← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 136/2023 van 19 oktober 2023 Rolnummer 7892 In zake : de
prejudiciële vraag betreffende artikel 70, § 4, van het Wetboek van de belasting over de toegevoegde
waarde, gesteld door het Hof van Beroep te Luik. H samengesteld
uit de voorzitters P. Nihoul en L. Lavrysen, en de rechters T. Giet, Y. Kherbache, D. (...)"
| Uittreksel uit arrest nr. 136/2023 van 19 oktober 2023 Rolnummer 7892 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 70, § 4, van het Wetboek van de belasting over de toegevoegde waarde, gesteld door het Hof van Beroep te Luik. H samengesteld uit de voorzitters P. Nihoul en L. Lavrysen, en de rechters T. Giet, Y. Kherbache, D. (...) | Extrait de l'arrêt n° 136/2023 du 19 octobre 2023 Numéro du rôle : 7892 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 70, § 4, du Code de la taxe sur la valeur ajoutée, posée par la Cour d'appel de Liège. La Cour constitut composée des présidents P. Nihoul et L. Lavrysen, et des juges T. Giet, Y. Kherbache, D. Pieters, S(...) |
|---|---|
| GRONDWETTELIJK HOF | COUR CONSTITUTIONNELLE |
| Uittreksel uit arrest nr. 136/2023 van 19 oktober 2023 | Extrait de l'arrêt n° 136/2023 du 19 octobre 2023 |
| Rolnummer 7892 | Numéro du rôle : 7892 |
| In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 70, § 4, van het | En cause : la question préjudicielle relative à l'article 70, § 4, du |
| Wetboek van de belasting over de toegevoegde waarde, gesteld door het | Code de la taxe sur la valeur ajoutée, posée par la Cour d'appel de |
| Hof van Beroep te Luik. | Liège. |
| Het Grondwettelijk Hof, | La Cour constitutionnelle, |
| samengesteld uit de voorzitters P. Nihoul en L. Lavrysen, en de | composée des présidents P. Nihoul et L. Lavrysen, et des juges T. |
| rechters T. Giet, Y. Kherbache, D. Pieters, S. de Bethune en K. Jadin, | Giet, Y. Kherbache, D. Pieters, S. de Bethune et K. Jadin, assistée du |
| bijgestaan door de griffier F. Meersschaut, onder voorzitterschap van voorzitter P. Nihoul, | greffier F. Meersschaut, présidée par le président P. Nihoul, |
| wijst na beraad het volgende arrest : | après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : |
| I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging | I. Objet de la question préjudicielle et procédure |
| Bij arrest van 4 november 2022, waarvan de expeditie ter griffie van | Par arrêt du 4 novembre 2022, dont l'expédition est parvenue au greffe |
| het Hof is ingekomen op 16 november 2022, heeft het Hof van Beroep te | de la Cour le 16 novembre 2022, la Cour d'appel de Liège a posé la |
| Luik de volgende prejudiciële vraag gesteld : | question préjudicielle suivante : |
| « Schendt artikel 70, § 4, van het Wetboek van de belasting over de | « L'article 70, § 4, du Code de la taxe sur la valeur ajoutée, |
| toegevoegde waarde de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in samenhang | viole-t-il les articles 10 et 11 de la Constitution lus en combinaison |
| gelezen met artikel 6 van het Verdrag tot bescherming van de rechten | avec l'article 6 de la Convention de sauvegarde des droits de l'homme |
| van de mens en de fundamentele vrijheden, in zoverre het de rechtbank | et des libertés fondamentales en ce qu'il ne permet pas au tribunal de |
| van eerste aanleg of het hof van beroep niet de mogelijkheid biedt om | première instance ou à la cour d'appel d'assortir d'un sursis la |
| de sanctie waarin het voorziet gepaard te laten gaan met uitstel ? ». | sanction qu'il prévoit ? ». |
| (...) | (...) |
| III. In rechte | III. En droit |
| (...) | (...) |
| B.1. Het Hof wordt ondervraagd over de bestaanbaarheid van artikel 70, | B.1. La Cour est interrogée sur la compatibilité de l'article 70, § 4, |
| § 4, van het Wetboek van de belasting over de toegevoegde waarde | du Code de la taxe sur la valeur ajoutée (ci-après : le Code de la |
| (hierna : het BTW-Wetboek) met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, | TVA) avec les articles 10 et 11 de la Constitution, lus en combinaison |
| in samenhang gelezen met artikel 6 van het Europees Verdrag voor de | avec l'article 6 de la Convention européenne des droits de l'homme en |
| rechten van de mens, in zoverre die bepaling de rechtbank van eerste | ce que cette disposition ne permet pas au tribunal de première |
| aanleg of het hof van beroep niet de mogelijkheid biedt om de daarin | instance ou à la cour d'appel d'assortir d'un sursis la sanction |
| bedoelde sanctie gepaard te laten gaan met uitstel. | qu'elle prévoit. |
| B.2.1. Het geschil voor het verwijzende rechtscollege betreft het niet | B.2.1. Le litige pendant devant la juridiction a quo porte sur la |
| bijhouden van een register van motorvoertuigen als bedoeld in artikel | non-tenue d'un registre des véhicules à moteur visé par l'article 28 |
| 28 van het koninklijk besluit nr. 1 van 29 december 1992 « met | de l'arrêté royal n° 1 du 29 décembre 1992 « relatif aux mesures |
| betrekking tot de regeling voor de voldoening van de belasting over de | tendant à assurer le paiement de la taxe sur la valeur ajoutée » |
| toegevoegde waarde » (hierna : het koninklijk besluit nr. 1). Te dezen | (ci-après : l'arrêté royal n° 1). En l'espèce, était controversée la |
| werd de vraag betwist of de « autodetailing »-activiteit (reiniging en | question de savoir si l'activité de « detailing » automobile |
| cosmetische opsmuk van de carrosserie) die door de geïntimeerde partij | (nettoyage et cosmétique de la carrosserie) exercée par la partie |
| werd uitgeoefend al dan niet een activiteit uitmaakte die onder de | intimée constituait ou non une activité relevant de l'obligation |
| verplichting viel waarin artikel 28 van het koninklijk besluit nr. 1 voorziet. | prévue par l'article 28 de l'arrêté royal n° 1. |
| B.2.2. Uit de motivering van de verwijzingsbeslissing blijkt dat de | B.2.2. Il ressort des motifs de la décision de renvoi que la question |
| prejudiciële vraag enkel betrekking heeft op het eerste lid van | |
| artikel 70, § 4, van het BTW-Wetboek, waartoe het Hof zijn onderzoek | préjudicielle porte uniquement sur l'alinéa 1er de l'article 70, § 4, |
| bijgevolg beperkt. | du Code de la TVA, auquel la Cour limite par conséquent son examen. |
| B.3. Artikel 70, § 4, van het BTW-Wetboek maakt deel uit van afdeling | B.3. L'article 70, § 4, du Code de la TVA fait partie de la section |
| 1 (« Administratieve geldboeten ») van hoofdstuk XI (« Strafbepalingen | première (« Amendes fiscales ») du chapitre XI (« Sanctions ») de ce |
| ») van dat Wetboek. | Code. |
| Zoals het laatst is vervangen bij artikel 41 van de programmawet van | Tel qu'il a été remplacé en dernier lieu par l'article 41 de la |
| 22 juni 2012, bepaalt artikel 70, § 4, eerste lid, van het BTW-Wetboek | loi-programme du 22 juin 2012, l'article 70, § 4, alinéa 1er, du Code |
| : | de la TVA dispose : |
| « De niet in de §§ 1, 2 en 3 bedoelde overtredingen van dit Wetboek of | « Les infractions au présent Code et aux arrêtés pris pour son |
| van de besluiten genomen ter uitvoering ervan, worden bestraft met een | exécution, autres que celles qui sont visées aux §§ 1er, 2 et 3, sont |
| niet-proportionele fiscale geldboete van 50 euro tot 5.000 euro per | réprimées par une amende fiscale non proportionnellede 50 euros à |
| overtreding. Het bedrag van deze geldboete wordt naar gelang van de | 5.000 euros par infraction. Le montant de cette amende est fixé |
| aard en de ernst van de overtreding bepaald volgens een schaal waarvan | d'après la nature et la gravité de l'infraction selon une échelle dont |
| de trappen door de Koning worden vastgesteld ». | les graduations sont déterminées par le Roi ». |
| Overeenkomstig artikel 42 van de programmawet van 22 juni 2012, is het | Conformément à l'article 42 de la loi-programme du 22 juin 2012, |
| voormelde artikel 41 op 1 juli 2012 in werking getreden en van | l'article 41 précité est entré en vigueur le 1er juillet 2012 et est |
| toepassing op de overtredingen die vanaf die datum zijn begaan. | applicable aux infractions commises à partir de cette date. |
| B.4. Artikel 70, § 4, van het BTW-Wetboek voorziet in een regeling die | B.4. L'article 70, § 4, du Code de la TVA organise un régime |
| van toepassing is op « de niet in de §§ 1, 2 en 3 bedoelde | s'appliquant aux « infractions aux dispositions légales ou |
| overtredingen van wets- en verordeningsbepalingen in verband met de | réglementaires prises pour assurer le paiement de la taxe, autres que |
| voldoening van de belasting » (Parl. St., Kamer, B.Z. 1968, nr. 88/1, | celles qui sont visées par les §§ 1, 2 et 3, du même article » (Doc. |
| p. 64). | parl., Chambre, S.E. 1968, n° 88/1, p. 64). |
| In de oorspronkelijke versie ervan voorzag de in het geding zijnde | Dans sa version initiale, la disposition en cause prévoyait un minimum |
| bepaling in een minimum- en een maximumbedrag, van 1 000 tot 10 000 | et un maximum, de 1 000 à 10 000 francs belges par infraction, le |
| Belgische frank per overtreding, waarbij het bedrag van die geldboeten | |
| door de door de Koning aangewezen ambtenaar werd bepaald (oud artikel | montant de ces amendes étant fixé par le fonctionnaire désigné par le |
| 72, tweede lid, van het BTW-Wetboek). | Roi (ancien article 72, alinéa 2, du Code de la TVA). |
| B.5. Artikel 24 van de wet van 22 juli 1993 « houdende fiscale en | B.5. L'article 24 de la loi du 22 juillet 1993 « portant des |
| financiële bepalingen » heeft de in het geding zijnde bepaling | dispositions fiscales et financières » a modifié la disposition en |
| gewijzigd door, enerzijds, het maximumbedrag van de geldboete op te | |
| trekken tot 100 000 Belgische frank en, anderzijds, erin te voorzien | cause, d'une part, en portant le montant maximal de l'amende à 100 000 |
| dat het bedrag van de geldboete « voortaan zal worden bepaald volgens | francs belges et, d'autre part, en prévoyant que le montant de |
| een schaal waarvan de trappen door de Koning worden vastgesteld » | l'amende « sera dorénavant calculé selon une échelle dont les |
| (Parl. St., Senaat, 1992-1993, nr. 762/1, p. 13). Artikel 72, laatste | graduations sont fixées par le Roi » (Doc. parl., Sénat, 1992-1993, n° |
| lid, van het BTW-Wetboek « wordt bijgevolg overbodig en kan dus worden | 762/1, p. 13). L'article 72, dernier alinéa, du Code de la TVA « |
| opgeheven » (ibid.). | devient dès lors superflu et peut être abrogé » (ibid.). |
| En exécution de la nouvelle version de la disposition en cause, a été | |
| Het koninklijk besluit nr. 44 van 21 oktober 1993 « tot vaststelling | pris l'arrêté royal n° 44 du 21 octobre 1993 « fixant le montant des |
| van het bedrag van de niet-proportionele fiscale geldboeten op het | amendes fiscales non proportionnelles en matière de taxe sur la valeur |
| stuk van de belasting over de toegevoegde waarde » is genomen ter | ajoutée ». |
| uitvoering van de nieuwe versie van de in het geding zijnde bepaling. | |
| B.6.1. Artikel 41 van de programmawet van 22 juni 2012 heeft de | B.6.1. L'article 41 de la loi-programme du 22 juin 2012 a une nouvelle |
| minimum- en maximumbedragen van de geldboete waarin de in het geding | fois adapté les minima et maxima de l'amende prévue par la disposition |
| zijnde bepaling voorziet, opnieuw aangepast. | en cause. |
| In de parlementaire voorbereiding wordt het volgende uiteengezet : | Les travaux préparatoires exposent ce qui suit : |
| « Artikel 70, § 4, eerste lid, nieuw, van het Wetboek van de belasting | « L'article 70, § 4, alinéa 1er, nouveau, du Code de la taxe sur la |
| over de toegevoegde waarde heeft tot doel de minimum- en | valeur ajoutée vise à revoir et à réévaluer les montants minima et |
| maximumbedragen van de niet-proportionele fiscale geldboeten te | maxima des amendes fiscales non proportionnelles et habilite le Roi à |
| herzien en machtigt de Koning om, in functie van de aard en de ernst | fixer, d'après la nature et la gravité de l'infraction commise, les |
| van de begane overtreding, de schalen te bepalen van de trappen van | échelles de graduations de ces amendes. Ces graduations font l'objet |
| deze geldboeten. Dit maakt het voorwerp uit van het koninklijk besluit | |
| nr. 44 van 21 oktober 1993 dat bijgevolg zal worden gewijzigd. | de l'arrêté royal n° 44 du 21 octobre 1993 qui sera amendé en conséquence. |
| Voor een beter begrip wordt verduidelijkt dat deze bepaling betrekking | Par souci de clarté, il est précisé que cette disposition concerne les |
| heeft op de niet-proportionele fiscale geldboeten, dit ten opzichte | amendes fiscales non proportionnelles par opposition aux amendes |
| van de proportionele fiscale geldboeten die bedoeld worden in artikel | fiscales proportionnelles qui sont traitées sous les §§ 1er à 3 de |
| 70, §§ 1 tot 3, van het Wetboek. | l'article 70 du Code. |
| Derhalve is deze benaming in overeenstemming met het opschrift van het | Cette appellation est ainsi identique à celle utilisée dans l'intitulé |
| koninklijk besluit nr. 44 van 21 oktober 1993 tot vaststelling van het | de l'arrêté royal n° 44 du 21 octobre 1993 fixant le montant des |
| bedrag van niet-proportionele fiscale geldboeten op het stuk van de | |
| belasting over de toegevoegde waarde, genomen in uitvoering van | amendes fiscales non proportionnelles en matière de taxe sur la valeur |
| artikel 70, § 4, eerste lid, van het Wetboek » (Parl. St., Kamer, | ajoutée, pris en exécution de l'article 70, § 4, alinéa 1er, du Code » |
| 2011-2012, DOC 53-2198/001, pp. 29-30). | (Doc. parl., Chambre, 2011-2012, DOC 53-2198/001, pp. 29-30). |
| Op de vraag van een parlementslid of de geldboeten waarvan het bedrag | Interrogé par un parlementaire au sujet du caractère encore |
| ten opzichte van de vroegere regeling is verdubbeld nog proportioneel | proportionnel des amendes dont le montant est doublé par rapport au |
| waren, heeft de vice-eersteminister geantwoord : | régime antérieur, le vice-premier ministre a répondu : |
| « met deze hervorming [wil de wetgever] tot meer coherentie, eenvoud | « [...] avec cette réforme, le législateur entend rendre la |
| législation relative à la TVA plus cohérente, plus simple et plus | |
| en transparantie in de BTW-wetgeving [...] komen en daarmee ook de | transparente et souhaite, en corollaire, en améliorer les recettes. |
| opbrengst ervan [...] verbeteren. Het is expliciet niet de bedoeling | L'intention n'est clairement pas de doubler toutes les amendes |
| om alle bestaande boetes te verdubbelen. Maar het huidige boetemodel | existantes. Mais le modèle d'amendes actuel manque totalement de |
| is niet meer coherent te noemen. | cohérence. |
| [...] | [...] |
| De verwachte hogere opbrengst van de boetes volgt uit de betere | L'augmentation escomptée du produit des amendes résultera de la |
| toepasbaarheid van het nieuwe systeem, niet zozeer uit hogere boetes. | meilleure applicabilité du nouveau système, plutôt que de la majoration des amendes. |
| [...] | [...] |
| Er wordt namelijk op een opbrengst van 25 miljoen euro gerekend. Maar | Cette mesure devrait rapporter 25 millions d'euros. Mais il est |
| het is niet zo dat ieder bedrag van de boetes simpelweg verdubbeld zal | inexact que toutes les amendes passeront du simple au double. Le |
| worden. Het boetesysteem zal inhoudelijk vereenvoudigd en bijgevolg | système d'amendes sera simplifié et donc amélioré » (Doc. parl., |
| verbeterd worden » (Parl. St., Kamer, 2011-2012, DOC 53-2198/015, pp. | Chambre, 2011-2012, DOC 53-2198/015, pp. 9-10). |
| 9-10). B.6.2.1. Het koninklijk besluit nr. 44 van 9 juli 2012 « tot | B.6.2.1. L'arrêté royal n° 44 du 9 juillet 2012 « fixant le montant |
| vaststelling van het bedrag van de niet-proportionele fiscale | des amendes fiscales non proportionnelles en matière de taxe sur la |
| geldboeten op het stuk van de belasting over de toegevoegde waarde » | |
| (hierna : het koninklijk besluit nr. 44) is genomen ter uitvoering van | valeur ajoutée » (ci-après : l'arrêté royal n° 44) a été pris en |
| artikel 70, § 4, eerste lid, van het BTW-Wetboek, zoals vervangen bij | exécution de l'article 70, § 4, alinéa 1er, du Code de la TVA, tel |
| artikel 41 van de programmawet van 22 juni 2012. | qu'il a été remplacé par l'article 41 de la loi-programme du 22 juin |
| In het verslag van de Koning dat voorafgaat aan het koninklijk besluit | 2012. |
| nr. 44 wordt het volgende uiteengezet : | Le rapport au Roi précédant l'arrêté royal n° 44 expose : |
| « Artikel 70, § 4, eerste lid, van het Wetboek van de belasting over | « L'article 70, § 4, alinéa 1er, du Code de la taxe sur la valeur |
| de toegevoegde waarde, vervangen bij artikel 41 van de programmawet | ajoutée, remplacé par l'article 41 de la loi-programme du 22 juin |
| van 22 juni 2012, bepaalt de minimum- en maximumbedragen van de | 2012, a pour objet de fixer les montants minima et maxima des amendes |
| niet-proportionele fiscale geldboeten ten aanzien van overtredingen | |
| van het Wetboek en van de in uitvoering ervan genomen koninklijke | fiscales non proportionnelles en cas d'infractions au Code et aux |
| besluiten. Het heeft tot doel om een ontradend effect te creëren ten | arrêtés royaux pris pour son exécution. Il a pour objectif de créer un |
| aanzien van de niet-naleving van de verplichtingen zoals dat al | effet dissuasif au non-respect des obligations, notion qui existe |
| bestaat in artikel 444 van het Wetboek van de inkomstenbelastingen | aussi à l'article 444 du Code des Impôts sur les revenus (CIR 92) et |
| (WIB 92) en de belastingplichtigen ertoe aan te zetten hun fiscale | d'inciter les assujettis à respecter leurs obligations fiscales |
| verplichtingen na te leven, vooral wat de indiening van aangiften | principalement déclaratives et, le cas échéant, de sanctionner le |
| betreft en, in voorkomend geval, de niet-naleving van deze | |
| verplichtingen te bestraffen in functie van de aard en de ernst van de | non-respect de ces obligations selon la nature et la gravité de |
| overtreding. | l'infraction. |
| Deze bepaling machtigt de Koning om de schalen van de trappen van deze | Cette disposition habilite le Roi à fixer les échelles de graduations |
| geldboeten te bepalen, rekening houdend in het bijzonder met de ernst | de ces amendes en tenant compte notamment de la gravité de |
| van de overtreding. | l'infraction. |
| Artikel 2 van het koninklijk besluit betreft een bepaling waardoor | L'article 2 de l'arrêté royal concerne une disposition qui permet de |
| overtredingen die begaan werden met het oogmerk om de belasting te | réprimer de manière plus conséquente les infractions commises dans une |
| ontduiken, op een meer consequente wijze worden bestraft steeds | intention frauduleuse tout en respectant toutefois la limite du |
| evenwel binnen de grenzen van het maximumbedrag van 5.000 euro zoals | |
| bepaald in artikel 70, § 4, eerste lid, van het Wetboek. | montant maximum de 5.000 euros fixée à l'article 70, § 4, alinéa 1er, |
| Artikel 3 van dit besluit regelt de wijze waarop de geldboeten worden | du Code. L'article 3 de cet arrêté organise le mode de graduations des amendes |
| toegepast voor dezelfde overtredingen. | s'agissant des mêmes infractions. |
| De bijlage bij dit koninklijk besluit dat de schaal bepaalt van de | L'annexe à cet arrêté royal qui développe le système de graduations |
| geldboeten in functie van de aard van de overtreding, houdt rekening | des amendes selon la nature des infractions, tient compte des |
| met voornoemde beginselen en de minimum- en maximumbedragen zoals | principes précités et des montants minima et maxima fixés par |
| bepaald in artikel 70, § 4, eerste lid, van het Wetboek. | l'article 70, § 4, alinéa 1er, du Code. |
| Onderhavig ontwerp treedt in werking op 1 juli 2012, zijnde de datum | Le présent projet entre en vigueur le 1er juillet 2012, date d'entrée |
| van inwerkingtreding van artikel 70, § 4, eerste lid, van het Wetboek | en vigueur de l'article 70, § 4, alinéa 1er, du Code » (Moniteur belge |
| » (Belgisch Staatsblad van 17 juli 2012, p. 39014). | du 17 juillet 2012, p. 39014). |
| B.6.2.2. In afdeling 3 (« Verplichtingen inzake van boekhouding ») | B.6.2.2. Dans la section 3 (« Obligations en matière de comptabilité |
| wordt in punt « I. Boeken, registers en journalen waarvan het houden | »), le point « I. Livres, registres et journaux dont la tenue est |
| wordt voorgeschreven door of krachtens de regelgeving » van de bijlage | prescrite par ou en vertu de la règlementation » de l'annexe de |
| bij het koninklijk besluit nr. 44 bepaald : | l'arrêté royal n° 44 prévoit : |
| A. Niet houden | A. Non tenu |
| Per boek, register of journaal : | Par livre, registre ou journal : |
| - 1ste overtreding : 1.500 EUR | - 1ère infraction : 1 500 EUR |
| - 2de overtreding : 3.000 EUR | - 2ème infraction : 3 000 EUR |
| - volgende overtredingen : 5.000 EUR | - infractions suivantes : 5 000 EUR |
| B.7. Het Hof wordt verzocht zich uit te spreken over de | B.7. La Cour est invitée à statuer sur la compatibilité de la |
| bestaanbaarheid van de in het geding zijnde bepaling met de artikelen | disposition en cause avec les articles 10 et 11 de la Constitution, |
| 10 en 11 van de Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 6 van het | lus en combinaison avec l'article 6 de la Convention européenne des |
| Europees Verdrag voor de rechten van de mens, in zoverre die bepaling | droits de l'homme, en ce que cette disposition ne permet pas au |
| de rechtbank van eerste aanleg of het hof van beroep, zitting houdende | tribunal de première instance ou à la cour d'appel, siégeant en |
| in burgerlijke zaken, niet de mogelijkheid biedt om de daarin bedoelde | matière civile, d'assortir d'un sursis la sanction qu'elle prévoit. |
| sanctie gepaard te laten gaan met uitstel. | |
| B.8.1. Hoewel de prejudiciële vraag niet uitdrukkelijk de vergeleken | B.8.1. Bien que la question préjudicielle n'identifie pas expressément |
| categorieën van personen identificeert, blijkt uit de | les catégories de personnes comparées, il ressort de la décision de |
| verwijzingsbeslissing dat het verwijzende rechtscollege, in zijn | renvoi que, dans sa motivation pour poser à la Cour la question |
| motivering om het Hof de voorliggende prejudiciële vraag te stellen, | |
| uitdrukkelijk verwijst naar het arrest nr. 13/2013 van 21 februari | préjudicielle présentement examinée, la juridiction a quo s'est |
| 2013 (ECLI:BE:GHCC:2013:ARR.013). | expressément référée à l'arrêt n° 13/2013 du 21 février 2013 |
| In dat arrest wordt, enerzijds, de situatie van de BTW-plichtigen op | (ECLI:BE:GHCC:2013:ARR.013). |
| wie de in artikel 70, § 1bis, van het BTW-Wetboek bedoelde sancties | Dans cet arrêt, sont comparées, d'une part, la situation des |
| van toepassing zijn, waarvoor de burgerlijke rechtbank de sanctie | assujettis à la TVA auxquels s'appliquent les sanctions prévues par |
| waarin dat artikel voorziet voor de belastingplichtige voor de | l'article 70, § 1erbis, du Code de la TVA, pour lesquels le tribunal |
| belasting over de toegevoegde waarde niet gepaard kan laten gaan met | civil ne peut assortir d'un sursis la sanction que cet article |
| uitstel vergeleken met, anderzijds, de situatie van diezelfde | prévoit, avec, d'autre part, la situation des mêmes assujettis qui, |
| BTW-plichtigen die, als zij zouden worden vervolgd voor de | s'ils étaient poursuivis devant le tribunal correctionnel pour le même |
| correctionele rechtbank voor hetzelfde in artikel 73 van het | fait visé par l'article 73 du Code de la TVA, pourraient demander le |
| BTW-Wetboek bedoelde feit, uitstel van de tenuitvoerlegging van de | |
| straf zouden kunnen aanvragen met toepassing van artikel 8 van de wet | sursis à l'exécution de la peine en application de l'article 8 de la |
| van 29 juni 1964 « betreffende de opschorting, het uitstel en de | loi du 29 juin 1964 « concernant la suspension, le sursis et la |
| probatie ». | probation ». |
| B.8.2. Bijgevolg moet ervan worden uitgegaan dat wat de in artikel 70, | B.8.2. Il y a dès lors lieu de considérer qu'en ce qui concerne les |
| § 4, eerste lid, van het BTW-Wetboek bedoelde sancties betreft, het | sanctions prévues par l'article 70, § 4, alinéa 1er, du Code de la |
| verwijzende rechtscollege aan het Hof dezelfde te vergelijken | TVA, la juridiction a quo soumet à la Cour les mêmes catégories de |
| categorieën van personen voorlegt, en dat bijgevolg rekening moet | personnes à comparer et qu'il y a dès lors lieu de tenir compte, pour |
| worden gehouden met artikel 73 van het BTW-Wetboek om die vergelijking | examiner cette comparaison, de l'article 73 du Code de la TVA. |
| te onderzoeken. | |
| B.8.3. Artikel 73 van het BTW-Wetboek, vervangen bij artikel 18 van de | B.8.3. L'article 73 du Code de la TVA, remplacé par l'article 18 de la |
| wet van 20 september 2012 « tot instelling van het ` una via | loi du 20 septembre 2012 « instaurant le principe ` una via ' dans le |
| '-principe in de vervolging van overtredingen van de fiscale wetgeving | cadre de la poursuite des infractions à la législation fiscale et |
| en tot verhoging van de fiscale penale boetes » en gewijzigd bij | majorant les amendes pénales fiscales » et modifié par l'article 99 de |
| artikel 99 van de wet van 17 juni 2013 « houdende fiscale en | la loi du 17 juin 2013 « portant des dispositions fiscales et |
| financiële bepalingen en bepalingen betreffende de duurzame | financières et des dispositions relatives au développement durable », |
| ontwikkeling », bepaalt : | dispose : |
| « Hij die met bedrieglijk opzet of met het oogmerk om te schaden, de | « Sera puni d'un emprisonnement de huit jours à deux ans et d'une |
| bepalingen van dit Wetboek of van de ter uitvoering ervan genomen | |
| besluiten overtreedt, wordt gestraft met gevangenisstraf van acht | |
| dagen tot twee jaar en met geldboete van 250 euro tot 500.000 euro of | amende de 250 euros à 500.000 euros ou de l'une de ces peines |
| met een van die straffen alleen. | seulement, celui qui, dans une intention frauduleuse ou à dessein de |
| Indien de in het eerste lid vermelde inbreuken gepleegd werden in het | nuire, contrevient aux dispositions du présent Code ou des arrêtés |
| raam van ernstige fiscale fraude, al dan niet georganiseerd, wordt de | pris pour son exécution. Si les infractions visées à l'alinéa 1er ont été commises dans le |
| schuldige gestraft met een gevangenisstraf van acht dagen tot 5 jaar | cadre de la fraude fiscale grave, organisée ou non, le coupable est |
| en met een geldboete van 250 euro tot 500.000 euro of met een van die | puni d'un emprisonnement de huit jours à 5 ans et d'une amende de 250 |
| straffen alleen ». | euros à 500.000 euros ou de l'une de ces peines seulement ». |
| Artikel 73 van het BTW-Wetboek is van toepassing op de overtredingen | L'article 73 du Code de la TVA s'applique aux infractions aux |
| van de bepalingen van hetzelfde Wetboek of van de ter uitvoering ervan | |
| genomen besluiten, en bijgevolg met inbegrip op de overtredingen | dispositions du même Code ou des arrêtés pris pour son exécution, y |
| bedoeld in het in het geding zijnde artikel 70, § 4, van het | compris par conséquent aux infractions visées à l'article 70, § 4, en |
| BTW-Wetboek. | cause, du Code de la TVA. |
| B.9. Een maatregel is een strafsanctie in de zin van artikel 6, § 1, | B.9. Une mesure constitue une sanction pénale au sens de l'article 6, |
| van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens, indien hij | paragraphe 1, de la Convention européenne des droits de l'homme si |
| volgens de internrechtelijke kwalificatie een strafrechtelijk karakter | elle a un caractère pénal selon sa qualification en droit interne ou |
| heeft of indien uit de aard van het strafbaar feit, namelijk de | s'il ressort de la nature de l'infraction, à savoir la portée générale |
| algemene draagwijdte en het preventieve en repressieve karakter van de | et le caractère préventif et répressif de la sanction, qu'il s'agit |
| bestraffing, blijkt dat het om een strafsanctie gaat, of nog, indien | |
| uit de aard en de ernst van de sanctie die de betrokkene ondergaat, | d'une sanction pénale ou encore s'il ressort de la nature et de la |
| blijkt dat hij een straffend en daardoor ontradend karakter heeft | sévérité de la sanction subie par l'intéressé qu'elle a un caractère |
| (EHRM, grote kamer, 15 november 2016, A en B t. Noorwegen, | punitif et donc dissuasif (CEDH, grande chambre, 15 novembre 2016, A |
| et B c. Norvège, ECLI:CE:ECHR:2016:1115JUD002413011, §§ 105-107; | |
| ECLI:CE:ECHR:2016:1115JUD002413011, §§ 105-107; grote kamer, 10 | grande chambre, 10 février 2009, Zolotoukhine c. Russie, |
| februari 2009, Zolotoukhine t. Rusland, | |
| ECLI:CE:ECHR:2009:0210JUD001493903, § 53; grote kamer, 23 november | ECLI:CE:ECHR:2009:0210JUD001493903, § 53; grande chambre, 23 novembre |
| 2006, Jussila t. Finland, ECLI:CE:ECHR:2006:1123JUD007305301, §§ | 2006, Jussila c. Finlande, ECLI:CE:ECHR:2006:1123JUD007305301, §§ |
| 30-31). | 30-31). |
| De in artikel 70, § 4, van het BTW-Wetboek bedoelde fiscale boete | L'amende fiscale prévue à l'article 70, § 4, du Code de la TVA a pour |
| heeft tot doel om de niet in de §§ 1, 2 en 3 bedoelde overtredingen | objet de prévenir et de sanctionner les infractions au même Code et |
| van hetzelfde Wetboek en van de ter uitvoering ervan genomen besluiten | aux arrêtés pris pour son exécution, autres que celles qui sont visées |
| te voorkomen en te bestraffen. Ze heeft derhalve een repressief | aux §§ 1er, 2 et 3. Elle a donc un caractère répressif et est de |
| karakter en is strafrechtelijk van aard in de zin van artikel 6 van | nature pénale au sens de l'article 6 de la Convention européenne des |
| het Europees Verdrag voor de rechten van de mens. | droits de l'homme. |
| B.10. Artikel 8, § 1, eerste lid, van de wet van 29 juni 1964, | B.10. L'article 8, § 1er, alinéa 1er, de la loi du 29 juin 1964, |
| vervangen bij artikel 37, 1°, van de wet van 5 februari 2016 « tot | remplacé par l'article 37, 1°, de la loi du 5 février 2016 « modifiant |
| wijziging van het strafrecht en de strafvordering en houdende diverse | le droit pénal et la procédure pénale et portant des dispositions |
| bepalingen inzake justitie », bepaalt : | diverses en matière de justice », dispose : |
| « Indien de veroordeelde nog niet veroordeeld is geweest tot een | « Lorsque le condamné n'a pas encouru antérieurement de condamnation à |
| criminele straf of tot een hoofdgevangenisstraf van meer dan drie jaar | une peine criminelle ou à un emprisonnement principal de plus de trois |
| of tot een gelijkwaardige straf die in aanmerking genomen wordt | ans ou à une peine équivalente prise en compte conformément à |
| overeenkomstig artikel 99bis van het Strafwetboek, kunnen de | l'article 99bis du Code pénal, les juridictions de jugement peuvent, |
| vonnisgerechten, wanneer zij niet tot één of meer | lorsqu'elles ne condamnent pas à une ou plusieurs peines principales |
| hoofdvrijheidsstraffen van meer dan vijf jaar gevangenis veroordelen, | privatives de liberté supérieures à cinq ans d'emprisonnement, |
| gelasten dat de tenuitvoerlegging van de hoofd- en bijkomende straffen | ordonner qu'il sera sursis à l'exécution de tout ou partie des peines |
| dan wel van een gedeelte ervan, wordt uitgesteld ». | principales et accessoires qu'elles prononcent ». |
| B.11. In tegenstelling tot de BTW-plichtige die voor de correctionele | B.11. Contrairement à l'assujetti à la TVA qui est poursuivi devant le |
| rechtbank wordt vervolgd, kan de persoon die, met toepassing van | tribunal correctionnel, celui qui, en application de l'article 569, |
| artikel 569, eerste lid, 32°, van het Gerechtelijk Wetboek, de in | alinéa 1er, 32°, du Code judiciaire, conteste devant le tribunal civil |
| artikel 70, § 4, van het BTW-Wetboek bedoelde geldboete voor de | l'amende prévue par l'article 70, § 4, du Code de la TVA, ne peut pas |
| burgerlijke rechtbank betwist, geen uitstel van de tenuitvoerlegging van die sanctie aanvragen, aangezien het uitstel van de tenuitvoerlegging van een straf krachtens de wet van 29 juni 1964 enkel door een strafgerecht kan worden bevolen. B.12.1. Onder voorbehoud dat hij geen maatregel mag nemen die onredelijk is, vermag de democratisch gekozen wetgever het repressief beleid zelf vast te stellen en aldus de beoordelingsvrijheid van de rechter te beperken. De wetgever heeft evenwel meermaals geopteerd voor de individualisering van straffen, met name door de rechter toe te staan maatregelen tot uitstel toe te kennen. B.12.2. Het staat aan de wetgever te oordelen of het wenselijk is de rechter te dwingen tot gestrengheid wanneer een overtreding inzonderheid een algemeen belang schaadt, vooral in een aangelegenheid die, zoals te dezen, aanleiding geeft tot een aanzienlijke fraude. Die gestrengheid kan met name betrekking hebben op de maatregelen tot uitstel. Het Hof zou een dergelijke keuze alleen kunnen afkeuren indien die onredelijk zou zijn of indien de in het geding bepaling ertoe zou leiden aan een categorie van rechtsonderhorigen het recht op een eerlijk proces voor een onafhankelijke en onpartijdige instantie, zoals gewaarborgd bij artikel 6, § 1, van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens, te ontzeggen. | demander un sursis à l'exécution de cette sanction puisqu'un sursis à l'exécution d'une peine ne peut, en vertu de la loi du 29 juin 1964, être ordonné que par une juridiction pénale. B.12.1. Sous la réserve qu'il ne peut prendre une mesure déraisonnable, le législateur démocratiquement élu peut vouloir déterminer lui-même la politique répressive et limiter ainsi le pouvoir d'appréciation du juge. Le législateur a toutefois opté à diverses reprises pour l'individualisation des peines, notamment en autorisant le juge à accorder des mesures de sursis. B.12.2. Il appartient au législateur d'apprécier s'il est souhaitable de contraindre le juge à la sévérité quand une infraction nuit particulièrement à l'intérêt général, spécialement dans une matière qui, comme en l'espèce, donne lieu à une fraude importante. Cette sévérité peut notamment porter sur les mesures de sursis. La Cour ne pourrait censurer pareil choix que si celui-ci était déraisonnable ou si la disposition en cause avait pour effet de priver une catégorie de justiciables du droit à un procès équitable devant une juridiction impartiale et indépendante, garanti par l'article 6, paragraphe 1, de la Convention européenne des droits de l'homme. |
| B.13.1. Het uitstel van de tenuitvoerlegging van de straffen heeft tot | B.13.1. Le sursis à l'exécution des peines a pour objectif de réduire |
| doel de nadelen die inherent zijn aan de tenuitvoerlegging van de | les inconvénients inhérents à l'exécution des peines et de ne pas |
| straffen, te beperken en de re-integratie van de veroordeelde niet in | compromettre la réinsertion du condamné. Il peut être ordonné à propos |
| het gedrang te brengen. Het kan worden bevolen met betrekking tot | |
| geldboeten. Bovendien blijkt uit artikel 157, § 1, van de wet | de peines d'amende. Il ressort en outre de l'article 157, § 1er, de la |
| betreffende de verplichte verzekering voor geneeskundige verzorging en | loi relative à l'assurance obligatoire soins de santé et indemnités, |
| uitkeringen, gecoördineerd op 14 juli 1994, zoals vervangen bij | coordonnée le 14 juillet 1994, tel qu'il a été remplacé par l'article |
| artikel 2 van de wet van 19 december 2008 « tot wijziging van artikel | 2 de la loi du 19 décembre 2008 « portant modification de l'article |
| 157 van de wet betreffende de verplichte verzekering voor | 157 de la loi relative à l'assurance obligatoire soins de santé et |
| geneeskundige verzorging en uitkeringen, gecoördineerd op 14 juli 1994 | indemnités, coordonnée le 14 juillet 1994 » et modifié par l'article |
| » en gewijzigd bij artikel 5, 1°, van de wet van 29 maart 2012 « | 5, 1°, de la loi du 29 mars 2012 « portant des dispositions diverses |
| houdende diverse bepalingen (II) », dat het uitstel door de wetgever | (II) », que le sursis n'est pas considéré par le législateur comme |
| niet onverenigbaar wordt geacht met een geldboete die wordt opgelegd | incompatible avec une amende imposée par une autorité autre qu'une |
| door een andere overheid dan een strafgerecht. | juridiction pénale. |
| De in het geding zijnde regeling van de fiscale geldboete kan allicht | Sans doute le régime de l'amende fiscale en cause peut-il différer en |
| in diverse bestanddelen verschillen van de regeling van de in artikel | |
| 73 van het BTW-Wetboek voorgeschreven strafrechtelijke sanctie of van | divers éléments de celui de la sanction pénale prévue par l'article 73 |
| de regeling van de in andere aangelegenheden voorgeschreven | du Code de la TVA ou de celui des sanctions administratives prévues en |
| administratieve sancties, ongeacht of het gaat om de verschillende | d'autres matières, qu'il s'agisse de la formulation différente de |
| formulering van de vereiste van het morele bestanddeel, om de | l'exigence de l'élément moral, de la possibilité de cumuler des |
| mogelijkheid administratieve geldboeten samen te voegen, om de wijze | amendes administratives, du mode de fixation des peines ou de |
| van vaststelling van de straffen of om de toepassing van opdeciemen. | l'application de décimes additionnels. S'il est vrai que de telles |
| Dergelijke verschillen kunnen weliswaar relevant zijn om de toepassing | différences peuvent être pertinentes pour justifier l'application de |
| van specifieke regels op bepaalde gebieden te verantwoorden, maar ze | règles spécifiques dans certains domaines, elles ne le sont pas dans |
| zijn dat niet op het gebied dat het voorwerp uitmaakt van de | |
| prejudiciële vraag : ongeacht of het uitstel wordt verleend door de | celui qui fait l'objet de la question préjudicielle : en effet, qu'il |
| correctionele rechtbank of door een ander rechtscollege, zoals de | soit accordé par le tribunal correctionnel ou par une autre |
| burgerlijke rechtbank, kan het de veroordeelde ertoe aanzetten zijn | juridiction, telle que le tribunal civil, le sursis peut inciter le |
| gedrag te wijzigen, door de dreiging om, indien hij zou recidiveren, | condamné à s'amender, par la menace d'exécuter, s'il venait à |
| de veroordeling tot de betaling van een geldboete uit te voeren. | récidiver, la condamnation au paiement d'une amende. |
| Indien de wet van 29 juni 1964 niet van toepassing is, komt het aan de | Si la loi du 29 juin 1964 n'est pas applicable, il appartient au |
| wetgever toe ter zake te bepalen onder welke voorwaarden uitstel, net | |
| zoals eventueel probatie-uitstel, kan worden verleend en de | législateur de déterminer en la matière les conditions auxquelles un |
| voorwaarden en de rechtspleging volgens welke dat uitstel kan worden | sursis, de même éventuellement qu'un sursis probatoire, peut être |
| ingetrokken, vast te stellen. | ordonné et de fixer les conditions et la procédure de son retrait. |
| B.13.2. Uit hetgeen voorafgaat, vloeit voort dat artikel 70, § 4, | B.13.2. Il résulte de ce qui précède que l'article 70, § 4, alinéa 1er, |
| eerste lid, van het BTW-Wetboek, in zoverre dat artikel het de | |
| rechtbank van eerste aanleg of het hof van beroep, zitting houdende in | |
| burgerlijke zaken, niet mogelijk maakt het voordeel van het uitstel te | |
| verlenen aan de in B.2.1 bedoelde belastingplichtige, niet bestaanbaar is met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet. B.13.3. Die vaststelling van gedeeltelijke ongrondwettigheid heeft echter niet tot gevolg dat die bepaling, in afwachting van een optreden van de wetgever, niet meer zou kunnen worden toegepast door de rechtsinstanties wanneer zij vaststellen dat de overtredingen vaststaan, dat het bedrag van de geldboete niet onevenredig is met de ernst van de overtreding en dat er geen reden zou zijn geweest om uitstel te verlenen zelfs indien de wet in die maatregel had voorzien. Om die redenen, het Hof zegt voor recht : | du Code de la TVA n'est pas compatible avec les articles 10 et 11 de la Constitution en ce qu'il ne permet pas au tribunal de première instance ou à la cour d'appel, siégeant en matière civile, d'accorder le bénéfice du sursis à l'assujetti visé en B.2.1. B.13.3. Ce constat d'inconstitutionnalité partielle n'a toutefois pas pour conséquence que cette disposition ne pourrait plus, dans l'attente d'une intervention législative, être appliquée par les juridictions lorsque celles-ci constatent que les infractions sont établies, que le montant de l'amende n'est pas disproportionné à la gravité de l'infraction et qu'il n'y aurait pas eu lieu d'accorder un sursis même si cette mesure avait été prévue par la loi. Par ces motifs, la Cour dit pour droit : En ce qu'il ne permet pas au tribunal de première instance ou à la cour d'appel, siégeant en matière civile, d'assortir d'un sursis |
| Artikel 70, § 4, eerste lid, van het Wetboek van de belasting over de | l'amende qu'il prévoit, l'article 70, § 4, alinéa 1er, du Code de la |
| toegevoegde waarde schendt de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in | taxe sur la valeur ajoutée viole les articles 10 et 11 de la |
| zoverre het de rechtbank van eerste aanleg of het hof van beroep, | |
| zitting houdende in burgerlijke zaken, niet de mogelijkheid biedt om | |
| de boete waarin het voorziet gepaard te laten gaan met uitstel. | Constitution. |
| Aldus gewezen in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig artikel | Ainsi rendu en langue française et en langue néerlandaise, |
| 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, | conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur |
| op 19 oktober 2023. | la Cour constitutionnelle, le 19 octobre 2023. |
| De griffier, De voorzitter, | Le greffier, Le président, |
| F. Meersschaut P. Nihoul | F. Meersschaut P. Nihoul |