← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 55/2022 van 21 april 2022 Rolnummer 7596 In zake : de prejudiciële
vragen betreffende de artikelen 358, 347-3, 359-2 junctis de artikelen 361-4, b) en c), 348-3, 348-5,
348-5/1 en 348-11 van het oud Burgerlijk Wetboe Het Grondwettelijk Hof, samengesteld
uit de voorzitters L. Lavrysen en P. Nihoul, de rechters J.(...)"
| Uittreksel uit arrest nr. 55/2022 van 21 april 2022 Rolnummer 7596 In zake : de prejudiciële vragen betreffende de artikelen 358, 347-3, 359-2 junctis de artikelen 361-4, b) en c), 348-3, 348-5, 348-5/1 en 348-11 van het oud Burgerlijk Wetboe Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters L. Lavrysen en P. Nihoul, de rechters J.(...) | Extrait de l'arrêt n° 55/2022 du 21 avril 2022 Numéro du rôle : 7596 En cause : les questions préjudicielles relatives aux articles 358, 347-3, 359-2 junctis les articles 361-4, b) et c), 348-3, 348-5, 348-5/1 et 348-11 de l'ancien Code civil La Cour constitutionnelle, composée des présidents L. Lavrysen et P. Nihoul, des juges J.-P. Moe(...) |
|---|---|
| GRONDWETTELIJK HOF | COUR CONSTITUTIONNELLE |
| Uittreksel uit arrest nr. 55/2022 van 21 april 2022 | Extrait de l'arrêt n° 55/2022 du 21 avril 2022 |
| Rolnummer 7596 | Numéro du rôle : 7596 |
| In zake : de prejudiciële vragen betreffende de artikelen 358, 347-3, | En cause : les questions préjudicielles relatives aux articles 358, |
| 359-2 junctis de artikelen 361-4, b) en c), 348-3, 348-5, 348-5/1 en | 347-3, 359-2 junctis les articles 361-4, b) et c), 348-3, 348-5, |
| 348-11 van het oud Burgerlijk Wetboek, gesteld door de familie- en | 348-5/1 et 348-11 de l'ancien Code civil, posées par le tribunal de la |
| jeugdrechtbank van de Rechtbank van eerste aanleg Oost-Vlaanderen, | famille et de la jeunesse du Tribunal de première instance de Flandre |
| afdeling Dendermonde. | orientale, division de Termonde. |
| Het Grondwettelijk Hof, | La Cour constitutionnelle, |
| samengesteld uit de voorzitters L. Lavrysen en P. Nihoul, de rechters | composée des présidents L. Lavrysen et P. Nihoul, des juges J.-P. |
| J.-P. Moerman, T. Giet, J. Moerman, M. Pâques, Y. Kherbache, T. | Moerman, T. Giet, J. Moerman, M. Pâques, Y. Kherbache, T. Detienne, D. |
| Detienne, D. Pieters, S. de Bethune en E. Bribosia, en, overeenkomstig | Pieters, S. de Bethune et E. Bribosia, et, conformément à l'article |
| artikel 60bis van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het | 60bis de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour |
| Grondwettelijk Hof, emeritus rechter R. Leysen, bijgestaan door de | constitutionnelle, de la juge émérite R. Leysen, assistée du greffier |
| griffier F. Meersschaut, onder voorzitterschap van voorzitter L. | F. Meersschaut, présidée par le président L. Lavrysen, |
| Lavrysen, wijst na beraad het volgende arrest : | après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : |
| I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging | I. Objet des questions préjudicielles et procédure |
| Bij vonnis van 28 mei 2021, waarvan de expeditie ter griffie van het | Par jugement du 28 mai 2021, dont l'expédition est parvenue au greffe |
| Hof is ingekomen op 10 juni 2021, heeft de familie- en jeugdrechtbank | de la Cour le 10 juin 2021, le tribunal de la famille et de la |
| van de Rechtbank van eerste aanleg Oost-Vlaanderen, afdeling | jeunesse du Tribunal de première instance de Flandre orientale, |
| Dendermonde, de volgende prejudiciële vragen gesteld : | division de Termonde, a posé les questions préjudicielles suivantes : |
| « 1. Schenden de artikelen 358, 347-3, 359-2 juncto de artikelen 361-4 | « 1. Les articles 358, 347-3, 359-2 junctis les articles 361-4, b) et |
| b) en c), 348-3, 348-5, 348-5/1 en 348-11 van het Burgerlijk Wetboek, | c), 348-3, 348-5, 348-5/1 et 348-11 du Code civil, lus isolément ou |
| alleen of gezamenlijk, de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, al dan | conjointement, violent-ils les articles 10 et 11 de la Constitution, |
| niet in samenhang gelezen met artikel 22bis van de Grondwet, met de | lus en combinaison ou non avec l'article 22bis de la Constitution, |
| artikelen 3 en 21 van het Internationaal Verdrag inzake de Rechten van | avec les articles 3 et 21 de la Convention internationale relative aux |
| het Kind en met de artikelen 8 en 14 van het Europees Verdrag voor de | droits de l'enfant et avec les articles 8 et 14 de la Convention |
| rechten van de mens, | européenne des droits de l'homme, |
| in zoverre zij de toestemming van de moeder, de vader of de voogd van | en ce qu'ils requièrent absolument le consentement de la mère, du père |
| het minderjarig kind absoluut vereisen om een interlandelijke adoptie | |
| om te zetten in een volle adoptie in de situatie dat het | ou du tuteur de l'enfant mineur pour la conversion d'une adoption |
| oorspronkelijk land van herkomst de adoptie wel kent, maar de | internationale en une adoption plénière dans le cas où l'Etat |
| omzetting niet (en waarbij de moeder en de vader onbekend zijn en er | d'origine connaît l'adoption, mais pas la conversion (où la mère et le |
| geen wettelijke vertegenwoordiger is), en waarbij deze toestemming | père sont inconnus et où il n'y a pas de représentant légal), et où le |
| niet gegeven kan worden door een voogd ad hoc aangewezen door de | consentement ne peut pas être donné par un tuteur ad hoc désigné par |
| rechtbank op verzoek van iedere betrokken persoon of van de procureur | le tribunal à la requête de toute personne intéressée ou du procureur |
| des Konings, | du Roi, |
| terwijl op grond van artikel 348-5/1, juncto artikel 361-5 deze | alors que, sur la base de l'article 348-5/1 juncto l'article 361-5, le |
| toestemming om een interlandelijke adoptie om te zetten in een volle | consentement pour la conversion d'une adoption internationale en une |
| adoptie wel kan gegeven worden door een voogd ad hoc aangewezen door | adoption plénière peut être donné par un tuteur ad hoc désigné par le |
| de rechtbank op verzoek van iedere betrokken persoon of van de | tribunal à la requête de toute personne intéressée ou du procureur du |
| procureur des Konings in de situatie dat het oorspronkelijk land van | Roi dans le cas où l'Etat d'origine ne connaît pas l'adoption ni donc |
| herkomst de adoptie niet kent en dus ook de omzetting niet ? | la conversion ? |
| 2. Schenden de artikelen 358, 347-3, 359-2 juncto de artikelen 361-4 | 2. Les articles 358, 347-3, 359-2 junctis les articles 361-4 b) et c), |
| b) en c), 348-3, 348-5, 348-5/1 en 348-11 van het Burgerlijk Wetboek, | 348-3, 348-5, 348-5/1 et 348-11 du Code civil, lus isolément ou |
| alleen of gezamenlijk, artikel 22bis van de Grondwet, al dan niet in | conjointement, violent-ils l'article 22bis de la Constitution, lu en |
| samenhang gelezen met de artikelen 3 en 21 van het Internationaal | combinaison ou non avec les articles 3 et 21 de la Convention |
| Verdrag inzake de Rechten van het Kind en met de artikelen 8 en 14 van | internationale relative aux droits de l'enfant et avec les articles 8 |
| het Europees Verdrag voor de rechten van de Mens in zoverre zij de | et 14 de la Convention européenne des droits de l'homme, en ce qu'ils |
| toestemming van de moeder, de vader of de voogd van het minderjarig | requièrent absolument le consentement de la mère, du père ou du tuteur |
| kind absoluut vereisen om een interlandelijke adoptie om te zetten in | de l'enfant mineur pour la conversion d'une adoption internationale en |
| een volle adoptie in de situatie dat het oorspronkelijk land van | une adoption plénière dans le cas où l'Etat d'origine connaît |
| herkomst de adoptie wel kent, maar de omzetting niet (en waarbij de | l'adoption, mais pas la conversion (où la mère et le père sont |
| moeder en de vader onbekend zijn en er geen wettelijke | inconnus et où il n'y a pas de représentant légal), et où le |
| vertegenwoordiger is), en waarbij deze toestemming niet gegeven kan | |
| worden door een voogd ad hoc aangewezen door de rechtbank op verzoek | consentement ne peut pas être donné par un tuteur ad hoc désigné par |
| van iedere betrokken persoon of van de procureur des Konings ? ». | le tribunal à la requête de toute personne intéressée ou du procureur du Roi ? ». |
| (...) | (...) |
| III. In rechte | III. En droit |
| (...) | (...) |
| Ten aanzien van de in het geding zijnde bepalingen | Quant aux dispositions en cause |
| B.1. Het Hof wordt verzocht zich uit te spreken over de | B.1. La Cour est invitée à se prononcer sur la compatibilité des |
| bestaanbaarheid van de artikelen 358, 347-3, 359-2 junctis de | articles 358, 347-3, 359-2 junctis les articles 361-4, b) et c), |
| artikelen 361-4, b) en c), 348-3, 348-5, 348-5/1 en 348-11 van het oud | 348-3, 348-5, 348-5/1 et 348-11 de l'ancien Code civil avec les |
| Burgerlijk Wetboek met de artikelen 10, 11 en 22bis van de Grondwet, | articles 10, 11 et 22bis de la Constitution, lus en combinaison ou non |
| al dan niet in samenhang gelezen met de artikelen 3 en 21 van het | avec les articles 3 et 21 de la Convention relative aux droits de |
| Verdrag inzake de rechten van het kind en met de artikelen 8 en 14 van | l'enfant et avec les articles 8 et 14 de la Convention européenne des |
| het Europees Verdrag voor de rechten van de mens, in zoverre die | droits de l'homme, en ce que ces dispositions prévoient la désignation |
| bepalingen voorzien in het aanstellen van een voogd ad hoc om | d'un tuteur ad hoc pour consentir à l'adoption d'un enfant venant d'un |
| toestemming te geven voor de adoptie van een kind afkomstig uit een | pays qui ne connaît ni l'adoption, ni le placement en vue d'adoption, |
| land dat noch de adoptie noch de plaatsing met het oog op adoptie | alors qu'elles ne prévoient pas la même possibilité de désigner un |
| kent, terwijl zij niet voorzien in eenzelfde mogelijkheid tot | |
| aanstelling van een voogd ad hoc om toestemming te geven voor de | tuteur ad hoc pour consentir à la conversion d'une adoption simple en |
| omzetting van een gewone adoptie in een volle adoptie, wanneer het | une adoption plénière lorsque le pays d'origine ne connaît pas |
| land van herkomst de volle adoptie of de omzetting niet kent, en | l'adoption plénière ou la conversion, et que le père et la mère sont |
| wanneer de vader en de moeder onbekend zijn en er geen wettelijke | inconnus et qu'il n'y a pas de représentant légal. |
| vertegenwoordiger is. | |
| B.2. Bij de beantwoording van de vragen dienen ook de artikelen 66 tot | B.2. Pour répondre aux questions, il faut également prendre en compte |
| 72 van de wet van 16 juli 2004 « houdende het Wetboek van | les articles 66 à 72 de la loi du 16 juillet 2004 « portant le Code de |
| internationaal privaatrecht » (hierna : Wetboek van internationaal | droit international privé » (ci-après : le Code de droit international |
| privaatrecht), die betrekking hebben op de aspecten van internationaal | privé), qui portent sur les aspects de droit international privé en |
| privaatrecht inzake de adoptieve afstamming, in aanmerking te worden genomen. | matière de filiation adoptive. |
| Krachtens artikel 67, eerste lid, van het Wetboek van internationaal | Conformément à l'article 67, alinéa 1er, du Code de droit |
| international privé, « sans préjudice de l'application de l'article | |
| privaatrecht wordt « onverminderd de toepassing van artikel 357 van | 357 du Code civil, l'établissement de la filiation adoptive est régi |
| het Burgerlijk Wetboek, [...] de totstandkoming van de adoptieve | par le droit de l'Etat dont l'adoptant ou l'un et l'autre adoptants |
| afstamming beheerst door het recht van de Staat waarvan de adoptant of | |
| beide adoptanten op dat ogenblik de nationaliteit hebben ». | ont la nationalité à ce moment ». |
| Artikel 68 van dat Wetboek regelt het recht toepasselijk op de | L'article 68 de ce Code règle le droit applicable aux consentements, |
| toestemming en bepaalt : | et dispose : |
| « Onverminderd de toepassing van artikel 358 van het Burgerlijk | « Sans préjudice de l'application de l'article 358 du Code civil, les |
| Wetboek, worden de toestemming van de geadopteerde en van zijn ouders | consentements de l'adopté et de ses auteurs ou représentants légaux, |
| of wettelijke vertegenwoordigers, evenals de wijze waarop zij wordt | ainsi que le mode d'expression de ces consentements, sont régis par le |
| uitgedrukt, beheerst door het recht van de Staat op wiens grondgebied | |
| de geadopteerde zijn gewone verblijfplaats heeft onmiddellijk | droit de l'Etat sur le territoire duquel l'adopté a sa résidence |
| voorafgaand aan de overbrenging ter adoptie of, bij afwezigheid van zo | habituelle immédiatement avant le déplacement en vue de l'adoption ou, |
| een overbrenging, ten tijde van de adoptie. | à défaut d'un tel déplacement, au moment de l'adoption. |
| Het Belgisch recht beheerst evenwel de in het eerste lid bedoelde | Toutefois, le droit belge régit le consentement visé à l'alinéa 1er si |
| toestemming indien het recht dat krachtens het eerste lid van | le droit applicable en vertu de l'alinéa 1er ne prévoit pas la |
| toepassing is, niet voorziet in de noodzaak van een dergelijke | nécessité d'un tel consentement ou ne connaît pas l'institution de |
| toestemming of de instelling van de adoptie niet kent ». | l'adoption ». |
| Artikel 70 van dat Wetboek bepaalt : | L'article 70 de ce Code dispose : |
| « Het recht toepasselijk krachtens artikel 67 bepaalt de aard van de | « Le droit applicable en vertu de l'article 67 détermine la nature du |
| door de adoptie geschapen band en of de geadopteerde ophoudt lid te | lien créé par l'adoption et si l'adopté cesse d'appartenir à sa |
| zijn van zijn oorspronkelijke familie ». | famille d'origine ». |
| Artikel 71, § 1, van hetzelfde Wetboek bepaalt dat « onverminderd de | L'article 71, § 1er, du même Code prévoit que « sans préjudice de |
| toepassing van artikel 359-2 van het Burgerlijk Wetboek, [...] de | l'application de l'article 359-2 du Code civil, la conversion d'une |
| omzetting van een adoptie [wordt] beheerst door het recht toepasselijk | adoption est régie par le droit applicable en vertu des articles 67 à |
| krachtens de artikelen 67 tot 69 ». | 69 ». |
| B.3. De artikelen 358 en 359-2 van het oud Burgerlijk Wetboek, die | B.3. Les articles 358 et 359-2 de l'ancien Code civil, qui font partie |
| deel uitmaken van de afdeling die de « bijzondere bepalingen van | de la section qui contient les « dispositions particulières de droit |
| internationaal privaatrecht » inzake adoptie bevat, hebben betrekking | international privé » en matière d'adoption, portent sur l'adoption |
| op de volle adoptie in een internationale context. | plénière dans un contexte international. |
| Artikel 358 van het oud Burgerlijk Wetboek bepaalt : | L'article 358 de l'ancien Code civil dispose : |
| « Art. 348-1 is van toepassing, ongeacht het recht dat van toepassing | « Quel que soit le droit applicable au consentement de l'adopté, |
| is op de toestemming van de geadopteerde. | l'article 348-1 est d'application. |
| Volle adoptie kan in België slechts plaatsvinden indien, ingeval zulks | II ne peut être établi d'adoption plénière en Belgique que si le |
| vereist is, het kind, zijn moeder, zijn vader of zijn wettelijke | consentement de l'enfant et ceux de sa mère, de son père ou de son |
| vertegenwoordiger hebben toegestemd in een adoptie die tot gevolg | représentant légal, lorsqu'ils sont requis, ont été donnés en vue |
| heeft dat de bestaande band van afstamming tussen het kind en zijn | d'une adoption qui a pour effet de rompre le lien préexistant de |
| moeder en vader wordt verbroken ». | filiation entre l'enfant et ses père et mère ». |
| Krachtens artikel 348-1 van het oud Burgerlijk Wetboek dient elke | L'article 348-1 de l'ancien Code civil prévoit que toute personne âgée |
| persoon ouder dan twaalf jaar toe te stemmen met zijn adoptie. | de plus de douze ans doit consentir à son adoption. |
| Artikel 359-2 van het oud Burgerlijk Wetboek bepaalt : | L'article 359-2 de l'ancien Code civil dispose : |
| « Wanneer de adoptie van een kind die in het buitenland heeft | « Lorsqu'une adoption d'un enfant, faite à l'étranger et reconnue en |
| plaatsgevonden en in België is erkend, de bestaande band van | Belgique, n'a pas pour effet de rompre le lien préexistant de |
| afstamming niet verbreekt, kan zij in België in een volle adoptie | filiation, elle peut être convertie en Belgique en une adoption |
| worden omgezet indien de toestemmingen bedoeld in artikel 361-4, 1°, | plénière si les consentements visés à l'article 361-4, 1°, b) et c), |
| b) en c), zijn gegeven of worden gegeven met het oog op een adoptie | ont été donnés ou sont donnés en vue d'une adoption produisant cet |
| met dergelijke gevolgen ». | effet ». |
| Artikel 361-4 van het oud Burgerlijk Wetboek heeft betrekking op de | L'article 361-4 de l'ancien Code civil porte sur l'établissement d'une |
| totstandkoming van een adoptie die de interlandelijke overbrenging van | adoption impliquant le déplacement international d'un enfant, lorsque |
| een kind onderstelt, wanneer het kind zijn gewone verblijfplaats heeft | l'enfant réside habituellement dans un Etat étranger. Les |
| in een andere Staat. De toestemmingen bedoeld in artikel 361-4, 1°, b) | consentements visés à l'article 361-4, 1°, b) et c), sont ceux « de |
| en c), zijn die « van het kind in de adoptie, wanneer zij vereist is » | l'enfant à l'adoption, lorsqu'il est requis » et ceux « des autres |
| en die « van de andere personen, instellingen en autoriteiten van wie | personnes, institutions et autorités dont le consentement est requis |
| de toestemming tot de adoptie is vereist ». | pour l'adoption ». |
| B.4.1. De artikelen 348-3, 348-5, 348-5/1 en 348/11 van het oud | B.4.1. Les articles 348-3, 348-5, 348-5/1 et 348/11 de l'ancien Code |
| Burgerlijk Wetboek, waarnaar eveneens wordt verwezen in de | civil, auxquels les questions préjudicielles font également référence, |
| prejudiciële vragen, houden verband met de toestemmingsvoorwaarde in | se rapportent à la condition du consentement dans le cadre d'une |
| het kader van een adoptie overeenkomstig het intern recht. | adoption conformément au droit interne. |
| Die artikelen bepalen : | Ces articles disposent : |
| « Art. 348-3. Wanneer de afstamming van een kind ten aanzien van zijn | « Art. 348-3. Lorsque la filiation d'un enfant est établie à l'égard |
| moeder en van zijn vader vaststaat, moeten beiden in de adoptie toestemmen. Indien echter een van hen vermoedelijk afwezig is, geen gekende verblijfplaats heeft, in de onmogelijkheid verkeert om zijn wil te kennen te geven of wilsonbekwaam is, is de toestemming van de andere voldoende. Wanneer de afstamming van een kind slechts ten aanzien van een van zijn ouders vaststaat, dient enkel deze in de adoptie toe te stemmen ». « Art. 348-5. Wanneer de afstamming van een kind niet vaststaat of wanneer de vader en de moeder van een kind, of de enige ouder ten aanzien van wie de afstamming vaststaat, overleden zijn, vermoedelijk afwezig zijn, geen gekende verblijfplaats hebben of in de onmogelijkheid verkeren om hun wil te kennen te geven of wilsonbekwaam zijn, wordt de toestemming door de voogd gegeven. In geval van adoptie door de voogd, wordt de toestemming gegeven door de toeziende voogd. Ingeval de belangen van de toeziende voogd tegenstrijdig zijn met die van de minderjarige, wordt de toestemming gegeven door een voogd ad hoc aangewezen door de rechtbank op verzoek van iedere betrokken persoon of van de procureur des Konings ». | de sa mère et de son père, ceux-ci doivent tous deux consentir à l'adoption. Toutefois, si l'un d'eux est présumé absent, sans aucune demeure connue, dans l'impossibilité ou incapable d'exprimer sa volonté, le consentement de l'autre suffit. Lorsque la filiation d'un enfant n'est établie qu'à l'égard d'un de ses auteurs, seul celui-ci doit consentir à l'adoption ». « Art. 348-5. Lorsque la filiation d'un enfant n'est pas établie ou lorsque le père et la mère d'un enfant ou le seul parent à l'égard duquel sa filiation est établie sont décédés, présumés absents, sans aucune demeure connue, dans l'impossibilité ou incapables d'exprimer leur volonté, le consentement est donné par le tuteur. En cas d'adoption par le tuteur, le consentement est donné par le subrogé tuteur. Si les intérêts du subrogé tuteur sont en opposition avec ceux du mineur, le consentement est donné par un tuteur ad hoc désigné par le tribunal à la requête de toute personne intéressée ou du procureur du Roi ». |
| « Art. 348-5/1. In afwijking van de artikelen 348-3 en 348-5 wordt, in | « Art. 348-5/1. Par dérogation aux articles 348-3 et 348-5, le |
| geval van adoptie zoals bedoeld in artikel 361-5, de toestemming | consentement est donné, en cas d'adoption visée à l'article 361-5, par |
| gegeven door een voogd ad hoc aangewezen door de rechtbank op verzoek | un tuteur ad hoc désigné par le tribunal à la requête de toute |
| van iedere betrokken persoon of van de procureur des Konings ». | personne intéressée ou du procureur du Roi ». |
| « Art. 348-11. Ingeval een persoon die overeenkomstig de artikelen | « Art. 348-11. Lorsqu'une personne qui doit consentir à l'adoption en |
| 348-2 tot 348-7 in de adoptie moet toestemmen, dit weigert te doen, kan de adoptie op verzoek van de adoptant, van de adoptanten of van het openbaar ministerie toch worden uitgesproken indien de familierechtbank van oordeel is dat de toestemming op onverantwoorde wijze is geweigerd. Wanneer evenwel de vader of de moeder van het kind weigert in de adoptie toe te stemmen, kan de rechtbank de adoptie pas uitspreken wanneer na een grondig maatschappelijk onderzoek gebleken is dat deze persoon zich niet meer om het kind heeft bekommerd of de gezondheid, de veiligheid of de zedelijkheid van het kind in gevaar heeft gebracht, behalve wanneer het gaat om een nieuwe adoptie of wanneer het gaat om de adoptie van het kind of van het adoptief kind van een echtgeno(o)t(e), van een samenwonende partner of van een voormalige partner ten aanzien van wie een gemeenschappelijk ouderlijk engagement bestaat. Om het onverantwoorde karakter te beoordelen van de weigering om toestemming te verlenen, houdt de rechtbank rekening met het belang van het kind ». | vertu des articles 348-2 à 348-7 refuse ce consentement, l'adoption peut cependant être prononcée à la demande de l'adoptant, des adoptants ou du ministère public s'il apparaît au tribunal de la famille que ce refus est abusif. Toutefois, si ce refus émane de la mère ou du père de l'enfant, le tribunal ne peut prononcer l'adoption, que s'il apparaît, au terme d'une enquête sociale approfondie, que cette personne s'est désintéressée de l'enfant ou en a compromis la santé, la sécurité ou la moralité, sauf lorsqu'il s'agit d'une nouvelle adoption ou lorsqu'il s'agit de l'adoption de l'enfant ou de l'enfant adoptif d'un époux, d'un cohabitant ou d'un ancien partenaire à l'égard duquel un engagement parental commun existe. Pour apprécier le caractère abusif du refus de consentement, le tribunal tient compte de l'intérêt de l'enfant ». |
| B.4.2. De adoptie zoals bedoeld in artikel 361-5 van het oud | B.4.2. L'adoption visée à l'article 361-5 de l'ancien Code civil, à |
| Burgerlijk Wetboek, waarnaar wordt verwezen in het voormelde artikel | laquelle se réfère l'article 348-5/1 précité, se rapporte à l'adoption |
| 348-5/1, betreft de adoptie wanneer het recht van toepassing in de | lorsque le droit applicable dans l'Etat d'origine de l'enfant ne |
| Staat van herkomst van het kind noch de adoptie noch de plaatsing met | connaît ni l'adoption, ni le placement en vue d'adoption. L'article |
| het oog op adoptie kent. Artikel 361-5 bepaalt : | 361-5 dispose : |
| « In afwijking van de artikelen 361-3 en 361-4 kan, ingeval het recht | « Par dérogation aux articles 361-3 et 361-4, dans le cas où le droit |
| dat van toepassing is in de Staat van herkomst van het kind noch de | applicable dans l'Etat d'origine de l'enfant ne connaît ni l'adoption, |
| adoptie noch de plaatsing met het oog op adoptie kent, de overbrenging | ni le placement en vue d'adoption, le déplacement de l'enfant vers la |
| van het kind naar België met het oog op adoptie slechts plaatsvinden | |
| en de adoptie slechts worden uitgesproken wanneer aan volgende | Belgique en vue d'adoption ne peut avoir lieu et l'adoption ne peut |
| voorwaarden is voldaan : | être prononcée que si les conditions suivantes sont remplies : |
| 1° de bevoegde centrale autoriteit van de gemeenschap heeft van de | 1° l'autorité centrale communautaire compétente a reçu de l'autorité |
| bevoegde autoriteit van de Staat van herkomst van het kind een verslag | compétente de l'Etat d'origine de l'enfant un rapport contenant des |
| ontvangen dat gegevens bevat over de identiteit van het kind, zijn | renseignements sur l'identité de l'enfant, son évolution personnelle, |
| persoonlijke achtergrond, zijn gezinssituatie, zijn medisch verleden | sa situation familiale, son passé médical et celui de sa famille, son |
| en dat van zijn familie, zijn sociaal milieu, alsmede zijn bijzondere | milieu social, ainsi que sur ses besoins particuliers; |
| behoeften; 2° de bevoegde centrale autoriteit van de gemeenschap heeft van de adoptant of de adoptanten de volgende stukken ontvangen : a) een voor eensluidend verklaard afschrift van de akte van geboorte van het kind; b) een voor eensluidend verklaard afschrift van de akte houdende toestemming in zijn overbrenging naar het buitenland van het kind dat de leeftijd van twaalf jaar heeft bereikt en waarin wordt bevestigd dat deze toestemming vrij werd gegeven met inachtneming van de vereiste wettelijke vormen, dat zij niet tegen betaling of in ruil voor enige andere tegenprestatie werd verkregen, en niet werd ingetrokken; c) hetzij een voor eensluidend verklaard afschrift van de akte van overlijden van de ouders, hetzij een voor eensluidend verklaard afschrift van de beslissing van verlatenverklaring van het kind en een bewijs van het plaatsen onder de voogdij van de openbare overheid; | 2° l'autorité centrale communautaire compétente a reçu du ou des adoptants les documents suivants : a) une copie certifiée conforme de l'acte de naissance de l'enfant; b) une copie certifiée conforme de l'acte de consentement de l'enfant âgé de douze ans au moins à son déplacement vers l'étranger et certifiant que celui-ci a été donné librement, dans les formes légales requises, qu'il n'a pas été obtenu moyennant paiement ou contrepartie d'aucune sorte et qu'il n'a pas été retiré; c) soit une copie certifiée conforme de l'acte de décès des parents, soit une copie certifiée conforme de la décision d'abandon de l'enfant et une preuve de la mise sous tutelle de l'autorité publique; |
| d) een voor eensluidend verklaard afschrift van de beslissing van de | d) une copie certifiée conforme de la décision de l'autorité |
| bevoegde autoriteit van de Staat van herkomst houdende totstandkoming | |
| van een vorm van voogdij over het kind door de adoptant of de | compétente de l'Etat d'origine établissant une forme de tutelle sur |
| adoptanten, alsmede een voor echt verklaarde vertaling van deze | l'enfant dans le chef du ou des adoptants, ainsi qu'une traduction |
| beslissing door een beëdigd vertaler; | certifiée par un traducteur juré de cette décision; |
| e) een voor eensluidend verklaard afschrift van de beslissing van de | e) une copie certifiée conforme de la décision de l'autorité |
| bevoegde autoriteit van de Staat van herkomst tot machtiging van de | compétente de l'Etat d'origine autorisant le déplacement de l'enfant |
| overbrenging van het kind naar het buitenland om zich aldaar permanent | vers l'étranger, pour s'y établir de façon permanente, ainsi qu'une |
| te vestigen, alsmede een voor echt verklaarde vertaling van deze | traduction certifiée par un traducteur juré de cette décision; |
| beslissing door een beëdigd vertaler; | |
| f) een bewijs dat de wet het kind toelaat of zal toelaten België | f) une preuve que la loi autorise ou autorisera l'enfant à entrer et à |
| binnen te komen en er permanent te verblijven; | séjourner de façon permanente en Belgique; |
| g) een bewijs van de nationaliteit van het kind en van zijn gewone | g) une preuve de la nationalité de l'enfant et de sa résidence |
| verblijfplaats; | habituelle. |
| 3° de bevoegde centrale autoriteit van de gemeenschap is in het bezit | 3° l'autorité centrale communautaire compétente a été mise en |
| gesteld van het vonnis betreffende de geschiktheid van de adoptant of | possession du jugement sur l'aptitude du ou des adoptants et de l'avis |
| de adoptanten en van het schriftelijk advies van het openbaar | |
| ministerie, overeenkomstig artikel 1231-1/8 van het Gerechtelijk | écrit du ministère public, conformément à l'article 1231-1/8 du Code |
| Wetboek; | judiciaire; |
| 4° de bevoegde centrale autoriteit van de gemeenschap en de bevoegde | 4° l'autorité centrale communautaire compétente et l'autorité |
| autoriteit van de Staat van herkomst van het kind hebben schriftelijk | |
| hun goedkeuring gehecht aan de beslissing om het aan de adoptant of | compétente de l'Etat d'origine de l'enfant ont approuvé par écrit la |
| aan de adoptanten toe te vertrouwen ». | décision de confier celui-ci à l'adoptant ou aux adoptants ». |
| Ten gronde | Quant au fond |
| B.5.1. De prejudiciële vragen hebben betrekking op de toestemming die | B.5.1. Les questions préjudicielles portent sur le consentement requis |
| wordt vereist voor de omzetting in een volle adoptie van een | pour la conversion en une adoption plénière d'une adoption faite à |
| buitenlandse adoptie die in België is erkend en de bestaande band van | l'étranger qui a été reconnue en Belgique et qui ne rompt pas le lien |
| afstamming niet verbreekt. In het bodemgeschil wordt het verwijzende | préexistant de filiation. Dans l'affaire au fond, il est demandé à la |
| rechtscollege verzocht een dergelijke omzetting toe te staan. | juridiction a quo d'autoriser une telle conversion. |
| B.5.2. Met de beide vragen wordt het Hof allereerst verzocht zich uit | B.5.2. Les deux questions invitent d'abord la Cour à statuer sur la |
| te spreken over de bestaanbaarheid van de in het geding zijnde | compatibilité des dispositions en cause de l'ancien Code civil avec |
| bepalingen van het oud Burgerlijk Wetboek met de artikelen 10, 11 en | les articles 10, 11 et 22bis de la Constitution, en ce que ces |
| 22bis van de Grondwet, in zoverre die bepalingen voorzien in het | |
| aanstellen van een voogd ad hoc om toestemming te geven voor de | dispositions prévoient la désignation d'un tuteur ad hoc pour |
| adoptie van een kind afkomstig uit een land dat noch de adoptie noch | consentir à l'adoption d'un enfant venant d'un pays qui ne connaît ni |
| de plaatsing met het oog op adoptie kent, terwijl zij niet voorzien in | l'adoption, ni le placement en vue d'adoption, alors qu'elles ne |
| eenzelfde mogelijkheid tot aanstelling van een voogd ad hoc om | prévoient pas la même possibilité de désigner un tuteur ad hoc pour |
| toestemming te geven voor de omzetting van een gewone adoptie in een | consentir à la conversion d'une adoption simple en une adoption |
| volle adoptie, wanneer het land van herkomst de volle adoptie of de | plénière, lorsque le pays d'origine ne connaît pas l'adoption plénière |
| omzetting niet kent, en wanneer de vader en de moeder onbekend zijn en | ou la conversion, et que le père et la mère sont inconnus et qu'il n'y |
| er geen wettelijke vertegenwoordiger is. | a pas de représentant légal. |
| B.5.3. Aldus blijkt dat de prejudiciële vragen in essentie betrekking | B.5.3. Il apparaît dès lors que les questions préjudicielles portent |
| hebben op de artikelen 348-5/1 en 361-5 van het oud Burgerlijk | essentiellement, d'une part, sur les articles 348-5/1 et 361-5 de |
| Wetboek, enerzijds, en de artikelen 358 en 359-2 van dat Wetboek, | l'ancien Code civil et, d'autre part, sur les articles 358 et 359-2 de |
| anderzijds. | ce Code. |
| B.5.4. Uit de motivering en het dossier van de rechtspleging blijkt dat de feiten in het bodemgeschil betrekking hebben op een kind dat als vondeling werd achtergelaten wat als zodanig door de bevoegde autoriteiten werd geattesteerd, en waarvan de oorspronkelijke ouders onbekend zijn en er geen wettelijke vertegenwoordiger is. Het Hof beperkt zijn onderzoek tot die situatie. B.6.1. Het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie sluit niet uit dat een verschil in behandeling tussen categorieën van personen wordt ingesteld, voor zover dat verschil op een objectief criterium berust en het redelijk verantwoord is. Het bestaan van een dergelijke verantwoording moet worden beoordeeld | B.5.4. Il ressort de la motivation et du dossier de la procédure que les faits dans le litige que doit trancher le juge a quo portent sur le cas d'un enfant abandonné, ce qui a été attesté par les autorités compétentes, et dont les parents d'origine sont inconnus et qui est sans représentant légal. La Cour limite son examen à cette situation. B.6.1. Le principe d'égalité et de non-discrimination n'exclut pas qu'une différence de traitement soit établie entre des catégories de personnes, pour autant qu'elle repose sur un critère objectif et qu'elle soit raisonnablement justifiée. L'existence d'une telle justification doit s'apprécier en tenant |
| rekening houdend met het doel en de gevolgen van de betwiste maatregel | compte du but et des effets de la mesure critiquée ainsi que de la |
| en met de aard van de ter zake geldende beginselen; het beginsel van | nature des principes en cause; le principe d'égalité et de |
| gelijkheid en niet discriminatie is geschonden wanneer vaststaat dat | non-discrimination est violé lorsqu'il est établi qu'il n'existe pas |
| er geen redelijk verband van evenredigheid bestaat tussen de aangewende middelen en het beoogde doel. B.6.2. Artikel 22bis van de Grondwet bepaalt : « Elk kind heeft recht op eerbiediging van zijn morele, lichamelijke, geestelijke en seksuele integriteit. Elk kind heeft het recht zijn mening te uiten in alle aangelegenheden die het aangaan; met die mening wordt rekening gehouden in overeenstemming met zijn leeftijd en zijn onderscheidingsvermogen. Elk kind heeft recht op maatregelen en diensten die zijn ontwikkeling bevorderen. Het belang van het kind is de eerste overweging bij elke beslissing die het kind aangaat. | de rapport raisonnable de proportionnalité entre les moyens employés et le but visé. B.6.2. L'article 22bis de la Constitution dispose : « Chaque enfant a droit au respect de son intégrité morale, physique, psychique et sexuelle. Chaque enfant a le droit de s'exprimer sur toute question qui le concerne; son opinion est prise en considération, eu égard à son âge et à son discernement. Chaque enfant a le droit de bénéficier des mesures et services qui concourent à son développement. Dans toute décision qui le concerne, l'intérêt de l'enfant est pris en considération de manière primordiale. |
| De wet, het decreet of de in artikel 134 bedoelde regel waarborgen | La loi, le décret ou la règle visée à l'article 134 garantissent ces |
| deze rechten van het kind ». | droits de l'enfant ». |
| B.7.1. Uit de artikelen 348-5/1 en 361-5 van het oud Burgerlijk | B.7.1. Il résulte des articles 348-5/1 et 361-5 de l'ancien Code civil |
| Wetboek volgt dat wanneer het recht dat van toepassing is in de Staat | que lorsque le droit applicable dans l'Etat d'origine de l'enfant ne |
| van herkomst van het kind noch de adoptie noch de plaatsing met het | connaît ni l'adoption, ni le placement en vue d'adoption, le |
| oog op adoptie kent, de toestemming met de adoptie wordt gegeven door | |
| een voogd ad hoc aangewezen door de rechtbank op verzoek van iedere | consentement à l'adoption est donné par un tuteur ad hoc désigné par |
| betrokken persoon of van de procureur des Konings. | le tribunal à la requête de toute personne intéressée ou du procureur |
| B.7.2. Artikel 361-5 van het oud Burgerlijk Wetboek werd ingevoerd bij | du Roi. B.7.2. L'article 361-5 de l'ancien Code civil a été introduit par |
| artikel 2 van de wet van 6 december 2005 « tot wijziging van sommige | l'article 2 de la loi du 6 décembre 2005 « modifiant certaines |
| bepalingen betreffende de adoptie ». Uit de parlementaire | dispositions relatives à l'adoption ». Il peut être déduit des travaux |
| voorbereiding van die bepaling kan worden afgeleid dat de wetgever | préparatoires de cette disposition que le législateur a voulu prévoir |
| heeft willen voorzien in een specifieke regeling die strikt is beperkt | un régime spécifique strictement limité au cas où le droit applicable |
| tot het geval dat het recht dat van toepassing is in de Staat van | |
| herkomst van het kind noch de adoptie noch de plaatsing met het oog op | dans l'Etat d'origine de l'enfant ne connaît ni l'adoption, ni le |
| adoptie kent, regeling die bovendien enkel geldt voor de verlaten | placement en vue d'adoption, régime qui ne s'applique en outre qu'aux |
| kinderen of de wezen (Parl. St., Kamer, 2005-2006, DOC 51-2021/003, p. | enfants abandonnés ou orphelins (Doc. parl., Chambre, 2005-2006, DOC |
| 7). | 51-2021/003, p. 7). |
| De wetgever heeft het vervolgens noodzakelijk geacht te bepalen dat, | Le législateur a ensuite estimé nécessaire de prévoir qu'en cas |
| wanneer artikel 361-5 wordt toegepast, de toestemming met de adoptie | d'application de l'article 361-5, le consentement à l'adoption est |
| wordt gegeven door een voogd ad hoc aangewezen door de rechtbank in | donné par un tuteur ad hoc désigné par le tribunal en Belgique, après |
| België, nadat in bepaalde rechtspraak was geoordeeld dat het | qu'une certaine jurisprudence a considéré qu'il était impossible pour |
| onmogelijk was voor de ouders of de wettelijke vertegenwoordigers om | les parents ou pour les représentants légaux de donner leur |
| hun toestemming te geven daar het toepasselijke recht in de Staat van | consentement puisque le droit applicable dans l'Etat d'origine ne |
| herkomst noch de adoptie noch de plaatsing met het oog op adoptie kent | connaît ni l'adoption, ni le placement en vue d'adoption (Doc. parl., |
| (Parl. St., Kamer, 2016-2017, DOC 54-2259/001, pp. 70-72). Daartoe | Chambre, 2016-2017, DOC 54-2259/001, pp. 70-72). C'est la raison pour |
| werd, bij artikel 66 van de wet van 6 juli 2017 « houdende | laquelle l'article 66 de la loi du 6 juillet 2017 « portant |
| vereenvoudiging, harmonisering, informatisering en modernisering van | simplification, harmonisation, informatisation et modernisation de |
| bepalingen van burgerlijke recht en van burgerlijk procesrecht alsook | dispositions de droit civil et de procédure civile ainsi que du |
| van het notariaat, en houdende diverse bepalingen inzake justitie », | notariat, et portant diverses mesures en matière de justice » a |
| het voormelde artikel 348-5/1 van het oud Burgerlijk Wetboek | introduit l'article 348-5/1, précité, de l'ancien Code civil. |
| ingevoerd. B.7.3. De toestemming met de adoptie gegeven door de voogd ad hoc | B.7.3. D'ailleurs, le consentement à l'adoption donné par le tuteur ad |
| overeenkomstig artikel 348-5/1 van het oud Burgerlijk Wetboek doet | hoc conformément à l'article 348-5/1 de l'ancien Code civil ne porte |
| overigens geen afbreuk aan de voorwaarden van artikel 361-5 van het | pas préjudice aux conditions de l'article 361-5 de l'ancien Code |
| oud Burgerlijk Wetboek, dat onder meer vereist dat de nodige stukken | civil, qui exige notamment que les documents nécessaires qui « doivent |
| die « de verklaring van adopteerbaarheid van het kind [moeten] | remplacer la déclaration d'adoptabilité de l'enfant » soient |
| vervangen », alsook de « beslissing van voogdij over het kind in | disponibles, de même que la « décision de tutelle sur l'enfant, dans |
| hoofde van de adoptanten » voorhanden zijn (Parl. St., Kamer, | le chef des adoptants » (Doc. parl., Chambre, 2005-2006, DOC |
| 2005-2006, DOC 51-2021/003, p. 8). De bevoegde minister verklaarde met | 51-2021/003, p. 8). La ministre compétente a déclaré par rapport à ces |
| betrekking tot die voorwaarden dat « aangezien een expliciete | conditions que « vu qu'un accord explicite de ces instances avec |
| toestemming tot adoptie van die instanties onmogelijk is omdat de | l'adoption n'est pas possible, comme leur législation ne connaît pas |
| adoptie er wettelijk niet bestaat, [...] die eis [wordt] vervangen | l'adoption, cette exigence est remplacée par la preuve que l'autorité |
| door het bewijs dat de bevoegde overheid van het land van herkomst de | compétente de l'Etat d'origine a établi une forme de tutelle sur |
| adoptanten een voogdij over het kind geeft en dat de centrale | l'enfant, dans le chef du ou des adoptants et que l'autorité centrale |
| gemeenschapsautoriteit en de bevoegde overheid van het land van | communautaire et l'autorité compétente de l'Etat d'origine ont |
| herkomst schriftelijk bevestigen dat ze hen het kind toevertrouwen met | |
| het oog op zijn overbrenging naar het buitenland » (Hand., Senaat, | approuvé par écrit la décision de leur confier l'enfant, en vue de son |
| 2005-2006, 15 december 2005, nr. 3-140, p. 27). Ook wanneer het recht | déplacement à l'étranger » (Ann., Sénat, 2005-2006, 15 décembre 2005, |
| dat van toepassing is in de Staat van herkomst van het kind noch de | n° 3-140, p. 27). Même lorsque le droit applicable dans l'Etat |
| adoptie noch de plaatsing met het oog op adoptie kent, zijn bijgevolg | d'origine de l'enfant ne connaît ni l'adoption, ni le placement en vue |
| een aantal beslissingen van de lokale autoriteiten vereist ter | d'adoption, il faut donc plusieurs décisions des autorités locales en |
| vervanging van de toestemming met de adoptie, en is het dus niet zo | remplacement du consentement à l'adoption, de sorte qu'il est inexact |
| dat de toestemming door de voogd ad hoc, gegeven in België | d'affirmer que le consentement donné en Belgique par le tuteur ad hoc |
| overeenkomstig artikel 348-5/1 van het oud Burgerlijk Wetboek, op | conformément à l'article 348-5/1 de l'ancien Code civil suffirait à |
| zichzelf zou volstaan opdat een adoptie kan plaatsvinden. | lui seul pour qu'une adoption puisse avoir lieu. |
| B.8. Een aanwijzing van een voogd ad hoc is niet mogelijk wanneer, | B.8. La désignation d'un tuteur ad hoc n'est pas possible lorsque, |
| zoals in het bodemgeschil, de omzetting in een volle adoptie wordt | comme c'est le cas dans l'affaire ayant donné lieu aux questions |
| gevraagd van een in België erkende buitenlandse adoptie die de | préjudicielles, l'on demande la conversion en une adoption plénière |
| bestaande band van afstamming niet verbreekt. In dat geval bepaalt | d'une adoption faite à l'étranger, reconnue en Belgique, qui ne rompt |
| artikel 359-2 van het oud Burgerlijk Wetboek dat een dergelijke | pas le lien de filiation préexistant. L'article 359-2 de l'ancien Code |
| adoptie in België in een volle adoptie kan worden omgezet indien de | civil prévoit dans ce cas qu'une telle adoption peut être convertie en |
| Belgique en une adoption plénière si les consentements visés à | |
| toestemmingen bedoeld in artikel 361-4, 1°, b) en c), zijn gegeven of | l'article 361-4, 1°, b) et c), ont été donnés ou sont donnés en vue |
| worden gegeven met het oog op een adoptie met dergelijke gevolgen. De | d'une adoption produisant cet effet. Les consentements visés à |
| toestemmingen bedoeld in artikel 361-4, | |
| 1°, b) en c), zijn die « van het kind in de adoptie, wanneer zij | l'article 361-4, 1°, b) et c), sont ceux « de l'enfant à l'adoption, |
| vereist is » en die « van de andere personen, instellingen en | lorsqu'il est requis » et ceux « des autres personnes, institutions et |
| autoriteiten van wie de toestemming tot de adoptie is vereist ». De | autorités dont le consentement est requis pour l'adoption ». Les |
| parlementaire voorbereiding van artikel 359-2 bevestigt dat een | travaux préparatoires de l'article 359-2 confirment qu'une telle |
| dergelijke omzetting ook mogelijk is wanneer, zoals dit is volgens het | conversion est également possible lorsque, comme c'est le cas en droit |
| verwijzende rechtscollege het geval is in het Ethiopisch recht, « het | éthiopien d'après la juridiction a quo, « le droit étranger ne connaît |
| buitenlands recht enkel de gewone adoptie kent » (Parl. St., Kamer, | que l'adoption simple » (Doc. parl., Chambre, 2000-2001, DOC |
| 2000-2001, DOC 50-1366/001, p. 45). | 50-1366/001, p. 45). |
| B.9.1. Er bestaat een objectief onderscheid tussen, enerzijds, de | B.9.1. Il existe une différence objective entre, d'une part, la |
| situatie bedoeld in artikel 361-5 van het oud Burgerlijk Wetboek, | situation visée à l'article 361-5 de l'ancien Code civil, dans |
| waarin bij ontstentenis van de aanwijzing van een voogd ad hoc geen | laquelle aucune adoption ne pourrait avoir lieu en l'absence de la |
| adoptie zou kunnen plaatsvinden en, anderzijds, de omzetting van een | désignation d'un tuteur ad hoc et, d'autre part, la conversion en une |
| in België erkende buitenlandse adoptie die de bestaande band van | adoption plénière d'une adoption faite à l'étranger, reconnue en |
| afstamming niet verbreekt in een volle adoptie, waarbij er dus reeds | Belgique, qui ne rompt pas le lien préexistant de filiation, situation |
| een gewone adoptie heeft plaatsgevonden. | dans laquelle une adoption simple a donc déjà été faite. |
| B.9.2. Door in het kader van de omzetting in een volle adoptie de | B.9.2. Si le législateur a insisté sur les consentements dans le cadre |
| nadruk te leggen op de toestemmingen heeft de wetgever willen « | de la conversion en une adoption plénière, c'est pour « empêcher que |
| voorkomen dat de normale procedure voor volle adoptie wordt omzeild en | l'on court-circuite la procédure normale d'adoption plénière et que |
| genoegen wordt genomen met toestemmingen die werden gegeven voor een | l'on se contente de consentements exprimés en vue d'une adoption ne |
| adoptie waardoor de band van afstamming niet volledig wordt verbroken | rompant pas totalement les liens de filiation » (Doc. parl., Chambre, |
| » (Parl. St., Kamer, 2000-2001, DOC 50-1366/001, p. 45). Meer in het | 2000-2001, DOC 50-1366/001, p. 45). De façon plus générale, le |
| algemeen beoogde de wetgever « volle adopties te verhinderen die op | législateur a cherché « à contrer les adoptions plénières réalisées |
| frauduleuze wijze tot stand zijn gebracht op grond van toestemmingen | frauduleusement sur la base de consentements exprimés par des |
| van personen die de gevolgen niet juist hebben ingeschat », waarbij | personnes qui n'en mesuraient pas les implications », l'important |
| het erop aankomt « zich ervan te vergewissen dat de toestemmingen wel | étant « de s'assurer que les consentements portaient bien sur la |
| degelijk betrekking hadden op de verbreking van de band van afstamming | rupture des liens de filiation (avec les personnes à l'égard |
| (met de personen ten aanzien van wie deze is vastgesteld, ongeacht of | desquelles ce lien est établi, qu'il s'agisse des père et mère ou d'un |
| het hier gaat om de vader en de moeder of één van hen) » (ibid., p. | seul d'entre eux) » (ibid., p. 44). A la lumière de ces objectifs, il |
| 44). Het is pertinent ten aanzien van die doelstellingen te vereisen | est pertinent d'exiger que les consentements visés à l'article 361-4, |
| dat de toestemmingen bedoeld in artikel 361-4, 1°, b) en c), van het oud Burgerlijk Wetboek, te weten de toestemmingen van het kind en van de andere personen, instellingen en autoriteiten van wie de toestemming tot de adoptie is vereist, specifiek zijn gegeven of worden gegeven met het oog op een adoptie die de bestaande band van afstamming verbreekt. Het belang van de toestemming blijkt overigens ook uit artikel 347-3 van het oud Burgerlijk Wetboek, volgens hetwelk de omzetting van een gewone adoptie in een volle adoptie slechts mogelijk is indien alle voorwaarden, inzonderheid die betreffende de toestemmingen, zijn vervuld. B.9.3. Het blijkt overigens niet dat, wanneer de vereiste | 1°, b) et c), de l'ancien Code civil, à savoir les consentements de l'enfant et des autres personnes, institutions et autorités dont le consentement est requis pour l'adoption, aient été ou soient donnés spécifiquement en vue d'une adoption rompant le lien préexistant de filiation. L'importance du consentement ressort d'ailleurs également de l'article 347-3 de l'ancien Code civil, selon lequel la conversion d'une adoption simple en une adoption plénière n'est possible que si toutes les conditions, notamment de consentement, sont remplies. B.9.3. Par ailleurs, il n'apparaît pas que, lorsque les consentements |
| toestemmingen bij de totstandkoming van de initiële adoptie in het | requis pour la réalisation de l'adoption initiale à l'étranger n'ont |
| buitenland slechts werden gegeven met het oog op een adoptie die de | été donnés qu'en vue d'une adoption ne rompant pas le lien préexistant |
| bestaande band van afstamming niet verbreekt, er nadien een absolute | de filiation, il y aurait par la suite une impossibilité absolue |
| onmogelijkheid zou bestaan om de krachtens artikel 359-2 van het oud | d'obtenir les consentements requis en vertu de l'article 359-2 de |
| Burgerlijk Wetboek vereiste toestemmingen te verkrijgen teneinde de in | l'ancien Code civil afin de convertir l'adoption faite à l'étranger, |
| België erkende buitenlandse adoptie om te zetten in een volle adoptie. | reconnue en Belgique, en une adoption plénière. Selon les travaux |
| Luidens de parlementaire voorbereiding van artikel 359-2 van het oud | préparatoires de l'article 359-2 de l'ancien Code civil, la seule |
| Burgerlijk Wetboek maakt de loutere omstandigheid dat het recht van de | circonstance que le droit de l'Etat d'origine connaît uniquement |
| Staat van herkomst enkel de gewone adoptie kent de omzetting niet | l'adoption simple ne rend pas la conversion impossible, et « |
| onmogelijk en moeten « in voorkomend geval [...] de toestemmingen | éventuellement, on recueillera à nouveau les consentements » (Doc. |
| opnieuw worden ingewonnen » (Parl. St., Kamer, 2000-2001, DOC | parl., Chambre, 2000-2001, DOC 50-1366/001, p. 45). A cet égard, il a |
| 50-1366/001, p. 45). Daarbij werd tevens benadrukt dat « magistraten | également été souligné que « l'attention des magistrats sera attirée |
| [...] altijd ernstig onderzoek [moeten] verrichten in het land van | sur la nécessité de procéder chaque fois à des recherches sérieuses |
| herkomst, inzonderheid om de personen die moeten toestemmen, op te | dans le pays d'origine notamment afin de retrouver les personnes |
| sporen en de draagwijdte van hun toestemming na te gaan » (ibid., p. | appelées à consentir et de s'assurer de la teneur de leur consentement |
| 44). | » (ibid., p. 44). |
| B.10.1. Het Hof dient nog na te gaan of artikel 359-2 van het oud | B.10.1. La Cour doit encore examiner si l'article 359-2 de l'ancien |
| Burgerlijk Wetboek, dat op een absolute wijze de toestemmingen van het | Code civil, qui prescrit de manière absolue les consentements de |
| kind en van de andere personen, instellingen en autoriteiten van wie | l'enfant et des autres personnes, institutions et autorités dont le |
| de toestemming tot de adoptie is vereist, voorschrijft, geen | consentement est requis pour l'adoption, ne produit pas des effets |
| onevenredige gevolgen met zich meebrengt, in het geval zoals bedoeld in B.5.4. | disproportionnés dans l'hypothèse mentionnée en B.5.4. |
| B.10.2. De wetgever is, zoals vermeld in B.9, bij het bepalen van de | B.10.2. Comme il est dit au B.9, le législateur, en instaurant la |
| voorwaarde van toestemming met de omzetting naar een volle adoptie, | condition du consentement à la conversion en adoption plénière, est |
| vooral uitgegaan van de idee, enerzijds, dat een volle adoptie zonder | surtout parti de l'idée, d'une part, qu'une adoption plénière sans |
| een geïnformeerde toestemming, zou kunnen indruisen tegen de belangen | consentement éclairé pourrait contrevenir aux intérêts de l'enfant et |
| van het kind en de oorspronkelijke ouders doordat alle banden met de | des parents d'origine en ce qu'elle a pour effet de rompre tous les |
| oorspronkelijke familie worden verbroken en, anderzijds, dat | liens avec la famille d'origine, et, d'autre part, qu'il y a lieu de |
| misbruiken dienen te worden tegengegaan. Niets laat evenwel toe ervan | lutter contre les abus. Rien ne permet toutefois de présumer qu'il ne |
| uit te gaan dat het nooit in het belang van het kind kan zijn een | saurait jamais être dans l'intérêt de l'enfant d'autoriser la |
| omzetting van een gewone adoptie in een volle adoptie door de | conversion d'une adoption simple en une adoption plénière par le |
| familierechtbank toe te staan wanneer de door de wetgever vereiste | tribunal de la famille lorsqu'il est impossible de recueillir le |
| toestemmingen onmogelijk zijn, omdat de oorspronkelijke ouders | consentement requis par le législateur parce que les parents d'origine |
| onbekend zijn en er geen wettelijke vertegenwoordiger is. | sont inconnus et qu'il n'y a pas de représentant légal. |
| B.10.3. De onmogelijkheid van een toestemming, gelet op de | B.10.3. En effet, l'impossibilité de recueillir un consentement, |
| ontstentenis van een mechanisme om in een vervangende toestemming te | compte tenu de l'absence d'un mécanisme prévoyant un consentement de |
| voorzien, verhindert immers op absolute wijze een omzetting naar een | remplacement, empêche de manière absolue toute conversion en une |
| volle adoptie, zelfs indien die in het belang van het kind zou kunnen | adoption plénière, quand bien même celle-ci serait dans l'intérêt de |
| zijn. Aldus laat de wetgever de juridische gevolgen van een | l'enfant. Le législateur laisse ainsi les effets juridiques d'une |
| grondvoorwaarde voor de omzetting van een adoptie in alle | condition de fond relative à la conversion d'une adoption prévaloir, |
| omstandigheden prevaleren op andere belangen die in het geding kunnen | dans toutes les circonstances, sur d'autres intérêts susceptibles |
| zijn, zoals het belang van het kind. | d'être en cause, comme l'intérêt de l'enfant. |
| Daaruit vloeit voort dat aan de rechter ook geen enkele mogelijkheid | Il en découle que le juge ne se voit offrir aucune possibilité de |
| wordt geboden om wanneer hij oordeelt dat het belang van het kind | prononcer tout de même la conversion d'une adoption lorsqu'il |
| zulks vereist (cf. artikel 344-1 van het oud Burgerlijk Wetboek), toch | considère que l'intérêt de l'enfant l'exige (cf. l'article 344-1 de |
| de omzetting van een adoptie uit te spreken. De ontstentenis van een | l'ancien Code civil). L'absence d'un mécanisme prévoyant un |
| mechanisme om in een vervangende toestemming te voorzien brengt immers | consentement de remplacement a en effet pour conséquence que l'intérêt |
| met zich mee dat niet steeds het belang van het kind, rekening houdend | de l'enfant, compte tenu des circonstances spécifiques de la cause, ne |
| met de specifieke omstandigheden van het geval, in aanmerking kan | peut pas toujours être pris en considération par le tribunal de la |
| worden genomen in de beslissing ten gronde door de familierechtbank | famille dans la décision sur le fond relative à une demande de |
| over een verzoek tot omzetting van een gewone adoptie in een volle | conversion d'une adoption simple en une adoption plénière (cf. les |
| adoptie (cf. de artikelen 1231-13 en 1231-23 van het Gerechtelijk | articles 1231-13 et 1231-23 du Code judiciaire). |
| Wetboek). B.10.4. Door in het geval van onmogelijkheid van een toestemming niet | B.10.4. Partant, en n'organisant pas de mécanisme prévoyant un |
| te voorzien in een mechanisme van vervangende toestemming zoals | consentement de remplacement dans le cas de l'impossibilité de |
| bedoeld in B.5.4, heeft artikel 359-2 van het oud Burgerlijk Wetboek | recueillir un consentement dans l'hypothèse citée en B.5.4, l'article |
| onevenredige gevolgen en is het verschil in behandeling waarover het | 359-2 de l'ancien Code civil a des conséquences disproportionnées et |
| Hof wordt ondervraagd niet redelijk verantwoord. | la différence de traitement sur laquelle est interrogée la Cour n'est |
| pas raisonnablement justifiée. | |
| B.10.5. De toetsing aan de artikelen 8 en 14 van het Europees Verdrag | B.10.5. Le contrôle au regard des articles 8 et 14 de la Convention |
| voor de rechten van de mens leidt niet tot een ruimere vaststelling | européenne des droits de l'homme ne conduit pas à un constat |
| van ongrondwettigheid. | d'inconstitutionnalité plus étendu. |
| B.11. Artikel 359-2 van het oud Burgerlijk Wetboek is derhalve niet | B.11. Par conséquent, l'article 359-2 de l'ancien Code civil n'est pas |
| bestaanbaar met de artikelen 10, 11 en 22bis van de Grondwet, al dan | compatible avec les articles 10, 11 et 22bis de la Constitution, lus |
| niet in samenhang gelezen met de artikelen 3 en 21 van het Verdrag | en combinaison ou non avec les articles 3 et 21 de la Convention |
| inzake de rechten van het kind, in zoverre die bepaling niet voorziet | relative aux droits de l'enfant, en ce que cette disposition |
| in een mechanisme van vervangende toestemming wanneer vaststaat dat de | n'organise pas de mécanisme prévoyant un consentement de remplacement |
| oorspronkelijke ouders onbekend zijn en er geen wettelijke | quand il est établi que les parents d'origine sont inconnus et qu'il |
| vertegenwoordiger is. | n'y a pas de représentant légal. |
| B.12. Het komt evenwel uitsluitend aan de wetgever toe de vastgestelde | B.12. Il revient toutefois exclusivement au législateur de mettre fin |
| ongrondwettigheid te verhelpen. | à l'inconstitutionnalité constatée. |
| Om die redenen, | Par ces motifs, |
| het Hof | la Cour |
| zegt voor recht : | dit pour droit : |
| Artikel 359-2 van het oud Burgerlijk Wetboek schendt de artikelen 10, | |
| 11 en 22bis van de Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen met de | L'article 359-2 de l'ancien Code civil viole les articles 10, 11 et |
| 22bis de la Constitution, lus en combinaison ou non avec les articles | |
| artikelen 3 en 21 van het Verdrag inzake de rechten van het kind, in | 3 et 21 de la Convention relative aux droits de l'enfant, en ce que |
| zoverre die bepaling niet voorziet in een mechanisme van vervangende | cette disposition n'organise pas de mécanisme prévoyant un |
| toestemming wanneer vaststaat dat de oorspronkelijke ouders onbekend | consentement de remplacement quand il est établi que les parents |
| zijn en er geen wettelijke vertegenwoordiger is. | d'origine sont inconnus et qu'il n'y a pas de représentant légal. |
| Aldus gewezen in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig artikel | Ainsi rendu en langue néerlandaise et en langue française, |
| 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, | conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur |
| op 21 april 2022. | la Cour constitutionnelle, le 21 avril 2022. |
| De griffier, | Le greffier, |
| F. Meersschaut | F. Meersschaut |
| De voorzitter, | Le président, |
| L. Lavrysen | L. Lavrysen |