Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Omzendbrief van --
← Terug naar "Omzendbrief betreffende de draagwijdte van de in artikel 72 van de NGW vastgestelde onverenigbaarheden Aan de dames en heren Burgemeesters en Schepenen van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest Mevrouw, Mijnheer de Burgemeester, Mevrouw, Mijn Op 12 juli 2018 werden sommige van de in artikel 72 van de NGW voorziene onverenigbaarheden die van(...)"
Omzendbrief betreffende de draagwijdte van de in artikel 72 van de NGW vastgestelde onverenigbaarheden Aan de dames en heren Burgemeesters en Schepenen van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest Mevrouw, Mijnheer de Burgemeester, Mevrouw, Mijn Op 12 juli 2018 werden sommige van de in artikel 72 van de NGW voorziene onverenigbaarheden die van(...) Circulaire relative à la portée des incompatibilités établies par l'article 72 de la NLC Aux bourgmestres et aux échevins des communes de la Région bruxelloise Mesdames, Messieurs les Bourgmestres, Mesdames, Messieurs les échevin.e.s, L J'ai dès lors estimé opportun de rédiger une circulaire ayant vocation à préciser (ou à repréciser)(...)
BRUSSELS HOOFDSTEDELIJK GEWEST REGION DE BRUXELLES-CAPITALE
Omzendbrief betreffende de draagwijdte van de in artikel 72 van de NGW vastgestelde onverenigbaarheden Circulaire relative à la portée des incompatibilités établies par l'article 72 de la NLC
Aan de dames en heren Burgemeesters en Schepenen van het Brussels Aux bourgmestres et aux échevins des communes de la Région bruxelloise
Hoofdstedelijk Gewest Mesdames, Messieurs les Bourgmestres,
Mevrouw, Mijnheer de Burgemeester, Mesdames, Messieurs les échevin.e.s,
Mevrouw, Mijnheer de Schepen, Le 12 juillet 2018, certaines des incompatibiltiés fonctionnelles
Op 12 juli 2018 werden sommige van de in artikel 72 van de NGW applicables aux bourgmestres et aux échevins, établies par l'article
voorziene onverenigbaarheden die van toepassing zijn op de 72 de la NLC, ont été substantiellement étendues.
burgemeesters en schepenen aanzienlijk uitgebreid. J'ai dès lors estimé opportun de rédiger une circulaire ayant vocation
Bijgevolg acht ik het opportuun om u een omzendbrief over te maken à préciser (ou à repréciser) l'ensemble des incompatibilités
teneinde de in artikel 72 bedoelde onverenigbaarheden te fonctionnelles établies par l'article 72 de la NLC.
(her)verduidelijken. Ik nodig u tevens uit om, parallel hiermee, de omzendbrief van 9 Je vous invite à consulter, en parallèle, la circulaire du 9 octobre
oktober 2018, gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad van 24 oktober 2018, publiée au Moniteur belge du 24 octobre 2018, afin d'obtenir une
2018, te raadplegen teneinde de volledige informatie te verkrijgen van
het geheel van de functionele onverenigbaarheden die van toepassing information complète sur l'ensemble des incompatibilités
zijn op de lokale mandatarissen in het Brussels Gewest. fonctionnelles applicables aux mandataires locaux en région
Inhoudstafel bruxelloise.
Table des matières
Artikel 72, 4°, van de NGW L'article 72, 4° de la NLC
Artikel 72, 5°, van de NGW L'article 72, 5° de la NLC
Artikel 72, 6°, van de NGW L'article 72, 6° de la NLC
Artikel 72, 7° et 8°, van de NGW L'article 72, 7° et 8° de la NLC
Identificatie van de instellingen waar de uitoefening van bepaalde L'identification des organismes au sein desquels l'exercice de
functies onverenigbaar is met de hoedanigheid van schepen en certaines fonctions est incompatible avec la qualité d'échevin ou de
burgemeester bourgmestre
Definitie van functies die onverenigbaar zijn met de hoedanigheid van La définition des fonctions incompatibles avec la qualité d'échevin ou
schepen en Burgemeester de bourgmestre
De functie van mandaathouder La fonction de mandataire
Leidende functie La fonction dirigeante
Het vast lid van het directiecomité Le membre permanent du comité de direction
Artikel 72, 4°, van de NGW L'article 72, 4° de la NLC
Burgemeester of schepen kunnen niet zijn: "de agenten en beambten der Ne peuvent être ni bourgmestre, ni échevin : « les agents et employés
fiscale besturen, in de gemeenten die tot hun werk- of ambtsgebied des administrations fiscales, dans les communes faisant partie de leur
behoren, behoudens door de Brusselse Hoofdstedelijke Regering circonscription ou de leur ressort, sauf dérogation accordée par le
toegestane afwijking" Gouvernement de la Région de Bruxelles-Capitale. »
Commentaar: Commentaire :
Het wordt algemeen erkend dat de wettelijke bepalingen die het Il est communément admis que les dispositions légales restreignant
uitoefenen van een recht strikt dient geïnterpreteerd te worden (zie l'exercice d'un droit doivent être interprétées de manière restrictive
bijvoorbeeld de arresten van de Raad van State nr.231.556, 219.146, (voir, par exemple, les arrêts du Conseil d'Etat n° 231.556, 219.146,
83.203). 83.203).
Bijgevolg dient ook voor de beperking voorzien in het artikel 72,4° Aussi, la restriction apportée par l'article 72, 4° au droit pour
betreffende het recht van de schepen, die door de gemeenteraad wordt l'échevin élu par le conseil communal d'exercer simultanément sa
verkozen, om zijn functie van schepen en, eventueel, zijn opdracht van fonction d'échevin et, le cas échéant, sa charge de fonctionnaire
ambtenaar van een belastingadministratie gelijktijdig uit te oefenen, d'une administration fiscale, doit être interprétée de manière
strikt geïnterpreteerd te worden. restrictive.
Door een onverenigbaarheid tussen het ambt van schepen (en van En établissant une incompatibilité entre la fonction d'échevin (et de
burgemeester) en de hoedanigheid van een ambtenaar of werknemer van bourgmestre) et la qualité d'agent ou d'employé d'une administration
een belastingadministratie te creëren - voor zover de gemeente waar de fiscale - pour autant que la commune où l'échevin fasse partie de son
schepen behoort tot het werk- of ambtsgebied - heeft de wetgever zeker « ressort » ou de sa « circonscription » - le législateur a assurément
willen vermijden dat de uitoefening van de bevoegdheden in verband met de invoering en de invordering van de belasting, die ontegensprekelijk dwingende gevolgen heeft ten opzichte van de burger-belastingbetalers, door een lid van de plaatselijke uitvoerende macht uitgeoefend kan worden. De wil van de wetgever kan afgeleid worden uit het gebruik van de woorden "werkgebied" en "ambtsgebied" in het artikel 72,4° van de NGW. Het "ambtsgebied" wordt immers gedefinieerd als "het territoriale werkgebied waarin de rechtspraak van een rechtbank of de activiteit van een ambtenaar wordt uitgeoefend". Het werkgebied kan een gelijkaardige definitie worden toegewezen. De huidige belastingadministraties tellen echter onder hun rangen een reeks ambtenaren die beschikken over de macht om dwang uit te oefenen binnen de grenzen van een bepaald grondgebied waarin zij worden voulu éviter que l'exercice des compétences liées à l'établissement et au recouvrement de l'impôt, lequel comporte indéniablement des effets coercitifs à l'égard des citoyens-contribuables, puisse être exercé par un membre de l'exécutif local. La volonté du législateur se déduit aisément de l'emploi des mots « circonscription » et « ressort » à l'article 72, 4° de la NLC. Le « ressort » se définit, en effet, comme la « Circonscription territoriale dans laquelle s'exerce la juridiction d'un tribunal ou l'activité d'un fonctionnaire ». La « circonscription » peut recevoir une définition équivalente. Or les administrations fiscales actuelles comptent parmi leurs rangs une série de fonctionnaires disposant du pouvoir de coercition dans les limites d'un territoire déterminé, en ce qu'ils sont chargés
verzocht de belasting te heffen of om de bedragen terug te vorderen d'établir l'impôt ou de recouvrer les sommes dues par le contribuable,
die door de belastingbetaler is verschuldigd, maar ze tellen eveneens een belangrijk aantal ambtenaren die met "hulptaken ", zonder enige band met het werkelijke heffing van de belasting of de invordering belast zijn. Het gaat bijvoorbeeld om administratieve medewerkers die in callcenter werken, economisten die uitsluitend belast zijn met het opstellen van algemene studies, enz... Deze ambtenaren bevinden zich niet in het geval van onverenigbaarheid zoals bedoeld in artikel 72,4° van de NGW. Verder dient er ook te worden opgemerkt dat de fiscale besturen bedoeld in artikel 72,4° van de NGW zowel de federale belastingadministraties als de gewestelijke belastingadministraties (Brussel Fiscaliteit) zijn; laatstgenoemde beschikt over ruime fiscale bevoegdheden die ten gevolge de zesde staatshervorming werden overgeheveld. mais également un nombre important de fonctionnaires qui sont chargés de tâches « auxiliaires », sans lien avec l'établissement effectif de l'impôt ou le recouvrement. Il s'agit par exemple des collaborateurs aministratifs qui travaillent dans le call center, des économistes qui sont exclusivement chargés de la rédaction d'études à caractère général, etc... De toute evidence, ces agents ne doivent pas se voir opposer l'incompatibilité établie par l'article 72, 4° de la N.L.C. Par ailleurs, il est à noter que les administrations fiscales visées par l'article 72, 4° de la NLC sont tant les administrations fiscales fédérales que l'administration fiscale régionale (Bruxelles Fiscalité), cette dernière disposant de larges compétences fiscales transférées à l'occasion de la sixième réforme de l'Etat.
Artikel 72, 5°, van de NGW L'article 72, 5° de la NLC
Burgemeester of schepen kunnen niet zijn: "de ontvangers van de Ne peut être ni bourgmestre, ni échevin : « le receveur du centre
openbare centra voor maatschappelijk welzijn van de gemeente waarvoor public d'aide sociale, dans la commune pour laquelle le centre est
het centrum bevoegd is." compétent. »
Commentaar : Commentaire :
Op zich brengt deze bepaling geen enkele interpretatiemoeilijkheid met En elle-même, cette disposition ne soulève aucune difficulté
zich mee. Evenwel rekening houdend met de uitbreiding van de d'interprétation. Toutefois, compte tenu de l'extension de
onverenigbaarheid bedoeld in artikel 72,7° van de NGW voor elke l'incompatibilité visée à l'article 72, 7° de la NLC à toute fonction
leidende functie in "elke structuur" die onderworpen is aan het dirigeante au sein de « toute structure » soumise à la tutelle du
toezicht van het Verenigd College van de GGC, blijkt het dat de Collège réuni de la COCOM, il se trouve que le receveur du CPAS est
OCMW-ontvanger zowel onder 5° als onder 7° van artikel 72 van de NGW susceptible d'être visé tant par le 5° que par le 7° de l'article 72
kan vallen. de la NLC.
Dit vormt een probleem in zoverre 7° de OCMW-ontvangers van alle Ceci pose problème dans la mesure où le 7° vise les receveurs de tous
OCMW's beoogt die aan het toezicht van het Verenigd College les CPAS soumis à la tutelle du Collège réuni, soit tous les CPAS des
onderworpen zijn, ofwel alle OCMW's van de gemeenten van het Brussels communes de la Région de Bruxelles-Capitale, alors que
Hoofdstedelijk Gewest, terwijl de onverenigbaarheid vastgesteld in 5° l'incompatibilité fixée au 5° n'établit une incompatibilité que dans
slechts een onverenigbaarheid is in hoofde van de OCMW-ontvanger van le chef du receveur du CPAS de la commune dans laquelle, par ailleurs,
de gemeente waarin hij schepen of burgemeester zou kunnen worden. il pourrait devenir échevin ou bourgmestre.
Met andere woorden zou de OCMW-ontvanger van Molenbeek krachtens Autrement dit, en application de l'article 72, 5°, le receveur du CPAS
artikel 72,5° het ambt van schepen in Koekelberg kunnen uitoefenen, de Molenbeek pourrait exercer la fonction d'échevin à Koekelberg,
terwijl krachtens 7° van hetzelfde artikel, hij dit niet zou kunnen. alors qu'en application du 7° du même article, il ne le pourrait pas.
Dit normenconflict dient te worden opgelost door beroep te doen op het
principe "lex specialis derogat" volgens dewelke in geval van Ce conflit de normes doit se résoudre par le recours au principe "lex
tegenstrijdigheid tussen een algemene regel en de specifieke regel, specialis derogat", selon lequel en cas de contradiction entre une
het de specifieke regel is die primeert (zie, onder vele anderen: Raad règle générale et la règle spécifique, c'est la règle spécifique qui
van State n° 252.151 van 18 oktober 2013). Aangezien het punt 5° van prime (voir, parmi beaucoup d'autres : Conseil d'Etat n° 252.151 du 18
artikel 72 van de NGW specifiek de situatie van de OCMW-ontvanger regelt, terwijl het punt 7°, op algemene wijze, elke leidinggevende onderworpen aan het toezicht van het Verenigd College betreft, moet in het geval van de OCMW-ontvanger de regel vervat in artikel 72, 5° worden toegepast. Artikel 72, 6°, van de NGW Burgemeester of schepen kunnen niet zijn: "de personen met een mandaatfunctie of leidende functie in het Brussels gewestelijk, gemeenschaps- of gemeenschappelijk gemeenschapsbestuur." Commentaar: octobre 2013). Aussi, le point n° 5 de l'article 72 de la NLC réglant spécifiquement la situation du receveur de CPAS, alors que le point n° 7 concerne, de manière générale, tout dirigeant d'une structure soumise à la tutelle du Collège réuni, il y a lieu d'appliquer, dans le cas du receveur de CPAS, la règle contenue à l'article 72, 5°. L'article 72, 6° de la NLC Ne peuvent être ni bourgmestre, ni échevin : « les personnes qui exercent une fonction de mandataire ou une autre fonction dirigeante dans l'administration régionale, communautaire ou bicommunautaire bruxelloise » Commentaire :
Betreffende de mandaatfuncties in de voormelde besturen volstaat het S'agissant des fonctions de mandataire au sein desdites
te verwijzen naar de ambten die per mandaat moeten worden toegekend in administrations, il suffit de se référer aux fonctions qui doivent
toepassing van de verschillende statuten van de personeelsleden van être conférées par mandat en application des différents statuts des
deze besturen. membres du personnel de ces administrations.
Alsook in de voorbereidende werkzaamheden van deze ordonnantie van 27 Ainsi que l'indiquent les travaux préparatoires de l'ordonnance du 27
februari 2014 (1) aangeven, moet het leidende begrip " leidende février 2014 (1), la notion de « fonction dirigeante » ne doit, quant
functie " niet ruim geïnterpreteerd te worden en beoogt zij slechts de à elle, pas être interprétée de manière trop large et elle ne vise que
hogere A4-functies (Brussels Hoofdstedelijk Parlement, zitting les fonctions A4 et supérieures (Parlement de la Région de
2013-2014, A-467/2, bladzijde 44). Bruxelles-Capitale, session 2013-2014, A-467/2, page 44).
Als, weliswaar, binnen de Gewestelijke Overheidsdienst Brussel en de Si, certes, au sein du Service public régional de Bruxelles et des
diensten van de GGC de A4-functies en hoger systematisch per functie services de la COCOM, les fonctions A4 et supérieures sont
worden toegekend, is dat bijvoorbeeld ook zo voor de diensten van de systématiquement conférées par mandat, il n'en va pas de même, par
Franse Gemeenschapscommissie, waar enkel de functies van rang 15 en 16 exemple, au sein des services de la Commission communautaire
worden toegekend, ofwel de graden van algemene ambtenaren. De française, où seules sont conférées par mandat les fonctions de rang
"algemene ambtenaren" moeten immers binnen de Franse 15 et 16, soit les grades de fonctionnaires généraux. En effet, les «
Gemeenschapscommissie dienen te worden gezien als overeenkomstig de fonctionnaires généraux » au sein de la COCOF doivent être entendus
graden van rang A5 en meer binnen de gewestelijke administratie en die comme correspondant aux grades de rang A5 et plus au sein de
van de GGC. Derhalve moeten de functies binnen de diensten van Franse l'administration régionale et de celle de la COCOM. Aussi, les
Gemeenschapscommissie die, voor wat betreft de verantwoordelijkheden, fonctions au sein des services de la COCOF qui, en termes de
vergelijkbaar zijn aan functies van niveau A4 binnen de GOB en de responsabilités, sont assimilables à des fonctions du niveau A4 au
diensten van de GGC, en beschouwd worden als "leidende functies" in de sein du SPRB et des services de la COCOM, doivent être considérées
zin van het artikel 72,6° van de NGW. comme des « fonctions dirigeantes » au sens de l'article 72, 6° de la NLC.
Artikel 72, 7° et 8°, van de NGW L'article 72, 7° et 8° de la NLC
Burgemeester of schepen kunnen niet zijn: Ne peuvent être ni bourgmestre, ni échevin :
« de personen met een mandaat of leidende functie in een Brusselse instelling van openbaar nut al dan niet onderworpen aan het statuut, in elke andere structuur die onderworpen is aan het toezicht van de Regering, van de Gemeenschapscolleges of van het Verenigd College of in een intercommunale waarvan de betrokken gemeente deel uitmaakt" "het vast lid van het directiecomité van een Brusselse instelling van openbaar nut al dan niet onderworpen aan het statuut, in elke andere structuur die onderworpen is aan het toezicht van de Regering, van de Gemeenschapscolleges of van het Verenigd College of van een intercommunale waarvan de betrokken gemeente deel uitmaakt. Wat het mandaat van schepen betreft, zijn de bepalingen van het eerste lid eveneens van toepassing op de niet-Belgische onderdanen van de Europese Unie die in België verblijven voor de uitoefening in een andere Lid-Staat van de Europese Unie van ambten die gelijkwaardig zijn aan die bedoeld in deze bepalingen." « les personnes qui exercent une fonction de mandataire ou une autre fonction dirigeante dans un organisme d'intérêt public bruxellois soumis ou non au statut, dans toute autre structure soumise à la tutelle du Gouvernement, des Collèges communautaires ou du Collège réuni ou dans une intercommunale dont fait partie la commune concernée » « le membre permanent d'un comité de direction d'un organisme d'intérêt public bruxellois soumis ou non au statut, de toute autre structure soumise à la tutelle du Gouvernement, des Collèges communautaires ou du Collège réuni ou d'une intercommunale dont fait partie la commune concernée. Pour ce qui concerne le mandat d'échevin, les dispositions de l'alinéa 1er sont également applicables aux ressortissants non belges de l'Union européenne résidant en Belgique pour l'exercice par ceux-ci dans un autre Etat membre de l'Union européenne de fonctions équivalentes à celles qui sont visées dans ces dispositions. »
Commentaar : Commentaire :
Op 12 juli 2018 (2) is er een wijziging aangebracht aan het Le 12 juillet 2018 (2) est intervenue une modification du champ
toepassingsgebied van de bepalingen onder 7° en 8° van artikel 72 van d'application des points 7 et 8 de l'article 72 de la NLC. Sont
de NGW. Zijn voortaan onverenigbaar met het ambt van burgemeester of désormais visés par une incompatibilité avec la fonction de
schepen: "de personen met een mandaat of leidende functie (...), in bourgmestre ou d'échevin « les personnes qui exercent une fonction de
elke andere structuur die onderworpen is aan het toezicht van de mandataire ou une autre fonction dirigeante (...), dans toute autre
Regering, van de Gemeenschapscolleges of van het Verenigd College structure soumise à la tutelle du Gouvernement, des Collèges
(...)" evenals op "het vast lid van een directiecomité (...) in elke communautaires ou du Collège réuni (...) » ainsi que « le membre
andere structuur die onderworpen is aan het toezicht van de Regering, permanent d'un comité de direction (...) de toute autre structure
van de Gemeenschapscolleges of van het Verenigd College". soumise à la tutelle du Gouvernement, des Collèges communautaires ou
du Collège réuni ».
Op 19 juli 2018 (3) werd artikel 25 van de organieke wet betreffende Le 19 juillet 2018 (3), l'article 25 de la loi organique des CPAS du 8
de OCMW's van 8 juli 1976 (de organieke wet) gewijzigd om de regeling juillet 1976 (la loi organique) a été modifié afin de calquer le
inzake de onverenigbaarheden die van toepassing is op een régime des incompatibilités applicable au président de CPAS sur celui
OCMW-voorzitter af te stemmen op degene die voortvloeit uit de
toepassing van de punten 6°, 7° en 8° van artikel 72 van de NGW. qui découle de l'application des points 6°, 7° et 8° de l'article 72
Bovendien heeft de ordonnantie van 5 juli 2018 "betreffende de de la NLC. Par ailleurs, le 5 juillet 2018, l'ordonnance « relative aux modes
specifieke gemeentelijke bestuursvormen en de samenwerking tussen spécifiques de gestion communale et à la coopération intercommunale »
gemeenten" (4) de toezichtsregeling op de verschillende paragemeentelijke instellingen grondig gewijzigd en voor sommige van die instellingen een regeling van algemeen toezicht - die voorheen niet bestond - ingevoerd. Deze uitbreiding van het algemeen toezicht tot nieuwe paragemeentelijke instellingen heeft onbetwistbaar een impact op de regeling van de onverenigbaarheden voor de burgemeester of de schepen alsook voor de OCMW-voorzitter, daar de bewuste onverenigbaarheden voortaan betrekking hebben op "eender welke structuur" die onder het toezicht staat van de Regering, de gemeenschapscolleges of het Verenigd College. Naast de onverenigbaarheden die al voorkwamen in de NGW is voortaan ook de hoedanigheid van mandaathouder, leidinggevende of vast lid van het directiecomité onverenigbaar met de functie van burgemeester, schepen of OCMW-voorzitter: van een gemeentelijke vzw van de vzw van een meergemeentezone van een vereniging die is opgericht overeenkomstig hoofdstuk XII van de organieke wet van een autonoom gemeentebedrijf (4) a revisité en profondeur le régime de tutelle de différents organismes para-communaux et a instauré un régime de tutelle générale - auparavant inexistant - à l'égard de certains de ces organismes. Cette extension de la tutelle générale à de nouveaux organismes para-communaux a indiscutablement un impact sur le régime des incompatibilités dans le chef du bourgmestre ou de l'échevin, ainsi que sur celui du président de CPAS, dans la mesure où lesdites incompatibilités concernent désormais « toute structure » soumise à la tutelle du Gouvernement, des Collèges communautaires ou du Collège réuni. Ainsi, outre les incompatibilités qui figuraient déjà dans la NLC, seront désormais incompatibles avec les fonctions de bourgmestre, d'échevin ou de président de CPAS, la qualité de mandataire, de dirigeant, ou de membre permanent du comité de direction : d'une ASBL communale d'une ASBL pluricommunale d'une association constituée conformément au chapitre XII de la loi organique d'une régie communale autonome
van een politiezone d'une zone de police
Begin 2014 (5) werden de onverenigbaarheden voor de burgemeesters en Début 2014 (5), les incompatibilités dans le chef des bourgmestres et
de schepenen al uitgebreid tot de mandaathouders of de houders van des échevins avaient déjà été étendues aux mandataires ou titulaires
andere leidende functies binnen een Brusselse gewestelijk,
gemeenschaps- of gemeenschappelijk gemeenschapsbestuur, binnen de d'autres fonctions dirigeantes au sein de l'administration régionale,
intercommunales waarvan de gemeente deel uitmaakt, binnen de Brusselse communautaire ou bicommunautaire bruxelloise, au sein des
instellingen van openbaar nut en, tot slot, de vaste leden van een intercommunales dont fait partie la commune, au sein des organismes
directiecomité van een Brusselse instelling van openbaar nut of een d'intérêt public bruxellois et, enfin, aux membres permanents d'un
intercommunale waarvan de betrokken gemeente deel uitmaakt. comité de direction d'un organisme d'intérêt public bruxellois ou
Het zou goed zijn om de draagwijdte van deze onverenigbaarheden die in d'une intercommunale dont fait partie la commune concernée.
2014 in de NGW zijn ingevoegd nader toe te lichten; rekening gehouden met hun nauwe verband met de onverenigbaarheden die in juli 2018 zijn ingevoegd, zullen ze eveneens hierna ter sprake komen. Identificatie van de instellingen waar de uitoefening van bepaalde functies onverenigbaar is met de hoedanigheid van schepen en burgemeester Betreffende "de Brusselse instellingen van openbaar nut", heeft de wetgever een ruime interpretatie willen geven aan deze notie. Aldus verklaart deze dat " Alle ION's, en niet enkel die onder statuut, zijn onderworpen (MIVB, GOMB, BMWB, ...)." (Brussels Hoofdstedelijk La portée de ces incompatibilités introduites dans la NLC en 2014 gagne également à être précisée et, compte tenu du rapport étroit qu'elles entretiennent avec les incompatibilités introduites en juillet 2018, elles seront également abordées ci-après. L'identification des organismes au sein desquels l'exercice de certaines fonctions est incompatible avec la qualité d'échevin ou de bourgmestre S'agissant des « organismes d'intérêt public bruxellois », le législateur a entendu donner une large portée à cette notion. Ainsi précise -t- il que « l'ensemble des OIP est soumis et pas uniquement ceux sous statuts (STIB, SDRB, SBGE,...). » (Parlement de la Région de
Parlement, zitting 2013/2014, A467/1, bladzijde 8). Bruxelles-Capitale, session 2013/2014, A467/1, page 8).
Met betrekking tot " elke andere structuur die onderworpen is aan het S'agissant de « toute structure soumise à la tutelle du Gouvernement,
toezicht van de Regering, van de Gemeenschapscolleges of van het des Collèges communautaires ou du Collège réuni », il ressort
Verenigd College', blijkt eveneens uit de termen die door de wetgever worden gebruikt, dat "de structuren" die onderworpen zijn aan het toezicht, los van de juridische vorm van voormeld toezicht, ook ruim worden geïnterpreteerd. Definitie van functies die onverenigbaar zijn met de hoedanigheid van schepen en Burgemeester Voor een duidelijk begrip van de draagwijdte van de begrippen "mandaathouder", "leidende functie" en "vast lid van een directiecomité" is er reden om ze nauwkeurig te omschrijven. De functie van mandaathouder Het begrip " mandaatfunctie", zoals voortaan gebruikt in zowel artikel également des termes employés par le législateur que sont visées de façon très large les « structures » soumises à la tutelle, indépendamment de la forme juridique de ladite tutelle. La définition des fonctions incompatibles avec la qualité d'échevin ou de bourgmestre Afin de bien appréhender la portée des notions de « mandataire », de « fonction dirigeante » et de « membre permanent d'un comité de direction », il convient de les définir avec précision. La fonction de mandataire L'expression « fonction de mandataire », employée désormais tant à
25 van de organieke wet van 8 juli 1976 als artikel 72 van de NGW, l'article 25 de la loi organique du 8 juillet 1976 qu'à l'article 72
wordt in geen van deze twee wetsbepalingen nader omschreven.
Het behoort tot de vaste rechtspraak dat "de voorbereidende de la NLC, n'est définie par aucune de ces deux dispositions légales.
werkzaamheden van een wet kunnen dienen om toelichting te geven bij Il est de jurisprudence constante que « les travaux préparatoires
zijn draagwijdte wanneer daarover controverse of twijfel bestaat" d'une loi peuvent servir à en éclairer la portée lorsque celle-ci est
(zie, bijvoorbeeld, RvS nr. 135.868 van 11 oktober 2004). controversée ou douteuse » (voir, par exemple, CE n° 135.868 du 11
Niettegenstaande de voorbereidende werkzaamheden van de ordonnantie octobre 2004). Si les travaux préparatoires de l'ordonnance régionale du 12 juillet
van 12 juli 2018 helemaal niets zeggen over de definitie van 2018 sont pour ainsi dire muets quant à la définition du « mandataire
mandaathouder, is dit niet het geval voor de voorbereidende
werkzaamheden van de ordonnantie die de raad van de Gemeenschappelijke », il n'en va pas de même des travaux préparatoires de l'ordonnance
Gemeenschapscommissie op 19 juli 2018 heeft aangenomen. We herhalen adoptée par la COCOM le 19 juillet 2018. Pour rappel, la proposition
nog even dat het voorstel van ordonnantie, dat werd ingediend door d'ordonnance de l'assemblée de la COCOM - déposée par les mêmes
dezelfde gedeputeerden als die welke de indieners zijn van het députés que la proposition qui est devenue l'ordonnance régionale du
voorstel dat vervolgens de ordonnantie van 12 juli 2018 is geworden, 12 juillet 2018 - se donne expressément pour objectif de « reproduire
uitdrukkelijk tot doel heeft om voor de OCMW-voorzitter de regeling
van onverenigbaarheden te reproduceren die toepasselijk is voor de », s'agissant du Président du CPAS, le régime des incompatibilités
burgemeesters en de schepenen (6). Bijgevolg geldt de uitleg die wordt applicable aux bourgmestres et aux échevins (6). Par conséquent, les
gegeven in de voorbereidende werkzaamheden van de ordonnantie van 19 explications figurant dans les travaux préparatoires de l'ordonnance
juli 2018 mutatis mutandis voor de identieke uitdrukkingen die du 19 juillet 2018 valent, mutatis mutandis, pour les expressions
voortvloeien uit de ordonnantie van 12 juli 2018. identiques de l'ordonnance du 12 juillet 2018.
Bovendien, daar de voorbereidende werkzaamheden van de ordonnantie van
19 juli 2018 uitdrukkelijk verwijzen naar de onverenigbaarheden zoals En outre, les travaux préparatoires de l'ordonnance du 19 juillet 2018
renvoyant expressément aux incompatibilités établies par l'ordonnance
vastgesteld door de ordonnantie van 27 februari 2014 (7), is het du 27 février 2014 (7), il est opportun de rechercher le sens précis
opportuun om in de zoektocht naar de precieze betekenis van de des expressions employées dans les articles 72 de la NLC et 25 de la
uitdrukkingen die worden gebruikt in artikel 72 van de NGW en artikel loi organique en se référant aux travaux préparatoires de l'ordonnance
25 van de organieke wet zich te baseren op de voorbereidende
werkzaamheden van de ordonnantie van 27 februari 2014. du 27 février 2014.
Uit de lezing van alle voornoemde parlementaire werkzaamheden blijkt Or la lecture de l'ensemble des travaux parlementaires susmentionnés
dat de wetgever, wanneer hij het heeft over "de functie van fait apparaitre qu'en visant « la fonction de mandataire », le
mandaathouder", de bedoeling had om de functie van burgemeester, législateur entendait rendre incompatible la fonction de bourgmestre,
schepen of OCMW-voorzitter onverenigbaar te maken met de functie die d'échevin ou de président de CPAS et la fonction exercée sous couvert
wordt uitgeoefend bij wijze van "directiemandaat" in de verschillende d'un « mandat de direction » dans les différents organismes qu'il
instellingen die hij aanwijst, in tegenstelling met een functie die désigne, par opposition à une fonction exercée en tant que « mandat
wordt uitgeoefend als "openbaar mandaat", i.e. - bijvoorbeeld - de public », à savoir, par exemple, les mandats d'administrateur exercés
mandaten van bestuurder in een instelling van openbaar nut of een intercommunale (8). dans un organisme d'intérêt public ou dans une intercommunale (8).
Er is geen reden om de uitdrukking "mandaatfunctie" te interpreteren Il n'y a dès lors pas lieu d'interpréter l'expression « fonction de
als zou ze betrekking hebben op andere mandaten dan die welke de mandataire » comme visant d'autres mandats que ceux qui constituent
uitoefening van een leidende functie vormen, gedenkt door een l'exercice d'une fonction dirigeante sous couvert d'un contrat de
arbeidscontract of statuut. travail ou sous statut.
Dit is des te meer het geval daar hetgeen moet worden beschouwd als Il en va d'autant plus ainsi que ce qui peut être considéré comme une
een beperking van de toegang tot een openbaar ambt op restrictieve restriction à l'accès à une fonction publique doit être interprétée de
wijze dient te worden geïnterpreteerd (R.v.St., nr. 219.146 van 3 mei manière restrictive (CE, n° 219.146 du 3 mai 2012).
2012). Tenslotte dient men te beschouwen dat de uitdrukking "mandaatfunctie", En conclusion, il faut considérer que seuls sont visés par
zoals gebruikt in artikel 72 van de NGW en artikel 25 van de organieke l'expression « fonction de mandataire », employée aux articles 72 de
wet, enkel betrekking heeft op de burgemeesters, schepenen en la NLC et 25 de la loi organique, les bourgmestres, échevins et
OCMW-voorzitters die een statutaire of contractuele leidende functie présidents de CPAS qui exercent une fonction dirigeante, statutaire ou
bekleden als professionele activiteit, met uitsluiting van de contractuelle, comme activité professionnelle, à l'exclusion des
burgemeesters, schepenen of OCMW-voorzitters die op gerichte en bourgmestres, échevins ou présidents de CPAS qui exercent, de façon
bijkomstige wijze een bestuursmandaat, van politieke aard, als ponctuelle et auxiliaire, au sein des organismes désignés par le
vertegenwoordiger van de gemeente uitoefenen binnen de instellingen législateur, un mandat d'administrateur, de nature politique, en
die de wetgever aanwijst. qualité de représentant de la commune.
Leidende functie La fonction dirigeante
De voorbereidende werkzaamheden van de gewestelijke ordonnantie van 12 Les travaux préparatoires de l'ordonnance régionale du 12 juillet 2018
juli 2018 bevatten al even weinig informatie betreffende het begrip sont tout aussi indigents en ce qui concerne la notion de « fonction
"leidende functie" als over het begrip van "mandaatfunctie". dirigeante » qu'en ce qui concerne celle de « mandataire ».
Wat betreft de leidende functies die worden uitgeoefend binnen de Pour ce qui concerne les fonctions dirigeantes exercées au sein des
Brusselse gewestelijke overheidsdiensten en de Brusselse instellingen services publics régionaux/communautaires bruxellois, ainsi qu'au sein
van openbaar nut, staat in de voorbereidende werkzaamheden van de des organismes d'intérêt public bruxellois, les travaux préparatoires
ordonnantie van 27 februari 2014 en die van de ordonnantie van 19 juli de l'ordonnance du 27 février 2014 ainsi que ceux de l'ordonnance du
2018 dat het gaat om functies die overeenstemmen met de graden A4 en 19 juillet 2018 indiquent qu'il s'agit des fonctions qui correspondent
hogere graden.(supra). aux grades A4 et supérieurs (supra).
Het begrip "leidende functie" laat zich echter moeilijker omschrijven La notion de fonction dirigeante est toutefois plus difficile à
wanneer het gaat om de andere instellingen zoals voortaan bedoeld door appréhender s'agissant des autres organismes désormais visés par les
artikel 72 van de NGW en artikel 25 van de organieke wet betreffende articles 72 de la NLC et 25 de la loi organique des CPAS, à savoir,
de OCMW's, i.e. de gemeentelijke vzw's, de intercommunales, de les ASBL communales, les intercommunales, les zones de police, les
politiezones, de verenigingen hoofdstuk XII of nog de autonome associations chapitre XII ou encore les régies communales autonomes.
gemeentebedrijven. Dit geldt ook voor de instellingen van openbaar nut Il en va de même pour les organismes d'intérêt public dont le
waarvan het personeel niet onderworpen is aan het statuut van 21 maart 2018 (9). personnel n'est pas soumis au statut du 21 mars 2018 (9).
In deze instellingen komt de schaal van de graden gewoonlijk immers Dans ces organismes, en effet, l'échelle des grades ne correspond
niet overeen met de graden die zijn vastgesteld door de statuten van généralement pas aux grades établis par les statuts des agents des
de ambtenaren van de gewestelijke - of gemeenschapsoverheidsdiensten
of de ambtenaren van de instellingen van openbaar nut die onderworpen services publics régionaux ou communautaires ou des agents des
zijn aan het statuut van 21 maart 2018. organismes d'intérêt public soumis au statut du 21 mars 2018.
Om vast te stellen welke de "leidende functies" binnen deze Afin de déterminer ce que sont les « fonctions dirigeantes » dans ces
instellingen zijn, dient men bijgevolg de structuur te bekijken van organismes, il convient donc d'avoir égard à la structure de chaque
elke instelling die valt onder het toepassingsgebied van artikel 72 organisme tombant sous le champ d'application des articles 72 de la
van de NGW en artikel 25 van de organieke wet betreffende de OCMW's. NLC et 25 de la loi organique des CPAS.
Het zal dus nodig zijn om geval per geval te onderzoeken of de functie Il conviendra donc d'examiner au cas par cas si la fonction envisagée
in kwestie als "leidend" kan beschouwd worden, met als verwijzing de peut être qualifiée de « dirigeante », avec pour référence le degré de
overeenstemmende verantwoordelijkheidsgraad binnen de betrokken responsabilité correspondant, au sein de l'institution concernée, au
instelling, op het niveau van verantwoordelijkheid van de graden A4 en niveau de responsabilité attaché aux grades A4 et supérieurs dans
meer in de gewestelijke administratie. l'administration régionale.
Er kan niettemin opgemerkt worden dat, rekening houdend met het On peut néanmoins noter, en tenant compte de l'intention du
voornemen van de wetgever die klaarblijkelijk alleen "leidende législateur, qui était manifestement de viser uniquement les «
functies" beoogt die als beroepsactiviteit worden uitgeoefend - in fonctions dirigeantes » exercées en tant qu'activité professionnelle -
tegenstelling tot de mandaten van politieke aard die worden par opposition aux mandats de nature politique exercés dans la
uitgeoefend om de betrokken gemeente te vertegenwoordigen -, alle perspective de représenter la commune concernée - qu'il y a lieu
functies die alleen een vorm van politieke vertegenwoordiging vormen, d'exclure du champ d'application de la notion de « fonction dirigeante
moeten worden uitgesloten van het toepassingsgebied van het begrip » l'ensemble des fonctions qui constituent uniquement une forme de
"leidende functie". représentation politique.
Het criterium waar in de eerste plaats een beroep op wordt gedaan om Le critère auquel il convient d'avoir prioritairement recours afin
uit te maken of de leidende functie van politieke dan wel d'identifier la nature politique ou professionnelle de la fonction
professionele aard is, is het al dan niet bestaan van een contractuele dirigeante est celui de l'existence d'une relation de travail
of statutaire arbeidsbetrekking. Bij afwezigheid van dergelijke contractuelle ou statutaire. En l'absence d'une telle relation, et
betrekking en wanneer er wordt vastgesteld dat de persoon die de lorsqu'il sera établi que le titulaire de la fonction a été désigné en
functie bekleedt aangesteld werd wegens de uitoefening van een mandaat raison de la détention d'un mandat de nature politique, il sera
van politieke aard, is er een vermoeden dat de belanghebbende een ambt présumé que l'intéressé exerce une fonction de nature politique,
van politieke aard uitoefent, dat niet wordt beoogd door de laquelle n'est pas visée par les incompatibilités établies par
onverenigbaarheden zoals voorzien in artikel 72 van de NGW. l'article 72 de la NLC.
Het vast lid van het directiecomité Le membre permanent du comité de direction
Artikel 72, 8° van de NGW heeft voortaan vooral betrekking op "het L'article 72, 8° de la NLC vise désormais principalement « le membre
vast lid van het directiecomité van een Brusselse instelling van
openbaar nut al dan niet onderworpen aan het statuut, in elke andere permanent d'un comité de direction d'un organisme d'intérêt public
structuur die onderworpen is aan het toezicht van de Regering, van de bruxellois soumis ou non au statut, de toute autre structure soumise à
Gemeenschapscolleges of van het Verenigd College of van een la tutelle du Gouvernement, des Collèges communautaires ou du Collège
intercommunale waarvan de betrokken gemeente deel uitmaakt". Een réuni ou d'une intercommunale dont fait partie la commune concernée.
gelijkwaardige bepaling is opgenomen in artikel 25 van de organieke ». Une disposition équivalente est insérée dans l'article 25 de la loi
wet betreffende de OCMW's. organique des CPAS.
Volgens de voorbereidende werkzaamheden van de ordonnantie van 27 Selon les travaux préparatoires de l'ordonnance du 27 février 2014,
februari 2014, die dit begrip van "vast lid van een directiecomité" qui introduit cette notion de « membre permanent d'un comité de
invoert, gaat het "Concreet [...] het leidinggevend personeel van dit direction », il s'agit « Concrètement [...] du personnel dirigeant de
type instelling". ce type d'institution. »
Ook hier getuigt het gebruik van de term "leidinggevend personeel" van Ici encore, le recours à l'expression « personnel dirigeant » témoigne
de wil van de wetgever om, binnen het toepassingsgebied van de de la volonté du législateur de n'inclure, dans le champ d'application
onverenigbaarheden voorzien in artikel 72 van de NGW, slechts de leden des incompatibilités établies par l'article 72 de la NLC, que les
van de directiecomités in te sluiten die deel uitmaken van het personeel van de betrokken instelling, dat wil zeggen degenen die er een contractuele of statutaire arbeidsbetrekking mee hebben, met uitsluiting van de eventuele mandaten van politieke aard, wat ertoe zou leiden dat schepenen of burgemeesters in een directiecomité zitting kunnen hebben. Hierbij wordt er dus verwezen naar wat hiervoor met betrekking tot het criterium van de arbeidsbetrekking werd geschreven, die wordt geverifieerd door na te gaan of er al dan niet een contract of een statutaire betrekking tussen de instelling in kwestie en het lid van het directiecomité bestaat. Bovendien, aangezien de term "directiecomité" door de wetgever in ruime mate en zonder beperking wordt opgevat als verwijzend naar leidend personeel, is het nodig om bij het bepalen van het toepassingsgebied van de onverenigbaarheden zoals bepaald in artikel membres des comités de direction faisant partie du personnel de l'institution considérée, c'est-à-dire ceux qui entretiennent avec elle une relation de travail contractuelle ou statutaire, à l'exclusion des éventuels mandats de nature politique qui conduirait l'échevin ou le bourgmestre à siéger dans un comité de direction. Nous renvoyons donc à ce qui a été écrit ci-dessus à propos du critère de la relation de travail, qui se vérifie en examinant s'il existe ou non un contrat ou une relation statutaire entre l'institution considérée et le membre du comité de direction. Par ailleurs, la notion de « comité de direction » étant envisagée largement par le législateur comme visant, sans restriction, le personnel dirigeant, il y a lieu de prendre en considération, pour déterminer le champ d'application des incompatibilités établies par
72 van de NGW zowel de directiecomités die door een ordonnantie of een l'article 72 de la NLC, tant les comités de direction organisés par
reglementair besluit worden georganiseerd als de directiecomités die une ordonnance ou un arrêté réglementaire que les comités de direction
eventueel door de instelling zelf worden opgericht in overweging te qui, le cas échéant, sont établis par l'institution elle-même, dans
nemen, rekening houdend met de mate van zelforganisatie waarover zij beschikt. les limites de la liberté d'auto-organisation dont elle dispose.
De Minister-President, Le Ministre-Président,
R. VERVOORT R. VERVOORT
_______ _______
Nota's Notes
(1) Ordonnantie van 27 februari 2014 tot wijziging van de Nieuwe Gemeentewet, B.S. van 2 april 2014. (1) Ordonnance du 27 février 2014 modifiant la NLC, M.B. du 2 avril 2014
(2) Ordonnantie van 12 juli 2018 tot wijziging van de nieuwe (2) Ordonnance du 12 juillet 2018 modifiant la NLC, M.B. du 24 juillet
gemeentewet, B.S. van 24 juli 2018. 2018
(3) Ordonnantie van 19 juli 2018 tot wijziging van de organieke wet (3) Ordonnance du 19 juillet 2018 modifiant la loi organique des
van 8 juli 1976 betreffende de openbare centra voor maatschappelijk centres publics d'action sociale du 8 juillet 1976, M.B. du 24 juillet
welzijn, B.S. van 24 juli 2018. 2018
(4) Bekendgemaakt in B.S. van 12 juli 2018. (4) Publiée au M.B. le 12 juillet 2018
(5) Ordonnantie van 27 februari 2014 tot wijziging van de Nieuwe (5) Ordonnance du 27 février 2014 modifiant la NLC, M.B. du 2 avril
Gemeentewet, B.S. van 2 april 2014. 2014, précitée
(6) GGC, zitting 2016-2017, B-90/1, pagina 1 (6) COCOM, session 2016-2017, b-90/1, page 1
(7) Ibidem (7) Ibid.
(8) GGC, zitting 2016-2017, B-90/1, pagina 2. (8) COCOM, session 2016-2017, b-90/1, page 2
(9) Besluit van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering van 21 maart (9) Arrêté du Gouvernement de la Région de Bruxelles-Capitale du 21
2018 houdende het administratief statuut en de bezoldigingsregeling mars 2018 portant le statut administratif et pécuniaire des agents des
van de ambtenaren van de instellingen van openbaar nut van het organismes d'intérêt public de la Région Bruxelles-Capitale, M.B. du
Brussels Hoofdstedelijk Gewest, B.S. van 30 maart 2018. 30 mars 2018
^