← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 87/2021 van 10 juni 2021 Rolnummer 7428 In zake : de prejudiciële
vraag betreffende artikel 187, § 1, vierde lid, van het Wetboek van strafvordering, gesteld door
de Franstalige Correctionele Rechtbank te Brusse Het Grondwettelijk Hof, samengesteld
uit de voorzitters F. Daoût en L. Lavrysen, en de rechters (...)"
| Uittreksel uit arrest nr. 87/2021 van 10 juni 2021 Rolnummer 7428 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 187, § 1, vierde lid, van het Wetboek van strafvordering, gesteld door de Franstalige Correctionele Rechtbank te Brusse Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters F. Daoût en L. Lavrysen, en de rechters (...) | Extrait de l'arrêt n° 87/2021 du 10 juin 2021 Numéro du rôle : 7428 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 187, § 1 er , alinéa 4, du Code d'instruction criminelle, posée par le Tribunal correctionnel francoph La Cour constitutionnelle, composée des présidents F. Daoût et L. Lavrysen, et des juges T. Merc(...) |
|---|---|
| GRONDWETTELIJK HOF | COUR CONSTITUTIONNELLE |
| Uittreksel uit arrest nr. 87/2021 van 10 juni 2021 | Extrait de l'arrêt n° 87/2021 du 10 juin 2021 |
| Rolnummer 7428 | Numéro du rôle : 7428 |
| In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 187, § 1, vierde | En cause : la question préjudicielle relative à l'article 187, § 1er, |
| lid, van het Wetboek van strafvordering, gesteld door de Franstalige | alinéa 4, du Code d'instruction criminelle, posée par le Tribunal |
| Correctionele Rechtbank te Brussel. | correctionnel francophone de Bruxelles. |
| Het Grondwettelijk Hof, | La Cour constitutionnelle, |
| samengesteld uit de voorzitters F. Daoût en L. Lavrysen, en de | composée des présidents F. Daoût et L. Lavrysen, et des juges T. |
| rechters T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, T. Giet, R. Leysen, J. | Merckx-Van Goey, P. Nihoul, T. Giet, R. Leysen, J. Moerman, M. Pâques, |
| Moerman, M. Pâques, Y. Kherbache en T. Detienne, bijgestaan door de | Y. Kherbache et T. Detienne, assistée du greffier F. Meersschaut, |
| griffier F. Meersschaut, onder voorzitterschap van voorzitter F. Daoût, | présidée par le président F. Daoût, |
| wijst na beraad het volgende arrest : | après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : |
| I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging | I. Objet de la question préjudicielle et procédure |
| Bij vonnis van 20 juli 2020, waarvan de expeditie ter griffie van het | Par jugement du 20 juillet 2020, dont l'expédition est parvenue au |
| Hof is ingekomen op 27 augustus 2020, heeft de Franstalige | greffe de la Cour le 27 août 2020, le Tribunal correctionnel |
| Correctionele Rechtbank te Brussel de volgende prejudiciële vraag | francophone de Bruxelles a posé la question préjudicielle suivante : |
| gesteld : « Schendt artikel 187, § 1, vierde lid, van het Wetboek van | « L'article 187, § 1er, alinéa 4, du Code d'instruction criminelle - |
| strafvordering - geïnterpreteerd in die zin dat het niet meer mogelijk | interprété en ce sens qu'il n'est plus possible de former opposition |
| is in verzet te komen tegen de burgerrechtelijke veroordeling nadat de | contre la condamnation au civil au terme de la prescription de la |
| straf is verjaard - de artikelen 10 en 11 van de Grondwet in zoverre | peine - viole-t-il les articles 10 et 11 de la Constitution en ce |
| het impliceert dat een persoon die bij verstek is veroordeeld en die | qu'il implique qu'une personne qui a été condamnée par défaut et n'a |
| geen kennis heeft gekregen van de betekening van het vonnis voordat de | pas eu connaissance de la signification du jugement avant que la |
| bij dat vonnis uitgesproken straf is verjaard, niet meer in verzet kan | prescription de la peine prononcée par ce jugement ait été atteinte ne |
| komen tegen de burgerrechtelijke beschikkingen van dat vonnis nadat de | peut plus former opposition civile à ce jugement après l'expiration du |
| verjaringstermijn van de straf is verstreken, terwijl de persoon die | délai de prescription de la peine, alors que la personne qui a eu |
| kennis heeft gekregen van de betekening van het vonnis voordat de | connaissance de la signification du jugement avant que la prescription |
| straf is verjaard, wel in verzet kan komen tegen de burgerrechtelijke | de la peine soit intervenue, peut former opposition civile à ce |
| beschikkingen van dat vonnis binnen een termijn van vijftien dagen na | jugement dans les quinze jours qui suivent cette prise de |
| die kennisneming, terwijl het bij verstek gewezen vonnis, voor beide | connaissance, alors que le jugement rendu par défaut crée, pour les |
| categorieën van personen, burgerrechtelijke verplichtingen creëert ? ». | deux catégories de personnes, des obligations en matière civile ? ». |
| (...) | (...) |
| III. In rechte | III. En droit |
| (...) | (...) |
| Ten aanzien van de in het geding zijnde bepaling en de draagwijdte | Quant à la disposition en cause et à sa portée |
| ervan B.1.1. Aan het Hof wordt een vraag gesteld over artikel 187, § 1, | B.1.1 La Cour est interrogée au sujet de l'article 187, § 1er, alinéa |
| vierde lid, van het Wetboek van strafvordering. Zoals het werd | 4, du Code d'instruction criminelle. Tel qu'il a été remplacé par |
| vervangen bij artikel 83 van de wet van 5 februari 2016 « tot | l'article 83 de la loi du 5 février 2016 « modifiant le droit pénal et |
| wijziging van het strafrecht en de strafvordering en houdende diverse | la procédure pénale et portant des dispositions diverses en matière de |
| bepalingen inzake justitie » (hierna : de wet van 5 februari 2016), | justice » (ci-après : la loi du 5 février 2016), l'article 187, § 1er, |
| bepaalt artikel 187, § 1, van het Wetboek van strafvordering : | du Code d'instruction criminelle dispose : |
| « De bij verstek veroordeelde kan tegen het vonnis in verzet komen | « La personne condamnée par défaut pourra faire opposition au jugement |
| binnen een termijn van vijftien dagen na de dag waarop het is | dans les quinze jours qui suivent celui de la signification de ce |
| betekend. | dernier. |
| Is de betekening van het vonnis niet aan hem in persoon gedaan, dan | Lorsque la signification du jugement n'a pas été faite à sa personne, |
| kan hij die bij verstek veroordeeld is, wat de veroordelingen tot | le condamné par défaut pourra faire opposition, quant aux |
| straf betreft, in verzet komen binnen een termijn van vijftien dagen | condamnations pénales, dans les quinze jours qui suivent celui où il |
| na de dag waarop hij van de betekening kennis heeft gekregen. | aura eu connaissance de la signification. |
| Indien hij hiervan kennis heeft gekregen door de betekening van een Europees aanhoudingsbevel of een uitleveringsverzoek of indien de lopende termijn van vijftien dagen nog niet verstreken was op het ogenblik van zijn aanhouding in het buitenland, kan hij in verzet komen binnen een termijn van vijftien dagen na de dag waarop hij werd overgeleverd of in het buitenland terug in vrijheid werd gesteld. Indien niet blijkt dat hij kennis heeft gekregen van de betekening, kan hij die bij verstek veroordeeld is in verzet komen totdat de termijnen van verjaring van de straf verstreken zijn. Wat de burgerrechtelijke veroordelingen betreft, kan hij in verzet komen tot de tenuitvoerlegging van het vonnis. De burgerlijke partij en de burgerrechtelijk aansprakelijke partij kunnen alleen in verzet komen overeenkomstig de bepaling van het eerste lid ». | S'il en a eu connaissance par la signification d'un mandat d'arrêt européen ou d'une demande d'extradition ou que le délai en cours de quinze jours n'a pas encore expiré au moment de son arrestation à l'étranger, il pourra faire opposition dans les quinze jours qui suivent celui de sa remise ou de sa remise en liberté à l'étranger. S'il n'est pas établi qu'il a eu connaissance de la signification, le condamné par défaut pourra faire opposition jusqu'à l'expiration des délais de prescription de la peine. Il pourra faire opposition, quant aux condamnations civiles, jusqu'à l'exécution du jugement. La partie civile et la partie civilement responsable ne pourront faire opposition que dans les conditions énoncées à l'alinéa 1er ». |
| B.1.2. Krachtens artikel 143, tweede lid, van de wet van 5 februari | B.1.2. En vertu de l'article 143, alinéa 2, de la loi du 5 février |
| 2016 is die bepaling van toepassing op het verstek dat een partij laat | 2016, cette disposition s'applique au défaut que fait une partie après |
| gaan na 29 februari 2016. Doordat in de zaak ten gronde de | le 29 février 2016. Dès lors que, dans l'affaire soumise au juge a |
| veroordeelde verstek liet gaan op 30 april 2014, is de aldus | quo, la personne condamnée a fait défaut le 30 avril 2014, la |
| gewijzigde bepaling niet op hem van toepassing. | disposition ainsi modifiée ne lui est pas applicable. |
| B.1.3. Vóór de vervanging ervan bij artikel 83 van de wet van 5 | B.1.3. Avant son remplacement par l'article 83 de la loi du 5 février |
| februari 2016, bepaalde artikel 187 van het Wetboek van strafvordering : « Hij die bij verstek is veroordeeld, kan tegen het vonnis in verzet komen binnen een termijn van vijftien dagen na de dag waarop het is betekend. Is de betekening van het vonnis niet aan de beklaagde in persoon gedaan, dan kan deze, wat de veroordelingen tot straf betreft, in verzet komen binnen een termijn van vijftien dagen na de dag waarop hij van de betekening kennis heeft gekregen. Indien hij hiervan kennis heeft gekregen door de betekening van een Europees aanhoudingsbevel of een uitleveringsverzoek of indien de lopende termijn van vijftien dagen nog niet verstreken was op het ogenblik van zijn aanhouding in het buitenland, kan hij in verzet komen binnen een termijn van vijftien dagen na de dag waarop hij werd overgeleverd of in het buitenland terug in vrijheid werd gesteld. Indien het niet blijkt dat hij kennis heeft gekregen van de betekening, kan de beklaagde in verzet komen totdat de termijnen van verjaring van de straf verstreken zijn. Wat de burgerrechtelijke veroordelingen betreft, kan hij in verzet komen tot de tenuitvoerlegging van het vonnis. De burgerlijke partij en de burgerrechtelijk aansprakelijke partij kunnen alleen in verzet komen overeenkomstig de bepaling van het eerste lid. Het verzet wordt betekend aan het openbaar ministerie, aan de andere vervolgende partij of aan de andere partijen in de zaak. Indien het verzet niet is betekend binnen een termijn van vijftien dagen na de betekening van het vonnis, kunnen de veroordelingen ten uitvoer gelegd worden; ingeval hoger beroep is ingesteld door de vervolgende partijen of door een van hen, kan de behandeling in hoger beroep voortgang vinden. Ten gevolge van het verzet wordt de veroordeling voor niet bestaande gehouden; de door het verzet veroorzaakte kosten en uitgaven, met | 2016, l'article 187 du Code d'instruction criminelle disposait : « Le condamné par défaut pourra faire opposition au jugement dans les quinze jours, qui suivent celui de sa signification. Lorsque la signification du jugement n'a pas été faite à sa personne, le prévenu pourra faire opposition, quant aux condamnations pénales, dans les quinze jours qui suivent celui où il aura connu la signification. S'il en a eu connaissance par la signification d'un mandat d'arrêt européen ou d'une demande d'extradition ou que le délai en cours de quinze jours n'a pas encore expiré au moment de son arrestation à l'étranger, il pourra faire opposition dans les quinze jours qui suivent celui de sa remise ou de sa remise en liberté à l'étranger. S'il n'est pas établi qu'il a eu connaissance de la signification, le prévenu pourra faire opposition jusqu'à l'expiration des délais de prescription de la peine. Il pourra faire opposition, quant aux condamnations civiles, jusqu'à l'exécution du jugement. La partie civile et la partie civilement responsable ne pourront faire opposition que dans les conditions énoncées à l'alinéa 1. L'opposition sera signifiée au ministère public, à la partie poursuivante ou aux autres parties en cause. Si l'opposition n'a pas été signifiée dans les quinze jours qui suivent la signification du jugement, il pourra être procédé à l'exécution des condamnations et, en cas d'appel des parties poursuivantes ou de l'une d'elles, il pourra être procédé au jugement sur l'appel. La condamnation sera comme non avenue par suite de l'opposition; néanmoins, les frais et dépens causés par l'opposition, y compris le |
| inbegrip van de kosten van uitgifte en van de betekening van het | coût de l'expédition et de la signification du jugement, seront |
| vonnis, blijven evenwel ten laste van de eiser in verzet, indien het | laissés à charge de l'opposant, si le défaut lui est imputable ». |
| verstek aan hem te wijten is ». | |
| B.1.4. In de parlementaire voorbereiding van de wet van 5 februari | B.1.4. Dans les travaux préparatoires de la loi du 5 février 2016, il |
| 2016 wordt verduidelijkt dat artikel 83 van die wet « de inhoud van de | est précisé que l'article 83 de cette loi « maintient le contenu des |
| vroegere artikelen 187 en 188 [handhaaft] maar [...] een nadere | anciens articles 187 et 188 en le précisant et en le restructurant par |
| toelichting en herstructurering ervan [behelst] omwille van de | |
| duidelijkheid » (Parl. St., Kamer, 2015-2016, DOC 54-1418/001, p 77). | souci de clarté » (Doc. parl., Chambre, 2015-2016, DOC 54-1418/001, p. |
| De wijzigingen betreffen niet de « buitengewone » termijn van verzet | 77). Les modifications ne concernent pas le délai « extraordinaire » |
| waarin het vroegere artikel 187, tweede lid, van het Wetboek van | d'opposition prévu à l'article 187, alinéa 2, ancien, du Code |
| strafvordering voorziet. Dat lid werd overgenomen in het nieuwe | d'instruction criminelle. Cet alinéa a été repris dans le nouvel |
| artikel 187, § 1, tweede tot vierde lid, van het Wetboek van | article 187, § 1er, alinéas 2 à 4, du Code d'instruction criminelle, |
| strafvordering, met een aantal louter formele wijzigingen. | moyennant quelques modifications de pure forme. |
| Aangezien artikel 187 van het Wetboek van strafvordering, in de versie | Dès lors que l'article 187 du Code d'instruction criminelle, dans sa |
| ervan die voorafgaat aan de vervanging ervan bij artikel 83 van de wet | version antérieure à son remplacement par l'article 83 de la loi du 5 |
| van 5 februari 2016, en artikel 187, § 1, van het Wetboek van | février 2016, et l'article 187, § 1er, du Code d'instruction |
| strafvordering, zoals het werd ingevoerd bij artikel 83 van de wet van | criminelle, tel qu'il a été introduit par l'article 83 de la loi du 5 |
| 5 februari 2016, niet verschillen wat betreft de bepaling die in de | février 2016, ne diffèrent pas en ce qui concerne la disposition en |
| prejudiciële vraag in het geding is, dient ervan te worden uitgegaan | cause dans la question préjudicielle, il convient de considérer que la |
| dat het Hof wordt ondervraagd over artikel 187, tweede lid, in fine, | Cour est interrogée au sujet de l'article 187, alinéa 2, in fine, du |
| van het Wetboek van strafvordering, zoals het van toepassing was vóór | Code d'instruction criminelle, tel qu'il était applicable avant son |
| de vervanging ervan bij artikel 83 van de wet van 5 februari 2016. | remplacement par l'article 83 de la loi du 5 février 2016. |
| B.1.5. Het Hof herformuleert de vraag in die zin. | B.1.5. La Cour reformule la question en ce sens. |
| B.2.1. Het verzet is een gewoon rechtsmiddel dat openstaat voor de partij die bij verstek is veroordeeld teneinde vanwege het rechtscollege dat bij verstek heeft geoordeeld, een nieuwe beslissing na een contradictoir debat te verkrijgen. Het wezen en de doelstelling zelf van het verzet bestaan erin een persoon, die als gevolg van zijn niet-verschijnen mogelijkerwijze niet alle elementen van een zaak kent of zich daarover althans niet nader heeft kunnen verklaren, de mogelijkheid te bieden ten volle zijn rechten van verdediging uit te oefenen. B.2.2. Krachtens artikel 187, eerste en derde lid, van het Wetboek van strafvordering, zoals van toepassing in de zaak voor de verwijzende rechter, hebben de veroordeelde, de burgerrechtelijk aansprakelijke partij en de burgerlijke partij vijftien dagen de tijd om verzet aan te tekenen tegen een bij verstek uitgesproken strafvonnis. Die termijn loopt vanaf de regelmatige betekening van de bij verstek gewezen beslissing. Het tweede lid van hetzelfde artikel voorziet echter in een bijkomende termijn, uitsluitend voor de bij verstek veroordeelde aan wie het vonnis niet in persoon werd betekend, terwijl de burgerlijke partij en de burgerrechtelijk aansprakelijke partij enkel beschikken over de gewone termijn van verzet waarin het eerste lid voorziet. Wanneer het vonnis niet aan de persoon werd betekend, kan de bij verstek veroordeelde verzet aantekenen, wat de veroordeling tot de straf betreft, binnen een termijn van vijftien dagen na de dag waarop hij van de betekening kennis kreeg. Indien niet blijkt dat hij kennis heeft gekregen van de betekening, kan de bij verstek veroordeelde nog in verzet komen totdat de termijnen van verjaring van de straf zijn verstreken. | B.2.1. L'opposition est une voie de recours ordinaire ouverte à la partie qui a été condamnée par défaut, en vue d'obtenir de la juridiction qui a statué par défaut une nouvelle décision après un débat contradictoire. L'essence et la finalité mêmes de l'opposition sont de permettre le plein exercice des droits de la défense par une personne qui pourrait, en raison de sa défaillance, ne pas avoir connaissance de tous les éléments d'une cause ou tout au moins ne pas avoir pu s'expliquer sur eux. B.2.2. En vertu de l'article 187, alinéas 1er et 3, du Code d'instruction criminelle, tel qu'il est applicable dans l'affaire devant le juge a quo, le condamné, la partie civilement responsable et la partie civile ont quinze jours pour faire opposition à un jugement pénal prononcé par défaut. Ce délai court à compter de la signification régulière de la décision rendue par défaut. Toutefois, l'alinéa 2 du même article prévoit un délai supplémentaire au seul bénéfice du condamné par défaut auquel la signification du jugement n'a pas été faite en parlant à sa personne, alors que la partie civile et la partie civilement responsable ne disposent que du délai ordinaire d'opposition prévu à l'alinéa 1er. Lorsque le jugement n'a pas été signifié à sa personne, le condamné par défaut peut faire opposition, en ce qui concerne la condamnation pénale, dans les quinze jours qui suivent celui où il a eu connaissance de la signification. S'il n'est pas établi qu'il a eu connaissance de la signification, le condamné par défaut peut encore faire opposition jusqu'à l'expiration des délais de prescription de la peine. |
| De « buitengewone » termijn van verzet bedoeld in artikel 187, tweede | Le délai « extraordinaire » d'opposition visé à l'article 187, alinéa |
| lid, van het Wetboek van strafvordering eindigt op het ogenblik waarop | 2, du Code d'instruction criminelle se termine à l'expiration des |
| de straf is verjaard. Als de bij verstek veroordeelde kennis krijgt | délais de prescription de la peine. Lorsque le condamné par défaut a |
| van de betekening nadat de straf is verjaard, kan hij de | connaissance de la signification après la prescription de la peine, |
| verstekbeslissing niet meer op strafgebied aanvechten (Cass., 22 februari 1994, Arr. Cass., 1994, nr. 88). | celui-ci ne peut plus contester au pénal la décision rendue par défaut (Cass., 22 février 1994, Pas., 1994, I, n° 88). |
| De termijnen van verjaring van de straf zijn neergelegd in de | |
| artikelen 91 tot 93 van het Strafwetboek, die bepalen : | Les délais de prescription de la peine figurent aux articles 91 à 93 |
| du Code pénal, qui disposent : | |
| « Art. 91.Behoudens straffen met betrekking tot misdrijven, zoals |
« Art. 91.Sauf pour les peines concernant les infractions définies |
| bepaald in de artikelen 136bis, 136ter en 136quater, verjaren | dans les articles 136bis, 136ter et 136quater, les peines criminelles |
| criminele straffen door verloop van twintig jaren, te rekenen van de | se prescriront par vingt années révolues, à compter de la date des |
| dagtekening van de arresten of vonnissen waarbij zij zijn uitgesproken. Art. 92.Behoudens straffen met betrekking tot misdrijven zoals bepaald in de artikelen 136bis, 136ter en 136quater, die onverjaarbaar zijn, verjaren correctionele straffen door verloop van vijf jaren, te rekenen van de dagtekening van het arrest of van het in laatste aanleg gewezen vonnis, of te rekenen van de dag waarop het in eerste aanleg gewezen vonnis niet meer kan worden bestreden bij wege van hoger beroep. Indien de uitgesproken straf drie jaar te boven gaat, is de verjaringstermijn tien jaren. |
arrêts ou jugements qui les prononcent. Art. 92.Sauf pour les peines concernant les infractions définies aux articles 136bis, 136ter et 136quater, qui sont imprescriptibles, les peines correctionnelles se prescriront par cinq années révolues, à compter de la date de l'arrêt ou du jugement rendu en dernier ressort, ou à compter du jour où le jugement rendu en première instance ne pourra plus être attaqué par la voie de l'appel. Si la peine prononcée dépasse trois années, la prescription sera de dix ans. |
Art. 93.Politiestraffen verjaren door verloop van een jaar, te |
Art. 93.Les peines de police se prescriront par une année révolue, à |
| rekenen van de tijdstippen, in het vorige artikel vastgesteld ». | compter des époques fixées à l'article précédent ». |
| B.2.3. Wat de burgerrechtelijke veroordelingen betreft, bepaalt | B.2.3. En ce qui concerne les condamnations civiles, l'article 187, |
| artikel 187, tweede lid, in fine, van het Wetboek van strafvordering | alinéa 2, in fine, du Code d'instruction criminelle dispose que le |
| dat de bij verstek veroordeelde aan wie het vonnis niet in persoon | condamné par défaut auquel le jugement n'a pas été signifié à sa |
| werd betekend, enkel daartegen in verzet kan komen « tot de | personne ne peut faire opposition que « jusqu'à l'exécution du |
| tenuitvoerlegging van het vonnis ». | jugement ». |
| B.2.4. In de parlementaire voorbereiding van de wet van 9 maart 1908 « | B.2.4. Dans les travaux préparatoires de la loi du 9 mars 1908 « |
| houdende wijziging van de artikelen 151, 187 en 413 van het Wetboek | portant modification des articles 151, 187 et 413 du Code |
| van strafvordering », wordt in dat verband gepreciseerd : « Het zou buitensporig zijn twijfel te laten bestaan over de rechten van de burgerlijke partij totdat de verjaringstermijn van de straf is verstreken. Het ontwerp creëert een bevoorrechte positie voor de beklaagde. Wanneer hij bij verstek wordt veroordeeld, is dat meestal te wijten aan zijn fout of nalatigheid. Men dient dan ook rekening te houden met de belangen van de burgerlijke partij die het slachtoffer is van het misdrijf. Het ontwerp legt een tussenoplossing vast door het buitengewoon recht van verzet tegen de burgerrechtelijke veroordelingen slechts toe te kennen tot de tenuitvoerlegging van het vonnis. Het gaat om de oplossing die in burgerlijke zaken is vastgelegd bij | d'instruction criminelle », il est précisé, à ce sujet : « Il serait excessif de laisser les droits de la partie civile douteux jusqu'à l'expiration du délai de prescription de la peine. Le Projet fait au prévenu une situation privilégiée. S'il est condamné par défaut, c'est le plus souvent par sa faute ou par sa négligence. Dès lors, on doit tenir compte des intérêts de la partie civile qui, elle, est la victime de l'infraction. Le Projet adopte un moyen terme en n'accordant le droit d'opposition extraordinaire quant aux condamnations civiles que jusqu'à l'exécution du jugement. |
| artikel 158 van het Wetboek van burgerlijke rechtspleging. Het gaat | C'est la solution consacrée en matière civile par l'article 158 du |
| hier om de definitieve tenuitvoerlegging en niet om de eerste | Code de procédure civile. Il s'agit ici de l'exécution définitive et |
| uitvoeringsmaatregelen, zoals een inbeslagneming. Dat volgt uit de | non des premières mesures d'exécution, comme la saisie. Cela résulte |
| gelijkenis tussen de teksten, die werd bevestigd in de verklaringen | de la similitude des textes, confirmée par les déclarations de M. le |
| van dhr. minister van Justitie in de Kamer. Er zullen mogelijk, in | Ministre de la Justice à la Chambre. Il pourra y avoir, en fait, des |
| feite, tegenstrijdige rechterlijke beslissingen zijn wegens de regel | décisions judiciaires contradictoires en raison de la règle que nous |
| die wij thans onderzoeken, en dat nadeel zal zich voordoen wanneer, na | examinons en ce moment, et cet inconvénient se produira lorsque, après |
| tenuitvoerlegging van een correctioneel vonnis waarbij de conclusies | exécution d'un jugement correctionnel accueillant les conclusions de |
| van de burgerlijke partij worden ingewilligd, de veroordeelde op een | |
| later tijdstip in verzet zal komen tegen zijn veroordeling en een | la partie civile, le condamné fera plus tard opposition à sa |
| vrijspraak zal verkrijgen. Het is evenwel onmogelijk de rechten van | condamnation et obtiendra un acquittement. Il est, cependant, |
| het slachtoffer volledig te miskennen door de burgerrechtelijke | impossible de méconnaître complètement les droits de la victime en |
| aanspraken even lang onbeslist te laten als de correctionele [...] » | laissant les choses en suspens au civil aussi longtemps qu'au |
| (Parl. St., Senaat, 1907-1908, nr. 56, pp. 4-5). | correctionnel [...] » (Doc. parl., Sénat, 1907-1908, n° 56, pp. 4-5). |
| B.2.5. Artikel 187, tweede lid, in fine, van het Wetboek van | B.2.5. L'article 187, alinéa 2, in fine, du Code d'instruction |
| strafvordering, zoals het van toepassing is in de zaak voor de | criminelle, tel qu'il est applicable dans l'affaire devant le juge a |
| verwijzende rechter, biedt een bij verstek veroordeelde de | quo, permet au condamné par défaut de faire opposition, en ce qui |
| mogelijkheid om verzet aan te tekenen, wat de burgerrechtelijke | |
| veroordelingen betreft, totdat de verjaringstermijn van de straf is | concerne les condamnations civiles, jusqu'à l'expiration du délai de |
| verstreken (Cass., 7 oktober 1992, Pas., I, 1992, nr. 652; Cass., 9 | prescription de la peine (Cass. 7 octobre 1992, Pas., I, 1992, n° 652; |
| januari 2007, P.06.1250.N), tenzij het vonnis ten uitvoer is gelegd, | Cass., 9 janvier 2007, P.06.1250.N), à moins que le jugement ait été |
| in welk geval hij na de tenuitvoerlegging geen verzet meer kan | |
| aantekenen op burgerrechtelijk gebied. Een tenuitvoerlegging van het | exécuté, auquel cas il ne peut plus faire opposition sur le plan civil |
| vonnis, op burgerrechtelijk gebied, voordat de verjaringstermijnen van | après l'exécution. L'exécution du jugement, sur le plan civil, avant |
| de straf zijn verstreken, laat voor de bij verstek veroordeelde | l'expiration des délais de prescription de la peine laisse néanmoins |
| niettemin de mogelijkheid intact om na die tenuitvoerlegging op | intacte la faculté, pour le condamné par défaut, de former opposition, |
| strafrechtelijk gebied in verzet te komen, totdat de buitengewone | sur le plan pénal, après cette exécution, jusqu'à l'expiration du |
| termijn is verstreken. | délai extraordinaire. |
| Ten gronde | Quant au fond |
| B.3.1. De verwijzende rechter stelt het Hof een vraag over het | B.3.1. Le juge a quo interroge la Cour au sujet de la différence de |
| verschil in behandeling tussen, enerzijds, de bij verstek | traitement entre, d'une part, les condamnés par défaut qui n'ont pas |
| veroordeelden die geen kennis hebben gekregen van de betekening van | eu connaissance de la signification du jugement avant l'expiration du |
| het vonnis voordat de verjaringstermijn van de straf is verstreken en, | délai de prescription de la peine et, d'autre part, ceux qui ont eu |
| anderzijds, die welke wel kennis hebben gekregen van die betekening | |
| voordat de verjaringstermijn van de straf is verstreken, in zoverre, | connaissance de cette signification avant l'expiration du délai de |
| in tegenstelling tot de laatstgenoemden, die in verzet zijn kunnen | prescription de la peine, en ce que, contrairement aux seconds, qui |
| komen tegen de burgerrechtelijke beschikkingen van dat vonnis binnen | ont pu former une opposition à ce jugement sur le plan civil dans les |
| een termijn van vijftien dagen na die kennisneming, de eerstgenoemden | quinze jours de cette connaissance, les premiers ne peuvent pas faire |
| niet in verzet kunnen komen tegen de burgerrechtelijke beschikkingen van dat vonnis. | opposition à ce jugement sur le plan civil. |
| B.3.2. Bij zijn arrest nr. 163/2014 van 6 november 2014 heeft het Hof | B.3.2. Par son arrêt n° 163/2014 du 6 novembre 2014, la Cour a jugé |
| geoordeeld dat hetzelfde verschil in behandeling, wat betreft de | que la même différence de traitement, en ce qui concerne le délai |
| buitengewone termijn van verzet op strafrechtelijk gebied, bestaanbaar | extraordinaire d'opposition sur le plan pénal, est compatible avec les |
| is met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet : | articles 10 et 11 de la Constitution : |
| « B.4. Volgens artikel 185 van het Wetboek van strafvordering moet de | « B.4. Selon l'article 185 du Code d'instruction criminelle, le |
| beklaagde persoonlijk verschijnen of in de persoon van een advocaat. | prévenu doit comparaître en personne ou par un avocat. Si un prévenu |
| Indien een beklaagde bij verstek wordt veroordeeld, beschikt hij over | est condamné par défaut, celui-ci dispose du droit à une nouvelle |
| het recht op een nieuwe beoordeling in feite en in rechte, waarbij hij | appréciation en fait et en droit et du droit d'être entendu, sauf s'il |
| wordt gehoord, tenzij hij afstand heeft gedaan van zijn recht om te | |
| verschijnen en zich te verdedigen of tenzij hij de bedoeling heeft | a renoncé à son droit de comparaître et de se défendre ou s'il a |
| zich aan de justitie te onttrekken (EHRM, 24 mei 2007, Da Luz | l'intention de se soustraire à la justice (CEDH, 24 mai 2007, Da Luz |
| Domingues Ferreira t. België, § 54; 1 maart 2011, Faniel t. België, § | Domingues Ferreira c. Belgique, § 54; 1er mars 2011, Faniel c. |
| 26). | Belgique, § 26). |
| Het recht om in verzet te komen tegen een verstekvonnis mag weliswaar | Le droit de former opposition à un jugement par défaut peut certes se |
| worden omgeven met procedurele vereisten bij het aanwenden van | prêter à des exigences procédurales en ce qui concerne l'utilisation |
| rechtsmiddelen, maar die vereisten mogen het de beklaagde niet | de voies de recours, mais ces exigences ne peuvent empêcher le prévenu |
| onmogelijk maken de beschikbare rechtsmiddelen aan te wenden (EHRM, 28 | de faire usage des voies de recours disponibles (CEDH, 28 octobre |
| oktober 1998, Pérez de Rada Cavanilles t. Spanje, §§ 44-45; 24 mei | 1998, Pérez de Rada Cavanilles c. Espagne, §§ 44-45; 24 mai 2007, Da |
| 2007, Da Luz Domingues Ferreira t. België, § 57; 1 maart 2011, Faniel | Luz Domingues Ferreira c. Belgique, § 57; 1er mars 2011, Faniel c. |
| t. België, § 26). De regels met betrekking tot het naleven van | Belgique, § 26). Les règles relatives aux délais à respecter pour |
| termijnen om een rechtsmiddel aan te wenden, beogen een behoorlijke | former un recours visent à assurer une bonne administration de la |
| rechtsbedeling en inzonderheid ook de rechtszekerheid te waarborgen | justice et le respect, en particulier, du principe de la sécurité |
| (EHRM, 28 oktober 1998, Pérez de Rada Cavanilles t. Spanje, § 45). | juridique (CEDH, 28 octobre 1998, Pérez de Rada Cavanilles c. Espagne, § 45). |
| Teneinde de mogelijkheid van verzet en het recht op toegang tot de | Afin de garantir la possibilité d'opposition et le droit d'accès au |
| rechter te waarborgen, is het niet alleen van belang dat de regels met | juge, il importe non seulement que les règles concernant les |
| betrekking tot de mogelijkheden inzake de rechtsmiddelen en de | possibilités des voies de recours et les délais soient posées avec |
| termijnen duidelijk worden gesteld, maar ook dat zij zo expliciet | clarté, mais qu'elles soient aussi portées à la connaissance des |
| mogelijk aan de rechtzoekenden ter kennis worden gebracht zodat dezen | justiciables de la manière la plus explicite possible, afin que |
| gebruik ervan kunnen maken overeenkomstig de wet (EHRM, 1 maart 2011, | ceux-ci puissent en faire usage conformément à la loi (CEDH, 1er mars |
| Faniel t. België, § 30). | 2011, Faniel c. Belgique, § 30). |
| B.5.1. Artikel 187, tweede lid, van het Wetboek van strafvordering | B.5.1. L'article 187, alinéa 2, du Code d'instruction criminelle |
| waarborgt de beklaagde die bij verstek werd veroordeeld en aan wie het | garantit au prévenu condamné par défaut auquel le jugement par défaut |
| verstekvonnis niet in persoon kon worden betekend, een bijkomende | n'a pu être signifié à personne un délai d'opposition supplémentaire |
| termijn van verzet, die, zoals uiteengezet onder B.1.2, verschilt | qui, ainsi qu'il a été exposé en B.1.2, diffère selon que l'intéressé |
| naargelang de betrokkene al dan niet kennis krijgt van de betekening | a ou non connaissance de la signification du jugement par défaut avant |
| van het verstekvonnis vóór de verjaring van de straf. | la prescription de la peine. |
| B.5.2. De rechter die over de ontvankelijkheid van het verzet moet | B.5.2. Le juge qui doit se prononcer sur la recevabilité de |
| uitspraak doen, oordeelt op onaantastbare wijze of en wanneer de | l'opposition apprécie souverainement si et à quelle date l'intéressé a |
| betrokkene kennis kreeg van de betekening (Cass., 3 januari 1989, Arr. | eu connaissance de la signification (Cass., 3 janvier 1989, Pas. 1989, |
| Cass., 1988-89, nr. 256). | p. 473). |
| Bij betwisting is het niet de beklaagde die de afwezigheid van | En cas de contestation, ce n'est pas au prévenu qu'il appartient de |
| kennisname moet bewijzen. Het zijn integendeel het openbaar ministerie | prouver l'absence de prise de connaissance. C'est au contraire au |
| of de burgerlijke partij die het ogenblik van de kennisname van de | ministère public ou à la partie civile qu'il appartient d'établir le |
| betekening moeten aantonen wanneer zij zich op de laattijdigheid van | moment de la prise de connaissance de la signification lorsqu'ils |
| het verzet willen beroepen (Cass., 19 december 1972, Arr. Cass., 1973, | veulent soulever la tardiveté de l'opposition (Cass., 19 décembre |
| p. 411). De bewijslast die op hen rust ten aanzien van een dergelijke | 1972, Pas. 1973, I, p. 396). La charge de la preuve qui repose sur eux |
| feitenkwestie zal zwaarder wegen naargelang de tijd verstrijkt. | à l'égard d'une telle question de fait deviendra plus lourde à mesure |
| que le temps passe. | |
| B.5.3. Indien het verzet gedaan binnen de buitengewone termijn | B.5.3. Si l'opposition faite dans le délai extraordinaire est |
| ontvankelijk is, dan gaat de bij verstek genomen beslissing teniet en | recevable, la décision prise par défaut est anéantie et l'action |
| herleeft de strafvordering. Naarmate er een groter tijdsverloop is | publique renaît. Plus la période entre le jugement par défaut et la |
| tussen het verstekvonnis en de aanwending van het verzet zullen de | formation de l'opposition est longue, plus il sera difficile de |
| nieuwe beoordeling van de zaak en de waarheidsvinding meer kunnen | réexaminer l'affaire et plus la manifestation de la vérité sera |
| worden bemoeilijkt. Bovendien moeten de rechten van de verdediging in | malaisée. En outre, les droits de la défense dans un procès doivent |
| een proces niet enkel vanuit het oogpunt van de beklaagde worden | être examinés non seulement du point de vue du prévenu, mais également |
| beoordeeld, maar ook vanuit het standpunt van de burgerlijke partij en | du point de vue de la partie civile et de la victime, dont la |
| het slachtoffer, wier situatie ten gevolge van de aanwenden van het | situation peut également être influencée par suite de l'opposition |
| formée par le prévenu. | |
| verzet door de beklaagde eveneens kan worden beïnvloed. | Le législateur fait usage d'un critère de distinction objectif et |
| De wetgever hanteert een objectief en pertinent criterium van | pertinent en n'admettant l'opposition, dans le délai extraordinaire, |
| onderscheid door het verzet binnen de buitengewone termijn slechts toe | que tant que la peine n'est pas prescrite et peut donc encore être |
| te laten zolang de straf niet is verjaard en dus nog kan worden | exécutée. Du fait que des délais de prescription différents |
| uitgevoerd. Doordat verschillende verjaringstermijnen gelden voor de | s'appliquent aux différents types de peines, la durée de la période |
| verschillende soorten straffen, is de duur van de periode tijdens | durant laquelle le délai extraordinaire d'opposition s'applique, si le |
| welke de buitengewone termijn van verzet geldt, wanneer de beklaagde | prévenu condamné n'a pas eu connaissance de la signification du |
| veroordeelde geen kennis kreeg van de betekening van het | jugement rendu par défaut, est donc aussi proportionnée à la lourdeur |
| verstekvonnis, aldus ook evenredig met de zwaarte van de straf. | de la peine. B.5.4. Par ailleurs, lorsque la force majeure est prouvée, |
| B.5.4. Bovendien kan in geval van bewezen overmacht een buiten termijn | l'opposition formée hors délai peut néanmoins être déclarée recevable |
| aangetekend verzet toch als ontvankelijk worden aangenomen (Cass., 3 | (Cass., 3 mars 1981, Pas. 1981, I, n° 388). Dans ce cas, le jugement |
| maart 1981, Arr. Cass., 1981, nr. 388). In dat geval kan het | |
| verstekvonnis niet meer als grondslag dienen voor wettelijke herhaling | par défaut ne peut plus servir de fondement pour la récidive légale en |
| in geval van een nieuw misdrijf en zal het de gunst van de opschorting | cas de nouvelle infraction et il ne pourra faire obstacle au bénéfice |
| of de mogelijkheid van uitstel niet in de weg kunnen staan. Overmacht | de la suspension ou à la possibilité d'un sursis. La force majeure |
| die de ontvankelijkheid rechtvaardigt van het verzet dat na het | justifiant la recevabilité de l'opposition formée après l'expiration |
| verstrijken van de wettelijke termijn is ingesteld, kan ' alleen | du délai légal 'ne peut résulter que d'une circonstance indépendante |
| voortvloeien uit een omstandigheid buiten de wil van de eiser om en | de la volonté du demandeur et que cette volonté n'a pu ni prévoir ni |
| die daardoor voorzien noch vermeden kon worden ' (Cass., 8 november | conjurer' (Cass., 8 novembre 2006, Pas., 2006, n° 545). |
| 2006, Arr. Cass., 2006, nr. 545). | B.6. Eu égard aux objectifs précités du législateur et compte tenu du |
| B.6. Gelet op de voormelde door de wetgever nagestreefde | principe général de droit selon lequel la sévérité de la loi peut être |
| doelstellingen en rekening houdend met het algemeen rechtsbeginsel dat | tempérée en cas de force majeure, principe auquel la disposition en |
| de strengheid van de wet in geval van overmacht kan worden gemilderd, | cause n'a pas dérogé, la différence de traitement au sujet de laquelle |
| beginsel waarvan de in het geding zijnde bepaling niet is afgeweken, | la Cour est interrogée n'est pas incompatible avec les articles 10 et |
| is het verschil in behandeling waarover het Hof wordt ondervraagd niet | |
| onbestaanbaar met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet ». | 11 de la Constitution ». |
| B.3.3. In dat zelfde arrest preciseerde het Hof dat het enkel werd | B.3.3. Dans ce même arrêt, la Cour a précisé qu'elle était uniquement |
| ondervraagd over artikel 187 van het Wetboek van strafvordering in | interrogée au sujet de l'article 187 du Code d'instruction criminelle |
| zoverre het de buitengewone termijn van verzet regelt op strafgebied | en ce qu'il règle le délai extraordinaire d'opposition au pénal et non |
| en niet op burgerlijk gebied (B.2.2). | au civil (B.2.2). |
| B.3.4. Te dezen wordt het Hof ondervraagd over artikel 187 van het | B.3.4. La Cour est à présent interrogée au sujet de l'article 187 du |
| Wetboek van strafvordering, zoals het van toepassing is voor de | Code d'instruction criminelle, tel qu'il est applicable devant le juge |
| verwijzende rechter, in zoverre het de buitengewone termijn van verzet | a quo, en ce qu'il règle le délai extraordinaire d'opposition au |
| regelt op burgerrechtelijk gebied. Uit de verwijzingsbeslissing blijkt | civil. Il ressort de la décision de renvoi que, dans l'affaire soumise |
| dat in de zaak voor de verwijzende rechter het vonnis niet in persoon | au juge a quo, le jugement n'a pas été signifié à la personne du |
| werd betekend aan de beklaagde die bij verstek werd veroordeeld, noch | prévenu qui a été condamné par défaut et n'a pas été exécuté avant |
| werd uitgevoerd voordat de verjaringstermijn van de straf was | l'expiration du délai de prescription de la peine. La Cour limite son |
| verstreken. Het Hof beperkt zijn onderzoek tot die hypothese. | examen à cette hypothèse. |
| B.4.1. Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens oordeelt dat de | B.4.1. La Cour européenne des droits de l'homme juge que la question |
| kwestie van de niet-ontvankelijkheid van een burgerrechtelijk verzet | |
| die te wijten is aan de verjaring van de strafrechtelijke veroordeling | de l'irrecevabilité de l'opposition sur le plan civil due à la |
| in eerste instantie onder de bevoegdheid van de nationale | prescription de la condamnation pénale appartient en principe au |
| rechtsinstanties valt, omdat de Staten over een ruime | premier chef aux juridictions internes, les Etats jouissant d'une |
| beoordelingsmarge beschikken inzake de verjaringstermijn (EHRM, | large marge d'appréciation en matière de délai de prescription (CEDH, |
| beslissing, 16 november 2004, Lefebvre t. Frankrijk, § 1). De regels | décision, 16 novembre 2004, Lefebvre c. France, § 1). Les règles |
| met betrekking tot het naleven van de termijnen om een rechtsmiddel | relatives aux délais à respecter pour former un recours visent à |
| aan te wenden, beogen een behoorlijke rechtsbedeling en inzonderheid | assurer une bonne administration de la justice et le respect, en |
| ook de rechtszekerheid te waarborgen (EHRM, 28 oktober 1998, Pérez de | particulier, du principe de la sécurité juridique (CEDH, 28 octobre |
| Rada Cavanilles t. Spanje, § 45). Artikel 6, § 1, van het Europees | 1998, Pérez de Rada Cavanilles c. Espagne, § 45). Par ailleurs, |
| Verdrag voor de rechten van de mens is overigens van toepassing op de | l'article 6, paragraphe 1, de la Convention européenne des droits de |
| procedures waarin het burgerrechtelijke luik nauw samenhangt met het | l'homme s'applique aux procédures dans lesquelles le volet civil est |
| verloop van de strafprocedure, wanneer die laatste bepalend is voor | étroitement lié au déroulement de la procédure pénale, lorsque cette |
| het burgerrechtelijke luik. A fortiori is artikel 6, § 1, van | dernière conditionne le volet civil. A fortiori, l'article 6, |
| toepassing op de procedures die tegelijk betrekking hebben op de | paragraphe 1, s'applique aux procédures qui portent à la fois sur le |
| gegrondheid van de beschuldiging en op het burgerrechtelijke luik van | bien-fondé de l'accusation pénale et sur le volet civil de l'affaire |
| de zaak (EHRM, grote kamer, 12 februari 2004, Perez t. Frankrijk, § | (CEDH, grande chambre, 12 février 2004, Perez c. France, § 67), de |
| 67), zodat de waarborgen waarin is voorzien voor het verzet op | sorte que les garanties prévues pour l'opposition sur le plan pénal |
| strafrechtelijk gebied ook van toepassing zijn op het verzet tegen de | s'appliquent également en ce qui concerne l'opposition aux |
| door strafgerechten uitgesproken burgerrechtelijke veroordelingen. | condamnations civiles prononcées par les juridictions pénales. |
| B.4.2. De verschijning van een beklaagde is van kapitaal belang, zowel | B.4.2. La comparution d'un prévenu revêt une importance capitale en |
| wegens het recht van die laatste om te worden gehoord als wegens de | raison tant du droit de celui-ci à être entendu que de la nécessité de |
| noodzaak de juistheid van zijn verklaringen te controleren en ze te | contrôler l'exactitude de ses affirmations et de les confronter avec |
| confronteren met de beweringen van het slachtoffer, wiens belangen | les dires de la victime, dont il y a lieu de protéger les intérêts, |
| moeten worden beschermd, alsook met die van de getuigen (EHRM, 23 | ainsi qu'avec ceux des témoins (CEDH, 23 novembre 1993, Poitrimol c. |
| november 1993, Poitrimol t. Frankrijk, § 35; 13 februari 2001, | |
| Krombach t. Frankrijk, § 84; 14 juni 2001, Medenica t. Zwitserland, § | France, § 35; 13 février 2001, Krombach c. France, § 84; 14 juin 2001, |
| 54; 13 januari 2011, Drakos t. Griekenland, § 35). Indien het | Medenica c. Suisse, § 54; 13 janvier 2011, Drakos c. Grèce, § 35). Si |
| nationaal recht het verloop van een proces toelaat niettegenstaande de | le droit national autorise le déroulement d'un procès nonobstant |
| afwezigheid van de beschuldigde, moet die later kunnen verkrijgen dat | l'absence de l'accusé, celui-ci doit pouvoir obtenir ultérieurement |
| een rechtscollege opnieuw, na hem te hebben gehoord, uitspraak doet | qu'une juridiction statue à nouveau, après l'avoir entendu, sur le |
| over de gegrondheid van de beschuldiging, zowel in feite als in | bien-fondé de l'accusation en fait comme en droit, lorsqu'il n'est pas |
| rechte, wanneer niet vaststaat dat hij heeft afgezien van zijn recht | établi qu'il a renoncé à son droit de comparaître et de se défendre ni |
| om te verschijnen en zich te verdedigen, noch dat hij de bedoeling | qu'il a eu l'intention de se soustraire à la justice (CEDH, grande |
| heeft gehad zich aan het gerecht te onttrekken (EHRM, grote kamer, 1 | |
| maart 2006, Sejdovic t. Italië, § 82; 1 maart 2011, Faniel t. België, | chambre, 1er mars 2006, Sejdovic c. Italie, § 82; 1er mars 2011, |
| § 26). Het vermag niet aan de beschuldigde toe te komen te moeten | Faniel c. Belgique, § 26). Il faut qu'il n'incombe pas à l'accusé de |
| bewijzen dat hij zich niet aan het gerecht wou onttrekken of dat zijn | prouver qu'il n'entendait pas se dérober à la justice, ni que son |
| afwezigheid door een geval van overmacht werd verklaard. | |
| Tegelijkertijd staat het de nationale overheden vrij te beoordelen of | absence s'expliquait par un cas de force majeure. En même temps, il |
| de verschoningsgronden die door de beschuldigde zijn verstrekt om zijn | est loisible aux autorités nationales d'évaluer si les excuses |
| afwezigheid te verantwoorden, geldig waren dan wel of de bij het | fournies par l'accusé pour justifier son absence étaient valables ou |
| dossier gevoegde elementen het mogelijk maakten te besluiten dat zijn | si les éléments versés au dossier permettaient de conclure que son |
| afwezigheid onafhankelijk was van zijn wil (EHRM, Sejdovic t. Italië, | absence était indépendante de sa volonté (CEDH, Sejdovic c. Italie, |
| voormeld, § 88). De wetgever moet onverantwoorde niet-verschijningen | précité, § 88). Le législateur doit pouvoir décourager les abstentions |
| kunnen ontraden, op voorwaarde dat de sancties niet onevenredig | injustifiées, à condition que les sanctions ne se révèlent pas |
| blijken te zijn en dat de beklaagde niet het recht op de bijstand van | disproportionnées et que le prévenu ne soit pas privé de son droit à |
| een raadsman wordt ontzegd (EHRM, ibid., § 92). | l'assistance d'un défenseur (ibid., § 92). |
| B.5.1. Uit de in B.2.4 vermelde parlementaire voorbereiding blijkt dat | B.5.1. Il ressort des travaux préparatoires mentionnés en B.2.4 qu'en |
| de wetgever, door een buitengewone termijn van verzet op | réglant le délai extraordinaire d'opposition sur le plan civil, le |
| burgerrechtelijk gebied te regelen, een evenwicht wenste te bereiken | législateur a souhaité ménager un équilibre entre le droit du condamné |
| tussen het recht van de bij verstek veroordeelde om te worden gehoord en de patrimoniale belangen van het slachtoffer, die niet tot in het oneindige onbeslist kunnen blijven. Dat is een legitiem doel. B.5.2. De wetgever was van mening dat de behandeling van de burgerlijke vordering afhankelijk is van de behandeling van de strafvordering, zodat, wanneer zij wordt ingesteld voor de strafrechter, een burgerlijke vordering specifiek wordt geregeld door de bepalingen van het Wetboek van strafvordering, en niet door die van het Gerechtelijk Wetboek. In de in de prejudiciële vraag beoogde hypothese dat de veroordeelde geen kennis heeft gekregen van de betekening van het vonnis en dat vonnis niet werd uitgevoerd voordat | par défaut d'être entendu et les intérêts patrimoniaux de la victime, qui ne peuvent être laissés indéfiniment en suspens. Il s'agit d'un objectif légitime. B.5.2. Le législateur a estimé que le sort de l'action civile dépend du sort réservé à l'action publique, si bien que, lorsqu'elle est portée devant le juge répressif, l'action civile est réglée spécifiquement par les dispositions du Code d'instruction criminelle, et non par celles du Code judiciaire. Dans l'hypothèse visée dans la question préjudicielle, selon laquelle le condamné n'a pas eu connaissance de la signification du jugement et ce jugement n'a pas |
| de verjaringstermijn van de straf was verstreken, is de buitengewone | été exécuté avant l'expiration du délai de prescription de la peine, |
| termijn van verzet identiek op burgerrechtelijk en op strafrechtelijk | le délai extraordinaire d'opposition est identique sur le plan civil |
| gebied, hetgeen een gevolg is van het accessoire karakter van de | et sur le plan pénal, ce qui résulte du caractère accessoire de |
| burgerlijke vordering ten opzichte van de strafvordering. | l'action civile par rapport à l'action publique. |
| Indien het verzet gedaan binnen de buitengewone termijn ontvankelijk | Si l'opposition faite dans le délai extraordinaire est recevable, la |
| is, dan gaat de bij verstek genomen beslissing teniet en herleeft de | décision prise par défaut est anéantie et l'action civile renaît. Plus |
| burgerlijke vordering. Hoe langer de periode is die verloopt tussen | la période entre le jugement par défaut et la formation de |
| het verstekvonnis en het aantekenen van het verzet, hoe moeilijker het | l'opposition est longue, plus il sera difficile de réexaminer |
| zal zijn om de zaak opnieuw te beoordelen en hoe minder gemakkelijk de | l'affaire et moins la manifestation de la vérité sera aisée. En outre, |
| waarheidsvinding zal zijn. Bovendien moeten de rechten van de | les droits de la défense dans un procès doivent être examinés non |
| verdediging in een proces niet enkel vanuit het oogpunt van de | seulement du point de vue du prévenu, mais également du point de vue |
| beklaagde worden beoordeeld, maar ook vanuit het standpunt van de | de la partie civile et de la victime, dont la situation peut également |
| burgerlijke partij en het slachtoffer, wier situatie ten gevolge van | être influencée par l'opposition formée par le prévenu. |
| het aantekenen van het verzet door de beklaagde eveneens kan worden | Le législateur a fait usage d'un critère de distinction objectif et |
| beïnvloed. De wetgever heeft een objectief en pertinent criterium van onderscheid | pertinent en n'admettant l'opposition sur le plan civil, dans le délai |
| gehanteerd door het verzet op burgerrechtelijk gebied, binnen de | |
| buitengewone termijn, slechts toe te laten zolang de straf niet is | extraordinaire, que tant que la peine n'est pas prescrite et qu'elle |
| verjaard en dus nog kan worden uitgevoerd. Doordat verschillende | peut donc encore être exécutée. Par ailleurs, du fait que des délais |
| verjaringstermijnen gelden voor de verschillende soorten straffen, is | de prescription différents s'appliquent aux différents types de |
| de termijn om verzet aan te tekenen overigens ook evenredig met de | peines, le délai pour former opposition est aussi proportionné à la |
| zwaarte van de straf. | sévérité de la peine. |
| B.5.3. De maatregel heeft ten slotte geen onevenredige gevolgen voor | B.5.3. Enfin, la mesure ne produit pas des effets disproportionnés |
| de bij verstek veroordeelde, omdat artikel 187, tweede lid, van het | pour le condamné par défaut, dès lors que l'article 187, alinéa 2, du |
| Wetboek van strafvordering, zoals het van toepassing is in de zaak | Code d'instruction criminelle, tel qu'il est applicable dans l'affaire |
| voor de verwijzende rechter, niet afwijkt van het algemeen | devant le juge a quo, ne déroge pas au principe général de droit selon |
| rechtsbeginsel dat de strengheid van de wet in geval van overmacht kan | lequel la sévérité de la loi peut être tempérée en cas de force |
| worden gemilderd. In geval van bewezen overmacht heeft een bij verstek | majeure. Partant, si la force majeure est prouvée, le condamné par |
| veroordeelde bijgevolg eveneens de mogelijkheid om verzet aan te | défaut a également la possibilité de former opposition, sur le plan |
| tekenen op burgerrechtelijk gebied, na het verstrijken van de | civil, après l'expiration du délai extraordinaire. Pour être |
| buitengewone termijn. Om ontvankelijk te zijn kan overmacht « alleen | recevable, la force majeure « ne peut résulter que d'une circonstance |
| voortvloeien uit een omstandigheid buiten de wil van de eiser om en | indépendante de la volonté du demandeur et que cette volonté n'a pu ni |
| die daardoor voorzien noch vermeden kon worden » (Cass., 8 november | prévoir ni conjurer » (Cass., 8 novembre 2006, Pas., 2006, n° 545). |
| 2006, Arr. Cass., 2006, nr. 545). | |
| B.6. Er dient dus, wat betreft de buitengewone termijn van verzet | B.6. Il n'y a donc pas lieu de dresser en ce qui concerne le délai |
| waarin het Wetboek van strafvordering voorziet op burgerrechtelijk | extraordinaire d'opposition prévu par le Code d'instruction criminelle |
| gebied, geen andere vaststelling te worden gedaan dan wat betreft de | sur le plan civil un constat autre qu'en ce qui concerne le délai |
| termijn die is bepaald op strafrechtelijk gebied. Gelet op de | prévu sur le plan pénal. Eu égard aux objectifs, précités, du |
| voormelde door de wetgever nagestreefde doelstellingen en rekening | législateur et compte tenu du principe général de droit selon lequel |
| houdend met het algemeen rechtsbeginsel dat de strengheid van de wet | la sévérité de la loi peut être tempérée en cas de force majeure, |
| in geval van overmacht kan worden gemilderd, beginsel waarvan de in | auquel la disposition en cause n'a pas dérogé, la différence de |
| het geding zijnde bepaling niet is afgeweken, is het verschil in | |
| behandeling waarover het Hof wordt ondervraagd bestaanbaar met de | traitement au sujet de laquelle la Cour est interrogée est compatible |
| artikelen 10 en 11 van de Grondwet. | avec les articles 10 et 11 de la Constitution. |
| B.7. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. | B.7. La question préjudicielle appelle une réponse négative. |
| Om die redenen, | Par ces motifs, |
| het Hof | la Cour |
| zegt voor recht : | dit pour droit : |
| Artikel 187, tweede lid, in fine, van het Wetboek van strafvordering, | L'article 187, alinéa 2, in fine, du Code d'instruction criminelle, |
| zoals het van toepassing was vóór de vervanging ervan bij artikel 83 | tel qu'il était applicable avant son remplacement par l'article 83 de |
| van de wet van 5 februari 2016 « tot wijziging van het strafrecht en | la loi du 5 février 2016 « modifiant le droit pénal et la procédure |
| de strafvordering en houdende diverse bepalingen inzake justitie », | pénale et portant des dispositions diverses en matière de justice », |
| schendt de artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet. | ne viole pas les articles 10 et 11 de la Constitution. |
| Aldus gewezen in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig artikel | Ainsi rendu en langue française et en langue néerlandaise, |
| 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, | conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur |
| op 10 juni 2021. | la Cour constitutionnelle, le 10 juin 2021. |
| De griffier, | Le greffier, |
| F. Meersschaut | F. Meersschaut |
| De voorzitter, | Le président, |
| F. Daoût | F. Daoût |