Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 67/2022 van 19 mei 2022 Rolnummer 7453 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 376 van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992, gesteld door de Franstalige Rechtbank van eerste aanleg te Brussel. samengesteld uit de voorzitters P. Nihoul en L. Lavrysen, en de rechters J.-P. Moerman, T. Giet, J.(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 67/2022 van 19 mei 2022 Rolnummer 7453 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 376 van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992, gesteld door de Franstalige Rechtbank van eerste aanleg te Brussel. samengesteld uit de voorzitters P. Nihoul en L. Lavrysen, en de rechters J.-P. Moerman, T. Giet, J.(...) Uittreksel uit arrest nr. 67/2022 van 19 mei 2022 Rolnummer 7453 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 376 van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992, gesteld door de Franstalige Rechtbank van eerste aanleg te Brussel. samengesteld uit de voorzitters P. Nihoul en L. Lavrysen, en de rechters J.-P. Moerman, T. Giet, J.(...)
GRONDWETTELIJK HOF GRONDWETTELIJK HOF
Uittreksel uit arrest nr. 67/2022 van 19 mei 2022 Uittreksel uit arrest nr. 67/2022 van 19 mei 2022
Rolnummer 7453 Rolnummer 7453
In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 376 van het In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 376 van het
Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992, gesteld door de Franstalige Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992, gesteld door de Franstalige
Rechtbank van eerste aanleg te Brussel. Rechtbank van eerste aanleg te Brussel.
Het Grondwettelijk Hof, Het Grondwettelijk Hof,
samengesteld uit de voorzitters P. Nihoul en L. Lavrysen, en de samengesteld uit de voorzitters P. Nihoul en L. Lavrysen, en de
rechters J.-P. Moerman, T. Giet, J. Moerman, M. Pâques, T. Detienne, rechters J.-P. Moerman, T. Giet, J. Moerman, M. Pâques, T. Detienne,
D. Pieters, S. de Bethune en W. Verrijdt, bijgestaan door de griffier D. Pieters, S. de Bethune en W. Verrijdt, bijgestaan door de griffier
P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter P. Nihoul, P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter P. Nihoul,
wijst na beraad het volgende arrest : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging
Bij vonnis van 14 oktober 2020, waarvan de expeditie ter griffie van Bij vonnis van 14 oktober 2020, waarvan de expeditie ter griffie van
het Hof is ingekomen op 21 oktober 2020, heeft de Franstalige het Hof is ingekomen op 21 oktober 2020, heeft de Franstalige
Rechtbank van eerste aanleg te Brussel de volgende prejudiciële vraag Rechtbank van eerste aanleg te Brussel de volgende prejudiciële vraag
gesteld : gesteld :
« Schendt artikel 376 van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992 « Schendt artikel 376 van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992
de beginselen van gelijkheid en niet-discriminatie die zijn vastgelegd de beginselen van gelijkheid en niet-discriminatie die zijn vastgelegd
bij de artikelen 10, 11 en 172 van de Grondwet, al dan niet in bij de artikelen 10, 11 en 172 van de Grondwet, al dan niet in
samenhang gelezen met artikel 1 van het Eerste Aanvullend Protocol bij samenhang gelezen met artikel 1 van het Eerste Aanvullend Protocol bij
het Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de het Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de
fundamentele vrijheden en met de bepalingen van dat Verdrag, in fundamentele vrijheden en met de bepalingen van dat Verdrag, in
zoverre het een verschil in behandeling invoert tussen : zoverre het een verschil in behandeling invoert tussen :
1. enerzijds de belastingplichtigen die zich beroepen op een 1. enerzijds de belastingplichtigen die zich beroepen op een
overbelasting die voortvloeit uit een materiële vergissing (artikel overbelasting die voortvloeit uit een materiële vergissing (artikel
376, § 1, eerste lid, van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 376, § 1, eerste lid, van het Wetboek van de inkomstenbelastingen
1992), en anderzijds de belastingplichtigen die zich beroepen op een 1992), en anderzijds de belastingplichtigen die zich beroepen op een
overbelasting die voortvloeit uit een andere dan een materiële overbelasting die voortvloeit uit een andere dan een materiële
vergissing of uit een andere oorzaak dan een vergissing; zijn er vergissing of uit een andere oorzaak dan een vergissing; zijn er
redenen om de belastingschuldige de mogelijkheid te bieden om zijn redenen om de belastingschuldige de mogelijkheid te bieden om zijn
materiële vergissingen of die welke de administratie zou hebben begaan materiële vergissingen of die welke de administratie zou hebben begaan
recht te zetten binnen een termijn die werd verlengd ten opzichte van recht te zetten binnen een termijn die werd verlengd ten opzichte van
de bezwaartermijn, en om die mogelijkheid niet toe te kennen aan de de bezwaartermijn, en om die mogelijkheid niet toe te kennen aan de
andere belastingschuldigen die, doordat zij bijvoorbeeld zijn vergeten andere belastingschuldigen die, doordat zij bijvoorbeeld zijn vergeten
een aftrekbaar element te vermelden, aan een overbelasting zijn een aftrekbaar element te vermelden, aan een overbelasting zijn
onderworpen, meer bepaald wegens een vergetelheid of door onderworpen, meer bepaald wegens een vergetelheid of door
onwetendheid, of zelfs door miskenning van de wet of wegens een andere onwetendheid, of zelfs door miskenning van de wet of wegens een andere
beoordeling die verkeerd blijkt te zijn ? De verantwoording van dat beoordeling die verkeerd blijkt te zijn ? De verantwoording van dat
verschil in behandeling zou kunnen worden onderzocht in het licht van verschil in behandeling zou kunnen worden onderzocht in het licht van
de onzekerheden over het begrip ' materiële vergissing ' zelf en de de onzekerheden over het begrip ' materiële vergissing ' zelf en de
aantasting van de rechtszekerheid waartoe zij kunnen leiden; aantasting van de rechtszekerheid waartoe zij kunnen leiden;
2. enerzijds de belastingplichtigen die zich beroepen op een 2. enerzijds de belastingplichtigen die zich beroepen op een
overbelasting die voortvloeit uit een dubbele belasting (artikel 376, overbelasting die voortvloeit uit een dubbele belasting (artikel 376,
§ 1, eerste lid, van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992), § 1, eerste lid, van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992),
dat wil zeggen een dubbele belastingaanslag op hetzelfde inkomen, voor dat wil zeggen een dubbele belastingaanslag op hetzelfde inkomen, voor
eenzelfde aanslagjaar of voor verschillende aanslagjaren, op naam van eenzelfde aanslagjaar of voor verschillende aanslagjaren, op naam van
dezelfde belastingschuldige of verschillende belastingschuldigen, dezelfde belastingschuldige of verschillende belastingschuldigen,
wanneer de ene aanslag wettelijk gezien de andere uitsluit, en wanneer de ene aanslag wettelijk gezien de andere uitsluit, en
anderzijds de belastingplichtigen die zich beroepen op een anderzijds de belastingplichtigen die zich beroepen op een
overbelasting die voortvloeit uit een andere oorzaak dan zulk een overbelasting die voortvloeit uit een andere oorzaak dan zulk een
dubbele belasting; dubbele belasting;
3. enerzijds de belastingplichtigen die aanvragen tot ontheffing 3. enerzijds de belastingplichtigen die aanvragen tot ontheffing
indienen zoals bedoeld in artikel 376, § 3, 2°, die gebaseerd zijn op indienen zoals bedoeld in artikel 376, § 3, 2°, die gebaseerd zijn op
de belastingverminderingen die voortvloeien uit de toepassing van de de belastingverminderingen die voortvloeien uit de toepassing van de
artikelen 88, 131 tot 135, 138, 139, 145 tot 156, 257, 526, § 1, en artikelen 88, 131 tot 135, 138, 139, 145 tot 156, 257, 526, § 1, en
539, en op de gewestelijke belastingverminderingen en -kortingen, en 539, en op de gewestelijke belastingverminderingen en -kortingen, en
anderzijds de belastingplichtigen die aanvragen tot ontheffing anderzijds de belastingplichtigen die aanvragen tot ontheffing
indienen die gebaseerd zijn op andere redenen, zoals de aftrek van indienen die gebaseerd zijn op andere redenen, zoals de aftrek van
onderhoudsuitkeringen bedoeld in artikel 104, 1°, van het Wetboek van onderhoudsuitkeringen bedoeld in artikel 104, 1°, van het Wetboek van
de inkomstenbelastingen 1992; een groot aantal van de de inkomstenbelastingen 1992; een groot aantal van de
belastingverminderingen bedoeld in artikel 376, § 3, 2°, zijn, zoals belastingverminderingen bedoeld in artikel 376, § 3, 2°, zijn, zoals
de aftrek van onderhoudsuitkeringen, verbonden aan bestedingen die in de aftrek van onderhoudsuitkeringen, verbonden aan bestedingen die in
het belastbare tijdperk zijn betaald; de wet van 21 december 2013 het belastbare tijdperk zijn betaald; de wet van 21 december 2013
houdende diverse fiscale en financiële bepalingen (artikel 28) heeft houdende diverse fiscale en financiële bepalingen (artikel 28) heeft
de mogelijkheid om binnen een termijn van vijf jaar de ontheffing van de mogelijkheid om binnen een termijn van vijf jaar de ontheffing van
overbelastingen aan te vragen, tot een groot aantal belastingvoordelen overbelastingen aan te vragen, tot een groot aantal belastingvoordelen
(belastingverminderingen) uitgebreid; zijn er objectieve en redelijke (belastingverminderingen) uitgebreid; zijn er objectieve en redelijke
redenen om, in dat opzicht, de belastingvoordelen die verbonden zijn redenen om, in dat opzicht, de belastingvoordelen die verbonden zijn
aan bestedingen van de belastingplichtige verschillend te behandelen aan bestedingen van de belastingplichtige verschillend te behandelen
naargelang de wetgever heeft geopteerd voor de formule van de naargelang de wetgever heeft geopteerd voor de formule van de
belastingvermindering, die kan overeenstemmen met een quotiteit van de belastingvermindering, die kan overeenstemmen met een quotiteit van de
besteding, of voor de aftrek van de besteding (of van een gedeelte besteding, of voor de aftrek van de besteding (of van een gedeelte
ervan, zijnde 80 % in het geval van de onderhoudsuitkeringen) ? In de ervan, zijnde 80 % in het geval van de onderhoudsuitkeringen) ? In de
parlementaire voorbereiding van de wet die de ambtshalve ontheffing parlementaire voorbereiding van de wet die de ambtshalve ontheffing
bepaald bij artikel 376, § 3, 2°, heeft uitgebreid, wordt gepreciseerd bepaald bij artikel 376, § 3, 2°, heeft uitgebreid, wordt gepreciseerd
dat ' het [...] in de eerste plaats de bedoeling van de wetgever [was] dat ' het [...] in de eerste plaats de bedoeling van de wetgever [was]
de mogelijkheid te scheppen tot ambtshalve toekenning van de mogelijkheid te scheppen tot ambtshalve toekenning van
belastingverminderingen waarop de belastingplichtige ab initio recht belastingverminderingen waarop de belastingplichtige ab initio recht
had, doch die hem om een of andere reden niet werden toegekend bij de had, doch die hem om een of andere reden niet werden toegekend bij de
vestiging van de aanslag en die hij, eventueel wegens onwetendheid, vestiging van de aanslag en die hij, eventueel wegens onwetendheid,
evenmin had gevraagd in een regelmatig bezwaarschrift ', en dat die evenmin had gevraagd in een regelmatig bezwaarschrift ', en dat die
uitbreiding kon worden verantwoord ' om billijkheidsredenen '; er werd uitbreiding kon worden verantwoord ' om billijkheidsredenen '; er werd
eveneens aangegeven dat ' de uitbreiding van de ambtshalve ontheffing eveneens aangegeven dat ' de uitbreiding van de ambtshalve ontheffing
tot alle belastingverminderingen [...] een belangrijke inspanning tot alle belastingverminderingen [...] een belangrijke inspanning
[vormde] ten gunste van de eerlijke belastingplichtige '; [vormde] ten gunste van de eerlijke belastingplichtige ';
rechtvaardigen die overwegingen dat de toekenning van een ruimere rechtvaardigen die overwegingen dat de toekenning van een ruimere
termijn om de elementen die een overbelasting aantonen aan de termijn om de elementen die een overbelasting aantonen aan de
administratie voor te leggen ter ondersteuning van een aanvraag tot administratie voor te leggen ter ondersteuning van een aanvraag tot
ontheffing, beperkt is tot de belastingverminderingen en niet ten ontheffing, beperkt is tot de belastingverminderingen en niet ten
goede komt aan de belastingplichtige die, bijvoorbeeld door een goede komt aan de belastingplichtige die, bijvoorbeeld door een
vergetelheid of uit onwetendheid, heeft vergeten de vergetelheid of uit onwetendheid, heeft vergeten de
onderhoudsuitkeringen die recht geven op een aftrek te vermelden ? In onderhoudsuitkeringen die recht geven op een aftrek te vermelden ? In
die beoordeling zou het aangewezen kunnen zijn ook rekening te houden die beoordeling zou het aangewezen kunnen zijn ook rekening te houden
met de toelichting van de administratie bij de hervorming van de wet met de toelichting van de administratie bij de hervorming van de wet
van 21 december 2013 : ' Eerder dan het begrip materiële vergissing in van 21 december 2013 : ' Eerder dan het begrip materiële vergissing in
de wet te definiëren en eventueel ruimer te omschrijven dan het Hof de wet te definiëren en eventueel ruimer te omschrijven dan het Hof
van Cassatie, heeft de wetgever, om rekening te houden met de steeds van Cassatie, heeft de wetgever, om rekening te houden met de steeds
voortschrijdende complexiteit van het WIB 1992, het toepassingsgebied voortschrijdende complexiteit van het WIB 1992, het toepassingsgebied
voor de ambtshalve ontheffing uitgebreid (meer bepaald de voor de ambtshalve ontheffing uitgebreid (meer bepaald de
verminderingen opgesomd in artikel 376, § 3, WIB 1992)... '; was het verminderingen opgesomd in artikel 376, § 3, WIB 1992)... '; was het
niet beter geweest, aangezien de redenen om ' het begrip materiële niet beter geweest, aangezien de redenen om ' het begrip materiële
vergissing in de wet te definiëren en eventueel ruimer te omschrijven vergissing in de wet te definiëren en eventueel ruimer te omschrijven
dan het Hof van Cassatie ' eveneens kunnen gelden voor andere dan het Hof van Cassatie ' eveneens kunnen gelden voor andere
overbelastingen dan die welke verbonden zijn aan overbelastingen dan die welke verbonden zijn aan
belastingverminderingen, zoals wanneer men nalaat aftrekbare belastingverminderingen, zoals wanneer men nalaat aftrekbare
onderhoudsuitkeringen aan te geven, het toepassingsgebied van de onderhoudsuitkeringen aan te geven, het toepassingsgebied van de
ambtshalve ontheffing uit te breiden tot die andere overbelastingen, ambtshalve ontheffing uit te breiden tot die andere overbelastingen,
of tot sommige ervan, daar anders afbreuk wordt gedaan aan het of tot sommige ervan, daar anders afbreuk wordt gedaan aan het
beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie ? ». beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie ? ».
(...) (...)
III. In rechte III. In rechte
(...) (...)
B.1.1. De prejudiciële vraag heeft betrekking op artikel 376 van het B.1.1. De prejudiciële vraag heeft betrekking op artikel 376 van het
Wetboek van de inkomenstenbelastingen 1992 (hierna : het WIB 1992), Wetboek van de inkomenstenbelastingen 1992 (hierna : het WIB 1992),
zoals het van toepassing was voor de aanslagjaren 2013, 2014 en 2015. zoals het van toepassing was voor de aanslagjaren 2013, 2014 en 2015.
B.1.2. Zoals het van toepassing was voor het aanslagjaar 2013, B.1.2. Zoals het van toepassing was voor het aanslagjaar 2013,
bepaalde artikel 376 van het WIB 1992 : bepaalde artikel 376 van het WIB 1992 :
« § 1. De directeur der belastingen of de door hem gedelegeerde « § 1. De directeur der belastingen of de door hem gedelegeerde
ambtenaar verleent ambtshalve ontheffing van de overbelastingen die ambtenaar verleent ambtshalve ontheffing van de overbelastingen die
voortvloeien uit materiële vergissingen, uit dubbele belasting, voortvloeien uit materiële vergissingen, uit dubbele belasting,
alsmede van die welke zouden blijken uit afdoende bevonden nieuwe alsmede van die welke zouden blijken uit afdoende bevonden nieuwe
bescheiden of feiten waarvan het laattijdig overleggen of inroepen bescheiden of feiten waarvan het laattijdig overleggen of inroepen
door de belastingschuldige wordt verantwoord door gewettigde redenen door de belastingschuldige wordt verantwoord door gewettigde redenen
en op voorwaarde dat : en op voorwaarde dat :
1° die overbelastingen door de administratie werden vastgesteld of 1° die overbelastingen door de administratie werden vastgesteld of
door de belastingschuldige of door zijn echtgenoot op wiens goederen door de belastingschuldige of door zijn echtgenoot op wiens goederen
de aanslag wordt ingevorderd, aan de administratie werden de aanslag wordt ingevorderd, aan de administratie werden
bekendgemaakt binnen vijf jaar vanaf 1 januari van het jaar waarin de bekendgemaakt binnen vijf jaar vanaf 1 januari van het jaar waarin de
belasting is gevestigd; belasting is gevestigd;
2° de aanslag niet reeds het voorwerp is geweest van een 2° de aanslag niet reeds het voorwerp is geweest van een
bezwaarschrift, dat aanleiding heeft gegeven tot een definitieve bezwaarschrift, dat aanleiding heeft gegeven tot een definitieve
beslissing nopens de grond. beslissing nopens de grond.
§ 2. Als nieuw gegeven wordt niet beschouwd een nieuw rechtsmiddel of § 2. Als nieuw gegeven wordt niet beschouwd een nieuw rechtsmiddel of
een wijziging van de jurisprudentie. een wijziging van de jurisprudentie.
§ 3. De directeur der belastingen of de door hem gedelegeerde § 3. De directeur der belastingen of de door hem gedelegeerde
ambtenaar verleent ook ambtshalve ontheffing : ambtenaar verleent ook ambtshalve ontheffing :
1° van het overschot van de belastingkredieten, de voorheffingen en de 1° van het overschot van de belastingkredieten, de voorheffingen en de
voorafbetalingen bedoeld in artikel 304, § 2, voor zover dit overschot voorafbetalingen bedoeld in artikel 304, § 2, voor zover dit overschot
door de administratie werd vastgesteld of door de belastingschuldige door de administratie werd vastgesteld of door de belastingschuldige
of door zijn echtgenoot op wiens goederen de aanslag wordt of door zijn echtgenoot op wiens goederen de aanslag wordt
ingevorderd, aan de administratie werd bekendgemaakt binnen vijf jaar ingevorderd, aan de administratie werd bekendgemaakt binnen vijf jaar
vanaf 1 januari van het aanslagjaar waartoe de belasting behoort vanaf 1 januari van het aanslagjaar waartoe de belasting behoort
waarmee die belastingkredieten, die voorheffingen en die waarmee die belastingkredieten, die voorheffingen en die
voorafbetalingen zijn te verrekenen; voorafbetalingen zijn te verrekenen;
2° van de verminderingen voortvloeiend uit de toepassing van de 2° van de verminderingen voortvloeiend uit de toepassing van de
artikelen 88, 131 tot 135, 138, 139, 146 tot 156 en 257 voor zover het artikelen 88, 131 tot 135, 138, 139, 146 tot 156 en 257 voor zover het
tot die verminderingen aanleiding gevend feit door de administratie tot die verminderingen aanleiding gevend feit door de administratie
werd vastgesteld of door de belastingschuldige of door zijn echtgenoot werd vastgesteld of door de belastingschuldige of door zijn echtgenoot
op wiens goederen de aanslag wordt ingevorderd, aan de administratie op wiens goederen de aanslag wordt ingevorderd, aan de administratie
werd bekendgemaakt binnen vijf jaar vanaf 1 januari van het werd bekendgemaakt binnen vijf jaar vanaf 1 januari van het
aanslagjaar waartoe de belasting behoort waarop die verminderingen aanslagjaar waartoe de belasting behoort waarop die verminderingen
moeten worden verleend. moeten worden verleend.
§ 4. De Koning bepaalt de voorwaarden waaronder en de wijze waarop § 4. De Koning bepaalt de voorwaarden waaronder en de wijze waarop
ambtshalve teruggave wordt verleend van de in de artikelen 157 tot 168 ambtshalve teruggave wordt verleend van de in de artikelen 157 tot 168
en 175 tot 177 genoemde voorafbetalingen die nog niet met de werkelijk en 175 tot 177 genoemde voorafbetalingen die nog niet met de werkelijk
verschuldigde belasting werden verrekend ». verschuldigde belasting werden verrekend ».
B.1.3. Zoals het van toepassing was voor het aanslagjaar 2014, was B.1.3. Zoals het van toepassing was voor het aanslagjaar 2014, was
artikel 367 van het WIB 1992 identiek aan die bepaling, met artikel 367 van het WIB 1992 identiek aan die bepaling, met
uitzondering van § 3, 2°, ervan, dat luidde als volgt : uitzondering van § 3, 2°, ervan, dat luidde als volgt :
« 2° van de verminderingen voortvloeiend uit de toepassing van de « 2° van de verminderingen voortvloeiend uit de toepassing van de
artikelen 88, 131 tot 135, 138, 139, 1451 tot 156 en 257 voor zover artikelen 88, 131 tot 135, 138, 139, 1451 tot 156 en 257 voor zover
het tot die verminderingen aanleiding gevend feit door de het tot die verminderingen aanleiding gevend feit door de
administratie werd vastgesteld of door de belastingschuldige of door administratie werd vastgesteld of door de belastingschuldige of door
zijn echtgenoot op wiens goederen de aanslag wordt ingevorderd, aan de zijn echtgenoot op wiens goederen de aanslag wordt ingevorderd, aan de
administratie werd bekendgemaakt binnen vijf jaar vanaf 1 januari van administratie werd bekendgemaakt binnen vijf jaar vanaf 1 januari van
het aanslagjaar waartoe de belasting behoort waarop die verminderingen het aanslagjaar waartoe de belasting behoort waarop die verminderingen
moeten worden verleend ». moeten worden verleend ».
B.1.4. Zoals het van toepassing was voor het aanslagjaar 2015, was B.1.4. Zoals het van toepassing was voor het aanslagjaar 2015, was
artikel 367 van het WIB 1992 identiek aan die bepaling, met artikel 367 van het WIB 1992 identiek aan die bepaling, met
uitzondering van § 3, 2°, ervan, dat luidde als volgt : uitzondering van § 3, 2°, ervan, dat luidde als volgt :
« 2° van de verminderingen voortvloeiend uit de toepassing van de « 2° van de verminderingen voortvloeiend uit de toepassing van de
artikelen 88, 131 tot 135, 138, 139, 1451 tot 156, 257, 526, § 1, en artikelen 88, 131 tot 135, 138, 139, 1451 tot 156, 257, 526, § 1, en
539 en van de gewestelijke belastingverminderingen en -kortingen voor 539 en van de gewestelijke belastingverminderingen en -kortingen voor
zover het tot die verminderingen aanleiding gevend feit door de zover het tot die verminderingen aanleiding gevend feit door de
administratie werd vastgesteld of door de belastingschuldige of door administratie werd vastgesteld of door de belastingschuldige of door
zijn echtgenoot op wiens goederen de aanslag wordt ingevorderd, aan de zijn echtgenoot op wiens goederen de aanslag wordt ingevorderd, aan de
administratie werd bekendgemaakt binnen vijf jaar vanaf 1 januari van administratie werd bekendgemaakt binnen vijf jaar vanaf 1 januari van
het aanslagjaar waartoe de belasting behoort waarop die verminderingen het aanslagjaar waartoe de belasting behoort waarop die verminderingen
moeten worden verleend ». moeten worden verleend ».
B.2. De artikelen 366 en volgende van het WIB 1992 regelen de gewone B.2. De artikelen 366 en volgende van het WIB 1992 regelen de gewone
bezwaarprocedure die moet worden ingeleid binnen een termijn van zes bezwaarprocedure die moet worden ingeleid binnen een termijn van zes
maanden te rekenen vanaf de derde werkdag volgend op de datum van maanden te rekenen vanaf de derde werkdag volgend op de datum van
verzending van het aanslagbiljet waarop de bezwaartermijn vermeld verzending van het aanslagbiljet waarop de bezwaartermijn vermeld
staat, dan wel de datum van de kennisgeving van de aanslag of van de staat, dan wel de datum van de kennisgeving van de aanslag of van de
inning van de belastingen op een andere wijze dan per kohier (artikel inning van de belastingen op een andere wijze dan per kohier (artikel
371 van het WIB 1992). 371 van het WIB 1992).
B.3.1. De mogelijkheid om een ambtshalve ontheffing van een B.3.1. De mogelijkheid om een ambtshalve ontheffing van een
overbelasting te vragen op basis van een materiële vergissing of een overbelasting te vragen op basis van een materiële vergissing of een
dubbele belasting, zoals zij is geregeld bij artikel 376, § 1, van het dubbele belasting, zoals zij is geregeld bij artikel 376, § 1, van het
WIB 1992, vindt haar oorsprong in artikel 61 van de wetten betreffende WIB 1992, vindt haar oorsprong in artikel 61 van de wetten betreffende
de inkomstenbelastingen, gecoördineerd op 15 januari 1948, zoals het de inkomstenbelastingen, gecoördineerd op 15 januari 1948, zoals het
werd aangevuld bij de wet van 30 mei 1949 « houdende exceptionele en werd aangevuld bij de wet van 30 mei 1949 « houdende exceptionele en
interpretatieve maatregelen inzake directe belastingen » (hierna : de interpretatieve maatregelen inzake directe belastingen » (hierna : de
wet van 30 mei 1949). wet van 30 mei 1949).
B.3.2. De memorie van toelichting van de wet van 30 mei 1949 vermeldt B.3.2. De memorie van toelichting van de wet van 30 mei 1949 vermeldt
: :
« Er mag namelijk worden aangenomen dat het niet indienen binnen de « Er mag namelijk worden aangenomen dat het niet indienen binnen de
wettelijke termijn van een met redenen omkleed bezwaarschrift geen wettelijke termijn van een met redenen omkleed bezwaarschrift geen
hinderpaal moet zijn voor de ontheffing van een belasting die ten hinderpaal moet zijn voor de ontheffing van een belasting die ten
onrechte werd gevestigd ingevolge een dubbele zetting of een materiële onrechte werd gevestigd ingevolge een dubbele zetting of een materiële
vergissing, op voorwaarde dat een procedure [wordt] ingesteld, zodanig vergissing, op voorwaarde dat een procedure [wordt] ingesteld, zodanig
dat de goede gang van de administratie en de stabiliteit der inkomsten dat de goede gang van de administratie en de stabiliteit der inkomsten
van de Staat niet in het gedrang worden gebracht » (Parl. St., Kamer, van de Staat niet in het gedrang worden gebracht » (Parl. St., Kamer,
1948-1949, nr. 323, pp. 1-2). 1948-1949, nr. 323, pp. 1-2).
en : en :
« De ambtshalve ontlasting is inderdaad een zuiver administratieve « De ambtshalve ontlasting is inderdaad een zuiver administratieve
gunstmaatregel, tegen dewelke geen gerechtelijk verhaal kan gunstmaatregel, tegen dewelke geen gerechtelijk verhaal kan
ingespannen worden. Het hoger belang van een goede administratie eist ingespannen worden. Het hoger belang van een goede administratie eist
inderdaad dat de aanslagen een definitief karakter verwerven na het inderdaad dat de aanslagen een definitief karakter verwerven na het
verstrijken van een termijn tamelijk lang genoeg om aan de verstrijken van een termijn tamelijk lang genoeg om aan de
belastingplichtige toe te laten hun gegrondheid na te gaan en binnen belastingplichtige toe te laten hun gegrondheid na te gaan en binnen
deze termijn een bezwaarschrift in te dienen. Het mag niet zijn dat deze termijn een bezwaarschrift in te dienen. Het mag niet zijn dat
deze aanslagen na het verstrijken van bewuste termijn kunnen betwist deze aanslagen na het verstrijken van bewuste termijn kunnen betwist
worden onder voorwendsel van vergissingen van welke aard ook. Maar, worden onder voorwendsel van vergissingen van welke aard ook. Maar,
anderdeels, past het aan de administratie het recht te verlenen te anderdeels, past het aan de administratie het recht te verlenen te
allen tijde een aanslag te verminderen of te vernietigen, waarvan zij allen tijde een aanslag te verminderen of te vernietigen, waarvan zij
erkent dat er een materiële vergissing in voorkomt of die dubbel erkent dat er een materiële vergissing in voorkomt of die dubbel
gebruik uitmaakt met een vorige aanslag » (ibid., p. 4). gebruik uitmaakt met een vorige aanslag » (ibid., p. 4).
B.3.3. Bij de wet van 27 juli 1953 « tot invoering van maatregelen om B.3.3. Bij de wet van 27 juli 1953 « tot invoering van maatregelen om
de invordering der directe belastingen te bespoedigen » heeft de de invordering der directe belastingen te bespoedigen » heeft de
wetgever een ambtshalve ontheffing mogelijk gemaakt van de wetgever een ambtshalve ontheffing mogelijk gemaakt van de
overbelastingen die voortvloeien uit een materiële vergissing, overbelastingen die voortvloeien uit een materiële vergissing,
ongeacht of deze toe te schrijven is aan een personeelslid van de ongeacht of deze toe te schrijven is aan een personeelslid van de
administratie of aan de belastingplichtige zelf, zodat : administratie of aan de belastingplichtige zelf, zodat :
« voortaan [dus] niet meer [zal] moeten nagegaan worden, alvorens de « voortaan [dus] niet meer [zal] moeten nagegaan worden, alvorens de
door het bestuur vastgestelde overbelastingen van ambtswege te door het bestuur vastgestelde overbelastingen van ambtswege te
ontlasten, of de oorzaak van deze overbelastingen uitsluitend toe te ontlasten, of de oorzaak van deze overbelastingen uitsluitend toe te
schrijven is aan een personeelslid van het bestuur of gedeeltelijk of schrijven is aan een personeelslid van het bestuur of gedeeltelijk of
volledig aan de belastingplichtige zelf » (Parl. St., Kamer, volledig aan de belastingplichtige zelf » (Parl. St., Kamer,
1952-1953, nr. 277/1, p. 5). 1952-1953, nr. 277/1, p. 5).
De memorie van toelichting van de wet van 27 juli 1953 preciseert : De memorie van toelichting van de wet van 27 juli 1953 preciseert :
« De voorgestelde tekst strekt er dus toe de Minister of zijn « De voorgestelde tekst strekt er dus toe de Minister of zijn
gedelegeerde in de mogelijkheid te stellen in werkelijk uitzonderlijke gedelegeerde in de mogelijkheid te stellen in werkelijk uitzonderlijke
gevallen en in een humanitaire geest van ambtswege de ontlasting toe gevallen en in een humanitaire geest van ambtswege de ontlasting toe
te staan van onbetwistbare overbelastingen die de belastingplichtige te staan van onbetwistbare overbelastingen die de belastingplichtige
niet binnen de normale termijnen heeft kunnen doen vaststellen en niet binnen de normale termijnen heeft kunnen doen vaststellen en
ontlasten » (ibid., p. 6). ontlasten » (ibid., p. 6).
B.4.1. De mogelijkheid tot ambtshalve ontheffing van de verminderingen B.4.1. De mogelijkheid tot ambtshalve ontheffing van de verminderingen
voortvloeiend uit de toepassing van de artikelen van het WIB 92 die voortvloeiend uit de toepassing van de artikelen van het WIB 92 die
vermeld zijn in artikel 376, § 3, 2°, van het WIB 92 vindt haar vermeld zijn in artikel 376, § 3, 2°, van het WIB 92 vindt haar
oorsprong in artikel 277, § 3, van het Wetboek van de oorsprong in artikel 277, § 3, van het Wetboek van de
inkomstenbelastingen 1964, zoals het in dat Wetboek werd ingevoerd bij inkomstenbelastingen 1964, zoals het in dat Wetboek werd ingevoerd bij
de wet van 4 augustus 1986 « houdende fiscale bepalingen ». De de wet van 4 augustus 1986 « houdende fiscale bepalingen ». De
draagwijdte van die bepaling werd vervolgens uitgebreid door artikel draagwijdte van die bepaling werd vervolgens uitgebreid door artikel
28 van de wet van 21 december 2013 « houdende diverse fiscale en 28 van de wet van 21 december 2013 « houdende diverse fiscale en
financiële bepalingen », en daarna door artikel 92 van de wet van 8 financiële bepalingen », en daarna door artikel 92 van de wet van 8
mei 2014 « tot wijziging van het Wetboek van de inkomstenbelastingen mei 2014 « tot wijziging van het Wetboek van de inkomstenbelastingen
1992 ingevolge de invoering van de gewestelijke aanvullende belasting 1992 ingevolge de invoering van de gewestelijke aanvullende belasting
op de personenbelasting als bedoeld in titel III/1 van de bijzondere op de personenbelasting als bedoeld in titel III/1 van de bijzondere
wet van 16 januari 1989 betreffende de financiering van de wet van 16 januari 1989 betreffende de financiering van de
Gemeenschappen en de Gewesten, tot wijziging van de regels op het stuk Gemeenschappen en de Gewesten, tot wijziging van de regels op het stuk
van de belasting van niet-inwoners en tot wijziging van de wet van 6 van de belasting van niet-inwoners en tot wijziging van de wet van 6
januari 2014 met betrekking tot de Zesde Staatshervorming inzake de januari 2014 met betrekking tot de Zesde Staatshervorming inzake de
aangelegenheden bedoeld in artikel 78 van de Grondwet ». aangelegenheden bedoeld in artikel 78 van de Grondwet ».
B.4.2. De memorie van toelichting van de wet van 4 augustus 1986 geeft B.4.2. De memorie van toelichting van de wet van 4 augustus 1986 geeft
aan dat een van de doelstellingen van de wetgever erin bestond meer aan dat een van de doelstellingen van de wetgever erin bestond meer
rechtszekerheid te waarborgen, onder meer « door de rechtszekerheid te waarborgen, onder meer « door de
belastingverminderingen en -aftrekken ambtshalve toe te passen wanneer belastingverminderingen en -aftrekken ambtshalve toe te passen wanneer
de administratie in het bezit is van de gegevens die nodig zijn voor de administratie in het bezit is van de gegevens die nodig zijn voor
de berekening ervan », en, met hetzelfde doel, de regel uit te breiden de berekening ervan », en, met hetzelfde doel, de regel uit te breiden
die de directeur der directe belastingen toelaat ambtshalve ontheffing die de directeur der directe belastingen toelaat ambtshalve ontheffing
te verlenen van het overschot van de voorheffingen en te verlenen van het overschot van de voorheffingen en
voorafbetalingen, « tot de gevallen waarin de belastingschuldige niet voorafbetalingen, « tot de gevallen waarin de belastingschuldige niet
te gelegener tijd de hem toekomende belastingverminderingen heeft te gelegener tijd de hem toekomende belastingverminderingen heeft
aangevraagd » (Parl. St., Senaat, 1985-1986, nr. 310/1, pp. 5 en 23). aangevraagd » (Parl. St., Senaat, 1985-1986, nr. 310/1, pp. 5 en 23).
De memorie van toelichting van de wet van 21 december 2013 vermeldt : De memorie van toelichting van de wet van 21 december 2013 vermeldt :
« Het was in de eerste plaats de bedoeling van de wetgever de « Het was in de eerste plaats de bedoeling van de wetgever de
mogelijkheid te scheppen tot ambtshalve toekenning van mogelijkheid te scheppen tot ambtshalve toekenning van
belastingverminderingen waarop de belastingplichtige ab initio recht belastingverminderingen waarop de belastingplichtige ab initio recht
had, doch die hem om een of andere reden niet werden toegekend bij de had, doch die hem om een of andere reden niet werden toegekend bij de
vestiging van de aanslag en die hij, eventueel wegens onwetendheid, vestiging van de aanslag en die hij, eventueel wegens onwetendheid,
evenmin had gevraagd in een regelmatig bezwaarschrift. evenmin had gevraagd in een regelmatig bezwaarschrift.
Om billijkheidsredenen beoogt de aanpassing van artikel 376, § 3, 2°, Om billijkheidsredenen beoogt de aanpassing van artikel 376, § 3, 2°,
WIB 92 de belastingverminderingen die aanleiding kunnen geven tot een WIB 92 de belastingverminderingen die aanleiding kunnen geven tot een
ambtshalve ontheffing, uit te breiden » (Parl. St., Kamer, 2013-2014, ambtshalve ontheffing, uit te breiden » (Parl. St., Kamer, 2013-2014,
DOC 53-3236/001, pp. 20-21). DOC 53-3236/001, pp. 20-21).
B.5. De voor het verwijzende rechtscollege hangende zaak heeft B.5. De voor het verwijzende rechtscollege hangende zaak heeft
betrekking op een belastingplichtige die, voor drie opeenvolgende betrekking op een belastingplichtige die, voor drie opeenvolgende
belastingjaren, heeft nagelaten de onderhoudsuitkeringen die hij aan belastingjaren, heeft nagelaten de onderhoudsuitkeringen die hij aan
zijn ex-echtgenote heeft betaald ten gunste van de gemeenschappelijke zijn ex-echtgenote heeft betaald ten gunste van de gemeenschappelijke
kinderen, in zijn belastingaangifte te vermelden. kinderen, in zijn belastingaangifte te vermelden.
Het verwijzende rechtscollege oordeelde, enerzijds, dat die Het verwijzende rechtscollege oordeelde, enerzijds, dat die
niet-vermelding geen materiële vergissing vormde en, anderzijds, dat niet-vermelding geen materiële vergissing vormde en, anderzijds, dat
geen bewijs werd geleverd van een dubbele belasting. geen bewijs werd geleverd van een dubbele belasting.
Het Hof wordt dus verzocht de bestaanbaarheid te onderzoeken van Het Hof wordt dus verzocht de bestaanbaarheid te onderzoeken van
artikel 376 van het WIB 1992 met de artikelen 10, 11 en 172 van de artikel 376 van het WIB 1992 met de artikelen 10, 11 en 172 van de
Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen met artikel 1 van het Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen met artikel 1 van het
Eerste Aanvullend Protocol bij het Europees Verdrag voor de rechten Eerste Aanvullend Protocol bij het Europees Verdrag voor de rechten
van de mens, in zoverre het niet van toepassing is op een van de mens, in zoverre het niet van toepassing is op een
belastingplichtige die heeft nagelaten de onderhoudsuitkeringen die belastingplichtige die heeft nagelaten de onderhoudsuitkeringen die
hij aan zijn ex-echtgenoot heeft betaald ten gunste van de hij aan zijn ex-echtgenoot heeft betaald ten gunste van de
gemeenschappelijke kinderen, te vermelden in zijn aangifte. Het gemeenschappelijke kinderen, te vermelden in zijn aangifte. Het
verwijzende rechtscollege stelt het Hof een vraag over het aldus verwijzende rechtscollege stelt het Hof een vraag over het aldus
gecreëerde verschil in behandeling tussen die belastingplichtige en de gecreëerde verschil in behandeling tussen die belastingplichtige en de
belastingplichtigen die zich in bepaalde van de in artikel 376 van het belastingplichtigen die zich in bepaalde van de in artikel 376 van het
WIB 1992 beoogde situaties bevinden en die kunnen verzoeken om de WIB 1992 beoogde situaties bevinden en die kunnen verzoeken om de
ontheffing waarin die bepaling voorziet, binnen een termijn van vijf ontheffing waarin die bepaling voorziet, binnen een termijn van vijf
jaar vanaf 1 januari van het aanslagjaar waartoe de betrokken jaar vanaf 1 januari van het aanslagjaar waartoe de betrokken
belasting behoort. belasting behoort.
B.6.1. Het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie sluit niet B.6.1. Het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie sluit niet
uit dat een verschil in behandeling tussen categorieën van personen uit dat een verschil in behandeling tussen categorieën van personen
wordt ingesteld, voor zover dat verschil op een objectief criterium wordt ingesteld, voor zover dat verschil op een objectief criterium
berust en het redelijk verantwoord is. berust en het redelijk verantwoord is.
Het bestaan van een dergelijke verantwoording moet worden beoordeeld Het bestaan van een dergelijke verantwoording moet worden beoordeeld
rekening houdend met het doel en de gevolgen van de betwiste maatregel rekening houdend met het doel en de gevolgen van de betwiste maatregel
en met de aard van de ter zake geldende beginselen; het beginsel van en met de aard van de ter zake geldende beginselen; het beginsel van
gelijkheid en niet-discriminatie is geschonden wanneer vaststaat dat gelijkheid en niet-discriminatie is geschonden wanneer vaststaat dat
er geen redelijk verband van evenredigheid bestaat tussen de er geen redelijk verband van evenredigheid bestaat tussen de
aangewende middelen en het beoogde doel. aangewende middelen en het beoogde doel.
B.6.2. Artikel 172, eerste lid, van de Grondwet vormt, in fiscale B.6.2. Artikel 172, eerste lid, van de Grondwet vormt, in fiscale
aangelegenheden, een bijzondere toepassing van het in de artikelen 10 aangelegenheden, een bijzondere toepassing van het in de artikelen 10
en 11 van de Grondwet vervatte beginsel van gelijkheid en en 11 van de Grondwet vervatte beginsel van gelijkheid en
niet-discriminatie. niet-discriminatie.
B.6.3. Artikel 1 van het Eerste Aanvullend Protocol bij het Europees B.6.3. Artikel 1 van het Eerste Aanvullend Protocol bij het Europees
Verdrag voor de rechten van de mens bepaalt : Verdrag voor de rechten van de mens bepaalt :
« Alle natuurlijke of rechtspersonen hebben recht op het ongestoord « Alle natuurlijke of rechtspersonen hebben recht op het ongestoord
genot van hun eigendom. Niemand zal van zijn eigendom worden beroofd genot van hun eigendom. Niemand zal van zijn eigendom worden beroofd
behalve in het algemeen belang en met inachtneming van de voorwaarden behalve in het algemeen belang en met inachtneming van de voorwaarden
neergelegd in de wet en in de algemene beginselen van het neergelegd in de wet en in de algemene beginselen van het
internationaal recht. internationaal recht.
De voorgaande bepalingen zullen echter op geen enkele wijze het recht De voorgaande bepalingen zullen echter op geen enkele wijze het recht
aantasten dat een Staat heeft om die wetten toe te passen welke hij aantasten dat een Staat heeft om die wetten toe te passen welke hij
noodzakelijk oordeelt om toezicht uit te oefenen op het gebruik van noodzakelijk oordeelt om toezicht uit te oefenen op het gebruik van
eigendom in overeenstemming met het algemeen belang of om de betaling eigendom in overeenstemming met het algemeen belang of om de betaling
van belastingen of andere heffingen en boeten te verzekeren ». van belastingen of andere heffingen en boeten te verzekeren ».
B.7. Het verwijzende rechtscollege vergelijkt de situatie van de B.7. Het verwijzende rechtscollege vergelijkt de situatie van de
belastingplichtige die betrokken is in het voor hem hangende geschil belastingplichtige die betrokken is in het voor hem hangende geschil
met de situatie van drie andere categorieën van belastingplichtigen met de situatie van drie andere categorieën van belastingplichtigen
die worden beoogd in artikel 376 van het WIB 1992, zodat het in de die worden beoogd in artikel 376 van het WIB 1992, zodat het in de
prejudiciële vraag opgeworpen verschil in behandeling op de volgende prejudiciële vraag opgeworpen verschil in behandeling op de volgende
criteria berust : criteria berust :
- de omstandigheid dat de overbelasting is veroorzaakt door een - de omstandigheid dat de overbelasting is veroorzaakt door een
materiële vergissing vanwege de administratie of de belastingplichtige materiële vergissing vanwege de administratie of de belastingplichtige
(eerste onderdeel van de prejudiciële vraag), (eerste onderdeel van de prejudiciële vraag),
- de omstandigheid dat de overbelasting voortvloeit uit het feit dat - de omstandigheid dat de overbelasting voortvloeit uit het feit dat
een inkomen dubbel werd belast (tweede onderdeel van de prejudiciële een inkomen dubbel werd belast (tweede onderdeel van de prejudiciële
vraag), vraag),
- de omstandigheid dat een van de belastingverminderingen - de omstandigheid dat een van de belastingverminderingen
voortvloeiend uit de toepassing van een van de bepalingen bedoeld in voortvloeiend uit de toepassing van een van de bepalingen bedoeld in
artikel 376, § 3, 2°, of een gewestelijke belastingvermindering of artikel 376, § 3, 2°, of een gewestelijke belastingvermindering of
-korting niet werd toegepast, terwijl zij had moeten zijn toegepast -korting niet werd toegepast, terwijl zij had moeten zijn toegepast
(derde onderdeel van de prejudiciële vraag). (derde onderdeel van de prejudiciële vraag).
Het Hof onderzoekt eerst de objectiviteit en de pertinentie van elk Het Hof onderzoekt eerst de objectiviteit en de pertinentie van elk
van die criteria, en vervolgens de evenredigheid van de in het geding van die criteria, en vervolgens de evenredigheid van de in het geding
zijnde maatregel. zijnde maatregel.
B.8.1. Materiële vergissingen werden, tijdens de parlementaire B.8.1. Materiële vergissingen werden, tijdens de parlementaire
voorbereiding van de wet van 30 mei 1949, door de wetgever omschreven voorbereiding van de wet van 30 mei 1949, door de wetgever omschreven
als « rekenfouten, [...] schrijffouten en andere grove vergissingen » als « rekenfouten, [...] schrijffouten en andere grove vergissingen »
(Parl. St., Kamer, 1948-1949, nr. 323, p. 1). In dat verband (Parl. St., Kamer, 1948-1949, nr. 323, p. 1). In dat verband
refereerde de wetgever aan een vaste rechtspraak (ibid., p. 4). refereerde de wetgever aan een vaste rechtspraak (ibid., p. 4).
Het Hof van Cassatie omschrijft een materiële vergissing als « een Het Hof van Cassatie omschrijft een materiële vergissing als « een
feitelijk vergissing als gevolg van een misvatting omtrent materiële feitelijk vergissing als gevolg van een misvatting omtrent materiële
gegevens bij ontstentenis waarvan de belasting wettelijke grondslag gegevens bij ontstentenis waarvan de belasting wettelijke grondslag
mist » (zie meer bepaald Cass., 20 juni 1991, F.1104.F; 10 november mist » (zie meer bepaald Cass., 20 juni 1991, F.1104.F; 10 november
1997, F.97.0013.F; 19 december 1997, F.97.0067.F; 23 januari 2004, 1997, F.97.0013.F; 19 december 1997, F.97.0067.F; 23 januari 2004,
F.02.0081.F; 19 januari 2012, A.R. F.10.0133.N). F.02.0081.F; 19 januari 2012, A.R. F.10.0133.N).
In die interpretatie is dat criterium objectief. In die interpretatie is dat criterium objectief.
B.8.2. Aangezien hij wilde voorzien in een uitzonderlijke mogelijkheid B.8.2. Aangezien hij wilde voorzien in een uitzonderlijke mogelijkheid
tot ontheffing van overbelastingen die zijn veroorzaakt door tot ontheffing van overbelastingen die zijn veroorzaakt door
vergissingen, vermocht de wetgever redelijkerwijs die mogelijkheid te vergissingen, vermocht de wetgever redelijkerwijs die mogelijkheid te
beperken tot de overbelastingen voortvloeiend uit materiële beperken tot de overbelastingen voortvloeiend uit materiële
vergissingen - een voldoende omlijnd en vastgesteld begrip - en ze vergissingen - een voldoende omlijnd en vastgesteld begrip - en ze
niet uit te breiden tot alle soorten vergissingen andere dan de niet uit te breiden tot alle soorten vergissingen andere dan de
materiële, tot vergetelheden vanwege de belastingplichtige of diens materiële, tot vergetelheden vanwege de belastingplichtige of diens
gemachtigde, noch tot enige andere oorzaak dan een vergissing. Een gemachtigde, noch tot enige andere oorzaak dan een vergissing. Een
dergelijke uitbreiding zou immers neerkomen op een uitholling van de dergelijke uitbreiding zou immers neerkomen op een uitholling van de
gewone bezwaarprocedure, die moet worden ingesteld binnen een termijn gewone bezwaarprocedure, die moet worden ingesteld binnen een termijn
van zes maanden, en tot een veralgemening van de ontheffingsprocedure van zes maanden, en tot een veralgemening van de ontheffingsprocedure
voor alle gevallen waarin een vergissing of een nalatigheid werd voor alle gevallen waarin een vergissing of een nalatigheid werd
begaan in de belastingaangifte ingediend door de belastingplichtige of begaan in de belastingaangifte ingediend door de belastingplichtige of
diens gemachtigde. De wetgever kon oordelen dat een dergelijke diens gemachtigde. De wetgever kon oordelen dat een dergelijke
uitbreiding niet wenselijk was omdat het noodzakelijk is de uitbreiding niet wenselijk was omdat het noodzakelijk is de
stabiliteit van de Staatsfinanciën te verzekeren binnen een redelijke stabiliteit van de Staatsfinanciën te verzekeren binnen een redelijke
termijn. Het criterium van de materiële vergissing is bijgevolg een termijn. Het criterium van de materiële vergissing is bijgevolg een
pertinent criterium om de gevallen te bepalen waarin een ambtshalve pertinent criterium om de gevallen te bepalen waarin een ambtshalve
ontheffing kan worden verleend buiten de normale bezwaartermijn. ontheffing kan worden verleend buiten de normale bezwaartermijn.
B.9.1. In zijn rechtspraak omschrijft het Hof van Cassatie een dubbele B.9.1. In zijn rechtspraak omschrijft het Hof van Cassatie een dubbele
belasting in die zin dat zij « veronderstelt dat op dezelfde inkomsten belasting in die zin dat zij « veronderstelt dat op dezelfde inkomsten
meerdere aanslagen vastgesteld zijn waarvan de ene de andere wettig meerdere aanslagen vastgesteld zijn waarvan de ene de andere wettig
uitsluit » (Cass., 14 januari 1999, F.98.0067.F; 26 januari 2001, uitsluit » (Cass., 14 januari 1999, F.98.0067.F; 26 januari 2001,
F.99.0101.N). F.99.0101.N).
Dat criterium is objectief. Dat criterium is objectief.
B.9.2. Het criterium dat is afgeleid uit een dubbele belasting, is B.9.2. Het criterium dat is afgeleid uit een dubbele belasting, is
pertinent om de hypothesen te onderscheiden waarin een ambtshalve pertinent om de hypothesen te onderscheiden waarin een ambtshalve
ontheffing door de belastingplichtige kan worden gevraagd, aangezien ontheffing door de belastingplichtige kan worden gevraagd, aangezien
de wetgever vermocht te oordelen dat een dubbele belasting van de wetgever vermocht te oordelen dat een dubbele belasting van
dezelfde inkomsten steeds aanleiding geeft tot een manifeste dezelfde inkomsten steeds aanleiding geeft tot een manifeste
overbelasting die niet billijk is, wat niet het geval is voor elke overbelasting die niet billijk is, wat niet het geval is voor elke
overbelasting die in het tweede onderdeel van de prejudiciële vraag overbelasting die in het tweede onderdeel van de prejudiciële vraag
wordt aangeduid als een overbelasting « die voortvloeit uit een andere wordt aangeduid als een overbelasting « die voortvloeit uit een andere
oorzaak dan een dubbele belasting ». oorzaak dan een dubbele belasting ».
B.10.1. Het in het derde onderdeel van de prejudiciële vraag vermelde B.10.1. Het in het derde onderdeel van de prejudiciële vraag vermelde
criterium van onderscheid tussen overbelastingen die aanleiding kunnen criterium van onderscheid tussen overbelastingen die aanleiding kunnen
geven tot een ambtshalve ontheffing en die welke daartoe geen geven tot een ambtshalve ontheffing en die welke daartoe geen
aanleiding kunnen geven, is eveneens objectief omdat het steunt op de aanleiding kunnen geven, is eveneens objectief omdat het steunt op de
opsomming, in artikel 376, § 3, 2°, van een aantal bepalingen van het opsomming, in artikel 376, § 3, 2°, van een aantal bepalingen van het
WIB 1992 die allemaal betrekking hebben op belastingverminderingen, WIB 1992 die allemaal betrekking hebben op belastingverminderingen,
alsook op de kwalificatie van gewestelijke belastingvermindering of alsook op de kwalificatie van gewestelijke belastingvermindering of
-korting. -korting.
B.10.2. Zoals in B.4.1 is vermeld, vindt artikel 376, § 3, 2°, van het B.10.2. Zoals in B.4.1 is vermeld, vindt artikel 376, § 3, 2°, van het
WIB 1992 zijn oorsprong in de wet van 4 augustus 1986 « houdende WIB 1992 zijn oorsprong in de wet van 4 augustus 1986 « houdende
fiscale bepalingen ». De parlementaire voorbereiding van die wet toont fiscale bepalingen ». De parlementaire voorbereiding van die wet toont
aan dat de wetgever de bedoeling had « te komen tot een correcte aan dat de wetgever de bedoeling had « te komen tot een correcte
inning van de belastingen en de andere overheidsheffingen » en, « inning van de belastingen en de andere overheidsheffingen » en, «
terzelfder tijd [...] de rechtszekerheid van de belastingplichtigen terzelfder tijd [...] de rechtszekerheid van de belastingplichtigen
[te] vergroten, inzonderheid door een betere voorlichting en betere [te] vergroten, inzonderheid door een betere voorlichting en betere
betrekkingen tussen de belastingplichtigen en de administratie » betrekkingen tussen de belastingplichtigen en de administratie »
(Parl. St., Senaat, 1985-1986, nr. 310-2/2°, pp. 1-2). (Parl. St., Senaat, 1985-1986, nr. 310-2/2°, pp. 1-2).
Tot de daartoe goedgekeurde maatregelen behoorde de ambtshalve Tot de daartoe goedgekeurde maatregelen behoorde de ambtshalve
toepassing van de belastingverminderingen en fiscale aftrekken, die toepassing van de belastingverminderingen en fiscale aftrekken, die
kon worden verwezenlijkt « [vermits] de administratie in het bezit kon worden verwezenlijkt « [vermits] de administratie in het bezit
[was] van de gegevens die nodig zijn voor de berekening ervan » (Parl. [was] van de gegevens die nodig zijn voor de berekening ervan » (Parl.
St., Senaat, 1985-1986, nr. 310/1, p. 5). Uit de bespreking van die St., Senaat, 1985-1986, nr. 310/1, p. 5). Uit de bespreking van die
bepaling in de Kamercommissie blijkt overigens dat een voorstel dat bepaling in de Kamercommissie blijkt overigens dat een voorstel dat
ertoe strekte een ambtshalve terugbetaling mogelijk te maken van de ertoe strekte een ambtshalve terugbetaling mogelijk te maken van de
restorno's en vrijstellingen waarop de betrokkene recht had maar die restorno's en vrijstellingen waarop de betrokkene recht had maar die
aan zijn aandacht waren ontsnapt of waarvan hij geen weet had, werd aan zijn aandacht waren ontsnapt of waarvan hij geen weet had, werd
onderzocht maar dat het niet werd aangehouden wegens onderzocht maar dat het niet werd aangehouden wegens
toepassingsproblemen. Er werd in dat verband opgemerkt dat er « een toepassingsproblemen. Er werd in dat verband opgemerkt dat er « een
onderscheid moet worden gemaakt tussen de loutere toepassing van de onderscheid moet worden gemaakt tussen de loutere toepassing van de
wet en de toepassing waarbij een feitelijke toestand moet worden in wet en de toepassing waarbij een feitelijke toestand moet worden in
acht genomen en geverifieerd » (Parl. St., Kamer, 1985-1986, nr. acht genomen en geverifieerd » (Parl. St., Kamer, 1985-1986, nr.
576/7, p. 104). 576/7, p. 104).
B.10.3. De latere uitbreidingen van het toepassingsgebied van de in B.10.3. De latere uitbreidingen van het toepassingsgebied van de in
het geding zijnde bepaling hadden eveneens betrekking op het geding zijnde bepaling hadden eveneens betrekking op
belastingverminderingen waarvoor de belastingadministratie de voor de belastingverminderingen waarvoor de belastingadministratie de voor de
berekening nodige gegevens kan kennen los van de mededeling ervan door berekening nodige gegevens kan kennen los van de mededeling ervan door
de belastingplichtige, aangezien het de bedoeling van de wetgever was de belastingplichtige, aangezien het de bedoeling van de wetgever was
« de mogelijkheid te scheppen tot ambtshalve toekenning van « de mogelijkheid te scheppen tot ambtshalve toekenning van
belastingverminderingen waarop de belastingplichtige ab initio recht belastingverminderingen waarop de belastingplichtige ab initio recht
had, doch die hem om een of andere reden niet werden toegekend bij de had, doch die hem om een of andere reden niet werden toegekend bij de
vestiging van de aanslag en die hij, eventueel wegens onwetendheid, vestiging van de aanslag en die hij, eventueel wegens onwetendheid,
evenmin had gevraagd in een regelmatig bezwaarschrift » (Parl. St., evenmin had gevraagd in een regelmatig bezwaarschrift » (Parl. St.,
Kamer, 2013-2014, DOC 53-3236/001, p. 20). De bestedingen die recht Kamer, 2013-2014, DOC 53-3236/001, p. 20). De bestedingen die recht
geven op een belastingvermindering, worden immers gedaan ten gunste geven op een belastingvermindering, worden immers gedaan ten gunste
van beroepsmensen, die een attest moeten opstellen dat bestemd is voor van beroepsmensen, die een attest moeten opstellen dat bestemd is voor
de belastingadministratie. de belastingadministratie.
B.10.4. De gedeeltelijke aftrek van de onderhoudsuitkeringen die ten B.10.4. De gedeeltelijke aftrek van de onderhoudsuitkeringen die ten
gunste van de kinderen aan de ex-echtgenoot worden betaald, bedoeld in gunste van de kinderen aan de ex-echtgenoot worden betaald, bedoeld in
artikel 104, 1°, van het WIB 1992, verschilt van de in de in het artikel 104, 1°, van het WIB 1992, verschilt van de in de in het
geding zijnde bepaling opgesomde belastingverminderingen, in zoverre geding zijnde bepaling opgesomde belastingverminderingen, in zoverre
de belastingadministratie het feit dat de aftrek doet ontstaan en de de belastingadministratie het feit dat de aftrek doet ontstaan en de
betrokken bedragen enkel kan kennen door de aangifte van de betrokken bedragen enkel kan kennen door de aangifte van de
belastingplichtige zelf. Hij kan dus niet ambtshalve worden verleend belastingplichtige zelf. Hij kan dus niet ambtshalve worden verleend
door de administratie. door de administratie.
Door de ambtshalve ontheffing te beperken tot de Door de ambtshalve ontheffing te beperken tot de
belastingverminderingen bedoeld in de bepalingen die zijn opgesomd in belastingverminderingen bedoeld in de bepalingen die zijn opgesomd in
artikel 376, § 3, 2°, van het WIB 1992 en tot de gewestelijke artikel 376, § 3, 2°, van het WIB 1992 en tot de gewestelijke
belastingverminderingen en -kortingen en door ze niet uit te breiden belastingverminderingen en -kortingen en door ze niet uit te breiden
tot de aanvragen op basis van andere gronden, zoals de aftrek van tot de aanvragen op basis van andere gronden, zoals de aftrek van
onderhoudsuitkeringen, heeft de wetgever dan ook gekozen voor een onderhoudsuitkeringen, heeft de wetgever dan ook gekozen voor een
pertinent criterium van onderscheid. pertinent criterium van onderscheid.
B.11.1. Het Hof moet nog onderzoeken of de uitsluiting van de B.11.1. Het Hof moet nog onderzoeken of de uitsluiting van de
belastingplichtigen die hebben nagelaten het bedrag van de ten gunste belastingplichtigen die hebben nagelaten het bedrag van de ten gunste
van hun kinderen betaalde onderhoudsuitkeringen te vermelden in hun van hun kinderen betaalde onderhoudsuitkeringen te vermelden in hun
aangifte, van de mogelijkheid om een ambtshalve ontheffing te aangifte, van de mogelijkheid om een ambtshalve ontheffing te
genieten, geen onevenredige gevolgen heeft voor de betrokken genieten, geen onevenredige gevolgen heeft voor de betrokken
belastingplichtigen. belastingplichtigen.
B.11.2. Zoals in B.2 is vermeld, kan, krachtens de artikelen 366 en B.11.2. Zoals in B.2 is vermeld, kan, krachtens de artikelen 366 en
volgende van het WIB 1992, door de belastingschuldige, om welke reden volgende van het WIB 1992, door de belastingschuldige, om welke reden
ook, een administratief beroep (een bezwaar) worden ingesteld tegen ook, een administratief beroep (een bezwaar) worden ingesteld tegen
het bedrag van de gevestigde aanslag. Dat bezwaarschrift moet worden het bedrag van de gevestigde aanslag. Dat bezwaarschrift moet worden
ingediend binnen een termijn van zes maanden te rekenen van de derde ingediend binnen een termijn van zes maanden te rekenen van de derde
werkdag volgend op de datum van verzending van het aanslagbiljet werkdag volgend op de datum van verzending van het aanslagbiljet
waarop de bezwaartermijn vermeld staat, en die voorkomt op voormeld waarop de bezwaartermijn vermeld staat, en die voorkomt op voormeld
aanslagbiljet, dan wel de datum van de kennisgeving van de aanslag of aanslagbiljet, dan wel de datum van de kennisgeving van de aanslag of
van de inning van de belastingen op een andere wijze dan per kohier van de inning van de belastingen op een andere wijze dan per kohier
(artikel 371). Een gerechtelijk beroep staat vervolgens open tegen de (artikel 371). Een gerechtelijk beroep staat vervolgens open tegen de
beslissing over het bezwaar. Alle belastingschuldigen beschikken beslissing over het bezwaar. Alle belastingschuldigen beschikken
bijgevolg over een termijn van zes maanden om de gegevens te bijgevolg over een termijn van zes maanden om de gegevens te
verifiëren die door de belastingadministratie in aanmerking zijn verifiëren die door de belastingadministratie in aanmerking zijn
genomen en om, in voorkomend geval, zich rekenschap te geven van een genomen en om, in voorkomend geval, zich rekenschap te geven van een
vergetelheid of een nalatigheid van hunnentwege bij het invullen van vergetelheid of een nalatigheid van hunnentwege bij het invullen van
hun aangifte. Te dezen kan die termijn niet onredelijk worden geacht, hun aangifte. Te dezen kan die termijn niet onredelijk worden geacht,
aangezien de als onderhoudsuitkeringen betaalde bedragen die de aangezien de als onderhoudsuitkeringen betaalde bedragen die de
belastingplichtige moet vermelden in zijn belastingaangifte, in belastingplichtige moet vermelden in zijn belastingaangifte, in
principe door hem goed gekend zijn en omdat hij dus in staat is om principe door hem goed gekend zijn en omdat hij dus in staat is om
snel na te gaan of die bedragen op correcte wijze in aanmerking zijn snel na te gaan of die bedragen op correcte wijze in aanmerking zijn
genomen door de administratie. genomen door de administratie.
B.12. Artikel 376, § 1 en § 3, 2°, van het WIB 1992 is bestaanbaar met B.12. Artikel 376, § 1 en § 3, 2°, van het WIB 1992 is bestaanbaar met
de artikelen 10, 11 en 172 van de Grondwet. de artikelen 10, 11 en 172 van de Grondwet.
Een toetsing aan artikel 1 van het Eerste Aanvullend Protocol bij het Een toetsing aan artikel 1 van het Eerste Aanvullend Protocol bij het
Europees Verdrag voor de rechten van de mens leidt niet tot een andere Europees Verdrag voor de rechten van de mens leidt niet tot een andere
conclusie. conclusie.
Om die redenen, Om die redenen,
het Hof het Hof
zegt voor recht : zegt voor recht :
Artikel 376, § 1 en § 3, 2°, van het Wetboek van de Artikel 376, § 1 en § 3, 2°, van het Wetboek van de
inkomstenbelastingen 1992 schendt de artikelen 10, 11 en 172 van de inkomstenbelastingen 1992 schendt de artikelen 10, 11 en 172 van de
Grondwet niet. Grondwet niet.
Aldus gewezen in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig artikel Aldus gewezen in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig artikel
65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof,
op 19 mei 2022. op 19 mei 2022.
De griffier, De griffier,
P.-Y. Dutilleux P.-Y. Dutilleux
De voorzitter, De voorzitter,
P. Nihoul P. Nihoul
^