Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Koninklijk Besluit van 11/07/2003
← Terug naar "Koninklijk besluit houdende vaststelling van bijzondere regels inzake prijsaanduiding in de reizensector "
Koninklijk besluit houdende vaststelling van bijzondere regels inzake prijsaanduiding in de reizensector Arrêté royal portant fixation de règles particulières en matière d'indication du prix dans le secteur du voyage
FEDERALE OVERHEIDSDIENST ECONOMIE, K.M.O., MIDDENSTAND EN ENERGIE 11 JULI 2003. - Koninklijk besluit houdende vaststelling van bijzondere regels inzake prijsaanduiding in de reizensector VERSLAG AAN DE KONING SERVICE PUBLIC FEDERAL ECONOMIE, P.M.E., CLASSES MOYENNES ET ENERGIE 11 JUILLET 2003. - Arrêté royal portant fixation de règles particulières en matière d'indication du prix dans le secteur du voyage RAPPORT AU ROI
Sire, Sire,
Het U voorgelegde koninklijk besluit strekt ertoe om voor de L'arrêté royal qui Vous est présenté tend, sur base d'une série de
reizensector, op basis van een aantal objectief vaststelbare criteria, critères objectivement déterminables, à introduire une exception
een beperkte uitzondering te maken op de vereiste van de totale limitée, pour le secteur du voyage, aux exigences de l'indication du
prijsaanduiding, zoals deze vervat is in artikel 3 van de wet van 14 prix global, telles que prévues à l'article 3 de la loi du 14 juillet
juli 1991 betreffende de handelspraktijken en de voorlichting en 1991 sur les pratiques du commerce et sur l'information et la
bescherming van de consument (hierna genoemd de W.H.P.C.). protection du consommateur (ci-après L.P.C.C.).
Dit besluit is genomen in uitvoering van artikel 6, 1., van de Cet arrêté est pris sur base de l'article 6, 1., de la L.P.C.C. Cette
W.H.P.C. Deze bepaling machtigt de Koning om voor de producten en disposition donne pouvoir au Roi, pour les produits et les services ou
diensten of categorieën van producten en diensten die Hij aanwijst, catégories de produits et services qu'Il détermine, de "prescrire des
"bijzondere regels te stellen inzake de prijsaanduiding en de modalités particulières de l'indication des prix et des annonces de
aankondigingen van de prijsverminderingen en prijsvergelijkingen". réduction et de comparaison de prix".
Zoals duidelijk blijkt uit de voorbereidende werkzaamheden op de wet Ainsi qu'il apparaît clairement des travaux préparatoires de la loi du
van 14 juli 1991 en meer precies de Memorie van Toelichting (Parl. 14 juillet 1991 et plus précisément de l'exposé des motifs (Doc.
St., Senaat, 1984-1985, nr. 947/1, p. 10), wordt de Koning krachtens Parlem., Sénat, 1984-1985, n° 947/1, p. 10), le Roi est, en vertu de
dit artikel gemachtigd om van de verplichting om de totale prijs aan cet article, habilité à s'écarter de l'obligation d'indication du prix
te duiden af te wijken voor sommige sectoren, die onoverkomelijke global pour certains secteurs qui pourraient éprouver des difficultés
moeilijkheden zouden kunnen ondervinden om deze bepaling na te leven. insurmontables à respecter cette disposition.
1. Problematiek 1. Problématique
Het past vooreerst de problematiek te schetsen die aanleiding gaf tot Il convient de cerner d'abord la problématique qui a conduit à
het voorstellen van een dergelijk, beperkt, uitzonderingsregime. proposer un tel régime, limité, d'exception.
Artikel 3 van de W.H.P.C. stelt : « De aangeduide prijs of het L'article 3 de la L.P.C.C. dispose : « Le prix ou tarif indiqué doit
aangeduide tarief moet de door de consument te betalen totale prijs of être le prix ou tarif global à payer par le consommateur, en ce
het totale tarief zijn, waaronder is begrepen : de belasting over de compris la taxe sur la valeur ajoutée, toutes autres taxes, ainsi que
toegevoegde waarde, alle overige taksen en de kosten van alle diensten le coût de tous les services à payer obligatoirement en supplément par
die door de consument verplicht moeten worden bijbetaald. » le consommateur. »
Het woordje "verplicht" duidt erop dat de taksen en de kosten van de Le terme "obligatoirement" indique que les taxes et le coût des
bijkomende diensten een verplicht karakter moeten hebben, met andere services annexes doivent avoir un caractère obligatoire, c'est-à-dire
woorden in elk geval verschuldigd zijn. De prijs van "facultatieve" qu'ils sont dus dans tous les cas. Le prix des suppléments
supplementen (als bijvoorbeeld levering, plaatsing, verzending, "facultatifs" (comme par exemple la livraison, le placement, la mise
extralegale waarborg) waarvoor de consument in alle vrijheid kan en route, la garantie extralégale) pour lesquels le consommateur peut
opteren, dienen niet in de totale prijs van de hoofddienst of het opter en toute liberté, ne doivent pas être repris dans le prix total
hoofdproduct waaraan zij worden verbonden te worden opgenomen (zie du service ou du produit principal auquel ils sont liés (voir Doc.
Parl. St., Senaat, 1984-85, 947/1,10). Deze supplementen dienen wel op Parlem., Sénat, 1984-85, 947/1,10). Ces suppléments doivent toutefois
ondubbelzinnige wijze te worden aangeduid (artikel 2, § 2, W.H.P.C. être indiqués de manière non équivoque (article 2, § 2, L.P.C.C. pour
voor diensten), en de prijs van deze supplementen zal zelf moeten les services), et le prix de ces suppléments devra lui-même respecter
voldoen aan artikel 3 W.H.P.C. l'article 3 L.P.C.C.
Ook de taksen en de kosten van de bijkomende diensten die een Ne doivent également pas être compris dans le prix global, les taxes
verplicht karakter hebben, maar waarvan het bedrag op het ogenblik van et le coût des services annexes qui ont un caractère obligatoire, mais
de aanbieding niet gekend is omdat het afhankelijk is van een aantal dont le montant au moment de l'offre n'est pas connu car il dépend
variabelen die de consument in handen heeft, dienen niet in de totale d'une série d'éléments variables qui relèvent du consommateur
prijs te worden begrepen ("veranderlijke" supplementen). Uit een (suppléments "variables"). Il résulte d'une lecture conjointe des
samenlezing van artikel 2 (de verplichting de prijs of het tarief articles 2 (l'obligation d'indiquer le prix ou le tarif de manière
schriftelijk, leesbaar, goed zichtbaar en ondubbelzinnig aan te
duiden) en artikel 3 W.H.P.C. volgt dat deze kosten niet in de totale écrite, lisible, bien apparente et non équivoque) et 3 L.P.C.C., que
prijs dienen te worden inbegrepen. ces coûts ne doivent pas être inclus dans le prix global.
Een treffende illustratie hiervan vormen de verblijfstaksen. Dit zijn Les taxes de séjour en sont une bonne illustration. Ce sont des taxes
taksen, door een lokale overheid geheven, bovenop het bedrag van een établies par une autorité locale, sur le montant d'une nuit à l'hôtel
overnachting in een hotel (die de lokale overheid dan kan aanwenden (que l'autorité locale peut ensuite consacrer à l'extension de
voor de uitbreiding van de toeristische infrastructuur, in die zin l'infrastructure touristique, dans ce sens il s'agirait plutôt de
gaat het dan eerder om retributies). Het bedrag van die taksen kan rétributions). Le montant de ces taxes peut dépendre du taux
afhankelijk zijn van de bezettingsgraad, van eventuele vrijstellingen d'occupation, de dispenses éventuelles ou de réductions (âge,
of reducties (leeftijd, gezinssamenstelling, aantal nachten, periode composition de famille, nombre de nuits, période de l'année pendant
van het jaar waarin men logeert,...). laquelle on loge,...).
Een arrest van het Hof van Beroep van Brussel van 18 mei 1995 (T.B.H., Un arrêt du 18 mai 1995 de la Cour d'Appel de Bruxelles (R.D.C., 1996,
1996, p. 623-634, met noot H. DE BAUW, "De verplichting het totale p. 623-634, avec note H. DE BAUW, "De verplichting het totale tarief
tarief aan te duiden") ging al in deze richting door te stellen dat aan te duiden") allait déjà dans cette direction en précisant qu'un
"een inschrijvingskost geen dienst betreft die verplicht moet worden "coût d'inscription n'inclut pas un service à payer obligatoirement en
bijbetaald wanneer de consument de reële omvang zelf meebepaalt" supplément, dans le cas où le consommateur a une influence sur son
(l.c., 628, onder punt 3). étendue réelle" (libre traduction, l.c., 628, sous le point 3).
Hoewel uit de verdere bespreking van dit koninklijk besluit zal Bien qu'il apparaîtra ultérieurement du commentaire du présent arrêté
blijken dat deze verblijfstaksen onder het toepassingsgebied van dit royal que ces taxes de séjour peuvent tomber dans le champ
koninklijk besluit kunnen vallen, kan reeds gesteld worden dat deze d'application de cet arrêté royal, on peut déjà soutenir que cette
interpretatie bij de wil van de wetgever aanleunt. interprétation est conforme à la volonté du législateur.
De verplichting om de totale prijs aan te duiden, inclusief alle L'obligation d'indiquer le prix global, en ce compris toutes les taxes
taksen en de kosten van alle diensten die verplicht moeten worden et les coûts de tous les services qui doivent être payés, est une
bijbetaald is een verplichting die ingegeven is vanuit de bekommernis obligation qui découle du souci de donner au consommateur une image
de consument een getrouw beeld te geven omtrent alle financiële fidèle de tous les incidents financiers qui accompagnent un achat.
incidenties die met een aankoop gepaard gaan. Sur ce point, le législateur belge va plus loin que la législation en
Hierin gaat de Belgische wetgever verder dan de regelgeving die in de vigueur dans la plupart des autres pays, et cette disposition offre un
meeste andere landen geldt, en biedt deze bepaling een hogere graad plus haut niveau de protection que ce qui est imposé aux Etats membres
van bescherming dan wat in de reizensector door de richtlijn nr. dans le secteur du voyage par la directive n° 90/314/CEE du Conseil du
90/314/EEG van de Raad van 13 juni 1990 betreffende pakketreizen, met 13 juin 1990 concernant les voyages, vacances et circuits à forfait
inbegrip van vakantiepakketten en rondreispakketten (P.B.E.G., nr. L
158 van 23 juni 1990, p. 59-64) aan de lidstaten is opgelegd. (J.O.C.E., n° L 158 du 23 juin 1990, p. 59-64).
In artikel 3, § 2, van deze richtlijn wordt enkel de vereiste van een A l'article 3, § 2, de cette directive, l'exigence d'une mention du
leesbare, duidelijke en nauwkeurige vermelding van de prijs opgelegd
indien de consument een brochure ter beschikking wordt gesteld. prix lisible, claire et précise est seulement imposée au cas où une
Artikel 8 laat uitdrukkelijk toe dat de Lidstaten strengere bepalingen brochure est mise à la disposition du consommateur. L'article 8 permet
ter bescherming van de consument vaststellen of handhaven. de manière expresse aux Etats membres d'adopter ou de maintenir des
dispositions plus strictes pour protéger le consommateur.
Zonder afbreuk te willen doen aan dit algemeen principe van artikel 3 Sans vouloir mettre en cause ce principe général de l'article 3
W.H.P.C., wordt het evenwel noodzakelijk geacht, omwille van de hierna L.P.C.C., il est toutefois jugé nécessaire, pour les raisons ci-après
opgesomde redenen, een uitzondering op de totale prijsaanduiding in de énoncées, d'autoriser une exception à l'indication du prix global dans
reizensector toe te laten. le secteur du voyage.
Vastgesteld wordt dat in het kader van reiscontracten aan de consument
immers meer en meer taksen worden opgelegd. En effet, on constate de plus en plus souvent que des taxes sont
Er kan in dit verband gewezen worden op de in hoofde van de consument ter plaatse te betalen luchthaventaksen, en de aankomst- en vertrekbelastingen. Deze taksen dienen ofwel in de transitzone betaald te worden door de consument (waar enkel de reizigers toegang toe hebben), of zijn buiten de transitzone ter plaatse verschuldigd. In sommige gevallen, zoals bij georganiseerde reizen, kan de begeleider hiervoor instaan. Recentelijk, zo kan vastgesteld worden, vinden ook meer "ecologische" of andere taksen ingang, die ter plaatse aan de consument opgelegd worden, vooral in derde-wereldlanden. Het gaat dus om een heel gamma van taksen, die soms plots ingevoerd, dan weer afgeschaft worden, en die regelmatig gewijzigd worden. De uiteindelijk aangerekende taksen kunnen bijgevolg moeilijk vooraf precies gekend, en bijgevolg op een correcte wijze medegedeeld worden aan de consument. De reisorganisator wordt hierdoor genoopt, hetzij tot het nemen van commerciële risico's (door het aanrekenen van een vast bedrag dat eventueel de eigen kostprijs niet zal dekken), ofwel het incalculeren van een dermate hoog bedrag dat hij geen enkel risico loopt maar een aantal consumenten wordt opgezadeld met een hogere prijs waarvoor geen economische verantwoording bestaat. Bovendien is imposées au consommateur dans le cadre de contrats de voyage. On peut signaler à ce sujet les taxes d'aéroport à payer sur place à charge du consommateur ainsi que les taxes d'arrivée et de départ. Ces taxes doivent être payées soit dans la zone de transit par le consommateur (à laquelle les voyageurs ont seuls accès), soit sont dues sur place hors de la zone de transit. Dans certains cas, tels les voyages organisés, l'accompagnateur peut y suppléer. Ces derniers temps, on peut constater que davantage de taxes "écologiques" ou autres, sont imposées sur place au consommateur, surtout dans les pays du Tiers-Monde. Il s'agit donc de toute une série de taxes, parfois introduites soudainement, pour être supprimées quelque temps après, et qui sont modifiées régulièrement. Les taxes ainsi prélevées peuvent dès lors difficilement être connues à l'avance, et par conséquent être communiquées au consommateur d'une manière correcte. L'organisateur de voyage est alors contraint soit de prendre des risques commerciaux (en comptant un montant fixe qui ne couvrira éventuellement pas ses propres frais), soit de calculer un montant tellement élevé qu'il ne courre plus de risque, mais qui implique qu'une série de consommateurs
er, voor wat de reisbrochures betreft, in regel een ruime tijdsspanne tussen de verspreiding van de brochures en de eigenlijke uitvoering van de reisovereenkomst. De reiziger zal bovendien nog een meerkost moeten betalen : doordat de taksen ter plaatse (in het buitenland dus) opeisbaar zijn, dient hij hostessen, reisleiders, of plaatselijk aangestelden te belasten met de taak van het afrekenen van deze taksen. De reiziger zal bijgevolg een bijkomende administratieve kost moeten betalen, die hij niet zou hebben wanneer hijzelf ter plaatse zou afrekenen. In het belang van de consument en van de verkoper is het dus aangewezen voor deze buitenlandse taksen af te wijken van de verplichting ze in de totale prijs te in te begrijpen. De verkoper zal soient confrontés à un prix plus élevé, pour lequel il n'y a pas de justification économique. De plus, en ce qui concerne les brochures de voyages, il y a généralement un délai assez long entre la diffusion des brochures et l'exécution du contrat de voyage. Le voyageur devra en outre payer une somme supplémentaire : puisque les taxes sont exigibles sur place (à l'étranger donc), l'organisateur doit charger des hôtesses, des accompagnateurs ou des préposés locaux de la tâche du décompte de ces taxes. Le voyageur risque par conséquent de supporter une dépense administrative supplémentaire, qu'il n'aurait pas à supporter au cas où il les aurait acquittées lui-même sur place. Dans l'intérêt du consommateur et du vendeur, il est donc indiqué, pour ce qui concerne ces taxes étrangères, de s'écarter de l'obligation de les inclure dans le prix total. Le vendeur devra toutefois informer le consommateur de ces taxes d'une manière
de consument wél op een adequate wijze, dit wil zeggen op een adéquate, autrement dit d'une manière complète, non équivoque et
volledige, ondubbelzinnige en duidelijke manier over de prijs van deze
taksen dienen in te lichten (cf. infra). claire (cf. infra).
2. Artikelsgewijze bespreking 2. Discussion article par article
Artikel 1 Article 1er
In artikel 1 wordt het begrip "reisovereenkomst voor een buitenlandse L'article 1er définit la notion de "contrat de voyage à l'étranger" et
bestemming" gedefinieerd en hiermede het toepassingsgebied van het fixe ainsi le champ d'application du présent arrêté royal.
koninklijk besluit vastgelegd
Voor wat het begrip "reisovereenkomsten" betreft wordt verwezen naar Pour ce qui concerne la notion de "contrats de voyage", on renvoie aux
de definities van contracten tot reisorganisatie en contracten tot définitions des contrats d'organisation de voyages et aux contrats
reisbemiddeling in artikel 1, 1°, en 2°, van de wet van 16 februari d'intermédiaires de voyages de l'article 1er, 1°, et 2°, de la loi du
1994 tot regeling van het contract tot reisorganisatie en 16 février 1994 régissant le contrat d'organisation de voyages et le
reisbemiddeling. Deze reisovereenkomsten dienen bovendien aangegaan te contrat d'intermédiaire de voyages. Ces contrats de voyage doivent en
worden tussen een verkoper en een consument, in de betekenis daaraan outre être conclus entre un vendeur et un consommateur, au sens de
gegeven door artikel 1, 6°, en 7°, van de W.H.P.C. l'article 1, 6°, et 7°, de la L.P.C.C.
Onder reisovereenkomsten voor een buitenlandse bestemming wordt Les contrats de voyages à destination de l'étranger s'entendent comme
begrepen iedere reisovereenkomst met als voorwerp een bestemming in tout contrat de voyage ayant comme objet une destination à l'étranger.
het buitenland. Deze definitie legt enkel vast welke aanbiedingen voor Cette définition détermine seulement les offres de contrats de voyage
reisovereenkomsten onder het toepassingsgebied van dit koninklijk qui tombent sous le champ d'application de cet arrêté royal, et ne
besluit vallen en doet geen afbreuk aan de regels van internationaal déroge pas aux règles du droit international privé qui définissent le
privaatrecht ter bepaling van het toepasselijk recht. droit applicable.
Artikel 2 Article 2
Er dient vooreerst opgemerkt te worden dat aan de begrippen "aanbod" Il faut d'abord signaler que les notions d' "offre" ou d' "offre en
of "tekoopaanbieding" in de W.H.P.C., en dus ook in dit besluit, een vente" de la L.P.C.C., et donc aussi de l'arrêté présent, ont un sens
ruimere betekenis gegeven wordt dan haar gebruikelijke betekenis in plus large que leur sens usuel dans le droit civil.
burgerrechtelijke zin.
Hiermee wordt immers bedoeld "elk vaststaand voorstel van een verkoper Ces notions visent en effet "chaque proposition ferme d'un vendeur de
om een product te verkopen of een dienst te leveren, zelfs indien dit vendre un produit, ou de fournir un service, même si cette proposition
voorstel niet juridisch volmaakt is en "slechts" in de reclame wordt n'est pas juridiquement parfaite et ne fait l'objet que d'une
gedaan" (zie J. STUYCK, "Overeenkomsten op afstand", in STRAETMANS, publicité" (trad. libre, voir J. STUYCK, "Overeenkomsten op afstand",
G., STUYCK, J., en WYTINCK, P., Recente wetswijzigingen inzake in STRAETMANS, G., STUYCK, J. et WYTINCK, P., Recente wetswijzigingen
handelspraktijken, Antwerpen, Kluwer, 2000, p. 135, nr. 27). inzake handelspraktijken, Antwerpen, Kluwer, 2000, p. 135, n° 27).
Enkel indien drie voorwaarden cumulatief voldaan worden, kan van het Il ne pourra être dérogé au principe du prix "tout compris" que si
principe van de prijs alles inclusief afgeweken worden : trois conditions sont réunies de façon cumulative :
- het dient te gaan om een taks of retributie, verschuldigd aan een - il doit s'agir d'une taxe ou d'une rétribution, due à une autorité
buitenlandse overheid (zie hierover de volgende alinea's); étrangère (voir à ce sujet les alinéas suivants);
- deze taks dient ter plaatse vereffend te worden; - cette taxe doit être acquittée sur place;
- de taks wordt opgelegd aan de consument. In zijn advies nr. 34.269/1 wees de Raad van State erop dat er ook gevallen denkbaar zijn waarbij een taks niet direct aan een overheid verschuldigd is, maar waarbij eveneens onoverkomelijke moeilijkheden rijzen om een totale prijsaanduiding te geven bij het aanbod. Meerbepaald werd verwezen naar verschuldigde luchthaventaksen in een niet door een overheid beheerde luchthaven. De vraag werd bijgevolg opgeworpen waarom enkel taksen verschuldigd aan een overheid tot een afwijking kunnen leiden. Er kan ingestemd worden met deze opmerking : het beheer van de luchthavens is vaak in handen van een privaatrechtelijke - la taxe est imposée au consommateur. Dans son avis n° 34.269/1, le Conseil d'Etat a signalé qu'il peut exister des cas où une taxe n'est pas due directement à une autorité, mais où on est également confronté à des difficultés insurmontables lorsqu'il s'agit de donner une indication du prix global au moment de l'offre. Il est fait référence notamment aux taxes d'aéroport dues dans un aéroport non géré par les pouvoirs publics. La question a dès lors été posée de savoir pourquoi seules les taxes dues à une autorité pouvaient conduire à une dérogation. Il peut être souscrit à cette remarque : la gestion des aéroports est souvent confiée à une personne (morale) de droit privé. Ces
(rechts)persoon. Deze privé- luchthavenexploitanten krijgen vanwege de exploitants privés d'aéroport reçoivent normalement de l'autorité la
overheid doorgaans de opdracht om bepaalde taken van openbaar nut uit mission d'exécuter certaines tâches d'intérêt général, conformément à
te voeren, krachtens een door hen met de overheid gesloten beheers- of concessieovereenkomst. In een dergelijke overeenkomst wordt vaak ook bepaald dat de luchthavenexploitant de taksen moet innen voor rekening van de overheid. De formulering "ter plaatse betaalbaar aan de buitenlandse overheid" zou inderdaad de indruk kunnen wekken dat enkel de taksen of retributies rechtstreeks geïnd door de overheid sensu stricto onder deze uitzonderingsbepaling zouden vallen, terwijl de taksen of retributies, geïnd door privé-exploitanten voor rekening van de (buitenlandse) overheid, hier niet onder zouden vallen. Om die reden wordt de formulering "ter plaatse betaalbaar aan de buitenlandse overheid" vervangen door "ter plaatse betaalbaar". De woorden "ter plaatse" duiden uiteraard op de plaats waar deze taksen of retributies aangerekend worden en betaald dienen te worden, zoals bijvoorbeeld de luchthaven. Wordt aan de drie hierboven opgesomde voorwaarden voldaan, dan dient de prijs van deze taksen niet in de totale prijs te worden opgenomen, maar moet de consument bij ieder aanbod (gelijktijdig met het aanbod) schriftelijk, en op een volledige, ondubbelzinnige en duidelijke manier geïnformeerd te worden over het bedrag van deze taksen zoals die gelden op het ogenblik van het aanbod. Gelet op de onvoorspelbaarheid omtrent het bedrag van de uiteindelijk aangerekende taksen (cf. supra), kan de verkoper immers niet altijd het precieze bedrag van deze taksen of retributies op voorhand meedelen. De verkoper dient in dat geval wel alle nodige inspanningen te leveren om de consument zo goed als mogelijk te informeren over de buitenlandse taksen of retributies die hem zullen worden aangerekend, of toch minstens over de constitutieve elementen hiervan. Bestaat er een reëel risico dat dit bedrag voor wijziging vatbaar is, dan dient de verkoper de consument daar eveneens schriftelijk en uitdrukkelijk over in te lichten. Wij hebben de eer te zijn, un contrat de gestion ou de concession, conclu avec l'autorité. Dans un tel contrat, il est souvent prévu également que l'exploitant d'aéroport doit percevoir les taxes pour compte de l'autorité. La formulation "payables sur place à l'autorité étrangère" pourrait en effet donner l'impression que seules les taxes ou rétributions recouvertes directement par l'autorité au sens strict tomberaient sous cette disposition d'exception, alors que les taxes ou rétributions, recouvrées par des exploitants privés pour le compte de l'autorité (étrangère) ne tombent pas sous le coup de cette disposition. C'est pourquoi la formulation "payable sur place à l'autorité étrangère" a été modifiée par "payable sur place". Les mots "sur place" se rapportent bien entendu à l'endroit où ces taxes ou rétributions sont levées et doivent être payées, comme par exemple l'aéroport. Dès qu'il est satisfait aux trois conditions susmentionnées, le prix de ces taxes ne doit pas être inclus dans le prix global, mais le consommateur doit lors de chaque offre (au moment même de l'offre) être informé par écrit du montant de ces taxes en vigueur au moment de l'offre d'une manière complète, non équivoque et claire. Vu le caractère imprévisible du montant des taxes finalement portées en compte (cf. supra), il n'est en effet pas toujours possible pour le vendeur de communiquer à l'avance le montant exact de ces taxes ou rétributions. Le vendeur a dans ce cas toutefois l'obligation de faire tous les efforts nécessaires pour informer le consommateur le mieux possible sur les taxes ou les rétributions étrangères qui lui seront réclamées, ou à tout le moins sur les éléments constitutifs de celles-ci. En cas de risque réel de modification de ce montant, le vendeur doit également en informer le consommateur par écrit et de manière expresse. Nous avons l'honneur d'être,
Sire, Sire,
van Uwe Majesteit, de Votre Majesté,
de zeer eerbiedige les très respectueux
en zeer getrouwe dienaren. et très fidèles serviteurs.
De Minister van Economie, Le Ministre de l'Economie,
Ch. PICQUE Ch. PICQUE
De Minister belast met Middenstand, Le Ministre chargé des Classes moyennes,
R. DAEMS R. DAEMS
De Minister van Consumentenzaken, Le Ministre de la Protection de la Consommation,
J. TAVERNIER J. TAVERNIER
ADVIES 34.269/1 VAN DE AFDELING WETGEVING VAN DE RAAD VAN STATE AVIS 34.269/1 DE LA SECTION DE LEGISLATION DU CONSEIL D'ETAT
Le Conseil d'Etat, section de législation, première chambre, saisi par
De Raad van State, afdeling wetgeving, eerste kamer, op 18 oktober le Ministre de l'Economie, le 18 octobre 2002, d'une demande d'avis
2002 door de Minister van Economie verzocht hem van advies te dienen sur un projet d'arrêté royal "portant fixation de règles particulières
over een ontwerp van koninklijk besluit "houdende vaststelling van en matière d'indication du prix dans le secteur du voyage", a donné le
bijzondere regels inzake de prijsaanduiding in de reizensector", heeft
op 16 januari 2003 het volgende advies gegeven : 16 janvier 2003 l'avis suivant :
Strekking en rechtsgrond van het ontwerp Portée et fondement légal du projet
Het om advies voorgelegde ontwerp strekt ertoe om voor de reissector Le projet soumis pour avis entend prévoir une exception, pour le
in een uitzondering te voorzien op het principe gehuldigd door artikel secteur des voyages, au principe énoncé à l'article 3 de la loi du 14
3 van de wet van 14 juli 1991 betreffende de handelspraktijken en de juillet 1991 sur les pratiques du commerce et sur l'information et la
voorlichting en bescherming van de consument (W.H.P.C.). protection du consommateur (L.P.C.C.).
Artikel 3 W.H.P.C. bepaalt dat de aangeduide prijs of het aangeduide L'article 3 de la L.P.C.C. dispose que le prix ou tarif indiqué doit
tarief de door de consument te betalen totale prijs of het totale être le prix ou tarif global à payer par le consommateur, en ce
tarief moet zijn, daaronder begrepen de belasting over de toegevoegde compris la taxe sur la valeur ajoutée, toutes autres taxes, ainsi que
waarde, alle overige taksen en de kosten van alle diensten die door de le coût de tous les services à payer obligatoirement en supplément par
consument verplicht moeten worden bijbetaald. Krachtens artikel 6, 1, le consommateur. En vertu de l'article 6, 1, de la L.P.C.C. le Roi
W.H.P.C. kan de Koning, voor de producten en diensten of categorieën peut, pour les produits et services ou catégories de produits et
van producten en diensten die Hij aanwijst, onder meer bijzondere services qu'Il détermine, notamment prescrire des modalités
regels stellen inzake de prijsaanduiding (1). Deze laatste bepaling particulières de l'indication des prix (1). Cette dernière disposition
vormt derhalve de rechtsgrond voor het ontwerp. constitue dès lors le fondement légal du projet.
(1) In de memorie van toelichting bij voormeld artikel 3 W.H.P.C. (1) S'agissant de l'article 3 précité de la L.P.C.C., l'exposé des
wordt het volgende gesteld : "Mochten sommige sectoren onoverkomelijke motifs dit en substance ce qui suit : "Si certains secteurs devaient
moeilijkheden ondervinden om deze bepaling na te leven, dan kan de éprouver des difficultés insurmontables à respecter cette disposition,
Koning de hem bij artikel 6, 1, opgedragen bevoegdheden doen gelden" le Roi pourrait être amené à utiliser les pouvoirs qui lui sont
(Parl. St., Senaat, 1984-1985, nr. 947/1, 10). dévolus par l'article 6, 1" (Doc. parl., Sénat, 1984-1985, n° 947/1,
Onderzoek van de tekst p. 10). Examen du texte
Aanhef Préambule
1. Het eerste lid van de aanhef, dat verwijst naar de rechtsgrond, 1. On rédigera le premier alinéa du préambule, qui vise le fondement
stelle men als volgt : légal, comme suit :
« Gelet op de wet van 14 juli 1991 betreffende de handelspraktijken en « Vu la loi du 14 juillet 1991 sur les pratiques du commerce et sur
de voorlichting en bescherming van de consument, inzonderheid op l'information et la protection du consommateur, notamment l'article 6,
artikel 6, 1;". 1; ».
2. Na de eerste aanhefverwijzing dient een nieuw lid te worden 2. On insérera, après le premier référant du préambule, un nouvel
ingevoegd, waarin wordt verwezen naar het advies van de Inspecteur van alinéa faisant référence à l'avis de l'Inspecteur des Finances, donné
Financiën, gegeven op 19 augustus 2002. le 19 août 2002.
Artikelen 1 en 2 Articles 1er et 2
1. Er wordt ter overweging gegeven in de Nederlandse tekst van de 1. Il est suggéré de remplacer chaque fois, dans le texte néerlandais
artikelen 1 en 2 van het ontwerp de woorden "reisovereenkomst naar het des articles 1er et 2 du projet, les mots "reisovereenkomst naar het
buitenland" telkens te vervangen door de woorden "overeenkomst met buitenland" par les mots "overeenkomst met betrekking tot een reis
betrekking tot een reis naar het buitenland" (1). naar het buitenland" (2).
(1) Een andere mogelijkheid is : "reisovereenkomst voor een (2) Autre possibilité : "reisovereenkomst voor een buitenlandse
buitenlandse bestemming". bestemming".
2. De Nederlandse ("de buitenlandse taks of retributie") en de Franse tekst ("des taxes ou des rétributions étrangères") van artikel 2, eerste lid, stemmen niet geheel overeen. Die discrepantie dient te worden verholpen. 3. In het verslag aan de Koning, gevoegd bij het ontwerp, wordt uiteengezet dat enkel indien drie voorwaarden cumulatief vervuld zijn, van het principe van de prijs alles inclusief kan worden afgeweken. Die cumulatieve voorwaarden zijn dat het moet gaan om een taks of retributie, verschuldigd door de consument aan een buitenlandse overheid, die ter plaatse vereffend moet worden. Vraag is waarom enkel taksen verschuldigd aan een overheid tot een afwijking kunnen leiden. Er lijken immers ook gevallen mogelijk waarbij een taks (bv. luchthaventaks in een niet door een overheid beheerde luchthaven) niet direct aan een overheid verschuldigd is, maar waarbij eveneens onoverkomelijke moeilijkheden rijzen om een totale prijsaanduiding te geven bij het aanbod. 4. Uit de toelichting verstrekt door de gemachtigde van de regering aan het bevoegde lid van het auditoraat, blijkt dat de informatie bedoeld in artikel 2, tweede lid, gelijktijdig met het aanbod in het eerste lid dient te worden verstrekt. Om dit beter uit de verf te laten komen, kan men het tweede lid laten aanvangen met de woorden : « Bij elk aanbod bedoeld in het eerste lid, dient de verkoper 2. Les textes français ("des taxes ou des rétributions étrangères") et néerlandais ("de buitenlandse taks of retributie") de l'article 2, alinéa 1er, ne concordent pas tout à fait. On veillera à remédier à cette discordance. 3. Le rapport au Roi, joint au projet, mentionne qu'il ne pourra être dérogé au principe du prix "tout compris" que si trois conditions sont réunies de façon cumulative. Il doit s'agir d'une taxe ou d'une rétribution due par le consommateur à une autorité étrangère, qui doit être acquittée sur place. La question se pose de savoir pourquoi seules les taxes dues à une autorité peuvent conduire à une dérogation. Il peut exister des cas, semble-t-il, où une taxe (par exemple, une taxe d'aéroport dans un aéroport non géré par les pouvoirs publics) n'est pas due directement à une autorité, mais où on est également confronté à des difficultés insurmontables lorsqu'il s'agit de donner une indication du prix global au moment de l'offre. 4. Le commentaire transmis par le délégué du gouvernement au membre de l'auditorat compétent indique que l'information visée à l'article 2, alinéa 2, doit être fournie en même temps que l'offre visée à l'alinéa 1er. Pour que cela soit clair, l'alinéa 2 pourrait débuter par les mots : « Lors de chaque offre visée à l'alinéa 1er, le vendeur doit informer
gelijktijdig de consument schriftelijk... ». au moment même le consommateur par écrit... ».
De kamer was samengesteld uit : La chambre était composée de :
De heren : MM. :
M. Van Damme, kamervoorzitter; M. Van Damme, président de chambre;
J. Baert en J. Smets, staatsraden; J. Baert et J. Smets, conseillers d'Etat;
A. Spruyt en M. Rigaux, assessoren van de afdeling wetgeving; A. Spruyt et M. Rigaux, assesseurs de la section de législation;
Mevr. A. Beckers, griffier. Mme A. Beckers, greffier.
De overeenstemming tussen de Nederlandse en de Franse tekst werd La concordance entre la version néerlandaise et la version française a
nagezien onder toezicht van de heer J. Baert. été vérifiée sous le contrôle de M. J. Baert.
Het verslag werd uitgebracht door de heer P. Depuydt, eerste auditeur. Le rapport a été présenté par M. P. Depuydt, premier auditeur. La note
De nota van het Coördinatiebureau werd opgesteld door Mevr. M.-C. du Bureau de coordination a été rédigée par Mme M.-C. Ceule, premier
Ceule, eerste referendaris-afdelingshoofd. référendaire chef de section.
De griffier, Le greffier,
A. Beckers. A. Beckers.
De voorzitter, Le president,
M. Van Damme. M. Van Damme.
11 JULI 2003. - Koninklijk besluit houdende vaststelling van 11 JUILLET 2003. - Arrêté royal portant fixation de règles
bijzondere regels inzake de prijsaanduiding in de reizensector particulières en matière d'indication du prix dans le secteur du
ALBERT II, Koning der Belgen, voyage ALBERT II, Roi des Belges,
Aan allen die nu zijn en hierna wezen zullen, Onze Groet. A tous, présents et à venir, Salut.
Gelet op de wet van 14 juli 1991 betreffende de handelspraktijken en Vu la loi du 14 juillet 1991 sur les pratiques du commerce et sur
de voorlichting en bescherming van de consument, inzonderheid op l'information et la protection du consommateur, notamment l'article 6,
artikel 6, 1; 1;
Gelet op het advies van de Inspecteur van Financiën, gegeven op 19 Vu l'avis de l'Inspecteur des Finances, donné le 19 août 2002;
augustus 2002;
Gelet op advies 34.269/1 van de Raad van State, gegeven op 16 januari Vu l'avis 34.269/1 du Conseil d'Etat, donné le 16 janvier 2003, en
2003, met toepassing van artikel 84, eerste lid, 1°, van de application de l'article 84, alinéa 1er, 1°, des lois coordonnées sur
gecoördineerde wetten op de Raad van State; le Conseil d'Etat;
Op de voordracht van Onze Minister van Economie, van onze Minister Sur la proposition de Notre Ministre de l'Economie, de Notre Ministre
belast met Middenstand en van onze Minister van Consumentenzaken, chargé des Classes moyennes et de Notre Ministre de la Protection de
Hebben Wij besloten en besluiten Wij : la Consommation, Nous avons arrêté et arrêtons :

Artikel 1.Voor de toepassing van dit besluit moet worden verstaan

Article 1er.Pour l'application du présent arrêté, il faut entendre

onder reisovereenkomst voor een buitenlandse bestemming : ieder par contrat de voyage à destination de l'étranger : tout contrat
contract tot reisorganisatie of tot reisbemiddeling zoals bedoeld in d'organisation de voyages ou d'intermédiaire de voyages tel que visé à
artikel 1, 1°, en 2°, van de wet van 16 februari 1994 tot regeling van l'article 1er, 1°, et 2°, de la loi du 16 février 1994 régissant le
het contract tot reisorganisatie en reisbemiddeling, aangegaan tussen contrat d'organisation de voyages et le contrat d'intermédiaire de
een verkoper en een consument, met als voorwerp een bestemming buiten voyages, conclu entre un vendeur et un consommateur, ayant pour objet
het Belgische grondgebied. une destination extérieure au territoire belge.

Art. 2.Bij ieder aanbod voor een reisovereenkomst voor een

Art. 2.Lors de chaque offre d'un contrat de voyages à destination de

buitenlandse bestemming dient het bedrag van de buitenlandse taksen of l'étranger, le montant des taxes ou rétributions étrangères, imposées
retributies, opgelegd aan de consument en ter plaatse betaalbaar, niet au consommateur et payables sur place, ne doit pas être repris dans le
in de totale prijs of het totale tarief zoals bedoeld in artikel 3 van prix ou le tarif global visés à l'article 3 de la loi du 14 juillet
de wet van 14 juli 1991 betreffende de handelspraktijken en de voorlichting en bescherming van de consument, te worden opgenomen. Bij elk aanbod bedoeld in het eerste lid, dient de verkoper de consument gelijktijdig schriftelijk, op een volledige, ondubbelzinnige en duidelijke manier, te informeren over het bedrag van deze taksen en retributies zoals die gelden op het ogenblik van het aanbod. Is dit bedrag voor wijziging vatbaar, dan dient dit uitdrukkelijk te worden vermeld.

Art. 3.Onze Minister bevoegd voor Economie, Onze Minister bevoegd voor Middenstand en Onze minister bevoegd voor Consumentenzaken zijn, ieder wat hem betreft, belast met de uitvoering van dit besluit.

1991 sur les pratiques du commerce et sur l'information et la protection du consommateur. Lors de chaque offre visée à l'alinéa 1er, le vendeur doit informer en même temps le consommateur par écrit, de manière complète, non équivoque et claire, du montant de ces taxes et rétributions en vigueur au moment de l'offre. Lorsque ce montant est susceptible d'être modifié, ceci doit être mentionné expressément.

Art. 3.Notre Ministre qui a l'Economie dans ses attributions, Notre Ministre qui a les Classes moyennes dans ses attributions et Notre Ministre qui a la Protection de la Consommation dans ses attributions sont chargés, chacun en ce qui le concerne, de l'exécution du présent arrêté.

Gegeven te Brussel, 11 juli 2003. Donné à Bruxelles, le 11 juillet 2003.
ALBERT ALBERT
Van Koningswege : Par le Roi :
De Minister van Economie, Le Ministre de l'Economie,
Ch. PICQUE Ch. PICQUE
De Minister belast met Middenstand, Le Ministre chargé des Classes moyennes,
R. DAEMS R. DAEMS
De Minister van Consumentenzaken, Le Ministre de la Protection de la Consommation,
J. TAVERNIER J. TAVERNIER
^