← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 146/2021 van 21 oktober 2021 Rolnummer 7297 In zake : het
beroep tot vernietiging van de artikelen 21, eerste lid, 22 en 24 van de wet van 22 april 2019 « inzake
de kwaliteitsvolle praktijkvoering in de gezondheidszo Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters
P. Nihoul en L. Lavrysen, de rechters J.(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 146/2021 van 21 oktober 2021 Rolnummer 7297 In zake : het beroep tot vernietiging van de artikelen 21, eerste lid, 22 en 24 van de wet van 22 april 2019 « inzake de kwaliteitsvolle praktijkvoering in de gezondheidszo Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters P. Nihoul en L. Lavrysen, de rechters J.(...) | Extrait de l'arrêt n° 146/2021 du 21 octobre 2021 Numéro du rôle : 7297 En cause : le recours en annulation des articles 21, alinéa 1 er , 22 et 24 de la loi du 22 avril 2019 « relative à la qualité de la pratique des soins de santé La Cour constitutionnelle, composée des présidents P. Nihoul et L. Lavrysen, des juges J.-P. Moe(...) |
---|---|
GRONDWETTELIJK HOF | COUR CONSTITUTIONNELLE |
Uittreksel uit arrest nr. 146/2021 van 21 oktober 2021 | Extrait de l'arrêt n° 146/2021 du 21 octobre 2021 |
Rolnummer 7297 | Numéro du rôle : 7297 |
In zake : het beroep tot vernietiging van de artikelen 21, eerste lid, | En cause : le recours en annulation des articles 21, alinéa 1er, 22 et |
22 en 24 van de wet van 22 april 2019 « inzake de kwaliteitsvolle | 24 de la loi du 22 avril 2019 « relative à la qualité de la pratique |
praktijkvoering in de gezondheidszorg », ingesteld door Cristina | des soins de santé », introduit par Cristina Manuela Hubert et la SPRL |
Manuela Hubert en de bvba « Hubert-Vision ». | « Hubert-Vision ». |
Het Grondwettelijk Hof, | La Cour constitutionnelle, |
samengesteld uit de voorzitters P. Nihoul en L. Lavrysen, de rechters | composée des présidents P. Nihoul et L. Lavrysen, des juges J.-P. |
J.-P. Moerman, T. Giet, J. Moerman en D. Pieters, en, overeenkomstig | Moerman, T. Giet, J. Moerman et D. Pieters, et, conformément à |
artikel 60bis van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het | l'article 60bis de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour |
Grondwettelijk Hof, emeritus voorzitter F. Daoût, bijgestaan door de | constitutionnelle, du président émérite F. Daoût, assistée du greffier |
griffier F. Meersschaut, onder voorzitterschap van emeritus voorzitter | F. Meersschaut, présidée par le président émérite F. Daoût, |
F. Daoût, wijst na beraad het volgende arrest : | après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : |
I. Onderwerp van het beroep en rechtspleging | I. Objet du recours et procédure |
Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 14 november | Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 14 |
2019 ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 18 | novembre 2019 et parvenue au greffe le 18 novembre 2019, un recours en |
november 2019, is beroep tot vernietiging ingesteld van de artikelen | |
21, eerste lid, 22 en 24 van de wet van 22 april 2019 « inzake de | annulation des articles 21, alinéa 1er, 22 et 24 de la loi du 22 avril |
kwaliteitsvolle praktijkvoering in de gezondheidszorg » (bekendgemaakt | 2019 « relative à la qualité de la pratique des soins de santé » |
in het Belgisch Staatsblad van 14 mei 2019) door Cristina Manuela | (publiée au Moniteur belge du 14 mai 2019) a été introduit par |
Hubert en de bvba « Hubert-Vision », bijgestaan en vertegenwoordigd | Cristina Manuela Hubert et la SPRL « Hubert-Vision », assistées et |
door Mr. P. Malherbe, advocaat bij de balie te Brussel, en Mr. W. | représentées par Me P. Malherbe, avocat au barreau de Bruxelles, et Me |
Derijcke, advocaat bij het Hof van Cassatie. | W. Derijcke, avocat à la Cour de cassation. |
(...) | (...) |
II. In rechte | II. En droit |
(...) | (...) |
Ten aanzien van de bestreden bepalingen | Quant aux dispositions attaquées |
B.1.1. Artikel 21 van de wet van 22 april 2019 « inzake de | B.1.1. L'article 21 de la loi du 22 avril 2019 « relative à la qualité |
kwaliteitsvolle praktijkvoering in de gezondheidszorg » (hierna : de wet van 22 april 2019) bepaalt : | de la pratique des soins de santé » (ci-après : la loi du 22 avril 2019) dispose : |
« De arts, verpleegkundige, tandarts, vroedvrouw, apotheker, | « Le médecin, l'infirmier, le dentiste, la sage-femme, le pharmacien, |
kinesitherapeut, klinisch psycholoog en klinisch orthopedagoog moeten, | le kinésithérapeute, le psychologue clinique et l'orthopédagogue |
wanneer voor hun beroep een permanentie georganiseerd wordt, daaraan | clinique doivent, lorsqu'une permanence est organisée pour leur |
deelnemen en dit vermelden in hun portfolio. | profession, y participer et le mentionner dans leur portfolio. |
Iedere huisarts is verplicht deel te nemen aan de medische permanentie | Tout médecin généraliste a l'obligation de participer à la permanence |
in de zone waar hij zijn beroep uitoefent. Om aan deze plicht te | médicale dans la zone où il exerce sa profession. Pour répondre à |
voldoen, neemt de huisarts deel aan de medische permanentie | cette obligation, le médecin généraliste participe à la permanence |
georganiseerd door een erkend functioneel samenwerkingsverband van | médicale organisée par une coopération fonctionnelle de médecins |
huisartsen dat afspraken maakt omtrent de medische permanentie in de | généralistes agréée qui fixe des modalités en matière de permanence |
betrokken zone ». | médicale dans la zone concernée ». |
Het beroep tot vernietiging heeft enkel betrekking op het eerste lid | Le recours en annulation vise uniquement le premier alinéa de cette |
van die bepaling. | disposition. |
B.1.2. Artikel 22, § 1, van dezelfde wet bepaalt : | B.1.2. L'article 22, § 1er, de la même loi dispose : |
« De Koning bepaalt de minimale voorwaarden waaraan de in artikel 21 | « Le Roi fixe les conditions minimales auxquelles doit satisfaire la |
bedoelde permanentie moet voldoen. Deze voorwaarden kunnen betrekking | permanence visée à l'article 21. Ces conditions peuvent porter sur la |
hebben op de permanentie georganiseerd per gezondheidszorgberoep of op | permanence organisée par profession des soins de santé ou sur la |
de interdisciplinair georganiseerde permanentie. | permanence organisée de manière interdisciplinaire. |
Hij kan daarbij onder meer nadere regels bepalen inzake : | Dans ce cadre, Il peut entre autres définir les modalités relatives : |
1° het aantal gezondheidszorgbeoefenaars dat in het kader van de | 1° au nombre de professionnels des soins de santé qui doivent être |
permanentie beschikbaar moet zijn; | disponibles dans le cadre de la permanence; |
2° de tijdsvakken waarbinnen de permanentie moet worden gegarandeerd; | 2° aux périodes au cours desquelles la permanence doit être garantie; |
3° het minimum aantal inwoners waarvoor de permanentie moet worden | 3° au nombre minimal d'habitants pour lequel la permanence doit être |
georganiseerd; | organisée; |
4° de wijze van bekendmaking van de permanentie; | 4° au mode de publication de la permanence; |
5° de registratie van de oproepen tijdens de periode van de medische | 5° à l'enregistrement des appels pendant la période de permanence |
permanentie ». | médicale ». |
B.1.3. Artikel 24 van dezelfde wet bepaalt : | B.1.3. L'article 24 de la même loi dispose : |
« Geen enkele gezondheidszorgbeoefenaar die aan de vereiste | « Aucun professionnel des soins de santé répondant aux conditions |
voorwaarden beantwoordt mag van de in artikel 21 bedoelde permanentie | requises ne peut être exclu de la permanence visée à l'article 21 ». |
worden uitgesloten ». | |
B.2. De verzoekende partijen zijn een arts-specialist in de | B.2. Les parties requérantes sont un médecin spécialiste en |
oftalmologie en een vennootschap die actief is op het gebied van de oftalmologie. Zij doen bijgevolg enkel blijken van een belang om de voormelde bepalingen te bestrijden in zoverre die laatste betrekking hebben op de artsen-specialisten. Bijgevolg onderzoekt het Hof die bepalingen niet in zoverre zij van toepassing zijn op de huisartsen of op de andere beroepsbeoefenaars die erin worden beoogd. B.3.1. Door de bestreden wet aan te nemen, wou de wetgever « een overzichtelijk wettelijk kader met het oog op kwaliteitsvolle en veilige verstrekkingen van gezondheidszorgbeoefenaars » creëren, rekening houdend met het feit dat « kwaliteitsvolle verstrekkingen [...] verstrekkingen [zijn] die patiënt-gestuurd, effectief, | ophtalmologie et une société active dans le domaine de l'ophtalmologie. Elles ne justifient dès lors d'un intérêt à attaquer les dispositions précitées que dans la mesure où ces dernières concernent les médecins spécialistes. En conséquence, la Cour n'examine pas ces dispositions en tant qu'elles s'appliquent aux médecins généralistes ou aux autres professionnels qu'elles visent. B.3.1. En adoptant la loi attaquée, le législateur entendait créer « un cadre légal global pour assurer la qualité et la sécurité des prestations des professionnels des soins de santé », compte tenu de ce que « des prestations de qualité sont des prestations dictées par le |
efficiënt, tijdig, billijk en veilig zijn » (Parl. St., Kamer, | patient, efficaces et efficientes, fournies en temps utile, justifiées |
2018-2019, DOC 54-3441/001, p. 6). | et sûres » (Doc. parl., Chambre, 2018-2019, DOC 54-3441/001, p. 6). |
B.3.2. Tot de bij de bestreden wet omschreven kwaliteitsvereisten | B.3.2. Parmi les exigences de qualité définies par la loi attaquée |
behoren continuïteit van zorgverlening en permanentie in de zorg. | figurent la continuité et la permanence des soins. La continuité des |
Continuïteit van zorgverlening wordt omschreven als « de opvolging van | |
reeds geïnitieerde zorg » (ibid., p. 30). Tot de inwerkingtreding van | soins se définit comme « le suivi de soins déjà entamés » (ibid., p. |
de bestreden wet is in de verplichting tot het verzekeren van | 30). Jusqu'à l'entrée en vigueur de la loi attaquée, l'obligation |
continuïteit van zorgverlening voorzien bij de wet betreffende de | d'assurer la continuité des soins est prévue par la loi relative à |
uitoefening van de gezondheidszorgberoepen, gecoördineerd op 10 mei | l'exercice des professions des soins de santé, coordonnée le 10 mai |
2015, waarvan de bepalingen met betrekking tot dat onderwerp in een | 2015, dont les dispositions relatives à cet objet ont été reprises, |
vereenvoudigde vorm zijn overgenomen in de niet-bestreden artikelen 17 | sous une forme simplifiée, aux articles 17 à 20, non attaqués, de la |
tot 20 van de wet van 22 april 2019. | loi du 22 avril 2019. |
Permanentie in de zorg onderscheidt zich daarvan « doordat zij niet | La permanence des soins s'en distingue « en ce qu'elle n'est pas liée |
gebonden is aan een aan de gang zijnde verstrekking » (ibid., p. 32). | à une prestation en cours » (ibid., p. 32). Les dispositions attaquées |
De bestreden bepalingen voeren voor de artsen-specialisten een nieuwe | instaurent, pour les médecins spécialistes, une nouvelle obligation de |
verplichting in om deel te nemen aan permanenties, wanneer voor hun | participer à des permanences, lorsqu'un système de permanence est |
beroep een permanentiesysteem wordt georganiseerd. Zij verbieden | organisé pour leur profession. Elles interdisent par ailleurs |
daarenboven de uitsluiting van de permanentie van een | l'exclusion de la permanence d'un professionnel de la santé répondant |
gezondheidszorgbeoefenaar die beantwoordt aan de voorwaarden om eraan | aux conditions pour y participer. La participation des professionnels |
deel te nemen. De deelname van de beoogde gezondheidszorgbeoefenaars | des soins de santé visés aux permanences organisées peut être requise |
aan de georganiseerde permanenties kan worden gevorderd (het | (article 25, non attaqué, de la loi du 22 avril 2019). Enfin, |
niet-bestreden artikel 25 van de wet van 22 april 2019). Ten slotte | l'article 26, non attaqué, de la loi du 22 avril 2019 prévoit la |
voorziet het niet-bestreden artikel 26 van de wet van 22 april 2019 in | possibilité pour le professionnel des soins de santé d'être dispensé |
de mogelijkheid voor de gezondheidszorgbeoefenaar om te worden | de l'obligation de participer à la permanence, pour des motifs de |
vrijgesteld van de verplichting tot deelname aan de permanentie, om | santé, d'âge, de situation familiale ou d'exercice effectif de la |
redenen van gezondheid, leeftijd, gezinssituatie of feitelijke | |
uitoefening van het beroep. | profession. |
B.3.3. Tijdens de bespreking in de Commissie voor de Volksgezondheid, | B.3.3. Lors de la discussion en Commission de la Santé publique, de |
het Leefmilieu en de Maatschappelijke Hernieuwing heeft de minister | l'Environnement et du Renouveau de la société, la ministre de la Santé |
van Volksgezondheid gepreciseerd dat « de verplichting aan een | publique a précisé que « l'obligation de participer à une permanence |
permanentieregeling mee te werken, slechts geldt voor de in [artikel | ne vaut que pour les professions visées à [l'article 21], lorsqu'une |
21] beoogde beroepen, voor zover er voor die laatste ook daadwerkelijk | |
een permanentie wordt georganiseerd », en dat « het [...] in de eerste | permanence est organisée pour ces dernières » et qu'il « s'agit |
plaats om de huisartsen [gaat] » (Parl. St., Kamer, 2018-2019, DOC | principalement de médecins généralistes » (Doc. parl., Chambre, |
54-3441/005, p. 49). | 2018-2019, DOC 54-3441/005, p. 49). |
Ten aanzien van het eerste middel | Quant au premier moyen |
B.4.1. De verzoekende partijen leiden een eerste middel af uit de | B.4.1. Les parties requérantes prennent un premier moyen de la |
schending, door de artikelen 21, eerste lid, 22 en 24 van de wet van | violation, par les articles 21, alinéa 1er, 22 et 24 de la loi du 22 |
22 april 2019, van artikel 27 van de Grondwet, in samenhang gelezen | avril 2019, de l'article 27 de la Constitution, lu en combinaison avec |
met artikel 11 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens en | l'article 11 de la Convention européenne des droits de l'homme et avec |
met artikel 22 van het Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en | l'article 22 du Pacte international relatif aux droits civils et |
politieke rechten. | politiques. |
B.4.2. Zij klagen aan dat de bestreden bepalingen de vrijheid van | B.4.2. Elles font grief aux dispositions attaquées de violer la |
vereniging schenden die wordt gewaarborgd door de voormelde grondwets- | liberté d'association garantie par les dispositions constitutionnelle |
en verdragsbepalingen, in zoverre zij de beoogde artsen-specialisten | et conventionnelles précitées en ce qu'elles contraindraient les |
zouden verplichten om zich met andere artsen-specialisten die zij niet | médecins spécialistes visés à s'associer avec d'autres médecins |
vrij hebben gekozen, te verenigen teneinde de permanentie te | spécialistes qu'elles n'ont pas choisis librement pour assurer la |
verzekeren die hun wordt opgelegd. | permanence qui leur est imposée. |
B.5.1. Artikel 27 van de Grondwet bepaalt : | B.5.1. L'article 27 de la Constitution dispose : |
« De Belgen hebben het recht van vereniging; dit recht kan niet aan | « Les Belges ont le droit de s'associer; ce droit ne peut être soumis |
enige preventieve maatregel worden onderworpen ». | à aucune mesure préventive ». |
Artikel 11 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens | L'article 11 de la Convention européenne des droits de l'homme dispose |
bepaalt : | : |
« 1. Eenieder heeft recht op vrijheid van vreedzame vergadering en op | « 1. Toute personne a droit à la liberté de réunion pacifique et à la |
vrijheid van vereniging, met inbegrip van het recht om vakverenigingen | liberté d'association, y compris le droit de fonder avec d'autres des |
op te richten en zich bij vakverenigingen aan te sluiten voor de | syndicats et de s'affilier à des syndicats pour la défense de ses |
bescherming van zijn belangen. | intérêts. |
2. De uitoefening van deze rechten kan aan geen andere beperkingen | 2. L'exercice de ces droits ne peut faire l'objet d'autres |
worden onderworpen dan die welke bij de wet zijn voorzien en die in | restrictions que celles qui, prévues par la loi, constituent des |
een democratische samenleving nodig zijn in het belang van 's lands | mesures nécessaires, dans une société démocratique, à la sécurité |
veiligheid, de openbare veiligheid, de bescherming van de openbare | nationale, à la sûreté publique, à la défense de l'ordre et à la |
orde en het voorkomen van strafbare feiten, voor de bescherming van de | prévention du crime, à la protection de la santé ou de la morale, ou à |
gezondheid of de goede zeden, of de bescherming van de rechten en | la protection des droits et libertés d'autrui. Le présent article |
vrijheden van anderen. Dit artikel verbiedt niet, dat wettige | n'interdit pas que des restrictions légitimes soient imposées à |
beperkingen worden aangebracht in de uitoefening van deze rechten door | |
leden van de gewapende macht, van de politie of van het ambtelijk | l'exercice de ces droits par les membres des forces armées, de la |
apparaat van de Staat ». | police ou de l'administration de l'Etat ». |
Artikel 22 van het Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en | L'article 22 du Pacte international relatif aux droits civils et |
politieke rechten bepaalt : | politiques dispose : |
« 1. Eenieder heeft het recht op vrijheid van vereniging, met inbegrip | « 1. Toute personne a le droit de s'associer librement avec d'autres, |
van het recht vakverenigingen op te richten en zich bij | y compris le droit de constituer des syndicats et d'y adhérer pour la |
vakverenigingen aan te sluiten voor de bescherming van zijn belangen. | protection de ses intérêts. |
2. De uitoefening van dit recht kan aan geen andere beperkingen worden | |
onderworpen dan die, welke bij de wet zijn voorgeschreven en die in | 2. L'exercice de ce droit ne peut faire l'objet que des seules |
een democratische samenleving geboden zijn in het belang van de | restrictions prévues par la loi et qui sont nécessaires dans une |
nationale veiligheid of de openbare veiligheid, de openbare orde, de | société démocratique, dans l'intérêt de la sécurité nationale, de la |
bescherming van de volksgezondheid of de goede zeden of de bescherming | sûreté publique, de l'ordre public, ou pour protéger la santé ou la |
van de rechten en vrijheden van anderen. Dit artikel belet niet het | moralité publiques ou les droits et les libertés d'autrui. Le présent |
opleggen van wettige beperkingen aan leden van de strijdmacht en van | article n'empêche pas de soumettre à des restrictions légales |
de politie in de uitoefening van dit recht. | l'exercice de ce droit par les membres des forces armées et de la |
3. Geen bepaling in dit artikel geeft de Staten die partij zijn bij | police. 3. Aucune disposition du présent article ne permet aux Etats parties à |
het Verdrag van 1948 van de Internationale Arbeidsorganisatie | la Convention de 1948 de l'Organisation internationale du Travail |
betreffende de vrijheid tot het oprichten van vakverenigingen en de | |
bescherming van het vakverenigingsrecht de bevoegdheid wettelijke | concernant la liberté syndicale et la protection du droit syndical de |
maatregelen te treffen, die de in dat Verdrag voorziene waarborgen in | prendre des mesures législatives portant atteinte - ou d'appliquer la |
gevaar zouden brengen, of de wet zodanig toe te passen dat deze in | loi de façon à porter atteinte - aux garanties prévues dans ladite |
gevaar zouden worden gebracht ». | convention ». |
B.5.2. Aangezien artikel 11 van het Europees Verdrag voor de rechten | B.5.2. Dès lors que l'article 11 de la Convention européenne des |
van de mens en artikel 22 van het Internationaal Verdrag inzake | droits de l'homme et l'article 22 du Pacte international relatif aux |
burgerrechten en politieke rechten een draagwijdte hebben die analoog | droits civils et politiques ont une portée analogue à celle de |
is met die van artikel 27 van de Grondwet, vormen de erin vervatte | l'article 27 de la Constitution, les garanties qu'ils contiennent |
waarborgen een onlosmakelijk geheel met die welke zijn ingeschreven in | forment un ensemble indissociable avec celles qui sont inscrites dans |
die grondwetsbepaling, zodat het Hof, bij zijn toetsing van de | cette disposition constitutionnelle, de sorte que la Cour tient compte |
bestreden bepalingen, rekening houdt met die verdragsbepalingen. | de ces dispositions conventionnelles lors de son contrôle des dispositions attaquées. |
B.6. De vrijheid van vereniging waarin de voormelde bepalingen | B.6. La liberté d'association prévue par les dispositions précitées a |
voorzien, heeft tot doel de oprichting van private verenigingen en de | pour objet de garantir la création d'associations privées et la |
deelname aan hun activiteiten te waarborgen. Zij impliceert het recht | participation à leurs activités. Elle implique le droit de s'associer |
om zich te verenigen en de interne organisatie van de vereniging vrij | et celui de déterminer librement l'organisation interne de |
te bepalen, maar ook het recht om zich niet te verenigen. | |
B.7.1. De bestreden bepalingen voorzien erin dat, wanneer de Koning | l'association, mais également le droit de ne pas s'associer. |
het noodzakelijk acht een permanentie in het leven te roepen die moet | B.7.1. Les dispositions attaquées prévoient que, lorsque le Roi juge |
worden verzekerd door bepaalde gezondheidszorgbeoefenaars, onder wie | nécessaire de créer une permanence qui doit être assurée par certains |
de artsen-specialisten, de beoogde beroepsbeoefenaars de verplichting | professionnels de la santé, parmi lesquels les médecins spécialistes, |
hebben eraan deel te nemen. Die bepalingen belasten de Koning met het | les professionnels visés ont l'obligation d'y participer. Ces |
vaststellen van de minimale voorwaarden waaraan die permanentie moet | dispositions chargent le Roi de fixer les conditions minimales |
voldoen wat betreft, met name, het aantal beschikbare | auxquelles cette permanence doit satisfaire en ce qui concerne, |
beroepsbeoefenaars, de tijdvakken waarbinnen de permanentie moet | notamment, le nombre de professionnels disponibles, les périodes au |
worden verzekerd en het aantal inwoners waarvoor zij wordt | cours desquelles la permanence doit être assurée et le nombre |
georganiseerd. | d'habitants pour lequel elle est organisée. |
B.7.2. In tegenstelling tot hetgeen de verzoekende partijen aanvoeren, | B.7.2. Contrairement à ce que les parties requérantes soutiennent, les |
hebben de bestreden bepalingen niet ten doel of tot gevolg dat zij de | dispositions attaquées n'ont pas pour objet ou pour effet de |
gezondheidszorgbeoefenaars die erin worden beoogd, verplichten om zich | contraindre les professionnels de la santé qu'elles visent à |
te associëren met collega's of met andere beroepsbeoefenaars. De enige | s'associer avec des confrères ou avec d'autres professionnels. La |
verplichting die op hen rust, is dat zij zich beschikbaar moeten | seule obligation qui pèse sur eux tient en ce qu'ils doivent se rendre |
stellen gedurende de tijdblokken die hun worden toegekend in het kader | disponibles durant les plages horaires qui leur sont attribuées dans |
van de permanentie en de patiënten moeten ontvangen die zich in dat | le cadre de la permanence et recevoir les patients qui se présentent à |
kader bij hen melden. Het komt hun eveneens toe hun patiënten te | eux dans ce cadre. Il leur incombe également d'informer leurs patients |
informeren over het bestaan van de permanentie, via de opname in hun | de l'existence de la permanence, via l'inscription dans leur |
portfolio. Hun patiënten blijven overigens vrij om al dan niet een | portfolio. Leurs patients demeurent par ailleurs libres de faire appel |
beroep te doen op de arts-specialist die permanentie heeft, of nog om | ou non au médecin spécialiste de permanence, ou encore de s'adresser à |
zich te richten tot een andere beroepsbeoefenaar, hetzij binnen een | un autre professionnel, soit au sein d'un service d'urgences, soit |
spoeddienst, hetzij tijdens de spreekuren van de arts van hun keuze. Ten slotte verhinderen de bestreden bepalingen de artsen-specialisten niet om zich te associëren indien zij dat wensen, noch om hun raadplegingen te plannen en te organiseren zoals zij dat willen, op voorwaarde dat zij beschikbaar zijn tijdens de tijdblokken die hun worden toegekend, indien voor hun specialisme een permanentie wordt georganiseerd door de Koning. B.7.3. De voormelde verplichtingen die aan de artsen-specialisten worden opgelegd, kunnen niet worden gelijkgesteld met een verplichting om een associatie met collega's op te richten of om toe te treden tot een reeds opgerichte associatie. Het loutere feit dat die artsen-specialisten worden verplicht om zich beschikbaar te stellen, tijdens gespecificeerde tijdblokken, om de patiënten te onderzoeken en te behandelen die zich zouden melden, alsook om hun eigen patiënten te informeren over het bestaan van de permanentie, zonder dat daaruit voor die laatstgenoemden een verplichting voortvloeit om zich te | lors des horaires de consultation du médecin de leur choix. Enfin, les dispositions attaquées n'empêchent pas les médecins spécialistes de s'associer s'ils le souhaitent ni de planifier et d'organiser leurs consultations comme ils l'entendent, à condition qu'ils soient disponibles durant les plages horaires qui leur sont assignées, si une permanence est organisée par le Roi pour leur spécialité. B.7.3. Les obligations, précitées, imposées aux médecins spécialistes ne sauraient être assimilées à une obligation de former une association avec des confrères ou d'adhérer à une association déjà constituée. Le simple fait que ces médecins spécialistes soient contraints de se rendre disponibles, pendant des plages horaires spécifiées, pour examiner et traiter les patients qui se présenteraient, ainsi que d'informer leurs propres patients de l'existence de la permanence, sans qu'il en résulte pour ces derniers |
richten tot de arts-specialist die permanentie heeft, houdt niet de | une obligation de s'adresser au médecin spécialiste de permanence, ne |
oprichting van een associatie of de toetreding tot een bestaande | suppose pas la création d'une association ou l'adhésion à une |
associatie in. | association existante. |
B.8.1. Uit het voorgaande vloeit voort dat de bestreden bepalingen de | B.8.1. Il résulte de ce qui précède que les dispositions attaquées ne |
vrijheid van vereniging zoals zij door de door de verzoekende partijen | limitent pas la liberté d'association telle qu'elle est garantie par |
aangevoerde bepalingen wordt gewaarborgd, niet beperken. | les dispositions invoquées par les parties requérantes. |
Dientengevolge kan artikel 22 van de bestreden wet, in zoverre het de | Par voie de conséquence, l'article 22 de la loi attaquée, en ce qu'il |
Koning belast met het bepalen van de minimale voorwaarden waaraan de | charge le Roi de fixer les conditions minimales auxquelles la |
permanentie moet voldoen, het wettigheidsbeginsel inzake de vrijheid | permanence doit satisfaire, ne saurait violer le principe de légalité |
van vereniging niet schenden. | en matière de liberté d'association. |
B.8.2. Het eerste middel is niet gegrond. | B.8.2. Le premier moyen n'est pas fondé. |
Ten aanzien van het tweede middel | Quant au second moyen |
B.9.1. De verzoekende partijen leiden een tweede middel af uit de | B.9.1. Les parties requérantes prennent un second moyen de la |
schending, door de artikelen 21, eerste lid, 22 en 24 van de wet van | violation, par les articles 21, alinéa 1er, 22 et 24 de la loi du 22 |
22 april 2019, van de artikelen 10, 11 en 23, derde lid, 1°, van de | avril 2019, des articles 10, 11 et 23, alinéa 3, 1°, de la |
Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 16 van het Handvest van de | Constitution, lus en combinaison avec l'article 16 de la Charte des |
grondrechten van de Europese Unie, met artikel 6, § 1, VI, derde lid, | droits fondamentaux de l'Union européenne, avec l'article 6, § 1er, |
van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der | VI, alinéa 3, de la loi spéciale du 8 août 1980 de réformes |
instellingen en met het algemene beginsel van de vrijheid van handel | institutionnelles et avec le principe général de la liberté de |
en nijverheid, zoals gewaarborgd door artikel II.3 van het Wetboek van | commerce et d'industrie, tel qu'il est garanti par l'article II.3 du |
economisch recht. | Code de droit économique. |
B.9.2. Zij klagen aan dat de bestreden bepalingen de vrijheid van | B.9.2. Elles font grief aux dispositions attaquées d'entraver, sans |
ondernemen en de vrijheid van beroep die worden afgeleid uit de | nécessité ou de façon disproportionnée, la liberté d'entreprendre et |
voormelde bepalingen, zonder noodzaak of op onevenredige wijze | la liberté professionnelle qui se déduisent des dispositions |
belemmeren, aangezien zij hen ertoe verplichten samen te werken met | précitées, dès lors qu'elles les contraignent à coopérer avec des |
collega's die zij niet hebben gekozen en naar wie zij hun patiënten | confrères qu'elles n'ont pas choisis et vers lesquels elles doivent |
dienen door te sturen. | envoyer leurs patients. |
B.10.1. Het Hof is niet bevoegd om wettelijke bepalingen te toetsen | B.10.1. La Cour n'est pas compétente pour contrôler des dispositions |
aan andere wettelijke bepalingen, zoals artikel II.3 van het Wetboek | législatives au regard de dispositions législatives, tel l'article |
van economisch recht, die geen regels zijn inzake de verdeling van de | II.3 du Code de droit économique, qui ne sont pas des règles |
bevoegdheden tussen de federale overheid, de gemeenschappen en de | répartitrices de compétences entre l'autorité fédérale, les |
gewesten. | communautés et les régions. |
B.10.2. De wet van 28 februari 2013, die artikel II.3 van het Wetboek | B.10.2. La loi du 28 février 2013, qui a introduit l'article II.3 du |
van economisch recht heeft ingevoerd, heeft het zogenaamde decreet | Code de droit économique, a abrogé le décret dit d'Allarde des 2-17 |
d'Allarde van 2-17 maart 1791 opgeheven. Het Hof heeft dat decreet, | mars 1791. Ce décret garantissait la liberté de commerce et |
dat de vrijheid van handel en nijverheid waarborgde, meermaals in zijn | d'industrie. La Cour a régulièrement pris ce décret comme norme de |
toetsing aan de artikelen 10 en 11 van de Grondwet betrokken. | référence dans son contrôle du respect des articles 10 et 11 de la |
Constitution. | |
B.10.3. De vrijheid van ondernemen, bedoeld in artikel II.3 van het | B.10.3. La liberté d'entreprendre, visée par l'article II.3 du Code de |
Wetboek van economisch recht, moet worden uitgeoefend « met | droit économique, doit s'exercer « dans le respect des traités |
inachtneming van de in België van kracht zijnde internationale | |
verdragen, van het algemeen normatief kader van de economische unie en | internationaux en vigueur en Belgique, du cadre normatif général de |
de monetaire eenheid zoals vastgesteld door of krachtens de | l'union économique et de l'unité monétaire tel qu'établi par ou en |
internationale verdragen en de wet » (artikel II.4 van hetzelfde | vertu des traités internationaux et de la loi » (article II.4 du même |
Wetboek). De vrijheid van ondernemen dient derhalve in samenhang te | Code). La liberté d'entreprendre doit par conséquent être lue en |
worden gelezen met de toepasselijke bepalingen van het Unierecht, | combinaison avec les dispositions du droit de l'Union européenne |
alsook met artikel 6, § 1, VI, derde lid, van de bijzondere wet van 8 | applicables, ainsi qu'avec l'article 6, § 1er, VI, alinéa 3, de la loi |
augustus 1980 tot hervorming der instellingen, waaraan het Hof | spéciale du 8 août 1980 de réformes institutionnelles, au regard |
rechtstreeks vermag te toetsen, aangezien het om een bevoegdheidverdelende regel gaat. Ten slotte wordt de vrijheid van ondernemen eveneens gewaarborgd door artikel 16 van het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie. B.10.4. Het Hof is derhalve bevoegd om de bestreden bepalingen te toetsen aan de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in samenhang gelezen met de vrijheid van ondernemen. B.11.1. De vrijheid van ondernemen kan niet als een absolute vrijheid worden opgevat. Zij belet niet dat de bevoegde wetgever de economische bedrijvigheid van personen en ondernemingen regelt. Die zou pas onredelijk optreden indien hij de vrijheid van ondernemen zou beperken zonder dat daartoe enige noodzaak bestaat of indien die beperking onevenredig zou zijn met het nagestreefde doel. B.11.2. De bestreden bepalingen verplichten de gezondheidszorgbeoefenaars om deel te nemen aan een permanentie, indien die wordt georganiseerd voor hun specialisme. Zij verplichten hen dus om hun beroep uit te oefenen op bepaalde ogenblikken die zijn bepaald door een derde en om de patiënten te ontvangen die zich in dat kader tot hen richten. In die mate kunnen de bestreden bepalingen worden geacht de vrijheid van ondernemen van de betrokken artsen-specialisten te beperken. Daarentegen verplichten zij die laatsten niet om hun patiënten door te sturen naar andere praktiserende artsen, aangezien, enerzijds, niets hen verhindert zich te organiseren om hun patiënten te ontvangen wanneer zij dat wensen en, anderzijds, die patiënten vrij blijven om al dan niet een beroep te doen op de arts die de permanentie verzekert. B.12.1. De deelname van artsen-specialisten aan een permanentie is enkel verplicht indien die permanentie wordt georganiseerd. Het staat aan de Koning, indien Hij beslist om voor een bijzonder specialisme een permanentie te organiseren, zulks enkel te doen indien wordt vastgesteld dat die noodzakelijk is om de « permanentie in de zorg » te waarborgen, waarbij dat begrip, zoals in B.3.2 is gepreciseerd, zich onderscheidt van het begrip « continuïteit van zorgverlening ». Uit de bestreden bepalingen kan niet worden afgeleid dat de wetgever de Koning zou hebben toegestaan om aan artsen met een bepaald specialisme de verplichting op te leggen om deel te nemen aan een permanentie terwijl de noodzaak ervan niet zou kunnen worden aangetoond. B.12.2. Daarenboven beperken de bestreden bepalingen de vrijheid van ondernemen van de artsen-specialisten niet op onevenredige wijze. In tegenstelling tot hetgeen de verzoekende partijen aanvoeren, verplichten die bepalingen hen niet om samen te werken met collega's, aangezien elkeen vrij blijft om zijn praktijk te voeren zoals hij dat wenst. Zij verplichten hen evenmin om hun patiënten door te sturen naar die collega's, maar enkel om hun patiënten te informeren over het bestaan van de permanentie wanneer die wordt georganiseerd en wanneer het voor hen niet mogelijk is om een patiënt te ontvangen op het door die laatste gewenste ogenblik of op het ogenblik dat zijn toestand vereist. B.13. Het tweede middel is niet gegrond. Om die redenen, het Hof verwerpt het beroep. Aldus gewezen in het Frans, het Nederlands en het Duits, overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, op 21 oktober 2021. De griffier, F. Meersschaut De voorzitter, | duquel la Cour peut effectuer directement un contrôle, s'agissant d'une règle répartitrice de compétences. Enfin, la liberté d'entreprendre est également garantie par l'article 16 de la Charte des droits fondamentaux de l'Union européenne. B.10.4. Par conséquent, la Cour est compétente pour contrôler les dispositions attaquées au regard des articles 10 et 11 de la Constitution, lus en combinaison avec la liberté d'entreprendre. B.11.1. La liberté d'entreprendre ne peut être conçue comme une liberté absolue. Elle ne fait pas obstacle à ce que le législateur compétent règle l'activité économique des personnes et des entreprises. Celui-ci n'interviendrait de manière déraisonnable que s'il limitait la liberté d'entreprendre sans aucune nécessité ou si cette limitation était disproportionnée au but poursuivi. B.11.2. Les dispositions attaquées obligent les professionnels de la santé à participer à une permanence, si celle-ci est organisée pour leur spécialité. Elles les contraignent donc à exercer leur profession à certains moments fixés par un tiers et à recevoir les patients qui s'adressent à eux dans ce cadre. Dans cette mesure, les dispositions attaquées peuvent être considérées comme limitant la liberté d'entreprendre des médecins spécialistes concernés. En revanche, elles ne contraignent pas ces derniers à envoyer leurs patients vers d'autres praticiens, puisque, d'une part, rien ne les empêche de s'organiser pour recevoir leurs patients quand ils le souhaitent et, d'autre part, ces patients demeurent libres de faire appel ou non au médecin qui assure la permanence. B.12.1. La participation des médecins spécialistes à une permanence n'est obligatoire que si cette permanence est organisée. Il appartient au Roi, s'Il décide d'organiser une permanence pour une spécialité particulière, de ne le faire que s'il est constaté que celle-ci est nécessaire pour garantir la « permanence des soins », cette notion étant, comme il est précisé en B.3.2, distincte de la notion de « continuité des soins ». Il ne saurait être déduit des dispositions attaquées que le législateur aurait autorisé le Roi à imposer à des médecins pratiquant une spécialité donnée de participer à une permanence alors que la nécessité de celle-ci ne pourrait être démontrée. B.12.2. Par ailleurs, les dispositions attaquées ne limitent pas de façon disproportionnée la liberté d'entreprendre des médecins spécialistes. Contrairement à ce que les parties requérantes soutiennent, ces dispositions ne les obligent pas à coopérer avec des confrères, chacun demeurant libre d'exercer sa pratique comme il le souhaite. Elles ne les contraignent pas non plus à envoyer leurs patients vers ces confrères, mais uniquement à informer leurs patients de l'existence de la permanence lorsque celle-ci est organisée et lorsqu'il ne leur est pas possible d'accueillir un patient au moment souhaité par ce dernier ou au moment nécessité par son état. B.13. Le second moyen n'est pas fondé. Par ces motifs, la Cour rejette le recours. Ainsi rendu en langue française, en langue néerlandaise et en langue allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle, le 21 octobre 2021. Le greffier, F. Meersschaut Le président, |
F. Daoût | F. Daoût |