← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 48/2022 van 24 maart 2022 Rolnummer 7547 In zake : de prejudiciële
vraag betreffende artikel 335, § 4, van het oud Burgerlijk Wetboek, gesteld door de familierechtbank
van de Franstalige Rechtbank van eerste aan Het Grondwettelijk Hof, samengesteld
uit de voorzitters P. Nihoul en L. Lavrysen, en de rechters(...)"
| Uittreksel uit arrest nr. 48/2022 van 24 maart 2022 Rolnummer 7547 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 335, § 4, van het oud Burgerlijk Wetboek, gesteld door de familierechtbank van de Franstalige Rechtbank van eerste aan Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters P. Nihoul en L. Lavrysen, en de rechters(...) | Extrait de l'arrêt n° 48/2022 du 24 mars 2022 Numéro du rôle : 7547 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 335, § 4, de l'ancien Code civil, posée par le tribunal de la famille du Tribunal de première instance francoph La Cour constitutionnelle, composée des présidents P. Nihoul et L. Lavrysen, des juges J.-P. Moe(...) |
|---|---|
| GRONDWETTELIJK HOF | COUR CONSTITUTIONNELLE |
| Uittreksel uit arrest nr. 48/2022 van 24 maart 2022 | Extrait de l'arrêt n° 48/2022 du 24 mars 2022 |
| Rolnummer 7547 | Numéro du rôle : 7547 |
| In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 335, § 4, van het | En cause : la question préjudicielle relative à l'article 335, § 4, de |
| oud Burgerlijk Wetboek, gesteld door de familierechtbank van de | l'ancien Code civil, posée par le tribunal de la famille du Tribunal |
| Franstalige Rechtbank van eerste aanleg te Brussel. | de première instance francophone de Bruxelles. |
| Het Grondwettelijk Hof, | La Cour constitutionnelle, |
| samengesteld uit de voorzitters P. Nihoul en L. Lavrysen, en de | composée des présidents P. Nihoul et L. Lavrysen, des juges J.-P. |
| rechters J.-P. Moerman, T. Giet, J. Moerman, M. Pâques, Y. Kherbache, | Moerman, T. Giet, J. Moerman, M. Pâques, Y. Kherbache, T. Detienne, D. |
| T. Detienne, D. Pieters, S. de Bethune en E. Bribosia, en, | Pieters, S. de Bethune et E. Bribosia, et, conformément à l'article |
| overeenkomstig artikel 60bis van de bijzondere wet van 6 januari 1989 | 60bis de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour |
| op het Grondwettelijk Hof, emeritus rechter R. Leysen, bijgestaan door | constitutionnelle, de la juge émérite R. Leysen, assistée du greffier |
| de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter P. | P.-Y. Dutilleux, présidée par le président P. Nihoul, |
| Nihoul, wijst na beraad het volgende arrest : | après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : |
| I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging | I. Objet de la question préjudicielle et procédure |
| Bij vonnis van 24 februari 2021, waarvan de expeditie ter griffie van | Par jugement du 24 février 2021, dont l'expédition est parvenue au |
| het Hof is ingekomen op 31 maart 2021, heeft de familierechtbank van | greffe de la Cour le 31 mars 2021, le tribunal de la famille du |
| de Franstalige Rechtbank van eerste aanleg te Brussel de volgende | Tribunal de première instance francophone de Bruxelles a posé la |
| prejudiciële vraag gesteld : | question préjudicielle suivante : |
| « Schendt artikel 335, § 4, van het Burgerlijk Wetboek, in samenhang | « L'article 335, § 4, du Code civil, lu en combinaison avec l'arrêt n° |
| gelezen met het arrest van het Grondwettelijk Hof nr. 50/2017 van 27 | 50/2017 de la Cour constitutionnelle du 27 avril 2017, viole-t-il les |
| april 2017, de artikelen 10 en 11 van de Grondwet in zoverre het een | articles 10 et 11 de la Constitution en ce qu'il crée une |
| discriminatie in het leven roept tussen : | discrimination entre : |
| - het meerderjarige kind dat de naam van zijn biologische vader zal | - l'enfant majeur qui pourra porter le nom de son père biologique par |
| kunnen dragen middels een verklaring voor de rechtbank in het kader | le biais d'une déclaration faite au tribunal dans le cadre d'une |
| van een vordering tot betwisting en gelijktijdige vaststelling van de | action en contestation et établissement simultané du lien de filiation |
| afstammingsband van vaderszijde; | paternelle; |
| - het meerderjarige kind, van wie alleen de afstamming van | - l'enfant majeur, dont seule la filiation maternelle est établie, qui |
| moederszijde vaststaat, dat die mogelijkheid niet zal hebben in het | |
| kader van een vordering die ertoe strekt zijn afstammingsband van | n'aura pas cette possibilité dans le cadre d'une action en |
| vaderszijde voor de eerste maal vast te stellen en dat een | établissement, pour la première fois, de son lien de filiation |
| administratieve procedure van naamsverandering zal moeten instellen, | paternelle et qui devra introduire une procédure administrative en |
| zonder de zekerheid dat zij tot een goed einde wordt gebracht en met | changement de nom, sans la certitude qu'elle aboutisse et avec le coût |
| de kostprijs en de ' verloren ' tijd die zij met zich meebrengt ? ». | et le temps ' perdu ' entrainé ? ». |
| (...) | (...) |
| III. In rechte | III. En droit |
| (...) | (...) |
| B.1. Artikel 335, § 4, van het oud Burgerlijk Wetboek, zoals gewijzigd | B.1. L'article 335, § 4, de l'ancien Code civil, tel qu'il a été |
| bij de wet van 21 december 2018 « houdende diverse bepalingen | modifié par la loi du 21 décembre 2018 « portant des dispositions |
| betreffende justitie », bepaalt : | diverses en matière de justice », dispose : |
| « Indien de afstamming van een kind wordt gewijzigd wanneer het de | « Si la filiation d'un enfant est modifiée alors que celui-ci a |
| meerderjarige leeftijd heeft bereikt, wordt er zonder zijn instemming | atteint l'âge de la majorité, aucune modification n'est apportée à son |
| geen verandering aan zijn naam aangebracht. | nom sans son accord. |
| Bij vaststelling van een nieuwe afstammingsband van een meerderjarig | En cas d'établissement d'un nouveau lien de filiation d'un enfant |
| kind van vaderszijde, van moederszijde of van meemoederszijde als | majeur à l'égard du père, de la mère ou de la coparente, à la suite |
| gevolg van een vordering tot betwisting van de afstamming op grond van | d'une action en contestation de la filiation sur base des articles |
| de artikelen 312, § 2, 318, § § 5 en 6, of 330, § § 3 en 4, neemt de | 312, § 2, 318, § § 5 et 6, ou 330, §§ 3 et 4, le juge acte le nouveau |
| rechter akte van de nieuwe naam van het kind die laatstgenoemde heeft | |
| gekozen in voorkomend geval met inachtneming van de in paragraaf 1 of | nom de l'enfant, choisi, le cas échéant, par ce dernier selon les |
| in artikel 335ter, § 1, vervatte regels. | règles énoncées au paragraphe 1er ou à l'article 335ter, § 1er. |
| De bevoegde ambtenaar van de burgerlijke stand wijzigt de akte van | L'officier de l'état civil compétent modifie l'acte de naissance de |
| geboorte van het kind en de akten van de burgerlijke stand waarop het | l'enfant et les actes de l'état civil auxquels le jugement se |
| vonnis betrekking heeft, ten gevolge van het in het tweede lid bedoelde vonnis ». | rapporte, suite au jugement visé à l'alinéa 2 ». |
| B.2. De verwijzende rechter stelt het Hof een vraag over de | B.2. Le juge a quo interroge la Cour sur la compatibilité de cette |
| bestaanbaarheid van die bepaling, in samenhang gelezen met het arrest | disposition, lue en combinaison avec l'arrêt de la Cour n° 50/2017 du |
| van het Hof nr. 50/2017 van 27 april 2017, met de artikelen 10 en 11 | 27 avril 2017, avec les articles 10 et 11 de la Constitution, en ce |
| van de Grondwet, in zoverre zij een verschil in behandeling doet | |
| ontstaan tussen, enerzijds, het meerderjarige kind van wie de | qu'elle fait naître une différence de traitement entre, d'une part, |
| afstamming van vaderszijde wordt gewijzigd « in het kader van een | l'enfant majeur dont la filiation paternelle est modifiée « dans le |
| vordering tot betwisting en gelijktijdige vaststelling van de | cadre d'une action en contestation et établissement simultané du lien |
| afstammingsband van vaderszijde » en, anderzijds, het meerderjarige kind van wie de afstamming van vaderszijde voor de eerste maal wordt vastgesteld na de afstamming van moederszijde, na afloop van een vordering tot vaststelling van de afstammingsband van vaderszijde. Terwijl het meerderjarige kind in het eerste geval kan kiezen om de naam van zijn biologische vader te dragen middels een verklaring voor de rechtbank, beschikt het meerderjarige kind in het tweede geval niet over die mogelijkheid in het kader van zijn vordering en dient het bijgevolg een administratieve procedure van naamsverandering in te stellen, « zonder de zekerheid dat zij tot een goed einde wordt gebracht en met de kostprijs en de ' verloren ' tijd die zij met zich | de filiation paternelle » et, d'autre part, l'enfant majeur dont la filiation paternelle est établie pour la première fois après la filiation maternelle, à l'issue d'une action en établissement du lien de filiation paternelle. Alors que, dans le premier cas, l'enfant majeur peut choisir de porter le nom de son père biologique par une déclaration faite au tribunal, dans le second cas, l'enfant majeur ne dispose pas de cette possibilité dans le cadre de son action et doit dès lors introduire une procédure administrative en changement de nom, « sans la certitude qu'elle aboutisse et avec le coût et le temps ' |
| meebrengt ». | perdu ' entrainé ». |
| B.3.1. Artikel 335, § 4, van het oud Burgerlijk Wetboek werd gewijzigd | B.3.1. L'article 335, § 4, de l'ancien Code civil a été modifié par |
| bij artikel 114 van de wet van 21 december 2018 « houdende diverse | l'article 114 de la loi du 21 décembre 2018 « portant des dispositions |
| bepalingen betreffende justitie » teneinde een ongrondwettigheid te | diverses en matière de justice » en vue de remédier à une |
| verhelpen die door het Hof werd vastgesteld op prejudiciële vraag. | inconstitutionnalité constatée par la Cour sur question préjudicielle. |
| Bij zijn arrest nr. 50/2017 heeft het Hof geoordeeld dat, in zoverre | Par son arrêt n° 50/2017, la Cour a jugé qu'en ce qu'il ne permettait |
| het het meerderjarige kind dat met succes terzelfder tijd een | |
| vordering heeft ingesteld tot betwisting van het vaderschap en tot | pas à l'enfant majeur ayant agi avec fruit, simultanément, en |
| onderzoek naar het vaderschap niet toeliet de naam van zijn | contestation de paternité et en recherche de paternité de porter le |
| biologische vader te dragen, artikel 335, § 3, van het Burgerlijk | nom de son père biologique, l'article 335, § 3, du Code civil, tel que |
| Wetboek, zoals dat artikel luidde vóór de vervanging ervan bij artikel | cet article était rédigé avant son remplacement par l'article 2 de la |
| 2 van de wet van 8 mei 2014 « tot wijziging van het Burgerlijk Wetboek | loi du 8 mai 2014 « modifiant le Code civil en vue d'instaurer |
| met het oog op de invoering van de gelijkheid tussen mannen en vrouwen | |
| bij de wijze van naamsoverdracht aan het kind en aan de geadopteerde | l'égalité de l'homme et de la femme dans le mode de transmission du |
| », de artikelen 10 en 11 van de Grondwet schond. | nom à l'enfant et à l'adopté », violait les articles 10 et 11 de la |
| Ingevolge dat arrest heeft de wetgever het mogelijk willen maken dat | Constitution. A la suite de cet arrêt, le législateur a entendu permettre qu'un |
| een meerderjarig kind kan kiezen om de naam van de nieuwe vader te | enfant majeur puisse choisir de porter le nom du nouveau père, le nom |
| dragen, de naam van de moeder of beide namen naast elkaar in de | |
| volgorde die het kiest, « in het kader van de zogenaamde | de la mère ou les deux noms accolés dans l'ordre qu'il choisit « dans |
| twee-in-een-vordering (betwisting en toekenning van een | le cadre de l'action dite ' 2 en 1 ' (contestation et attribution d'un |
| afstammingsband) » (Parl. St., Kamer, 2017-2018, DOC 54-3303/001, pp. | lien de filiation) » (Doc. parl., Chambre, 2017-2018, DOC 54-3303/001, |
| 86-87). | pp. 86-87). |
| B.3.2. Zoals de verwijzende rechter beklemtoont, heeft de wetgever | B.3.2. Comme le souligne le juge a quo, le législateur n'a cependant |
| evenwel geen einde gemaakt aan de discriminatie die door het Hof in | pas mis un terme à la discrimination constatée par la Cour dans |
| het voormelde arrest nr. 50/2017 is vastgesteld. Artikel 335, § 4, | l'arrêt n° 50/2017, précité. L'article 335, § 4, alinéa 2, de l'ancien |
| tweede lid, van het oud Burgerlijk Wetboek, zoals gewijzigd bij de wet | |
| van 21 december 2018, beoogt immers de gevallen waarin een nieuwe | Code civil, tel qu'il a été modifié par la loi du 21 décembre 2018, |
| afstammingsband van een meerderjarig kind wordt vastgesteld van | vise en effet les hypothèses où un nouveau lien de filiation d'un |
| vaderszijde, van moederszijde of van meemoederszijde, maar enkel | enfant majeur est établi à l'égard du père, de la mère ou de la |
| ingevolge een vordering tot betwisting van de afstamming op grond van | coparente mais seulement à la suite d'une action en contestation de la |
| de artikelen 312, § 2, 318, § § 5 en 6, of 330, § § 3 en 4, van | filiation sur la base des articles 312, § 2, 318, § § 5 et 6, ou 330, |
| hetzelfde Wetboek. Het beoogt niet de situatie van het meerderjarige | § § 3 et 4, du même Code. Il ne vise pas la situation de l'enfant |
| kind dat met succes terzelfder tijd een vordering instelt tot | majeur qui agit avec fruit, simultanément, en contestation de |
| betwisting van het vaderschap en tot onderzoek naar het vaderschap, | paternité et en recherche de paternité, situation qui était |
| situatie die net was beoogd in het arrest nr. 50/2017. | précisément visée dans l'arrêt n° 50/2017. |
| Uit het voorgaande vloeit voort dat, ondanks het optreden van de | Il découle de ce qui précède que, malgré l'intervention du |
| wetgever, het arrest nr. 50/2017 pertinent blijft met betrekking tot | législateur, l'arrêt n° 50/2017 reste pertinent en ce qui concerne |
| het meerderjarige kind dat met succes terzelfder tijd een vordering | l'enfant majeur qui a agi avec fruit, simultanément, en contestation |
| heeft ingesteld tot betwisting van het vaderschap en tot onderzoek | de paternité et en recherche de paternité et qui souhaite porter le |
| naar het vaderschap en dat de naam van zijn biologische vader wenst te | nom de son père biologique. Cet enfant majeur doit en effet pouvoir |
| dragen. Dat meerderjarige kind moet die keuze immers kunnen maken. | faire ce choix. |
| B.4. Uit een gecombineerde lezing van het arrest nr. 50/2017 en van de | B.4. Il résulte d'une lecture combinée de l'arrêt n° 50/2017 et de la |
| in het geding zijnde bepaling vloeit voort dat het meerderjarige kind | disposition en cause que l'enfant majeur dont la filiation paternelle |
| van wie de afstamming van vaderszijde werd gewijzigd middels een | a été modifiée par une procédure en contestation et en recherche de |
| procedure tot betwisting van en tot onderzoek naar het vaderschap, kan | paternité peut choisir de porter le nom de son père biologique, seul |
| kiezen om de naam van zijn biologische vader te dragen, als enige naam of vermeld naast die van zijn moeder, ongeacht of dat kind de procedure al dan niet heeft ingesteld. Daarentegen beschikt het meerderjarige kind van wie de afstamming van vaderszijde voor de eerste maal wordt vastgesteld na de afstamming van moederszijde, niet over die mogelijkheid. Het staat aan het Hof te bepalen of dat verschil in behandeling al dan niet discriminerend is. B.5. Het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie sluit niet uit dat een verschil in behandeling tussen categorieën van personen wordt ingesteld, voor zover dat verschil op een objectief criterium berust en het redelijk verantwoord is. Het bestaan van een dergelijke verantwoording moet worden beoordeeld rekening houdend met het doel en de gevolgen van de betwiste maatregel en met de aard van de ter zake geldende beginselen; het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie is geschonden wanneer vaststaat dat er geen redelijk verband van evenredigheid bestaat tussen de aangewende middelen en het beoogde doel. B.6. De toekenning van een familienaam berust in hoofdzaak op overwegingen van sociaal nut. In tegenstelling tot de toekenning van de voornaam wordt zij door de wet bepaald. Die wet strekt ertoe, enerzijds, de familienaam op een eenvoudige, snelle en eenvormige wijze te bepalen en, anderzijds, aan die familienaam een zekere onveranderlijkheid te geven. B.7. Bij zijn arrest nr. 65/94 van 14 juli 1994 heeft het Hof, met betrekking tot het kind van wie de afstamming van vaderszijde voor de eerste maal wordt vastgesteld na de afstamming van moederszijde, geoordeeld : « Gebruik makend van de hem toekomende beoordelingsbevoegdheid, heeft de wetgever het juridisch statuut van de naam van de persoon vastgesteld met inachtneming van zowel het sociale nut om aan die naam een zekere onveranderlijkheid te geven als het belang van degene die | ou accolé au nom de sa mère, que cet enfant ait introduit la procédure ou non. En revanche, l'enfant majeur dont la filiation paternelle est établie pour la première fois après la filiation maternelle ne dispose pas de cette faculté. Il appartient à la Cour de déterminer si cette différence de traitement est discriminatoire ou non. B.5. Le principe d'égalité et de non-discrimination n'exclut pas qu'une différence de traitement soit établie entre des catégories de personnes, pour autant qu'elle repose sur un critère objectif et qu'elle soit raisonnablement justifiée. L'existence d'une telle justification doit s'apprécier en tenant compte du but et des effets de la mesure critiquée ainsi que de la nature des principes en cause; le principe d'égalité et de non-discrimination est violé lorsqu'il est établi qu'il n'existe pas de rapport raisonnable de proportionnalité entre les moyens employés et le but visé. B.6. L'attribution d'un nom de famille repose principalement sur des considérations d'utilité sociale. Elle est, contrairement à l'attribution du prénom, déterminée par la loi. Celle-ci vise, d'une part, à déterminer le nom de famille de manière simple, rapide et uniforme et, d'autre part, à conférer à ce nom de famille une certaine fixité. B.7. Par son arrêt n° 65/94 du 14 juillet 1994, la Cour a jugé, en ce qui concerne l'enfant dont la filiation paternelle est établie, pour la première fois, après la filiation maternelle : « Le législateur, usant du pouvoir d'appréciation qui lui appartient, a élaboré le régime juridique du nom des personnes en ayant égard, à la fois, à l'utilité sociale d'assurer à ce nom une certaine fixité et à l'intérêt de celui qui le porte. La Cour n'aperçoit pas ce qu'il |
| de naam draagt. Het Hof ziet niet in wat er onredelijk zou kunnen zijn | pourrait y avoir de déraisonnable à ce que l'enfant dont la filiation |
| aan het feit dat het kind wiens afstamming van vaderszijde is | paternelle a été établie après la filiation maternelle et qui, par |
| vastgesteld na de afstamming van moederszijde en dat bijgevolg eerst | conséquent, a d'abord porté le nom de sa mère, puisse prendre le nom |
| de naam van zijn moeder heeft gedragen, de naam van zijn vader zou | de son père à l'initiative de ses auteurs, juges de son intérêt aussi |
| kunnen aannemen op initiatief van zijn ouders, die oordelen over zijn | longtemps qu'il est soumis à l'autorité parentale, et ne puisse le |
| belang, zolang het aan het ouderlijk gezag is onderworpen, en enkel op | prendre qu'à sa seule initiative dès le moment où cette autorité prend |
| zijn eigen initiatief vanaf het ogenblik waarop dat gezag een einde | |
| neemt. Het Hof ziet evenmin in wat er onredelijk zou kunnen zijn aan | fin. La Cour n'aperçoit pas non plus ce qu'il pourrait y avoir de |
| het feit dat het meerderjarig of ontvoogd kind dat de naam van zijn | déraisonnable à ce que l'enfant majeur ou émancipé qui désire porter |
| vader wenst te dragen terwijl het die van zijn moeder heeft, de | le nom de son père alors qu'il a celui de sa mère doive recourir à la |
| procedure dient te volgen overeenkomstig de wet van 15 mei 1987, die | procédure prévue par la loi du 15 mai 1987, qui constitue le droit |
| het gemeen recht ter zake vormt ». | commun en la matière ». |
| Het Hof heeft daaruit besloten dat artikel 335, § 3, derde lid, van | |
| het Burgerlijk Wetboek, in zoverre het bepaalt dat de ouderlijke | La Cour en a conclu qu'en ce qu'il dispose que la déclaration |
| verklaring van verandering van de naam van de moeder door die van de | parentale de substitution du nom du père à celui de la mère doit être |
| vader moet worden gedaan vóór de meerderjarigheid of de ontvoogding | faite avant la majorité ou l'émancipation de l'enfant, l'article 335, |
| van het kind, geen onderscheid tussen de minderjarige en de | § 3, alinéa 3, du Code civil n'établit pas entre les enfants mineurs |
| meerderjarige kinderen invoert dat strijdig is met de artikelen 10 en | et les enfants majeurs une distinction contraire aux articles 10 et 11 |
| 11 van de Grondwet. | de la Constitution. |
| B.8.1. Bij zijn arrest nr. 50/2017 heeft het Hof geoordeeld dat de | B.8.1. Par son arrêt n° 50/2017, la Cour a jugé que l'impossibilité |
| onmogelijkheid, voor het meerderjarige kind dat met succes terzelfder | |
| tijd een vordering heeft ingesteld tot betwisting van het | pour l'enfant majeur ayant agi avec fruit, simultanément, en |
| vermoedelijke vaderschap en tot onderzoek naar het vaderschap, om de | contestation de la paternité présumée et en recherche de paternité de |
| naam van zijn biologische vader te dragen, de artikelen 10 en 11 van | porter le nom de son père biologique violait les articles 10 et 11 de |
| de Grondwet schond. | la Constitution. |
| Het Hof heeft ermee rekening gehouden « dat de wijziging van de | La Cour a tenu compte « du fait que le changement de filiation de |
| afstamming van het meerderjarige kind tot gevolg heeft dat zijn naam | |
| in principe verandert indien het daarmee instemt, en dat het de naam | l'enfant majeur a pour conséquence que son nom est en principe |
| van zijn moeder draagt, tenzij het zijn oorspronkelijke familienaam | modifié, s'il y marque son accord, et qu'il porte le nom de sa mère, |
| wenst te behouden » (B.9). In de zaak die aanleiding gaf tot dat | sauf s'il souhaite conserver son nom patronymique d'origine » (B.9). |
| arrest, droeg het kind aanvankelijk de naam van zijn vermoedelijke | Dans l'affaire qui a donné lieu à cet arrêt, l'enfant portait |
| vader. Het Hof heeft eveneens opgemerkt dat « het meerderjarig kind | initialement le nom de son père présumé. La Cour a également relevé |
| dat zelf een betwisting van het vaderschap heeft ingesteld en ten | que « l'enfant majeur qui a introduit lui-même une action en |
| aanzien van wie een band van afstamming met zijn biologische vader | contestation de sa paternité et à l'égard duquel a été établi un lien |
| wordt vastgesteld, [...] op rechtmatige wijze [kan] wensen om de naam | de filiation avec son père biologique peut légitimement souhaiter |
| van die laatstgenoemde te dragen » (B.10.1). | porter le nom de ce dernier » (B.10.1). |
| Het Hof heeft geoordeeld dat « de mogelijkheid die bij de wet van 15 | La Cour a jugé que « la faculté qui est laissée par la loi du 15 mai |
| mei 1987 betreffende de namen en voornamen aan dat meerderjarige kind | 1987 relative aux noms et prénoms à cet enfant majeur de solliciter de |
| wordt gelaten om bij de bevoegde overheid een tweede wijziging van | l'autorité compétente une seconde modification de son nom afin de |
| zijn naam te vragen teneinde de naam van zijn biologische vader te kunnen dragen, [...] niet van dien aard [is] dat zij het aangevoerde verschil in behandeling redelijkerwijze kan verantwoorden, aangezien die mogelijkheid per definitie hypothetisch blijft », en dat « zij [...] bovendien noch [zou] bijdragen tot het maatschappelijk nut dat erin bestaat aan die naam een zekere onveranderlijkheid te verzekeren, noch in het belang [zou] zijn van de persoon die een naamswijziging wenst, aangezien het meerderjarige kind dat het vaderschap met succes heeft betwist en ermee zou hebben ingestemd de naam van zijn moeder te dragen en vervolgens na die procedure het recht zou verkrijgen om de naam van zijn biologische vader te dragen, zou zijn onderworpen aan | pouvoir porter le nom de son père biologique n'est pas de nature à fournir à la différence de traitement évoquée une justification raisonnable, cette faculté demeurant par essence hypothétique » et qu'« elle ne correspondrait, en outre, ni à l'utilité sociale d'assurer à ce nom une certaine fixité ni à l'intérêt de la personne qui souhaite un changement de nom, dès lors que l'enfant majeur ayant agi avec fruit en contestation de paternité et qui aurait marqué son accord pour porter le nom de sa mère puis qui obtiendrait ensuite le droit de porter le nom de son père biologique au terme de cette |
| twee opeenvolgende naamsveranderingen, teneinde de naam te kunnen | procédure, serait soumis à deux changements successifs de nom, afin de |
| dragen die hij wenst » (B.10.2). | pouvoir porter celui qu'il désire » (B.10.2). |
| Het Hof heeft dus besloten dat het niet redelijk verantwoord was dat | La Cour a donc conclu qu'il n'était pas raisonnablement justifié qu'à |
| het meerderjarige kind na afloop van een dergelijke procedure niet | l'issue d'une telle procédure, l'enfant majeur ne puisse pas choisir |
| ervoor kan kiezen de naam van zijn biologische vader te dragen. | de porter le nom de son père biologique. |
| B.8.2. Bij zijn arrest nr. 50/2017 heeft het Hof gepreciseerd dat de | B.8.2. Par son arrêt n° 50/2017, la Cour a précisé que la situation |
| situatie die erin wordt vermeld, verschilt van die welke ter sprake | qui y est évoquée diffère de celle qui est évoquée dans l'arrêt n° |
| wordt gebracht in het arrest nr. 65/94. De wijziging van de afstamming | 65/94. En effet, la modification de la filiation paternelle qui |
| van vaderszijde die overeenstemt met het geval waarin een meerderjarig | correspond au cas où un enfant majeur a agi avec fruit, simultanément, |
| kind met succes terzelfder tijd een vordering heeft ingesteld tot | |
| betwisting van het vaderschap en tot onderzoek naar het vaderschap, | en contestation de paternité et en établissement de paternité, visée |
| bedoeld in het arrest nr. 50/2017, onderscheidt zich immers, wat | dans l'arrêt n° 50/2017, se distingue, quant à ses effets sur le nom |
| betreft de gevolgen ervan voor de naam van het kind, van de | de l'enfant, de l'établissement de la filiation paternelle, pour la |
| vaststelling van de afstamming van vaderszijde, voor de eerste maal, | |
| na de afstamming van moederszijde, bedoeld in het arrest nr. 65/94 | première fois, après la filiation maternelle, visé dans l'arrêt n° |
| (B.7.4 en B.8.1). | 65/94 (B.7.4 et B.8.1). |
| In de zaak die aanleiding heeft gegeven tot het arrest nr. 50/2017, | Dans l'affaire qui a donné lieu à l'arrêt n° 50/2017, l'enfant majeur |
| verloor het meerderjarige kind dat met succes een vordering tot | ayant agi avec fruit en contestation de paternité perdait en principe |
| betwisting van het vaderschap heeft ingesteld, in beginsel zijn | son nom patronymique d'origine au profit du nom de sa mère, sauf s'il |
| oorspronkelijke familienaam ten voordele van de naam van zijn moeder, | décidait de conserver son nom patronymique d'origine. En revanche, |
| tenzij het besliste zijn oorspronkelijke familienaam te behouden. In | |
| de zaak die aanleiding heeft gegeven tot het arrest nr. 65/94, bleef | dans l'affaire qui a donné lieu à l'arrêt n° 65/94, l'enfant majeur |
| het meerderjarige kind van wie de afstamming van vaderszijde voor de | dont la filiation paternelle était établie pour la première fois après |
| eerste maal werd vastgesteld na de afstamming van moederszijde, | la filiation maternelle continuait de porter le nom de sa mère. |
| evenwel de naam van zijn moeder dragen. | |
| B.8.3. In de parlementaire voorbereiding van de in het geding zijnde | B.8.3. Les travaux préparatoires de la disposition en cause font |
| bepaling wordt verwezen naar die passage van het arrest nr. 50/2017 om | référence à ce passage de l'arrêt n° 50/2017 pour justifier la |
| het in het geding zijnde verschil in behandeling te verantwoorden : | différence de traitement en cause : |
| « Er moet worden onderstreept dat het arrest [nr. 50/2017] van het Hof | « Il convient de souligner que l'arrêt de la Cour [n° 50/2017] |
| is uitgesproken in het kader van de vervanging van een bestaande | intervient dans le cadre de la substitution d'un lien de filiation |
| afstammingsband door een andere, niet in het kader van de | existant par un autre, non dans le cadre de la création d'un nouveau |
| totstandkoming van een nieuwe afstammingsband van een meerderjarig | lien de filiation d'un enfant majeur par voie judiciaire qui |
| kind die voorheen niet bestond. Die laatste mogelijkheid kwam aan bod | n'existait pas précédemment. Cette dernière hypothèse a été évoquée |
| in arrest nr. 65/94 van 14 juli 1994, waarvan de leringen volgens het | dans un arrêt n° 65/94 du 14 juillet 1994 dont les enseignements |
| Hof nog steeds actueel zijn : de naamsverandering kan slechts | restent d'actualité selon la Cour: le changement de nom ne pourra |
| plaatsvinden door middel van een administratieve procedure tot | avoir lieu que par le biais de la procédure administrative de |
| naamsverandering die gegrond is op de wet van 15 mei 1987 betreffende | changement de nom fondée sur la loi du 15 mai 1987 sur les noms et |
| de namen en voornamen (considerans B.7.4. van arrest nr. 50/2017 van | |
| 27 april 2017) » (Parl. St., Kamer, 2017-2018, DOC 54-3303/001, p. 15). | prénoms. (considérant B.7.4. de l'arrêt n° 50/2017 du 27 avril 2017) » |
| De mogelijkheid voor meerderjarige kinderen om van naam te veranderen | (Doc. parl., Chambre, 2017-2018, DOC 54-3303/001, p. 15). |
| bestaat dus enkel in het kader van de procedures die terzelfder tijd | La possibilité pour les enfants majeurs de changer de nom n'existe |
| strekken tot de betwisting van een bestaande afstamming en tot de | donc que dans le cadre des procédures ayant simultanément pour objet |
| vaststelling van een nieuwe afstamming, met uitsluiting van de | la contestation d'une filiation existante et l'établissement d'une |
| procedures die enkel strekken tot de vaststelling van een nieuwe | nouvelle filiation, à l'exclusion des procédures ayant uniquement pour |
| afstamming (ibid., p. 16). | objet l'établissement d'une nouvelle filiation (ibid., p. 16). |
| B.9. Het in B.2 vermelde verschil in behandeling berust op de vraag of | B.9. La différence de traitement mentionnée en B.2 repose sur la |
| de afstamming van vaderszijde van het meerderjarige kind dat de naam | question de savoir si la filiation paternelle de l'enfant majeur qui |
| van zijn biologische vader wenst te dragen, als enige naam of vermeld | souhaite porter le nom de son père biologique, seul ou accolé au nom |
| naast die van zijn moeder, wordt gewijzigd na afloop van een procedure | |
| tot betwisting van het vaderschap en tot onderzoek naar het | de sa mère, est modifiée à l'issue d'une procédure en contestation de |
| vaderschap, dan wel of zij voor de eerste maal wordt vastgesteld na de | paternité et en recherche de paternité ou si elle est établie pour la |
| afstamming van moederszijde. | première fois après la filiation maternelle. |
| Het betreft een objectief criterium. Het Hof dient te onderzoeken of | Il s'agit d'un critère objectif. La Cour doit examiner si ce critère |
| dat criterium pertinent is, gelet op het onderwerp van de in het | est pertinent, eu égard à l'objet de la disposition en cause et à |
| geding zijnde bepaling en het door de wetgever nagestreefde doel. | l'objectif poursuivi par le législateur. |
| B.10.1. De Ministerraad voert aan dat de naam van het kind, na afloop | B.10.1. Le Conseil des ministres allègue qu'à l'issue d'une procédure |
| van een procedure tot betwisting van het vaderschap en tot onderzoek | en contestation de paternité et en recherche de paternité, le nom de |
| naar het vaderschap, niet meer overeenstemt met een werkelijke | l'enfant ne correspond plus à une filiation réelle, alors que, lorsque |
| afstamming, terwijl, wanneer de afstamming van vaderszijde voor de | la filiation paternelle est établie pour la première fois après la |
| eerste maal wordt vastgesteld na de afstamming van moederszijde, de | filiation maternelle, le nom de l'enfant continue de correspondre à |
| naam van het kind blijft overeenstemmen met een werkelijke afstamming, | |
| namelijk die welke is vastgesteld ten aanzien van de moeder. | une filiation réelle, celle qui est établie vis-à-vis de la mère. |
| B.10.2. Bij de wet van 21 december 2018, die artikel 335, § 4, van het | B.10.2. Par la loi du 21 décembre 2018, qui modifie l'article 335, § |
| oud Burgerlijk Wetboek wijzigt, heeft de wetgever het mogelijk gemaakt | 4, de l'ancien Code civil, le législateur a permis qu'un enfant majeur |
| dat een meerderjarig kind van wie de afstamming van vaderszijde wordt | |
| gewijzigd in het kader van een procedure tot betwisting van het | dont la filiation paternelle est modifiée dans le cadre d'une |
| vaderschap en tot onderzoek naar het vaderschap, kan kiezen om de naam | procédure en contestation de paternité et en recherche de paternité |
| van zijn biologische vader te dragen, als enige naam of vermeld naast | puisse choisir de porter le nom de son père biologique, seul ou accolé |
| die van zijn moeder. Die wetswijziging beoogt de ongrondwettigheid te | au nom de sa mère. Cette modification législative vise à remédier à |
| verhelpen die door het Hof in het arrest nr. 50/2017 is vastgesteld. | l'inconstitutionnalité constatée par la Cour dans l'arrêt n° 50/2017. |
| Zij beperkt zich evenwel niet tot de gevallen waarin, zoals in de zaak | Elle ne se limite cependant pas aux cas où, comme dans l'affaire ayant |
| die aanleiding heeft gegeven tot het arrest nr. 50/2017, het | donné lieu à l'arrêt n° 50/2017, l'enfant majeur dont la filiation |
| meerderjarige kind van wie de afstamming van vaderszijde wordt | paternelle est modifiée portait jusque-là le nom de son père présumé. |
| gewijzigd, tot dan de naam van zijn vermoedelijke vader droeg. De | La possibilité de changer de nom existe indépendamment du nom que |
| mogelijkheid om van naam te veranderen bestaat los van de naam die het | |
| kind tot dan droeg. | l'enfant portait jusque-là. |
| De Ministerraad gaat uit van het beginsel dat het kind, in het kader | Le Conseil des ministres part du principe que, dans le cadre d'une |
| van een procedure tot betwisting van het vaderschap en tot onderzoek | procédure en contestation de paternité et en recherche de paternité, |
| naar het vaderschap, aanvankelijk stelselmatig de naam van zijn | l'enfant porte initialement systématiquement le nom de son père |
| vermoedelijke vader draagt. Zulks is niet steeds het geval. Het kan | présumé. Tel n'est pas toujours le cas. En effet, il peut arriver |
| immers gebeuren dat een kind ten aanzien van wie zowel de afstamming | qu'un enfant à l'égard duquel tant la filiation maternelle que la |
| van moederszijde als de afstamming van vaderszijde zijn vastgesteld, | filiation paternelle sont établies porte le nom de sa mère. Or, |
| de naam van zijn moeder draagt. Het in het geding zijnde artikel 335, | l'article 335, § 4, de l'ancien Code civil, en cause, permet à |
| § 4, van het oud Burgerlijk Wetboek staat het meerderjarige kind dat | l'enfant majeur qui se trouve dans cette situation, à l'issue d'une |
| zich in die situatie bevindt, evenwel toe om na afloop van een | |
| procedure tot betwisting van het vaderschap en tot onderzoek naar het | procédure en contestation de paternité et en recherche de paternité, |
| vaderschap te kiezen om de naam van zijn biologische vader te dragen | de choisir de porter le nom de son père biologique à la place du nom |
| in plaats van die van zijn moeder of te vermelden naast de naam van | de sa mère ou accolé à celui-ci, à l'égard de laquelle la filiation |
| zijn moeder, ten aanzien van wie de afstamming nochtans niet is | n'a pourtant pas été modifiée. Dans cette situation, le législateur |
| gewijzigd. In die situatie laat de wetgever de wens van het kind om de naam van zijn biologische vader te dragen dus primeren op het maatschappelijk nut dat aan de naam een zekere bestendigheid wordt gegarandeerd, zonder rekening te houden met het feit dat de naam die het kind tot dan droeg, blijft overeenstemmen met een werkelijke afstamming. Indien de wetgever, in een dergelijk geval, het meerderjarige kind toestaat te kiezen om de naam van zijn biologische vader te dragen, als enige naam of vermeld naast die van zijn moeder, ook al droeg het kind tot dan dus een naam die blijft overeenstemmen met een werkelijke afstamming, door aldus de wens van het kind om de naam van zijn biologische vader te dragen te laten primeren, kan zulks niet anders zijn in het geval waarin de afstamming van vaderszijde voor de eerste maal wordt vastgesteld na de afstamming van moederszijde. Het maatschappelijk nut dat aan de naam een zekere bestendigheid wordt gegarandeerd, kan niet in het ene geval wel primeren en in het andere niet. Daaruit vloeit voort dat het criterium waarop het verschil in behandeling berust, niet pertinent is, gelet op het onderwerp van de maatregel en het doel van de wetgever om rekening te houden met zowel de wens van het meerderjarige kind om de naam van zijn biologische vader te dragen als het garanderen van een zekere bestendigheid aan de naam wanneer die blijft overeenstemmen met een werkelijke afstamming. B.11. In zoverre het het meerderjarige kind dat met succes een vordering tot onderzoek naar het vaderschap heeft ingesteld, niet toestaat de naam van zijn biologische vader te dragen, als enige naam | fait donc prévaloir le souhait de l'enfant de porter le nom de son père biologique sur l'utilité sociale d'assurer au nom une certaine stabilité, sans tenir compte du fait que le nom que l'enfant portait jusque-là continue de correspondre à une filiation réelle. Si, dans un tel cas, le législateur permet à l'enfant majeur de choisir de porter le nom de son père biologique, seul ou accolé à celui de sa mère, quand bien même, donc, l'enfant portait jusque-là un nom qui continue de correspondre à une filiation réelle, faisant ainsi prévaloir le souhait de l'enfant de porter le nom de son père biologique, il ne saurait en être différemment dans le cas où la filiation paternelle est établie pour la première fois après la filiation maternelle. L'utilité sociale d'assurer au nom une certaine stabilité ne saurait prévaloir dans un cas et non dans l'autre. Il en résulte que le critère sur lequel repose la différence de traitement n'est pas pertinent, eu égard à l'objet de la mesure et à l'objectif du législateur de tenir compte à la fois du souhait de l'enfant majeur de porter le nom de son père biologique et d'assurer une certaine stabilité au nom lorsque celui-ci continue de correspondre à une filiation réelle. B.11. En ce qu'il ne permet pas à l'enfant majeur ayant agi avec fruit en recherche de paternité de porter le nom de son père biologique, |
| of vermeld naast die van zijn moeder, is artikel 335, § 4, van het oud | seul ou accolé à celui de sa mère, l'article 335, § 4, de l'ancien |
| Burgerlijk Wetboek niet bestaanbaar met de artikelen 10 en 11 van de | Code civil n'est pas compatible avec les articles 10 et 11 de la |
| Grondwet. | Constitution. |
| Om die redenen, | Par ces motifs, |
| het Hof | la Cour |
| zegt voor recht : | dit pour droit : |
| In zoverre het het meerderjarige kind dat met succes een vordering tot | En ce qu'il ne permet pas à l'enfant majeur ayant agi avec fruit en |
| onderzoek naar het vaderschap heeft ingesteld, niet toestaat de naam | recherche de paternité de porter le nom de son père biologique, seul |
| van zijn biologische vader te dragen, als enige naam of vermeld naast | |
| die van zijn moeder, schendt artikel 335, § 4, van het oud Burgerlijk | ou accolé au nom de sa mère, l'article 335, § 4, de l'ancien Code |
| Wetboek de artikelen 10 en 11 van de Grondwet. | civil viole les articles 10 et 11 de la Constitution. |
| Aldus gewezen in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig artikel | Ainsi rendu en langue française et en langue néerlandaise, |
| 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, | conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur |
| op 24 maart 2022. | la Cour constitutionnelle, le 24 mars 2022. |
| De griffier, De voorzitter, | Le greffier, Le président, |
| P.-Y. Dutilleux P. Nihoul | P.-Y. Dutilleux P. Nihoul |