Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 8/2022 van 20 januari 2022 Rolnummer 7514 In zake: de prejudiciële vragen over artikel 10bis van het koninklijk besluit nr. 50 van 24 oktober 1967 « betreffende het rust- en overlevingspensioen voor werknemers » en a Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters L. Lavrysen en P. Nihoul, en de rechters(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 8/2022 van 20 januari 2022 Rolnummer 7514 In zake: de prejudiciële vragen over artikel 10bis van het koninklijk besluit nr. 50 van 24 oktober 1967 « betreffende het rust- en overlevingspensioen voor werknemers » en a Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters L. Lavrysen en P. Nihoul, en de rechters(...) Extrait de l'arrêt n° 8/2022 du 20 janvier 2022 Numéro du rôle : 7514 En cause: les questions préjudicielles concernant l'article 10bis de l'arrêté royal n° 50 du 24 oct(...)
GRONDWETTELIJK HOF COUR CONSTITUTIONNELLE
Uittreksel uit arrest nr. 8/2022 van 20 januari 2022 Extrait de l'arrêt n° 8/2022 du 20 janvier 2022
Rolnummer 7514 Numéro du rôle : 7514
In zake: de prejudiciële vragen over artikel 10bis van het koninklijk En cause: les questions préjudicielles concernant l'article 10bis de
besluit nr. 50 van 24 oktober 1967 « betreffende het rust- en l'arrêté royal n° 50 du 24 octobre 1967 « relatif à la pension de
overlevingspensioen voor werknemers » en artikel 19 van het koninklijk retraite et de survie des travailleurs salariés » et l'article 19 de
besluit nr. 72 van 10 november 1967 « betreffende het rust- en l'arrêté royal n° 72 du 10 novembre 1967 « relatif à la pension de
overlevingspensioen der zelfstandigen » (in de versies die van retraite et de survie des travailleurs indépendants » (dans les
toepassing zijn op 1 januari 2007), gesteld door het Arbeidshof te versions applicables au 1er janvier 2007), posées par la Cour du
Gent, afdeling Gent. travail de Gand, division de Gand.
Het Grondwettelijk Hof, La Cour constitutionnelle,
samengesteld uit de voorzitters L. Lavrysen en P. Nihoul, en de composée des présidents L. Lavrysen et P. Nihoul, et des juges T.
rechters T. Giet, M. Pâques, Y. Kherbache, D. Pieters en S. de Giet, M. Pâques, Y. Kherbache, D. Pieters et S. de Bethune, assistée
Bethune, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter L. Lavrysen, du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président L. Lavrysen,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging I. Objet des questions préjudicielles et procédure
Bij arrest van 5 februari 2021, waarvan de expeditie ter griffie van Par arrêt du 5 février 2021, dont l'expédition est parvenue au greffe
het Hof is ingekomen op 15 februari 2021, heeft het Arbeidshof te de la Cour le 15 février 2021, la Cour du travail de Gand, division de
Gent, afdeling Gent, de volgende prejudiciële vragen gesteld : Gand, a posé les questions préjudicielles suivantes :
« Schenden artikel 10bis van het koninklijk besluit nr. 50 van 24 « L'article 10bis de l'arrêté royal n° 50 du 24 octobre 1967, relatif
oktober 1967 betreffende het rust- en overlevingspensioen voor à la pension de retraite et de survie des travailleurs salariés, et
werknemers en artikel 19 van koninklijk besluit nr. 72 van 10 november l'article 19 de l'arrêté royal n° 72 du 10 novembre 1967, relatif à la
1967 betreffende het rust- en overlevingspensioen der zelfstandigen pension de retraite et de survie des travailleurs indépendants, (dans
(in de respectievelijke versies die van toepassing zijn op 1 januari les versions qui leur sont respectivement applicables au 1er janvier
2007), nl. het in deze artikelen vervatte principe dat wanneer iemand 2007), à savoir le principe prévu par ces articles selon lequel,
een rustpensioen in het stelsel van de werknemers cumuleert met een lorsqu'une personne cumule une pension de retraite dans le régime des
rustpensioen in het stelsel voor de zelfstandigen en deze persoon in travailleurs salariés avec une pension de retraite dans le régime des
beide stelsels samen meer dan 45 loopbaanjaren telt, deze travailleurs indépendants et que cette personne a accumulé plus de 45
années de carrière professionnelle dans ces deux régimes confondus,
loopbaanjaren met toepassing van de regel van de eenheid van loopbaan ces années de carrière doivent, en application de la règle de l'unité
dienen teruggebracht te worden tot 45 jaren en dit door de de carrière, être ramenées à 45 années et ce, en diminuant le nombre
beroepsloopbaanjaren in het stelsel van de zelfstandigen te des années de carrière dans le régime des travailleurs indépendants
verminderen met zoveel loopbaanjaren als nodig is om het totaal aantal d'autant d'années que nécessaire afin de réduire le nombre total
loopbaanjaren tot de eenheid te herleiden, de artikelen 10 en 11 van d'années de carrière à l'unité, violent-ils les articles 10 et 11 de
de Grondwet ? la Constitution ?
Un assuré social qui a accompli en tant que travailleur salarié et
Wordt een sociaal verzekerde met een gemengde loopbaan als werknemer travailleur indépendant une carrière professionnelle mixte de plus de
en zelfstandige van meer dan 45 jaar, wiens loopbaanjaren in het kader 45 années, et dont les années de carrière professionnelle seront
van het principe van de eenheid van loopbaan zullen verminderd worden diminuées, selon le principe de l'unité de carrière, uniquement des
met alleen de minst gunstige loopbaanjaren in het stelsel van de années les moins avantageuses dans le régime des travailleurs
zelfstandigen om zijn totaal aantal loopbaanjaren tot de eenheid te indépendants pour réduire son nombre total d'années de carrière à
l'unité, fait-il l'objet d'une discrimination incompatible avec les
reduceren, in strijd met de artikelen 10 en 11 van de Belgische articles 10 et 11 de la Constitution belge, par rapport à un assuré
Grondwet gediscrimineerd in vergelijking met een sociaal verzekerde social qui a accompli en tant que travailleur salarié une carrière
met een homogene beroepsloopbaan als werknemer van meer dan 45 jaar professionnelle homogène de plus de 45 années, et dont les années de
wiens loopbaanjaren in het kader van het principe van de eenheid van carrière seront diminuées, selon le principe de l'unité de carrière,
loopbaan zullen verminderd worden met alleen de minst gunstige uniquement des années les moins avantageuses dans le régime des
loopbaanjaren in het stelsel van de werknemers om zijn totaal aantal travailleurs salariés pour réduire son nombre total d'années de
loopbaanjaren tot de eenheid te herleiden ? ». carrière à l'unité ? ».
(...) (...)
III. In rechte III. En droit
(...) (...)
B.1. De prejudiciële vraag heeft betrekking op artikel 10bis van het B.1. La question préjudicielle porte sur l'article 10bis de l'arrêté
koninklijk besluit nr. 50 van 24 oktober 1967 « betreffende het rust- royal n° 50 du 24 octobre 1967 « relatif à la pension de retraite et
en overlevingspensioen voor werknemers » (hierna : het koninklijk de survie des travailleurs salariés » (ci-après : l'arrêté royal n°
besluit nr. 50) en artikel 19 van het koninklijk besluit nr. 72 van 10 50) et sur l'article 19 de l'arrêté royal n° 72 du 10 novembre 1967 «
november 1967 « betreffende het rust- en overlevingspensioen der relatif à la pension de retraite et de survie des travailleurs
zelfstandigen » (hierna : het koninklijk besluit nr. 72), in de indépendants » (ci-après : l'arrêté royal n° 72), dans leurs versions
versies die van toepassing zijn op 1 januari 2007. applicables au 1er janvier 2007.
Aldus heeft de prejudiciële vraag betrekking op artikel 10bis van het La question préjudicielle porte donc sur l'article 10bis de l'arrêté
koninklijk besluit nr. 50 en artikel 19 van het koninklijk besluit nr. royal n° 50 et sur l'article 19 de l'arrêté royal n° 72, avant leur
72, vóór de (niet in werking getreden) wijziging ervan bij de wet van
11 mei 2003 « tot wijziging van diverse bepalingen betreffende het modification (non entrée en vigueur) par la loi du 11 mai 2003 «
rust- en overlevingspensioen voor werknemers en zelfstandigen met het modifiant diverses dispositions relatives la pension de retraite des
oog op de uitvoering van het principe van de eenheid van loopbaan ». travailleurs salariés et des indépendants compte tenu du principe de l'unité de carrière ».
B.2. Artikel 10bis van het koninklijk besluit nr. 50, in de versie die B.2. L'article 10bis de l'arrêté royal n° 50, dans la version qui est
van toepassing is op 1 januari 2007, bepaalt : applicable au 1er janvier 2007, dispose :
« Wanneer de werknemer aanspraak kan maken op een rustpensioen « Lorsque le travailleur salarié peut prétendre à une pension de
krachtens dit besluit en op een rustpensioen of een als zodanig retraite en vertu du présent arrêté et à une pension de retraite ou un
geldend voordeel krachtens één of meer andere regelingen en wanneer avantage en tenant lieu en vertu d'un ou de plusieurs autres régimes
het totaal van de breuken die voor elk van die pensioenen de et lorsque le total des fractions qui pour chacune de ces pensions en
belangrijkheid ervan uitdrukken de eenheid overschrijdt, wordt de expriment l'importance dépasse l'unité, la carrière professionnelle
beroepsloopbaan die voor de berekening van het rustpensioen als werknemer in aanmerking wordt genomen verminderd met zoveel jaren als nodig om genoemd totaal tot de eenheid te herleiden. De breuk waarvan sprake in vorig lid drukt de verhouding uit tussen de duur der tijdvakken, het percentage of iedere andere maatstaf met uitsluiting van het bedrag die voor de vaststelling van het toegekende pensioen in aanmerking werd genomen en het maximum van die duur, van dat percentage of van een andere maatstaf op grond waarvan een volledig pensioen kan worden toegekend. Een gelijkaardige vermindering wordt toegepast wanneer de overlevende echtgenoot van een werknemer op een overlevingspensioen krachtens dit besluit en op een overlevingspensioen of een als zodanig geldend voordeel krachtens één of meer andere regelingen aanspraak kan maken en waarvan de globale belangrijkheid de in het eerste lid bedoelde normen overschrijdt. Voor de toepassing van dit artikel wordt onder ' andere regeling ' verstaan iedere andere Belgische regeling inzake rustpensioenen en overlevingspensioenen, uitgezonderd die voor de zelfstandigen en iedere gelijkaardige regeling van een vreemd land of een regeling die toepasselijk is op het personeel van een volkenrechtelijke instelling. qui est prise en considération pour le calcul de la pension de retraite comme travailleur salarié est diminuée d'autant d'années qu'il est nécessaire pour réduire ledit total à l'unité. La fraction visée à l'alinéa précédent exprime le rapport entre la durée des périodes, le pourcentage ou tout autre critère à l'exclusion du montant, pris en considération pour la fixation de la pension accordée et le maximum de la durée, du pourcentage ou de tout autre critère sur base duquel une pension complète peut être accordée. Une réduction analogue est appliquée lorsque le conjoint survivant d'un travailleur salarié peut prétendre à une pension de survie en vertu du présent arrêté et à une pension de survie ou un avantage en tenant lieu en vertu d'un ou de plusieurs autres régimes et dont l'importance globale dépasse les normes visées au premier alinéa. Pour l'application du présent article il y a lieu d'entendre par ' autre régime ' tout autre régime belge en matière de pension de retraite et de survie, à l'exclusion de celui des indépendants et tout autre régime analogue d'un pays étranger ou un régime qui est applicable au personnel d'une institution de droit international public.
[...] ». [...] ».
B.3. Artikel 19 van het koninklijk besluit nr. 72, in de versie die B.3. L'article 19 de l'arrêté royal n° 72, dans la version qui est
van toepassing is op 1 januari 2007, bepaalt : applicable au 1er janvier 2007, dispose :
« Wanneer de zelfstandige aanspraak kan maken op een rustpensioen « Lorsque le travailleur indépendant peut prétendre à une pension de
krachtens dit besluit en op een rustpensioen of een als zodanig retraite en vertu du présent arrêté et à une pension de retraite ou un
geldend voordeel krachtens een of meer andere regelingen en wanneer avantage en tenant lieu en vertu d'un ou de plusieurs autres régimes
het totaal van de breuken die voor elk van die pensioenen de et lorsque le total des fractions qui pour chacune de ces pensions en
belangrijkheid ervan uitdrukken de eenheid overschrijdt, wordt de expriment l'importance dépasse l'unité, la fraction représentative de
breuk die de beroepsloopbaan weergeeft welke voor de berekening van het rustpensioen als zelfstandige in aanmerking wordt genomen zodanig verminderd als nodig is om genoemd totaal tot de eenheid te herleiden. De breuk waarvan sprake is in het vorige lid drukt de verhouding uit tussen de duur der tijdvakken, het percentage of iedere andere maatstaf met uitsluiting van het bedrag dat voor de vaststelling van het toegekende pensioen in aanmerking werd genomen en het maximum van die duur, van dat percentage of van een andere maatstaf op basis waarvan een volledig pensioen kan worden toegekend. Een soortgelijke vermindering wordt toegepast wanneer de langstlevende echtgenoot van een zelfstandige aanspraak kan maken op een overlevingspensioen krachtens dit besluit en op een overlevingspensioen of een als zodanig geldend voordeel krachtens één of meer andere regelingen en waarvan de totale omvang de in het eerste lid bedoelde normen overschrijdt. Voor de toepassing van dit artikel wordt onder ' andere regeling ' verstaan iedere andere Belgische regeling inzake rustpensioenen en overlevingspensioenen en iedere gelijkaardige regeling van een vreemd land of een regeling die toepasselijk is op het personeel van een volkenrechtelijke instelling. la carrière professionnelle qui est prise en considération pour le calcul de la pension de retraite comme travailleur indépendant est diminuée autant qu'il faut pour réduire ledit total à l'unité. La fraction visée à l'alinéa précédent exprime le rapport entre la durée des périodes, le pourcentage ou tout autre critère à l'exclusion du montant, pris en considération pour la fixation de la pension accordée et le maximum de la durée, du pourcentage ou de tout autre critère sur base duquel une pension complète peut être accordée. Une réduction analogue est appliquée lorsque le conjoint survivant d'un travailleur indépendant peut prétendre à une pension de survie en vertu du présent arrêté et à une pension de survie ou un avantage en tenant lieu en vertu d'un ou de plusieurs autres régimes et dont l'importance globale dépasse les normes visées au premier alinéa. Pour l'application du présent article, il y a lieu d'entendre par ' autre régime ', tout autre régime belge en matière de pension de retraite et de survie et tout autre régime analogue d'un pays étranger ou un régime qui est applicable au personnel d'une institution de droit international public.
[...] ». [...] ».
B.4. De in het geding zijnde bepalingen zijn een onderdeel van het B.4. Les dispositions en cause sont une composante du cadre légal qui
wettelijk kader dat bij het einde van de loopbaan de pensioenrechten fixe, à la fin de la carrière professionnelle, les droits à la
van respectievelijk werknemers en zelfstandigen inzake rust- en pension, respectivement, des travailleurs salariés et des travailleurs
overlevingspensioenen vaststelt. Bij het bepalen van die indépendants en ce qui concerne les pensions de retraite et de survie.
pensioenrechten wordt een volledige loopbaan gelijkgesteld met Dans la détermination de ces droits à la pension, une carrière
maximaal 45 jaren en dient rekening te worden gehouden met het professionnelle complète est assimilée à un maximum de 45 années et il
beginsel van de eenheid van de loopbaan. convient de tenir compte du principe de l'unité de carrière.
Het beginsel van de eenheid van loopbaan (ingesteld bij artikel 2 van Le principe de l'unité de carrière (introduit par l'article 2 de
het koninklijk besluit nr. 205 van 29 augustus 1983, bekrachtigd bij l'arrêté royal n° 205 du 29 août 1983, confirmé par l'article 9, 1°,
artikel 9, 1°, van de wet van 6 december 1984 « tot bekrachtiging van de la loi du 6 décembre 1984 « portant confirmation des arrêtés royaux
de koninklijke besluiten vastgesteld ter uitvoering van artikel 1, 1°
en 2°, van de wet van 6 juli 1983 tot toekenning van bepaalde pris en exécution de l'article 1er, 1° et 2°, de la loi du 6 juillet
bijzondere machten aan de Koning ») houdt in dat voor een 1983 attribuant certains pouvoirs spéciaux au Roi ») implique qu'il ne
pensioengerechtigde, ongeacht het pensioenstelsel en ongeacht het feit
of hij een homogene of gemengde loopbaan heeft doorlopen, nooit meer
dan 45 loopbaanjaren in rekening kunnen worden gebracht voor het peut jamais être comptabilisé plus de 45 années de carrière
professionnelle pour déterminer les droits à la pension d'un
bepalen van zijn pensioenrechten. Dit betekent dat de effectief bénéficiaire de pension, quel que soit le régime de pension et
indépendamment du fait qu'il ait accompli une carrière professionnelle
gepresteerde loopbaanjaren, ongeacht het pensioenstelsel, worden homogène ou une carrière professionnelle mixte. Cela signifie que les
années de carrière professionnelle effectivement accomplies sont
teruggebracht tot 45 jaren door de overtollige jaren in mindering te réduites à 45 années, quel que soit le régime de pension, en diminuant
brengen. les années excédentaires.
B.5. Het verwijzende rechtscollege vraagt of artikel 10bis van het B.5. La juridiction a quo demande si l'article 10bis de l'arrêté royal
koninklijk besluit nr. 50 en artikel 19 van het koninklijk besluit nr. n° 50 et l'article 19 de l'arrêté royal n° 72, dans leurs versions
72, in de versies die van toepassing zijn op 1 januari 2007, applicables au 1er janvier 2007, sont compatibles avec les articles 10
bestaanbaar zijn met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet. et 11 de la Constitution.
B.6. De in het geding zijnde bepalingen zijn zo opgevat dat in het B.6. Les dispositions en cause sont conçues de manière telle que, dans
le cas d'une carrière professionnelle homogène accomplie en tant que
geval van een homogene loopbaan als werknemer de minst gunstige travailleur salarié, les années de carrière les moins avantageuses
loopbaanjaren in mindering worden gebracht. Bij de vaststelling van de pensioenrechten in het kader van een gemengde loopbaan wordt steeds uitgegaan van een abstracte hiërarchie inzake gunstigheid van een loopbaanjaar voor een sociaal verzekerde (zie Parl. St., Senaat, 2002-2003, nr. 2-1095/3, p. 2). Zo worden de loopbaanjaren als ambtenaar steeds als voordeliger beschouwd dan de loopbaanjaren als werknemer, en worden de loopbaanjaren als werknemer als voordeliger dan de jaren als zelfstandige beschouwd. Zo wordt in de pensioenberekening voor zelfstandigen rekening gehouden met de « voordelige » loopbaanjaren als werknemer of ambtenaar. In het geval van een gemengde loopbaan als werknemer en zelfstandige worden, gelet op die abstracte hiërarchie, de loopbaanjaren als zelfstandige automatisch in mindering van het totaal gebracht, ongeacht of dit de minst gunstige loopbaanjaren zijn. Het Hof wordt bijgevolg gevraagd of de in het geding zijnde bepalingen een discriminerend verschil in behandeling instellen tussen sociaal sont déduites. Lors de la fixation des droits à la pension dans le cadre d'une carrière professionnelle mixte, l'on se base toujours sur une hiérarchie abstraite en ce qui concerne le caractère avantageux d'une année de carrière pour un assuré social (voy. Doc. parl., Sénat, 2002-2003, n° 2-1095/3, p. 2). Ainsi, les années de carrière professionnelle accomplies en tant que fonctionnaire sont toujours considérées comme plus avantageuses que celles qui ont été accomplies en tant que travailleur salarié et les années de carrière professionnelle accomplies en tant que travailleur salarié sont toujours considérées comme plus avantageuses que celles qui ont été accomplies en tant que travailleur indépendant. Ainsi, pour calculer la pension des travailleurs indépendants, il est tenu compte des années de carrière professionnelle « avantageuses » accomplies en tant que travailleur salarié ou fonctionnaire. Dans le cas d'une carrière professionnelle mixte accomplie en tant que travailleur salarié et travailleur indépendant, les années de carrière professionnelle accomplies en tant que travailleur indépendant sont, eu égard à la hiérarchie abstraite, automatiquement déduites du nombre total d'années, qu'il s'agisse ou non des années de carrière professionnelle les moins avantageuses. Par conséquent, il est demandé à la Cour si les dispositions en cause font naître une différence de traitement discriminatoire entre les assurés sociaux, en ce qui concerne la réduction des années
verzekerden, wat de inkorting van de overtollige jaren tot 45 excédentaires à 45 années de carrière professionnelle.
loopbaanjaren betreft.
B.7. Uit de voorgelegde prejudiciële vraag blijkt dat de situatie van B.7. Il ressort de la question préjudicielle soumise à la Cour que la
een sociaal verzekerde die een homogene loopbaan als werknemer van situation d'un assuré social qui a accompli une carrière
meer dan 45 jaar heeft doorlopen, wordt vergeleken met de situatie van professionnelle homogène de plus de 45 années comme travailleur
een sociaal verzekerde die een gemengde loopbaan als salarié est comparée à la situation d'un assuré social qui a accompli
werknemer-zelfstandige van meer dan 45 jaar heeft doorlopen. une carrière professionnelle mixte de plus de 45 années comme
travailleur salarié et travailleur indépendant.
De Ministerraad voert aan dat de voorgelegde vergelijking betrekking Le Conseil des ministres allègue que la comparaison soumise à la Cour
heeft op categorieën van personen die niet vergelijkbaar zijn. porte sur des catégories de personnes qui ne sont pas comparables.
B.8. Ten aanzien van het beginsel van de eenheid van loopbaan en de B.8. En ce qui concerne le principe de l'unité de carrière et le mode
wijze van inkorting van overtollige loopbaanjaren om tot een loopbaan de réduction des années de carrière excédentaires pour aboutir à une
van maximaal 45 loopbaanjaren te komen, bevinden de sociaal carrière professionnelle de maximum 45 années, les assurés sociaux
verzekerden met een homogene of een gemengde loopbaan zich niet in ayant accompli une carrière professionnelle homogène ou une carrière
dermate verschillende situaties dat ze niet nuttig met elkaar kunnen professionnelle mixte ne se trouvent pas dans des situations à ce
worden vergeleken. point différentes qu'ils ne peuvent être utilement comparés.
Verschil en niet-vergelijkbaarheid mogen immers niet met elkaar worden Il ne faut en effet pas confondre différence et non-comparabilité. Le
verward. Het loutere feit dat er, wat de voorwaarden, de financiering simple fait que les régimes de pension pour les travailleurs salariés
en de bijdragen betreft, verschillen in de pensioenstelsels van et pour les travailleurs indépendants sont différents en ce qui
werknemers en zelfstandigen bestaan, kan weliswaar een element zijn in concerne les conditions, le financement et les cotisations peut certes
de beoordeling van een verschil in behandeling, maar dat kan niet constituer un élément dans l'appréciation d'une différence de
volstaan om tot de niet-vergelijkbaarheid van die categorieën van traitement, mais il ne saurait suffire pour conclure à la
personen te besluiten, anders zou de toetsing aan het beginsel van non-comparabilité de ces catégories de personnes, au risque de vider
gelijkheid en niet-discriminatie van elke inhoud worden ontdaan. de sa substance le contrôle exercé au regard du principe d'égalité et
B.9. Het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie sluit niet uit de non-discrimination. B.9. Le principe d'égalité et de non-discrimination n'exclut pas
dat een verschil in behandeling tussen categorieën van personen wordt qu'une différence de traitement soit établie entre des catégories de
ingesteld, voor zover dat verschil op een objectief criterium berust personnes, pour autant qu'elle repose sur un critère objectif et
en het redelijk verantwoord is. qu'elle soit raisonnablement justifiée.
Het bestaan van een dergelijke verantwoording moet worden beoordeeld L'existence d'une telle justification doit s'apprécier en tenant
rekening houdend met het doel en de gevolgen van de betwiste maatregel compte du but et des effets de la mesure critiquée ainsi que de la
en met de aard van de ter zake geldende beginselen; het beginsel van nature des principes en cause; le principe d'égalité et de
gelijkheid en niet-discriminatie is geschonden wanneer vaststaat dat non-discrimination est violé lorsqu'il est établi qu'il n'existe pas
er geen redelijk verband van evenredigheid bestaat tussen de de rapport raisonnable de proportionnalité entre les moyens employés
aangewende middelen en het beoogde doel. et le but visé.
B.10. Het door het verwijzende rechtscollege voorgelegde verschil in B.10. La différence de traitement soumise par la juridiction a quo est
behandeling steunt in wezen op de samenstelling van de loopbaan. Dat fondée en substance sur la composition de la carrière. Ce critère de
criterium van onderscheid is objectief. distinction est objectif.
B.11. Het beginsel van de eenheid van loopbaan en de daarmee B.11. Le principe de l'unité de carrière et la réduction y afférente
samenhangende inkorting van een loopbaan tot 45 jaren werden ingesteld de la carrière professionnelle à 45 années ont été mis en place afin
teneinde de pensioenen betaalbaar te houden en erover te waken dat d'assurer la viabilité des pensions et de veiller à ce que personne ne
perçoive une pension plus élevée que celle qui est due à celui qui a
niemand meer pensioen kreeg dan voor een volledige loopbaan (Parl. effectué une carrière professionnelle complète (Doc. parl., Sénat,
St., Senaat, 1982-1983, nr. 557/1, pp. 5-6). Met dat beginsel beoogde 1982-1983, n° 557/1, pp. 5-6). Par ce principe, le législateur
de wetgever de overtollige loopbaanjaren in te korten zonder extra entendait retrancher les années de carrière excédentaires, sans
nadeel voor de sociaal verzekerde. occasionner de préjudice supplémentaire à l'assuré social.
B.12. In het licht van de in B.11 vermelde doelstellingen is het B.12. A la lumière des objectifs mentionnés en B.11, il est pertinent
pertinent om de inkorting zo toe te passen dat de voor de d'appliquer la réduction de manière telle que les années de carrière
pensioenberekening minst gunstige overtollige loopbaanjaren in excédentaires les moins avantageuses pour le calcul de la pension
mindering van de loopbaan worden gebracht. soient déduites de la carrière professionnelle.
Hoewel de automatische inkorting van loopbaanjaren als zelfstandige, Même si la réduction automatique des années de carrière
professionnelle accomplies en tant que travailleur indépendant, en
in het bijzonder vóór de invoering van de proportionele particulier avant l'introduction du calcul proportionnel de la pension
pensioenberekening van zelfstandigen bij de wet van 15 mei 1984 « pour les travailleurs indépendants par la loi du 15 mai 1984 « portant
houdende maatregelen tot harmonisering in de pensioenregelingen », mesures d'harmonisation dans les régimes de pensions », donnait
veelal tot de meest gunstige vaststelling van de pensioenrechten in généralement lieu à la fixation la plus favorable des droits à la
het kader van een gemengde loopbaan leidt, is dat sedert de invoering pension dans le cadre d'une carrière professionnelle mixte, tel n'est
van de voormelde wet van 15 mei 1984 niet steeds het geval, hetgeen de categorie van sociaal verzekerden met een gemengde loopbaan als werknemer-zelfstandige in bepaalde omstandigheden financieel benadeelt. Dit is onder meer het geval voor een sociaal verzekerde met een gemengde loopbaan wanneer hij als zelfstandige hoge bijdragen heeft betaald en dus meer pensioen heeft opgebouwd als zelfstandige dan tijdens de jaren waarin hij nog werknemer was, vaak in het begin van de loopbaan, met een relatief laag loon. In zoverre bij de vaststelling van de pensioenrechten van een sociaal verzekerde met een gemengde loopbaan als werknemer-zelfstandige de maatregel van de eenheid van loopbaan tot gevolg heeft dat zonder enig individueel, concreet onderzoek naar de effectief minst gunstige jaren, de loopbaanjaren in het stelsel van de zelfstandigen automatisch worden ingekort, is de maatregel noch pertinent, noch redelijk verantwoord in het licht van de voormelde doelstellingen. B.13. Overigens heeft de wetgever in dezelfde zin geoordeeld dat dit verschil in behandeling, wat de wijze van inkorting van overtollige loopbaanjaren betreft, in bepaalde omstandigheden nadelige gevolgen met zich meebracht voor sociaal verzekerden met een gemengde loopbaan als werknemer-zelfstandige (Parl. St., Senaat, 2001-2002, nr. pas toujours le cas depuis l'introduction de la loi du 15 mai 1984, précitée, ce qui défavorise financièrement, dans certaines circonstances, la catégorie des assurés sociaux ayant accompli une carrière professionnelle mixte en tant que travailleur salarié et travailleur indépendant. C'est notamment le cas d'un assuré social qui a accompli une carrière professionnelle mixte s'il a versé des cotisations élevées en tant que travailleur indépendant et qu'il a donc constitué davantage de droits à la pension en tant que travailleur indépendant que pendant les années où il était encore travailleur salarié, souvent en début de carrière, avec une rémunération relativement basse. En ce que, dans le cadre de la fixation des droits à la pension d'un assuré social ayant accompli une carrière professionnelle mixte en tant que travailleur salarié et travailleur indépendant, la mesure de l'unité de carrière a pour effet que les années de carrière professionnelle accomplies dans le régime des travailleurs indépendants sont automatiquement déduites, sans aucun examen individuel et concret des années qui sont effectivement les moins avantageuses, la mesure n'est ni pertinente ni raisonnablement justifiée à la lumière des objectifs poursuivis. B.13. Par ailleurs, le législateur a jugé dans le même sens que cette différence de traitement, en ce qui concerne le mode de réduction des années de carrière excédentaires, entraînait des conséquences préjudiciables dans certaines circonstances pour les assurés sociaux qui ont accompli une carrière professionnelle mixte en tant que travailleur salarié et travailleur indépendant (Doc. parl., Sénat,
2-1095/1, pp. 2-4, en nr. 2-1095/3, pp. 2-3) en heeft hij beslist dat 2001-2002, n° 2-1095/1, pp. 2-4, et n° 2-1095/3, pp. 2-3) et il a
verschil in behandeling weg te werken, gelet op de beperkte décidé de supprimer cette différence de traitement, eu égard à ses
budgettaire impact (Parl. St., Senaat, 2001-2002, nr. 2-1095/3, p. 3). implications budgétaires limitées (Doc. parl., Sénat, 2001-2002,
Aldus hebben de artikelen 2 en 3 van de wet van 11 mei 2003 « tot n° 2-1095/3, p. 3). Ainsi, les articles 2 et 3 de la loi du 11 mai
wijziging van diverse bepalingen betreffende het rust- en 2003 « modifiant diverses dispositions relatives à la pension de
overlevingspensioen voor werknemers en zelfstandigen met het oog op de retraite des travailleurs salariés et des indépendants compte tenu du
uitvoering van het principe van de eenheid van loopbaan » de in het principe de l'unité de carrière » ont modifié les dispositions en
geding zijnde bepalingen gewijzigd teneinde erin te voorzien dat, bij cause pour prévoir que, lors du calcul des droits à la pension, les
de berekening van de pensioenrechten, de minst gunstige loopbaanjaren années de carrière professionnelle les moins avantageuses sont
worden weggelaten, ongeacht het stelsel waarin ze zijn gepresteerd. écartées, quel que soit le régime dans lequel elles ont été accomplies.
Hoewel de artikelen 2 en 3 van de wet van 11 mei 2003 niet in werking Bien que les articles 2 et 3 de la loi du 11 mai 2003 ne soient pas
zijn getreden, is het principe dat alleen de minst gunstige entrés en vigueur, le principe visant à n'écarter que les années de
loopbaanjaren beoogt weg te laten, ongeacht het stelsel waarin ze zijn carrière professionnelle les moins avantageuses, quel que soit le
gepresteerd, overgenomen in paragraaf 2 van de in het geding zijnde régime dans lequel elles ont été accomplies, a été repris dans le
bepalingen, zoals zij zijn vervangen bij respectievelijk artikel 2 van paragraphe 2 des dispositions en cause, telles qu'elles ont été
de wet van 19 april 2014 « tot wijziging van diverse bepalingen remplacées, respectivement, par l'article 2 de la loi du 19 avril 2014
betreffende het pensioenstelsel voor werknemers rekening houdend met « modifiant diverses dispositions relatives au régime de pension des
het principe van de eenheid van loopbaan » en bij artikel 2 van de wet travailleurs salariés compte tenu du principe de l'unité de carrière »
van 24 april 2014 « tot wijziging van diverse bepalingen betreffende et par l'article 2 de la loi du 24 avril 2014 « modifiant diverses
het pensioenstelsel voor zelfstandigen rekening houdend met het dispositions relatives au régime de pension des travailleurs
beginsel van eenheid van loopbaan », onder door de Koning te bepalen indépendants compte tenu du principe de l'unité de carrière », selon
voorwaarden. Hoewel die bepalingen evenmin in werking zijn getreden, des modalités à déterminer par le Roi. Bien que ces dispositions ne
getuigen zij van de hernieuwde wil van de wetgever om een wijze van soient pas davantage entrées en vigueur, elles témoignent de la
vermindering te verankeren die de sociaal verzekerden die een gemengde volonté, renouvelée, du législateur, de consacrer un mode de réduction
loopbaan hebben gepresteerd, niet benadeelt. qui ne désavantage pas les assurés sociaux qui ont accompli une
carrière professionnelle mixte.
B.14. Artikel 10bis van het koninklijk besluit nr. 50 en artikel 19 B.14. L'article 10bis de l'arrêté royal n° 50 et l'article 19 de
van het koninklijk besluit nr. 72, in de versies die van toepassing l'arrêté royal n° 72, dans leurs versions applicables au 1er janvier
zijn op 1 januari 2007, zijn derhalve niet bestaanbaar met de
artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in zoverre zij verhinderen dat bij 2007, ne sont dès lors pas compatibles avec les articles 10 et 11 de
de vaststelling van de individuele pensioenrechten van een sociaal la Constitution, en ce qu'ils empêchent que, dans le cadre de la
verzekerde met een gemengde loopbaan als werknemer-zelfstandige de fixation des droits individuels à la pension d'un assuré social ayant
minst gunstige loopbaanjaren, ongeacht het stelsel waarin ze zijn accompli une carrière professionnelle mixte en tant que travailleur
gepresteerd, in mindering worden gebracht van de loopbaan. salarié et travailleur indépendant, les années de carrière les moins
B.15.1. De Ministerraad verzoekt het Hof de gevolgen van de in het avantageuses soient déduites de la carrière professionnelle, quel que
soit le régime dans lequel elles ont été accomplies.
geding zijnde bepalingen te handhaven teneinde grote administratieve B.15.1. Le Conseil des ministres demande à la Cour de maintenir les
en budgettaire gevolgen te verhinderen. effets des dispositions en cause afin d'éviter des conséquences
administratives et budgétaires importantes.
B.15.2. De handhaving van de gevolgen dient als een uitzondering op de B.15.2. Le maintien des effets doit être considéré comme une exception
declaratoire aard van het in het prejudiciële contentieux gewezen à la nature déclaratoire de l'arrêt rendu au contentieux préjudiciel.
arrest te worden beschouwd. Alvorens te beslissen de gevolgen van de in het geding zijnde bepalingen te handhaven, moet het Hof vaststellen dat het voordeel dat uit de niet-gemoduleerde vaststelling van ongrondwettigheid voortvloeit, buiten verhouding staat tot de verstoring die zij voor de rechtsorde met zich zou meebrengen. B.15.3. Aangezien de Ministerraad zelf erkent dat het aantal personen die geraakt worden door de vastgestelde ongrondwettigheid veeleer beperkt is, toont hij niet aan dat administratieve en budgettaire redenen nopen tot een handhaving van de gevolgen. Om die redenen, het Hof Avant de décider de maintenir les effets des dispositions en cause, la Cour doit constater que l'avantage tiré de l'effet du constat d'inconstitutionnalité non modulé est disproportionné par rapport à la perturbation qu'il impliquerait pour l'ordre juridique. B.15.3. Etant donné que le Conseil des ministres reconnaît lui-même que le nombre de personnes qui sont affectées par l'inconstitutionnalité constatée est plutôt limité, il ne démontre pas que des motifs administratifs et budgétaires nécessitent un maintien des effets. Par ces motifs, la Cour
zegt voor recht : dit pour droit :
Artikel 10bis van het koninklijk besluit nr. 50 van 24 oktober 1967 « L'article 10bis de l'arrêté royal n° 50 du 24 octobre 1967 « relatif à
betreffende het rust- en overlevingspensioen voor werknemers » en la pension de retraite et de survie des travailleurs salariés » et
artikel 19 van het koninklijk besluit nr. 72 van 10 november 1967 « l'article 19 de l'arrêté royal n° 72 du 10 novembre 1967 « relatif à
betreffende het rust- en overlevingspensioen der zelfstandigen », in la pension de retraite et de survie des travailleurs indépendants »,
de versies die van toepassing zijn op 1 januari 2007, schenden de dans les versions qui sont applicables au 1er janvier 2007, violent
artikelen 10 en 11 van de Grondwet in zoverre zij verhinderen dat bij les articles 10 et 11 de la Constitution en ce qu'ils empêchent que,
de vaststelling van de individuele pensioenrechten van een sociaal dans le cadre de la fixation des droits individuels à la pension d'un
verzekerde met een gemengde loopbaan als werknemer-zelfstandige de assuré social ayant accompli une carrière professionnelle mixte en
minst gunstige loopbaanjaren, ongeacht het stelsel waarin ze zijn tant que travailleur salarié et travailleur indépendant, les années de
gepresteerd, in mindering worden gebracht van de loopbaan. carrière les moins avantageuses soient déduites de la carrière
professionnelle, quel que soit le régime dans lequel elles ont été
Aldus gewezen in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig artikel accomplies. Ainsi rendu en langue néerlandaise et en langue française,
65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur
op 20 januari 2022. la Cour constitutionnelle, le 20 janvier 2022.
De griffier, Le greffier,
P.-Y. Dutilleux P.-Y. Dutilleux
De voorzitter, Le président,
L. Lavrysen L. Lavrysen
^