Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 95/2001 van 12 juli 2001 Rolnummer 2181 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 332, vierde lid, van het Burgerlijk Wetboek, gesteld door de Rechtbank van eerste aanleg te Dendermonde. Het Arbitragehof samengesteld uit de voorzitters H. Boel en M. Melchior, en de rechters A. Arts, R. Henneuse, M. Bos(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 95/2001 van 12 juli 2001 Rolnummer 2181 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 332, vierde lid, van het Burgerlijk Wetboek, gesteld door de Rechtbank van eerste aanleg te Dendermonde. Het Arbitragehof samengesteld uit de voorzitters H. Boel en M. Melchior, en de rechters A. Arts, R. Henneuse, M. Bos(...) Uittreksel uit arrest nr. 95/2001 van 12 juli 2001 Rolnummer 2181 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 332, vierde lid, van het Burgerlijk Wetboek, gesteld door de Rechtbank van eerste aanleg te Dendermonde. Het Arbitragehof samengesteld uit de voorzitters H. Boel en M. Melchior, en de rechters A. Arts, R. Henneuse, M. Bos(...)
ARBITRAGEHOF ARBITRAGEHOF
Uittreksel uit arrest nr. 95/2001 van 12 juli 2001 Uittreksel uit arrest nr. 95/2001 van 12 juli 2001
Rolnummer 2181 Rolnummer 2181
In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 332, vierde lid, In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 332, vierde lid,
van het Burgerlijk Wetboek, gesteld door de Rechtbank van eerste van het Burgerlijk Wetboek, gesteld door de Rechtbank van eerste
aanleg te Dendermonde. aanleg te Dendermonde.
Het Arbitragehof, Het Arbitragehof,
samengesteld uit de voorzitters H. Boel en M. Melchior, en de rechters samengesteld uit de voorzitters H. Boel en M. Melchior, en de rechters
A. Arts, R. Henneuse, M. Bossuyt, E. De Groot en J.-P. Snappe, A. Arts, R. Henneuse, M. Bossuyt, E. De Groot en J.-P. Snappe,
bijgestaan door de griffier L. Potoms, onder voorzitterschap van bijgestaan door de griffier L. Potoms, onder voorzitterschap van
voorzitter H. Boel, voorzitter H. Boel,
wijst na beraad het volgende arrest : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Onderwerp van de prejudiciële vraag I. Onderwerp van de prejudiciële vraag
Bij arrest van 26 april 2001 in zake E. Hoffelinck tegen C. Lagaert en Bij arrest van 26 april 2001 in zake E. Hoffelinck tegen C. Lagaert en
P. Corthals en inzake E. Hoffelinck tegen T. Hoffelinck, waarvan de P. Corthals en inzake E. Hoffelinck tegen T. Hoffelinck, waarvan de
expeditie ter griffie van het Arbitragehof is ingekomen op 18 mei expeditie ter griffie van het Arbitragehof is ingekomen op 18 mei
2001, heeft de Rechtbank van eerste aanleg te Dendermonde de volgende 2001, heeft de Rechtbank van eerste aanleg te Dendermonde de volgende
prejudiciële vraag gesteld : prejudiciële vraag gesteld :
« Schendt artikel 332 BW de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, « Schendt artikel 332 BW de artikelen 10 en 11 van de Grondwet,
artikel 8 E.V.R.M. en 14 juncto 8 E.V.R.M. waar bij de bepaling van de artikel 8 E.V.R.M. en 14 juncto 8 E.V.R.M. waar bij de bepaling van de
termijn voor het instellen van de vordering door de echtgenoot of de termijn voor het instellen van de vordering door de echtgenoot of de
vroegere echtgenoot geen rekening gehouden wordt met het ogenblik vroegere echtgenoot geen rekening gehouden wordt met het ogenblik
waarop de betrokken persoon er werkelijk kennis heeft van gekregen dat waarop de betrokken persoon er werkelijk kennis heeft van gekregen dat
zijn genetisch vaderschap betwistbaar is ? » zijn genetisch vaderschap betwistbaar is ? »
(...) (...)
IV. In rechte IV. In rechte
(...) (...)
B.1. In het arrest nr. 138/2000 van 21 december 2000, bekendgemaakt in B.1. In het arrest nr. 138/2000 van 21 december 2000, bekendgemaakt in
het Belgisch Staatsblad van 8 maart 2001, heeft het Hof reeds het Belgisch Staatsblad van 8 maart 2001, heeft het Hof reeds
uitspraak gedaan over een soortgelijke prejudiciële vraag met uitspraak gedaan over een soortgelijke prejudiciële vraag met
betrekking tot dezelfde bepaling. betrekking tot dezelfde bepaling.
Het Hof oordeelt dat het geen ander antwoord dient te geven op de Het Hof oordeelt dat het geen ander antwoord dient te geven op de
onderhavige vraag. onderhavige vraag.
B.2. Artikel 332 van het Burgerlijk Wetboek regelt de vordering tot B.2. Artikel 332 van het Burgerlijk Wetboek regelt de vordering tot
betwisting van het vaderschap van de echtgenoot, wijst op beperkende betwisting van het vaderschap van de echtgenoot, wijst op beperkende
wijze de personen aan die tot betwisting gerechtigd zijn en bepaalt de wijze de personen aan die tot betwisting gerechtigd zijn en bepaalt de
termijnen waarbinnen de vordering moet worden ingesteld. termijnen waarbinnen de vordering moet worden ingesteld.
B.3. De prejudiciële vraag heeft meer bepaald betrekking op artikel B.3. De prejudiciële vraag heeft meer bepaald betrekking op artikel
332, vierde lid, dat luidt : 332, vierde lid, dat luidt :
« De rechtsvordering van de moeder moet worden ingesteld binnen een « De rechtsvordering van de moeder moet worden ingesteld binnen een
jaar na de geboorte en die van de echtgenoot of van de vorige jaar na de geboorte en die van de echtgenoot of van de vorige
echtgenoot binnen een jaar na de geboorte of na de ontdekking ervan. » echtgenoot binnen een jaar na de geboorte of na de ontdekking ervan. »
B.4. De verwijzende rechter vraagt of die bepaling niet in strijd is B.4. De verwijzende rechter vraagt of die bepaling niet in strijd is
met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet en met artikel 8 van het met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet en met artikel 8 van het
Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens, al dan niet in samenhang Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens, al dan niet in samenhang
gelezen met artikel 14 van dat Verdrag, doordat bij het bepalen van de gelezen met artikel 14 van dat Verdrag, doordat bij het bepalen van de
termijn voor het instellen van de vordering door de echtgenoot of de termijn voor het instellen van de vordering door de echtgenoot of de
vroegere echtgenoot geen rekening wordt gehouden met het ogenblik vroegere echtgenoot geen rekening wordt gehouden met het ogenblik
waarop de betrokken persoon er werkelijk kennis van heeft gekregen dat waarop de betrokken persoon er werkelijk kennis van heeft gekregen dat
zijn genetisch vaderschap betwistbaar is. zijn genetisch vaderschap betwistbaar is.
B.5. Noch artikel 26, § 1, van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op B.5. Noch artikel 26, § 1, van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op
het Arbitragehof, noch enige andere grondwets- of wetsbepaling het Arbitragehof, noch enige andere grondwets- of wetsbepaling
verlenen aan het Hof de bevoegdheid om rechtstreeks bij wijze van verlenen aan het Hof de bevoegdheid om rechtstreeks bij wijze van
prejudiciële beslissing uitspraak te doen over de vraag of een wet prejudiciële beslissing uitspraak te doen over de vraag of een wet
strijdig is met een bepaling van een internationaal verdrag. In strijdig is met een bepaling van een internationaal verdrag. In
zoverre de vraag uitnodigt tot een rechtstreekse toetsing aan het zoverre de vraag uitnodigt tot een rechtstreekse toetsing aan het
Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens is het Hof niet bevoegd Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens is het Hof niet bevoegd
om erop in te gaan. Het Hof beperkt derhalve zijn onderzoek tot een om erop in te gaan. Het Hof beperkt derhalve zijn onderzoek tot een
toetsing van de in het geding zijnde bepaling aan de artikelen 10 en toetsing van de in het geding zijnde bepaling aan de artikelen 10 en
11 van de Grondwet. 11 van de Grondwet.
B.6. De grondwettelijke regels van de gelijkheid en de B.6. De grondwettelijke regels van de gelijkheid en de
niet-discriminatie sluiten niet uit dat een verschil in behandeling niet-discriminatie sluiten niet uit dat een verschil in behandeling
tussen bepaalde categorieën van personen wordt ingesteld, voor zover tussen bepaalde categorieën van personen wordt ingesteld, voor zover
dat verschil op een objectief criterium berust en het redelijk dat verschil op een objectief criterium berust en het redelijk
verantwoord is. Dezelfde regels verzetten er zich overigens tegen dat verantwoord is. Dezelfde regels verzetten er zich overigens tegen dat
categorieën van personen, die zich ten aanzien van de aangevochten categorieën van personen, die zich ten aanzien van de aangevochten
maatregel in wezenlijk verschillende situaties bevinden, op identieke maatregel in wezenlijk verschillende situaties bevinden, op identieke
wijze worden behandeld, zonder dat daarvoor een redelijke wijze worden behandeld, zonder dat daarvoor een redelijke
verantwoording bestaat. verantwoording bestaat.
Het bestaan van een dergelijke verantwoording moet worden beoordeeld Het bestaan van een dergelijke verantwoording moet worden beoordeeld
rekening houdend met het doel en de gevolgen van de betwiste maatregel rekening houdend met het doel en de gevolgen van de betwiste maatregel
en met de aard van de ter zake geldende beginselen; het en met de aard van de ter zake geldende beginselen; het
gelijkheidsbeginsel is geschonden wanneer vaststaat dat geen redelijk gelijkheidsbeginsel is geschonden wanneer vaststaat dat geen redelijk
verband van evenredigheid bestaat tussen de aangewende middelen en het verband van evenredigheid bestaat tussen de aangewende middelen en het
beoogde doel. beoogde doel.
B.7. De wet van 31 maart 1987 heeft, zoals het opschrift ervan B.7. De wet van 31 maart 1987 heeft, zoals het opschrift ervan
aangeeft, verscheidene bepalingen betreffende de afstamming gewijzigd; aangeeft, verscheidene bepalingen betreffende de afstamming gewijzigd;
in het bijzonder werd bij hoofdstuk V ervan een nieuwe titel VII in het bijzonder werd bij hoofdstuk V ervan een nieuwe titel VII
ingevoegd in boek I van het Burgerlijk Wetboek, met als opschrift « ingevoegd in boek I van het Burgerlijk Wetboek, met als opschrift «
Afstamming », waarvan de hiervoor genoemde bepaling deel uitmaakt. Afstamming », waarvan de hiervoor genoemde bepaling deel uitmaakt.
Volgens de memorie van toelichting bestond de bedoeling van de wet van Volgens de memorie van toelichting bestond de bedoeling van de wet van
31 maart 1987 onder meer erin « de waarheid zoveel mogelijk te 31 maart 1987 onder meer erin « de waarheid zoveel mogelijk te
benaderen », dit wil zeggen de biologische afstamming (Parl. St., benaderen », dit wil zeggen de biologische afstamming (Parl. St.,
Senaat, 1977-1978, nr. 305, 1, p. 3). In verband met de vaststelling Senaat, 1977-1978, nr. 305, 1, p. 3). In verband met de vaststelling
van de afstamming van vaderszijde, werd erop gewezen dat « de wil om van de afstamming van vaderszijde, werd erop gewezen dat « de wil om
de regeling van de vaststelling van de afstamming zo dicht mogelijk de de regeling van de vaststelling van de afstamming zo dicht mogelijk de
waarheid te doen benaderen [...] het openstellen van de mogelijkheden waarheid te doen benaderen [...] het openstellen van de mogelijkheden
tot betwisting tot gevolg [behoorde] te hebben » (ibid., p. 12). Uit tot betwisting tot gevolg [behoorde] te hebben » (ibid., p. 12). Uit
dezelfde parlementaire voorbereiding blijkt echter dat de wetgever dezelfde parlementaire voorbereiding blijkt echter dat de wetgever
tevens de « rust der families » in overweging heeft willen nemen en tevens de « rust der families » in overweging heeft willen nemen en
heeft willen beschermen door, indien hiertoe nodig, het zoeken naar de heeft willen beschermen door, indien hiertoe nodig, het zoeken naar de
biologische waarheid te temperen (ibid., p. 15). Hij heeft ervoor biologische waarheid te temperen (ibid., p. 15). Hij heeft ervoor
geopteerd niet af te stappen van het adagium « pater is est quem geopteerd niet af te stappen van het adagium « pater is est quem
nuptiae demonstrant » (ibid., p. 11). nuptiae demonstrant » (ibid., p. 11).
Door de termijn te bepalen voor het instellen van de vordering tot Door de termijn te bepalen voor het instellen van de vordering tot
betwisting van vaderschap, heeft de wetgever geoordeeld dat de betwisting van vaderschap, heeft de wetgever geoordeeld dat de
belangen van het kind prioritair zijn en dat het « onaanvaardbaar [is] belangen van het kind prioritair zijn en dat het « onaanvaardbaar [is]
dat een ontkenning van vaderschap nog zou kunnen plaatshebben na dat een ontkenning van vaderschap nog zou kunnen plaatshebben na
verloop van een zekere tijd, m.a.w. nadat redelijkerwijze mag verloop van een zekere tijd, m.a.w. nadat redelijkerwijze mag
aangenomen worden dat bezit van staat is tot stand gekomen » (Parl. aangenomen worden dat bezit van staat is tot stand gekomen » (Parl.
St., Senaat, 1984-1985, nr. 904-2, p. 115). Aldus heeft hij de termijn St., Senaat, 1984-1985, nr. 904-2, p. 115). Aldus heeft hij de termijn
willen beperken tot de periode binnen welke het kind zich nog niet willen beperken tot de periode binnen welke het kind zich nog niet
bewust is van het vaderschap en heeft hij willen vermijden dat de bewust is van het vaderschap en heeft hij willen vermijden dat de
staat van het in het huwelijk geboren kind al te lange tijd onzeker staat van het in het huwelijk geboren kind al te lange tijd onzeker
zou blijven. zou blijven.
B.8. In het licht van die doelstellingen werd de toelaatbaarheid van B.8. In het licht van die doelstellingen werd de toelaatbaarheid van
de vordering tot vaderschapsbetwisting aan een strikte termijn de vordering tot vaderschapsbetwisting aan een strikte termijn
onderworpen die gevoelig korter is dan de gemeenrechtelijke termijnen onderworpen die gevoelig korter is dan de gemeenrechtelijke termijnen
voor afstammingsvorderingen vastgelegd in artikel 331 van het voor afstammingsvorderingen vastgelegd in artikel 331 van het
Burgerlijk Wetboek. Die termijn is bovendien een vervaltermijn. Burgerlijk Wetboek. Die termijn is bovendien een vervaltermijn.
Tevens blijkt uit de parlementaire voorbereiding dat de wetgever, Tevens blijkt uit de parlementaire voorbereiding dat de wetgever,
behoudens het geval van overmacht, bewust elke mogelijkheid van behoudens het geval van overmacht, bewust elke mogelijkheid van
termijnverlenging heeft willen uitsluiten omdat « elke termijnverlenging heeft willen uitsluiten omdat « elke
termijnverlenging [...] tenslotte [zal] neerkomen op afwezigheid van termijnverlenging [...] tenslotte [zal] neerkomen op afwezigheid van
termijn » (ibid., p. 113). Aldus heeft de wetgever het feitelijke termijn » (ibid., p. 113). Aldus heeft de wetgever het feitelijke
vaderschap willen laten primeren op het biologische vaderschap (ibid., vaderschap willen laten primeren op het biologische vaderschap (ibid.,
p. 114). p. 114).
B.9. De wetgever vermocht te oordelen dat hij die huwt, aanvaardt in B.9. De wetgever vermocht te oordelen dat hij die huwt, aanvaardt in
beginsel beschouwd te worden als vader van ieder kind dat zijn vrouw beginsel beschouwd te worden als vader van ieder kind dat zijn vrouw
zal baren. Rekening houdend met de bekommernissen van die wetgever en zal baren. Rekening houdend met de bekommernissen van die wetgever en
met de waarden die hij heeft willen verzoenen komt het in beginsel met de waarden die hij heeft willen verzoenen komt het in beginsel
niet onredelijk voor dat hij de echtgenoot slechts een korte termijn niet onredelijk voor dat hij de echtgenoot slechts een korte termijn
heeft willen toekennen om de vordering tot vaderschapsbetwisting in te heeft willen toekennen om de vordering tot vaderschapsbetwisting in te
stellen. stellen.
Er kunnen zich echter gevallen voordoen waar de echtgenoot pas na het Er kunnen zich echter gevallen voordoen waar de echtgenoot pas na het
verstrijken van de termijn van artikel 332, vierde lid, van het verstrijken van de termijn van artikel 332, vierde lid, van het
Burgerlijk Wetboek kennis krijgt van feiten die wijzen op het Burgerlijk Wetboek kennis krijgt van feiten die wijzen op het
ontbreken van een genetische band tussen hem en het uit zijn vrouw ontbreken van een genetische band tussen hem en het uit zijn vrouw
geboren kind. De situatie van de man is in dit opzicht verschillend geboren kind. De situatie van de man is in dit opzicht verschillend
van de moeder, die steeds kennis heeft of kan hebben van de van de moeder, die steeds kennis heeft of kan hebben van de
omstandigheden van de verwekking. omstandigheden van de verwekking.
B.10. Het verstrijken van de vervaltermijn van artikel 332, vierde B.10. Het verstrijken van de vervaltermijn van artikel 332, vierde
lid, van het Burgerlijk Wetboek verhindert de echtgenoot zijn lid, van het Burgerlijk Wetboek verhindert de echtgenoot zijn
vaderschap te betwisten. vaderschap te betwisten.
Het komt de wetgever toe te oordelen of en in welke mate er reden is, Het komt de wetgever toe te oordelen of en in welke mate er reden is,
met name vanuit het belang van het kind, de vordering tot betwisting met name vanuit het belang van het kind, de vordering tot betwisting
van vaderschap aan strikte vervaltermijnen te onderwerpen. van vaderschap aan strikte vervaltermijnen te onderwerpen.
Artikel 3, lid 1, van het Verdrag van New York van 20 november 1989 Artikel 3, lid 1, van het Verdrag van New York van 20 november 1989
inzake de rechten van het kind, goedgekeurd onder meer bij de wet van inzake de rechten van het kind, goedgekeurd onder meer bij de wet van
25 november 1991, schrijft voor dat bij alle maatregelen betreffende 25 november 1991, schrijft voor dat bij alle maatregelen betreffende
kinderen de belangen van het kind de eerste overweging vormen. kinderen de belangen van het kind de eerste overweging vormen.
In het licht van die doelstelling komt het niet onredelijk voor het In het licht van die doelstelling komt het niet onredelijk voor het
wettelijke vaderschap te laten primeren op het biologische vaderschap wettelijke vaderschap te laten primeren op het biologische vaderschap
en, in het belang van het kind, een vordering tot betwisting van en, in het belang van het kind, een vordering tot betwisting van
vaderschap onmogelijk te maken zodra het kind zich bewust kan worden vaderschap onmogelijk te maken zodra het kind zich bewust kan worden
van het vaderschap en redelijkerwijze mag worden aangenomen dat er, van het vaderschap en redelijkerwijze mag worden aangenomen dat er,
met instemming van de moeder, die haar eigen vorderingsrecht niet met instemming van de moeder, die haar eigen vorderingsrecht niet
heeft uitgeoefend, bezit van staat ten aanzien van de wettelijke vader heeft uitgeoefend, bezit van staat ten aanzien van de wettelijke vader
tot stand is gekomen. tot stand is gekomen.
B.11. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. B.11. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord.
Om die redenen, Om die redenen,
het Hof het Hof
zegt voor recht : zegt voor recht :
Artikel 332, vierde lid, van het Burgerlijk Wetboek schendt de Artikel 332, vierde lid, van het Burgerlijk Wetboek schendt de
artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet, in zoverre de echtgenoot de artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet, in zoverre de echtgenoot de
vordering tot betwisting van vaderschap moet instellen binnen een jaar vordering tot betwisting van vaderschap moet instellen binnen een jaar
na de geboorte of na de ontdekking ervan. na de geboorte of na de ontdekking ervan.
Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig
artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het
Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 12 juli 2001. Arbitragehof, op de openbare terechtzitting van 12 juli 2001.
De griffier, De griffier,
L. Potoms. L. Potoms.
De voorzitter, De voorzitter,
H. Boel. H. Boel.
^
Etaamb.be maakt gebruik van cookies
Etaamb.be gebruikt cookies om uw taalvoorkeur te onthouden en om beter te begrijpen hoe etaamb.be gebruikt wordt.
DoorgaanMeer details
x