Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 101/2022 van 22 juli 2022 Rolnummers 7708, 7709, 7710, 7711, 7712, 7713, 7716, 7717, 7718 en 7719 In zake : de prejudiciële vragen over het decreet van de Franse Gemeenschap van 17 juni 2021 « houdende wijziging van Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters P. Nihoul en L. Lavrysen, en de rechters(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 101/2022 van 22 juli 2022 Rolnummers 7708, 7709, 7710, 7711, 7712, 7713, 7716, 7717, 7718 en 7719 In zake : de prejudiciële vragen over het decreet van de Franse Gemeenschap van 17 juni 2021 « houdende wijziging van Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters P. Nihoul en L. Lavrysen, en de rechters(...) Extrait de l'arrêt n° 101/2022 du 22 juillet 2022 Numéros du rôle : 7708, 7709, 7710, 7711, 7712, 7713, 7716, 7717, 7718 et 7719 En cause : les questions préjudicielles concernant le décret de la Communauté française du 17 juin 2021 « modifia La Cour constitutionnelle, composée des présidents P. Nihoul et L. Lavrysen, et des juges T. Gie(...)
GRONDWETTELIJK HOF COUR CONSTITUTIONNELLE
Uittreksel uit arrest nr. 101/2022 van 22 juli 2022 Extrait de l'arrêt n° 101/2022 du 22 juillet 2022
Rolnummers 7708, 7709, 7710, 7711, 7712, 7713, 7716, 7717, 7718 en Numéros du rôle : 7708, 7709, 7710, 7711, 7712, 7713, 7716, 7717, 7718
7719 et 7719
In zake : de prejudiciële vragen over het decreet van de Franse En cause : les questions préjudicielles concernant le décret de la
Gemeenschap van 17 juni 2021 « houdende wijziging van het decreet van Communauté française du 17 juin 2021 « modifiant le décret du 13
13 juli 2016 betreffende de studies diergeneeskundige wetenschappen », juillet 2016 relatif aux études de sciences vétérinaires », posées par
gesteld door de Raad van State. le Conseil d'Etat.
Het Grondwettelijk Hof, La Cour constitutionnelle,
samengesteld uit de voorzitters P. Nihoul en L. Lavrysen, en de composée des présidents P. Nihoul et L. Lavrysen, et des juges T.
rechters T. Giet, M. Pâques, T. Detienne, D. Pieters en S. de Bethune, Giet, M. Pâques, T. Detienne, D. Pieters et S. de Bethune, assistée du
bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter P. Nihoul, greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président P. Nihoul,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging I. Objet des questions préjudicielles et procédure
Bij tien arresten, nrs. 252.416, 252.417, 252.418, 252.419, 252.420, Par dix arrêts, nos 252.416, 252.417, 252.418, 252.419, 252.420,
252.421, 252.415, 252.412, 252.414 en 252.413, van 15 december 2021, 252.421, 252.415, 252.412, 252.414 et 252.413, du 15 décembre 2021,
waarvan de expedities ter griffie van het Hof zijn ingekomen op 21 en dont les expéditions sont parvenues au greffe de la Cour les 21 et 30
30 december 2021, heeft de Raad van State de volgende prejudiciële décembre 2021, le Conseil d'Etat a posé les questions préjudicielles
vragen gesteld : suivantes :
« 1) Schendt het decreet van 17 juni 2021 houdende wijziging van het « 1) Le décret du 17 juin 2021 modifiant le décret du 13 juillet 2016
decreet van 13 juli 2016 betreffende de studies diergeneeskundige relatif aux études de sciences vétérinaires viole-t-il les articles
wetenschappen de artikelen 10, 11 en 24 van de Grondwet in zoverre het 10, 11 et 24 de la Constitution en ce qu'il traite de la même manière
de studenten die, op het einde van het academiejaar 2019-2020, les étudiants qui, au terme de l'année académique 2019-2020, avaient
minstens 45 studiepunten hadden behaald en geen attest van slagen acquis au moins 45 crédits et ne devaient pas obtenir une attestation
moesten behalen voor het vergelijkend examen op het einde van het de réussite à l'issue du concours de fin d'année et tous les autres
jaar, en alle andere studenten die niet werden vrijgesteld van die
verplichting om het attest te behalen teneinde toegang te verkrijgen étudiants qui n'ont pas été dispensés de cette obligation d'obtention
tot het 2de studiejaar van de studies diergeneeskundige wetenschappen, de l'attestation pour l'accès au bloc 2 des études de sciences
op dezelfde manier behandelt ? vétérinaires ?
2) Schendt het decreet van 17 juni 2021 houdende wijziging van het 2) Le décret du 17 juin 2021 modifiant le décret du 13 juillet 2016
decreet van 13 juli 2016 betreffende de studies diergeneeskundige relatif aux études de sciences vétérinaires viole-t-il les articles
wetenschappen de artikelen 10, 11 en 24, § 3, van de Grondwet, in 10, 11 et 24, § 3, de la Constitution, combinés avec l'article 2 du
samenhang gelezen met artikel 2 van het Eerste Aanvullend Protocol bij
het Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de Premier protocole additionnel à la Convention de sauvegarde des droits
fundamentele vrijheden en met artikel 13, lid 2, c), van het de 1'homme et des libertés fondamentales et l'article 13, § 2, c), du
Internationaal Verdrag inzake economische, sociale en culturele PIDESC, en ce qu'il instaure un nouveau filtre académique à partir de
rechten, in zoverre het vanaf het academiejaar 2021-2022 een nieuwe l'année 2021-2022 pour des étudiants qui pouvaient auparavant
academische filter invoert voor studenten die hun studies voordien poursuivre leurs études sans filtre, et ce, sans aucune justification
zonder filter konden voortzetten, en dat zonder enige toereikende
verantwoording die in een redelijke verhouding staat tot het nagestreefde doel ? ». suffisante et raisonnablement proportionnée au but poursuivi ? ».
Die zaken, ingeschreven onder de nummers 7708, 7709, 7710, 7711, 7712, Ces affaires, inscrites sous les numéros 7708, 7709, 7710, 7711, 7712,
7713, 7716, 7717, 7718 en 7719 van de rol van het Hof, werden samengevoegd. 7713, 7716, 7717, 7718 et 7719 du rôle de la Cour, ont été jointes.
(...) (...)
III. In rechte III. En droit
(...) (...)
Ten aanzien van het in het geding zijnde decreet en de context ervan Quant au décret en cause et à son contexte
B.1. Het programma van de eerste cyclus van de universitaire studies B.1. Le programme du premier cycle des études universitaires de
diergeneeskunde, waarvoor het slagen wordt bekrachtigd door het sciences vétérinaires, dont la réussite est sanctionnée par
verkrijgen van de graad van bachelor, is onderverdeeld in drie « l'obtention du grade de bachelier, est divisé en trois « blocs annuels
studiejaren van 60 studiepunten » (artikel 15, § 1, 10°, 26°, 41° en de 60 crédits » (article 15, § 1er, 10°, 26°, 41° et 58°, du décret de
58°, van het decreet van de Franse Gemeenschap van 7 november 2013 « la Communauté française du 7 novembre 2013 « définissant le paysage de
tot bepaling van het hogeronderwijslandschap en de academische l'enseignement supérieur et l'organisation académique des études »;
organisatie van de studies »; artikel 83, § 1, 12°, en artikel 124, article 83, § 1er, 12°, et article 124, alinéa 3, du même décret).
derde lid, van hetzelfde decreet).
Artikel 100, § 2, van het decreet van 7 november 2013, zoals vervangen L'article 100, § 2, du décret du 7 novembre 2013, tel qu'il a été
bij artikel 16 van het decreet van 3 mei 2019 « houdende diverse remplacé par l'article 16 du décret du 3 mai 2019 « portant diverses
maatregelen betreffende het Hoger Onderwijs en het Onderzoek », mesures relatives à l'Enseignement supérieur et à la Recherche »,
bepaalt : dispose :
« Naast de eerste 60 studiepunten van de bacheloropleiding, omvat het « Au-delà des 60 premiers crédits du programme d'études de premier
jaarprogramma van een student van de eerste cyclus : cycle, le programme annuel d'un étudiant comprend :
1° de onderwijseenheden van de opleiding waarvoor hij reeds 1° les unités d'enseignement du programme d'études auxquelles il avait
ingeschreven was en waarvoor hij de overeenkomstige studiepunten nog déjà été inscrit et dont il n'aurait pas encore acquis les crédits
niet verdiend had, met uitzondering van de optie-eenheden in de correspondants, à l'exception des unités optionnelles du programme qui
opleiding die door de student die hij heeft gekozen niet meer te avaient été choisies par l'étudiant qu'il peut délaisser;
volgen; 2° de onderwijseenheden van de rest van het cyclusprogramma, waarvoor 2° des unités d'enseignement de la suite du programme du cycle, pour
hij aan de vooraf gevergde voorwaarden voldoet ». lesquelles il remplit les conditions prérequises ».
B.2.1. Artikel 4 van het decreet van 13 juli 2016 « betreffende de B.2.1. L'article 4 du décret du 13 juillet 2016 « relatif aux études
studie diergeneeskunde » (hierna : het decreet van 13 juli 2016) de sciences vétérinaires » (ci-après : le décret du 13 juillet 2016)
bepaalt : dispose :
« Voor de toepassing van artikel 100, § 2 van het decreet van 7 « Pour l'application de l'article 100, § 2 du décret du 7 novembre
november 2013, buiten de eerste 60 studiepunten van het 2013, au-delà des 60 premiers crédits du programme d'études de premier
studieprogramma van de eerste cyclus, kunnen alleen de studenten die cycle, seuls les étudiants porteurs d'une attestation d'accès à la
houder zijn van een attest van toelating tot het vervolg van het suite du programme du cycle peuvent inscrire dans leur programme
programma van de cyclus in hun studieprogramma de onderwijseenheden d'études les unités d'enseignement de la suite du programme du premier
van de eerste cyclus in de diergeneeskunde opnemen ». cycle en sciences vétérinaires ».
Het totale aantal « attesten van toelating tot het vervolg van het Le nombre global des « attestations d'accès à la suite du programme du
programma van de cyclus » die elk jaar in de Franse Gemeenschap worden cycle » qui sont délivrées chaque année en Communauté française est
uitgereikt, is vastgesteld op 276 voor het geheel van de fixé à 276 pour l'ensemble des universités organisant la filière de
universiteiten die de studierichting diergeneeskunde organiseren, sciences vétérinaires, sauf dérogation par le Gouvernement de la
behoudens afwijking door de Franse Gemeenschapsregering op basis van Communauté française sur proposition motivée de l'Académie de
een met redenen omkleed voorstel van de Academie voor Onderzoek en Recherche et d'Enseignement supérieur. Le Gouvernement de la
Hoger Onderwijs. De Franse Gemeenschapsregering stelt jaarlijks het Communauté française arrête annuellement le nombre d'attestations que
aantal attesten vast dat elke universiteit die studies diergeneeskunde chaque université qui organise des études de sciences vétérinaires
organiseert, zal mogen uitreiken (artikel 5 van het decreet van 13 pourra délivrer (article 5 du décret du 13 juillet 2016).
juli 2016). Om een van de attesten te kunnen verkrijgen die beschikbaar zijn in de Pour pouvoir obtenir une des attestations disponibles dans
universiteit waar de student zijn studies heeft gevolgd, moet die l'université au sein de laquelle il a suivi ses études, l'étudiant
laatste « minstens 45 van de eerste 60 studiepunten van het doit avoir « acquis au moins 45 des 60 premiers crédits du programme
studieprogramma van de eerste cyclus » hebben behaald en batig d'études de premier cycle » et avoir été classé en ordre utile à
gerangschikt zijn na een vergelijkend examen dat zijn universiteit l'issue d'un concours organisé par son université à la fin du deuxième
organiseert op het einde van het tweede quadrimester van het
academiejaar (artikel 6 van het decreet van 13 juli 2016). Een student quadrimestre de l'année académique (article 6 du décret du 13 juillet
kan slechts eenmaal opnieuw deelnemen aan dat vergelijkend examen, in 2016). Un étudiant ne peut représenter ce concours qu'une seule fois,
de regel in het volgende academiejaar (artikel 8 van hetzelfde en règle lors de l'année académique suivante (article 8 du même
décret). Les attestations sont délivrées par chaque université au plus
decreet). De attesten worden door elke universiteit uiterlijk op 13 tard le 13 septembre (article 6, § 2, alinéa 2, du même décret).
september uitgereikt (artikel 6, § 2, tweede lid, van hetzelfde
decreet). B.2.2. Aanvankelijk bepaalde artikel 12 van het decreet van 13 juli B.2.2. A l'origine, l'article 12 du décret du 13 juillet 2016
2016 : disposait :
« Dit decreet treedt in werking voor het academiejaar 2016-2017, met « Le présent décret entre en vigueur pour l'année académique
uitzondering van de artikelen 2 en 4, die in werking treden voor het 2016-2017, à l'exception des articles 2 et 4 qui entrent en vigueur
academiejaar 2017-2018. Dit decreet heeft uitwerking tot en met het pour l'année académique 2017-2018. Le présent décret produit ses
academiejaar 2019-2020. Het wordt door de Regering uiterlijk gedurende effets jusqu'à l'année académique 2019-2020 incluse. Il fera l'objet
d'une évaluation, par le Gouvernement, au plus tard durant l'année
het academiejaar 2019-2020 geëvalueerd ». académique 2019-2020 ».
Uit die tekst vloeit voort dat artikel 4 van het decreet van 13 juli Il résulte de ce texte que l'article 4 du décret du 13 juillet 2016,
2016, aangehaald in B.2.1, geen uitwerking had voor het academiejaar cité en B.2.1, ne produisait pas d'effets pour l'année académique
2020-2021. Daar een academiejaar « op 14 september begint » (artikel 2020-2021. Dès lors qu'une année académique « commence le 14 septembre
15, § 1, 6°, van het decreet van 7 november 2013), kon een student » (article 15, § 1er, 6°, du décret du 7 novembre 2013), un étudiant
zich dus, op 14 september 2020 en de daaropvolgende weken, inschrijven pouvait donc, le 14 septembre 2020 et les semaines suivantes,
voor het tweede « studiejaar van 60 studiepunten » van het programma s'inscrire au deuxième « bloc annuel de 60 crédits » du programme du
van de eerste cyclus van de universitaire studies diergeneeskunde, premier cycle des études universitaires de sciences vétérinaires, même
zelfs wanneer hij geen houder was van het « attest van toelating tot
het vervolg van het programma van de cyclus » bedoeld in artikel 4 van s'il n'était pas porteur de l'« attestation d'accès à la suite du
het decreet van 13 juli 2016. programme du cycle » visée à l'article 4 du décret du 13 juillet 2016.
B.3.1. Artikel 1 van het decreet van 22 oktober 2020 « houdende B.3.1. L'article 1er du décret du 22 octobre 2020 « modifiant le
wijziging van het decreet van 13 juli 2016 betreffende de studie décret du 13 juillet 2016 relatif aux études de sciences vétérinaires
diergeneeskunde » (hierna : het decreet van 22 oktober 2020) heeft » (ci-après : le décret du 22 octobre 2020) a modifié l'article 12 du
artikel 12 van het decreet van 13 juli 2016, aangehaald in B.2.2, décret du 13 juillet 2016, cité en B.2.2, en remplaçant, dans sa
gewijzigd waarbij in de tweede zin de jaren « 2019-2020 » worden deuxième phrase, les termes « 2019-2020 » par les termes « 2020-2021
vervangen door de jaren « 2020-2021 ». ».
Artikel 2 van het decreet van 22 oktober 2020 bepaalde : L'article 2 du décret du 22 octobre 2020 disposait :
« Dit decreet heeft uitwerking met ingang van 1 juli 2020 ». « Le présent décret produit ses effets le 1er juillet 2020 ».
B.3.2. Het decreet van 22 oktober 2020 is bekendgemaakt in het B.3.2. Le décret du 22 octobre 2020 a été publié au Moniteur belge du
Belgisch Staatsblad van 29 oktober 2020. 29 octobre 2020.
Krachtens artikel 56 van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot En vertu de l'article 56 de la loi spéciale du 8 août 1980 de réformes
hervorming der instellingen is dat decreet dus in werking getreden op institutionnelles, ce décret est donc entré en vigueur le dixième jour
de tiende dag na die bekendmaking, zijnde 8 november 2020. après cette publication, soit le 8 novembre 2020.
B.4.1. Zoals is vermeld in B.2.2, begint een academiejaar « op 14 B.4.1. Comme il est dit en B.2.2, une année académique « commence le
september ». Het academiejaar 2020-2021 is dus begonnen op 14 14 septembre ». L'année académique 2020-2021 a donc commencé le 14
september 2020. septembre 2020.
Vóór de wijziging ervan bij artikel 1 van het decreet van 22 oktober Avant sa modification par l'article 1er du décret du 22 octobre 2020,
2020 maakte artikel 12 van het decreet van 13 juli 2016 de toepassing l'article 12 du décret du 13 juillet 2016 ne permettait pas
van artikel 4 van hetzelfde decreet, weergegeven in B.2.1, niet l'application de l'article 4 du même décret, reproduit en B.2.1,
mogelijk gedurende het academiejaar 2020-2021. Een van de gevolgen van durant l'année académique 2020-2021. L'un des effets de la
de wijziging van artikel 12 van het decreet van 13 juli 2016 bij het modification de l'article 12 du décret du 13 juillet 2016 par le
decreet van 22 oktober 2020 bestaat erin de toepassing van dat artikel décret du 22 octobre 2020 est de permettre l'application de cet
4 mogelijk te maken gedurende dat academiejaar. article 4 durant cette année académique.
Aangezien, zoals is vermeld in B.3.2, artikel 1 van het decreet van 22 Vu que, comme il est dit en B.3.2, l'article 1er du décret du 22
oktober 2020 pas op 8 november 2020 in werking is getreden, met andere octobre 2020 n'est entré en vigueur que le 8 novembre 2020,
woorden wanneer het academiejaar 2020-2021 reeds was aangevat, had het c'est-à-dire lorsque l'année académique 2020-2021 était déjà entamée,
een terugwerkende kracht in zoverre het de toepassing van artikel 4 il avait un effet rétroactif en ce qu'il permettait l'application de
van het decreet van 13 juli 2016 mogelijk maakte gedurende het deel l'article 4 du décret du 13 juillet 2016 durant la partie de cette
van dat academiejaar vóór de inwerkingtreding van het decreet van 22 oktober 2020. année académique qui était antérieure à l'entrée en vigueur du décret du 22 octobre 2020.
B.4.2. Door te bepalen dat artikel 1 van het decreet van 22 oktober B.4.2. En disposant que l'article 1er du décret du 22 octobre 2020
2020 uitwerking had met ingang van 1 juli 2020, werd in artikel 2 van produisait ses effets dès le 1er juillet 2020, l'article 2 de ce
dat decreet aangegeven dat ervan diende te worden uitgegaan dat het décret indiquait qu'il y avait lieu de considérer qu'à partir de ce
vanaf die dag niet mogelijk was een student in te schrijven die niet jour-là, il n'était pas possible d'inscrire un étudiant qui n'était
in het bezit was van het « attest van toelating tot het vervolg van pas porteur de l'« attestation d'accès à la suite du programme du
het programma van de cyclus » bedoeld in artikel 4 van het decreet van cycle » visée à l'article 4 du décret du 13 juillet 2016 au deuxième «
13 juli 2016 voor het tweede « studiejaar van 60 studiepunten » van bloc annuel de 60 crédits » du programme du premier cycle des études
het programma van de eerste cyclus van de universitaire studies universitaires de sciences vétérinaires.
diergeneeskunde.
B.5.1. Bij zijn arrest nr. 82/2021 van 3 juni 2021 heeft het Hof, in B.5.1. Par l'arrêt n° 82/2021 du 3 juin 2021, la Cour a dit pour
antwoord op een prejudiciële vraag van de Raad van State, voor recht droit, en réponse à une question préjudicielle du Conseil d'Etat, que
gezegd dat de artikelen 1 en 2 van het decreet van 22 oktober 2020 de les articles 1er et 2 du décret du 22 octobre 2020 violaient les
artikelen 10, 11 en 24, § 3, eerste zin, van de Grondwet, in samenhang articles 10, 11 et 24, § 3, première phrase, de la Constitution, lus
gelezen met het algemeen beginsel van de niet-retroactiviteit van de en combinaison avec le principe général de la non-rétroactivité des
wetten, schonden in zoverre zij een terugwerkende kracht toekenden aan lois, en ce qu'ils conféraient un effet rétroactif à la prolongation
de verlenging van de gevolgen van artikel 4 van het decreet van 13 des effets de l'article 4 du décret du 13 juillet 2016 au-delà de
juli 2016 tot na het academiejaar 2019-2020. l'année académique 2019-2020.
B.5.2. Bij dat arrest heeft het Hof geoordeeld : B.5.2. Par cet arrêt, la Cour a jugé :
« B.6. De niet-retroactiviteit van de wetten is een waarborg die tot « B.6. La non-rétroactivité des lois est une garantie ayant pour but
doel heeft rechtsonzekerheid te voorkomen. Die waarborg vereist dat de de prévenir l'insécurité juridique. Cette garantie exige que le
inhoud van het recht voorzienbaar en toegankelijk is, zodat de contenu du droit soit prévisible et accessible, de sorte que le
rechtzoekende de gevolgen van een bepaalde handeling in redelijke mate justiciable puisse prévoir, dans une mesure raisonnable, les
kan voorzien op het ogenblik dat die handeling wordt gesteld. De conséquences d'un acte déterminé au moment où cet acte est accompli.
terugwerkende kracht is enkel verantwoord indien die absoluut La rétroactivité ne se justifie que si elle est indispensable à la
noodzakelijk is voor de verwezenlijking van een doelstelling van réalisation d'un objectif d'intérêt général.
algemeen belang.
[...] [...]
B.7. Een regel moet als retroactief worden gekwalificeerd wanneer hij B.7. Une règle doit être qualifiée de rétroactive si elle s'applique à
van toepassing is op feiten, handelingen en toestanden die definitief des faits, actes et situations qui étaient définitivement accomplis au
waren voltrokken op het ogenblik dat hij in werking is getreden. moment où elle est entrée en vigueur.
[...] [...]
B.9. De afdeling wetgeving van de Raad van State, waaraan op 22 juli B.9. Saisie le 22 juillet 2020 d'une demande d'avis sur un
2020 een verzoek om advies over een voorontwerp van decreet met avant-projet de décret contenant des dispositions identiques à ces
dezelfde bepalingen als die twee artikelen van het decreet van 22 deux articles du décret du 22 octobre 2020, la section de législation
oktober 2020 is gericht, herinnert in het advies 67.831/2 van 21 du Conseil d'Etat rappelle, dans l'avis 67.831/2 du 21 septembre 2020,
september 2020 eraan dat de niet-retroactiviteit van de wetten tot
doel heeft rechtsonzekerheid te voorkomen en dat de retroactiviteit que la non-rétroactivité des lois a pour but de prévenir l'insécurité
van een wetsbepaling alleen te verantwoorden is wanneer die absoluut juridique et que la rétroactivité d'une disposition législative ne se
noodzakelijk is voor het bereiken van een doel van algemeen belang. In justifie que si elle est indispensable à la réalisation d'un objectif
dat advies verzoekt de afdeling wetgeving van de Raad van State de d'intérêt général. Dans cet avis, la section de législation du Conseil
auteur van de beoogde bepalingen om de verantwoording voor de d'Etat invite l'auteur des dispositions visées à exposer la
retroactieve werking van de overwogen maatregelen uiteen te zetten justification de l'effet rétroactif des mesures envisagées (Doc.
(Parl. St., Parlement van de Franse Gemeenschap, 2020-2021, nr. 127/1, parl., Parlement de la Communauté française, 2020-2021, n° 127/1, pp.
pp. 34-35, 38 en 47). 34-35, 38 et 47).
B.10. De auteurs van het decreet van 22 oktober 2020 verantwoorden de B.10. Les auteurs du décret du 22 octobre 2020 justifient la
retroactiviteit die is verbonden aan de verlenging van de gevolgen van rétroactivité attachée à la prolongation des effets de l'article 4 du
artikel 4 van het decreet van 13 juli 2016 tot na het academiejaar décret du 13 juillet 2016 au-delà de l'année académique 2019-2020 par
2019-2020 door ' de noodzaak om een wettelijke grondslag te bieden ', ' la nécessité de donner une base légale ', par le ' souci de sécurité
door de ' zorg om rechtszekerheid ' en door de noodzaak om te kunnen juridique ' et par la nécessité de disposer de l'évaluation prévue par
beschikken over de evaluatie waarin artikel 12 van hetzelfde decreet l'article 12 du même décret (Doc. parl., Parlement de la Communauté
voorziet (Parl. St., Parlement van de Franse Gemeenschap, 2020-2021,
nr. 129/1, pp. 3-4; CRI, Parlement van de Franse Gemeenschap, nr. 5, française, 2020-2021, n° 129/1, pp. 3-4; CRI, Parlement de la
21 oktober 2020, pp. 30-31). Communauté française, n° 5, 21 octobre 2020, pp. 30-31).
B.11. Een dergelijke verantwoording volstaat niet om vast te stellen B.11. De telles justifications ne suffisent pas pour qu'il soit établi
dat de terugwerkende kracht die voortvloeit uit de twee in het geding
zijnde bepalingen noodzakelijk is voor het bereiken van een doel van que l'effet rétroactif qui résulte des deux dispositions en cause est
algemeen belang ». indispensable à la réalisation d'un objectif d'intérêt général ».
B.6.1. Nadat het Hof werd geadieerd met toepassing van artikel 4, B.6.1. Alors qu'elle était saisie en application de l'article 4,
tweede lid, van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het alinéa 2, de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour
Grondwettelijk Hof, heeft het Hof, bij zijn arrest nr. 150/2021 van 21 constitutionnelle, la Cour, par son arrêt n° 150/2021 du 21 octobre
oktober 2021, de artikelen 1 en 2 van het decreet van 22 oktober 2020 2021, a annulé les articles 1er et 2 du décret du 22 octobre 2020, en
vernietigd, in zoverre zij een terugwerkende kracht toekenden aan de ce qu'ils conféraient un effet rétroactif à la prolongation des effets
verlenging van de gevolgen van artikel 4 van het decreet van 13 juli de l'article 4 du décret du 13 juillet 2016 au-delà de l'année
2016 tot na het academiejaar 2019-2020. académique 2019-2020.
Aangezien de beroepen tot vernietiging van diezelfde bepalingen, Dès lors que les recours en annulation de ces mêmes dispositions,
ingesteld door respectievelijk de vzw « Fédération des Etudiant(e)s introduits respectivement par l'ASBL « Fédération des Etudiant(e)s
Francophones » en door 31 studenten die, op het einde van het Francophones » et par 31 étudiants qui, au terme de l'année académique
academiejaar 2019-2020, minstens 45 studiepunten hadden behaald maar 2019-2020, avaient acquis au moins 45 crédits mais n'étaient pas
niet batig werden gerangschikt om een van de « attesten van toelating classés en ordre utile pour obtenir l'une des « attestations d'accès à
tot het vervolg van het programma van de cyclus » te verkrijgen, la suite du programme du cycle », ont perdu leur objet à la suite de
zonder voorwerp waren geworden ingevolge dat vernietigingsarrest,
werden zij verworpen bij de arresten nr. 152/2021 van 21 oktober 2021 cet arrêt d'annulation, ils ont été rejetés par les arrêts nos
en nr. 191/2021 van 23 december 2021. 152/2021 du 21 octobre 2021 et 191/2021 du 23 décembre 2021.
B.6.2. Uit die vernietiging volgt dat de gevolgen van artikel 4 van B.6.2. Il découle de cette annulation que les effets de l'article 4 du
het decreet van 13 juli 2016 niet konden worden verlengd, door een décret du 13 juillet 2016 ne pouvaient pas être prolongés, par un
decreet met terugwerkende kracht, tot na het academiejaar 2019-2020. décret ayant un effet rétroactif, au-delà de l'année académique 2019-2020.
B.7.1. Het decreet van de Franse Gemeenschap van 17 juni 2021 « B.7.1. Le décret de la Communauté française du 17 juin 2021 «
houdende wijziging van het decreet van 13 juli 2016 betreffende de modifiant le décret du 13 juillet 2016 relatif aux études de sciences
studies diergeneeskundige wetenschappen » (hierna : het decreet van 17 vétérinaires » (ci-après : le décret du 17 juin 2021) modifie une
juni 2021) wijzigt opnieuw de gevolgen in de tijd van artikel 4 van nouvelle fois les effets dans le temps de l'article 4 du décret du 13
het decreet van 13 juli 2016. juillet 2016.
Bij artikel 9 van het decreet van 17 juni 2021 wordt de tweede zin van L'article 9 du décret du 17 juin 2021 abroge la deuxième phrase de
artikel 12 van het decreet van 13 juli 2016, die de gevolgen van het l'article 12 du décret du 13 juillet 2016, laquelle limitait dans le
decreet van 13 juli 2016 in de tijd beperkte « tot en met het temps les effets du décret du 13 juillet 2016 « jusqu'à l'année
academiejaar 2019-2020 », opgeheven. Die bepaling « strekt ertoe de académique 2019-2020 incluse ». Cette disposition « vise à supprimer
beperking in de tijd van de gevolgen van het decreet tot aan het la limitation dans le temps des effets du décret jusqu'à l'année
academiejaar 2020-2021 af te schaffen, en dus de regeling in de tijd académique 2020-2021, et donc à stabiliser le dispositif dans le temps
te bestendigen » (Parl. St., Parlement van de Franse Gemeenschap, » (Doc. parl., Parlement de la Communauté française, 2020-2021, n°
2020-2021, nr. 241/1, p. 7), vanuit de vaststelling dat « de invoering 241/1, p. 7), en partant du constat que « l'établissement d'un filtre
van een filter op het einde van het eerste jaar diergeneeskunde de à la fin de la première année en sciences vétérinaires [apparaît]
meest aangewezen optie lijkt binnen de Federatie Wallonië-Brussel » l'option la plus adaptée à la situation en Fédération
(Parl. St., Parlement van de Franse Gemeenschap, 2020-2021, nr. 241/3, Wallonie-Bruxelles » (Doc. parl., Parlement de la Communauté
p. 3). française, 2020-2021, n° 241/3, p. 3).
Bij artikel 8 van het decreet van 17 juni 2021 wordt artikel 12 van L'article 8 du décret du 17 juin 2021 complète l'article 12 du décret
het decreet van 13 juli 2016 aangevuld met een zin die luidt als volgt du 13 juillet 2016 par une phrase rédigée comme suit :
: « Uiterlijk tijdens het academiejaar 2025-2026 wordt door de regering « Une seconde évaluation sera réalisée par le Gouvernement au plus
een tweede evaluatie uitgevoerd ». tard durant l'année académique 2025-2026 ».
Artikel 12 van het decreet van 17 juni 2021 bepaalt dat dit decreet in L'article 12 du décret du 17 juin 2021 prévoit que ce décret entre en
werking treedt met ingang van het academiejaar 2021-2022, met vigueur à partir de l'année académique 2021-2022, sauf en ce qui
uitzondering van de artikelen 1, 8 en 9, die in werking treden op 15 concerne les articles 1er, 8 et 9, qui, eux, entrent en vigueur le 15
juni 2021. juin 2021.
B.7.2. Zoals het werd gewijzigd bij de artikelen 8 en 9 van het B.7.2. Tel qu'il a été modifié par les articles 8 et 9 du décret du 17
decreet van 17 juni 2021, bepaalt artikel 12 van het decreet van 13 juin 2021, l'article 12 du décret du 13 juillet 2016 dispose :
juli 2016 : « Dit decreet treedt in werking voor het academiejaar 2016-2017, met « Le présent décret entre en vigueur pour l'année académique
uitzondering van de artikelen 2 en 4, die in werking treden voor het 2016-2017, à l'exception des articles 2 et 4 qui entrent en vigueur
academiejaar 2017-2018. Het wordt door de Regering uiterlijk gedurende pour l'année académique 2017-2018. Il fera l'objet d'une évaluation,
het academiejaar 2019-2020 geëvalueerd. Uiterlijk tijdens het par le Gouvernement, au plus tard durant l'année académique 2019-2020.
academiejaar 2025-2026 wordt door de regering een tweede evaluatie Une seconde évaluation sera réalisée par le Gouvernement au plus tard
uitgevoerd ». durant l'année académique 2025-2026 ».
B.7.3. De opheffing van de tweede zin van artikel 12 van het decreet B.7.3. L'abrogation de la deuxième phrase de l'article 12 du décret du
van 13 juli 2016, overeenkomstig artikel 9 van het decreet van 17 juni 13 juillet 2016, conformément à l'article 9 du décret du 17 juin 2021,
2021, die in werking trad op 15 juni 2021, heeft tot gevolg dat en vigueur le 15 juin 2021, a pour conséquence que l'article 4 du
artikel 4 van het decreet van 13 juli 2016 opnieuw, vanaf het décret du 13 juillet 2016 peut à nouveau, à partir de l'année
academiejaar 2021-2022, uitwerking kan hebben. Een dergelijke bepaling académique 2021-2022, sortir ses effets. Une telle disposition n'a pas
heeft geen retroactief karakter. de caractère rétroactif.
Uit die regeling, in samenhang gelezen met de arresten van het Hof Il découle de ce régime, lu en combinaison avec les arrêts de la Cour
nrs. 82/2021 en 150/2021, volgt dat artikel 4 van het decreet van 13 nos 82/2021 et 150/2021, que l'article 4 du décret du 13 juillet 2016
juli 2016 uitwerking kon hebben vanaf het academiejaar 2016-2017 en a pu sortir ses effets à partir de l'année académique 2016-2017 et
voor de toekomst uitwerking zal kunnen hebben. Zij kon daarentegen pourra sortir ses effets pour le futur. En revanche, il n'a pas pu
geen uitwerking hebben voor het academiejaar 2020-2021, maar enkel in sortir ses effets pour l'année académique 2020-2021, mais uniquement
de mate van het - afgekeurde - retroactieve karakter van het decreet van 22 oktober 2020. dans la mesure du caractère rétroactif, censuré, du décret du 22 octobre 2020.
Ten gronde Quant au fond
B.8. In de voor de verwijzende rechter hangende geschillen hebben B.8. Dans les litiges pendants devant le juge a quo, des étudiants
studenten die, op het einde van het academiejaar 2019-2020, minstens qui, au terme de l'année académique 2019-2020, avaient acquis au moins
45 studiepunten hadden behaald zonder batig te zijn gerangschikt voor 45 crédits sans être classés en ordre utile pour l'obtention de l'«
het verkrijgen van een « attest van toelating tot het vervolg van het
programma van de cyclus » dat is vereist bij artikel 4 van het decreet attestation d'accès à la suite du programme du cycle » requise par
van 13 juli 2016, een beroep ingesteld tegen hun weigering tot l'article 4 du décret du 13 juillet 2016, ont introduit un recours
inschrijving in het tweede studiejaar van bachelor diergeneeskunde contre le refus de leur inscription au bloc 2 de bachelier en sciences
voor het academiejaar 2021-2022. vétérinaires pour l'année académique 2021-2022.
B.9.1. Met de eerste prejudiciële vraag wordt het Hof verzocht zich B.9.1. La première question préjudicielle invite la Cour à se
prononcer sur la compatibilité du décret du 17 juin 2021 avec les
uit te spreken over de bestaanbaarheid, met de artikelen 10, 11 en 24 articles 10, 11 et 24 de la Constitution, en ce qu'il traite de la
van de Grondwet, van het decreet van 17 juni 2021, in zoverre het de même manière les étudiants qui, au terme de l'année académique
studenten die, op het einde van het academiejaar 2019-2020, minstens
45 studiepunten hadden behaald en geen attest van slagen moesten 2019-2020, avaient acquis au moins 45 crédits et ne devaient pas
behalen voor het vergelijkend examen op het einde van het jaar, en obtenir une attestation de réussite à l'issue du concours de fin
alle andere studenten die niet werden vrijgesteld van die verplichting d'année et tous les autres étudiants qui n'ont pas été dispensés de
om het attest van toegang tot het tweede studiejaar van de studie cette obligation d'obtention de l'attestation pour l'accès au bloc 2
diergeneeskunde te behalen, op dezelfde manier behandelt.
Met de tweede prejudiciële vraag wordt het Hof verzocht zich uit te des études de sciences vétérinaires.
spreken over de bestaanbaarheid van het decreet van 17 juni 2021 met La seconde question préjudicielle invite la Cour à se prononcer sur la
de artikelen 10, 11 en 24, § 3, van de Grondwet, in samenhang gelezen compatibilité du décret du 17 juin 2021 avec les articles 10, 11 et
met artikel 2 van het Eerste Aanvullend Protocol bij het Europees Verdrag voor de rechten van de mens en met artikel 13, lid 2, c), van het Internationaal Verdrag inzake economische, sociale en culturele rechten, in zoverre het vanaf het academiejaar 2021-2022 een nieuwe academische filter invoert voor studenten die hun studies voordien zonder filter konden voortzetten, en dat zonder enige toereikende verantwoording die in een redelijke verhouding staat tot het nagestreefde doel. B.9.2. Met de prejudiciële vragen wordt het Hof verzocht zich uit te 24, § 3, de la Constitution, combinés avec l'article 2 du Premier protocole additionnel à la Convention européenne des droits de l'homme et avec l'article 13, paragraphe 2, c), du Pacte international relatif aux droits économiques, sociaux et culturels, en ce qu'il instaure un nouveau filtre académique à partir de l'année 2021-2022 pour des étudiants qui pouvaient auparavant poursuivre leurs études sans filtre, et ce, sans aucune justification suffisante et raisonnablement proportionnée au but poursuivi. B.9.2. Les questions préjudicielles invitent la Cour à se prononcer sur la compatibilité du décret du 17 juin 2021 avec les articles 10,
spreken over de bestaanbaarheid, met de artikelen 10, 11 en 24 van de 11 et 24 de la Constitution, en ce qu'il rétablit, à partir de l'année
Grondwet, van het decreet van 17 juni 2021, in zoverre het, vanaf het
academiejaar 2021-2022, de academische filter waarin was voorzien bij académique 2021-2022, le filtre académique qui était prévu par
artikel 4 van het decreet van 13 juli 2016, opnieuw invoert, zonder te l'article 4 du décret du 13 juillet 2016, sans créer de régime
voorzien in een specifieke regeling, ten opzichte van de andere spécifique, par rapport aux autres étudiants, pour « les étudiants
studenten, voor « de studenten die, op het einde van het academiejaar qui, au terme de l'année académique 2019-2020, avaient acquis au moins
2019-2020, minstens 45 studiepunten hadden behaald en geen attest van 45 crédits et ne devaient pas obtenir une attestation de réussite à
slagen moesten behalen voor het vergelijkend examen op het einde van het jaar ». l'issue du concours de fin d'année ».
Die prejudiciële vragen betreffen dus in essentie de bestaanbaarheid, Ces questions préjudicielles portent dès lors, en substance, sur la
met de artikelen 10, 11 en 24 van de Grondwet, van het decreet van 17 compatibilité du décret du 17 juin 2021 avec les articles 10, 11 et 24
juni 2021, in zoverre dat laatste twee categorieën van studenten die de la Constitution, en ce qu'il traite de la même manière deux
zich in een wezenlijk verschillende situatie zouden bevinden op catégories d'étudiants qui se trouveraient dans des situations
identieke wijze behandelt, en meer bepaald in zoverre het niet essentiellement différentes, et plus précisément en ce qu'il ne
voorziet in een overgangsregeling voor de studenten van de voormelde prévoit pas de régime transitoire à l'égard des étudiants relevant de
categorie, wier situatie zo wezenlijk zou verschillen van die van de la catégorie précitée, dont la situation serait à ce point
andere studenten dat het verantwoord zou zijn om de vereiste van het « essentiellement différente de celle des autres étudiants qu'il se
attest van toelating tot het vervolg van het programma van de cyclus justifierait de ne pas leur appliquer l'exigence de l'« attestation
», vereist bij artikel 4 van het decreet van 13 juli 2016, niet op hen d'accès à la suite du programme du cycle » requise par l'article 4 du
toe te passen voor het academiejaar 2021-2022. décret du 13 juillet 2016, pour l'année académique 2021-2022.
B.9.3. Gelet op de onderlinge samenhang ervan, onderzoekt het Hof de B.9.3. Eu égard à leur connexité, la Cour examine les questions
prejudiciële vragen samen. préjudicielles conjointement.
B.9.4. Uit de formulering van de prejudiciële vragen en van de B.9.4. Il ressort par ailleurs de la formulation des questions
verwijzingsbeslissingen blijkt overigens dat de prejudiciële vragen préjudicielles et des décisions de renvoi que les questions
enkel betrekking hebben op artikel 9 van het decreet van 17 juni 2021. Het Hof beperkt dan ook zijn onderzoek tot die bepaling. B.10.1. Het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie sluit niet uit dat een verschil in behandeling tussen categorieën van personen wordt ingesteld, voor zover dat verschil op een objectief criterium berust en het redelijk verantwoord is. Dat beginsel verzet er zich overigens tegen dat categorieën van personen, die zich ten aanzien van de betwiste maatregel in wezenlijk verschillende situaties bevinden, op identieke wijze worden behandeld, zonder dat daarvoor een redelijke verantwoording bestaat. préjudicielles portent uniquement sur l'article 9 du décret du 17 juin 2021. La Cour limite dès lors son examen à cette disposition. B.10.1. Le principe d'égalité et de non-discrimination n'exclut pas qu'une différence de traitement soit établie entre des catégories de personnes, pour autant qu'elle repose sur un critère objectif et qu'elle soit raisonnablement justifiée. Ce principe s'oppose, par ailleurs, à ce que soient traitées de manière identique, sans qu'apparaisse une justification raisonnable, des catégories de personnes se trouvant dans des situations qui, au regard de la mesure critiquée, sont essentiellement différentes.
Het bestaan van een dergelijke verantwoording moet worden beoordeeld L'existence d'une telle justification doit s'apprécier en tenant
rekening houdend met het doel en de gevolgen van de betwiste maatregel compte du but et des effets de la mesure critiquée ainsi que de la
en met de aard van de ter zake geldende beginselen; het beginsel van nature des principes en cause; le principe d'égalité et de
gelijkheid en niet-discriminatie is geschonden wanneer vaststaat dat non-discrimination est violé lorsqu'il est établi qu'il n'existe pas
geen redelijk verband van evenredigheid bestaat tussen de aangewende middelen en het beoogde doel. B.10.2. Het staat in beginsel aan de wetgever om, wanneer hij beslist nieuwe regelgeving in te voeren, te beoordelen of het noodzakelijk of opportuun is die beleidswijziging vergezeld te doen gaan van overgangsmaatregelen. Het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie wordt slechts geschonden indien de overgangsregeling of de ontstentenis daarvan tot een verschil in behandeling leidt waarvoor geen redelijke verantwoording bestaat of indien aan het vertrouwensbeginsel op buitensporige wijze afbreuk wordt gedaan. B.10.3. Het Hof dient bijgevolg na te gaan of de in B.9.2 beoogde categorie van studenten zich, in het licht van de in het geding zijnde maatregel, in een situatie bevindt die wezenlijk verschilt van die van de andere studenten, wat betreft hun inschrijving voor de de rapport raisonnable de proportionnalité entre les moyens employés et le but visé. B.10.2. Il appartient en principe au législateur, lorsqu'il décide d'introduire une nouvelle réglementation, d'estimer s'il est nécessaire ou opportun d'assortir celle-ci de dispositions transitoires. Le principe d'égalité et de non-discrimination n'est violé que si le régime transitoire ou son absence entraîne une différence de traitement dénuée de justification raisonnable ou s'il est porté une atteinte excessive au principe de la confiance légitime. B.10.3. La Cour doit dès lors examiner si les étudiants qui relèvent de la catégorie visée en B.9.2 se trouvent, au regard de la mesure en cause, dans une situation qui diffère essentiellement de celle des autres étudiants, en ce qui concerne leur inscription aux activités
leeractiviteiten van het tweede jaar van de studiecyclus d'apprentissage de la deuxième année du cycle d'études en sciences
diergeneeskunde voor het academiejaar 2021-2022. vétérinaires pour l'année académique 2021-2022.
B.11.1. Zoals in B.2 is vermeld, zou de oorspronkelijke regeling B.11.1. Comme il est dit en B.2, le régime initial de l'« attestation
inzake het « attest van toelating tot het vervolg van het programma
van de cyclus », vereist bij artikel 4 van het decreet van 13 juli d'accès à la suite du programme du cycle » exigée par l'article 4 du
2016, in principe geen uitwerking meer hebben na het academiejaar décret du 13 juillet 2016 ne devait en principe plus produire d'effets
2019-2020. Artikel 12 van het decreet van 13 juli 2016 bepaalde au-delà de l'année académique 2019-2020. Cependant, l'article 12 du
evenwel ook, in de oorspronkelijke versie ervan, dat die regeling zou décret du 13 juillet 2016 prévoyait également, dans sa version
worden geëvalueerd, door de Regering, uiterlijk gedurende het initiale, que ce régime ferait l'objet d'une évaluation, par le
academiejaar 2019-2020. Gouvernement, au plus tard durant l'année académique 2019-2020.
Voor een eventuele verlenging van die maatregel was bijgevolg een Une éventuelle prolongation de cette mesure nécessitait par conséquent
wijziging van het decreet vereist, zonder dat het decreet van 13 juli une modification du décret, sans toutefois que le décret du 13 juillet
2016 evenwel een verworven recht of een legitieme verwachting creëert 2016 crée des droits acquis ou des espérances légitimes quant au fait
dat de regeling inzake het « attest van toelating tot het vervolg van que le régime d'« attestation d'accès à la suite du programme du cycle
het programma van de cyclus » niet door de decreetgever kon worden » ne puisse être prolongé par le législateur décrétal au-delà de
verlengd tot na het academiejaar 2019-2020. l'année académique 2019-2020.
B.11.2. Gelet op het voorgaande voert de in het geding zijnde B.11.2. Au vu de ce qui précède, la disposition en cause, en
bepaling, door, vanaf het academiejaar 2021-2022, de gevolgen van de prolongeant dans le temps, à partir de l'année académique 2021-2022,
regeling inzake het « attest van toelating tot het vervolg van het les effets du régime d'« attestation d'accès à la suite du programme
programma van de cyclus » ingevoerd bij artikel 4 van het decreet van du cycle » instauré par l'article 4 du décret du 13 juillet 2016, ne
13 juli 2016 in de tijd te verlengen, geen « nieuwe » academische filter in. crée pas un « nouveau » filtre académique.
B.11.3. Zoals in B.5 en B.6 is vermeld, had de vaststelling van B.11.3. Comme il est dit en B.5 et en B.6, le constat
ongrondwettigheid die werd gedaan bij het arrest nr. 82/2021, gevolgd d'inconstitutionnalité établi par l'arrêt n° 82/2021, suivi de l'arrêt
door het vernietigingsarrest nr. 150/2021, enkel betrekking op het d'annulation n° 150/2021, ne portait que sur le caractère rétroactif
retroactieve karakter van het decreet van 22 oktober 2020, in zoverre du décret du 22 octobre 2020, en ce que celui-ci empêchait, de manière
dat decreet, met terugwerkende kracht, een student die gedurende het
academiejaar 2019-2020 minstens 45 studiepunten had behaald rétroactive, un étudiant ayant acquis au moins 45 crédits au cours de
verhinderde zich voor het academiejaar 2020-2021 te kunnen inschrijven l'année académique 2019-2020 de pouvoir s'inscrire, pour l'année
in het tweede « studiejaar van 60 studiepunten » van het programma van académique 2020-2021, au deuxième « bloc annuel de 60 crédits » du
de eerste cyclus van de universitaire studie diergeneeskunde, zelfs programme du premier cycle des études universitaires de sciences
indien hij niet in het bezit was van het « attest van toelating tot vétérinaires, même s'il n'était pas porteur de l'« attestation d'accès
het vervolg van het programma van de cyclus » beoogd in artikel 4 van à la suite du programme du cycle » visée à l'article 4 du décret du 13
het decreet van 13 juli 2016. juillet 2016.
De ongrondwettigheid die werd vastgesteld bij de arresten nrs. 82/2021 L'inconstitutionnalité censurée par les arrêts nos 82/2021 et 150/2021
en 150/2021, had enkel betrekking op het feit dat de inwerkingtreding, portait uniquement sur le fait que l'entrée en vigueur, le 8 novembre
op 8 november 2020, van de artikelen 1 en 2 van het decreet van 22 2020, des articles 1er et 2 du décret du 22 octobre 2020 avait eu pour
oktober 2020 tot gevolg had gehad de geldigheid van dat type van effet de remettre en cause la validité de ce type d'inscription, telle
inschrijving, zoals die welke in het geding was in de zaak die que celle qui était en cause dans l'affaire qui a donné lieu à ces
aanleiding gaf tot die arresten, opnieuw in het geding te brengen.
Verder dan dat retroactief karakter heeft het Hof de verlenging van de arrêts. Au-delà de ce caractère rétroactif, la Cour n'a pas remis en
gevolgen van het voormelde artikel 4 tot na het academiejaar 2019-2020 cause la prolongation des effets de l'article 4 précité au-delà de
niet opnieuw in het geding gebracht. l'année académique 2019-2020.
B.12.1. Ten opzichte van de draagwijdte van de arresten nrs. 82/2021 B.12.1. Au regard de la portée des arrêts nos 82/2021 et 150/2021, la
en 150/2021, omvat de categorie van de in B.9.2 beoogde studenten, catégorie des étudiants visés en B.9.2, à savoir « les étudiants qui,
namelijk « de studenten die, op het einde van het academiejaar
2019-2020, minstens 45 studiepunten hadden behaald en geen attest van au terme de l'année académique 2019-2020, avaient acquis au moins 45
slagen moesten behalen voor het vergelijkend examen op het einde van crédits et ne devaient pas obtenir une attestation de réussite à
het jaar », studenten die zich, in het licht van de in het geding l'issue du concours de fin d'année », englobe des étudiants qui ne se
zijnde maatregel, niet bevinden in een situatie die wezenlijk trouvent pas, au regard de la mesure en cause, dans une situation
verschilt van die van de andere studenten wat betreft hun inschrijving essentiellement différente de celle des autres étudiants en ce qui
voor de leeractiviteiten van het tweede jaar van de studiecyclus concerne leur inscription aux activités d'apprentissage de la deuxième
diergeneeskunde voor het academiejaar 2021-2022, en de vereiste om année du cycle d'études année du cycle d'études en sciences
vétérinaires pour l'année académique 2021-2022 et l'exigence selon
houder te zijn van het « attest van toelating tot het vervolg van het laquelle ils doivent être porteurs de l'« attestation d'accès à la
programma van de cyclus » bedoeld in artikel 4 van het decreet van 13 suite du programme du cycle » visée à l'article 4 du décret du 13
juli 2016. juillet 2016.
Zo kunnen de studenten die, op het einde van het academiejaar Ainsi, les étudiants qui, au terme de l'année académique 2019-2020,
2019-2020, minstens 45 studiepunten hadden behaald zonder houder te avaient acquis au moins 45 crédits sans être porteurs de l'attestation
zijn van het voormelde attest, maar die hun inschrijving hebben
aangevraagd na 8 november 2020, of niet hebben aangevraagd, voor het précitée mais qui ont sollicité leur inscription après le 8 novembre
2020, ou qui ne l'ont pas sollicitée, pour l'année académique
academiejaar 2020-2021, niet worden beschouwd als zijnde, door de 2020-2021, ne peuvent pas être considérés comme ayant été empêchés,
terugwerkende kracht van het decreet van 22 oktober 2020, verhinderd par l'effet rétroactif du décret du 22 octobre 2020, de s'inscrire aux
om zich in te schrijven voor de leeractiviteiten van het tweede jaar activités d'apprentissage de la deuxième année du cycle d'études
van de studiecyclus die werd aangevat tijdens het academiejaar entamé lors de l'année académique 2019-2020. Ces étudiants ne
2019-2020. Die studenten kunnen bijgevolg niet rechtmatig erop rekenen
zich, gedurende hun studieprogramma, te kunnen inschrijven voor dat pouvaient donc pas légitimement espérer pouvoir s'inscrire, au cours
academiejaar zonder houder te zijn van het « attest van toelating tot de leur cursus, pour cette année académique sans être porteurs de l'«
het vervolg van het programma van de cyclus » bedoeld in artikel 4 van attestation d'accès à la suite du programme du cycle » visée à
het decreet van 13 juli 2016. l'article 4 du décret du 13 juillet 2016.
Overigens kunnen de studenten die, op het einde van het academiejaar Par ailleurs, les étudiants qui, au terme de l'année académique
2019-2020, minstens 45 studiepunten hadden behaald zonder houder te 2019-2020, avaient acquis au moins 45 crédits sans être porteurs de
zijn van het voormelde attest, maar die hun - in voorkomend geval l'attestation précitée, mais qui auraient obtenu, avant le 8 novembre
voorlopige - inschrijving, voor het academiejaar 2020-2021, voor de 2020, leur inscription, le cas échéant provisoire, pour l'année
leeractiviteiten van het tweede jaar van de studiecyclus die werd académique 2020-2021, aux activités d'apprentissage de la deuxième
aangevat tijdens het academiejaar 2019-2020 zouden hebben verkregen année du cycle d'études entamé lors de l'année académique 2019-2020
vóór 8 november 2020, het effect erga omnes van het peuvent bénéficier de l'effet erga omnes de l'arrêt d'annulation n°
vernietigingsarrest nr. 150/2021 genieten. De studenten die werden 150/2021. Les étudiants qui ont été inscrits, pour l'année académique
ingeschreven, voor het academiejaar 2020-2021, voor de 2020-2021, aux activités d'apprentissage de la deuxième année du cycle
leeractiviteiten van het tweede jaar van de studiecyclus terwijl zij
minstens 45 studiepunten hadden behaald op het einde van het d'études alors qu'ils avaient acquis au moins 45 crédits au terme de
academiejaar 2019-2020 maar geen « attest van toelating tot het l'année académique 2019-2020 mais qui n'avaient pas obtenu d'«
vervolg van het programma van de cyclus » hadden behaald, werden de attestation d'accès à la suite du programme du cycle » ont de facto
facto vrijgesteld van die vereiste van een « attest van toelating tot été dispensés de cette exigence d'« attestation d'accès à la suite du
het vervolg van het programma van de cyclus ». programme du cycle ».
Ten slotte konden de studenten die, op het einde van het academiejaar Enfin, les étudiants qui, au terme de l'année académique 2019-2020,
2019-2020, minstens 45 studiepunten hadden behaald maar die bij het avaient acquis au moins 45 crédits mais qui n'avaient pas été classés
vergelijkend examen niet batig werden gerangschikt om een van de « en ordre utile au concours en vue de l'obtention d'une des «
attesten van toelating tot het vervolg van het programma van de cyclus attestations d'accès à la suite du programme du cycle » ont pu se
» te verkrijgen, zich opnieuw inschrijven, voor het academiejaar réinscrire, pour l'année académique 2020-2021, dans le programme des
2020-2021, in het programma van de eerste 60 studiepunten van de 60 premiers crédits du cycle d'études en sciences vétérinaires en vue
studiecyclus diergeneeskunde teneinde het vergelijkend examen opnieuw
af te leggen, of zich heroriënteren met overname van de verworven de représenter le concours, ou se réorienter en valorisant les crédits
studiepunten en met behoud van de mogelijkheid om het vergelijkend acquis tout en gardant l'opportunité de représenter le concours
examen opnieuw af te leggen (artikelen 7 en 8 van het decreet van 13 (articles 7 et 8 du décret du 13 juillet 2016; voy. aussi Doc. parl.,
juli 2016; zie ook Parl. St., Parlement van de Franse Gemeenschap, 2015-2016, nr. 311/2, pp. 6-7). Parlement de la Communauté française, 2015-2016, n° 311/2, pp. 6-7).
B.12.2. Rekening houdend met het voorgaande, is artikel 9 van het B.12.2. Compte tenu de ce qui précède, l'article 9 du décret du 17
decreet van 17 juni 2021, in zoverre het op identieke wijze van juin 2021, en ce qu'il s'applique de la même manière aux étudiants qui
toepassing is op de studenten, voor hun inschrijving voor de s'inscrivent aux activités d'apprentissage de la deuxième année du
leeractiviteiten van het tweede jaar van de studiecyclus cycle d'études en sciences vétérinaires pour l'année académique
diergeneeskunde voor het academiejaar 2021-2022, met inbegrip van de 2021-2022, en ce compris aux étudiants qui, au terme de l'année
studenten die, op het einde van het academiejaar 2019-2020, minstens
45 studiepunten hadden behaald zonder houder te zijn van een « attest académique 2019-2020, avaient acquis au moins 45 crédits sans être
van toelating tot het vervolg van het programma van de cyclus », niet porteurs d'une « attestation d'accès à la suite du programme du cycle
onbestaanbaar met de artikelen 10, 11 en 24 van de Grondwet. », n'est pas incompatible avec les articles 10, 11 et 24 de la
B.13. Het Hof merkt evenwel op dat, binnen de globale categorie van de Constitution. B.13. La Cour observe toutefois que, au sein de la catégorie globale
studenten bedoeld in B.9.2, studenten die, op het einde van het d'étudiants visée en B.9.2, des étudiants qui, au terme de l'année
academiejaar 2019-2020, minstens 45 studiepunten hadden behaald zonder académique 2019-2020, avaient acquis au moins 45 crédits sans être
houder te zijn van het voormelde attest en die zouden aantonen dat zij porteurs de l'attestation précitée et qui démontreraient avoir
vóór 8 november 2020 hun inschrijving voor de leeractiviteiten van het demandé, avant le 8 novembre 2020, leur inscription aux activités
tweede jaar van de studiecyclus aangevat tijdens het academiejaar d'apprentissage de la deuxième année du cycle d'études entamé lors de
2019-2020 hebben aangevraagd, maar die daartoe zouden zijn verhinderd l'année académique 2019-2020, mais qui en auraient été empêchés en
op grond van het retroactief karakter van het decreet van 22 oktober vertu du caractère rétroactif du décret du 22 octobre 2020, pourraient
2020, rechtmatig zouden mogen hebben verwacht zich te kunnen avoir légitimement espéré pouvoir s'inscrire pour cette année
inschrijven voor dat academiejaar 2020-2021 zonder houder te zijn van académique 2020-2021 sans être porteurs de l'« attestation d'accès à
het « attest van toelating tot het vervolg van het programma van de
cyclus » bedoeld in artikel 4 van het decreet van 13 juli 2016. la suite du programme du cycle » visée à l'article 4 du décret du 13
In de veronderstelling dat sommige van de studenten die betrokken zijn juillet 2016.
in de voor de verwijzende rechter hangende geschillen tot die A supposer que certains des étudiants impliqués dans les litiges
specifieke categorie behoren - hetgeen de verwijzende rechter dient na pendants devant le juge a quo relèvent de cette catégorie spécifique -
te gaan -, dan zouden zij zich in een situatie bevinden die wezenlijk ce qu'il appartient au juge a quo de vérifier -, ceux-ci se
verschilt van die van de andere studenten, in het licht van de trouveraient alors dans une situation qui diffère essentiellement de
legitieme verwachting, die zij mogelijk tijdelijk koesterden, celle des autres étudiants au regard de l'espérance légitime, qu'ils
toelating te kunnen verkrijgen tot die leeractiviteiten zonder houder ont pu nourrir temporairement, de pouvoir accéder à ces activités
te zijn van het « attest van toelating tot het vervolg van het d'apprentissage sans être porteurs de l'« attestation d'accès à la
programma van de cyclus » bedoeld in artikel 4 van het decreet van 13 suite du programme du cycle » visée à l'article 4 du décret du 13
juli 2016. juillet 2016.
Artikel 9 van het decreet van 17 juni 2021, in zoverre het van L'article 9 du décret du 17 juin 2021, en ce qu'il s'appliquerait à
toepassing zou zijn op die zeer beperkte categorie van studenten, voor cette catégorie très limitée d'étudiants quant à leur inscription,
hun inschrijving, voor het academiejaar 2021-2022, voor de pour l'année académique 2021-2022, aux activités d'apprentissage de la
leeractiviteiten van het tweede jaar van de studiecyclus deuxième année du cycle d'études en sciences vétérinaires entamé lors
diergeneeskunde die werd aangevat tijdens het academiejaar 2019-2020, de l'année académique 2019-2020, ne serait alors pas compatible avec
zou dan niet bestaanbaar zijn met de artikelen 10, 11 en 24 van de Grondwet. les articles 10, 11 et 24 de la Constitution.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
zegt voor recht : dit pour droit :
Onder voorbehoud van hetgeen in B.13 is vermeld, schendt artikel 9 van Sous réserve de ce qui est dit en B.13, l'article 9 du décret de la
het decreet van de Franse Gemeenschap van 17 juni 2021 « houdende Communauté française du 17 juin 2021 « modifiant le décret du 13
wijziging van het decreet van 13 juli 2016 betreffende de studies juillet 2016 relatif aux études de sciences vétérinaires » ne viole
diergeneeskundige wetenschappen » de artikelen 10, 11 en 24 van de pas les articles 10, 11 et 24 de la Constitution.
Grondwet niet.
Aldus gewezen in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig artikel Ainsi rendu en langue française et en langue néerlandaise,
65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur
op 22 juli 2022. la Cour constitutionnelle, le 22 juillet 2022.
De griffier, De voorzitter, Le greffier, Le président,
P.-Y. Dutilleux P. Nihoul P.-Y. Dutilleux P. Nihoul
^