← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 21/2023 van 9 februari 2023 Rolnummer 7768 In zake : de
prejudiciële vraag betreffende artikel 1675/15, § 2, van het Gerechtelijk Wetboek, gesteld door
de Franstalige Arbeidsrechtbank te Brussel. Het Grondwet samengesteld uit
de voorzitters P. Nihoul en L. Lavrysen, en de rechters T. Giet, M. Pâques, T. Det(...)"
| Uittreksel uit arrest nr. 21/2023 van 9 februari 2023 Rolnummer 7768 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 1675/15, § 2, van het Gerechtelijk Wetboek, gesteld door de Franstalige Arbeidsrechtbank te Brussel. Het Grondwet samengesteld uit de voorzitters P. Nihoul en L. Lavrysen, en de rechters T. Giet, M. Pâques, T. Det(...) | Extrait de l'arrêt n° 21/2023 du 9 février 2023 Numéro du rôle : 7768 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 1675/15, § 2, du Code judiciaire, posée par le Tribunal du travail francophone de Bruxelles. La Cour const composée des présidents P. Nihoul et L. Lavrysen, et des juges T. Giet, M. Pâques, T. Detienne, D. (...) |
|---|---|
| GRONDWETTELIJK HOF | COUR CONSTITUTIONNELLE |
| Uittreksel uit arrest nr. 21/2023 van 9 februari 2023 | Extrait de l'arrêt n° 21/2023 du 9 février 2023 |
| Rolnummer 7768 | Numéro du rôle : 7768 |
| In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 1675/15, § 2, van | En cause : la question préjudicielle relative à l'article 1675/15, § |
| het Gerechtelijk Wetboek, gesteld door de Franstalige Arbeidsrechtbank | 2, du Code judiciaire, posée par le Tribunal du travail francophone de |
| te Brussel. | Bruxelles. |
| Het Grondwettelijk Hof, | La Cour constitutionnelle, |
| samengesteld uit de voorzitters P. Nihoul en L. Lavrysen, en de | composée des présidents P. Nihoul et L. Lavrysen, et des juges T. |
| rechters T. Giet, M. Pâques, T. Detienne, D. Pieters en S. de Bethune, | Giet, M. Pâques, T. Detienne, D. Pieters et S. de Bethune, assistée du |
| bijgestaan door de griffier F. Meersschaut, onder voorzitterschap van voorzitter P. Nihoul, | greffier F. Meersschaut, présidée par le président P. Nihoul, |
| wijst na beraad het volgende arrest : | après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : |
| I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging | I. Objet de la question préjudicielle et procédure |
| Bij vonnis van 24 februari 2022, waarvan de expeditie ter griffie van | Par jugement du 24 février 2022, dont l'expédition est parvenue au |
| het Hof is ingekomen op 7 maart 2022, heeft de Franstalige | greffe de la Cour le 7 mars 2022, le Tribunal du travail francophone |
| Arbeidsrechtbank te Brussel de volgende prejudiciële vraag gesteld : | de Bruxelles a posé la question préjudicielle suivante : |
| « Schendt artikel 1675/15, § 2, van het Gerechtelijk Wetboek de | « L'article 1675/15, § 2 du Code judiciaire viole-t-il les articles 10 |
| artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in zoverre het alleen de | et 11 de la Constitution, en ce qu'il permet aux seuls créanciers de |
| schuldeisers toelaat aan de rechter een verzoek tot herroeping mee te | communiquer au juge une demande de révocation dans les cinq ans |
| delen binnen vijf jaar na het einde van een minnelijke of | |
| gerechtelijke aanzuiveringsregeling met kwijtschelding van schulden in | suivant la fin d'un plan de règlement amiable ou judiciaire comportant |
| hoofdsom, terwijl dat recht niet is toegekend aan de | remise de dettes en principal, alors que ce droit n'est pas reconnu |
| schuldbemiddelaars, die overeenkomstig artikel 2276quater van het oud | aux médiateurs de dettes, dont la responsabilité peut pourtant être |
| Burgerlijk Wetboek nochtans aansprakelijk kunnen worden gesteld | mise en cause pendant cette période conformément à l'article |
| tijdens die periode ? ». | 2276quater de l'ancien Code civil ? ». |
| (...) | (...) |
| III. In rechte | III. En droit |
| (...) | (...) |
| Ten aanzien van de in het geding zijnde bepaling | Quant à la disposition en cause |
| B.1. De prejudiciële vraag heeft betrekking op de bestaanbaarheid van | B.1. La question préjudicielle porte sur la compatibilité de l'article |
| artikel 1675/15, § 2, van het Gerechtelijk Wetboek met de artikelen 10 | 1675/15, § 2, du Code judiciaire avec les articles 10 et 11 de la |
| en 11 van de Grondwet, in zoverre het alleen de schuldeisers toelaat | Constitution en ce qu'il permet aux seuls créanciers de communiquer au |
| aan de rechter een verzoek tot herroeping van de kwijtschelding van | juge une demande de révocation de la remise de dette dans les cinq ans |
| schulden mee te delen binnen vijf jaar na het einde van de minnelijke | suivant la fin du plan de règlement amiable ou judiciaire alors que ce |
| of gerechtelijke aanzuiveringsregeling, terwijl dat recht niet wordt | |
| toegekend aan de schuldbemiddelaars, wier aansprakelijkheid in het | droit n'est pas reconnu aux médiateurs de dettes, dont la |
| geding kan worden gebracht gedurende dezelfde periode, met toepassing | responsabilité peut être mise en cause durant la même période, en |
| van artikel 2276quater van het oud Burgerlijk Wetboek. | application de l'article 2276quater de l'ancien Code civil. |
| B.2.1. Artikel 1675/15, § 2, van het Gerechtelijk Wetboek bepaalt : | B.2.1. L'article 1675/15, § 2, du Code judiciaire dispose : |
| « Elke schuldeiser kan vanaf het einde van de minnelijke of | « Pendant une durée de cinq ans après la fin du plan de règlement |
| gerechtelijke aanzuiveringsregeling die een kwijtschelding van | amiable ou judiciaire comportant remise de dettes en principal, tout |
| schulden in hoofdsom inhoudt, gedurende een periode van vijf jaar een | créancier peut communiquer au juge une demande de révocation de |
| verzoek tot herroeping van de regeling meedelen omwille van een | celle-ci, en raison d'un acte accompli par le débiteur en fraude de |
| bedrieglijke handeling in zijn nadeel gesteld door de schuldenaar ». | ses droits ». |
| B.2.2. In de parlementaire voorbereiding van die bepaling wordt | B.2.2. Les travaux préparatoires de cette disposition exposent : |
| uiteengezet : « § 2 [van artikel 1675/15 van het Gerechtelijk Wetboek] past in de veronderstelling dat de minnelijke of gerechtelijke aanzuiveringsregeling een kwijtschelding van schulden in hoofdsom bevat. In dit geval, in geval van bedrog gepleegd ten nadele van één of meerdere schuldeisers, kan de rechter de kwijtschelding van schulden herroepen, en bijgevolg, de hele regeling. Een schuldeiser kan de vordering instellen gedurende een periode van vijf jaar na uitdoving van de regeling. Het door de schuldenaar gepleegde bedrog, dat de herroeping van de kwijtschelding van schulden zou verantwoorden, betreft vooral de handelingen bestemd om beschikbare goederen of inkomsten aan de boedel te onttrekken. Elke schuldenaar moet inderdaad weten dat de kwijtschelding van schulden slechts kan plaatshebben met de grootste doorzichtigheid inzake het vermogen, en op voorwaarde dat hij zich onthoudt van elke bedrieglijke handeling » (Parl. St., Kamer, 1996-1997, nrs. 1073/1 en | « Le § 2 [de l'article 1675/15 du Code judiciaire] se place dans l'hypothèse où le plan de règlement amiable ou judiciaire comporte une remise de dettes en principal. Dans ce cas, en cas de fraude commise au détriment d'un ou plusieurs créanciers, le juge peut révoquer la remise de dettes, et par conséquent, le plan de règlement tout entier. La demande peut être formulée par un créancier pendant une durée de cinq ans après l'extinction du plan. Les fraudes commises par le débiteur, qui justifieraient la révocation de la remise de dettes, concernent surtout les actes destinés à soustraire de la masse des biens ou des revenus disponibles. Tout débiteur doit en effet savoir que la remise de dettes ne peut avoir lieu que dans la plus grande transparence quant au patrimoine, et à condition qu'il s'abstienne de tout acte frauduleux » (Doc. |
| 1074/1, p. 49). | parl., Chambre, 1996-1997, nos 1073/1 et 1074/1, p. 49). |
| B.3. Artikel 2276quater van het oud Burgerlijk Wetboek bepaalt dat « | B.3. L'article 2276quater de l'ancien Code civil prévoit que « les |
| de schuldbemiddelaars zijn ontlast van hun beroepsaansprakelijkheid | médiateurs de dettes sont déchargés de leur responsabilité |
| vijf jaar na het beëindigen van hun taak ». | professionnelle cinq ans après la fin de leur mission ». |
| Ten gronde | Quant au fond |
| B.4.1. Het beginsel van gelijkheid en niet discriminatie sluit niet | B.4.1. Le principe d'égalité et de non-discrimination n'exclut pas |
| uit dat een verschil in behandeling tussen categorieën van personen | qu'une différence de traitement soit établie entre des catégories de |
| wordt ingesteld, voor zover dat verschil op een objectief criterium | personnes, pour autant qu'elle repose sur un critère objectif et |
| berust en het redelijk verantwoord is. | qu'elle soit raisonnablement justifiée. |
| Het bestaan van een dergelijke verantwoording moet worden beoordeeld | L'existence d'une telle justification doit s'apprécier en tenant |
| rekening houdend met het doel en de gevolgen van de betwiste maatregel | compte du but et des effets de la mesure critiquée ainsi que de la |
| en met de aard van de ter zake geldende beginselen; het beginsel van | nature des principes en cause; le principe d'égalité et de |
| gelijkheid en niet discriminatie is geschonden wanneer vaststaat dat | non-discrimination est violé lorsqu'il est établi qu'il n'existe pas |
| er geen redelijk verband van evenredigheid bestaat tussen de | de rapport raisonnable de proportionnalité entre les moyens employés |
| aangewende middelen en het beoogde doel. | et le but visé. |
| B.4.2. De Ministerraad betwist de vergelijkbaarheid van de | B.4.2. Le Conseil des ministres conteste la comparabilité entre les |
| schuldeisers en schuldbemiddelaars. | créanciers et les médiateurs de dettes. |
| Verschil en niet-vergelijkbaarheid mogen evenwel niet worden verward. | Il ne faut cependant pas confondre différence et non-comparabilité. Le |
| De verschillende rol van de betrokken partijen in een procedure van | rôle différent des parties concernées dans une procédure de règlement |
| collectieve schuldenregeling kan weliswaar een element zijn in de | collectif de dettes peut certes constituer un élément dans |
| beoordeling van een verschil in behandeling, maar zij kan niet | l'appréciation d'une différence de traitement, mais il ne saurait |
| volstaan om tot de niet-vergelijkbaarheid te besluiten, anders zou de | suffire pour conclure à la non-comparabilité, au risque de vider de sa |
| toetsing aan het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie van | substance le contrôle exercé au regard du principe d'égalité et de |
| elke inhoud worden ontdaan. | non-discrimination. |
| B.5.1. De procedure van collectieve schuldenregeling is door de | B.5.1. La procédure de règlement collectif de dettes a été instaurée |
| wetgever ingesteld bij de wet van 5 juli 1998 « betreffende de | par la loi du 5 juillet 1998 « relative au règlement collectif de |
| collectieve schuldenregeling en de mogelijkheid van verkoop uit de | dettes et à la possibilité de vente de gré à gré des biens immeubles |
| hand van de in beslag genomen onroerende goederen ». Die procedure | saisis ». Cette procédure vise à rétablir la situation financière du |
| beoogt de financiële toestand van de schuldenaar met overmatige | |
| schuldenlast te herstellen, met name hem ertoe in staat te stellen, | débiteur surendetté en lui permettant notamment dans la mesure du |
| voor zover mogelijk, zijn schulden te betalen en tegelijkertijd te | possible de payer ses dettes et en lui garantissant simultanément |
| waarborgen dat hij zelf en zijn gezin een menswaardig leven kunnen | ainsi qu'à sa famille qu'ils pourront mener une vie conforme à la |
| leiden (artikel 1675/3, derde lid, van het Gerechtelijk Wetboek). De | dignité humaine (article 1675/3, alinéa 3, du Code judiciaire). La |
| financiële situatie van de persoon met overmatige schuldenlast wordt | situation financière de la personne surendettée est globalisée et |
| in kaart gebracht en de ongecontroleerde druk van de schuldeisers valt | celle-ci est soustraite à la pression anarchique des créanciers grâce |
| voor die persoon weg dankzij het optreden van een schuldbemiddelaar, | à l'intervention d'un médiateur de dettes, désigné aux termes de |
| die luidens artikel 1675/6 van hetzelfde Wetboek wordt aangewezen door | l'article 1675/6 du même Code par le juge qui aura, au préalable, |
| de rechter die voorafgaandelijk uitspraak zal hebben gedaan over de | statué sur l'admissibilité de la demande de règlement collectif de |
| toelaatbaarheid van de vordering tot collectieve schuldenregeling. De | dettes. La décision d'admissibilité fait naître une situation de |
| beschikking van toelaatbaarheid doet een toestand van samenloop | concours entre les créanciers et a pour effet la suspension du cours |
| ontstaan tussen de schuldeisers en heeft de opschorting van de loop | des intérêts et l'indisponibilité du patrimoine du requérant (article |
| van de intresten en de onbeschikbaarheid van het vermogen van de | |
| verzoeker tot gevolg (artikel 1675/7 van hetzelfde Wetboek). | 1675/7 du même Code). |
| B.5.2. De wetgever had eveneens het evenwicht tussen de belangen van | B.5.2. Le législateur recherchait également un équilibre entre les |
| de schuldenaar en die van de schuldeisers voor ogen (Parl. St., Kamer, | intérêts du débiteur et ceux des créanciers (Doc. parl., Chambre, |
| 1996-1997, nr. 1073/11, p. 20). Zo beoogt de procedure te | 1996-1997, n° 1073/11, p. 20). Ainsi, la procédure tend au |
| bewerkstelligen dat de schuldeisers geheel of gedeeltelijk worden | remboursement intégral ou partiel des créanciers (Doc. parl., Chambre, |
| terugbetaald (Parl. St., Kamer, 1996-1997, nrs. 1073/1 en 1074/1, p. 12). | 1996-1997, nos 1073/1 et 1074/1, p. 12). |
| B.6.1. De opdracht van de schuldbemiddelaar bestaat met name erin na | B.6.1. La mission du médiateur de dettes consiste, notamment, à |
| te gaan of het evenwicht tussen de belangen van de schuldenaar en de | vérifier que l'équilibre entre les intérêts du débiteur et les |
| belangen van de schuldeisers wordt nageleefd. Daartoe beschikt hij, | intérêts des créanciers est respecté. Pour ce faire, il dispose, |
| gedurende zijn opdracht, over de mogelijkheid de rechter te verzoeken | pendant la durée de sa mission, de la faculté de demander au juge la |
| om de herroeping van de minnelijke of gerechtelijke | révocation du plan de règlement amiable ou judiciaire, notamment, s'il |
| aanzuiveringsregeling, met name wanneer hij vaststelt dat de | constate que le débiteur n'a pas déclaré une source de revenus. Cette |
| schuldenaar een bron van inkomsten niet heeft aangegeven. Dat | prérogative ne lui est pas reconnue après la fin de sa mission. |
| voorrecht wordt hem niet toegekend na het einde van zijn opdracht. | |
| De in het geding zijnde bepaling heeft van haar kant tot doel het de | La disposition en cause, quant à elle, a pour objet de permettre aux |
| schuldeisers mogelijk te maken een rechtsvordering in te stellen, na | |
| het einde van de minnelijke of gerechtelijke aanzuiveringsregeling, | créanciers d'intenter une action en justice, après la fin du plan de |
| teneinde hun rechten te beschermen tegen het bedrog van de | règlement amiable ou judiciaire, afin de protéger leurs droits contre |
| schuldenaar. Het bedrog van de schuldenaar leidt daarentegen niet | la fraude du débiteur. En revanche, la fraude du débiteur n'entraîne |
| ertoe dat de rechten van de schuldbemiddelaar worden geschaad, zodat | pas une lésion des droits du médiateur de dettes, de sorte que le |
| de wetgever hem niet de mogelijkheid heeft geboden de herroeping van | législateur ne lui a pas accordé la possibilité de demander la |
| de kwijtschelding van schulden te vorderen. | révocation de la remise de dettes. |
| B.6.2. De tegen de schuldbemiddelaar gerichte | B.6.2. L'action en responsabilité dirigée contre le médiateur de |
| aansprakelijkheidsvordering maakt het de schuldeisers mogelijk herstel | dettes permet aux créanciers d'obtenir une réparation en cas de lésion |
| te verkrijgen indien hun rechten worden geschaad door de fout of door de nalatigheid van de schuldbemiddelaar. Met toepassing van artikel 2276quater van het oud Burgerlijk Wetboek beschikken de schuldeisers weliswaar over een termijn van vijf jaar om de voormelde aansprakelijkheidsvordering in te stellen, maar de beroepsaansprakelijkheid van de schuldbemiddelaar kan alleen worden ingeroepen voor handelingen of een verzuim die tijdens zijn opdracht hebben plaatsgehad. De schuldbemiddelaar kan dus geen handelingen of verzuim worden verweten die na het einde van zijn opdracht hebben plaatsgehad. De schuldbemiddelaar die een fout of een nalatigheid zou hebben begaan tijdens zijn opdracht en die derhalve ertoe zou kunnen worden veroordeeld de veroorzaakte schade te herstellen, kan niet worden gelijkgesteld met de schuldeisers die het slachtoffer zijn van bedrog vanwege de schuldenaar, terwijl zij geen enkele persoonlijke fout hebben begaan. B.7. Uit hetgeen voorafgaat, vloeit voort dat het verschil in behandeling objectief en redelijk verantwoord is. Om die redenen, het Hof | de leurs droits par la faute ou par la négligence du médiateur de dettes. S'il est vrai qu'en application de l'article 2276quater de l'ancien Code civil, les créanciers disposent d'un délai de cinq ans pour introduire l'action en responsabilité précitée, il n'en demeure pas moins que la responsabilité professionnelle du médiateur de dettes ne peut être engagée que pour les actes ou les omissions commis durant sa mission. Le médiateur de dettes ne peut donc pas se voir reprocher les actes ou les omissions postérieurs à la fin de sa mission. Le médiateur de dettes qui aurait commis une faute ou une négligence durant sa mission et qui serait, dès lors, susceptible d'être condamné à réparer le dommage causé ne saurait être assimilé aux créanciers qui sont victimes de la fraude du débiteur alors qu'ils n'ont commis aucune faute personnelle. B.7. Il résulte de ce qui précède que la différence de traitement est objectivement et raisonnablement justifiée. Par ces motifs, la Cour |
| zegt voor recht : | dit pour droit : |
| Artikel 1675/15, § 2, van het Gerechtelijk Wetboek schendt de | L'article 1675/15, § 2, du Code judiciaire ne viole pas les articles |
| artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet. | 10 et 11 de la Constitution. |
| Aldus gewezen in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig artikel | Ainsi rendu en langue française et en langue néerlandaise, |
| 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, | conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur |
| op 9 februari 2023. | la Cour constitutionnelle, le 9 février 2023. |
| De griffier, De voorzitter, | Le greffier, le président, |
| F. Meersschaut P. Nihoul | F. Meersschaut P. Nihoul |