werkgever in zijn risicoanalyse volgende punten vaststellen, nader werkgever in zijn risicoanalyse volgende punten vaststellen, nader
bepalen en evalueren : bepalen en evalueren :
1° de oorzaken en de graad van de verminderde waakzaamheid van de 1° de oorzaken en de graad van de verminderde waakzaamheid van de
werknemer, die reeds zelf is verminderd omwille van de biologische werknemer, die reeds zelf is verminderd omwille van de biologische
desactivering tijdens de nacht; desactivering tijdens de nacht;
2° de oorzaken en graad van de verhoging van de biologische 2° de oorzaken en graad van de verhoging van de biologische
activering, veroorzaakt door de nachtprestatie die bijzondere risico's activering, veroorzaakt door de nachtprestatie die bijzondere risico's
of lichamelijke of geestelijke spanningen met zich meebrengt. of lichamelijke of geestelijke spanningen met zich meebrengt.
Een indicatieve lijst van de onder 1° en 2° bedoelde prestaties is Een indicatieve lijst van de onder 1° en 2° bedoelde prestaties is
opgenomen als bijlage bij dit besluit. opgenomen als bijlage bij dit besluit.

Art. 4.§ 1. Als uit de resultaten van de in artikel 3 bedoelde

Art. 4.§ 1. Als uit de resultaten van de in artikel 3 bedoelde
risicoanalyse blijkt dat een bepaalde nachtprestatie bijzondere risicoanalyse blijkt dat een bepaalde nachtprestatie bijzondere
risico's of lichamelijke of geestelijke spanningen met zich meebrengt, risico's of lichamelijke of geestelijke spanningen met zich meebrengt,
moet de werkgever maatregelen nemen door waarborgen in te bouwen, moet de werkgever maatregelen nemen door waarborgen in te bouwen,
zoals : zoals :
1° zorgen voor een gezondheidstoezicht dat specifiek is afgestemd op 1° zorgen voor een gezondheidstoezicht dat specifiek is afgestemd op
de bijzondere risico's en op de lichamelijke of geestelijke spanningen de bijzondere risico's en op de lichamelijke of geestelijke spanningen
bedoeld in artikel 3, § 2; bedoeld in artikel 3, § 2;
2° aanpassen van de werkposten op basis van ergonomische criteria; 2° aanpassen van de werkposten op basis van ergonomische criteria;
3° de risico's inherent aan alle nacht- en ploegenarbeid in overweging 3° de risico's inherent aan alle nacht- en ploegenarbeid in overweging
nemende, de bijzondere risico's en de lichamelijke of geestelijke nemende, de bijzondere risico's en de lichamelijke of geestelijke
spanningen zo veel mogelijk beperken, rekening houdend met de spanningen zo veel mogelijk beperken, rekening houdend met de
toevoeging van die risico's en de samenvoeging van hun effecten. toevoeging van die risico's en de samenvoeging van hun effecten.
§ 2. De door de werkgever te nemen maatregelen zoals bepaald in § 1 § 2. De door de werkgever te nemen maatregelen zoals bepaald in § 1
worden vooraf ter advies voorgelegd aan het Comité en maken integraal worden vooraf ter advies voorgelegd aan het Comité en maken integraal
deel uit van het globaal preventieplan, zoals bedoeld in artikel 10 deel uit van het globaal preventieplan, zoals bedoeld in artikel 10
van het voornoemde koninklijk besluit van 27 maart 1998. van het voornoemde koninklijk besluit van 27 maart 1998.

Art. 5.De nachtarbeiders of de werknemers in ploegendienst zijn

Art. 5.De nachtarbeiders of de werknemers in ploegendienst zijn
werknemers die een activiteit met welbepaald risico uitoefenen zoals werknemers die een activiteit met welbepaald risico uitoefenen zoals
bepaald in artikel 2, 3° van het koninklijk besluit van 28 mei 2003 bepaald in artikel 2, 3° van het koninklijk besluit van 28 mei 2003
betreffende het gezondheidstoezicht op de werknemers. betreffende het gezondheidstoezicht op de werknemers.

Art. 6.§ 1. De werkgever onderwerpt de nachtarbeiders en de

Art. 6.§ 1. De werkgever onderwerpt de nachtarbeiders en de
werknemers in ploegendienst aan een voorafgaande werknemers in ploegendienst aan een voorafgaande
gezondheidsbeoordeling, zoals bedoeld in artikel 26 van het koninklijk gezondheidsbeoordeling, zoals bedoeld in artikel 26 van het koninklijk
besluit van 28 mei 2003 betreffende het gezondheidstoezicht op de besluit van 28 mei 2003 betreffende het gezondheidstoezicht op de
werknemers, alvorens zij voor nacht- of ploegenarbeid worden ingezet, werknemers, alvorens zij voor nacht- of ploegenarbeid worden ingezet,
waarbij hij nagaat of de individuele eigenschappen van de werknemer waarbij hij nagaat of de individuele eigenschappen van de werknemer
verenigbaar zijn met alle risico's waarmee nachtarbeid of verenigbaar zijn met alle risico's waarmee nachtarbeid of
ploegenarbeid gepaard gaat. ploegenarbeid gepaard gaat.
§ 2. De nachtarbeiders en de werknemers in ploegendienst bij wie de in § 2. De nachtarbeiders en de werknemers in ploegendienst bij wie de in
artikel 3 bedoelde risicoanalyse geen andere risico's heeft aangetoond artikel 3 bedoelde risicoanalyse geen andere risico's heeft aangetoond
dan die waarmee nachtarbeid of ploegenarbeid gepaard gaat, worden om dan die waarmee nachtarbeid of ploegenarbeid gepaard gaat, worden om
de drie jaar, of elk jaar indien het Comité het vraagt, aan een de drie jaar, of elk jaar indien het Comité het vraagt, aan een
periodieke gezondheidsbeoordeling onderworpen, overeenkomstig de periodieke gezondheidsbeoordeling onderworpen, overeenkomstig de
bepalingen van artikel 30 van het koninklijk besluit van 28 mei 2003 bepalingen van artikel 30 van het koninklijk besluit van 28 mei 2003
betreffende het gezondheidstoezicht op de werknemers. betreffende het gezondheidstoezicht op de werknemers.
Indien deze werknemers 50 jaar zijn of ouder, kunnen zij elk jaar een Indien deze werknemers 50 jaar zijn of ouder, kunnen zij elk jaar een
periodieke gezondheidsbeoordeling vragen. periodieke gezondheidsbeoordeling vragen.
§ 3. Wanneer de in artikel 3 bedoelde risicoanalyse bijzondere § 3. Wanneer de in artikel 3 bedoelde risicoanalyse bijzondere
risico's of lichamelijke of geestelijke spanningen heeft aangetoond, risico's of lichamelijke of geestelijke spanningen heeft aangetoond,
zoals bedoeld in artikel 3, § 2, wordt de periodieke zoals bedoeld in artikel 3, § 2, wordt de periodieke
gezondheidsbeoordeling jaarlijks verricht en met gerichte onderzoeken gezondheidsbeoordeling jaarlijks verricht en met gerichte onderzoeken
aangevuld. aangevuld.
Die gerichte onderzoeken bestaan in de opsporing van de vroegtijdige Die gerichte onderzoeken bestaan in de opsporing van de vroegtijdige
en omkeerbare effecten van de met nacht- en ploegenarbeid gepaard en omkeerbare effecten van de met nacht- en ploegenarbeid gepaard
gaande schade zoals slaapstoornissen, neuro-psychologische gaande schade zoals slaapstoornissen, neuro-psychologische
stoornissen, gastro-intestinale aandoeningen, cardio-vasculaire stoornissen, gastro-intestinale aandoeningen, cardio-vasculaire
aandoeningen en fysieke vermoeidheid. aandoeningen en fysieke vermoeidheid.

Art. 7.De werkgever moet er via gepaste organisatorische maatregelen

Art. 7.De werkgever moet er via gepaste organisatorische maatregelen
voor zorgen dat de diensten voor preventie en bescherming op het werk voor zorgen dat de diensten voor preventie en bescherming op het werk
in voldoende mate beschikbaar zijn voor de nachtarbeiders en de in voldoende mate beschikbaar zijn voor de nachtarbeiders en de
werknemers in ploegendienst om die werknemers een graad van werknemers in ploegendienst om die werknemers een graad van
bescherming van hun gezondheid te garanderen die is afgestemd op de bescherming van hun gezondheid te garanderen die is afgestemd op de
aard van hun werk en gelijkwaardig is aan die van de andere aard van hun werk en gelijkwaardig is aan die van de andere
werknemers. werknemers.
Hij moet eveneens de nodige maatregelen nemen om die werknemers de Hij moet eveneens de nodige maatregelen nemen om die werknemers de
passende eerste en dringende hulpverlening te verschaffen. passende eerste en dringende hulpverlening te verschaffen.

Art. 8.De werkgever zorgt ervoor dat aan de nachtarbeider en de

Art. 8.De werkgever zorgt ervoor dat aan de nachtarbeider en de
werknemer in ploegendienst informatie wordt verstrekt over : werknemer in ploegendienst informatie wordt verstrekt over :
1° de risico's waarmee nacht- of ploegenarbeid gepaard gaat, en over 1° de risico's waarmee nacht- of ploegenarbeid gepaard gaat, en over
de bijzondere risico's of lichamelijke of geestelijke spanningen, de bijzondere risico's of lichamelijke of geestelijke spanningen,
bedoeld in artikel 3, § 2; bedoeld in artikel 3, § 2;
2° de maatregelen genomen bij toepassing van artikel 4; 2° de maatregelen genomen bij toepassing van artikel 4;
3° de wijze waarop de beschikbaarheid van de diensten voor preventie 3° de wijze waarop de beschikbaarheid van de diensten voor preventie
en bescherming op het werk alsook de verstrekking van de eerste en en bescherming op het werk alsook de verstrekking van de eerste en
dringende hulpverlening wordt georganiseerd. dringende hulpverlening wordt georganiseerd.

Art. 9.De bepalingen van de artikelen 1 tot 8 van dit besluit en de

Art. 9.De bepalingen van de artikelen 1 tot 8 van dit besluit en de
bijlage ervan vormen hoofdstuk VI van Titel VIII van de Codex over het bijlage ervan vormen hoofdstuk VI van Titel VIII van de Codex over het
welzijn op het werk met de volgende opschriften : welzijn op het werk met de volgende opschriften :
1° « Titel VIII : Bijzondere werknemerscategorieën en werksituaties. 1° « Titel VIII : Bijzondere werknemerscategorieën en werksituaties.
»; »;
2° « Hoofdstuk VI : Nachtarbeiders en werknemers in ploegendienst. ». 2° « Hoofdstuk VI : Nachtarbeiders en werknemers in ploegendienst. ».

Art. 10.Onze Minister van Werk en Onze Staatssecretaris voor

Art. 10.Onze Minister van Werk en Onze Staatssecretaris voor
Arbeidsorganisatie en Welzijn op het Werk, zijn, ieder wat hem Arbeidsorganisatie en Welzijn op het Werk, zijn, ieder wat hem
betreft, belast met de uitvoering van dit besluit. betreft, belast met de uitvoering van dit besluit.
Gegeven te Brussel, 16 juli 2004. Gegeven te Brussel, 16 juli 2004.
ALBERT ALBERT
Van Koningswege : Van Koningswege :
De Minister van Werk, De Minister van Werk,
F. VANDENBROUCKE F. VANDENBROUCKE
De Staatssecretaris voor Arbeidsorganisatie De Staatssecretaris voor Arbeidsorganisatie
en Welzijn op het Werk, en Welzijn op het Werk,
Mevr. K. VAN BREMPT Mevr. K. VAN BREMPT
BIJLAGE BIJLAGE
Indicatieve lijst van prestaties die bijzondere risico's Indicatieve lijst van prestaties die bijzondere risico's
of lichamelijke of geestelijke spanningen met zich meebrengen of lichamelijke of geestelijke spanningen met zich meebrengen
zoals bedoeld in artikel 3, § 2 zoals bedoeld in artikel 3, § 2
1. Prestaties die de vermindering van waakzaamheid van de werknemers 1. Prestaties die de vermindering van waakzaamheid van de werknemers
die nachtarbeid of ploegenarbeid verrichten verergeren : die nachtarbeid of ploegenarbeid verrichten verergeren :
? werkzaamheden die het gebruik van neurotoxische stoffen inhouden, ? werkzaamheden die het gebruik van neurotoxische stoffen inhouden,
het gebruik van vluchtige organische stoffen (solventen) en producten het gebruik van vluchtige organische stoffen (solventen) en producten
die deze bevatten (verven, inkten,...); die deze bevatten (verven, inkten,...);
? taken uitgevoerd in omstandigheden die de monotonie verhogen ? taken uitgevoerd in omstandigheden die de monotonie verhogen
(afwezigheid van collega's, gebrek aan verandering van activiteit, van (afwezigheid van collega's, gebrek aan verandering van activiteit, van
visuele en geluidsstimulatie, productiearbeid,...) en die leiden tot visuele en geluidsstimulatie, productiearbeid,...) en die leiden tot
verminderde waakzaamheid, in taken die een bijzondere waakzaamheid verminderde waakzaamheid, in taken die een bijzondere waakzaamheid
vereisen, of die telkens herhaald moeten worden of weinig gevarieerd vereisen, of die telkens herhaald moeten worden of weinig gevarieerd
zijn. zijn.
2. Prestaties die een verhoging vereisen van de biologische activering 2. Prestaties die een verhoging vereisen van de biologische activering
van de werknemer die nachtarbeid of ploegenarbeid verricht : van de werknemer die nachtarbeid of ploegenarbeid verricht :
? werkzaamheden die belangrijke inspanningen vereisen en een ? werkzaamheden die belangrijke inspanningen vereisen en een
belangrijke werklast met zich meebrengen, gemeten in watt (vanaf 410 belangrijke werklast met zich meebrengen, gemeten in watt (vanaf 410
watt : duwen en trekken van karretjes, grondwerken, tillen van zware watt : duwen en trekken van karretjes, grondwerken, tillen van zware
lasten,...); lasten,...);
? werkzaamheden uitgevoerd in extreme koude of warme omgeving; ? werkzaamheden uitgevoerd in extreme koude of warme omgeving;
? werkzaamheden die snelle visuele inspanningen vergen of die een ? werkzaamheden die snelle visuele inspanningen vergen of die een
grondige aandacht vereisen (bewakers, verzorgend personeel, grondige aandacht vereisen (bewakers, verzorgend personeel,
ambulanciers,...). ambulanciers,...).
Gezien om te worden gevoegd bij Ons besluit van 16 juli 2004 Gezien om te worden gevoegd bij Ons besluit van 16 juli 2004
betreffende bepaalde aspecten van nacht- en ploegenarbeid die verband betreffende bepaalde aspecten van nacht- en ploegenarbeid die verband
houden met het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun houden met het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun
werk. werk.
ALBERT ALBERT
Van Koningswege : Van Koningswege :
De Minister van werk, De Minister van werk,
F. VANDENBROUCKE F. VANDENBROUCKE
De Staatssecretaris voor Arbeidsorganisatie De Staatssecretaris voor Arbeidsorganisatie
en Welzijn op het Werk, en Welzijn op het Werk,
Mevr. K. VAN BREMPT Mevr. K. VAN BREMPT
^