Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 35/2024 van 21 maart 2024 Rolnummer 8146 In zake : de vordering tot schorsing van artikel 13 van de wet van 25 december 2023 « tot wijziging van de wet van 23 maart 1989 betreffende de verkiezing van het Europees Par Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters Luc Lavrysen en Pierre Nihoul, en de rec(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 35/2024 van 21 maart 2024 Rolnummer 8146 In zake : de vordering tot schorsing van artikel 13 van de wet van 25 december 2023 « tot wijziging van de wet van 23 maart 1989 betreffende de verkiezing van het Europees Par Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters Luc Lavrysen en Pierre Nihoul, en de rec(...) Extrait de l'arrêt n° 35/2024 du 21 mars 2024 Numéro du rôle : 8146 En cause : la demande de suspension de l'article 13 de la loi du 25 décembre 2023 « modifiant la loi du 23 mars 1989 relative à l'élection du Parlement européen et modifiant La Cour constitutionnelle, composée des présidents Luc Lavrysen et Pierre Nihoul, et des juges T(...)
GRONDWETTELIJK HOF COUR CONSTITUTIONNELLE
Uittreksel uit arrest nr. 35/2024 van 21 maart 2024 Extrait de l'arrêt n° 35/2024 du 21 mars 2024
Rolnummer 8146 Numéro du rôle : 8146
In zake : de vordering tot schorsing van artikel 13 van de wet van 25 En cause : la demande de suspension de l'article 13 de la loi du 25
december 2023 « tot wijziging van de wet van 23 maart 1989 betreffende décembre 2023 « modifiant la loi du 23 mars 1989 relative à l'élection
de verkiezing van het Europees Parlement en tot wijziging van het du Parlement européen et modifiant l'ancien code civil, afin de
oudburgerlijk wetboek, teneinde de deelname van 16- en 17-jarigen aan permettre aux jeunes âgés de seize et dix-sept ans de prendre part à
de verkiezing van het europees parlement mogelijk te maken zonder cette élection sans formalité préalable d'inscription », introduite
voorafgaande inschrijvingsplicht », ingesteld door Mark Deweerdt. par Mark Deweerdt.
Het Grondwettelijk Hof, La Cour constitutionnelle,
samengesteld uit de voorzitters Luc Lavrysen en Pierre Nihoul, en de composée des présidents Luc Lavrysen et Pierre Nihoul, et des juges
rechters Thierry Giet, Joséphine Moerman, Michel Pâques, Yasmine Thierry Giet, Joséphine Moerman, Michel Pâques, Yasmine Kherbache,
Kherbache, Danny Pieters, Sabine de Bethune, Emmanuelle Bribosia, Danny Pieters, Sabine de Bethune, Emmanuelle Bribosia, Willem
Willem Verrijdt, Kattrin Jadin en Magali Plovie, bijgestaan door Verrijdt, Kattrin Jadin et Magali Plovie, assistée du greffier Nicolas
griffier Nicolas Dupont, onder voorzitterschap van voorzitter Luc Dupont, présidée par le président Luc Lavrysen,
Lavrysen, wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de vordering en rechtspleging I. Objet de la demande et procédure
Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 16 januari Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 16
2024 ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 17 janvier 2024 et parvenue au greffe le 17 janvier 2024, Mark Deweerdt a
januari 2024, heeft Mark Deweerdt een vordering tot schorsing
ingesteld van artikel 13 van de wet van 25 december 2023 « tot introduit une demande de suspension de l'article 13 de la loi du 25
wijziging van de wet van 23 maart 1989 betreffende de verkiezing van décembre 2023 « modifiant la loi du 23 mars 1989 relative à l'élection
het Europees Parlement en tot wijziging van het oudburgerlijk wetboek, du Parlement européen et modifiant l'ancien code civil, afin de
teneinde de deelname van 16- en 17-jarigen aan de verkiezing van het permettre aux jeunes âgés de seize et dix-sept ans de prendre part à
europees parlement mogelijk te maken zonder voorafgaande cette élection sans formalité préalable d'inscription » (publiée au
inschrijvingsplicht » (bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 12 januari 2024). Moniteur belge du 12 janvier 2024).
Bij hetzelfde verzoekschrift vordert de verzoekende partij eveneens de Par la même requête, la partie requérante demande également
vernietiging van dezelfde wetsbepaling. l'annulation de la même disposition légale.
(...) (...)
II. In rechte II. En droit
(...) (...)
Ten aanzien van de bestreden bepaling en de context ervan Quant à la disposition attaquée et à son contexte
B.1. Het beroep tot vernietiging en de vordering tot schorsing hebben B.1. Le recours en annulation et la demande de suspension portent sur
betrekking op artikel 13 van de wet van 25 december 2023 « tot l'article 13 de la loi du 25 décembre 2023 « modifiant la loi du 23
wijziging van de wet van 23 maart 1989 betreffende de verkiezing van mars 1989 relative à l'élection du Parlement européen et modifiant
het Europees Parlement en tot wijziging van het [oud Burgerlijk
Wetboek], teneinde de deelname van 16- en 17-jarigen aan de verkiezing l'ancien code civil, afin de permettre aux jeunes âgés de seize et
van het [Europees Parlement] mogelijk te maken zonder voorafgaande dix-sept ans de prendre part à cette élection sans formalité préalable
inschrijvingsplicht » (hierna : de wet van 25 december 2023). d'inscription » (ci-après : la loi du 25 décembre 2023).
B.2. De (niet bestreden) artikelen 2 en 3 van de wet van 25 december B.2. Les articles 2 et 3 (non attaqués) de la loi du 25 décembre 2023
2023 bepalen : disposent :
«

Art. 2.In artikel 1 van de wet van 23 maart 1989 betreffende de

«

Art. 2.Dans l'article 1er de la loi du 23 mars 1989 relative à

verkiezing van het Europees Parlement, laatstelijk gewijzigd bij de l'élection du Parlement européen, modifié en dernier lieu par la loi
wet van 28 maart 2023 en gedeeltelijk vernietigd bij arrest nr. du 28 mars 2023 et annulé en partie par l'arrêt n° 116/2023 de la Cour
116/2023 van het Grondwettelijk Hof, worden de volgende wijzigingen constitutionnelle, les modifications suivantes sont apportées :
aangebracht : a) paragrafen 1 en 2 worden vervangen als volgt : a) les paragraphes 1er et 2 sont remplacés par ce qui suit :
` § 1. Om kiezer te zijn voor het Europees Parlement, moet men : ` § 1er. Pour être électeur pour le Parlement européen, il faut :
1° Belg zijn; 1° être Belge;
2° de volle leeftijd van zestien jaar hebben bereikt; 2° être âgé de seize ans accomplis;
3° ingeschreven zijn in de bevolkingsregisters van een Belgische 3° être inscrit aux registres de population d'une commune belge ou
gemeente, of ingeschreven zijn in de bevolkingsregisters bijgehouden être inscrit aux registres de la population tenus dans les postes
in een van de consulaire beroepsposten die zich in een Staat bevinden consulaires de carrière situés dans un Etat non membre de l'Union
die geen lidstaat is van de Europese Unie, of ingeschreven zijn in de européenne, ou être inscrit aux registres de la population tenus dans
bevolkingsregisters bijgehouden in een van de consulaire beroepsposten un des postes consulaires de carrière situés dans un Etat membre de
die zich in een lidstaat van de Europese Unie bevinden waarin zij niet l'Union européenne au sein duquel ils ne peuvent pas voter pour le
voor het Europees Parlement mogen stemmen; Parlement européen;
4° zich niet bevinden in een der gevallen van uitsluiting of schorsing 4° ne pas se trouver dans un cas d'exclusion ou de suspension prévus
voorzien bij de artikelen 6 tot 8 van het Kieswetboek. par les articles 6 à 8 du Code électoral.
De voorwaarden tot het kiesrecht, bedoeld in deze paragraaf, dienen Les conditions de l'électorat, visées dans le présent paragraphe,
vervuld te zijn de dag waarop de kiezerslijst wordt opgemaakt, doivent être réunies le jour de l'établissement de la liste des
uitgezonderd deze vermeld onder het eerste lid, 2° en 4°, waaraan électeurs, à l'exception de celles qui sont visées à l'alinéa 1er, 2°
dient voldaan te worden op de dag van de verkiezing. et 4°, qui doivent être remplies au jour de l'élection.
§ 2. De hoedanigheid van kiezer voor het Europees Parlement en de § 2. Peuvent acquérir la qualité d'électeur pour le Parlement européen
toelating om hun stemrecht uit te oefenen ten voordele van kandidaten et être admis à exercer leur droit de vote en faveur de candidats
die op Belgische lijsten staan, kunnen worden verkregen door: figurant sur des listes belges :
1° de Belgen die ingeschreven zijn in de bevolkingsregisters 1° les Belges qui sont inscrits aux registres de la population tenus
bijgehouden in een van de consulaire beroepsposten die zich in een dans un des postes consulaires de carrière situés dans un Etat membre
lidstaat van de Europese Unie bevinden waarin zij voor het Europees de l'Union européenne au sein duquel ils peuvent voter pour le
Parlement mogen stemmen, die voldoen aan de kiesvoorwaarden bedoeld in Parlement européen, qui réunissent les conditions d'électorat visées
§ 1, eerste lid, 2° en 4°, die erom vragen, in overeenstemming met au § 1er, alinéa 1er, 2° et 4°, qui en font la demande conformément au
hoofdstuk II, afdeling II, van deze titel, bij de Belgische consulaire chapitre II, section II, du présent titre, auprès du poste consulaire
post waarvan ze afhangen en die niet uitdrukkelijk de wens hebben belge dont ils relèvent et qui n'ont pas manifesté leur volonté
uitgedrukt om hun stemrecht uit te oefenen in de lidstaat waar ze d'exercer leur droit de vote dans l'Etat membre dans lequel ils
verblijven; résident;
2° de onderdanen van de andere lidstaten van de Europese Unie die, 2° les ressortissants des autres Etats membres de l'Union européenne
behalve wat betreft de nationaliteit, voldoen aan de voorwaarden qui, hormis la nationalité, réunissent les autres conditions visées au
gesteld in paragraaf 1, en die overeenkomstig paragraaf 3 de wil te paragraphe 1er, et qui ont manifesté, conformément au paragraphe 3,
kennen gegeven hebben om hun stemrecht in België uit te oefenen. leur volonté d'exercer leur droit de vote en Belgique.
[...] [...]
De minderjarigen kunnen slechts een aanvraag bedoeld in het eerste
lid, 1° en 2°, indienen vanaf het moment dat ze de volle leeftijd van Les mineurs ne peuvent introduire une demande visée à l'alinéa 1er, 1°
veertien jaar hebben bereikt. '; et 2°, qu'à partir de l'âge de quatorze ans accomplis. ';
b) paragraaf 3/1 wordt opgeheven. b) le paragraphe 3/1 est abrogé.

Art. 3.In artikel 3 van dezelfde wet, laatstelijk gewijzigd bij de

Art. 3.Dans l'article 3 de la même loi, modifié en dernier lieu par

wet van 28 maart 2023 en gedeeltelijk vernietigd bij het arrest nr. la loi du 28 mars 2023 et annulé en partie par l'arrêt n° 116/2023 de
116/2023 van het Grondwettelijk Hof, wordt het eerste lid vervangen la Cour constitutionnelle, l'alinéa 1er est remplacé par ce qui suit :
als volgt : ` De eerste dag van de tweede maand vóór de verkiezing van het ` Le premier jour du deuxième mois qui précède celui au cours duquel
Europese Parlement maakt het college van burgemeester en schepenen van l'élection du Parlement européen a lieu, le collège des bourgmestre et
elke gemeente de lijst op waarop de Belgische kiezers bedoeld in échevins de chaque commune dresse la liste rassemblant les électeurs
artikel 1, § 1, die ingeschreven zijn in de bevolkgingsregisters van belges visés à l'article 1er, § 1er, inscrits dans les registres de la
deze gemeente, alsook de kiezers bedoeld in artikel 1, § 2, eerste lid, population de cette commune, ainsi que les électeurs visés à l'article
2°, verzameld worden. Voor deze verrichting belast het college van 1er, § 2, alinéa 1er, 2°. Pour cette opération, le collège des
burgemeester en schepenen de Federale Overheidsdienst Binnenlandse bourgmestre et échevins charge le Service public fédéral Intérieur de
Zaken ermee hem kosteloos en digitaal de in het tweede lid, eerste lui fournir gratuitement et de manière digitale les données visées à
zin, bedoelde gegevens te leveren van elke persoon die aan de l'alinéa 2, première phrase, de chaque personne satisfaisant aux
kiesbevoegdheidsvoorwaarden voldoet en in de bevolkingsregisters is conditions de l'électorat et inscrite aux registres de la population.
ingeschreven. Deze gegevens worden vernietigd de dag volgend op de dag Ces données sont détruites le lendemain du jour de la validation des
waarop de verkiezingen gevalideerd worden. ' ». élections. ' ».
Uit die bepalingen volgt dat de 16- en 17-jarigen van rechtswege Il découle de ces dispositions que les jeunes âgés de seize et
worden opgenomen op de kiezerslijst van hun gemeente en op die manier dix-sept ans sont inscrits d'office sur la liste rassemblant les
worden opgenomen in het kiezerskorps voor de verkiezing van de leden, électeurs de leur commune et qu'ils sont ainsi intégrés au corps
voor België, van het Europees Parlement. électoral pour l'élection des membres du Parlement européen, pour la Belgique.
B.3.1. Het bestreden artikel 13 van de wet van 25 december 2023 B.3.1. L'article 13, attaqué, de la loi du 25 décembre 2023 remplace
vervangt artikel 39, eerste lid, van de wet van 23 maart 1989 « l'article 39, alinéa 1er, de la loi du 23 mars 1989 « relative à
betreffende de verkiezing van het Europese Parlement » (hierna : de wet van 23 maart 1989) als volgt : l'élection du Parlement européen » (ci-après : la loi du 23 mars 1989) comme suit :
« De deelneming aan de stemming is verplicht : « La participation au scrutin est obligatoire :
1° voor de meerderjarige Belgen die in het bevolkingsregister van een 1° pour les Belges majeurs inscrits au registre de population d'une
Belgische gemeente ingeschreven zijn; commune belge;
2° voor de meerderjarige Belgen die op het grondgebied van een 2° pour les Belges majeurs qui résident sur le territoire d'un Etat
niet-lidstaat van de Europese Unie verblijven en in de non membre de l'Union européenne et qui sont inscrits dans les
bevolkingsregisters in de consulaire beroepsposten ingeschreven zijn; registres de la population tenus dans les postes consulaires de carrière;
3° voor de meerderjarige Belgen die op het grondgebied van een andere 3° pour les Belges majeurs qui résident sur le territoire d'un autre
lidstaat van de Europese Unie verblijven en die ingeschreven zijn op Etat membre de l'Union européenne et qui sont inscrits sur la liste
de kiezerslijst bedoeld in artikel 7; des électeurs visés à l'article 7;
4° voor de meerderjarige onderdanen van de andere lidstaten van de 4° pour les ressortissants majeurs des autres Etats membres de l'Union
Europese Unie die ingeschreven zijn op de kiezerslijst van de gemeente européenne inscrits sur la liste des électeurs de la commune de leur
waar zij verblijven, in uitvoering van artikel 3 ». résidence, en exécution de l'article 3 ».
B.3.2. Krachtens artikel 39, tweede lid, van de wet van 23 maart 1989 B.3.2. En vertu de l'article 39, alinéa 2, de la loi du 23 mars 1989,
zijn de artikelen 207 tot 210 van het Kieswetboek op die kiezers van les articles 207 à 210 du Code électoral sont applicables à ces
toepassing. Die bepalingen bevatten de sanctieregeling ten aanzien van électeurs. Ces dispositions contiennent le régime de sanction
de kiezers die niet deelnemen aan de stemming voor de federale applicable aux électeurs qui ne participent pas au scrutin en vue de
parlementsverkiezing. l'élection législative fédérale.
B.3.3. Vóór de vervanging ervan bij artikel 13 van de wet van 25 B.3.3. Avant son remplacement par l'article 13 de la loi du 25
december 2023, bepaalde artikel 39, eerste lid, van de wet van 23 décembre 2023, l'article 39, alinéa 1er, de la loi du 23 mars 1989,
maart 1989, zoals het werd gewijzigd bij artikel 15 van de wet van 1 tel qu'il avait été modifié par l'article 15 de la loi du 1er juin
juni 2022 : 2022, disposait :
« De deelneming aan de stemming is verplicht : « La participation au scrutin est obligatoire :
1° voor de meerderjarige Belgen die in het bevolkingsregister van een 1° pour les Belges majeurs inscrits au registre de la population d'une
Belgische gemeente ingeschreven zijn; commune belge;
2° voor de minderjarige Belgen die ouder zijn dan 16 jaar, in het 2° pour les Belges mineurs de plus de seize ans qui sont inscrits au
bevolkingsregister van een Belgische gemeente ingeschreven zijn en op registre de la population d'une commune belge et qui sont inscrits sur
de kiezerslijst van de gemeente van hun verblijfplaats ingeschreven la liste des électeurs de la commune de leur résidence, en exécution
zijn, in uitvoering van artikel 3; de l'article 3;
3° voor de meerderjarige Belgen die op het grondgebied van een Staat 3° pour les Belges majeurs qui résident sur le territoire d'un Etat
verblijven die geen lidstaat is van de Europese Unie en in de non membre de l'Union européenne et qui sont inscrits dans les
bevolkingsregisters in de consulaire beroepsposten ingeschreven zijn; registres de la population tenus dans les postes consulaires de carrière;
4° voor de minderjarige Belgen die ouder zijn dan 16 jaar, op het 4° pour les Belges mineurs de plus de seize ans qui résident sur le
grondgebied van een Staat verblijven die geen lidstaat is van de territoire d'un Etat non membre de l'Union européenne et qui sont
Europese Unie en ingeschreven zijn op de kiezerslijst van de Belgische
consulaire beroepspost waarvan zij afhangen, in uitvoering van inscrits sur la liste des électeurs du poste consulaire belge de
artikelen 5 tot 7; carrière dont ils relèvent, en exécution des articles 5 à 7;
5° voor de Belgen die ouder zijn dan 16 jaar, op het grondgebied van 5° pour les Belges de plus de seize ans qui résident sur le territoire
een andere lidstaat van de Europese Unie verblijven en ingeschreven d'un autre Etat membre de l'Union européenne et qui sont inscrits sur
zijn op de kiezerslijst van de Belgische consulaire beroepspost la liste des électeurs du poste consulaire belge de carrière dont ils
waarvan zij afhangen, in uitvoering van artikelen 5 tot 7; relèvent, en exécution des articles 5 à 7;
6° voor de onderdanen van de andere lidstaten van de Europese Unie die 6° pour les ressortissants des autres Etats membres de l'Union
ouder zijn dan 16 jaar en ingeschreven zijn op de kiezerslijst van hun européenne de plus de seize ans inscrits sur la liste des électeurs de
Belgische gemeente van inschrijving, in uitvoering van artikel 3 ». la commune belge de leur résidence, en exécution de l'article 3 ».
Bij zijn arrest nr. 116/2023 van 20 juli 2023 Par son arrêt n° 116/2023 du 20 juillet 2023
(ECLI:BE:GHCC:2023:ARR.116) heeft het Hof de wet van 1 juni 2022 (ECLI:BE:GHCC:2023:ARR.116), la Cour a annulé la loi du 1er juin 2022,
vernietigd, in zoverre zij het stemrecht voor 16- en 17-jarigen en ce qu'elle subordonne le droit de vote pour les jeunes âgés de
afhankelijk maakte van de vereiste om een aanvraag in te dienen om seize et dix-sept ans à la condition qu'ils demandent à être inscrits
sur la liste des électeurs.
ingeschreven te worden op de kieslijst. B.3.4. Il découle de la disposition attaquée que la participation au
B.3.4. Uit de bestreden bepaling volgt dat de deelname aan de stemming scrutin en vue de l'élection européenne n'est pas obligatoire pour les
voor de Europese verkiezing niet verplicht is voor de 16- en 17-jarige électeurs âgés de seize et dix-sept ans et que le régime de sanction
kiezers en dat de bij de artikelen 207 tot 210 van het Kieswetboek fixé aux articles 207 à 210 du Code électoral ne leur est pas
vastgestelde sanctieregeling niet op hen van toepassing is. De 16- en applicable. Les électeurs âgés de seize et dix-sept ans ne sont en
17-jarige kiezers zijn immers niet meer opgenomen in artikel 39,
eerste lid, van de wet van 23 maart 1989, zoals vervangen bij de effet plus repris dans l'article 39, alinéa 1er, de la loi du 23 mars
bestreden bepaling. 1989, tel qu'il a été remplacé par la disposition attaquée.
B.4.1. De algemene toelichting bij het wetsvoorstel dat heeft geleid B.4.1. L'exposé général relatif à la proposition de loi ayant conduit
tot de wet van 25 december 2023 vermeldt : à la loi du 25 décembre 2023 mentionne :
« Dit wetsvoorstel geeft gevolg aan arrest nr. 116/2023 van het « La présente proposition de loi fait suite à l'arrêt n° 116/2023 de
Grondwettelijk Hof van 20 juli 2023. In dit arrest vernietigde het la Cour constitutionnelle du 20 juillet 2023. Par cet arrêt, la Cour
Grondwettelijk Hof de wet van 1 juni 2022 tot wijziging van de wet van constitutionnelle a annulé la loi du 1er juin 2022 modifiant la loi du
23 maart 1989 betreffende de verkiezing van het Europees Parlement, 23 mars 1989 relative à l'élection du Parlement européen en vue
teneinde de burgers vanaf de leeftijd van 16 jaar de mogelijkheid te d'offrir aux citoyens la faculté de voter dès l'âge de seize ans, en
geven om te stemmen, voor zover deze wet het stemrecht voor Belgische ce qu'elle subordonne le droit de vote pour les jeunes Belges de seize
jongeren van 16 en 17 jaar afhankelijk maakt van de vereiste om een et dix-sept ans à la condition qu'ils demandent à être inscrits sur la
aanvraag in te dienen om ingeschreven te worden op de kiezerslijst. liste des électeurs.
In dat arrest nr. 116/2023 oordeelde het Grondwettelijk Hof dat de Dans son arrêt n° 116/2023, la Cour constitutionnelle a jugé que le
keuze om 16- en 17-jarigen de mogelijkheid te geven om te stemmen bij choix de permettre aux jeunes de seize et dix-sept ans de voter aux
de Europese verkiezingen onder de bevoegdheid van de wetgever valt, en élections européennes relève de la compétence du législateur et que
dat uit niets blijkt dat deze keuze kennelijk onredelijk zou zijn. rien ne révèle que ce choix serait manifestement déraisonnable.
Deze wens van de wetgever kadert volledig binnen de resolutie van het Cette volonté du législateur s'inscrit pleinement dans la résolution
Europees Parlement van 11 november 2015 over de hervorming van de du Parlement européen du 11 novembre 2015 sur la réforme de la loi
kieswet van de Europese Unie (2015/2035(INL)), waarin aan de lidstaten électorale de l'Union européenne (2015/2035(INL)), qui recommande aux
wordt aanbevolen om, als een volgende stap, na te denken over manieren Etats membres, pour l'avenir, d'envisager d'harmoniser l'âge minimal
om te komen tot een geharmoniseerde minimumleeftijd voor de kiezers des électeurs à seize ans afin de garantir une plus grande égalité aux
van 16 jaar, teneinde de electorale gelijkheid van de burgers van de citoyens de l'Union lors des élections.
Unie verder te vergroten.
[...] [...]
Het Grondwettelijk Hof bekrachtigde dus duidelijk de mogelijkheid van La Cour constitutionnelle a donc clairement confirmé la possibilité
de uitbreiding van het stemrecht naar 16- en 17-jarigen, maar d'élargissement du droit de vote aux jeunes de seize et dix-sept ans
vernietigde de voorafgaande inschrijvingsplicht. Dit wetsvoorstel mais a annulé l'obligation préalable d'inscription. La présente
strekt er dus toe de wet van 23 maart 1989 betreffende de verkiezing proposition de loi vise donc à modifier la loi du 23 mars 1989
van het Europees Parlement te wijzigen en er daarbij voor te zorgen relative à l'élection du Parlement européen, afin de permettre aux
dat 16- en 17-jarigen de mogelijkheid hebben deel te nemen aan die jeunes de seize et dix-sept ans de prendre part à cette élection sans
verkiezing zonder dat hen evenwel nog een voorafgaande
inschrijvingsformaliteit wordt opgelegd » (Parl. St., Kamer, toutefois leur imposer de formalité préalable d'inscription (Doc.
2023-2024, DOC 55-3700/001, pp. 3-4). parl., Chambre, 2023-2024, DOC 55-3700/001, pp. 3-4) ».
B.4.2. De toelichting bij de artikelen vermeldt : B.4.2. Le commentaire des articles mentionne :
« Het Grondwettelijk Hof heeft in arrest nr. 116/2023 uitdrukkelijk « La Cour constitutionnelle a expressément reconnu dans l'arrêt n°
erkend dat de wetgever er in redelijkheid voor kan opteren om dit 116/2023 que le législateur peut raisonnablement choisir d'étendre ce
stemrecht uit te breiden naar 16- en 17-jarigen en dat dit een droit de vote aux jeunes de seize et dix-sept ans et que cela
discretionaire bevoegdheid van deze laatste uitmaakt. Het Hof spreekt constitue un pouvoir discrétionnaire de ce dernier. Toutefois, la Cour
echter niet over een eventuele opkomstplicht voor deze groep van 16- ne mentionne aucune obligation de se rendre aux urnes pour ce groupe
en 17-jarigen. de jeunes de seize et dix-sept ans.
Momenteel geldt, onder andere voor de verkiezing van het Europees Actuellement, pour l'élection du Parlement européen, entre autres, les
Parlement, een opkomstplicht voor meerderjarige Belgen, en die Belges majeurs sont soumis à une obligation de vote, et cette
opkomstplicht gaat gepaard met de mogelijkheid van strafrechtelijke obligation de vote est assortie de la possibilité de sanctions
sancties. De 16- en 17-jarigen maken echter een andere categorie van pénales. Les mineurs de seize et dix-sept ans constituent toutefois
personen uit dan de meerderjarigen, aangezien zij in het kader van het une catégorie de personnes différente de celle des majeurs, puisque
strafrecht in principe voor een jeugdrechter dienen te komen die enkel dans le cadre du droit pénal, ils doivent en principe comparaître
bewarende maatregelen kan nemen, tenzij de jeugdrechter van oordeel is devant un tribunal de la jeunesse qui ne peut prendre que des mesures
dat deze minderjarigen uit handen moeten worden gegeven en dus voor de conservatoires, sauf si le juge de la jeunesse estime que ces mineurs
doivent faire l'objet d'un dessaisissement et donc comparaître devant
strafrechter dienen te verschijnen (met uitzondering van le juge pénal (à l'exception des infractions de roulage, pour
verkeersmisdrijven, waarin het de regel is dat 16- en 17-jarigen voor lesquelles il est de règle que les mineurs de seize et dix-sept ans
de politierechtbank komen). Bijgevolg wordt deze opkomstplicht niet comparaissent devant le tribunal de police). Par conséquent, cette
van toepassing gemaakt op minderjarigen. obligation de vote n'est pas rendue applicable aux mineurs.
In het regeerakkoord uit 2020 staat eveneens duidelijk dat het gaat om L'accord de gouvernement de 2020 précise également clairement qu'il
` jongeren die willen stemmen '. Het is de wens van de wetgever om het s'agit de ` jeunes qui veulent voter '. La volonté du législateur est
stemrecht uit te breiden naar de 16- en 17-jarigen, kaderend in een d'étendre le droit de vote aux jeunes de seize et dix-sept ans, dans
ruimere maatschappelijke evolutie waarbij zij bekwaam worden geacht om le cadre d'une évolution sociale plus large où ils sont considérés
comme capables de voter et où le législateur veut leur donner la
te gaan stemmen en de wetgever hen de mogelijkheid wil geven om zich possibilité de s'engager politiquement. Cette évolution est d'ailleurs
politiek te engageren. Deze wens is overigens in overeenstemming met conforme à la volonté de l'Union européenne d'harmoniser l'âge du
de wil van de Europese Unie om de kiesleeftijd te harmoniseren en ook droit de vote et aux initiatives législatives récentes visant à
in overeenstemming met recente wetgevende initiatieven om 16-jarigen accorder plus de droits aux jeunes de seize ans, par exemple la loi du
meer rechten toe te kennen, bijvoorbeeld bij de wet van 21 maart 2022 21 mars 2022 modifiant le Code pénal en ce qui concerne le droit pénal
houdende wijzigingen aan het Strafwetboek met betrekking tot het sexuel. Toutefois, le législateur ne souhaite pas que cette extension
seksueel strafrecht. Het is evenwel niet de wens van de wetgever om aille jusqu'à soumettre cette catégorie de personnes au vote
deze uitbreiding zo ver te laten gaan dat deze categorie van personen
aan een opkomstplicht wordt onderworpen. obligatoire.
De opkomstplicht werd bij de invoering ervan (weliswaar op federaal Lors de son introduction (certes, au niveau fédéral), le vote
vlak) opgevat als een plicht van de burger, in het belang van de obligatoire a été conçu comme un devoir du citoyen, dans l'intérêt de
samenleving, om deel te nemen aan de uitoefening van de la société, pour participer à l'exercice de la souveraineté ou encore
soevereiniteit, of nog als een ` mandaat '. Het is echter niet de comme un ` mandat '. Toutefois, ce mandat n'a pas vocation à être
bedoeling om dit mandaat op te leggen ten aanzien van minderjarigen. imposé aux mineurs. Bien qu'il y ait une volonté de donner aux jeunes
Hoewel men 16-en 17-jarigen de kans wil geven om zich politiek te de seize et dix-sept ans la possibilité de s'engager politiquement, le
engageren, wil de wetgever hen niet verplichten dit te doen. législateur ne veut pas les obliger à le faire.
Het lijkt bijgevolg objectief en redelijk om 16- en 17-jarigen niet Par conséquent, il semble objectif et raisonnable de ne pas soumettre
aan de stemplicht te onderwerpen, maar wel een overgangsfase van les jeunes de seize et dix-sept ans au vote obligatoire, mais
niet-verplichte stemming in te bouwen voor 16- en 17-jarigen, en zo de d'introduire une phase transitoire de vote non obligatoire pour les
minderjarigen de mogelijkheid te bieden om volledig autonoom te jeunes de seize et dix-sept ans, permettant ainsi aux mineurs de
beslissen of zij al dan niet wensen deel te nemen aan de verkiezing décider en toute autonomie s'ils souhaitent ou non participer à
van het Europees Parlement, zonder vrees voor de sancties waarmee de l'élection du Parlement européen, sans craindre les sanctions liées au
verplichte stemming gepaard gaat. Wanneer zij meerderjarig zijn, vote obligatoire. Une fois majeurs, les jeunes citoyens à partir de
worden de jonge burgers vanaf 18 jaar terecht onderworpen aan de dix-huit ans sont à juste titre soumis à l'obligation de vote.
opkomstplicht. Inscription automatique
Automatische inschrijving Cette loi prévoit donc l'inscription automatique sur les listes
Deze wet voorziet dus in een automatische inschrijving op de électorales et le vote non obligatoire pour les groupes de Belges de
kiezerslijsten en een niet-verplichte stemming voor de groepen van 16- seize et dix-sept ans, qui ne peuvent exercer leur droit de vote que
en 17-jarige Belgen, die hun stemrecht enkel kunnen uitoefenen ten par rapport aux listes belges. Ces mesures concernent d'abord les
aanzien van Belgische lijsten. Het betreft vooreerst de Belgen die in Belges résidant en Belgique. Elles concernent par ailleurs également
België verblijven. Daarnaast betreft het ook Belgen van 16 en 17 jaar les Belges âgés de seize et dix-sept ans qui vivent à l'étranger, en
in het buitenland, met name in niet EU-lidstaten, alsook diegenen in particulier dans les Etats non membres de l'Union européenne, ainsi
EU-lidstaten waar jongeren pas vanaf 18 jaar mogen stemmen voor het que dans les Etats membres de l'Union européenne où les jeunes ne
Europees Parlement. Voor deze groepen van Belgen in het buitenland peuvent voter pour le Parlement européen qu'à partir de l'âge de
geldt, net zoals voor meerderjarigen en voor de verkiezing van de dix-huit ans. Ces groupes de Belges résidant à l'étranger devront,
Kamer, dat ze een formulier voor de registratie als kiezer moeten comme les majeurs et comme pour l'élection de la Chambre, remplir un
invullen waarop ze hun gemeente van aanhechting en de wijze waarop ze formulaire d'enregistrement en tant qu'électeur, sur lequel ils
hun stem wensen uit te brengen dienen op te geven (zie verder bij art. doivent indiquer leur commune de rattachement et la manière dont ils
5 en 6). Het invullen van dit formulier doet geen afbreuk aan de souhaitent voter (voir plus loin les art. 5 et 6). Le fait de remplir
automatische inschrijving » (ibid., pp. 4-5). ce formulaire n'a pas d'incidence sur l'inscription automatique » (ibid., pp. 4-5).
B.5. Blijkens die parlementaire voorbereiding beoogt de wet van 25 B.5. Aux termes de ces travaux préparatoires, la loi du 25 décembre
december 2023 uitvoering te geven aan het voormelde arrest van het Hof 2023 vise à donner exécution à l'arrêt de la Cour n° 116/2023,
nr. 116/2023. Bij dat arrest heeft het Hof de wet van 1 juni 2022 « précité. Par cet arrêt, la Cour a annulé la loi du 1er juin 2022 «
tot wijziging van de wet van 23 maart 1989 betreffende de verkiezing modifiant la loi du 23 mars 1989 relative à l'élection du Parlement
van het Europees Parlement, teneinde de burgers vanaf de leeftijd van européen en vue d'offrir aux citoyens la faculté de voter dès l'âge de
16 jaar de mogelijkheid te geven om te stemmen » (hierna : de wet van 16 ans » (ci-après : la loi du 1er juin 2022), « en ce qu'elle
1 juni 2022) vernietigd, « in zoverre zij het stemrecht voor 16- en subordonne le droit de vote pour les jeunes de seize et dix-sept ans à
17-jarigen afhankelijk maakt van de vereiste om een aanvraag in te la condition qu'ils demandent à être inscrits sur la liste des
dienen om ingeschreven te worden op de kiezerslijst ». électeurs ».
De wet van 1 juni 2022 voorzag erin dat 16- en 17-jarigen over een
mogelijkheid beschikten de hoedanigheid van kiezer voor het Europese La loi du 1er juin 2022 offrait aux jeunes âgés de seize et dix-sept
Parlement te verkrijgen, door bij de gemeente een schriftelijke ans la faculté d'obtenir la qualité d'électeur pour le Parlement
aanvraag in te dienen om te worden ingeschreven op de kiezerslijst, européen en introduisant auprès de la commune une demande écrite
overeenkomstig een door de minister van Binnenlandse Zaken vastgesteld d'inscription sur la liste des électeurs, conformément à un modèle
model (artikel 1, §§ 2 en 3/1, van de wet van 23 maart 1989, zoals die établi par le ministre de l'Intérieur (article 1er, §§ 2 et 3/1, de la
paragrafen respectievelijk gewijzigd en ingevoegd zijn geweest bij loi du 23 mars 1989, tels que ces paragraphes ont été respectivement
artikel 2 van de wet van 1 juni 2022). modifiés et insérés par l'article 2 de la loi du 1er juin 2022).
Ingevolge de vernietiging bij het voormelde arrest nr. 116/2023 zou de Par l'effet de l'annulation par l'arrêt n° 116/2023 précité, la
deelname aan de stemming verplicht zijn geweest voor de 16- en participation au scrutin aurait été obligatoire pour les jeunes âgés
17-jarigen die ingeschreven zijn in het bevolkingsregister van hun de seize et dix-sept ans inscrits au registre de la population de leur
gemeente (artikel 39, eerste lid, van de wet van 23 maart 1989, zoals commune (article 39, alinéa 1er, de la loi du 23 mars 1989, tel qu'il
vervangen bij artikel 15 van de wet van 1 juni 2022) indien de wetgever niet was opgetreden met de bestreden wet. Bij zijn voormelde arrest nr. 116/2023 heeft het Hof onder meer geoordeeld : « B.4.5. De keuze om 16- en 17-jarigen de mogelijkheid te geven om te stemmen bij de Europese verkiezing, valt onder de beoordelingsbevoegdheid van de wetgever. Het staat niet aan het Hof zijn beoordeling in de plaats te stellen van die van de wetgever, terwijl uit niets blijkt dat die kennelijk onredelijk zou zijn. B.4.6. In het licht van de beoogde doelstellingen om bij te dragen aan een geleidelijke harmonisatie van de voorwaarden van de deelname aan de Europese verkiezing en om de interesse voor die verkiezing, ook bij jongeren, aan te wakkeren, kon de wetgever, zonder het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie te schenden, in redelijkheid het a été remplacé par l'article 15 de la loi du 1er juin 2022), si le législateur n'était pas intervenu en adoptant la loi attaquée. Par son arrêt n° 116/2023 précité, la Cour a notamment jugé : « B.4.5. Le choix de permettre aux jeunes de seize et dix-sept ans de voter aux élections européennes relève du pouvoir d'appréciation du législateur. Il n'appartient pas à la Cour de substituer son appréciation à celle du législateur alors que rien ne révèle qu'elle serait manifestement déraisonnable. B.4.6. A la lumière des objectifs poursuivis consistant à contribuer à une harmonisation progressive des conditions de participation aux élections européennes et à éveiller l'intérêt pour ces élections, chez les jeunes aussi, le législateur a pu raisonnablement, sans violer le principe d'égalité et de non-discrimination, étendre aux jeunes de
stemrecht voor die verkiezing uitbreiden naar 16- en 17-jarigen ». seize et dix-sept ans le droit de vote à ces élections ».
En verder : Et, plus loin :
« B.7.1. In de mate dat de uitbreiding van het stemrecht voor die « B.7.1. En ce que l'élargissement du droit de vote pour ces élections
verkiezing naar 16- en 17-jarigen is ingegeven door de vaststelling aux jeunes de seize et dix-sept ans repose sur le constat que les
dat jongeren, net als meerderjarigen, in staat zijn om zich een jeunes, tout comme les adultes, sont en mesure de se faire une opinion
politieke mening te vormen en te kiezen voor de partij of de kandidaat politique et de voter pour le parti ou le candidat qui représente le
die hun mening het best vertegenwoordigt (Parl. St., Kamer, 2021-2022, mieux leur opinion (Doc. parl., Chambre, 2021-2022, DOC 55-2373/004,
DOC 55-2373/004, pp. 27 en 50), is het niet redelijk verantwoord om pp. 27 et 50), il n'est pas raisonnablement justifié de subordonner
voor de 16- en 17-jarige Belgen de uitoefening van dat recht l'exercice de ce droit de vote, pour les Belges de seize et dix-sept
afhankelijk te maken van de vereiste om een aanvraag in te dienen om ans, à la condition qu'ils demandent à être inscrits sur la liste des
ingeschreven te worden op de kiezerslijst. Immers, zoals is vermeld in
B.2.4, is het kiesrecht een fundamenteel politiek recht in een électeurs. Comme il est dit en B.2.4, le droit de vote constitue un
representatieve democratie ». droit politique fondamental dans une démocratie représentative ».
Ten aanzien van de ontvankelijkheid Quant à la recevabilité
B.6.1. Aangezien de vordering tot schorsing ondergeschikt is aan het B.6.1. La demande de suspension étant subordonnée au recours en
beroep tot vernietiging, moet de ontvankelijkheid van het beroep, en annulation, la recevabilité de celui-ci, et en particulier l'existence
in het bijzonder het bestaan van het vereiste belang, reeds bij het
onderzoek van de vordering tot schorsing worden betrokken. de l'intérêt requis, doit être abordée dès l'examen de la demande de
B.6.2. De Grondwet en de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof vereisen dat elke natuurlijke persoon of rechtspersoon die een beroep tot vernietiging instelt, doet blijken van een belang. Van het vereiste belang doen slechts blijken de personen wier situatie door de bestreden norm rechtstreeks en ongunstig zou kunnen worden geraakt; bijgevolg is de actio popularis niet toelaatbaar. B.6.3. De verzoekende partij, die zich beroept op haar hoedanigheid van kiezer, is van oordeel dat de bestreden bepaling van dien aard is dat zij een invloed heeft op haar recht om te kiezen. Het feit dat, bij gebrek aan stemplicht, slechts een beperkt gedeelte van de 16- en suspension. B.6.2. La Constitution et la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle imposent à toute personne physique ou morale qui introduit un recours en annulation de justifier d'un intérêt. Ne justifient de l'intérêt requis que les personnes dont la situation pourrait être affectée directement et défavorablement par la norme attaquée; il s'ensuit que l'action populaire n'est pas admissible. B.6.3. La partie requérante, qui se prévaut de sa qualité d'électeur, estime que la disposition attaquée est de nature à porter atteinte à son droit de vote. Le fait que, en l'absence d'une obligation de vote,
17-jarigen zou gaan stemmen, zou het resultaat van de verkiezing van seuls quelques jeunes de seize et dix-sept ans aillent voter aurait
het Europees Parlement en het gewicht van de door de verzoekende une incidence sur le résultat de l'élection du Parlement européen et
partij uitgebrachte stem beïnvloeden. sur le poids du vote exprimé par la partie requérante.
B.6.4. De bestreden bepaling heeft betrekking op het kiesrecht. Het B.6.4. La disposition attaquée concerne le droit de vote. Le droit de
kiesrecht is een aspect van de democratische rechtsstaat dat dermate vote est un aspect de l'état de droit démocratique qui est à ce point
essentieel is dat de vrijwaring ervan alle burgers aanbelangt. essentiel que sa protection intéresse tous les citoyens.
B.6.5. Uit het beperkte onderzoek van de ontvankelijkheid van het B.6.5. Il ne ressort dès lors pas de l'examen limité de la
beroep tot vernietiging waartoe het Hof in het kader van de vordering recevabilité du recours en annulation auquel la Cour a pu procéder
tot schorsing is kunnen overgaan, blijkt bijgevolg niet dat het beroep dans le cadre de la demande de suspension que le recours en annulation
tot vernietiging - en dus de vordering tot schorsing - onontvankelijk - et donc la demande de suspension - doit être considéré comme
moet worden geacht wegens gebrek aan belang. irrecevable à défaut d'intérêt.
Ten aanzien van de voorwaarden van de schorsing Quant aux conditions de la suspension
B.7. Naar luid van artikel 20, 1°, van de voormelde bijzondere wet van B.7. Aux termes de l'article 20, 1°, de la loi spéciale du 6 janvier
6 januari 1989 dient aan twee voorwaarden te zijn voldaan opdat tot 1989, deux conditions doivent être remplies pour que la suspension
schorsing kan worden besloten : puisse être décidée :
- de middelen die worden aangevoerd moeten ernstig zijn; - des moyens sérieux doivent être invoqués;
- de onmiddellijke uitvoering van de bestreden maatregel moet een - l'exécution immédiate de la règle attaquée doit risquer de causer un
moeilijk te herstellen ernstig nadeel kunnen berokkenen. préjudice grave difficilement réparable.
B.8. Het ernstig middel mag niet worden verward met het gegrond B.8. Le moyen sérieux ne se confond pas avec le moyen fondé.
middel. Wil een middel als ernstig worden beschouwd in de zin van artikel 20, Pour qu'un moyen soit considéré comme sérieux au sens de l'article 20,
1°, van de voormelde bijzondere wet van 6 januari 1989, volstaat het 1°, de la loi spéciale du 6 janvier 1989, il ne suffit pas qu'il ne
niet dat het kennelijk niet ongegrond is in de zin van artikel 72, soit pas manifestement non fondé au sens de l'article 72, mais il faut
maar moet het ook gegrond lijken na een eerste onderzoek van de aussi qu'il revête une apparence de fondement au terme d'un premier
gegevens waarover het Hof beschikt in dit stadium van de procedure. examen des éléments dont la Cour dispose à ce stade de la procédure.
B.9. De verzoekende partij voert vier middelen aan, die alle zijn B.9. La partie requérante invoque quatre moyens, tous pris de la
afgeleid uit de schending van de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, violation des articles 10 et 11 de la Constitution, lus en combinaison
in samenhang gelezen met artikel 25, b), van het Internationaal avec l'article 25, b), du Pacte international relatif aux droits
Verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten. civils et politiques.
In het eerste, derde en vierde middel bekritiseert de verzoekende
partij het verschil in behandeling tussen de 16- en 17-jarige kiezers Dans les premier, troisième et quatrième moyens, la partie requérante
en de meerderjarige kiezers. Als gevolg van de bestreden bepaling zijn critique la différence de traitement entre les électeurs âgés de seize
de 16- en 17-jarige kiezers, in tegenstelling tot de meerderjarige et dix-sept ans et les électeurs majeurs. Par l'effet de la
kiezers, niet verplicht deel te nemen aan de stemming voor de disposition attaquée, les électeurs âgés de seize et dix-sept ans,
verkiezing van het Europees Parlement. Volgens de verzoekende partij contrairement aux électeurs majeurs, ne sont pas obligés de participer
is het in een representatieve democratie essentieel dat de burgers au scrutin pour l'élection du Parlement européen. Selon la partie
gelijk worden behandeld met betrekking tot alle aspecten van het requérante, il est essentiel, dans une démocratie représentative, que
kiesrecht en mag de wetgever geen onderscheid maken tussen de kiezers les citoyens soient traités de la même manière en ce qui concerne le
naargelang van hun leeftijd, hetgeen volgens haar wordt bevestigd in droit électoral dans tous ses aspects et le législateur ne peut
het voormelde arrest nr. 116/2023. De door de wetgever nagestreefde établir entre les électeurs aucune distinction fondée sur l'âge, ce
doelstelling om minderjarigen niet te verplichten zich politiek te que confirme, selon elle, l'arrêt n° 116/2023 précité. L'objectif,
engageren, zou het bekritiseerde verschil in behandeling niet kunnen poursuivi par le législateur, de ne pas obliger les personnes mineures
verantwoorden (eerste middel). Volgens de verzoekende partij wordt dat à s'engager politiquement ne saurait justifier la différence de
verschil in behandeling evenmin verantwoord door het feit dat traitement critiquée (premier moyen). Selon la partie requérante,
minderjarigen, zoals wordt vermeld in de parlementaire voorbereiding cette différence de traitement n'est pas justifiée non plus par le
fait que les personnes mineures doivent en principe, ainsi qu'il est
van de wet van 25 december 2023, in beginsel voor de jeugdrechter mentionné dans les travaux préparatoires de la loi du 25 décembre
dienen te verschijnen (derde middel). Evenmin zou het redelijk 2023, comparaître devant le juge de la jeunesse (troisième moyen). Il
verantwoord zijn dat de artikelen 207 tot 210 van het Kieswetboek in ne serait pas raisonnablement justifié non plus que les articles 207 à
het kader van de Europese verkiezing niet van toepassing zijn op de 210 du Code électoral ne soient pas applicables aux électeurs âgés de
16- en 17-jarige kiezers, zodat uitsluitend tegen de meerderjarige seize et dix-sept ans dans le cadre des élections européennes, si bien
kiezers een strafvervolging kan worden ingesteld (vierde middel). que des poursuites pénales ne pourraient être engagées que contre les
In het tweede middel bekritiseert de verzoekende partij het verschil in behandeling tussen de kiezers die op 9 juni 2024 voor het eerst de vereiste leeftijd zullen hebben om te stemmen voor de verkiezing van het Europees Parlement, naargelang zij op dat ogenblik minderjarig of meerderjarig zijn. Volgens de verzoekende partij is het niet redelijk verantwoord dat de wetgever uitsluitend ten aanzien van de 16- en 17-jarige kiezers heeft voorzien in een overgangsfase van niet-verplichte stemming. Gelet op hun samenhang, onderzoekt het Hof het eerste, derde en vierde middel samen. B.10.1. Het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie sluit niet uit dat een verschil in behandeling tussen categorieën van personen wordt ingesteld, voor zover dat verschil op een objectief criterium berust en het redelijk verantwoord is. Het bestaan van een dergelijke verantwoording moet worden beoordeeld rekening houdend met het doel en de gevolgen van de betwiste maatregel électeurs majeurs (quatrième moyen). Dans le deuxième moyen, la partie requérante critique la différence de traitement entre les électeurs qui, le 9 juin 2024, auront pour la première fois l'âge requis pour voter lors de l'élection du Parlement européen, selon qu'ils seront, à cette date, mineurs ou majeurs. Selon la partie requérante, il n'est pas raisonnablement justifié que le législateur n'ait prévu une phase transitoire de vote facultatif que pour les électeurs âgés de seize et dix-sept ans. Compte tenu de leur connexité, la Cour examine les premier, troisième et quatrième moyens conjointement. B.10.1. Le principe d'égalité et de non-discrimination n'exclut pas qu'une différence de traitement soit établie entre des catégories de personnes, pour autant qu'elle repose sur un critère objectif et qu'elle soit raisonnablement justifiée. L'existence d'une telle justification doit s'apprécier en tenant compte du but et des effets de la mesure critiquée ainsi que de la
en met de aard van de ter zake geldende beginselen; het beginsel van nature des principes en cause; le principe d'égalité et de
gelijkheid en niet-discriminatie is geschonden wanneer vaststaat dat non-discrimination est violé lorsqu'il est établi qu'il n'existe pas
er geen redelijk verband van evenredigheid bestaat tussen de de rapport raisonnable de proportionnalité entre les moyens employés
aangewende middelen en het beoogde doel. et le but visé.
B.10.2. Artikel 25 van het Internationaal Verdrag inzake burgerrechten B.10.2. L'article 25 du Pacte international relatif aux droits civils
en politieke rechten bepaalt : et politiques dispose :
« Elke burger heeft het recht en dient in de gelegenheid te worden « Tout citoyen a le droit et la possibilité, sans aucune des
gesteld, zonder dat het onderscheid bedoeld in artikel 2 wordt gemaakt discriminations visées à l'article 2 et sans restrictions
en zonder onredelijke beperkingen : a) deel te nemen aan de behandeling van openbare aangelegenheden, hetzij rechtstreeks of door middel van vrijelijk gekozen vertegenwoordigers; b) te stemmen en gekozen te worden door middel van betrouwbare periodieke verkiezingen die gehouden worden krachtens algemeen en gelijkwaardig kiesrecht en bij geheime stemming, waardoor het vrijelijk tot uitdrukking brengen van de wil van de kiezers wordt verzekerd; c) op algemene voet van gelijkheid te worden toegelaten tot de overheidsdiensten van zijn land ». déraisonnables : a) de prendre part à la direction des affaires publiques, soit directement, soit par l'intermédiaire de représentants librement choisis; b) de voter et d'être élu, au cours d'élections périodiques, honnêtes, au suffrage universel et égal et au scrutin secret, assurant l'expression libre de la volonté des électeurs; c) d'accéder, dans des conditions générales d'égalité, aux fonctions publiques de son pays ».
B.10.3. Krachtens artikel 8, tweede tot vierde lid, van de Grondwet, B.10.3. En vertu de l'article 8, alinéas 2 à 4, de la Constitution, il
staat het aan de wetgever om de voorwaarden te bepalen voor het appartient au législateur de déterminer les conditions d'exercice du
uitoefenen van het kiesrecht voor de verkiezing van het Europees droit de vote pour l'élection du Parlement européen. Toute différence
Parlement. Elk verschil in behandeling onder de leden van het de traitement entre les membres du corps électoral doit toutefois être
kiezerskorps moet evenwel bestaanbaar zijn met de artikelen 10 en 11 compatible avec les articles 10 et 11 de la Constitution, lus en
van de Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 25 van het combinaison avec l'article 25 du Pacte international relatif aux
Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten. droits civils et politiques.
B.11.1. De Ministerraad voert aan dat de 16- en 17-jarige kiezers en B.11.1. Le Conseil des ministres fait valoir que les électeurs âgés de
seize et dix-sept ans et les électeurs majeurs ne se trouvent pas dans
de meerderjarige kiezers niet vergelijkbaar zijn, omdat 16- en des situations comparables, parce que les jeunes âgés de seize et
17-jarigen in beginsel voor de jeugdrechtbank dienen te verschijnen en dix-sept ans doivent en principe comparaître devant le tribunal de la
de sanctieregeling van de artikelen 207 tot 210 van het Kieswetboek jeunesse et que le régime de sanction contenu dans les articles 207 à
enkel op hen zou kunnen worden toegepast indien de jeugdrechtbank beslist hen uit handen te geven. B.11.2. Verschil en niet-vergelijkbaarheid mogen niet met elkaar worden verward. De omstandigheid dat, wanneer een minderjarige een als misdrijf omschreven feit pleegt, daarop in beginsel het jeugddelinquentierecht in plaats van het gemeen straf- en strafprocesrecht van toepassing is, kan weliswaar een element zijn bij de beoordeling van een verschil in behandeling, maar kan niet volstaan om te besluiten tot niet-vergelijkbaarheid. Zo niet zou de controle die wordt uitgevoerd in het licht van het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie van elke inhoud worden ontdaan. 210 du Code électoral ne pourrait leur être appliqué que si le tribunal de la jeunesse décidait de se dessaisir à leur égard. B.11.2. Il ne faut pas confondre différence et non-comparabilité. La circonstance que, lorsqu'une personne mineure commet un fait qualifié infraction, c'est en principe le droit en matière de délinquance juvénile qui est applicable et non le droit pénal commun et le droit commun de la procédure pénale peut certes constituer un élément dans l'appréciation d'une différence de traitement, mais elle ne saurait suffire pour conclure à la non-comparabilité. Sinon, le contrôle exercé au regard du principe d'égalité et de non-discrimination serait vidé de toute substance.
B.11.3. Zoals het Hof heeft geoordeeld bij het voormelde arrest nr. B.11.3. Comme la Cour l'a jugé par l'arrêt n° 116/2023 précité
116/2023 (B.4.5), valt de keuze om aan de 16- en 17-jarigen de (B.4.5), le choix de permettre aux jeunes âgés de seize et dix-sept
mogelijkheid te geven om te stemmen bij de Europese verkiezing onder ans de voter aux élections européennes relève du pouvoir
de beoordelingsvrijheid van de wetgever en staat het niet aan het Hof d'appréciation du législateur. Il n'appartient pas à la Cour de
zijn beoordeling in de plaats te stellen van die van de wetgever, substituer son appréciation à celle du législateur, alors que rien
terwijl uit niets blijkt dat die kennelijk onredelijk zou zijn. n'indique que celle-ci serait manifestement déraisonnable.
B.12.1. De jongeren van 16 en 17 jaar maken deel uit van het B.12.1. Les jeunes âgés de seize et dix-sept ans font partie du corps
kiezerskorps voor de verkiezing van het Europees Parlement, zoals de électoral pour l'élection du Parlement européen, au même titre que les
andere kiezers. autres électeurs.
B.12.2. De bestreden bepaling roept een verschil in behandeling tussen B.12.2. La disposition attaquée fait naître une différence de
twee categorieën van kiezers in het leven, in zoverre zij de 16- en traitement entre deux catégories d'électeurs, en ce qu'elle octroie
17-jarigen een louter stemrecht zonder stemplicht toekent, terwijl zij aux jeunes âgés de seize et dix-sept ans un simple droit de vote sans
de meerderjarige kiezers aan een stemplicht onderwerpt. obligation de vote, alors qu'elle soumet les électeurs majeurs à une
obligation de vote.
In dat opzicht dient eraan te worden herinnerd dat het kiesrecht een A cet égard, il convient de rappeler que le droit de vote constitue un
fundamenteel politiek recht is in de representatieve democratie en van droit politique fondamental de la démocratie représentative et qu'il
cruciaal belang is voor het vestigen en het handhaven van de est d'une importance cruciale pour l'établissement et le maintien des
grondslagen van de democratie. Aangezien het verplichte of fondements de la démocratie. Etant donné que le caractère obligatoire
facultatieve karakter van de deelname aan de stemming een wezenlijk ou facultatif de la participation au vote constitue une
kenmerk van het kiesrecht is, moet een fragmentatie van het caractéristique essentielle du droit de vote, une fragmentation du
kiezerskorps door dwingende motieven van algemeen belang worden corps électoral doit être justifiée par des motifs impérieux d'intérêt
verantwoord. général.
B.13. De wet van 25 december 2023 beoogt bij te dragen tot een grotere B.13. La loi du 25 décembre 2023 vise à contribuer à une plus grande
betrokkenheid van de jongeren bij de verkiezing van het Europees implication des jeunes dans les élections du Parlement européen et à
Parlement en tot een geleidelijke harmonisatie, op Europees vlak, van une harmonisation progressive, au niveau européen, de la majorité
de kiesgerechtigde leeftijd voor die verkiezing, in overeenstemming électorale pour ces élections, conformément à la résolution du
met de voormelde resolutie van het Europees Parlement. Zoals blijkt Parlement européen précitée. Ainsi qu'il ressort des travaux
uit de in B.4.2 vermelde parlementaire voorbereiding, was het in het préparatoires mentionnés en B.4.2, le souhait du législateur était en
bijzonder « de wens van de wetgever om het stemrecht uit te breiden particulier « d'étendre le droit de vote aux jeunes de seize et
naar de 16- en 17-jarigen, kaderend in een ruimere maatschappelijke dix-sept ans, dans le cadre d'une évolution sociale plus large où ils
evolutie waarbij zij bekwaam worden geacht om te gaan stemmen en de sont considérés comme capables de voter et où le législateur veut leur
wetgever hen de mogelijkheid wil geven om zich politiek te engageren donner la possibilité de s'engager politiquement ». Ces objectifs sont
». Die doelstellingen zijn legitiem. légitimes.
Uit de parlementaire voorbereiding blijkt dat de wetgever de Il ressort des travaux préparatoires que le législateur a écarté
stemplicht voor de 16- en 17-jarigen heeft afgewezen wegens de l'obligation de vote pour les jeunes de seize et dix-sept ans, d'une
bijzondere rechtspositie van minderjarigen, enerzijds, en omwille van de doelstelling om geen ongewenste druk te creëren ten aanzien van die jongeren, maar te voorzien in een stimulerende overgangsfase van niet-verplichte stemming, anderzijds. De voormelde verantwoording lijkt evenwel geen dwingend motief van algemeen belang te vormen dat een verschil in behandeling van de kiezers naargelang zij meerderjarig of minderjarig zijn, en dat in het licht van een wezenlijk kenmerk van het stemrecht, kan rechtvaardigen. Het verplichte karakter van de stemming lijkt overigens geen beletsel te vormen voor de verwezenlijking van de doelstellingen van de wetgever. B.14. Bovendien had de wetgever bij de wet van 1 juni 2022 bepaald dat de 16- en 17-jarigen, na ervoor te hebben gekozen om deel uit te maken van het kiezerskorps, ingeschreven waren op de kiezerslijst en onderworpen waren aan de stemplicht, en bijgevolg de strafsancties part, en raison de la situation juridique particulière des personnes mineures et, d'autre part, dans un souci de ne pas mettre une pression indésirable sur ces jeunes, en prévoyant une phase transitoire stimulante de vote facultatif. Les justifications précitées ne semblent toutefois pas constituer un motif impérieux d'intérêt général susceptible de justifier, au regard d'une caractéristique essentielle du droit de vote, la différence de traitement entre les électeurs selon qu'ils sont majeurs ou mineurs. Le caractère obligatoire du vote ne semble du reste pas constituer un obstacle à la réalisation des objectifs poursuivis par le législateur. B.14. En outre, par la loi du 1er juin 2022, le législateur avait prévu que les jeunes âgés de seize et dix-sept ans, après avoir choisi d'appartenir au corps électoral, étaient inscrits sur la liste des électeurs et soumis au vote obligatoire, et que, partant, ils étaient
bedoeld in de artikelen 207 tot 210 van het Kieswetboek konden passibles des sanctions pénales visées aux articles 207 à 210 du Code
oplopen. Uit de in B.4.1 geciteerde parlementaire voorbereiding blijkt électoral. Il ressort des travaux préparatoires cités en B.4.1 qu'à
dat de wetgever, naar aanleiding van de wet van 25 december 2023, op l'occasion de la loi du 25 décembre 2023, le législateur est revenu
zijn oorspronkelijke bedoeling is teruggekomen door het standpunt in sur son intention initiale, en estimant que la possibilité de
te nemen dat de mogelijkheid van strafsancties een belemmering vormde sanctions pénales faisait obstacle au caractère obligatoire du vote
voor het verplichte karakter van de stemming voor 16- en 17-jarigen, des jeunes âgés de seize et dix-sept ans, dès lors que ceux-ci doivent
aangezien zij in principe voor de jeugdrechtbank moeten verschijnen en principe comparaître devant le tribunal de la jeunesse, dans
l'hypothèse d'un fait qualifié infraction.
wanneer zij een als misdrijf omschreven feit hebben gepleegd. La Cour n'aperçoit pas en quoi l'existence de modalités spécifiques
Het Hof ziet niet in op welke manier het bestaan van specifieke nadere sur le plan de la procédure pénale au profit des personnes mineures,
regels op het vlak van de strafprocedure voor minderjarigen, die hoe qui demeurent applicables en toute hypothèse, est de nature à
dan ook van toepassing blijven, kan verantwoorden dat enkel de kiezers justifier que seuls les électeurs âgés de dix-huit ans ou plus sont
van 18 jaar en ouder strafrechtelijk kunnen worden vervolgd wanneer susceptibles de faire l'objet de poursuites répressives en cas de
zij hun stemrecht niet uitoefenen. In dat opzicht dient te worden non-exercice du droit de vote. A cet égard, il convient de noter que
opgemerkt dat de specifieke regeling voor minderjarigen op het vlak le régime particulier prévu pour les personnes mineures sur le plan de
van de strafprocedure in principe geen invloed heeft op het strafbare la procédure pénale n'a en principe pas d'incidence sur le caractère
karakter van het bestrafte gedrag. infractionnel du comportement réprimé.
B.15. Het eerste, het derde en het vierde middel zijn ernstig. B.15. Les premier, troisième et quatrième moyens sont sérieux.
B.16.1. Een schorsing door het Hof moet kunnen voorkomen dat voor de B.16.1. Une suspension par la Cour doit permettre d'éviter qu'un
verzoekende partij, door de onmiddellijke toepassing van de bestreden préjudice grave résulte pour la partie requérante de l'application
norm, een ernstig nadeel zou ontstaan dat door de gevolgen van een immédiate de la norme attaquée, préjudice qui ne pourrait être réparé
eventuele vernietiging niet of nog moeilijk zou kunnen worden ou qui pourrait difficilement être réparé par l'effet d'une annulation
hersteld. éventuelle.
B.16.2. De verzoekende partij wijst erop dat bij een onmiddellijke B.16.2. La partie requérante souligne qu'en cas d'application
toepassing van de bestreden bepaling op de eerstvolgende verkiezing immédiate de la disposition attaquée lors de la prochaine élection du
van het Europees Parlement, in het vooruitzicht gesteld op 9 juni Parlement européen, prévue le 9 juin 2024, l'élection se déroulera sur
2024, het verloop van de verkiezing plaatsvindt op grond van een la base de règles inconstitutionnelles.
ongrondwettige regeling. B.16.3. Het nadeel dat zou ontstaan uit verkiezingen die op een B.16.3. Le préjudice qui naîtrait d'élections organisées sur une base
ongrondwettige basis zouden worden georganiseerd, is
noodzakelijkerwijze ernstig omdat het zou gaan om een aantasting van inconstitutionnelle serait nécessairement grave puisqu'il s'agirait
het recht zelf om te kiezen en te worden verkozen, essentieel voor het d'une atteinte à la substance du droit, essentiel à l'existence même
bestaan zelf van een representatieve democratie. d'une démocratie représentative, d'élire et d'être élu.
B.16.4. Krachtens artikel 43 van de wet van 23 maart 1989 doet de B.16.4. En vertu de l'article 43 de la loi du 23 mars 1989, la Chambre
Kamer van volksvertegenwoordigers uitspraak over de geldigheid van de des Représentants statue sur la validité des opérations électorales
kiesverrichtingen voor de verkiezing van het Europees Parlement, pour l'élection du Parlement européen, ainsi que sur les réclamations
alsook over de in dat verband ingebrachte bezwaren. Krachtens de Akte qui seraient introduites à cet égard. Le Parlement européen vérifie
van 20 september 1976 « betreffende de verkiezing van de leden van het les pouvoirs de ses membres, en vertu de l'Acte du 20 septembre 1976 «
Europees Parlement door middel van rechtstreekse algemene verkiezingen portant élection des membres au Parlement européen au suffrage
», onderzoekt het Europees Parlement de geloofsbrieven van zijn leden.
Overeenkomstig artikel 12 van die Akte is het door het Europees universel direct ». Toutefois, conformément à l'article 12 de cet
Parlement gevoerde onderzoek evenwel ertoe beperkt nota te nemen van Acte, le Parlement européen, pour vérifier ces pouvoirs, se borne à
prendre acte des résultats publiés officiellement par les Etats
de officieel door de lidstaten bekendgemaakte uitslagen en te membres et à statuer sur les contestations qui pourraient être
beslissen over de bezwaren die eventueel kunnen worden ingebracht op introduites sur la base des dispositions de cet Acte, à l'exclusion
grond van de bepalingen van die Akte, met uitsluiting van de nationale des dispositions nationales auxquelles ce dernier se réfère.
bepalingen waarnaar de Akte verwijst. Il s'ensuit qu'une annulation ultérieure de la disposition attaquée ne
Daaruit volgt dat een latere vernietiging van de bestreden bepaling pourrait réparer le préjudice causé par l'application, lors du scrutin
het nadeel veroorzaakt door de toepassing, voor de stemming van 9 juni du 9 juin 2024, d'une disposition inconstitutionnelle.
2024, van een ongrondwettige bepaling, niet zou kunnen herstellen.
B.16.5. Er is dus voldaan aan de tweede voorwaarde gesteld bij artikel B.16.5. Il est donc satisfait à la deuxième condition prévue à
20, 1°, van de voormelde bijzondere wet van 6 januari 1989. l'article 20, 1°, de la loi spéciale du 6 janvier 1989, précitée.
B.17.1. Zoals het Hof reeds meerdere malen heeft geoordeeld (zie de B.17.1. Comme la Cour l'a déjà jugé à plusieurs reprises (voy. les
arresten nrs. 116/2002, ECLI:BE:GHCC:2002:ARR.116, 174/2002, arrêts nos 116/2002, ECLI:BE:GHCC:2002:ARR.116, 174/2002,
ECLI:BE:GHCC:2002:ARR.174, 34/2009, ECLI:BE:GHCC:2009:ARR.034, ECLI:BE:GHCC:2002:ARR.174, 34/2009, ECLI:BE:GHCC:2009:ARR.034,
97/2010, ECLI:BE:GHCC:2010:ARR.097, en 113/2021, 97/2010, ECLI:BE:GHCC:2010:ARR.097, et 113/2021,
ECLI:BE:GHCC:2021:ARR.113), volgt uit het gebruik van het woord « kan ECLI:BE:GHCC:2021:ARR.113), il résulte de l'emploi du mot « peut » à
» in artikel 19 van de voormelde bijzondere wet van 6 januari 1989 dat l'article 19 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 que la Cour, même si
het Hof, zelfs wanneer het oordeelt dat aan de twee grondvoorwaarden elle juge qu'il est satisfait aux deux conditions de fond de l'article
in artikel 20, 1°, van dezelfde bijzondere wet om tot schorsing te 20, 1°, de la même loi spéciale pour pouvoir procéder à la suspension,
kunnen overgaan is voldaan, niet is verplicht tot schorsing over te n'est pas tenue de suspendre. La Cour doit examiner s'il se justifie
gaan. Het Hof dient na te gaan of het verantwoord is om tot schorsing de procéder à la suspension des dispositions attaquées en faisant la
van de bestreden bepalingen over te gaan, waarbij het de nadelen van balance des inconvénients que l'application immédiate des dispositions
de onmiddellijke toepassing van de bestreden bepalingen voor de attaquées cause aux parties requérantes et des inconvénients qu'une
verzoekende partijen moet afwegen tegen de nadelen voor het algemeen suspension entraînerait pour l'intérêt général.
belang die een schorsing met zich zou meebrengen. B.17.2. Le Conseil des ministres soutient qu'une suspension de la
B.17.2. De Ministerraad voert aan dat een schorsing van de bestreden disposition attaquée compromettrait le bon déroulement de l'élection
bepaling een goed verloop van de verkiezing van 9 juni 2024 in het gedrang zou brengen en verwarring zou doen ontstaan bij de 16- en 17-jarigen. B.17.3. Wat het risico betreft dat verkiezingen op een ongrondwettige basis worden georganiseerd en in het licht van het wezenlijke karakter van het stemrecht voor een democratische rechtsstaat, zouden alleen uitzonderlijke omstandigheden kunnen rechtvaardigen dat de bestreden bepaling niet wordt geschorst terwijl de grondvoorwaarden van artikel 20, 1°, van de voormelde bijzondere wet van 6 januari 1989 vervuld zijn. In dat verband ziet het Hof niet in op welke manier een schorsing van du 9 juin 2024 et serait source de confusion pour les jeunes âgés de seize et dix-sept ans. B.17.3. Au regard du risque que des élections soient organisées sur une base inconstitutionnelle et du caractère essentiel du droit de vote pour l'état de droit démocratique, seules des circonstances exceptionnelles pourraient justifier que la disposition attaquée ne soit pas suspendue alors que les conditions de fond de l'article 20, 1°, de la loi spéciale du 6 janvier 1989, précitée, sont réunies. A cet égard, la Cour n'aperçoit pas en quoi la suspension de la
de bestreden bepaling de organisatie van de nakende verkiezing van het disposition attaquée serait susceptible de compromettre l'organisation
Europees Parlement in het gedrang zou kunnen brengen in het licht van de l'élection imminente du Parlement européen eu égard à l'agenda
de verkiezingsagenda, onder meer wat het informeren van de betrokken électoral, notamment en ce qui concerne l'information des personnes
minderjarigen betreft. mineures concernées.
B.18. Artikel 13 van de wet van 25 december 2023 moet worden B.18. Il y a lieu de suspendre l'article 13 de la loi du 25 décembre
geschorst. 2023.
B.19.1. Artikel 25 van de voormelde bijzondere wet van 6 januari 1989 B.19.1. L'article 25 de la loi spéciale du 6 janvier 1989, précitée,
bepaalt : dispose :
« Het Hof wijst zijn arrest op de hoofdvordering binnen drie maanden « La Cour rend son arrêt sur la demande principale dans les trois mois
na de uitspraak van het arrest dat de schorsing beveelt. De termijn du prononcé de l'arrêt ordonnant la suspension. Ce délai ne peut être
kan niet worden verlengd. prorogé.
Indien het arrest op de hoofdvordering niet gewezen is binnen die Si l'arrêt sur la demande principale n'est pas rendu dans ce délai, la
termijn, houdt de schorsing onmiddellijk op gevolg te hebben ». suspension cesse immédiatement ses effets ».
B.19.2. Gelet op de bij titel V van de voormelde bijzondere wet van 6 B.19.2. Eu égard aux délais prévus au titre V de la loi spéciale du 6
januari 1989 voorziene termijnen, is het Hof evenwel niet in staat om janvier 1989, la Cour n'est toutefois pas en mesure de statuer sur le
vóór 9 juni 2024, datum van de volgende verkiezing van het Europees recours en annulation avant le 9 juin 2024, date de la prochaine
Parlement, uitspraak te doen over het beroep tot vernietiging. élection du Parlement européen.
B.19.3. Aangezien de gevolgen van een schorsing voor de duur ervan B.19.3. Les effets d'une suspension étant, pour la durée de celle-ci,
dezelfde zijn als die van een vernietiging, volgt hieruit dat het les mêmes que ceux d'une annulation, il s'ensuit que l'article 39,
voormelde artikel 39, eerste lid, van de wet van 23 maart 1989 zoals alinéa 1er, précité, de la loi du 23 mars 1989, tel qu'il a été
gewijzigd bij artikel 15 van de wet van 1 juni 2022, zoals die werd modifié par l'article 15 de la loi du 1er juin 2022, telle qu'elle a
vernietigd bij het voormelde arrest nr. 116/2023, van toepassing is op été annulée par l'arrêt n° 116/2023 précité, s'applique à l'élection
de verkiezing van het Europees Parlement van 9 juni 2024, zodat de du Parlement européen du 9 juin 2024, de sorte que la participation au
deelname aan de stemming verplicht is voor de minderjarigen ouder dan scrutin est obligatoire pour les personnes mineures âgées de plus de
16 jaar die door die bepaling worden beoogd, namelijk : seize ans visées par cette disposition, à savoir :
- de Belgen die ouder zijn dan 16 jaar en die zijn ingeschreven in het - les Belges âgés de plus de seize ans qui sont inscrits au registre
bevolkingsregister van een Belgische gemeente; de la population d'une commune belge;
- de Belgen die ouder zijn dan 16 jaar en die verblijven op het - les Belges âgés de plus de seize ans qui résident sur le territoire
grondgebied van een Staat die geen lidstaat van de Europese Unie is en d'un Etat non membre de l'Union européenne et qui sont inscrits aux
die zijn ingeschreven in de bevolkingsregisters in de consulaire registres de la population tenus dans les postes consulaires de
beroepsposten; carrière;
- de Belgen die ouder zijn dan 16 jaar en die verblijven op het - les Belges âgés de plus de seize ans qui résident sur le territoire
grondgebied van een andere lidstaat van de Europese Unie en die zijn d'un autre Etat membre de l'Union européenne et qui sont inscrits sur
ingeschreven op de kiezerslijst van de Belgische consulaire la liste des électeurs du poste consulaire de carrière belge dont ils
beroepspost waarvan zij afhangen; relèvent;
- de onderdanen van de andere lidstaten van de Europese Unie die ouder - les ressortissants des autres Etats membres de l'Union européenne
zijn dan 16 jaar en die zijn ingeschreven op de kiezerslijst van hun âgés de plus de seize ans inscrits sur la liste des électeurs de la
Belgische gemeente van verblijf. commune belge de leur résidence.
B.19.4. In dat opzicht dient te worden opgemerkt dat het arrest dat in B.19.4. Dans cette optique, il convient d'observer que l'arrêt qui
de fase van het onderzoek van het beroep tot vernietiging in de sera rendu au stade de l'examen du recours en annulation dans la
onderhavige zaak zal worden gewezen, ongeacht de draagwijdte van dat présente affaire, quelle que soit sa portée, n'aura pas la moindre
laatste arrest, geen enkel gevolg zal hebben voor de regelmatigheid conséquence sur la régularité de l'élection du 9 juin 2024 précitée,
van de voormelde verkiezing van 9 juni 2024, aangezien die geldig zal dès lors que celle-ci se déroulera valablement sur la base de
plaatsvinden op basis van het voormelde artikel 39, eerste lid, van de l'article 39, alinéa 1er, précité, de la loi du 23 mars 1989, tel
wet van 23 maart 1989 zoals gewijzigd bij artikel 15 van de wet van 1 qu'il a été modifié par l'article 15 de la loi du 1er juin 2022, telle
juni 2022, zoals die werd vernietigd bij het arrest nr. 116/2023, en qu'elle a été annulée par l'arrêt n° 116/2023, et ce, par l'effet même
dat ingevolge het onderhavige schorsingsarrest zelf. du présent arrêt de suspension.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
schorst artikel 13 van de wet van 25 december 2023 « tot wijziging van suspend l'article 13 de la loi du 25 décembre 2023 « modifiant la loi
de wet van 23 maart 1989 betreffende de verkiezing van het Europees Parlement en tot wijziging van het [oud Burgerlijk Wetboek], teneinde de deelname van 16- en 17-jarigen aan de verkiezing van het [Europees Parlement] mogelijk te maken zonder voorafgaande inschrijvingsplicht ». Aldus gewezen in het Nederlands, het Frans en het Duits overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, op 21 maart 2024. De griffier, Nicolas Dupont De voorzitter, du 23 mars 1989 relative à l'élection du Parlement européen et modifiant l'ancien [C]ode civil, afin de permettre aux jeunes âgés de seize et dix-sept ans de prendre part à cette élection sans formalité préalable d'inscription ». Ainsi rendu en langue néerlandaise, en langue française et en langue allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle, le 21 mars 2024. Le greffier, Nicolas Dupont Le président,
Luc Lavrysen Luc Lavrysen
^